‫گزارش علمی‬
‫جهت درج در ماهنامه شماره ‪ 160‬گزارش کامپيوتر‬
‫پروژه مدرسه لوگو‬
‫(تجاربی جمعی و انديشگون در بکار گيری فناوری اطالعات)‬
‫سيد ابراهيم ابطحي‬
‫عضو هيأت علمي دانشکده مهندسي کامپيوتر دانشگاه صنعتي شريف‬
‫‪[email protected]‬‬
‫‪ -1‬مقدمه‪:‬‬
‫عليرغم گذشت حدود چهار دهه از‬
‫آموزش بر پايه‬
‫ارائه اولين گونه های فناوری يادگيری بکمک رايانه‪ 2‬و ارتقا‬
‫رسانه ارائه آن به رايانه های متصل بهم در قالب فناوری‬
‫شبکه ای نظير اينترنت‪ ،‬از گستردگی کافی‬
‫های ارتباط بين‬
‫جهت بکارگيری برخوردار نيست‪ .‬بهمين دليل بيشتر محصوالتی که‬
‫حتی درقالب آموزش الکترونيکی‪3‬عرضه می گردند عموما درچارچوب‬
‫فراروش های بکمک فناوری‪ 4‬و نه فراروش های برپايه فناوری‪5‬‬
‫توليد می شوند‪ .‬از اينروست که ارتقا رسانه ای اين فناوری‬
‫ها‪ ،‬مالزم ارتقا کيفيت محصوالت ارائه شده نبوده است‪ .‬روش‬
‫های بکمک فناوری‪ ،‬شيوه سنتی را خودکار می سازند‪ ،‬اما‬
‫ازقابليت های فناوری برای گسترش حوزه خودکارشونده بهره‬
‫نمی گيرند‪ .‬سيمورپاپرت‪ ،6‬استاد انستيتو فناوری ماساچوست‪ ‬در‬
‫سال ‪ 1980‬کتاب توفانهای ذهنی‪ 8‬را منتشر نمود که بيانيه عرضه‬
‫محيط آموزشی لوگو بعنوان ابزاری برای آموزش شهودی به‬
‫کودکان و نوجوانان بود‪ .‬زبان برنامه سازی لوگو که ثمره‬
‫سال ها پژوهش پاپرت در فهم الگوهای آموزش شهودی‬
‫ژان پياژه بود امروزه پس از دو دهه بعنوان يک فناوری مهم‬
‫در عرصه آموزش پيش دبيرستانی رايانه در مدارس جهان حضور‬
‫دارد‪ .‬لوگو را دکتر بهروز پرهامی در سال ‪ )1361(1982‬در‬
‫مقاله ای در نشريه گزارش کامپيوتر ماهنامه انجمن‬
‫انفورماتيک ايران به جامعه انفورماتيک کشور معرفی کرد‪.‬‬
‫گروه مجری اين پروژه از سال ‪ 1366‬در قالب تجارب متعدد در‬
‫فناوری‪1‬‬
‫‪1.TBT: Technology Based Training‬‬
‫‪2.CAL:Computer Aidede Learning‬‬
‫‪3. e-Learning‬‬
‫‪4.TA: Technology Aided‬‬
‫‪5.TB:Technology Based‬‬
‫‪6.Seymour Papert‬‬
‫‪7.MIT‬‬
‫‪8.Mind Storms‬‬
‫‪‬‬
‫آموزش پيش دانشگاهی رايانه از محيط لوگو بهره گرفت و‬
‫اثرات مثبت و ثمر بخش ان را تجربه کرد‪.‬‬
‫در قالب اين پروژه مجتمع آموزشی و فرهنگی روزبه از سال‬
‫‪ 1371‬در برنامه های آموزش رايانه خود ازطرح درس های لوگو‬
‫بهره گرفت و در سال ‪ 1380‬آن را ارتقا داد‪ .‬در سال گذشته پس‬
‫از اجرای پروژه برپائی اينترانت آموزسی روزبه و دو پژوهش‬
‫کاربردی نو در زمينه طراحی و ساخت اطاق هوشمند و سامانه‬
‫مولد طرح درس‪ ،‬طراحی و توليد طرح درس های آموزش لوگو مطرح‬
‫گرديد‪ .‬پروژه شش ماهه توليد طرح درس های آموزشی لوگو عمال‬
‫منجر به راه حل هائی در همه سطوح آموزش دبستانی گرديد‪ .‬در‬
‫حين اجرای اين طرح کارفرما براساس تجارب گذشته بجای طرح‬
‫درس درکليه سطوح‪ ،‬متقاضی درس افزار استارلوگو (گونه جديد‬
‫و موازی لوگو) گرديد اما مجری (‪ )www.rahgosha.com‬در ابعادی با‬
‫پروژه مواجه شده بود که انگيزههای حرفه ای و عالئق آموزشی‬
‫امکان برگشت را نمی داد‪ .‬در نهايت عمال همه آنچه در‬
‫قرارداد قبلی بود(حتی بيشتر) انجام و خواسته جديد که‬
‫توليد درس افزارهای استارلوگو هم بود محقق شد‪.‬‬
‫مجموعه کارهای انجام شده را که از جامعيت نسبی براي يك‬
‫دوره آموزش پيش دبيرستاني رايانه برخوردار است را با‬
‫تسامح و تساهل مدرسه لوگو مي ناميم به اين اميد كه همان‬
‫گونه كه طرح درس هاي سال ‪ 71‬در عمل در سال ‪ 81‬در اجرا‬
‫كارائي خود را نشان داد‪ ،‬در زمان مناسب ديگري اين فناوري‬
‫در قالب يك مدرسه فناورانه مجازي قابل پياده سازي در سطح‬
‫مدارس كشور باشد و فراتر از يك زبان و يك محيط آموزشي‬
‫بعنوان يك شالوده آموزشي مورداستفاده واقع شود‪ .‬محصوالت‬
‫آموزشي اين پروژه شامل طرح درس و درس افزار و در مواردي‬
‫جزوه آموزشي‪ ،‬مقاله و نرم افزار آموزشي براي آموزش لوگو‬
‫ازسال اول دبستان تاسوم راهنمايي گرديد كه مستندات آن‬
‫درنسخ كاغذي و الكترونيكي فراهم گرديده است ‪ .‬اين محصوالت‬
‫در گونه ابر متني در قالب يك لوح فشرده و يك كتابخانه‬
‫الكترونيكي سامان داده شده است که مي تواند مورد استفاده‬
‫مدرسان و مديران اين دوره ها واقع شود‪.‬‬
‫عالوه بر يك برنامه آموزشي براي مدرسه لوگو و طرح درس ها و‬
‫درس افزارهاي آموزشي در اين مجموعه‪ ،‬شناسنامه مدرسه لوگو‬
‫به شكل يك بيانيه آموزشي به نيت فراهم سازي زمينه هاي‬
‫گسترش آتي و ترجمه كامل كتاب درخشان پاپرت يعني طوفان هاي‬
‫ذهني به مربيان عالقمند مجتمع روزبه هديه گرديد (بخش هائی‬
‫از اين کتاب قبالً در گزارش کامپيوتر چاپ شده بود) تا با‬
‫‪‬‬
‫مطالعه آن اشراف كافي بر فلسفه اين سامانه آموزشي بيابند‬
‫و بتوانند از آن در آموزش هايشان بهره گيرند ‪.‬‬
‫مواد و مصالح پژوهشي بكار رفته در اين پروژه در مدت شش‬
‫ماه فراهم نشده بلكه بخشي از آن ثمره كارهاي موردي‬
‫همكاران عالقمند ما طي حدود هجده سال كار پراكنده بر روي‬
‫اين محيط آموزشي بوده كه بدون ذكر نام مراتب سپاس گروه‬
‫مجری از اين همكاران را كه بسياري از آن ها امروزه‬
‫كارشناسان خبره و يا مدرسين دانشگاهي در داخل و خارج كشور‬
‫اميد است نتايج اين تجربه مورد‬
‫هستند ابراز مي گردد‪.‬‬
‫ً فراوان و‬
‫استفاده واقع و توسط خبرگان ايرادات آن (كه قطعا‬
‫گسترده است) بيان و رفع گردد‪ .‬عنوان دوم اين نوشته را‬
‫تجاربی جمعی و انديشگون انتخاب کردهايم تا وامدار "هانا‬
‫آرنت" باشم که فقدان خرد را معادل فقدان انديشگی میدانست‬
‫و ما و همکاران در پروژه مدرسه لوگو از کاری جمعی لذتی‬
‫سرشار برديم که شايد سرچشمهاش انديشگی بود‪.‬‬
‫‪-2‬پيشينه‪:‬‬
‫پاپرت و همكارانش كه در دهه ‪ 80‬زبان لوگو را معرفي كردند‬
‫راهي را گشودند كه‬
‫مايكل رسينگ و همكاران در سال ‪ 2001‬در‬
‫مؤسسه فناوری ماساچوست (‪ )MIT‬با معرفي استار لوگو خود را‬
‫در آغاز راهي مي بيينند كه كساني كه با دستاوردهاي آموزشي‬
‫اين محيط در دهه اخير آشنا هستند آنرا شروع عرضه محصوالت‬
‫جديد و گوناگون با قابليت هائي شگفت انگيز مي شمارند‪.‬‬
‫پاپرت لوگو را براي حل دشواريهائي نظير غلبه بر ترس از‬
‫رياضيات پيشنهاد کرد در حاليكه رسينگ با استار لوگو سطح‬
‫سواد مدلسازي را از دانشگاه ها به دبستان ها مي كشاند ‪.‬‬
‫ارزش كار پاپرت وقتي عيان مي شود که مرزهاي بين رشته اي كه‬
‫براي لوگو در ارتباط با ديدگاه هاي پياژه در مورد آموزش‬
‫شهودي با تالش ساليان گشوده شده است در فناوري استارلوگو‬
‫هماورد و متناسب و مرتبط با سطح باالترين فناوري هاي ساير‬
‫رشته ها از جمله نظريه آشوب و برخال ها مي شود ‪ .‬اين نكته‬
‫دال بر اينست كه فناوري لوگو پاسخ نياز زمانه اي است كه‬
‫در عصر بين رشته اي سير مي كند و پژوهشگران حوزه لوگو‬
‫توانسته اند محصوالت جديد اين محيط را در پيوند و با بهره‬
‫گيري از ساير فناوري ها توليد كنند و اين از عوامل‬
‫استمرار بكارگيري و بقاي اين محيط است ‪ .‬متقابالً فرآروش‬
‫‪‬‬
‫هاي مورد استفاده لوگو مي تواند زمينه تحقيق فناوريها ي‬
‫ديگر باشد از جمله طرح اطاق هوشمند در مجتمع روزبه در‬
‫قياس هاي بيوسيبرنتيكي به لحاظ نظری متاثر از نتايج‬
‫پژوهشهاي پاپرت در توفان هاي ذهني است ‪.‬‬
‫توصيف حوزه هاي مرتبط بامفاهيم لوگوئي درادامه اين بحث‬
‫براي فراهم سازي امكان گسترش هاي آتي طرح درس ها و فراهم‬
‫سازي زمينه برای عرضه افکار نو براي طرح درس نويسان آتي‬
‫در مدرسه لوگوست ‪.‬‬
‫عنوان مدرسه لوگو براي اين پروژه استعاره اي از گونهای‬
‫نگاه به آينده است كه گامهاي آتي را نزديك نشان ميدهد‪.‬‬
‫مدرسه لوگو با اين فرض توصيف مي شود كه لوگو شالوده اي‬
‫آموزشي است كه براي همه سطوح درسي دردوران كودكي ونوجواني‬
‫مضامين آموزشي دارد كه مستقل ازگسترش سوادرايانه اي و‬
‫برنامه سازي‪ ،‬دستاوردهاي موردي و موضوعي فراوان در توليد‪،‬‬
‫گسترش و ارتقای كيفيت هاي آموزشي نو دارد ‪ .‬مدرسه لوگو در‬
‫عين حال پيشنهاد ايجاد مدارس مجازي موضوعي را در دل مدارس‬
‫واقعي ارائه مي كند كه اين مدارس با هدف تقليل فناوري به‬
‫سوادآموزي‪ ،‬راه آموزش ابر معرفت ها در سطح مدارس هموار مي‬
‫كنند‪.‬‬
‫‪-3‬فراروش انجام کار‪:‬‬
‫بوزش‪ ،‬توليبد‬
‫پس از انتخاب دوره‪ ،‬درس‪ ،‬مضمون و مخاطبب آمب‬
‫روشهای علمی اسبت‪.‬‬
‫درس افزار آموزشی نيازمند استفاده از‬
‫نگاهی به مدل های تجربی و فنی برنامه ريزی درسبی نشبان از‬
‫محاسن و ايرادات هر يک از اين دو روش دارد که يکی مبتنی بر‬
‫عقالنيتی زيباشناسانه و ديگری مبتنی بر عقالنيتبی فناورانبه‬
‫بای بابيبت‪ ،‬چبارترز‪ ،‬تبايلر‪،‬‬
‫است‪ .‬از مدلهای فنی به مدل هب‬
‫تبا‪ ،‬سيلور و الکساندر و هاکينز می توان اشاره کرد و يکبی‬
‫از مهمترين مدلهای تجربی مدل وين اشتين و فانتی نبی اسبت‪.‬‬
‫جالب است که مدل های تجربی پس از نقد مدل هبای فنبی عرضبه‬
‫شدند و در فراگير‪ -‬محوری افراط کردند‪ .‬اما توجه مبدل هبای‬
‫فنی به محتوا قابل مالحظه بود‪ .‬هر دو گروه مدل ها در رابطه‬
‫با آنچه که به فراگير ياد می دهند فرآيندگرا هسبتند‪ .‬مبدل‬
‫فنی تايلر طی چهار مرحله‪ :‬تعيين هبدفهبای آموزشبی مدرسبه‪،‬‬
‫گردآوری تجربه های آموزشی مربوط به هدف ها و سازماندهی آن‬
‫‪‬‬
‫ها و ارزشيابی هدف ها را دربردارد‪ .‬مبدل تببا‪ ،‬شبامل هفبت‬
‫بوا‪،‬‬
‫باب محتب‬
‫بدف‪ ،‬انتخب‬
‫بين هب‬
‫باز‪ ،‬تعيب‬
‫بخي‪ ،‬نيب‬
‫بت‪ :‬تشب‬
‫به اسب‬
‫مرحلب‬
‫سازماندهی محتوا‪ ،‬انتخاب تجربه هبای يبادگيری‪ ،‬سبازماندهی‬
‫فعاليت های يادگيری و ارزشيابی‪ .‬مدل فنی سيلور و الکساندر‬
‫مدلی چهار مرحله ای ست‪ :‬تعيين هدف های کلی و جزئی و حيطبه‬
‫ها‪ ،‬طراحی برنامه درسی‪ ،‬اجبرای برنامبه درسبی و ارزشبيابی‬
‫بش گبام مجبزای‬
‫برنامه درسی‪ .‬مدل تصميم گيری هاکينز شامل شب‬
‫زير است‪ :‬مفهومی و مشروع ساختن برنامه درسی‪ ،‬تشخي‪ ،‬برنامه‬
‫درسی‪ ،‬انتخاب محتوا‪ ،‬انتخاب تجرببه هبای يبادگيری‪ ،‬اجبرای‬
‫برنامه درسی و ارزشيابی و نگهداری برنامه‪.‬‬
‫اشاره به گام های مدل تجربی وين اشتاين و فانتی نی می تواند‬
‫تفاوت دو مدل را در عمل مشخ‪ ،‬کند‪ :‬شبناخت فراگيبر‪ ،‬تعيبين‬
‫عالئم‪ ،‬ايده های سازمان دهنده انتخاب شالوده های محتبوائی‪،‬‬
‫بدريس و نتيجبه‬
‫تعيين مهارت های يادگيری‪ ،‬انتخاب روش های تب‬
‫گيری‪.‬‬
‫مدلی مفصل که شامل تمامی گبام هبای الزم و ممکبن باشبد مبی‬
‫باز سبنجی‪ ،‬جهبت دهبی ارزشبی‪،‬‬
‫تواند اين گونه بيان شود‪ :‬نيب‬
‫تعيين هدف ها‪ ،‬تعيين تناسب هدف ها با ابزار و فعاليت هبا‪،‬‬
‫انتخاب محتوا‪ ،‬سازماندهی محتوا‪ ،‬انتخاب تجربيات يبادگيری‪،‬‬
‫انتخاب راهبردهای ياددهی و يادگيری‪ ،‬تعيين نظام ارزشيابی‪،‬‬
‫تعيين نقش معلبم‪ ،‬موادآموزشبی‪ ،‬توليبد ارزشبيابی تکبوينی‪،‬‬
‫اشاعه برنامه درسی‪ ،‬نظارت و پايش برنامه درسبی‪ ،‬ارزشبيابی‬
‫پايانی و بازنگری و اصالح برنامه درسی‪.‬‬
‫امروزه سخن از الگوهای مفهومی در برنامه ريزی درسی است که‬
‫بد و‬
‫بل‪ ،‬توليب‬
‫بای‪ ،‬تحليب‬
‫به هب‬
‫با در زمينب‬
‫بت هب‬
‫بی از فعاليب‬
‫ترکيبب‬
‫بوزش هاسبت‪ .‬گونبه ای از ايبن‬
‫ارزشيابی مبواد آموزشبی و آمب‬
‫الگوهببای مفهببومی را گولددد ارائببه نمببوده اسببت کببه در ان‬
‫برتصميمات اجتماعی‪ ،‬نهبادی و آموزشبی و فبردی متکبی اسبت‪.‬‬
‫الگوهای پسانوگرايانه در جوامع مربوطه متباثر از دگرگبونی‬
‫مستمر و ناپايداری محيطی هستند‪ ،‬در نتيجه فاقد کلبی گرائبی‬
‫بوده و خواص شالوده شکنی دارند‪ .‬آموزش پسانوگرايانه مدرسه‬
‫بو و مقيبد ببه‬
‫را متغير‪ ،‬پويا‪ ،‬حري‪ ،‬در جذب فناوری هبای نب‬
‫ساختارهای تازه می سازد که می تواند در پيباده سبازی هبای‬
‫گوناگون واجد گام هائی به پيش يا به پس باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫فراروش مورد استفاده در طراحی مدرسه لوگو بعلت نمونه بودن‬
‫آن‪ ،‬همه جانبه و عمومی نبود و به شکل تلفيقی ببا نگبره ای‬
‫محتوا و ابزار محور‪ ،‬محوريت فراگير را با دادن گزينه هبای‬
‫فراوان در تدريس و ياديگری به او و معلم در طرح درس هبا و‬
‫درس افزارها فراهم میکرد‪ .‬محتوائی فراهم شده (تا چند برابر‬
‫مواد الزم در هر جلسه)‪ ،‬معلبم و فراگيبر را در معبرض انتخباب‬
‫چيدمان های دلخواه قرار می داد‪ .‬واحدهای معرفتی در ساختار‬
‫درس ها به عنوان عنصر پايه درنظر گرفته شد و به ارزش هبای‬
‫معنائی دوره ها و در داخل هر دوره و پيوند درسها و در هبر‬
‫درس به پيوند مولفه های درسبی توجبه کبافی مببذول شبد‪ .‬در‬
‫اهداف درسی از سواد آموزی تا معرفت آموزی و شناختيبابی در‬
‫نظر گرفته شد و فناوری های مبتنی برابزار از سواد و مهارت‬
‫بک و برپايبه رايانبه انتخباب‬
‫انجام کار تا فناوری های بکمب‬
‫گرديد‪.‬‬
‫بامان داده شبد‬
‫همه اين فرض ها در قالب مدرسه مجازی لوگو سب‬
‫که غلبه مضمونی محيط آموزش شهودی لوگو و قابليت ويژه گونه‬
‫های آن از جمله استارلوگو را دربرداشبت‪ .‬ببا نگباهی واقبع‬
‫بينانه به قابليت های ابزاری‪ ،‬تن داده شبد و لبزوم آمبوزش‬
‫مدلسازی از دل قابليت های استارلوگو جوشيد‪.‬‬
‫‪ -4‬امکانات و محدوديت های استارلوگو‪:‬‬
‫استارلوگو محصول تکامل جهشی لوگوست‪ .‬زيبرا شبالوده هبای‬
‫است که درعين شباهت‪ ،‬تفاوت های چشمگير با اسالف خبود دارد‪.‬‬
‫وسوسه لوگوی موازی از آغاز با لوگو بوده است امبا طراحبان‬
‫استارلوگو در محتوای قابل آموزش‪ ،‬به يکبباره جهبش کبرده و‬
‫محيطی جهت شبيه سازی سامانه های پويا با امکانات نگاره ای‬
‫رويت و نمايش حرکات و اعمال سامانه ای فراهم کبرده انبد ‪.‬‬
‫هر چند ارزش قابل مالحظه استارلوگو امکبان مدلسبازی توزيبع‬
‫شده و صعودی (از پايين به باال) است‪ .‬طراحان اسبتارلوگو از‬
‫امکانات جديد مهندسی نرم افزار در طراحی لوگو بهره بسبيار‬
‫گرفته اند بطوری که از استارلوگو درعين حبال محيطبی ببرای‬
‫برنامببببببببه ريببببببببزی مبتنببببببببی برعوامببببببببل‬
‫( ‪ ) Agent-Based‬ساخته اند‪ .‬مفاهيم الک پشت ناظر و دو خانواده‬
‫از دستورات برای اجرا و دستورات مشترک برای تعامبل‪ ،‬محبيط‬
‫نگاره سازی مشخ‪ ،،‬مفهوم جالب اقليم(مکان يا قطعه يا زيسبت‬
‫‪‬‬
‫گاه) الک پشت که بعنوان يک گونه‪ ،‬قابل تعريف در قالبب هبای‬
‫نو است از قابليت های جالبب اسبتارلوگو اسبت‪ .‬بباز توليبد‬
‫بر‬
‫بای ديگب‬
‫بت هب‬
‫بو از قابليب‬
‫بای نب‬
‫به هب‬
‫برای گونب‬
‫بو بب‬
‫بتورات نب‬
‫دسب‬
‫استارلوگوست‪.‬‬
‫کاربا صفات اين موجودات تعريف شده‪ ،‬از اسبتارلوگو اببزاری‬
‫برای تعريف عوامل مرتبط مبی سبازد‪ .‬ببا تنبوع قابليبتهبا‪،‬‬
‫استارلوگو استقالل مضمونی به پروژه ها می دهد‪ ،‬هر چند برای‬
‫خانواده ای از پروژه هبا امکبان اسبتفاده از الگوهبا ببا‬
‫قابلي بازبکارگيری وجود دارد‪ .‬اسبتارلوگو ببه ايبن ترت يب‬
‫قابليت های مدلسازی می يابد هر چند کماکبان محبيط برنامبه‬
‫سازی توانمندی است‪.‬‬
‫در کنار قابليت ها به محبدوديت هبای اسبتارلوگو در نمبايش‬
‫رفتار مدل ها و محدوديت چارچوب های مدلسبازی بايبد اشباره‬
‫نمود در عين اينکه به ايبن ترتيبب فرآينبد توليبد برنامبه‬
‫استارلوگوئی برفرآيند مدلسازی تاثير مبی گبذارد‪ .‬گسبتردگی‬
‫تعداد دستورات برای برنامه سبازان مبتبدی حسبن امبا ببرای‬
‫برنامه سازان خبره عذاب آور است‪ .‬استارلوگو فضائی نو اسبت‬
‫با قابليبت هبای‬
‫که کار با آن را بايد با مکاشبفه آموخبت تب‬
‫گسترده آن را لمس و قابليتهای تازه برای آن اببداع نمبود‪.‬‬
‫امکانات اجرای موازی دستورات در استارلوگو بحث جداگانبه و‬
‫مفصلی است‪.‬‬
‫‪ -5‬مدلسازی با استارلوگو‪:‬‬
‫بررسی روندهای رفتاری سامانه ها و رفتار مقيد ببه زمبان‬
‫سامانههبائی کبه‬
‫آن ها از طريق مدلسازی ميسر است‪ .‬برای‬
‫دوره های زمانی طوالنی برای نمايش تغييرات نياز دارند(نظيبر‬
‫سامانه توليد محصوالت کشاورزی که شامل دوره ای چند ماهه و گبام‬
‫آن ها در‬
‫های کاشت و داشت وبرداشت است) و يا ميزان تغييرات‬
‫بازه های زمان بسيار کوتاه زياد است (نظيبر فعبل و انفعباالت‬
‫درون هسته ای ذرات بنيادی) چاره ای جز مشابه سبازی از طريبق‬
‫مدلسازی وجود ندارد که با فشرده يا بازکردن زمان واقعی در‬
‫قالب زمان مجازی شبيه سازی می توان تغييرات رفتاری آن هبا‬
‫را در بازه زمانی مورد نياز مشاهده و رفتار آتبی آن هبا را‬
‫تعيين ويا پيش بينی و برآورد نمود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫همان گونه که اشراف ما بر پديده هبای اطبراف مبان همبواره‬
‫نسبی است‪ .‬بنابراين روشی کبه بتوانبد براسباس دانسبتههبای‬
‫محدود مدلی از فرآيندهای رفتاری يک سامانه بسبازد‪ ،‬بسبيار‬
‫کاربرد دارد‪.‬‬
‫از سويی ديگر مدل های تحليلی رايج از روش نزولی(از باال به‬
‫پايين) در تحليل بهره می گيرنبد‪ .‬ايبن روش از يبک دشبواری‬
‫پايه ای رنج می برد و آن تسری هر خطبای جزئبی در بباالترين‬
‫نقطه يا راس سامانه است که به فرزندان و نوادگان يا سبطوح‬
‫پايين تر سرايت می کند و جای تصحيح باقی نمی گذارد مگر در‬
‫تحليل اوليه بازنگری صورت گيرد‪.‬‬
‫به هبای مختلبف‬
‫دشواری بعدی تفاوت دانسته هبای مبا از مولفب‬
‫بل و خاصبههبای‬
‫سامانه ها است که اگبر سبامانه برحسبب عوامب‬
‫متفاوت آن ها قابل تعريف نباشد بسياری از دانسته ای ما بی‬
‫استفاده می ماند‪ .‬با داشتن خاصيت فوق نياز به گونه توزيبع‬
‫شدگی و فهم آن در مدلسازی وجود دارد و در عبين حبال لبزوم‬
‫تعامل بين عوامل در توصيف رفتار سبامانه احسباس مبی شبود‪.‬‬
‫استارلوگو بعنوان محيطی توزيع شده‪ ،‬مبتنبی ببر عوامبل ببا‬
‫امکان مدلسازی صعودی و نمايش رفتار تعاملی اجرای سبامانه‪،‬‬
‫بسياری از خبواص فبوق را دارد‪ .‬ضبمن اينکبه ببا دو مفهبوم‬
‫ناظر(‪ )observer‬و سرزمين (يا اقليم يا مکان يا تکه ‪ (patch‬تحليل‬
‫دامنه تعامل عوامل را از گستردگی خاصی برخوردار می کند‪.‬‬
‫بس از مدلسبازی‬
‫تبيين‪ ،‬تحليل و استخراج رفتار سبامانه ای پب‬
‫نياز به ابزارهائی دارد که اسبتارلوگو مهمتبرين آن هبا را‬
‫دارد از جمله مقدار نماها (‪ ،)Sliders‬وضعيت نما (‪ ،)Monitors‬و‬
‫رسام (‪ .)plotter‬تسهيالت استارلوگو در ساختن واسط کاربر ببرای‬
‫سامانه مدل شده قابليت مهمی است که پايش رفتار سبامانه ای‬
‫را ميسر و تسهيل میکند‪ .‬جداسازی پنجره هبای دسبتور پبذيری‬
‫باوت‬
‫بای متفب‬
‫به هب‬
‫به از گونب‬
‫با کب‬
‫باير بازيگرهب‬
‫باظر و سب‬
‫برای نب‬
‫بب‬
‫میتوانند باشند و توليد دستورات متناسب با گونه های نو از‬
‫امکانات مدلسازی استارلوگوست‪.‬‬
‫امکان ذخيره خروجی ها‪ ،‬صادر و واردکردن آن ها از امکانبات‬
‫برنامه ای محيط استارلوگوست‪ .‬ضمن اينکه تسهيالتی مثل امکان‬
‫بای اسبتارلوگو‬
‫حرکت اقليم بازيگر با نقطه نما بر جاذببه هب‬
‫بويژه برای کودکان و نوجوانان میافزايد‪ .‬مهمتبرين امکبانی‬
‫‪‬‬
‫که استار لوگو برای بخبش آمبوزش فبراهم آورده اسبت امکبان‬
‫پايين آوردن مقطع تحصيلی آموزش مدلسازی است‪ .‬سواد مدلسازی‬
‫از سوادهای بسيار ضروری برای فراگيران در مقاطع مختلف است‬
‫که دامنه حوزه های فکری آن ها را می گسبتراند‪ .‬مثبال هبای‬
‫متنوعی که در حوزه های مختلف می توان برای پروژه های لوگو‬
‫زد (که طراحی آن هبا چنبدان سباده نيسبت) ببر جاذببه هبای‬
‫مدلسازی با استارلوگو مبی افزايبد‪ .‬امکبان درک مکاشبفه ای‬
‫فرآينببد مدلسببازی در انطببباق بببا فرآينببد برنامببه سببازی‬
‫استارلوگو امر دشوار آموزش فرآيند مدلسازی در سطوح پبايين‬
‫تحصيلی را هم حل می نمايد‪ .‬نگارنده اميدوار است در شبماره‬
‫های آينده گزارش کبامپيوتر متنبی سباده و آموزشبی دربباره‬
‫استار لوگو منتشر نمايد‪.‬‬
‫‪ -6‬اطاق هوشمند و آدم بيونيكي ‪:‬‬
‫سوادآموزي حسگرها و ابزار پايشي ‪ ،‬هدف طراحي و برپائي‬
‫اطاق هوشمند در مجتمع روزبه بود (براي اطالعات بيشتر رجوع‬
‫كنيد به نشانی ‪www.rahgosha.com‬‬
‫(‪ .‬اما آدم بيونيكي اطاق‬
‫هوشمند كه حواس او قابل تغيير و خروجي حواس او پايش پذير‬
‫بود ‪ ،‬الگوي طراحي خود را از‬
‫الك پشت لوگو مي گرفت كه‬
‫همذات پنداري فراگيري با آن عامل تحقق آموزش شهودي بود ‪.‬‬
‫مقايسه هاي بيو سيبرنتيكي مي تواند عامل طراحي الك پشت‬
‫لوگوئي باشد چرا كه پاپرت در عبارتي در كتاب توفان هاي‬
‫ً اين نكته را بعنوان پيش فرض خود يادآوري مي‬
‫ذهني تلويحا‬
‫كند ‪" :‬هر چيزي ساده است اگر بتوانيم آنرا با مجموعه‬
‫الگوهايمان تطبيق دهيم و اگر نتوانيم اين كار را بكنيم هر‬
‫مطلبي ممكن است مشكل بنظر برسد" ‪ .‬اگر پاپرت از عبارت خرد‬
‫جهان‬
‫(‪ )Micro-world‬در توجيه جهان الك پشتي براي شكستن رعب جهان‬
‫انتزاعی به لحاظ بزرگنمايي بهره ميگيرد ‪ .‬اين خرد جهان در‬
‫پياده سازي آموزش ابزار پايشي نظير دستگاه پايشگر ابزار‬
‫الكترونيكي و تلفن همراه‪ ،‬به عكس با بردن آن به يك جهان‬
‫كالن (در اندازه های بزرگتر) براي كودكان قابليت هاي اين‬
‫ابزار را باورپذير می کرد و در عين حال امكان كار با آنها‬
‫را هم برايشان تسهيل می نمود ‪ .‬اشاره به اطاق هوشمند از‬
‫‪‬‬
‫اين منظر صورت ميگيرد كه يك نمونه عيني كه در آن مصاديقي‬
‫از آموزش شهودي براي سواد آموزي مورد استفاده واقع شده را‬
‫به ياد آورد ‪.‬‬
‫‪ -7‬مدل سيبرنتيكي و الك پشت لوگو ‪:‬‬
‫"سيبرنتيك امروز" ماكاروف ]‪ ،[1‬در مقاله بدل‬
‫در كتاب‬
‫سيبرنتيكي نوشته رسوخوانسكي و استوكني آمده است ‪ :‬اصطالح‬
‫بدل سيبرنتيكي (بس) برشباهت ظاهري داللت نمي كند بلكه به‬
‫معني يك سيستم پردازش است كه ‪ ،‬به دليل زياد بودن برنامه‬
‫هاو داشتن ساختاري خاص ‪ ،‬مدلي از يك شخصيت را به وجود‬
‫ميآورد تا بتواند همچون يك شخ‪ ،‬يا گروهي از اشخاص عمل كند‬
‫‪ .‬در اينجا به خاطر داشتن اين نكته مناسب است كه هواپيما‬
‫از همان قوانين آيروديناميکی تبعيت مي كند كه پرنده تابع‬
‫آنهاست ‪ ،‬هر چند كه هواپيما پرنده نيست زيرا فاقد ويژگيها‬
‫و اندامهايي است كه يك پرنده براي پرواز بدانها نياز دارد‪.‬‬
‫در همين مقاله در پايان آمده است ‪ :‬در فرآيند خلق يك‬
‫بس(کوته نوشت بدل سيبرنتيکی) ‪ ،‬احتماالً انسان چيزهاي زيادي‬
‫درباره خود خواهد آموخت ‪ :‬زيرا ناگزير خواهد شد ‪ ،‬نه تنها‬
‫به روشي كه با محيط خود تعامل مي كند ‪ ،‬بلكه بر ماهيت‬
‫شخصيتي خود نيز از زاويه اي جديد نگاه كند ‪.‬‬
‫همذات پنداري كه پاپرت انتظار دارد فراگيران با الك پشت‬
‫الك پشت لوگو دراين‬
‫لوگوانجام دهند ‪ ،‬نشان مي دهدكه‬
‫سامانه يك بس يا بدل سيبرنتيكي است كه ازهمه مزايا و‬
‫معايب يك بدل بهره مند است‪.‬‬
‫نکته قابل توجه اين است که اين گونه برخورد با بدل می‬
‫تواند حاصل يک نگره "کمينه گرا" تلقی شود ‪ .‬داليل پابرت بر‬
‫"کند ذهن" بودن الکی (الک پشت لوگو) تقليل به ميزانی است که‬
‫امکان تحقق سطح باالتری از تعامل با فراگير را محقق کند‪.‬‬
‫فرض هوشمندانه ای که با ذکر حرکات بدوی الک پشت تنها بر‬
‫خصلت آموزش پذيری آن تاکيد می کند و فراگير با تعامل با‬
‫همان الک پشت کندذهن راهی به درک شهودی مضمون درس می يابد‪.‬‬
‫در ادامه چرخه فراگيری الک پشت اين دانش افزايي پذيرفته می‬
‫شود و سطح تعامل حفظ می گردد‪ .‬در حالی که الک پشتی که در‬
‫ابتدا حرکات محدود به جلو و عقب و چرخش به چپ و راست دارد‬
‫‪‬‬
‫به سرعت موفق به ترسيم مثلث سرپينسکی می شود ‪ .‬اما اين‬
‫امر به جای اين که دشواری الگوريتم رسم مثلث سرپينسکی را‬
‫در قالب يک برنامه برگشتی به رخ فراگير بکشد در امر فهم‬
‫اين الگوريتم پيچيده مثال با کند کردن سرعت حرکت ترسيمی الک‬
‫پشت به او کمک می کند‪.‬‬
‫‪ -8‬برخال ها (فراکتال ها) و برنامه سازی لوگويي‪:‬‬
‫آنجا که الک پشت لوگو موفق به ترسيم مثلث سرپينسکی يا‬
‫نمايش اجزا تکرار شونده برگ های درخت می شود عالوه بر‬
‫تسهيل فهم پيچيدگی های مضمون برای فراگير ‪ ،‬قابليت های‬
‫لوگو را در اين زمينه ها نشان می دهد ‪ .‬مثال های برخالی‬
‫که الک پشت لوگو ترسيم می کند ‪ .‬پيچيدگی های نظری اين‬
‫مباحث به ويژه درالگوهای برگشتی را با مصورسازی تسهيل می‬
‫کند‪.‬‬
‫آنچه "ليندن ماير"‬
‫‪9‬‬
‫در سال ‪ 1968‬با عنوان ‪ L-Systems‬با هدف‬
‫مدل سازی رشد ارگانيسم های زنده ‪ ،‬به ويژه الگوهای شاخه‬
‫گونه گياهان ارائه می کند به لحاظ دستورات شباهت بسيار به‬
‫فرمان هايي دارد که برای ترسيم اشکال پيچيده به الک پشت‬
‫لوگو گفته می شود]‪. [2‬‬
‫هندسه فراکتالی در قياس با هندسه اقليدسی برای نمايش و‬
‫مدل سازی اشکال طبيعی مناسب است در حالی که دومی برای‬
‫اجسام شناخت بيشتر کاربرد دارد‪ .‬تعريف اشکال در اولی با‬
‫الگوريتم‬
‫مندلبرات‬
‫برگشتی‬
‫‪10‬‬
‫و‬
‫لهستانی‬
‫دومی‬
‫با‬
‫(رياضی‬
‫فرمولهای‬
‫دان)‬
‫مشخ‪،‬‬
‫هندسه‬
‫رياضی‬
‫فراکتانی‬
‫برمبنای مجموعه های ژوليا ابداع گاستون ژوليا‬
‫فرانسوی‬
‫تعريف‬
‫نمود‬
‫که‬
‫مجموعه‬
‫نقاط‬
‫است‪.‬‬
‫‪11‬‬
‫‪Chaotic‬‬
‫را‬
‫رياضی دان‬
‫يک‬
‫سيستم‬
‫ديناميکی مختلط را تشکيل می داد و توصيف می کرد‪.‬‬
‫جهان فراکتالی به لحاظ مدل سازی پيچيده و کارا و به لحاظ‬
‫بصری زيبا و شگفت آور است ‪ .‬ترسيم خطی تصاوير فراکتالی‬
‫(برخالی) با يک قلم رسام قابل رديابی (اما با چندين الک‬
‫‪9 .Lindenmayer‬‬
‫‪10 .Mandelbrat‬‬
‫‪11 .Gastron Julia‬‬
‫‪‬‬
‫پشت به شکل موازی) به کمک استارلوگو شگفت انگيز و مکاشفه‬
‫آميز است‪ .‬پيوند جهان استارلوگويي و جهان فراکتالی راه‬
‫های جديدی بر روی مدل سازی سيستم های پويا می گشايد‪.‬‬
‫‪ -9‬نظريه آشوب و استارلوگو‪:‬‬
‫نظريه آشوب به تعبير "جيمز گليک‪ "12‬توصيف گر "نظم در‬
‫آشفتگی " است ]‪. [3‬‬
‫‪ CHAOS‬در لغت به معنی درهم ريختگی ‪،‬‬
‫آشفتگی و بی نظمی است که طرح آن در دهه ‪ 60‬ميالدی آغاز شده‬
‫است‪ .‬شروع اين نظريه از بررسی های " ادواردلورنز" رياضی‬
‫دان و هواشناس آغاز شد که به دنبال پيش بينی وضع هوا بود‪.‬‬
‫نظريه آشوب می گويد با داشتن تقريبی از شرايط اوليه يک‬
‫نظام و بادرک قانون طبيعی مرتبط به آن نظام که رموز آن به‬
‫صورت قابل کشف در طبيعت وجود دارد انسان می تواند رفتار‬
‫آينده آن نظام را برآورد کند ‪.‬‬
‫در گذشته هر نظامی را معموال با دو متغير يکی بر روی محور‬
‫افقی و ديگری بر روی محور عمودی درنظر میگرفتند ولی ترسيم‬
‫نظامی که مانند آونگ در نوسان باشد و يک متغير ديگر آن‬
‫سرعت و شتاب بوده و در هر نقطه تغيير يابد و خطی از نقاط‬
‫را به شکل يک حلقه بدست دهد که دائما تکرارشوند‪ ،‬ديگر نمی‬
‫تواند با دو متغير فوق مشخ‪ ،‬شود‪ .‬اين حرکت و جابه جايي‬
‫آونگ گونه اساس حرکت اوليه آشوب گونه است چرا که فضاهای‬
‫دو بعدی قادر به در برگرفتن نظام هايي با متغيرهای زياد‬
‫نيست‪ .‬هر متغيری از يک نظام حرکتی که بتواند به طور مستقل‬
‫حرکت کند پس از حرکت خود يک متغير جديد تلقی می شود يعنی‬
‫يک درجه آزادی جديد که به يک بعد جديد در فضای مرحله ای و‬
‫انتقالی نياز دارد‪ .‬مندلبرات که هندسه فراکتالی را در‬
‫راستای نظريه آشوب ابداع کرد گفت ‪ " :‬ابرها مثل کوه‪ ،‬کوه‬
‫ها مثل مخروط و رعد و برق مثل يک خط مستقيم نيستند که‬
‫بتوان با رياضيات خطوط ‪ ،‬مخروط ها و کره ها آن ها را‬
‫اندازه گيری کرد ‪ .‬هندسه جديدی الزم است که هندسه چين و‬
‫چروک ها‪ ،‬سوراخ ها ‪ ،‬پيچ و خمها‪ ،‬ناهمواری ها و باالخره‬
‫تالطم هاست‪ .‬او اين هندسه را هندسه فراکتال ها (برخال ها)‬
‫يا هندسه شکستگی ناميد‪ .‬او گفت دنيای اطراف ما تماما سه‬
‫‪12 . James Gleick‬‬
‫‪‬‬
‫بعدی هستند يعنی برای مشخ‪ ،‬نمودن هر نقطه در طبيعت به سه‬
‫عدد طول ‪ ،‬عرض و ارتفاع نياز است‪ .‬با هندسه برخالی می‬
‫توان روش اندازه گيری کيفيت مانند منحنی‪ ،‬شکسته شدن و يا‬
‫بی نظمی يک جسم را مشخ‪ ،‬نمود نظير برج ايفل يک تخمين سه‬
‫بعدی مناسب برای منکسره هاست‪ .‬مندلبرات منکسره ها را به‬
‫مفهوم شکسته شدن و تکرار به کسرهای کوچک تر و خود شبيه ‪،‬‬
‫از يک طرح اصلی تعريف کرد‪ .‬نظام های ياددهنده و يادگيرنده‬
‫که تغييرات کوچک را جهت يادگيری مدل می کنند منبعث از‬
‫نظريه آشوب هستند‪.‬‬
‫از منظر رياضی يک سيستم پويای آشوب گون حاوی فرآيندهايي‬
‫است که در طی زمان تکامل می يابند و هدف مدل سازی آن‬
‫ها پيشگويي خروجی احتمالی آن ها در آينده است‪ .‬نظير‬
‫هواشناسی و تخمين ميزان جمعيت در آينده‪.‬‬
‫پيوند هندسه فراکتالی و نظريه آشوب در آن است که فراکتال‬
‫ها مجموعه آشوب گونه يک سيستم ديناميکی هستند‪ ،‬مجموعه‬
‫نقاطی که اوربيت آن ها ناپايدار است(اوربيت صورت تکرارهای‬
‫يک نقطه است و اوربيت ناپايداراوربيتی است که اگر مقدار‬
‫اوليه آن به طور جزئی تغيير کند‪ ،‬حاصلش اوربيتی کامال‬
‫متفاوت با اولی باشد) ‪.‬‬
‫فارغ از مباحث نظری فوق پيوند نظريه آشوب و محيط‬
‫استارلوگو و فلسفه طراحی آن را از تعاريف لورنزو بايد پی‬
‫گرفت ‪ " :‬شرايطی که با داشتن تقريبی از شرايط اوليه يک‬
‫نظام با درک قوانين آن به توان آينده رفتاری اش را پيش‬
‫بينی نمود" ‪ .‬در استارلوگو الگوی مدل سازی مبتنی بر عوامل‬
‫و به شکل صعودی (از پايين به باال ) با دانسته های نسبی رو‬
‫به تکامل از عوامل پياده سازی اين منظر لورنزوست و قابليت‬
‫های ترسيمی و مدل سازی فراکتابی استارلوگو مبين نسبت آن و‬
‫قابليت هايش در مدل سازی سامانه های آشوب گونه است‪.‬‬
‫هندسه فراکتالی و نظريه آشوب شالوده های نظری بسيار‬
‫مناسبی برای مدرسه لوگو در تدريس استار لوگو به عنوان‬
‫ابزار مدل سازی توزيع شده و مواردی هستند که با قرابت‬
‫مضمونی و رفتاری عرصه را برای طرح مثالهای جالب و جذاب‬
‫کاربردی فراهم می سازند‪.‬‬
‫‪ -10‬نگاره سازی ‪ ،‬هندسه و فيزيک‬
‫‪‬‬
‫لوگويي‪:‬‬
‫نگاره سازی که در ابتدا بديهی ترين قابليت محيط لوگو به‬
‫نظر می رسد با تسلط بر قابليت برنامه سازی لوگو تبديل به‬
‫امکان تصوير سازی رفتار سيستمی می شود و استارلوگو دارای‬
‫ابزار مصورسازی رفتارهای مدل توصيفی است‪ .‬از سويي ديگر‬
‫تعبير الک پشت لوگو به رسام متحرک ‪ ،‬نگاره سازی لوگو را به‬
‫نگاره سازی نقطه متحرک ارتقاء میبخشد که بر مبنای ماهيت‬
‫لوگو که متاثر از فناوریها مبتنی بر رايانه (‪)Computer Based‬‬
‫می شود همان گونه که‬
‫است گونه ای مستقل از نگاره سازی‬
‫هندسه لوگويي به عنوان هندسه نقطه متحرک عرصه ای متفاوت‬
‫]‪. [4‬‬
‫با هندسه اقليمی و ريمانی است‬
‫فيزيک لوگويي هم که به تعبير پاپرت با دادن سرعت و شتاب‬
‫به الک پشت لوگو تعريف می شود متفاوت با فيزيک نيوتونی است‬
‫]‪. [5‬‬
‫همه اين مثال ها نشان می دهد که محيط آموزشی لوگو عرضه‬
‫حرکت گسترده ای است که تاويل آن به بر زبان برنامه سازی‬
‫برداشتی کمينه و ايستا از آن است و قابليت های آتی آن‬
‫نشان توانمندی طراحان آن بود که ارزش های ساختاری و‬
‫مفهومی آن را درک کرده بودند‪ .‬همان گونه که تصور تولد‬
‫استار لوگو در سال ‪ 2000‬برای پاپرت که در سال ‪ 1980‬توفان‬
‫های ذهنی را نوشت دشوار بود تصور آينده استارلوگو برای‬
‫"مايکل رسينگ" و همکارانش به عنوان مبدعان استار لوگو اگر‬
‫نه نا ممکن بلکه دشوار است‪ .‬راجع به قابليت های پردازش‬
‫موازی استارلوگو که حتی در قالب يک پردازنده با تسهيم‬
‫زمانی همزمان به اجرای احکام می پردازد می توان در بخشی‬
‫مستقل صحبت کرد زيرا از اين منظر استارلوگو ابزاری برای‬
‫آموزش تفکر موازی می شود‪.‬‬
‫‪ -11‬برنامه های مدرسه لوگو (برنامه آموزشی و طرح درس ها)‪:‬‬
‫مدرسه لوگو نماد امکانات محيط آموزشی لوگو به عنوان‬
‫شالوده توليد مواد آموزشی در حوزه های سواد رايانهای‪،‬‬
‫برنامه سازی ‪ ،‬آموزش به کمک رايانه و آموزش بر پايه‬
‫رايانه است که می تواند مواد کافی برای دوره ها در مقاطع‬
‫تحصيلی دبستانی و راهنمايي تحصيلی فراهم آورد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫راهبرد ايجاد مدارس مفهومی موضوعی‪ 13‬در آموزش پسانوگرايانه‬
‫می تواند نگره ای اصالح طلبانه برای ساختارشکنی چارچوب های‬
‫بازدارنده آموزش سنتی به شکلی غيرهرج و مرج طلبانه‬
‫(آنارشيستی) باشد ‪.‬اين مدارس مفهومی‪ ،‬قابليت هايي نو به‬
‫ساختار سنتی عرضه می دارد و داوطلبانه در معرض داوری‬
‫نتايج تجربی کار خود مینشيند و با فرآيندی پويا به رفع‬
‫ايرادات آن میپردازد‪ .‬اين مدارس مفهومی فضاهای تجربی برای‬
‫معلمين عالقه مند فراهم می سازد که به تجربه های نوبپردازد‬
‫ضمن اينکه از اثرات منفی تجربه های آموزش پيشرو که‬
‫فراگيران را موجودات آزمايشگاهی تلقی می کند بايد برحذر‬
‫باشد ]‪. [6‬‬
‫مدرسه لوگو برپايه فلسفه آموزش لوگو مطروحه در کتاب توفان‬
‫های ذهنی پاپرت ]‪ [5‬به عنوان بيانيه آموزشی شکل می گيرد‪.‬‬
‫مضامين اوليه و ممکن آموزشی آن شامل سواد مکاشفه ای ‪،‬‬
‫سواد برنامه سازی‪ ،‬سواد مدل سازی و آموزش به کمک رايانه و‬
‫بر پايه رايانه می شود‪.‬‬
‫ابزارهای آموزشی موجود از گونه های در دسترس لوگو شامل‬
‫لوگوی فارسی‪ ،‬ويندوز لوگو و استارلوگو و محتواهای آموزشی‬
‫از حوزه های نگاره سازی ‪ ،‬رياضی‪ ،‬مدل سازی و اطالعات‬
‫رايانه ای و برنامه سازی انتخاب گرديدند‪ .‬گروه مخاطبين‬
‫دانش آموزان مقاطع تحصيلی دوره دبستان و دوره راهنمايي در‬
‫اين مرحله پيش بينی گرديد‪ .‬طراحی مدل آموزشی مدرسه لوگو‬
‫موضوع اين پروژه و اين مستند نيست که می تواند پس اجرای‬
‫آزمايشی يک دوره اين برنامه آموزشی در چارچوب تجربی حاصل‪،‬‬
‫تدوين گردد‪ .‬اما الگوی تدوين طرح درس به ويژه در دوره‬
‫آموزش برپايه رايانه (دروس استارلوگوی مقدماتی و پيشرفته)‬
‫الگوی "فضای اطالعات ارزش افزا"‪ 14‬بوده است که طرح درس ها‬
‫در هر جلسه سناريوی بيشينه ای برای مدرس است که با‬
‫اختيارات و سليقه و توانايي های خود با تحقق حتی نصف‬
‫برنامه درسی می تواند دوره موفقی را برگزار نمايد‪ .‬در اين‬
‫الگو گزينههای متفاوتی در هر جلسه شامل آموزش انفرادی‪،‬‬
‫جمعی‪ ،‬حضوری و انواع مثال ها و مضامين آموزش پيش بينی شده‬
‫‪13 .Subjective Conceptual Schools‬‬
‫‪14 .Value Added Information Spaces‬‬
‫‪‬‬
‫است که برای جلوگيری از ايجاد ايراد بمباران اطالعاتی‬
‫عليرغم پيوند موضوعی‪ ،‬توالی و همسانی مفهومی ندارد در‬
‫نتيجه امکان رشد نابرابر را فراهم می سازد‪ .‬ضمن اين که‬
‫برخی دستورات استار لوگو نياز به دانشی بيش از مقطع‬
‫تحصيلی فراگيران فعلی اين مدرسه دارد که در طرح درس عامدا‬
‫حذف نشده اما مدرس مجاز به حذف آن هاست و اين امر به‬
‫چارچوب درسی لطمه نمی زند‪.‬‬
‫رديف‬
‫مقطع‬
‫سال‬
‫تحصيلی‬
‫آموزش‬
‫عنوان دوره‬
‫عنوان درس‬
‫تعداد‬
‫تعدادجلسه‬
‫ترم‬
‫در هر ترم‬
‫بازی های‬
‫سال‬
‫‪1‬‬
‫دبستان‬
‫‪2‬‬
‫دبستان‬
‫‪3‬‬
‫دبستان‬
‫‪4‬‬
‫دبستان‬
‫‪5‬‬
‫دبستان‬
‫سواد مکاشفه‬
‫‪ SIMS‬و‬
‫‪2‬‬
‫‪15‬‬
‫اول‬
‫‪BABYZ‬‬
‫لوگوی فارسی‬
‫سال‬
‫‪1‬‬
‫نقاشی با لوگو‬
‫دوم‬
‫‪15‬‬
‫(پارس لوگو)‬
‫مبانی‬
‫سال‬
‫رايانه و‬
‫سوم‬
‫‪2‬‬
‫‪15‬‬
‫سواد رايانه و‬
‫لوگو‬
‫برنامه سازی‬
‫سواد ويندوز‬
‫سال‬
‫‪2‬‬
‫سوم‬
‫‪15‬‬
‫لوگو‬
‫رياضی به‬
‫سال‬
‫آموزش برپايه‬
‫چهارم‬
‫رايانه(مقدماتی)‬
‫کمک لوگو‬
‫مقدماتی‬
‫‪‬‬
‫‪1‬‬
‫‪20‬‬
‫رياضی به‬
‫سال‬
‫‪6‬‬
‫کمک لوگو‬
‫دبستان‬
‫‪1‬‬
‫‪25‬‬
‫پنجم‬
‫پيشرفته‬
‫استارلوگو‬
‫سال‬
‫‪1‬‬
‫‪7‬‬
‫اول‬
‫آموزش بر پايه‬
‫‪15‬‬
‫(مقدماتی)‬
‫راهنمايي‬
‫سال‬
‫رايانه(پيشرفته)‬
‫استارلوگو‬
‫‪1‬‬
‫‪8‬‬
‫‪9‬‬
‫دوم‬
‫(پيشرفته)‬
‫سال‬
‫هندسه‬
‫راهنمايي‬
‫‪2‬‬
‫علوم لوگويي‬
‫لوگويي‬
‫سوم‬
‫برنامه های درسی مدرسه لوگو‬
‫‪‬‬
‫‪15‬‬
‫‪15‬‬
‫‪ -1-11‬طرح درس ها‪:‬‬
‫‪ )1-1-11‬طرح درس های استار لوگو برای سال های دوم راهنمايي‬
‫سال شناسه‬
‫رديف‬
‫تحصيلی جلسه‬
‫مثال‬
‫مثال تکوينی‬
‫موردی‬
‫عنوان جلسه‬
‫زمينه‬
‫مباحث‬
‫‪1‬‬
‫اول‬
‫راهنمايي‬
‫‪1‬‬
‫مروری بر لوگو (امکانات‬
‫و قابليت ها)‬
‫لوگو‬
‫‪2‬‬
‫اول‬
‫راهنمايي‬
‫‪2‬‬
‫معرفی استار لوگو‬
‫کاربردها) استار لوگو‬
‫(ويژگی ها و‬
‫_______‬
‫‪3‬‬
‫اول‬
‫راهنمايي‬
‫‪3‬‬
‫آشنايي با امکانات‬
‫فهرست های دستور‬
‫واسط کاربر‬
‫( ‪)1‬‬
‫_______‬
‫‪4‬‬
‫اول‬
‫راهنمايي‬
‫‪4‬‬
‫آشنايي با تکمه های‬
‫توليد واسط کاربر و‬
‫جمالت شرطی‬
‫واسط کاربر الک پشت های‬
‫قالی باف‬
‫( ‪)2‬‬
‫‪E11‬‬
‫‪5‬‬
‫اول‬
‫راهنمايي‬
‫‪5‬‬
‫آشنايي با امکانات و‬
‫نحوه برنامه سازی‬
‫واسط کاربر‬
‫( ‪)3‬‬
‫‪6‬‬
‫اول‬
‫راهنمايي‬
‫‪6‬‬
‫آشنايي با الک پشت‬
‫استارلوگو و احکام‬
‫نگاره سازی و احکام‬
‫اعمال تکراری‬
‫مولفه های‬
‫استارلوگو آدم های نقشه‬
‫کش‬
‫‪E13‬‬
‫‪CS21‬‬
‫)الک پشت )‬
‫‪7‬‬
‫اول‬
‫راهنمايي‬
‫‪7‬‬
‫قورباغه ها ‪ ،‬تکه ای و مولفه های‬
‫استارلوگو‬
‫دستورات سيستمی‬
‫(تکه ها)‬
‫استارلوگو‬
‫‪8‬‬
‫اول‬
‫راهنمايي‬
‫‪8‬‬
‫_______‬
‫‪AS0‬‬
‫‪AS02‬‬
‫‪CS31‬‬
‫گروه دستورات‬
‫آموزشی‬
‫‪TC2‬‬
‫‪TC3‬‬
‫‪AS03‬‬
‫خرگوش های‬
‫پشم ريز‬
‫‪E12‬‬
‫‪,TOC4,TOC3TOC1‬‬
‫‪CS32‬‬
‫‪AS04‬‬
‫‪CS33‬‬
‫‪AS05‬‬
‫‪CS33‬‬
‫‪,TOC2,TOC6TC4‬‬
‫‪,TOC14-1,TOC3TOC9‬‬
‫‪AS06‬‬
‫قوهای نقشه‬
‫خوان‬
‫‪E14‬‬
‫‪9‬‬
‫اول‬
‫راهنمايي‬
‫‪9‬‬
‫‪10‬‬
‫اول‬
‫راهنمايي‬
‫‪10‬‬
‫‪11‬‬
‫اول‬
‫راهنمايي‬
‫‪11‬‬
‫‪12‬‬
‫اول‬
‫راهنمايي‬
‫‪12‬‬
‫نظارت الک پشتی‪،‬‬
‫تکه ای و مولفه های الک پشت های‬
‫قورباغه ای و‬
‫استار لوگو نقشه باف‬
‫نقش های ناظر‬
‫(ناظر) (الک‪+‬آدم)‬
‫استارلوگو‬
‫‪E21‬‬
‫الک پشت های‬
‫پشم باف‬
‫مقدارنماها(‪ )Slides‬و‬
‫ليست ها در استارلوگو مقدارنمايي (الک‪+‬خرگوش)‬
‫‪E22‬‬
‫خرگوش های‬
‫توليد واسط کاربر‬
‫نقشه ريز‬
‫برنامه ای ‪ ،‬تکمه سازی‬
‫سازی‬
‫تکمه‬
‫(خرگوش‪+‬آدم)‬
‫و دستورات پيشرفته‬
‫پردازش ليست ها‬
‫‪E23‬‬
‫خرگوش های‬
‫صفات الک پشتی و‬
‫نقشه شنو‬
‫ترسيم‬
‫(خرگوش‪+‬قو)‬
‫رفتار‬
‫رفتاربيشی(‪)monitoring‬‬
‫‪E24‬‬
‫قوهای نقشه‬
‫مفهوم پروژه در‬
‫خوان‬
‫مفهوم‬
‫کاربردهای‬
‫استارلوگو و‬
‫(قو‪+‬آدم)‬
‫پروژه‬
‫آن‬
‫‪E25‬‬
‫‪13‬‬
‫اول‬
‫راهنمايي‬
‫‪13‬‬
‫مفهوم گونه ها و‬
‫دستورات گونه ای‬
‫گونه سازی‬
‫_______‬
‫‪14‬‬
‫اول‬
‫راهنمايي‬
‫‪14‬‬
‫صفات گونه ها و مکان‬
‫آن ها‬
‫صفات و تکه‬
‫ها‬
‫_______‬
‫‪15‬‬
‫اول‬
‫راهنمايي‬
‫‪15‬‬
‫مبانی مدل سازی در‬
‫محيط استارلوگو‬
‫مدلسازی‬
‫_______‬
‫‪AS07‬‬
‫‪CS22‬‬
‫‪AS08‬‬
‫‪CS23‬‬
‫‪, TOC11TC5-1‬‬
‫‪, OC2-1 , OC1-TOC7-1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪AS09‬‬
‫‪CS11‬‬
‫‪AS10‬‬
‫‪AS11‬‬
‫‪AS12‬‬
‫‪CS12‬‬
‫‪AS13‬‬
‫‪AS14‬‬
‫‪AS15‬‬
‫‪CS13‬‬
‫‪AS16‬‬
‫‪AS17‬‬
‫‪AS18‬‬
‫‪CS14‬‬
‫‪‬‬
‫‪,TOC10,TOC14-TOC12‬‬
‫‪2‬‬
‫‪TOC8-1‬‬
‫‪TOC8-2‬‬
‫‪TC1-1‬‬
‫‪TC1-2‬‬
‫‪,TC1-3,OC4-TOC5-1‬‬
‫‪1,TC5-2‬‬
‫‪TC6-1‬‬
‫‪,TOC5-2TOC7-2‬‬
‫‪)2-1-11‬طرح درس های استار لوگو برای سال های دوم راهنمايي‬
‫سال شناسه‬
‫رديف‬
‫تحصيلی جلسه‬
‫‪1‬‬
‫دوم‬
‫راهنمايي‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫دوم‬
‫راهنمايي‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫دوم‬
‫راهنمايي‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫دوم‬
‫راهنمايي‬
‫‪4‬‬
‫‪5‬‬
‫دوم‬
‫راهنمايي‬
‫‪5‬‬
‫‪6‬‬
‫دوم‬
‫راهنمايي‬
‫‪6‬‬
‫‪7‬‬
‫دوم‬
‫راهنمايي‬
‫‪7‬‬
‫‪8‬‬
‫دوم‬
‫راهنمايي‬
‫‪8‬‬
‫‪9‬‬
‫دوم‬
‫راهنمايي‬
‫‪9‬‬
‫‪10‬‬
‫‪11‬‬
‫‪12‬‬
‫‪13‬‬
‫‪14‬‬
‫‪15‬‬
‫دوم‬
‫راهنمايي‬
‫دوم‬
‫راهنمايي‬
‫دوم‬
‫راهنمايي‬
‫دوم‬
‫راهنمايي‬
‫دوم‬
‫راهنمايي‬
‫دوم‬
‫راهنمايي‬
‫‪10‬‬
‫‪11‬‬
‫‪12‬‬
‫‪13‬‬
‫‪14‬‬
‫‪15‬‬
‫عنوان جلسه‬
‫زمينه‬
‫مباحث‬
‫مرور ويژگی های‬
‫مدل سازی استار‬
‫لوگو‬
‫مدل سازی‬
‫از پايين‬
‫مثال گروه دستورات‬
‫مثال تکوينی‬
‫آموزشی‬
‫موردی‬
‫______‬
‫‪TOC7-3 AS19‬‬
‫الک پشت‬
‫های نقشه ريز‬
‫روش ها و کاربردهای‬
‫صفات نو‬
‫‪CS15‬‬
‫(آدم‪+‬خرگوش‪+‬الک‬
‫تعريف صفحات نو‬
‫پشت)‬
‫معرفی گونه های نو گونه های الک پشت های‬
‫‪AS20‬‬
‫نقشه شنو‬
‫نو‬
‫و دستورات مربوطه‬
‫خرگوش های‬
‫دستورات تازه با‬
‫نقشه شنو‬
‫دستورات‬
‫توليد گونه های‬
‫‪CS41‬‬
‫(آدم‪+‬قو‪+‬الک‬
‫نو‬
‫تازه‬
‫پشت)‬
‫پيکربندی پذيری مدل‬
‫پشم ريزهای‬
‫مشخصه‬
‫های استارلوگو در‬
‫‪AS21‬‬
‫هوشمند‬
‫سازی‬
‫اجرا‬
‫پايش رفتاربرنامه‬
‫رفتاربينی نقشه کش های‬
‫ای و سازوکارهای‬
‫‪CS42‬‬
‫بازاربين‬
‫و تعامل‬
‫تعاملی‬
‫نقشه خوان های‬
‫توازی اعمال در‬
‫توازی‬
‫‪AS22‬‬
‫قاليباف شناس‬
‫استارلوگو‬
‫تنظيم رفتار متغير‬
‫پشم ريزهای‬
‫تنظيم‬
‫برای تناسب مدل و‬
‫‪CS43‬‬
‫پيش بين‬
‫رفتار‬
‫رفتارسنجی آن‬
‫تبيين‬
‫قاليباف های‬
‫قابليت استارلوگو‬
‫تغيير‬
‫‪AS23‬‬
‫منبع شناس‬
‫در تحليل رفتار مدل‬
‫رفتار‬
‫ارزياب‬
‫مدل سازی‬
‫نحوه مدل سازی‬
‫‪CS44‬‬
‫بازارشناس‬
‫تکوينی‬
‫تکوينی در لوگو‬
‫ارزياب امکان‬
‫بازگيری و الگوهای‬
‫الگوها‬
‫‪AS24‬‬
‫شناس‬
‫موضوعی لوگو‬
‫تفاوت انواع‬
‫ساختار‬
‫دستورات و ويژگی‬
‫تعامل بهينه ‪CS51‬‬
‫برنامه ای‬
‫های برنامه ای‬
‫استار لوگو‬
‫ساختار‬
‫گام های ساختن يک‬
‫سرعت کاربهينه ‪AS25‬‬
‫مدلی‬
‫مدل استار لوگويي‬
‫گسترش موضوعی و تطبيق مدل‬
‫تعامل جمعی‬
‫‪CS52‬‬
‫بر موضوع‬
‫محدوديت مدلی‬
‫درک‬
‫بازگيری الگو و مدل موردی‪،‬‬
‫_______‬
‫‪AS26‬‬
‫مدل سازی‬
‫سازی تکوينی‬
‫الگويي‬
‫‪ -12‬مثالها‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪,TOC5-2TOC7-4‬‬
‫‪,OC4-2TOC5-3‬‬
‫‪TOC5-4‬‬
‫‪TOC7-5‬‬
‫‪OC2-2‬‬
‫‪OC2-3‬‬
‫‪OC1-2‬‬
‫‪OC3-3‬‬
‫‪OC3-1‬‬
‫‪OC3-2‬‬
‫‪OC5-1‬‬
‫‪OC5-2‬‬
‫مثالهای درس شامل مثال تکوينی‪ ،‬مثالهای موردی و برنامه‬
‫های نمونه گروه دستورات آموزشی است‪ .‬مثال تکوينی قالی‬
‫بافی الک پشتهای است که خرگوش های پشم زير براساس نقشه‬
‫خوانی قو ها از نقشه هائی که آدمها کشيده اند برايشان پشم‬
‫می ريزند‪ .‬اين مثال انتخاب ويژه ما برای تمرين اصلی درس‬
‫است که جای بحث مفصل و جداگانه ای دارد که بومی سازی يک‬
‫مثال بسيار عملی برای نشان دادن همه ابعاد و قابليت های‬
‫استار لوگو در مدلسازی پويا است که در جلسات مختلف گونه‬
‫های تکامل يابنده آن بعنوان مثال برای دانش آموزان مطرح‬
‫میشوند‪.‬‬
‫‪-1-12‬تعريف صورت مثال تکوينی‪:‬‬
‫يافتن مثالی تکوينی ببرای آمبوزش دو ترمبه اسبتارلوگو ببا‬
‫بات (از جملبه قراببت مضبمون و جاذببه آن ببرای‬
‫رعايت جميع جهب‬
‫فراگيران‪ ،‬نمايش دادن و امکان استفاده از ميزان بيشبينه ای از‬
‫قابليت های استارلوگو‪ ،‬تحريبک فراگيبران ببرای کسبب مهبارت در‬
‫استفاده از استارلوگو) کار دشواری بود که مدت ها اوقات گروه‬
‫طراح درس افزارهای استارلوگو را گرفبت هبر چنبد در نهايبت‬
‫محصول در حد قابل قبولی رضايت بخش ببود‪ .‬در نمونبه پيباده‬
‫شده اين مثال ها حد کمينه ای از تعريف هبر مثبال تکبوينی‪،‬‬
‫پياده سازی شد که فراگيبران مبی تواننبد حدبيشبينه را با‬
‫تعريف کلی آن جزء پروژه‪ ،‬خود پيباده سبازی نماينبد‪ .‬صبورت‬
‫مثال تکوينی به شرح زير است‪:‬‬
‫آقای آدم هنرمند فرش باف چيره دستی است که در دوران کهولت‬
‫در کارگاه خود با شاگردانش کماکان به طراحبی قبالی و فبرش‬
‫اشتغال دارد و برای توليد نقشه هبای مبوردنظر خبود سبفارش‬
‫بافت آن را به کارگاه قالی بافی خانم الکی و همکاران قبالی‬
‫باف الک پشت او می دهد‪ .‬خانم الکبی و همکبارانش ببا همکباری‬
‫خاله خرگوشه و همکارانش در کارگاه پشم ريسی‪ ،‬قبالی هبا را‬
‫می بافند و آن را از طريق شرکت صادرات قالی آقای نباظر در‬
‫اختيار مصرف کنندگان خارج از کشور قرار می دهنبد‪ .‬کارگباه‬
‫طراحی قالی آقای آدم که در ابتدا با عالقه شخصی ايجاد شبده‬
‫امروز وابسته به سفارشاتی است که آقای ناظر از طريق آقبای‬
‫آدم برای بافت می دهد‪ .‬با مشارکت همکاران نقشه خوان آقبای‬
‫قو است که نقشه های آقای آدم و همکارانش برای الک پشبت هبا‬
‫بازخوانی می کند تا با نخهائی که متناسب ببا نقشبه ای کبه‬
‫‪‬‬
‫خرگوش ها در زمان مناسب در اختيار قاليبباف هبا قبرار مبی‬
‫دهند‪ ،‬قالی ها به سرعت بافته شود‪.‬‬
‫قالی های صادراتی محصول تعامل و همکاری چهار کارگاه نقشبه‬
‫کشی‪ ،‬پشم ريسی‪ ،‬نقشه خوانی و قالی بافی است که ناظر هم در‬
‫شرکت صادراتی خود سفارش دهنده و هماهنگ کننده همکاری ايبن‬
‫چهار گروه است‪ .‬امکانات اي همکاری به شرح زير است‪:‬‬
‫الف) امکان ترسيم نقشه های قالی بافی توسط يک يا چند نفر از‬
‫همکاران آقای آدم در کارگاه قالی بافی او‬
‫ب) امکان بافت يک يا چند قالی توسط يک تبا‪ n‬نفبر از الک پشبت‬
‫های کارگاه قالی بافی خانم الکی که‪ n‬مبی توانبد ببه تعبداد‬
‫تارهای قالی باشد(نخ های عمودی و طولی)‬
‫پ) امکان همکاری ‪ m‬نفر از همکاران خاله خرگوشه در کارگاه نخ‬
‫ريسی او برای قراردادن بموقع پشم مناسب در محل تار آمباده‬
‫بافتن برای هر الک پشت وجود دارد‪ .‬يک خرگبوش مبی توانبد در‬
‫صورت امکان به‪ n‬الک پشت برای نخ ريسی(بمعنی قبراردادن کبالف‬
‫نخ مناسب و بموقع در دسترس او برای بافتن يبک گبره) خبدمت‬
‫دهد‪.‬‬
‫ت) امکان مشارکت يک تا‪ k‬قو از‬
‫نقشه خوانی وجود دارد تا هر‬
‫بموقع بخواند(شامل رنگ گره)‬
‫توانند از اين اطالع استفاده‬
‫همکاران آقبای قبو در کارگباه‬
‫گره در تار را برای هر الک پشت‬
‫که هم الک پشت و هم خرگبوش مبی‬
‫کنند‪.‬‬
‫‪ -1-1-12‬شرايط کار‪:‬‬
‫الف) آقای آدم و همکارانش می توانند نقشه هائی بکمبک توا بع‬
‫تصادفی و يا نقشه های هدفمند و با چارچوب و نام تعريف شده‬
‫از گونه های خاص رسم کنند‪ .‬هر نقشبه را يبک تبا‪ Q‬آدم مبی‬
‫تواند ترسيم کند‪.‬‬
‫ب)اين نقشه ها توسط همکاران کارگاه نقشبه خبوانی (قوهبا) در‬
‫قالب سيستمی عددی از رنگ گره های هر پود (هر رديف يبا نبخ‬
‫افقی) همان گونه که همکاران کارگاه نقشه کشی رسبم کبرده و‬
‫ذخيره کرده اند‪ ،‬خوانده می شود‪ .‬خواندن هر نقشه را يک تا‪k‬‬
‫قو می تواند انجام دهد‪.‬‬
‫پ) همکاران کارگاه نخ ريسی خرگوش ها می تواننبد ببا خوانبدن‬
‫نقشه ها و مالحظه وضعيت قالی ببافی و نيباز هبر قبالی بباف‬
‫براساس نياز نخ مناسب برای بافت هر گره در زمان مناسبب در‬
‫‪‬‬
‫اختيار هر بافنده قرار دهند‪ .‬نخ ريسی ‪ T‬تبار را يبک تبا ‪T‬‬
‫خرگوش می تواند انجام دهد‪.‬‬
‫ت) همکاران خانم الکی به تعداد يک تا‪ n‬برای بافبت يبک قبالی‪n‬‬
‫تاری می توانند تخصي‪ ،‬يابند که در حالتی که مقدار کمتر از‬
‫‪ n‬باشد هر الک پشت مسئول بافتن تعدادی تار است‪.‬‬
‫ث) آقای ناظر می تواند نقشه ها را بخواند و قالی بافته شبده‬
‫را در حين بافت نظارت کند و در مورد تعداد الزم قبالیبباف‪،‬‬
‫پشم ريز‪ ،‬نقشه کش و نقشه خوان تصميم بگيرد و تعداد از هبر‬
‫گونه توليد با تعدادی از هر گونه را برکنار کند‪.‬‬
‫ج) همکاری در داخل هر کارگاه بين همکاران قابل برنامه ريبزی‬
‫است‪.‬‬
‫چ) تعامل بين کارگاهی شرط الزم بافت سريع قالی های زيببا با‬
‫قيمت تمام شده پايين است‪.‬‬
‫‪ -2-1-12‬شرايط مدلسازی و تجزيه پروژه‪:‬‬
‫الف)مثال ها از ساده به پيچيده (از کار انفرادی ببه تعبامالت‬
‫دو‪ ،‬سه و چهار نفر و کارگاهی تا تعامل کامل و برنامه ريزی‬
‫شده) پيش بينی می شود‪.‬‬
‫ب) پياده سازی مثال ها با حداقل قابليت های هرمثبال تکبوينی‬
‫بده فراگيبر‬
‫صورت می گيرد و پياده سازی کامل هبر مثبال بعهب‬
‫بعنوان تمرين است‪.‬‬
‫پ) قابليت توازی استارلوگو قابل استفاده و يا با تاخير قابل‬
‫همزمانی است‪.‬‬
‫‪ -3-1-12‬تقسيم بندی مثال های تکوينی‪:‬‬
‫برای مثال تکوينی ‪ 22‬مثال جزئی پيش بينی می شود که شامل‬
‫چهار مثال کار انفرادی‪ ،‬پنج مثال کار با تعامل دونفره‪ ،‬سه‬
‫مثال تعامل سه نفره با سه گروهی و ده مثال کارگروهی‬
‫برنامه ريزی شده است که توصيف بيشينه اين مثال ها که گونه‬
‫های کمينه ای از آن پياده سازی شده و صورت پروژه های آماده‬
‫وجود دارد به شرح زير است ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫گونه‬
‫رديف شناسه‬
‫نمونه‬
‫نمونه‬
‫‪E11‬‬
‫‪1‬‬
‫تکوينی‬
‫مضمون‬
‫عنوان مثال‬
‫الک پشت های‬
‫کار‬
‫انفرادی قالی باف‬
‫‪2‬‬
‫‪E12‬‬
‫نمونه‬
‫تکوينی‬
‫خرگوش های پشم‬
‫کار‬
‫انفرادی ريز‬
‫‪3‬‬
‫‪E13‬‬
‫نمونه‬
‫تکوينی‬
‫آدم های نقشه‬
‫کار‬
‫انفرادی کش‬
‫‪4‬‬
‫‪E14‬‬
‫نمونه‬
‫تکوينی‬
‫قوهای نقشه‬
‫کار‬
‫انفرادی خوان‬
‫‪5‬‬
‫‪E21‬‬
‫نمونه‬
‫تکوينی‬
‫کار دو‬
‫نفره‬
‫تعاملی‬
‫‪6‬‬
‫‪E22‬‬
‫نمونه‬
‫تکوينی‬
‫الک پشت های پشم‬
‫کار‬
‫انفرادی باف(الک‬
‫پشت‪+‬خرگوش)‬
‫‪7‬‬
‫‪E23‬‬
‫نمونه‬
‫تکوينی‬
‫خرگوش های نقشه‬
‫کار‬
‫انفرادی ريز(خرگوش‪+‬آدم)‬
‫‪8‬‬
‫‪E24‬‬
‫نمونه‬
‫تکوينی‬
‫خرگوش های نقشه‬
‫شنو‬
‫‪‬‬
‫(خرگوش‪+‬قو)‬
‫کار دو‬
‫نفره‬
‫تعاملی‬
‫الک پشت های‬
‫نقشه باف(الک‬
‫پشت‪+‬آدم)‬
‫شرح مثال‬
‫برای يک قالی ‪N*M‬‬
‫(شامل ‪ N‬تار) بين يک‬
‫تا‪ N‬الک پشت مشغول‬
‫بافتن قالی هستند(از‬
‫نقشه های تصادفی تا‬
‫نقشه های مشخ‪ ،‬معنی‬
‫دار)‬
‫بريک دار قالی‪N*M‬‬
‫(شامل‪ N‬تار) يک تا‪N‬‬
‫خرگوش پشم ريز مشغول‬
‫تخصي‪ ،‬پشم برای هر تار‬
‫برای زدن گره هستند(از‬
‫تخصي‪ ،‬تصادفی تا تخصي‪،‬‬
‫هدف دار)‪.‬‬
‫در کارگاه قالی‬
‫بافی‪1‬تا ‪ M‬آدم مشغول‬
‫رسم نقشه قالی‬
‫هستند(از نقشه های‬
‫تصادفی تا نقشه های‬
‫مشخ‪ )،‬اين نقشه ها پس‬
‫از ترسيم ذخيره می‬
‫شود‪.‬‬
‫قوهای نقشه خوان با‬
‫همکاری در گروه های‬
‫‪1‬تا‪ N‬نفره(‪ N‬تعداد‬
‫تارهای دار قالی درحال‬
‫بافت) برای هر بافنده‬
‫يا گروه بافنده نقشه‬
‫ها را از روی نقشه های‬
‫موجود می خوانند تا آن‬
‫ها ببافند (از خواندن‬
‫تصادفی تا خواندن‬
‫تصادفی تا خواندن هدف‬
‫دار و با برنامه)‬
‫الک پشت های مثال ‪E11‬‬
‫به جای اينکه تصادفی‬
‫ببافند نقشه های کشيده‬
‫شده مثال ‪ E13‬را می‬
‫بافند‬
‫الک پشت های مثال ‪E11‬‬
‫نه تصادفی بلکه پشم‬
‫هايي را که خرگوش های‬
‫پشم ريز مثال ‪ E12‬به‬
‫طور تصادفی در اختيار‬
‫آن ها قرار می دهند می‬
‫بافند‬
‫خرگوش های مثال ‪ E12‬نه‬
‫به شکل تصادفی بلکه از‬
‫نقشه هايي که آدم های‬
‫مثال ‪ E13‬کشيده اند‬
‫استفاده کرده و پشم‬
‫های مناسب را در مقابل‬
‫بافندگان قرار می دهند‬
‫خرگوش های مثال ‪ E12‬نه‬
‫تصادفی بلکه پشم ها را‬
‫متناسب با نقشه خوانی‬
‫های قوهای مثال ‪ E14‬در‬
‫اختيار الک پشت ها برای‬
‫ردي‬
‫ف‬
‫شناس‬
‫ه‬
‫گونه‬
‫نمونه‬
‫مضمون‬
‫عنوان‬
‫مثال‬
‫‪‬‬
‫شرح مثال‬
‫‪12‬‬
‫‪E33‬‬
‫کار گروهی‬
‫نمونه‬
‫تکوينی سه دسته‬
‫ای‬
‫خرگوش‬
‫های نقشه‬
‫شنو‬
‫(خرگوش‪+‬ق‬
‫و‪+‬آدم)‬
‫‪13‬‬
‫‪E41‬‬
‫کار گروهی‬
‫نمونه‬
‫برنامه‬
‫تکوينی‬
‫ريزی شده‬
‫پشم ريز‬
‫های‬
‫هوشمند‬
‫‪14‬‬
‫‪E42‬‬
‫کار گروهی‬
‫نمونه‬
‫برنامه‬
‫تکوينی‬
‫ريزی شده‬
‫نقشه کش‬
‫های‬
‫بازاربين‬
‫‪15‬‬
‫‪E43‬‬
‫کار گروهی‬
‫نمونه‬
‫برنامه‬
‫تکوينی‬
‫ريزی شده‬
‫‪16‬‬
‫‪E44‬‬
‫کار گروهی‬
‫نمونه‬
‫برنامه‬
‫تکوينی‬
‫ريزی شده‬
‫نقشه‬
‫خوانهای‬
‫قالی باف‬
‫شناس‬
‫پشم‬
‫ريزهای‬
‫منبع‬
‫شناس‬
‫‪17‬‬
‫‪E45‬‬
‫کار گروهی‬
‫نمونه‬
‫برنامه‬
‫تکوينی‬
‫ريزی شده‬
‫قالی باف‬
‫های خوش‬
‫سليقه‬
‫‪18‬‬
‫‪E46‬‬
‫کار گروهی‬
‫نمونه‬
‫برنامه‬
‫تکوينی‬
‫ريزی شده‬
‫ارزياب‬
‫بازارشنا‬
‫س‬
‫‪19‬‬
‫‪E47‬‬
‫کار گروهی‬
‫نمونه‬
‫برنامه‬
‫تکوينی‬
‫ريزی شده‬
‫ارزياب‬
‫امکان‬
‫شناس‬
‫‪20‬‬
‫‪E48‬‬
‫کار گروهی‬
‫نمونه‬
‫برنامه‬
‫تکوينی‬
‫ريزی شده‬
‫تعامل‬
‫بهينه‬
‫‪21‬‬
‫‪E49‬‬
‫کار گروهی‬
‫نمونه‬
‫سرعت کار‬
‫‪‬‬
‫قوها نقشه قالی آدم ها را می‬
‫خوانند خرگوش ها براساس نقشه‬
‫قوها پشم ميريزند‪ .‬آدم صحت‬
‫اجرای نقشه خوانده شده توسط‬
‫قو ها را توسط خرگوش ها را‬
‫تاييد می کند‪( .‬آدم پايشگر‬
‫است)‬
‫خرگوش ها به الک پشت های‬
‫بافنده که سريع تر کار می‬
‫کنند سريع تر پشم می رسانند‬
‫(الگوی پايه ‪ :‬خواندن نقشه‬
‫آدم توسط قو ‪ ،‬اجرای نقشه قو‬
‫توسط خرگوش ‪ ،‬اجرای نقشه قو‬
‫توسط الک پشت )‬
‫الگوی پايه بر اساس نقشه‬
‫برگزيده شده از بين نقشه ها‬
‫بر اساس تقاضای بازار طی بازه‬
‫زمانی توسط آدم برگزيده می‬
‫شود به اجرا درمی آيد (ورودی‬
‫اطالعات بازار توسط مشاهده گر‬
‫داده شود)‬
‫الگوی پايه اجرا می شود اما‪:‬‬
‫قوها برای قالی باف های سريع‬
‫تر بيشتر می خوانند تا تندتر‬
‫ببافند‬
‫الگوی پايه اجرا می شود اما‪:‬‬
‫اما الک پشت ها پشمی را که بر‬
‫حسب محدوديت منابع خرگوش ها‬
‫از نزديک ترين پشم هم رنگ‬
‫پيشنهاد می کنند می بافند‬
‫الگوی پايه اجرا می شود اما‪:‬‬
‫الک پشت ها پشم ريخته شده‬
‫الگوی ‪ E44‬را در صورت تناسب با‬
‫معيار نزديکی رنگ خود می‬
‫بافند و گرنه از بافتن آن پشم‬
‫صرف نظر می کنند‬
‫الگوی پايه اجرا می شود اما ‪:‬‬
‫ناظر بر اساس بازارسنجی به‬
‫آدم پيشنهاد می کند نزديک‬
‫ترين نقشه به نياز بازار را‬
‫برای يافت به الک پشت ها بدهد‬
‫الگوی پايه اجرا می شود اما‪:‬‬
‫ناظر از خاله خرگوش می خواهد‬
‫موجودی پشم ها را بگويد تا او‬
‫نقشه مناسب را برای بافت‬
‫انتخاب کند‪.‬‬
‫الگوی پايه اجرا می شود اما‪:‬‬
‫خرگوش به تعداد موردنياز بر‬
‫اساس تعداد الک پشت ها انتخاب‬
‫و قالی بافته می شود (انتخاب‬
‫ها را ناظر انجام می دهد)‬
‫الگوی پايه اجرا می شود اما‪:‬‬
‫برنامه‬
‫تکوينی‬
‫ريزی شده‬
‫رديف‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪5‬‬
‫‪6‬‬
‫‪7‬‬
‫‪8‬‬
‫‪9‬‬
‫‪10‬‬
‫‪11‬‬
‫‪12‬‬
‫‪13‬‬
‫‪14‬‬
‫‪15‬‬
‫‪16‬‬
‫‪17‬‬
‫‪18‬‬
‫‪19‬‬
‫‪20‬‬
‫‪21‬‬
‫‪22‬‬
‫‪23‬‬
‫‪24‬‬
‫‪25‬‬
‫‪22‬‬
‫‪E50‬‬
‫شناسه احکام مرتبط‬
‫‪TC1‬‬
‫‪TC2‬‬
‫‪TC3‬‬
‫‪TC4‬‬
‫‪TC5‬‬
‫‪TC6‬‬
‫‪TOC1‬‬
‫‪TOC2‬‬
‫‪TOC3‬‬
‫‪TOC4‬‬
‫‪TOC5‬‬
‫‪TOC6‬‬
‫‪TOC7‬‬
‫‪TOC8‬‬
‫‪TOC9‬‬
‫‪TOC10‬‬
‫‪TOC11‬‬
‫‪TOC12‬‬
‫‪TOC13‬‬
‫‪TOC14‬‬
‫‪OC1‬‬
‫‪OC2‬‬
‫‪OC3‬‬
‫‪OC4‬‬
‫‪OC5‬‬
‫کار گروهی‬
‫نمونه‬
‫برنامه‬
‫تکوينی‬
‫ريزی شده‬
‫بهينه‬
‫الک پشت های کند بر اساس معيار‬
‫ناظر لز کاربر کنار و با الک‬
‫پشت های هم سرعت يا سريع تر‬
‫جايگزين می شود‪.‬‬
‫موضوع دستور‬
‫صفات‬
‫حرکات(نگاره ای)‬
‫گونه دستور‬
‫الک پشتی‬
‫الک پشتی‬
‫الک پشتی‬
‫سيستمی‬
‫الک پشتی‬
‫شرطی‬
‫الک پشتی‬
‫قورباغه ای‬
‫الک پشتی‬
‫تکه ای (اقليمی)‬
‫الک پشتی‪ ،‬نظارتی‬
‫اعمال رياضی‬
‫الک پشتی‪ ،‬نظارتی‬
‫اعمال مقايسه اي‬
‫الک پشتی‪ ،‬نظارتی‬
‫عمومي‬
‫الک پشتی‪ ،‬نظارتی‬
‫مثلثاتي‬
‫الک پشتی‪ ،‬نظارتی‬
‫الک پشتی‪ ،‬نظارتی‬
‫الک پشتی‪ ،‬نظارتی‬
‫الک پشتی‪ ،‬نظارتی‬
‫صفات‬
‫شرطي و منطقي‬
‫تكه اي (مكاني)‬
‫ليست ها‬
‫الک پشتی‪ ،‬نظارتی‬
‫بيتي‬
‫الک پشتی‪ ،‬نظارتی‬
‫رنگ ها‬
‫الک پشتی‪ ،‬نظارتی‬
‫سيستمی‬
‫الک پشتی‪ ،‬نظارتی‬
‫تکرار‬
‫الک پشتی‪ ،‬نظارتی‬
‫صوتی‬
‫الک پشتی‪ ،‬نظارتی‬
‫نگاره سازی‬
‫نظارت قورباغه ای‬
‫نظارتی‬
‫نظارت الک پشتی‬
‫نظارتی‬
‫نظارت تکه ای(مکانی)‬
‫نظارتی‬
‫نظارتی‬
‫نظارت گونه ای‬
‫نظارتی‬
‫نظارت سيستمی‬
‫تعامل‬
‫جمعی‬
‫ناظر هزينه و زمان توليد قالی‬
‫را اعالم می کند ‪ ،‬آدم با توجه‬
‫به منابع در دسترس از الک پشت‬
‫ها و خرگوش ها ‪ ،‬ترکيب مناسب‬
‫برای رسيدن به ميزان مشخ‪ ،‬شود‬
‫را انتخاب و قالی بافته می‬
‫شود‬
‫‪ -2-12‬مثالهای موردی برای دستورات استارلوگو‬
‫‪‬‬
:‫ طبقه بندی دستورات لوگو منطبق بر مثالهای موردی‬-3-12
)TC(‫ دستورات الک پشتی‬-1-3-12
list - of - turtle - heading - dy - dx - die - count - turtlees - here - count - farags - here color - breed - age - who-sety - setx - setshape- seth - setcolor - setbreed - setage mysell - ycor - xcor
‫صفات‬
1
seth - rt - lt - leaf - jump - fd - bk
‫حرکات‬
2
st - scale - color - pu - pd? - pd - ht - hpme - hatch ‫سيستمی‬
3
ifbreed= froge
‫شرطی‬
4
one - of - turtle - here - one - of - frags - here? - list - of - frogs - here
‫قورباغه‬
‫ای‬
5
pc - ahead - pc ‫اقليمی‬
6
)OC(‫ دستورات ناظر‬-2-3-12
create-frage-and-do- create-frogs , ask-frogs
‫نظارت قورباغه‬
1
‫ای‬
import-turtle , ct , crt , ca , ask-turtles, ask-turtle , ask-list-of‫ نظارت الک پشتی‬2
turtles
, nsum , diffurcy , diffuse , creat-and-do , cp , cg , ask-patches ,
scale-pc, prtamp-towards , patamp-at , pstamy
‫نظارت اقليمی‬
3
)‫(قطعه ای‬
cct-and-do , cct ‫ نظارت گونه ها‬4
sarce , info , project-name , priznt-statug , print , output-name ,
inpo-name , global , co , clearinfo , set-info-name , saee-project-os
, source-project , source-output-os , source-output , source-nextversion, timer , strartup , set-random-seed , set-project-name , setoutput-name , set-info-name , set-count-plot-pname , settime , setoutput-name

‫ نظارت سيستمی‬5
‫‪-13‬مراجع ‪:‬‬
‫]‪[1‬‬
‫ماکاروف‬
‫‪،‬‬
‫"سيبرنتيک‬
‫‪،‬‬
‫امروز"‬
‫ترجم‬
‫فاطمه‬
‫السادات‬
‫رفيعی ‪ ،‬موسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شريف ‪. 1375 ،‬‬
‫‪[2] Barusley , “The Seince Of Fractal Images ” , Springs 1988.‬‬
‫]‪ [ 3‬جيمز گليک ‪" ،‬نظم در آشفتگی ‪ ، "CHAOS‬ترجمه مسعود‬
‫نيازمند ‪ ،‬انتشارات هما‪1378 ،‬‬
‫‪[4] Abelson,H., “Turtle Geometry”, MIT Press ,1989.‬‬
‫]‪[5‬‬
‫سيموپاپرت ‪" ،‬توفان های ذهنی" ‪ ،‬ترجه تينا احتياطی‪،‬‬
‫شرکت راه گشای سامانه تهران‪. 1382 ،‬‬
‫]‪ [6‬محمدرضا آهنچيان ‪" ،‬آموزش و پرورش در شرايط پست مدرن"‬
‫‪ ،‬انتشارات طهوری‪ ،‬پاييز ‪.1382‬‬
‫]‪[7‬‬
‫ويکتور‬
‫پکليس‬
‫‪،‬‬
‫"الفبای‬
‫سيبرنتيک"‬
‫‪،‬‬
‫ترجمه‬
‫افشين‬
‫آزادمنش‪ ،‬نشر سپيده‪.1363 ،‬‬
‫]‪[8‬‬
‫محسن‬
‫طالب‬
‫زاده‬
‫نوبريان‬
‫و‬
‫کوروش‬
‫فتحی‬
‫و‬
‫اجارگاه‪،‬‬
‫"مباحث تخصصی برنامه ريزی درسی" ‪ ،‬نشر آييژ ‪ ،‬بهار ‪.1382‬‬
‫]‪ [9‬حسن ملکی‪" ،‬برنامه ريزی درسی(راهنمای عمل)" ‪ ،‬نشر پيام‬
‫انديشه ‪ ،‬تابستان ‪.1382‬‬
‫]‪ [10‬مليحه محسنی‪" ،‬مفسرلوگوی فارسی" ‪ ،‬پايان نامه دوره‬
‫کارشناسی مهندسی رايانه (گرايش نرم افزار ) در دانشکده‬
‫مهندسی کامپيوتر دانشگاه صنعتی شريف ‪ ،‬استاد پايان نامه ‪:‬‬
‫سيد ابراهيم ابطحی ‪. 1373 ،‬‬
‫‪‬‬
