cçjçþçÇ mçççÆnl³ç
mçbcçí}vç箳çç
çÆvççÆcçÊççvçí cçjçþçÇ®çí
YççÆJçlçJ³ç kçÀç³ç, Dççp箳çç
çÆhç{çÇ}ç cçjçþçÇ®ççÇ iççí[çÇ kçÀµççÇ
}çJççJççÇ, l³ççbvçç Jçç®çvççkçÀ[í kçÀmçí
JçUJççJçí, Dçµçç çÆJç<ç³ççJçj JçççÆ<ç&kçÀ
®ç®çç& nçílç Dçmçlçí. Dççp箳çç çÆhç{çÇlç
cçjçþçÇ-Òçícç çÆYçvçJçç³ç®çí, lçj Yçç<çç çƵçkçÀJçC³ç箳çç
hçOolççÇlç mçáOççjCçç Jnç³ç}ç nJççÇ. ÒççLççÆcçkçÀ MççUçbcçO³çí
cçjçþçÇ çÆMçkçÀJçC³ç箳çç jçÇlççÇ pçj DççcçÓuççûç yçouçu³çç,
mçcççpç cnCçÓvç DççhçCç cçáuççb®³çç Yçç<çççÆMç#çCççmççþçÇ
Kçjí®ç mçJçç¥iççbvççÇ Òç³çlvç kçÀjC³ççlç kçÀmçÓj þíJçuççÇ vççnçÇ, lçj
Yçç<çççÆMç#çCçç®çí çÆ®ç$ç çÆvççƵ®çlçhçCçí yçouçíuç. cçç$ç,
l³ççmççþçÇ JçjJçj®çí Ghçç³ç vç kçÀjlçç cçáUçhç³ç¥lç pççC³çç®ççÇ F®sç
DçççÆCç ¢äçÇ nJççÇ. cçá}çb®³çç YçççÆ<çkçÀ #çcçlçç çÆJçkçÀçÆmçlç
kçÀjC³çç®çí kçÀçnçÇ Ghçç³ç mçá®çJçCççjç nç }íKçÒççLççÆcçkçÀ çÆMç#çCç箳çç içáCçJçÊçí®çí mJçªhç cçnçjçä^çlç
kçÀç³ç Dççní, ní mçcçpçÓvç IçíC³çç®ççÇ mçbOççÇ içíu³çç hçç®ç Jç<çç¥lç
cçuçç Jçj®çíJçj çÆcçUçuççÇ. DçççÆoJççmççÇ, ûççcççÇCç Jç MçnjçÇ
MççmçkçÀçdzç MççUç, cççv³çlçç Dçmçuçíu³çç Jçç vçmçuçíu³çç
KççmçiççÇ cçjçþçÇ MççUç, mLçuççblççÆjlççb®³çç cçáuççbmççþçÇ
Jç<çç&lç þjççÆJçkçÀ kçÀçU ®ççuççÆJçu³çç pççCççN³çç MççUç,
Jçml³ççbcçO³çí ®ççuçCççjí Jçiç&, yççuçJçç[îçç DçççÆCç FbûçpççÇ
cççO³çcç箳çç KççmçiççÇ MççUç Dçmçí ³çç MççUçb®çí cçáK³ç ÒçkçÀçj
kçÀjlçç ³çílççÇuç. nç@çEhçiç kçÀmçí kçÀjlççlç, nB[uç kçÀmçí Oçjlççlç,
hçB[uç kçÀmçí cççjlççlç, lççíuç kçÀmçç mççJçjlççlç... DçççÆCç ní mçiçUí
kçÀjlç kçÀjlç mçcççíj®³ççuçç vç Oç[kçÀlçç hçá{í hçá{í kçÀmçí pççlççlç...
³çç®ççÇ hçkçwkçÀçÇ lç³ççjçÇ vçmçlççvçç®ç Yçj jnoçjçÇlç SKççÐççuçç
mçç³çkçÀuçJçj yçmçJçÓvç çÆouçí lçj lççí kçÀçíuçcç[Cççj®ç.
Smç.Smç.mççÇ. hçjçÇ#çí®çí YççÆJçlçJ³çnçÇ ³ççnÓvç JçíiçUí kçÀmçí
Dçmçíuç? l³ççcçáUí cççO³ççÆcçkçÀ MççUçbcçO³çí kçÀç³ç nákçÀlçí
Dççní, kçÀçíþí ®çákçÀlçí Dççní, ní lçhççmçlççvçç ÒççLççÆcçkçÀ
ìhh³ççJçj ³ççmçbyçbOççlç kçÀç³ç JççmlçJç Dççní, ní hççnç³çuçç®ç nJçí.
Dçhç³çMçç®ççÇ cçáUí kçÀçíþí hççínçí®çlççlç, ní MççíOçÓvç
çÆlçLçÓvç®ç Ghçç³ç mç᪠Jnç³çuçç nJçílç. Svç.mççÇ.F&.Dççj.ìçÇ.®³çç
FbìjvçíìJçj GhçuçyOç Dçmçuçíu³çç cçççÆnlççÇlçÓvç hçá{çÇ} mçboYç&
MççíOçuçí}í Dççnílç. 2002 mççu箳çç hççnCççÇvçámççj, cçnçjçä^çlççÇuç
1
mçJç& çÆpçu¿ççblç hççÆnuççÇlç hçìvççWoCççÇ Pççuçíu³çç
çÆJçÐççL³ç祮ççÇ SkçÓÀCç mçbK³çç 23,76,696 SJç{çÇ nçílççÇ.
®ççÌLççÇhç³ç¥lç l³ççhçÌkçÀçÇ 3,12,107 çÆJçÐççLçça içUuçí DçççÆCç
onçJççÇhç³ç¥lç SkçÓÀCç 11,46,657 çÆJçÐççLçça içUuçí, lçj
hççÆnuççÇhççmçÓvç lçí yççjçJççÇhç³ç¥lç mçácççjí 19 uççKç
çÆJçÐççLçça içUuçí. JççìíJçj vç içUÓvç içíuçíu³ççbhçÌkçÀçÇ kçÀçíCç
DçççÆCç kçÀç hçjçÇ#çíhççj pççT MçkçÀuçí vççnçÇlç, ³çççÆJç<ç³ççÇ
®ç®çç& kçÀjlççvçç onçJççÇ®³çç hçjçÇ#çíhç³ç¥lçnçÇ hççínçí®çÓ vç
MçkçÀuçíu³çç mçç[íDçkçÀjç uççKç cçáuççbvççnçÇ Dçhç³çMçç®çí
iççÆCçlç cççb[lççvçç çÆJçmçªvç ®ççuçCççj vççnçÇ.
MççUçbcçOççÇuç JççmlçJç hçjçÇ#çç kçÀMççÇ Dçmçç³çuçç nJççÇ, ³çç
çÆJç<ç³ççlç cççÇ çÆMçjCççj vççnçÇ. Dççní ³çç hççÆjçÆmLçlççÇlç
Smç.Smç.mççÇ.®ççÇ hçjçÇ#çç ÒççcçáK³ççvçí DççMç³çç®çí Jçç®çvç,
DççkçÀuçvç, mcçjCç DçççÆCç l³çç®çí®ç uçíKçvç ³çç mJçªhçç®ççÇ Dççní.
cççlç=Yçç<çç cçjçþçÇ nç çÆJç<ç³çnçÇ ³ççuçç DçhçJçço vççnçÇ. çÆJç<ç³ç
mçcçpçÓvç IçíTvç, lçí uç#ççlç þíJçÓvç hçjçÇ#çílç lçmçí®³çç lçmçí
çÆuçnÓvç kçÀç{ç³ç®çí lçj cçáUçlç Jçíiççvçí Jçç®çCçí DçççÆCç
Jçç®çuçíuçí mçcçpçCçí- nçÇ çÆkçÀcççvç iççíä Iç[ç³çuçç nJççÇ. p³çç
yçnámçbK³ç cçáuççbvçç kçÀçíCçlççnçÇ kçwuççmç, ìímì mççÇçÆjpç
JçiçÌjímççjK³çç kçáÀyç[îçç GhçuçyOç vççnçÇlç, l³ççb®³ççlç lçjçÇ Dççhçuçí
DççhçCç Jçç®çÓvç mçcçpçÓvç IçíC³çç®ççÇ #çcçlçç nJççÇ®ç nJççÇ.
Jçç®çç³çuçç çÆMçkçÀJçC³çç®ççÇ mçá©Jççlç kçÀMççÇ nçílçí, DçççÆCç
l³çç®çç hçá{®³çç
çÆMç#çCççMççÇ- onçJççÇyççjçJççÇ®³çç
hçjçÇ#ççbMççÇ kçÀmçç
mçbyçbOç Dçmçlççí, ³çç®çç
Dçç{çJçç IçíCçí cnCçÓvç®ç
Dçiçl³çç®çí Dççní.
Jçç®çvç#çcçlçç
lçhççmçC³ççmççþçÇ cçÓuç
kçÀçíCçl³çç ìhh³ççJçj Dççní, ní MççíOçC³ççmççþçÇ cçjçþçÇlç SkçÀnçÇ
ÒçcçççÆCçlç ®çç®çCççÇ 21 J³çç MçlçkçÀçlçnçÇ GhçuçyOç vççnçÇ, ní
FLçí vçcçÓo kçÀjç³çuçç®ç nJçí.
®çç®çhçCççÇ kçÀjC³ççmççþçÇ kçÀçnçÇ mççíhçí Mçyo, Jççkçw³çí
cçáuççbvçç Jçç®çç³çuçç çÆouççÇ.
`içç³ç jçvççlç pççlçí` ní Jççkçw³ç yçjçÇ®ç cçáuçí Òçl³ç#ççlç kçÀmçí
Jçç®çlççlç, ní hçççÆnuçí lçj l³ççbvçç HçÀÊçÀ çÆ®ç$ç- Dç#çjlçÊçÀç
2
Jççhçªvç Dç#çjí çÆMçkçÀJçuççÇ Dççnílç, ní mçnpç uç#ççlç ³çílçí.
`iç içJçlçç®çç, iç uçç kçÀçvçç içç, ³ç ³ç%çç®çç... içç³ç...
FLçhççmçÓvç... lç lçuçJççjçÇ®çç...lç uçç SkçÀ cçç$çç lçí... pççlçí.` Kçjí lçj
Jççkçw³ç Jçç®çlçç Jçç®çlçç®ç içç³ç, jçvç DçççÆCç pççCçí ³çç lççÇvç
Mçyoçb®çí DçLç& cçáuççb®³çç cçvççlç ®çcçkçÓÀvç pçç³çuçç nJçílç
DçççÆCç l³ççb®³çç hçjmhçjçbMççÇ Dçmçuçíu³çç mçbyçbOçç®ççnçÇ
yççíOç cçáuççbvçç Jnç³çuçç nJçç. hçCç lçkçwl³ççJçj®çí içJçlç, ³ç%ç, jLç,
vçLç, lçuçJççj, pçnçpç, lçmçí®ç kçÀçvçç, SkçÀ cçç$çç... SJç{í Dççþ
mçbyççíOç çÆvç<kçÀçjCç cçOçí Içámçlççlç DçççÆCç l³ççcçáUí
Jçç®çvççJçj çÆJçhçjçÇlç hççÆjCççcç nçílççí. l³ççcçáUí Jçç®çvç DçmçbK³ç
lçákçÀ[îççbvççÇ nçílçí. Jçç®çvçç®çç Jçíiç kçÀcççuççÇ®çç kçÀcççÇ
nçílççí. DçLç& mçcçpçC³ççlç Dç[LçUí ³çílççlç. yçnálçíkçÀoç cçÓuç
DçLçç&hç³ç¥lç hççínçí®çlç®ç vççnçÇ. Jçíiç vçmçCçí DçççÆCç DçLç&
DççÆpçyççlç vç mçcçpçCçí Jç<çç&vçáJç<çx ®ççuçÓ jççÆnu³ççcçáUí
Jçç®çC³ççlçu³çç cçpçíhç³ç¥lç, l³ççlçu³çç Dççvçboçhç³ç¥lç cçáuçí
hççínçí®çlç®ç vççnçÇlç. hççÆjCççcçlç: Jçç®çCçí nçÇ iççíä kçíÀJçU
lççbçÆ$çkçÀ hççlçUçÇJçj®çí SkçÀ kçÀçÌMçu³ç- SJç{îçç®ç vççÇjmç
ªhççlç cçáuççb®³çç Dçç³çá<³çç®çç Yççiç yçvçlçí. çÆkçÀlççÇlçjçÇ cçáuçí
lçj FLçhç³ç¥lçnçÇ hççínçí®çÓ MçkçÀlç vççnçÇlç. JççìíJçj®ç kçáÀþí vçç
kçáÀþí yççpçÓuçç hç[lççlç. cççi箳çç®ç Jç<çça vçícççvçí MççUílç
pççCççN³çç SkçÀç cçáuççÇvçí cçuçç SkçÀ Mçyo kçÀmçç Jçç®çÓvç
oçKçJçuçç, ní mççbiçlçí. çÆlçvçí Mçyo Dçmçç Jçç®çuçç- uçmçCççÇ®çç...
KçCçç®çç... uçmçCççÇ®çç... KçCçç®çç... Mçyo nçílçç- uçKçuçKç. ³çç
MçyoçlçÓvç J³çÊçÀ nçíCççN³çç DçLçç&hç³ç¥lç nçÇ cçáuçiççÇ
hççínçí®çíuç kçÀç? kçÀOççÇ hççí®çíuç? ³çç®çí GÊçj oíC³çç®ççÇ
pçyççyçoçjçÇ DççhçuççÇ mçJç祮ççÇ Dççní. HçÀÊçÀ
hççÆnuççÇcçOçu³çç cçáuççb®ççÇ®ç DçMççÇ DçJçmLçç Dççní Dçmçí
vççnçÇ. hçá{®³çç Jçiçç&cçOçuççÇnçÇ DçMççÇ DçvçíkçÀ cçáuçí Yçíìlççlç,
nçÇ iççíä pççmlç içbYççÇj Dççní. Smç.Smç.mççÇ.hç³ç¥lç cçáuççbvççÇ
hççínçí®ççJçí, lççÇ hçjçÇ#çç mçJç& cçáuççbvççÇ ®ççbiçuççÇ hççj
hçç[çJççÇ, Dçmçí Dççhçu³ççuçç Jççìlç Dçmçíuç lçj cçÓUç#çjí
çÆMçkçÀJçC³ç箳çç hç×lççÇhççmçÓvç DççcçÓuççûç yçouç kçÀjC³çç®çí
cçvççJçj I³ççJçí uççiçíuç. hççjbhççÆjkçÀ hç×lççÇvçí cçáUç#çjçb®³çç
lçkçwl³ççlç Dçmçuçíu³çç SkçÀç®ç DçççÆCç lçíJç{îçç®ç çÆ®ç$ççMççÇ
SkçíÀkçÀç Dç#çjç®ççÇ kçÀç³çcç®ççÇ mççbiç[ IççuçÓvç çÆMçkçÀJçuçí
pççlçí. Dçmçí çÆMçkçÀJçC³çç®çí hççÆjCççcç HçÀçj oÓjiççcççÇ Dççnílç.
Jçç®çvç kçÀjlçíJçíUçÇ cççCçmçç®çç cçWoÓ kçÀmçí kçÀçcç kçÀjlççí,
Jçíiççvçí Jçç®çCççjç cççCçÓmç Jçç®çlç Dçmçlççí lçíJnç l³ç箳çç
3
[çíkçw³ççlç vçícçkçw³çç kçÀçíCçl³çç Iç[çcççí[çÇ ®ççuçÓ Dçmçlççlç, ³ççJçj
içíu³çç 25 Jç<çç¥lç pçiççlç KçÓhç mçbMççíOçvç Pççuçí Dççní. l³ççJçj
DççOçççÆjlç kçÀçíCçlçínçÇ þçímç yçouç Dççhçu³çç DçO³ççhçkçÀçb®³çç
ÒççÆMç#çCç DçY³ççmç¬çÀcççlç Pççuçíuçí vççnçÇlç. mçbMççíOçvç
kçÀç³ç mççbiçlçí, DçççÆCç oíJçvççiçjçÇ®ççÇ OççìCççÇ kçÀç³ç Dççní, ní
oçívnçÇ mçcçpçÓvç IçíTvç Dççhçu³çç cçáuççbvçç Jçíiççvçí- lçjçÇnçÇ
DçLç& mçcçpçÓvç Içílç Jçç®çç³çuçç çÆMçkçÀJçC³ç箳çç hç×lççR®çç
DçO³ççhçkçÀ ÒççÆMç#çCç DçY³ççmç¬çÀcççlç içbYççÇjhçCçí
DçblçYçç&Jç kçÀjC³çç®ççÇ çÆvçkçÀ[ DççhçCç kçÀOççÇ uç#ççlç
IçíCççj?
Yççjlççlç DçççÆCç cçnçjçä^çlç ÒççLççÆcçkçÀ çÆMç#çCç箳çç
#çí$ççlç Òç³ççíiç kçÀjCççN³çç içìçbvççÇ Jçç SkçíÀkçÀìîçç
çÆMç#çkçÀçbvççÇ Yççjlççdzç Yçç<ççb®³çç çÆuçhççÇ
çÆMçkçÀJçC³ççmççþçÇ kçÀçnçÇ Òç³ççíiç kçíÀuçí Dççnílç. l³çç
Òç³ççíiççb®ççÇ ÒççÆMç#çkçÀçbvçç DçççÆCç çÆMç#çkçÀçbvçç Òçl³ç#ç
Jçiçç&lç çÆMçkçÀJçlççvçç Ghç³ççíiççÇ hç[íuç, DçMçç ÒçkçÀçj®ççÇ
SkçÀçÆ$çlç vççWo kçÀçíþínçÇ GhçuçyOç vççnçÇ. jçp³ç mçbMççíOçvç
DçççÆCç ÒççÆMç#çCç mçbmLçílçnçÇ lççÇ vççnçÇ. cçWoÓ®çí kçÀç³ç&,
mçcçpçCçí, uç#ççlç jçnCçí, çÆJçmçjCçí, çÆJç®ççj kçÀjCçí, kçÀuhçvçç
kçÀjCçí, DçvçáYçJç IçíCçí, l³çç®çç DçLç& uççJçCçí DçççÆCç
çÆMçkçÀCçí ³ççb®³ççlççÇuç içáblççiçáblççÇ®çí hçjmhçjmçbyçbOç
GkçÀuçÓvç oçKçJçCççjçÇ Kççmç çÆMç#çkçÀçbmççþçÇ
çÆuççÆnuçíuççÇ çÆkçÀlççÇlçjçÇ hçámlçkçíÀ hçjoíMççlç GhçuçyOç
Dççnílç. cçç$ç Jçç®çvç çÆMçkçÀlççvçç, kçÀjlççvçç DçLçJçç
kçÀçíCçlççÇnçÇ vçJççÇvç iççíä çÆMçkçÀlççvçç cççCçmç箳çç cçWoÓlç
kçÀç³ç kçÀç³ç Iç[lçí, ³çççÆJç<ç³ççÇ mJçlçb$ç Jçç DçvçáJçççÆolç uçíKçvç
cçjçþçÇlç GhçuçyOç®ç vççnçÇ, cnìuçí lçj lçí JççJçiçí þjCççj vççnçÇ. Kççmç
çÆMç#çkçÀçbmççþçÇ lçj vççnçÇ®ç vççnçÇ. SkçÀ YçççÆ<çkçÀ mçcççpç
cnCçÓvç Dçmçí kçÀçnçÇ mçççÆnl³ç GhçuçyOç DçmçC³ç箳çç
yççyçlççÇlç DççhçCç Kççmç®ç `hççmç` vççnçÇ. ÒççLççÆcçkçÀ
çÆMç#çCç箳çç mççJç&çÆ$çkçÀçÇkçÀjCççlççÇ} vçJççÇ DççJnçvçí
içíu³çç hçbOçjç Jç<çç¥lç MççUílç oçKçuç nçíCççN³çç cçáuççb®ççÇ
mçbK³çç Jçíiççvçí Jçç{lç içíuççÇ. çƵç#çCçJ³çJçmLçílççÇuç
çÆMç#çkçÀçb®ççÇ mçbK³ççlcçkçÀ içjpç Pçhççìîççvçí Jçç{uççÇ.
hç³çç&³ççvçí oÓjoÓj®³çç MççUçb®çí hç³ç&Jçí#çCç kçÀjC³çç®çí kçÀçcç
³çç J³çJçmLçíuçç JçíU, #çcçlçç DçççÆCç ¢äçÇ- Dçµçç mçJç&®ç
DçbiççbvççÇ vç hçíuçC³ççSJç{í Jçç{uçí. ÒççLççÆcçkçÀ ìhh³ççJçj
çÆMçkçÀJçCççN³çç vçJ³çç Jç pçáv³çç çÆMç#çkçÀçbvçç ®ççíKç
4
DçççÆCç GÊçcç ÒççÆMç#çCç oíC³ççmççþçÇ DççJçM³çkçÀ lçíJç{í
ÒççÆMç#çkçÀ®ç vçmçu³ççcçáUí çÆoKççT ÒççÆMç#çCç IçíC³çç®çí
ÒçcççCç Jçç{uçí. DçO³ççhçkçÀ cçnççÆJçÐççuç³ççlçu³çç
ÒçJçíMççhççmçÓvç lçí çÆMç#çkçÀ cnCçÓvç vçícçCçákçÀçÇhç³ç¥lç
DçÒççcçççÆCçkçÀhçCçç, YçÏäç®ççj Jçç{uçç. l³ççcçáUí mJçí®sívçí Jçç
vççFuççpççvçí uçç®ç oíTvç YçjlççÇ Pççuçíu³çç DçççÆCç çÆvçJJçU
J³çJçnçjçÇ ¢äçÇvçí çÆMçkçÀJçC³ç箳çç kçÀçcççkçÀ[í yçIçCççN³çç
çÆMç#çkçÀçb®ççÇ mçbK³çç DçLçç&lç®ç Jçç{uççÇ.
hçÓJçça MççUílç ³çíCççjçÇ yçnámçbK³ç cçáuçí nçÇ mçcççpç箳çç
çÆJççÆMçä LçjçlçuççÇ Dçmçlç. l³ççb®ççÇ Yçç<çç DçççÆCç Mççuçí³ç
çÆMç#çCçç®ççÇ Yçç<çç ³ççblç HçÀçjmçç HçÀjkçÀ vçJnlçç. l³ççcçáUí
çÆMçkçÀC³çç®çí cççO³çcç JçíiçUí vçJnlçí. DççpçIç[çÇuçç cçnçjçä^çlç
DçO³çç&DççÆOçkçÀ cçáuççb®çí ÒççLççÆcçkçÀ çÆMç#çCçç®çí
cççO³çcç cççlç=Yçç<çç ní vççnçÇ. ³çç cçáuççb®ççÇ cççlç=Yçç<çç nçÇ
cçjçþçÇ®ççÇ SKççoçÇ yççíuççÇYçç<çç Dççní DçççÆCç
çÆMçkçÀC³çç®çí cççO³çcç ÒçcççCç cçjçþçÇ Dççní. cçábyçF&hçáC³ççhççmçÓvç ®çbêhçÓjhç³ç¥lç®çí çÆMç#çkçÀ cçáuççb®ççÇ
yççíuççÇYçç<çç `DçMçá× Yçç<çç` Dçmçu³çç®çí þçcçhçCçí mççbiçlççlç.
`lçjçÇ DççcnçÇ hççÆnu³çç çÆoJçmççhççmçÓvç Mçá× cçjçþçÇ®çç Dççûçn
Oçjlççí,` Dçmçí DççÆYçcççvççvçí mççbiçCççjí çÆMç#çkçÀ cçnçjçä^箳çç
mçJç& Yççiççlç Yçíìlççlç.
Dççhçu³ççuçç vç mçcçpçCççN³çç, yççíuçlçç vç ³çíCççN³çç SKççÐçç
Yçç<çílçÓvç yçjç®ç JçíU kçÀçnçÇ SíkçÀç³ç®çí lçjçÇ Dççhçu³ççuçç
iççbiçju³ççmççjKçí nçílçí, lçj MççUílç vçJ³ççvçí hççTuç þíJçuçíu³çç
uçnçvçi³ççbvçç Dççhçu³çç Yçç<çí®çí yççíì mççí[lççvçç kçÀmçí Jççìlç
Dçmçíuç, ³çç®ççÇ kçÀuhçvçç®ç kçíÀuçíuççÇ yçjçÇ. DççhçCç yççíuçlççí
lçí ®çákçÀçÇ®çí, JççF&ì, Kççu箳çç opçç&®çí Dççní, ní cçáuççbhç³ç¥lç
hçávç: hçávnç hççínçí®çlçí. hççÆjCççcççÇ cçáuçí kçÀcççÇ yççíuçÓ
uççiçlççlç çEkçÀJçç içhhç®ç nçíTvç pççlççlç. pççÇ cçáuçí yççíuçÓvç
kçÀçnçÇ J³çÊçÀ kçÀjlç vççnçÇlç, l³ççb®³ççlç çÆuçnÓvç kçÀçnçÇ J³çÊçÀ
kçÀjC³çç®ççÇ F®sç DçççÆCç DççlcççÆJçéççmç çÆMçuuçkçÀ®ç jçnlç
vççnçÇ. Yçç<çí®³çç DçvçíkçÀ nílçÓbhçÌkçÀçÇ SkçÀç cçnÊJç箳çç
nílçÓ®çí Kç®®ççÇkçÀjCç Dçmçí `ÒççLççÆcçkçÀ`®³çç hççÆnu³çç
kçÀçnçÇ çÆoJçmççblç®ç kçíÀuçí pççlçí.
Jçiçç&lç vçícçkçíÀ kçÀç³ç Iç[lçí, DçççÆCç çÆMç#çkçÀçbvçç vçícçkçÀçÇ
kçÀMçç ÒçkçÀçj®ççÇ ¢äçÇ ³çç³çuçç nJççÇ, ³çç®ççÇ SkçÀ-oçívç GoçnjCçí
hççnÓ :
MççUç vçákçÀl³çç®ç mç᪠Pççu³çç nçíl³çç. SkçÀç MçnjçÇ MççUílçu³çç
5
hççÆnuççÇ®³çç Jçiçç&lç `Jç`®çí Mçyo MççíOçlççvçç cçáuççÇvçí
mççbçÆiçlçuçí, `Jçuuçç.` `ÒçcççCç cçjçþçÇ`Jççu³çç yççF¥vçç kçÀçnçÇ nç
Mçyo mJççÇkçÀçjçJçç, ní hçìívçç. cçuçç l³ççbvççÇ ÒççÆMç#çCçJçiçç&lç
nçÇ MçbkçÀç çÆJç®ççjuççÇ.
`çÆlçvçí mççbçÆiçlçuçç lççí Mçyo Dççní vçç?`
`nçí.`
`l³ççlç `Jç` Dççní vçç?`
`Dççní.`
l³çç cnCççu³çç, `hçCç... Dçnçí, lççí µçyo Mçá× vççnçÇ vçç!`
`hçCç l³ççlç `Jç` lçj Dççní! cçiç?` cççÇ çÆJç®ççjuçí.
pçjç çÆJç®ççj kçÀªvç l³çç cnCççu³çç, `cççÇ çÆlçuçç mççbiçívç kçÀçÇ, nç
Mçyo ®çákçÀçÇ®çç Dççní. yçjçíyçj Mçyo `Dççíuçç` Dçmçç Dççní.`
DççJççpç DçççÆCç Dç#çj ³ççb®çí vççlçí mçcçpçÓvç Içílççvçç cçáuççÇuçç
cçcç&¢äçÇ ³çíC³çç®ççÇ mçáboj ÒççƬçÀ³çç Iç[lç nçílççÇ. cçáuççÇ®³çç
DççÆmlçlJçç®çç Yççiç Dçmçuçíu³çç çÆl箳çç yççíuççÇYçç<çílçu³çç
MçyoçbcçOçÓvç `Jç`mççþçÇ çÆlçvçí vçícçkçíÀhçCççvçí Mçyo
MççíOçÓvç DççCçuçç nçílçç. ÒçcççCçYçç<çkçÀ cçáuççuçç DçMçç
ÒççÆlçmççoçmççþçÇ MççyççmçkçÀçÇ çÆcçUçuççÇ, ní çÆlçvçí
hçççÆnuçí nçílçí. cçç$ç, yççíuççÇYçç<çíkçÀ[í yçIçC³ç箳çç
çÆMç#çkçÀ箳çç Dç[çCççÇ ¢çÆäkçÀçívççcçáUí çÆlçuçç
MççyççmçkçÀçÇ çÆcçUçuççÇ vççnçÇ. DçççÆCç cçáuççÇ®³çç cçvççlç
OJçvççÇ- Dç#çj mçbyçbOç içábHçÀuçç pççC³ççlç®ç Dç[®çCç
çÆvçcçç&Cç PççuççÇ. cçáuççÇuçç vççkçÀçjuçí içíu³çç®ççÇ YççJçvçç
DççuççÇ, lççÇ JçíiçUçÇ®ç. ní GoçnjCç lçj mçcçpçÓvç I³çç³çuçç
DçiçoçÇ®ç mççíhçí Dççní. ³ççhçí#çç çÆkçÀlççÇlçjçÇ içáblççiçáblççÇ®ççÇ
GoçnjCçí Òçl³ç#ççlç Iç[lç Dçmçlççlç.
2001-02 cçO³çí cçnçjçä^ DçççÆCç DççbOçÏÒçoíµç®³çç
mççÇcçíJçjçÇ} oáiç&cç YççiççlççÇuç MççUçb®çí ÒçMvç mçcçpçÓvç
IçíCçí DçççÆCç Ghçç³ç MççíOçCçí- ³çç kçÀçcççlç cççÇ mçnYççiç Pçç}í
nçílçí. ®çbêhçÓjcçOççÇuç kçÀçíjhçvçç ³çç DçççÆoJççmççÇ Yççiççlçu³çç
MççUí®çç hççÆnuççÇ®çç Jçiç& hççnÓvç cççÇ mlçbçÆYçlç®ç Pççuçí.
yççuçYççjlççÇ cçjçþçÇ®çí hççÆnuççÇ®çí pçí hçámlçkçÀ yçvçJçC³ççlç
cççPççnçÇ mçnYççiç nçílçç, lçí hçámlçkçÀ Jçç®çvç-uçíKçvççmççþçÇ
hççÆnu³çç Jç<çça DçMçç Jçiçç¥cçO³çí JççhçjCçí çÆkçÀlççÇ DçIççíjçÇ
Dççní, ní l³çç Jçiçç&lçuççÇ cçáuçí YçíìuççÇ lçíJnç cçuçç hçkçwkçíÀ
mçcçpçuçí. Jçiçç&lç Dçmçuçíu³çç cçáuççb®çí cççlç=Yçç<çívçámççj lççÇvç
içì hç[lç nçílçí. kçÀçíuççcççÇ, iççW[çÇ DçççÆCç yçbpççjç. DçMççÇ
lççÇvç JçíiçJçíiçUîçç cççlç=Yçç<çç yççíuçCççjçÇ cçáuçí l³çç SkçÀç
6
Jçiçç&lç nçílççÇ. l³ççbvçç SkçÀcçíkçÀçb®çí yççíuçCçí mçcçpçlç vçJnlçí
DçççÆCç çÆMç#çkçÀçuçç l³ççb®³ççhçÌkçÀçÇ kçÀçíCçç®çí®ç yççíuçCçí
mçcçpçlç vçJnlçí, kçÀçÇ kçÀçíCçç cçáuççuçç çÆMç#çkçÀç®çí ûççcççÇCç
DççIççlçç®çí ÒçcççCç cçjçþçÇ mçcçpçCçí Mçkçw³ç vçJnlçí.
³çç DçççÆoJççmççÇ yççíuççÇ DçççÆCç ÒçcççCç cçjçþçÇ ³ççblç
G®®ççjç®çí kçÀçnçÇ®ç mççOçc³ç& vççnçÇ. `³çíoí*dd ³çíkçÀç` çEkçÀJçç
`³çíobkçÀçì Jçjçì` Dçmçí SíkçÀuçí lçj Dççhçu³ççuçç kçÀç³ç mçcçpçlçí?
DççhçCç SkçÀç Yçç<çílçuççÇ Jççkçw³çí SíkçÀuççÇ kçÀçÇ JçíiçJçíiçUîççnínçÇ Dççhçu³ççuçç mçcçpçlç vççnçÇ. DçLç& lçj oÓj®ç jççÆnuçç. p³çç
cçáuççb®ççÇ cççlç=Yçç<çç ÒçcççCç cçjçþçÇnÓvç JçíiçUçÇ Dççní,
l³ççb®ççÇ çÆmLçlççÇ ÒçcççCç cçjçþçÇ®³çç Jçiçç&lç kçÀMççÇ nçílç
Dçmçíuç, ³çç®ççÇ DççhçCç kçÀuhçvçç®ç kçíÀuçíuççÇ yçjçÇ.
cççO³çcçYçç<çç ÒçcççCç cçjçþçÇ hçjkçÀçÇ Dçmçu³ççvçí ÒççLççÆcçkçÀ
ìhh³ççJçj®çí mçJç& çÆMç#çCç yççíuççÇcçOçÓvç ÐççJçí, DçMççÇ içjpç
vççnçÇ. DçççÆCç ÒçcççCç cçjçþçÇ Mççuçí³ç Dçç³çá<³ççlç Dççlcçmççlç
kçÀjçJççÇ, ³çç Dçhçí#çílçnçÇ kçÀçnçÇ içÌj vççnçÇ. hçCç çÆJçMçí<çlç:
hççÆnuççÇ-oámçjçÇ®³çç Jçiçç&lç yççíuççÇYçç<çíuçç cçppççJç Dçmçlççí
DçççÆCç cçáuççbvçç ÒçcççCçYçç<çíhç³ç¥lç HçÀjHçÀìlç vçíuçí pççlçí. ní
içUlççÇ®³çç DçççÆCç Dçhç³çMç箳çç DçvçíkçÀ kçÀçjCççbhçÌkçÀçÇ
SkçÀ cçnÊJçç®çí kçÀçjCç Dççní.
Dç#çjDççíUKç kçÀªvç oílççvçç yççíuççÇcçOçuçí Mçyo
mJççÇkçÀçjuçí, Mçyohçfîçç- Jççkçw³çhçfîççbJçj®çç cçpçkçÓÀj yççíuççÇ
DçççÆCç ÒçcççCç DçMçç oçívnçÇ Yçç<ççbcçO³çí çÆuççÆnuçç, Jçiçç&lç
yççíuççÇlççÇuç MçyoçbmççþçÇ ÒçcççCç Yçç<çícçOççÇuç
hç³çç&³ççb®³çç ³ççÐçç uççJçÓvç l³çç JççhçjC³çç®ççÇ cçáuççbvçç
nUÓnUÓ mçJç³ç uççJçuççÇ, Jçiçç&lç cçáuççbvçç kçÀçnçÇ JçíU lçjçÇ
yççíuççÇcçO³çí yççíuçÓ-çÆuçnÓ çÆouçí, lçj®ç hçç®çJççÇlç pççCççN³çç
cçáuçç®ççÇ ÒçcççCç cçjçþçÇJçj®ççÇ hçkçÀ[ yçjçÇ Dçmçíuç. l³ççcçáUí
lççíJçj yççíuçÓvç Jçç çÆuçnÓvç kçÀçnçÇ J³çÊçÀ kçÀjC³çç®ççÇ F®sç
kçÀjhçÓvç içíuçíuççÇ vçmçíuç.
Jçç®çvçç®ççÇ iççí[çÇ
Jçç®çvçç®ççÇ iççí[çÇ uççiçç³çuçç nJççÇ Dçmçíuç lçj Jçç®çuçíu³çç
cçpçkçáÀjç®çí DçççÆCç Jçç®çCççN³çç cçáuççb®çí vççlçí pçáUç³çuçç
nJçí. cçpçkçÓÀj KçN³çç DçLçç&vçí mçcçpçuçç, Jçç®çuçíu³çç
cçpçkçáÀjçMççÇ vççlçí pçáUuçí, kçÀçÇ cçáuç箳çç [çíUîççblç ®çcçkçÀ
çÆomçlçí.
SkçÀ GoçnjCç hççnÓ.
hççÆnuççÇlçuçç hççþ Dççní: iççÌjJç®çç Jçç{çÆoJçmç
7
çÆ®ç$ççlç lççíjCç Dççní... çÆjyççÇvççÇ içáb[çUuçíu³çç YçíìJçmlçÓ
Dççnílç... DççÌ#çCç Dççní... vçJçí kçÀhç[í IççlçuçíuççÇ MçnjçÇ cçáuçí
Dççnílç... KççT Dççní... yççpçÓuçç ìçÇJnçÇ Dççní... Hçwuçç@Jçjhçç@ì
Dççní...
DçççÆCç MççUílç oçKçuç nçíCççN³çç çÆkçÀl³çíkçÀ cçáuççbvçç
Jçç{çÆoJçmç cnCçpçí kçÀç³ç, ní®ç cççnçÇlç vççnçÇ. lççí mççpçjç kçÀjCçí
lçj oÓj®ç. ÒçJçíMç oílççvçç cçáK³ççO³ççhçkçÀçbvççÇ Dçboçpççvçí
p³ççb®ççÇ pçvcçlççjçÇKç vççWouççÇ, DçMççÇ uççKççí cçáuçí Dççnílç.
l³ççb®çí ³çç hççþçMççÇ vççlçí pçáUíuç?
Jçç®çCççN³ççuçç mJçlç:®³çç DçvçáYçJççb®³çç
cç³çç&oíhçuççÇkçÀ[í vçíC³çç®çí kçÀçcç mçççÆnl³çç®çí Dççní- ní
kçÀyçÓuç. hçCç lçí DçMçç mçbJçíovççnçÇvç hç×lççÇvçí vçJní, ³ççJçj
kçáÀCçç®çí®ç oácçlç DçmçCççj vççnçÇ. hççþîçhçámlçkçÀ箳çç cç³çç&oç
uç#ççlç Içílçç DçççÆCç cçnçjçä^箳çç uççíkçÀpççÇJçvççlçuçí JçÌçÆJçO³ç
uç#ççlç Içílçç cçáuççbmççþçÇ mLçççÆvçkçÀ hççlçUçÇJçj hçÓjkçÀ
Jçç®çvç-mçççÆnl³ç yçvçJçC³çç®ççÇ içjpç uç#ççlç IçíCçí HçÀçj
cçnÊJçç®çí Dççní.
cçnçjçä^箳çç çÆJççÆJçOç Yççiççblçu³çç çÆMç#çkçÀçb®³çç
çÆkçÀlççÇlçjçÇ ÒççÆMç#çCç¬çÀcççblç cçáuççbvçç Dççhçuçí Jççìíuç
Dçmçí Jçç®çvç-mçççÆnl³ç Lççí[îççMçç cççiç&oMç&vççvçí
çÆMç#çkçÀçbvççÇ lç³ççj kçíÀu³çç®çí mçáKço DçvçáYçJçnçÇ cçuçç
Dçç}íuçí Dççnílç. Mçnjçlç DçççÆCç iççJççbcçOçínçÇ. hççþîçhçámlçkçÀ
cçb[UçJçj çÆkçÀlççÇnçÇ lçp%ç cççCçmçí yççíuççJçuççÇ, lçjçÇ cçuçç
vççnçÇ Jççìlç- l³ççbvçç kçÀOççÇ Dçmçí çÆJç<ç³ç hççþçbmççþçÇ
mçá®çlççÇuç.
cçáuççb®çí DçvçáYçJççÆJçéç, l³ççb®ççÇ Yçç<çç, l³ççb®³çç
Jççhçjçlçuçí Mçyo ³ççbvçç DççjbYççÇ®³çç kçÀçUçlç Jçç®çvçmçççÆnl³ççlç mLççvç çÆcçUç³çuçç®ç nJçí. Jçç®çvçç®ççÇ iççí[çÇ
uççiçC³çç®ççÇ cççíþçÇ Mçkçw³çlçç l³ççlçÓvç çÆvçcçç&Cç nçílçí.
çÆJçkçWÀçÆêlç hç×lççÇvçí çÆMç#çkçÀçbvççÇ mLçççÆvçkçÀ
hççlçUçÇJçj Dçmçí mçççÆnl³ç DççJçpçÓ&vç yçvçJççJçí, ³ççmççþçÇ
hççþîçhçámlçkçÀ cçb[U, Smç. mççÇ. F&. Dççj. ìçÇ. ³ççbvççÇ MçíkçÀ[çí
kçÀç³ç&MççUç I³çç³çuçç nJ³ççlç. lçíJnç®ç Kçjí cçáuççb®çí Jçç®çCçí
Dççvçboç®çí nçíC³ççmççþçÇ SkçÀ hççTuç hçá{í hç[íuç.
cçjçþçÇlççÇuç hççþîçílçj hçámlçkçÀçbyççyçlç®çí JççmlçJç
yçnámçbK³ç cçáuççbvçç Jçç®çvç DçççÆCç uçíKçvçç®ççÇ iççí[çÇ
uççJçC³ççlç MççUçbvççÇ DçççÆCç mçcççpççvçí yçjçíyçjçÇvçí kçÀçcç
kçÀjçJçí uççiçlçí. 15 Jç<çç¥hçÓJçça `Dç#çjvçbovç` mç᪠kçÀjC³ççDççOççÇ
8
`vççjUkçÀj HçÀçQ[íMçvç`®çí Yçç<çí®çí Jçiç& ®ççuçJçlççvçç kçÀçnçÇ
Òç³ççíiç kçÀªvç hççnlç nçílçí. kçÀçíCçl³çç Jç³ççhççmçÓvç cçáuççbvçç
kçÀçíMç nçlççUç³çuçç oílçç ³çílççlç, ³çç kçÀçÌMçu³çç®çç ìhh³ççìhh³ççvçí
çÆJçkçÀçmç nçíC³ççmççþçÇ Jçiçç&lç kçÀç³ç kçÀjlçç ³çílçí, ³çç®çç
MççíOç Içílç nçílçí. lçíJnç cçáuççb®³çç nçlççlç oíC³ççmççjKçç
MçyokçÀçíMç®ç cçjçþçÇlç GhçuçyOç vçJnlçç! l³çç lçáuçvçílç Dççlçç
çÆ®ç$ç yçjí Dççní. Mççuçí³ç cçáuççbmççþçÇ Dççlçç cçjçþçÇlç
MçyokçÀçíMç Dççní. kçÀçnçÇ ÒçkçÀçMçvççbvççÇ GÊçcç jbiççÇlç
shççF&®ççÇ mçboYçç&®ççÇ hçámlçkçíÀ yççpççjçlç DççCçuççÇ Dççnílç.
yççuçJçç*ddcç³çç®çç çÆJç®ççj kçíÀuçç lçj mçácççj hçámlçkçÀçb®çí
ÒçcççCç cççíþí Dççní, cçç$ç cçáuççbmççþçÇ cççípçkçw³çç kçÀç nçíF&vççopçxoçj hçámlçkçÀçb®ççÇ Yçj hç[uççÇ Dççní. DççkçÀçMçJççCççÇJçªvç
cççíþîçç cçáuççbmççþçÇ opçxoçj hçámlçkçÀçb®çí mçuçiç Jçç®çvç mççoj
kçíÀuçí pççlçí. lçjçÇnçÇ SkçÀboj mçcççpç cnCçÓvç cçáuççbmççþçÇ
³çççÆJç<ç³ççÇ kçÀjC³ççmççjKçí DçpçÓvçnçÇ KçÓhç kçÀçnçÇ yççkçÀçÇ
Dççní.
 cçjçþçÇlç GÊçcç Dçmçç SkçÀnçÇ çÆ®ç$çMçyokçÀçíMç
cçáuççbmççþçÇ GhçuçyOç vççnçÇ.
 FbûçpççÇ cççlç=Yçç<çç DçmçCççN³çç cçáuççbmççþçÇ
ìhh³ççvçámççj `ûçí[í[` mçççÆnl³ç çÆcçUlçí. cçjçþçÇlç lçmçí
mçççÆnl³ç GhçuçyOç®ç vççnçÇ.
 cçáuççbmççþçÇ cççíþîçç MçnjçblçnçÇ yççuçJçç*ddcç³çç®çç GÊçcç
mçbûçn DçmçuçíuççÇ ûçbLççuç³çí vççnçÇlç.
 Jçí®çkçÀ mçççÆnl³ç箳çç DççÆYçJçç®çvçç®çí kçÀç³ç&¬çÀcç
cçáuççbmççþçÇ DçYççJççvçí®ç nçílççlç.
 cçáuççbmççþçÇ opçxoçj Dçmçí oÌçÆvçkçÀ vççnçÇ.
 cçáuççbmççþçÇ ®ççbiçuççÇ DçççÆCç mJçmlç hçámlçkçíÀ
ÒçkçÀççÆMçlç kçÀjCççN³çç `vç@Mçvçuç yçákçÀ ì^mì`mççjK³çç
ÒçkçÀçMçvçç®çí çÆJçlçjCç o³çvççdzç Dççní. cçnçjçä^çlç lçj
l³ççb®ççÇ nJççÇ lççÇ hçámlçkçíÀ nJççÇ lçíJnç çÆcçUlç vççnçÇlç®ç;
hçCç çÆouuççÇuçç pççTvç Lçíì l³ççb®³ççkçÀ[Óvç KçjíoçÇ kçÀª
hççnCççN³ççb®çínçÇ DçvçáYçJç çÆJçoçjkçÀ Dççnílç.
iççí[çTvçcçO³çí vçíTvç `FLçÓvç lçácnçuçç nJççÇ lççÇ hçámlçkçíÀ
MççíOçÓvç DççCçç,` Dçmçí çÆiçNnçF&kçÀçuçç
mççbçÆiçlçu³çç®çí DçvçáYçJç Dççnílç!
 cçáuççbvçç mçnYççiççÇ kçÀªvç Içílç hçá{í pççCççjçÇ hçámlçkçíÀ
cçjçþçÇlç pçJçUpçJçU vççnçÇlç®ç. Dçmçuçíu³çç
9
hçámlçkçÀçbyççyçlç®çí MççUçbcçOçuçí JççmlçJç hçççÆnuçí kçÀçÇ
cççP³çç lçj nçlçç-hçç³ççblçuçí $ççCç®ç pççlçí. jçípç iççíäçÇ Jçç®çÓvç
oçKçJçCçí, cçáuççbvçç nçlççlç hçámlçkçíÀ çÆcçUCçí- ³ççyççyçlç®çí
Jçç®çuçíuçí mçboYç& DççþJçÓvç cçvç DçmJçmLç nçílçí. mçcççpç
cnCçÓvç kçíÀJç{ç hçuuçç Dççhçu³ççuçç iççþç³ç®çç Dççní, ³çç
çÆJç®ççjçvçí nlçyçuçlçç oçìÓvç ³çílçí. kçÀçíCçl³ççnçÇ iççJ箳çç
MççUílç pçç DçççÆCç cnCçç- `MççUílç cçáuççbmççþçÇ
DçmçuçíuççÇ hçámlçkçÀb hççnç³ç®ççÇ nçílççÇ...` lçácnçuçç
hçámlçkçíÀ kçÀçíCççÇ oçKçJçlç®ç vççnçÇ. jçÆpçmìj oçKçJçlççlç
DçççÆCç hçámlçkçÀçb®ççÇ mçbK³çç mççbiçlççlç. Òçl³ç#ç
hçámlçkçíÀ hççnC³ççmççþçÇ KçÓhç çÆ®çkçÀçìçÇvçí Òç³çlvç
kçÀjçJçí uççiçlççlç. MçíkçÀ[çí MççUçbcçO³çí MççmçkçÀçdzç
³ççípçvççbcçOçÓvç çÆcçUçuçíuççÇ hçámlçkçíÀ DçpçÓvç
içrîççblç®ç Dççnílç. kçÀçíjçÇ®³çç kçÀçíjçÇ. cçáuççbvççÇ
nçlççUu³ç箳çç KçáCçç DçbiççJçj vç çÆcçjJçCççjçÇ.
cççíþí nçílççvçç Dççhçu³çç cçáuççbvçç ³ççlçuçí kçÀçnçÇmçá×ç
kçÀOççÇ®ç çÆcçUlç vççnçÇ, ³ççuçç mçcççpç cnCçÓvç DççhçCç®ç
pçyççyçoçj Dççnçílç. onçJççÇ-yççjçJççÇ®³çç Dçhç³çMççlç mçcççpç
cnCçÓvç Dççhçuçç Jççìç DçmççnçÇ Dççní.
Jçç®çvçç®ççÇ iççí[çÇ çÆvçcçç&Cç kçÀjC³ççmççþçÇ mçJçç&lç
ÒçYççJççÇ mççOçvç cnCçpçí hçámlçkçÀçb®çç YçjhçÓj Jççhçj.
 çÆMç#çkçÀçvçí onç Jç<çç¥hç³ç¥l箳çç cçáuççbvçç ojjçípç
hççþîçhçámlçkçÀçhçuççÇkçÀ[®çí kçÀçnçÇlçjçÇ Jçç®çÓvç
oçKçJçç³çuçç nJçí. kçÀç³ç Jçç®çÓvç oçKçJçç³ç®çí, ní
mçoçmçJç&kçÀçU níjlç jçnç³çuçç nJçí. cçiç Jçiçç&lçuççÇ jçípç®ççÇ
onç çÆcççÆvçìínçÇ ³ççmççþçÇ yççpçÓuçç þíJçuççÇ lçjçÇ hçájlççlç.
 cççíþîçç cçáuççbvççnçÇ Jçç®çÓvç oçKçJçuçíuçí DççJç[lçí. lççÇ
mJçlç:nÓvç kçÀoççÆ®çlç Jçç®çCççj vççnçÇlç, hçCç Jçç®çÓvç
oçKçJçuçí lçj l³ççbvçç kçÀUíuç, Dçmçí kçÀçnçÇ vçç kçÀçnçÇ
l³ççbvçç Jçç®çÓvç oçKçJçC³ççmççþçÇ çÆvçJç[ç³çuçç nJçí.
 çÆMç#çkçÀçvçí mJçlç: Jçiçç&lç cçáuççbvçç oçKçJçC³ççmççþçÇ
çÆJççÆJçOç hçámlçkçíÀ, Flçj sçhççÇuç mçççÆnl³ç v³çç³çuçç nJçí.
cçiç lçí jÎçÇ yçvçuçíuçí Dççou³çç çÆoJçMççÇ®çí Jçlç&cççvçhç$ç
Dçmççí, iççíäçÇ®çí Jçç kçÀçÆJçlççb®çí hçámlçkçÀ Dçmççí
çEkçÀJçç GÊçcç mçboYç&ûçbLç Dçmççí. mçbhçÓCç& hçámlçkçÀ
Jçç®çÓvç oçKçJçC³çç®ççÇ FLçí Dçhçí#çç®ç vççnçÇ.
hçámlçkçÀçlçuçí SKççoí çÆ®ç$ç oçKçJçuçí, SKççoçÇ kçÀçÆJçlçç
Jçç®çuççÇ, lçjçÇ hçájí. SkçÀoç lçj cççÇ sçíìîçç cçáuççb®³çç Jçiçç&lç
10
SkçÀ pç[ kçÀçíMç vçíTvç oçKçJçuçç nçílçç. DçMçç
ÒçkçÀçj®ççÇnçÇ hçámlçkçíÀ Dçmçlççlç, l³ççlç kçÀçnçÇ vçç
kçÀçnçÇ içcçlççÇ®çí Dçmçlçí DçççÆCç DççhçCç Jçç®çç³çuçç
çÆMçkçÀuççí lçj Dççhçuçí Dççhçu³ççuçç lçí kçíÀJnçnçÇ Jçç®çlçç
³çílçí- ní cçáuççbhç³ç¥lç hççínçí®çç³çuçç nJçí.
 cççíþîçç F³çÊçílççÇuç cçáuççbvçç hççþîçhçámlçkçÀçlçu³çç
uçíKçkçÀçb®ççÇ Flçj hçámlçkçíÀ çÆkçÀcççvç oçKçJçuççÇ lçjçÇ
pçç³çuçç nJççÇlç.
 cçjçþçÇmççþçÇ DççþJç[îç箳çç JçíUçhç$çkçÀçlç Dçmçuçíu³çç 13
lçççÆmçkçÀçbhçÌkçÀçÇ çÆkçÀcççvç SkçÀç lçççÆmçkçíÀuçç
cçáuççbvçç hçámlçkçíÀ nçlççlç çÆcçUç³çuçç nJççÇlç. Jçç®çlçç
³çç³çuçç uççiçC³ç箳çç DççOççÇhççmçÓvç®ç!
 Jçç®çlçç ³çílç vççnçÇ DçMçç Jç³ççlçnçÇ cçáuçí hçámlçkçíÀ
cçvççhççmçÓvç hççnlççlç. ³ççlçÓvç SkçÀ cçnÊJçç®ççÇ iççíä mççO³ç
nçílçí. cçáuççb®³çç cçvççlç hçámlçkçÀ ³çç iççíäçÇyçÎuç
DççkçÀ<ç&Cç çÆvçcçç&Cç nçílçí DçççÆCç l³ççlçÓvç cçiç
Jçç®çC³çç®ççÇ F®sç cçÓU Oçª uççiçlçí. sçíìîçç sçíìîçç
Òç³ççíiççblçÓvç Dçmçí uç#ççlç Dççuçí Dççní kçÀçÇ, DççhçCç
Jçiçç&lç cçáuççbvçç Jçç®çÓvç oçKçJçuçíu³çç iççíäçÇ®³çç
hçámlçkçÀçuçç hçámlçkçíÀ hççnC³ç箳çç JçíUçlç yççuçJçç[çÇ®³çç
cçáuççbkçÀ[ÓvçnçÇ cççiçCççÇ ³çílçí. cçáuçí l³çç hçámlçkçÀçmççþçÇ
`kçwuçícç` uççJçlççlç.
cçáuççuçç Jçç®çC³çç-çÆuççÆnC³çç®ççÇ ®ççbiçuççÇ YçÓkçÀ
uççiççJççÇ, ³ççmççþçÇ hççí<çkçÀ JççlççJçjCç çÆvçcçç&Cç kçÀjçJçí
uççiçlçí. Jçç®çvç DçççÆCç uçíKçvç Dççhçu³çç KçN³ççKçáN³çç
pçiçC³ççMççÇ pççí[çJçí uççiçlçí. cçáuççbvçç JçíiçJçíiçUîçç iççíäçÇ
hççnç³çuçç, kçÀjç³çuçç çÆcçUçJ³ççlç- Dçmçç Òç³çlvç kçÀjçJçç
uççiçlççí. cçáuççb®³çç DçvçáYçJççbvçç mLççvç ÐççJçí uççiçlçí.
³ççmççþçÇ DççOççÇ l³ççb®ççÇ mçcçpç, l³ççb®çç ¢çÆäkçÀçívç
³çççÆJç<ç³ççÇ cçvççícçvç Dççoj DçmççJçç uççiçlççí. cçáUçlç
kçÀçíCçl³ççnçÇ Oç[îççlç vç sçhçuçíuçí Dçmçí kçÀçnçÇ cçáuççuçç
mJçlç:uçç cnCçç³ç®çí DçmçÓ MçkçÀlçí, l³ççuçç Òççílmççnvç ÐççJçí
uççiçlçí. ní kçÀmçí kçÀjç³ç®çí, ní Dççp箳çç yççÇ.S[d. çÆkçbÀJçç
[çÇ.S[d.®³çç ÒççÆMç#çCççlç DççÆpçyççlç®ç çÆMçkçÀJçuçí pççlç
vççnçÇ. Dççhçu³çç MççUçbcçO³çí Jçç®çç³ç®ççÇ DçççÆCç
çÆuçnç³ç®ççÇ mçá©Jççlç lççç|kçÀkçÀ hç×lççÇvçí kçíÀuççÇ pççlçí.
cnCçpçí mçáìçÇ SkçÀ- SkçÀ Dç#çjí çÆMçkçÀJçÓvç! ³çç mçáìîçç
11
Dç#çjçbvçç cçáuççb®³çç ¢äçÇvçí DçLç& vçmçlççí. nçÇ Dç#çjí
çÆiçjJçCçí cçáuççbvçç kçÀbìçUJççCçí Jççìlçí. l³ççlçÓvç kçÀçnçÇ
mçcççOççvç çÆcçUlç vççnçÇ. yççuçcççvçmçMççm$ç DçççÆCç
çÆMç#çCçMççm$ççvçámççj- Kçjí lçj lççÇ cççvçmçMççm$ççdzç
hç×lççÇvçí Jnç³çuçç nJççÇ. cnCçpçí MçyoçbvççÇ! Mçyoçbvçç DçLç&
Dçmçlççí. l³ççcçáUí cçáuççb®çç çÆMçkçÀC³ççlçuçç jmç çÆìkçÓÀvç
jçnlççí, Jçç{lççí. SkçÀç Dç#çjçmççþçÇ SkçÀ®ç Mçyo vç Içílçç
cçáuççbkçÀ[Óvç®ç YçjhçÓj Mçyo Içílç, l³ççb®³çç DçLçç&yçÎuç
yççíuçlç hçá{í pçç³çuçç nJçí. Yçç<çíkçÀ[í hççnC³çç®ççÇ
çÆJçmcç³çç®ççÇ ¢äçÇ ³çç³çuçç nJççÇ. l³ççlçÓvç®ç hçá{í
Yçç<çíyçÎuç®ççÇ mçcçpç DççkçÀçjçuçç ³çílçí...
`hç[Cçí` ³çç Mçyo箳çç JççhçjçyçÎuç yççíuçlççvçç onç Jç<ç祮³çç
cçáuççbvççÇ hçVççmçnÓvç pççmlç mçboYç& mççbçÆiçlçuçí...
KççuççÇ hç[Cçí, [çiç hç[Cçí, Yçíiç hç[Cçí, YççíkçÀ hç[Cçí, oçjçJçj
Lççhç hç[Cçí, DçbOççj hç[Cçí, Jççjç hç[Cçí, Tvç hç[Cçí, Lçb[çÇ hç[Cçí,
hççTmç hç[Cçí, çÆJç®ççjçlç hç[Cçí, kçÀçvççJçj hç[Cçí, ìçíuçç hç[Cçí,
mçáfçÇ hç[Cçí, cççkç&À hç[Cçí, Kç·í hç[Cçí... JçiçÌjí.
Jçç®çç³çuçç çÆMçkçÀJçlççvçç DçLç& hççí®çJçC³ççmççþçÇ
DççJççpçç®çç, DççIççlççb®çç, mJçjç®çç Jççhçj kçÀmçç kçÀjç³ç®çç
Dçmçlççí, nínçÇ pççí[çÇvçí çÆMçkçÀJçç³çuçç nJçí, ní Dççhçu³çç
Jçiçç¥cçO³çí uç#ççlç Içílçuçí pççlç vççnçÇ.
Yçç<çí®³çç JçÌçÆMçäîççb®ççÇ DçMççÇ vçkçÀUlç pççCççÇJç nçílç
pççCçí pçmçí cçnÊJçç®çí, lçmçí®ç Dççhçuçí mJçlç:®çí çÆvçjçÇ#çCç,
mJçlç:®çí cçlç, mJçlç:®çç çÆJç®ççj cççb[C³çç®çç DçvçáYçJç hçávç:
hçávnç cçáuççbvçç ³çíCçínçÇ cçnÊJçç®çí. Kçjí lçj Yçç<çí®³çç
Dççhçu³çç SkçÀboj DççÆmlçlJççMççÇ Dçmçuçíu³çç vççl³ç箳çç
iççY³ççMççÇ cçáuççbvçç vçíC³çç®ççÇ nçÇ SkçÀ Jççì Dççní. Dççhçu³çç
çÆJç®ççjçuçç, cçlççuçç, ¢çÆäkçÀçívççuçç, kçÀuhçvççbvçç
çÆMç#çkçÀ oço oílççlç, ní cçáuççb®³çç uç#ççlç Dççuçí kçÀçÇ
cçáuççb®çí cççíkçÀUí ÒççÆlçmçço, mJçlçb$ç uçíKçvç yççUmçí Oçjlçí.
³çç®ççÇ GoçnjCçí hççnÓJçiçç&lç hççuç DççuççÇ lçíJnç hççuççÇJçj®ç pçjç JçíU içhhçç cççju³çç.
SkçÀç cçáuççÇvçí mççbçÆiçlçuçí, `cççP³çç yççyççbvççÇ SkçÀoç
kçÀhççì GIç[uçb vçç, lçíJnç l³ççbvçç hççuç çÆomçuççÇ. lççÇ
l³ççb®³ççkçÀ[í yçIçÓvç nmçuççÇ...!`
kçÀMçç®çç Ghç³ççíiç kçÀMççmççþçÇ, ní çÆJç®ççju³ççJçj
cçáuççbvççÇ DçMççÇnçÇ GÊçjí çÆouççÇhçÌMççb®çç Ghç³ççíiç- yçBkçíÀlç þíJçç³çuçç DçççÆCç yçBkçíÀlçÓvç
12
kçÀç{ç³çuçç.
hççC³çç®çç Ghç³ççíiç- jbiçJçÓvç mçákçÀuçíuçç yçÏMç çÆYçpçJçç³çuçç.
çÆpçYçí®çç Ghç³ççíiç- DççJççpç kçÀjç³çuçç.
vççkçÀç®çç Ghç³ççíiç- çEMçkçÀjç³çuçç.
cçáuççb®³çç çÆJç®ççjçuçç hçíuçCççjí çÆJç<ç³ç çÆouçí DçççÆCç
cçáuççb®çí KçjíKçájí ÒççÆlçmçço mJççÇkçÀçjuçí içíuçí, kçÀçÇ
cçáuçínçÇ lç³ççj, MçyoyçbyççU çÆvçyçbOç GlçjJçÓvç kçÀç{C³ççhçí#çç
Dççhçuçí cnCçCçí Dççhçu³çç Mçyoçblç cççb[Ó uççiçlççlç.
mçnçJççÇlçu³çç SkçÀç cçáuççÇvçí çÆuççÆnuçíu³çç çÆvçyçbOçç®çç
kçÀçnçÇ Yççiç hççnç. nçÇ cçáuçiççÇ Jçiçç&lçu³çç yçílççmç yççlç
#çcçlçç Dçmçuçíu³çç cçáuççbhçÌkçÀçÇ Dççní. SkçÀç içjçÇyç
kçáÀìábyççlçÓvç- DçiçoçÇ uçnçvç IçjçlçÓvç lççÇ ³çílçí. çÆvçyçbOç
kçáÀþÓvçnçÇ vç GlçjJçlçç çÆuççÆnC³çç®çç çÆlç®çç nç yçnáOçç
hççÆnuçç®ç Òç³çlvç. çÆJç<ç³ç nçílçç- `DççJç[lçç KçíU- vççJç[lçç
KçíU`. ³ççlçuççÇ Jççkçw³çí oáªmlç vç kçÀjlçç lçMççÇ®ç çÆuççÆnuççÇ
Dççnílç...
`cçuçç kçÀçíCççÇ çÆJç®ççjuçb kçÀçÇ lçáuçç kçáÀþuçç KçíU DççJç[lç
vççnçÇ? lçj cççÇ l³ççbvçç mççbiççÇuç kçÀçÇ cçuçç KççíKççí nç KçíU
DççJç[lç vççnçÇ. kçÀçjCç DççhçCç oámçN³ççuçç hçkçÀ[C³ççmççþçÇ
OççJçlççí, lçíJnç DççhçCç l³çç cçáuççuçç çEkçÀJçç cçáuççÇuçç hçkçÀ[Ó
MçkçÀuççí vççnçÇ lçj pççÇ Kççí Kççí®³çç ìçÇcç®ççÇ kç@Àhìvç
Dçmçlçí lççÇ Dççhçu³ççuçç Dççíj[Ó MçkçÀlçí kçÀçÇ lçÓ çÆlçuçç
hçkçÀ[uçb kçÀç vççnçÇmç?
Kççí Kççí KçíUlççvçç kçÀçíCç kçÀçíCç Dççíu³çç cççlççÇcçO³çí nçlç
ìçkçÀlççlç. lççÇ nçlç cççjlçí lçíJnç lçí IççCççÇ®çí nçlç Dççhçu³çç
hççþçÇcççiçí yçmçlççlç. cçiç IçjçÇ içíu³ççJçj Dççhçu³ççuçç YççÇlççÇ
Jççìlçí kçÀçÇ Dççlçç IççCççÇ®çí nçlç Dççhçu³çç ®ççbiçu³çç
Mçìç&®³çç cççiçí DççF&uçç çÆomçuçí lçj DççF& Dççhçu³ççuçç
Dççíj[íuç.
Kçjb cnCçpçí Dççhçu³çç Mçìç&®³çç cççiçí pççÇ çÆ®çKçuçç®ççÇ
IççCç Dçmçlçí lççÇ mçákçÓÀvç pççlçí DçççÆCç cçiç DççF& kçÀhç[í
OçáJçlç Dçmçlçí lçíJnç DççF&uçç lççí [çiç kçÀç{lç Dçmçlççvçç $ççmç
nçílç Dçmçlççí, cnCçÓvç cçuçç Kççí Kççí nç KçíU DççJç[lç vççnçÇ.
cççPçç DççJç[lçç KçíU Dççní HçáÀuuççÇ iççíUç. kçÀçjCç ³çç
KçíUçcçO³çí DççhçCç Mççblç yçmçÓvç KçíUÓ MçkçÀlççí. pçj
kçÀçíCççÇ SKççoçÇ J³çÊçÀçÇ ocçÓvç DççuççÇ Dçmçíuç lçj lççÇ
çÆJçÞççblççÇ Içílç Dçmçíuç lçj DççhçCç MççblçhçCçí HçáÀuuççÇ
iççíUç KçíUÓ MçkçÀlççí. HçáÀuuççÇ iççíUç KçíUlççvçç Dççhçu³ççuçç
13
kçÀçnçÇnçÇ uççiçÓ MçkçÀlç vççnçÇ. DçççÆCç DççhçCç
cççjçcççjçÇnçÇ kçÀª MçkçÀlç vççnçÇ. cnCçÓvç cççPçç nç DççJç[lçç
KçíU cççÇ®ç þjJçuçíuçç Dççní.
ÒççLççÆcçkçÀ MççUçbcçO³çí cçjçþçÇ çÆMçkçÀJçC³ç箳çç
jçÇlççÇ pçj DççcçÓuççûç yçouçu³çç, mçcççpç cnCçÓvç DççhçCç
cçáuççb®³çç Yçç<çççÆMç#çCççmççþçÇ Kçjí®ç mçJçç¥iççbvççÇ
Òç³çlvç kçÀjC³ççlç kçÀmçÓj þíJçuççÇ vççnçÇ, lçj
Yçç<çççÆMç#çCçç®çí çÆ®ç$ç çÆvççƵ®çlçhçCçí yçouçíuç. cçç$ç,
l³ççmççþçÇ JçjJçj®çí Ghçç³ç vç kçÀjlçç cçáUçhç³ç¥lç pççC³çç®ççÇ
F®sç DçççÆCç ¢äçÇ nJççÇ.
Jç<çç& mçnñçyçá×í
http://loksatta.com/daily/20060128/chchou.htm
14