τετραδιο εργασιων - δραστηριοτητες

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΧΗΜΕΙΑΣ
γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
2014-2015
Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός, Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Λακωνίας, 2014-2015
Αθήνα,
Αρ. Πρωτ.
16-09-2014
147346/Γ2
ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία των θετικών μαθημάτων Ημερήσιου και
Εσπερινού Γυμνασίου για το σχ. έτος 2014-2015
Μετά από σχετική εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (πράξη
50/04-08-2014 Δ.Σ.) σας αποστέλλουμε τις παρακάτω οδηγίες σχετικά με τη
διδασκαλία των θετικών μαθημάτων Ημερήσιου και Εσπερινού Γυμνασίου για το
σχ. έτος 2014-2015. Συγκεκριμένα:
1η Εργαστηριακή άσκηση:
Η υποενότητα 3.2
«Οι αντιδράσεις των μετάλλων με αραιά διαλύματα οξέων», ΝΑΙ (1 ώρα)
προτείνεται να γίνει στο εργαστήριο
με έμφαση στην ποιοτική εξέταση δύο/τριών παραδειγμάτων χημικών αντιδράσεων,
χωρίς να δίνεται έμφαση στη γραφή των χημικών τύπων
(π.χ. υδροχλωρικό οξύ και χαλκός, ψευδάργυρος, σίδηρος ή αργίλιο
με πειραματική παρατήρηση την έκλυση υδρογόνου
όπως περιγράφεται στον Εργαστηριακό Οδηγό, Πείραμα 1.5 ).
Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός, Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Λακωνίας, 2014-2015
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ – ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΟΞΕΩΝ ΣΕ ΜΕΤΑΛΛΑ– ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ
Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός, Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Λακωνίας, 2014-2015
ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ – ΤΟ ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός, Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Λακωνίας, 2014-2015
ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ – ΟΞΕΑ – ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ
Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός, Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Λακωνίας, 2014-2015
ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ – ΟΞΕΑ – ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ
Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός, Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Λακωνίας, 2014-2015
ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ - ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΟΞΕΩΝ ΣΕ ΜΕΤΑΛΛΑ
ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ - Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ)
ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ – ΕΙΣΑΓΩΓΗ / ΟΞΕΑ - ΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ
ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ – ΟΞΕΑ - ΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ
ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ – ΟΞΕΑ - ΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ
ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ – ΟΞΕΑ - ΤΟ ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
2η Εργαστηριακή άσκηση:
Μετά την υποενότητα 2
να πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τον Εργαστηριακό Οδηγό
το πείραμα 1.1
«Μέτρηση του pH των διαλυμάτων ορισμένων οξέων
με πεχαμετρικό χαρτί»
… και το πείραμα 2.1
«Βασικές ιδιότητες διαλυμάτων καθημερινής χρήσης»
(1 ώρα).
Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός, Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Λακωνίας, 2014-2015
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ – ΜΕΤΡΗΣΗ pH - ΤΟ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ – ΜΕΤΡΗΣΗ pH- ΤΟ ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός, Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Λακωνίας, 2014-2015
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ – ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ - ΤΟ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ – ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ - ΤΟ ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός, Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Λακωνίας, 2014-2015
ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ - ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ – Η ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 2
ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ - ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ – Η ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 2
ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ - Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ)
ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ – ΒΑΣΕΙΣ - ΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ
ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ – ΒΑΣΕΙΣ - ΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ
ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ – ΤΟ ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
3η Εργαστηριακή άσκηση:
Μετά την υποενότητα 3 να πραγματοποιηθεί
σύμφωνα με τον Εργαστηριακό Οδηγό
το πείραμα 3.1
«Διαδοχικές εξουδετερώσεις οξέος από βάση και το αντίστροφο» (1 ώρα).
ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ - Η ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 3
ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ - Η ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ 3
ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ - Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ)
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ – ΔΙΑΔΟΧΙΚΕΣ ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΕΙΣ - ΟΙ ΟΔΗΓΙΕΣ
ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ – ΔΙΑΔΟΧΙΚΕΣ ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΕΙΣ - ΤΟ ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός, Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Λακωνίας, 2014-2015
ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ – ΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ - ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΗ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ – ΟΞΕΑ / ΒΑΣΕΙΣ / pH
ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ – ΟΞΕΑ / ΒΑΣΕΙΣ / pH
ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ – ΟΞΕΑ / ΒΑΣΕΙΣ / pH
ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ – ΟΞΕΑ / ΒΑΣΕΙΣ / pH
ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ – ΟΞΕΑ / ΒΑΣΕΙΣ / pH
ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ – ΟΞΕΑ / ΒΑΣΕΙΣ / ΑΛΑΤΑ / pH
ΧΗΜΕΙΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ
1ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ
« Οξέα , Βάσεις & Άλατα»
Π. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ
Π.ΠΑΠΑΘΕΟΦΑΝΟΥΣ
Φ.ΣΙΔΕΡΗ
Δ1: ΣΩΜΑΤΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΑ
ΟΠΟΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΟΞΕΑ
• Τα εσπεριδοειδή
περιέχουν κιτρικό
οξύ
• Τα αναψυκτικά
τύπου κόλα
περιέχουν
φωσφορικό οξύ
• Τα αεριούχα
αναψυκτικά
περιέχουν
ανθρακικό οξύ
• Το κρασί περιέχει
τρυγικό οξύ
Οι μπαταρίες
των
αυτοκινήτων
περιέχουν
θειικό οξύ
Δ2: Να συμπληρώσετε τα ονόματα ή τους τύπους των οξέων
που περιέχονται στα είδη των διπλανών εικόνων
• Πορτοκαλάδα:
• …………………
• Κρασί
• …………………
• Όνομα οξέος:………….
• Τύπος οξέος:………..
• Εξίσωση:…………………….
Το γαστρικό υγρό του
στομάχου περιέχει
• Όνομα οξέος:………….
• Τύπος οξέος:………..
• Εξίσωση:……………………..
Δ3: ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΑ
ΟΠΟΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΒΑΣΕΙΣ
ΑΖΑΧ
ΑΣΒΕΣΤΟΝΕΡΟ
ΤUBOFLO DRANO
ΒΑΦΕΣ
ΜΑΛΛΙΩΝ
ΣΑΠΟΥΝΑΔΑ
JIF
Δ4:
Το pH
διαλυμάτων
καθημερινής
χρήσης
Β
1M NaOH
Α
Σ
Αμμωνία οικιακής χρήσης
Ιβ
Γάλα μαγνησίας
α
Κσι
κ
Οό
ΟΥΔΕΤΕΡΟ
Ο
Ξ
Ι
Ν
Ο
Σόδα φαγητού
Αίμα
Νερό
Γάλα
σκέτος καφές
Κρασί
Λεμονάδα
Γαστρικό υγρό
1Μ HCl
Δ5: Να συμπληρώσετε τα ονόματα ή τους τύπους των βάσεων
που περιέχονται στα είδη των διπλανών εικόνων
•
•
•
•
Αποφρακτικά σωληνώσεων
Όνομα βάσης:…………
Τύπος βάσης:………..
Εξίσωση:………………
•
•
•
•
Ασβεστόνερο
Όνομα βάσης:…………
Τύπος βάσης:………..
Εξίσωση:………………
•
•
•
•
Βαφές μαλλιών
Όνομα βάσης:…………
Τύπος βάσης…………..
Εξίσωση:………………
Το δηλητήριο της μέλισσας
περιέχει οξύ ενώ της σφήκας
περιέχει βάση.
•
Ο πόνος από το τσίμπημα
της μέλισσας
εξουδετερώνεται με το
διπλανό σκεύασμα το οποίο
περιέχει……….. η οποία
είναι………….
•
Ο πόνος από το τσίμπημα
της σφήκας εξουδετερώνεται
με ………….το οποίο
περιέχει………..
Ξίδι
Πορτοκαλάδα
•
Λεμονάδα
Δ6: Η Εξουδετέρωση
Δ7: Χλωριούχο νάτριο ή μαγειρικό αλάτι
• «Το φαΐ και η ζωή παιδί
μου χρειάζονται αλάτι για
να νοστιμίσουν»
Από τη ταινία του Τ. Μπουλμέτη :
«Πολίτικη Κουζίνα»
• Το μαγειρικό αλάτι είναι
απαραίτητο στον
οργανισμό για τη
διατήρηση της
ισορροπίας του νερού
• Χρησιμοποιείται για την
συντήρηση πολλών
τροφίμων, όπως τα
αλίπαστα και τα
αλλαντικά
Δ8: Αλυκές
Αλυκή Πολυχνίτου Λέσβου
Πρωτόγονη αλυκή στα Κύθηρα
• Το θαλασσινό νερό
αποτελεί το 97% της
συνολικής ποσότητας του
νερού της Γης και είναι
αλμυρό γιατί περιέχει
χλωριούχο νάτριο ή
μαγειρικό αλάτι
• Όταν συγκεντρώνεται σε
αβαθείς λεκάνες και με την
επίδραση των υψηλών
θερμοκρασιών του
καλοκαιριού το νερό
εξατμίζεται και το αλάτι
κρυσταλλώνεται και
συλλέγεται
• Το μαγειρικό αλάτι περιέχει
σε μικρές ποσότητες και
άλλα άλατα όπως
χλωριούχο κάλιο και
χλωριούχο μαγνήσιο
Δ9: Ποιες από τις ενώσεις των δύο πρώτων γραμμών είναι
άλατα;
Ποια από τα διαλύματα των δύο τελευταίων γραμμών
πρέπει να αναμείξουμε για να τα παρασκευάσουμε;
HNO3
NaCl
BaSO4
NH3
Ca (ΝO3)2
CO2
Δ1:διάλυμα
Υδροξειδίου του
βαρίου
Δ2:διάλυμα
Υδροχλωρικού
οξέος
Δ3:διάλυμα
Υδροξειδίου του
ασβεστίου
Δ4:διάλυμα
Υδροξειδίου του
νατρίου
Δ5:διάλυμα
νιτρικού οξέος
Δ6:διάλυμα
Θειικού οξέος
Δ10: Τα άλατα αποτελούν το
μεγαλύτερο μέρος του
στερεού φλοιού της γης
• Τα κοράλλια, τα
όστρακα, οι
σταλακτίτες και οι
σταλαγμίτες, το
μάρμαρο
αποτελούνται από
ανθρακικό ασβέστιο
• Τα θειούχα άλατα
του σιδήρου είναι
συστατικά των
περισσότερων
πετρωμάτων
Ποσοστό των αλάτων στην επιφάνεια της γης
αλατα
οξείδια
άλλα
4%
33%
63%
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΑΝΤΟΥ!
PROJECT ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ
γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός, Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Λακωνίας, 2014-2015
5. ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΩΝ ΟΞΕΩΝ , ΒΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΛΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ
5.1 μέχρι και 5.4 ΝΑΙ (2 ώρες)
Η υποενότητα «Εφαρμογές των οξέων, βάσεων και αλάτων στην καθημερινή ζωή»
προτείνεται να αντιμετωπιστεί ως σχέδιο εργασίας (Project). Το θέμα μπορεί να
δοθεί στην αρχή της υποενότητας ώστε οι μαθητές/ριες να εργασθούν παράλληλα με
τη διδασκαλία των υποενοτήτων, έτσι ώστε να ολοκληρωθεί εγκαίρως και να
παρουσιασθεί στην τάξη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
• Ιστοεξερεύνηση:
http://platform.openwebquest.org/view/teachers.php?wq=155
ή
http://zunal.com/process.php?w=123016
• Σενάριο και πλούσιο υλικό στο wiki των καθηγητών Φυσικών Επιστημών Λακωνίας:
http://bit.ly/1mYisrk
• Σχετικό δελτίο τύπου:
http://www.notospress.gr/article.php?id=13432
Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός, Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Λακωνίας, 2014-2015
ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ - ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός, Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Λακωνίας, 2014-2015
ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ - ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός, Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Λακωνίας, 2014-2015
ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ - ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός, Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Λακωνίας, 2014-2015