Ρέμα Πικροδάφνης

Αποτίμηση της Οικολογικής
Κατάστασης του ρ. Πικροδάφνης και
προτάσεις αποκατάστασης, ανάδειξης
και διαχείρισης του
Δρ. Ηλίας Δημητρίου
Υδρολογική λεκάνη ρέματος
1) Έκταση λεκάνης απορροής ρέματος
Πικροδάφνης: 20,93 km2
2) Yψόμετρο της λεκάνης απορροής: από
0 έως 1.022,5m (κορυφή Εύζωνος), με
μέση τιμή 231,3m
3)Μήκος ρέματος: περίπου 9 km
Υδρολογική λεκάνη ρέματος
Δήμος
Βύρωνος
Αγίου Δημητρίου
Ηλιουπόλης
Δάφνής - Υμηττού
Καισαριανής
Παλαιού Φαλήρου
Νέας Σμύρνης
Αλίμου
Έκταση (km2)
7.4003
4.5634
3.1265
2.09669
1.30076
1.106
0.90076
0.411581
20.93302
Έκταση (%)
35%
23%
15%
10%
6%
5%
4%
2%
100%
Χρήσεις γης
- 66% κάλυψη από αστική δόμηση, 26 % θαμνότοποι και μόνο 5% δάση και
0,3% αστικό πράσινο
Προστατευόμενες περιοχές
Ρ. Πικροδάφνης: Ιδιαίτερου Περιβαλλοντικού Ενδιαφέροντος (ΦΕΚ 281Δ/1993).
Κωδικός
Ποσοστό έκτασης εντός
τόπου
λεκάνης ρ. Πικροδάφνης
NATURA
GR3000015
7.8%
NATURA
GR3000006
7.3%
ΤΙΦΚ
AT2011023
14.9%
Ονομασία τόπου
Είδος τόπου
Όρος Υμηττός
Υμηττός-Αισθητικό δάσος
Καισαριανής
Δάσος Καισαριανής
Στόχοι του έργου
•Να καταγραφεί η οικολογική κατάσταση του ρέμματος Πικροδάφνης
•Να αναγνωριστούν οι ρυπαντικές και υδρομορφολογικές πιέσεις
•Να δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων για το ρ. Πικροδάφνης, (Οδηγία
Πλαίσιο για τα Ύδατα)
•Να σχεδιαστούν μέτρα αποκατάστασης, αξιοποίησης και περιβαλλοντικής
εκπαίδευσης του ρ. Πικροδάφνης
•Να υπάρξει ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού
Σταθμοί παρακολούθησης
Αποτελέσματα προγράμματος
παρακολούθησης
Box Plot
12
Διαλυμένο οξυγόνο
P1 – P2: μέτρια – φτωχή ποιότητα,
ενδείξεις ρύπανσης από οργανικό φορτίο
10
DO (mg/l)
8
Μεγαλύτερες διακυμάνσεις: Αύγουστος
2012, Ελάχιστη τιμή: P1, Οκτώβριος 2012
6
4
2
0
P1
P2
P3
P4
P6
Δειγματοληπτικοί σταθμοί
Mean
Min-Max
Mean±SD
Outliers
Extremes
12.00
P1
P2
10.00
P3
P4
D.O (mg/l)
8.00
P6
6.00
4.00
2.00
0.00
Ιουλ-12
Αυγ-12
Σεπ-12
Δειγματοληψίες
Οκτ-12
Αποτελέσματα προγράμματος
παρακολούθησης
Box Plot
55
Νιτρικά
Μέγιστες τιμές: Ιούλιος – P3 και
Αύγουστος – P3 και P4, κακή ποιότητα
50
45
ΝΟ 3 - (mg/l)
40
Μέση συγκέντρωση μειώνεται με το
χρόνο λόγω αύξησης της παροχής /
αραίωσης
35
30
25
20
15
10
5
P1
P2
P3
P4
P6
Δειγματοληπτικοί σταθμοί
Mean
Min-Max
Mean±SD
Outliers
Extremes
60
P1
P2
50
P3
P4
NO3- (mg/l)
40
P6
30
20
10
0
Ιουλ-12
Αυγ-12
Σεπ-12
Δειγματοληψίες
Οκτ-12
Αποτελέσματα προγράμματος
παρακολούθησης
Box Plot
2.6
Νιτρώδη
Μέγιστες τιμές: Σεπτέμβριος– P6 και P4,
κακή ποιότητα
2.4
2.2
2.0
1.8
ΝΟ 2_ (mg/l)
1.6
1.4
1.2
1.0
0.8
0.6
0.4
0.2
0.0
Mean
Min-Max
Mean±SD
Outliers
Extremes
-0.2
-0.4
P1
P2
P3
P4
P6
Δειγματοληπτικοί σταθμοί
2.5
P1
2.3
P2
P3
2.0
P4
NO2- (mg/l)
1.8
P6
1.5
1.3
1.0
0.8
0.5
0.3
0.0
Ιουλ-12
Αυγ-12
Σεπ-12
Δειγματοληψίες
Οκτ-12
Αποτελέσματα προγράμματος
παρακολούθησης
Αμμωνία
Μέγιστες τιμές: Οκτώβριος – P4 και P1,
κακή ποιότητα / P2 και P3 καλή ποιότητα
6
5
4
ΝΗ4+ (mg/l)
Οι συγκεντρώσεις αυξάνονται με τον χρόνο
Box Plot
7
3
2
1
0
-1
-2
P1
P2
P3
P4
P6
ΝΗ4+ (mg/l)
Δειγματοληπτικοί σταθμοί
7.0
6.5
6.0
5.5
5.0
4.5
4.0
3.5
3.0
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
Mean
Min-Max
Mean±SD
Outliers
Extremes
P1
P2
P3
P4
P6
Ιουλ-12
Αυγ-12
Σεπ-12
Δειγματοληψίες
Οκτ-12
Αποτελέσματα προγράμματος
παρακολούθησης
Box Plot
Φωσφορικά
Μέγιστες τιμές: Οκτώβριος – P4 και
P1, κακή ποιότητα / P2 και P3 μέτρια
ποιότητα
3.5
3.0
2.0
PO4
3-
(mg/l)
2.5
1.5
1.0
0.5
Mean
Min-Max
Mean±SD
Outliers
Extremes
0.0
P1
P2
P3
P4
P6
Δειγματοληπτικοί σταθμοί
3.5
P1
P2
3.0
P3
P4
PO4 3- (mg/l)
2.5
P6
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
Ιουλ-12
Αυγ-12
Δειγματοληψίες
Σεπ-12
Οκτ-12
Αποτελέσματα προγράμματος
παρακολούθησης
Μικροβιολογικές αναλύσεις
Σεπτέμβριος 2012
E. Coli
2500
2000
cfu/100ml
Σεπτέμβριος: Μέγιστη τιμή
σταθμός P2, 2500 cfu/100ml
Total Coliforms
Οκτώβριος: Μέγιστη τιμή
σταθμός P2, 4800 cfu/100ml
1500
1000
500
0
P1
P2
P3
Σταθμοί δειγματοληψίας
P4
P6
Οκτώβρης 2012
6000
E. Coli
Total Coliforms
5000
cfu/100ml
4000
3000
2000
1000
0
P1
P2
P3
P4
Σταθμοί δειγματοληψίας
P4β
P6
Αποτελέσματα προγράμματος
παρακολούθησης
Υδρολογικές μετρήσεις
- Μόνιμη ροή, απότομη αύξηση της
παροχής στο P4
- 11mm βροχής αύξησαν την στάθμη
κατά 12 cm στο P6 και διπλασίασαν την
παροχή στο P4
0.0200
0.0180
0.0140
0.0120
P1
0.0100
P2
0.0080
P3
0.0060
P4
0.0040
P6
0.0020
18/10/2012
11/10/2012
04/10/2012
27/09/2012
20/09/2012
13/09/2012
06/09/2012
30/08/2012
23/08/2012
16/08/2012
09/08/2012
02/08/2012
0.0000
26/07/2012
Παροχή (m3/s)
0.0160
Αποτελέσματα προγράμματος
παρακολούθησης
Εκτίμηση Επικινδυνότητας πλημμύρας
Υδροδυναμικό μοντέλο (MIKE 11 / HEC-RAS / FROM)
- 10 Διατομές, κελί 1 m και ισοδιάσταση 0,4m
Προκαταρκτική προσομοίωση
Πλημμυρογράφημα διάρκειας
6,5 ωρών και παροχής αιχμής
24,4m3/s
βάθος ροής: 2.5 m ανάντη της Λ.
Αμαλίας, περίπου 500 m
ανάντη από τις εκβολές, μέχρι την
οδό Κουντουριώτου, περίπου 1600
m ανάντη.
Αποτελέσματα προγράμματος
παρακολούθησης
Βιολογική παρακολούθηση
Χλωρίδα
το ρέμα της πικροδάφνης κυριαρχείται από ξενικά είδη.
περισσότερα από 25 είδη ξενικών φυτών στον χώρο της παρόχθιας
βλάστησης.
Η αυτοφυής χλωρίδα ιθαγενών ειδών της Αττικής είναι πολύ περιορισμένη και
περιλαμβάνει περίπου 13 είδη
Αποτελέσματα προγράμματος
παρακολούθησης
Βιολογική παρακολούθηση
Πανίδα - Ψάρια
Ένα από τα πιο απειλούμενα σπονδυλόζωα του ρέματος είναι το Χέλι
(Anguilla anguilla) –είδος που κατατάσσεται πλέον στα κρισίμως
κινδυνεύοντα ζώα από τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (ΙUCN).
Ένα από τα σημαντικότερα είδος ψαριού είναι τα κεφαλόπουλα ή
κεφαλοειδη (Mugilidae).
κατά το παρελθον ίσως να υπήρξε ένα είδος ψαριού που να ζούσε στον κάτω
ρου του ποταμού το οποίο ήταν διαδεδομένο σε ρέματα του λεκανοπεδίου
(Αττικόψαρο, Pelasgus marathonicus).
Αποτελέσματα προγράμματος
παρακολούθησης
Βιολογική παρακολούθηση
Μακροασπόνδυλη πανίδα
η βιοποικιλότητα είναι σημαντικά υποβαθμισμένη: πολύ λίγα είδη τα οποία
ήταν κατανεμημένα σε όλο το μήκος του ρέματος (Σύνολο ειδών: 17).
Κυριαρχούν είδη που είναι ανθεκτικά σε μέτρια και υψηλά επίπεδα ρύπανσης
Λοιπά χερσαία σπονδυλόζωα
παρουσία της χερσαίας κρασπεδωτής χελώνας
(Testudo marginata)
Αμφίβια
μεγάλες πυκνότητες πληθυσμών δύο ειδών του
βάτραχου (Pseudepidalea (=Bufo viridis) και του
Pelophylax kurtmuelleri).
Δράσεις δημοσιοποίησης
Σήμανση
10 ξυλινες
πινακίδες κατά
μήκος του ρέματος
3 ενημερωτικές και
7 διατήρησης
Δράσεις δημοσιοποίησης
www.blurb.com/books/3679928
Δράσεις δημοσιοποίησης
Φυλλάδιο: 3000 αντίτυπα
Δράσεις δημοσιοποίησης
www.remapikrodafnis.gr
Δράσεις δημοσιοποίησης
Βήματα προς την αποκατάσταση του
ρ. Πικροδάφνης
Στόχοι βιοποικιλότητας - Απαραίτητα στοιχεία αποκατάστασης
Παρόχθιες Ζώνες
•Απομάκρυνση ορισμένων ξενικών ειδών βλάστησης
•Απομάκρυνση και φύτευση δέντρων σε θέσεις όπου κυριαρχεί το κοινό
καλάμι (Arundo donax)
Εκβολή
•Έργο ανάπλασης ενδιαιτημάτων για την προσέλκυση υδρόβιων και
παρυδάτιων πουλιών και την παρατήρηση τους από επισκέπτες.
Βήματα προς την αποκατάσταση του
ρ. Πικροδάφνης
Κάτω ρους (κατάντη Γέφ. Αμφιθέας)
•Παρεμβάσεις για την βελτίωση προσβασιμότητας, προσπέλασης εμποδίων
και ανάπτυξη ειδικών ενδιαιτημάτων του χελιού (Anguilla anguilla) και των
κεφαλοειδών (Mugilidae).
•Φυτεύσεις ιτιάς (Salix alba) σε θέσεις με λόχμες-καλαμιώνες Arundo donax
αφού απομακρυνθούν οι λόχμες και τα ριζικά συστήματα των καλαμιώνων.
Ειδικές διαμορφώσεις για την προσέκλυση υδρόβιων και παρυδάτιων
πουλιών.
Βήματα προς την αποκατάσταση του
ρ. Πικροδάφνης
Ελαχιστοποίηση της ρύπανσης
Αστικά λύμματα
1) εγκαθίδρυση ενός συνεχούς προγράμματος παρακολούθησης της
ποιότητας νερού, στα σημεία που θα εντοπιστούν οι σχετικές πηγές
ρύπανσης, σε συνδυασμό με σύστημα επιβολής κυρώσεων στους
ρυπαίνοντες
2) Της απομάκρυνσης, σε βάθος χρόνου, των παράνομων κατοικιών που
βρίσκονται εντός της κοίτης του ρέματος
3) Πραγματική οριοθέτηση του ρέματος με βάση τα φυσικά χαρακτηριστικά
του
Βήματα προς την αποκατάσταση του
ρ. Πικροδάφνης
Ελαχιστοποίηση της ρύπανσης
Ανθρωπογενή υλικά / σκουπίδια
1) η αποκομιδή των υπαρχόντων σκουπιδιών με δράσεις καθαρισμού
του ρέματος στις οποίες θα συμμετέχουν ομάδες πολιτών, συνεργεία
των Δήμων αλλά και σχολεία της περιοχής.
2) Θεσμοθέτηση αυστηρών ποινών για την διάθεση απορριμμάτων στο
ρέμα και λήψη μέτρων αστυνόμευσης των χώρων στους οποίους
παρατηρούνται τέτοιες πρακτικές με χρήση της Δημοτικής Αστυνομίας
αλλά και των σύγχρονων τεχνολογιών
Βήματα προς την αποκατάσταση του
ρ. Πικροδάφνης
Πλημμυρική επικινδυνότητα
- 150 m κατάντι της συμβολής του ρέματος με την Λ. Αμφιθέας έως και
περίπου 800 m ανάντι αυτής και στις εκβολές
- να εξετασθεί, η χρήση ελεύθερου χώρου της παρόχθιας ζώνης για
δημιουργία λεκανών εκτόνωσης της πλημμύρας και έπειτα να σχεδιαστούν
στοχευμένα, αντιπλημμυρικά έργα μικρής κλίμακας
- Για τα προβλήματα διάβρωσης θα πρέπει να ληθεί υπόψη η διεθνής σχετική
εμπειρία και να προτιμηθούν λύσεις που να συνάδουν με την αρχή της
διατήρησης της φυσικότητας του ρέματος (bio-engineering).
Συμπέρασμα
- το ρ. Πικροδάφνης μπορεί και πρέπει να διατηρηθεί και να
αποκασταθεί όσο πιο κοντά στην φυσική του κατάσταση.
- στοχευμένες τεχνικές παρεμβάσεις (σύγχρονη διεθνή εμπειρία)
- να αντιμετωπίζουν επαρκώς τα προβλήματα με την ταυτόχρονη όμως
διατήρηση της φυσικότητας του ρέματος.
Ευχαριστώ

Download Report