‫مستندات طراحی پروژه‬
‫مستند تعریف پروژه‪ ،‬تعریف سطح باالیی از سامانه یکپارچه و هر یک از‬
‫سامانه های جزئی ارائه می کند‪ .‬در این تعریف‪ ،‬سامانه یکپارچه و در‬
‫ادامه هر یک از سامانه های جزئی را به عنوان موجودیتی بسیط در نظر‬
‫می گیرد و با دیدی از بیرون به تعیین وظایف‪ ،‬ورودی ها و خروجی های‬
‫این موجودیت در قبال موجودیت های خارجی می پردازد بدون اینکه وارد‬
‫جزئیات چگونگی تحقق این وظایف و نحوه تبدیل ورودی ها به خروجی ها‬
‫شود (تنها در حد بیان پردازش های اصلی هر موجودیت بسنده می کند)‪.‬‬
‫در ادامه روند تولید سامانه‪ ،‬مستند طراحی پروژه به تکمیل و تشریح‬
‫جزئیات فهم طراحان از تحلیل سامانه و بازنمائی راه حل می پردازد‪.‬‬
‫هدف این مستند تشریح جزئیات و چگونگی تحقق نیازمندی های سامانه‬
‫یکپارچه و هر یک از سامانه های جزئی می باشد‪ .‬مستند طراحی پروژه‬
‫با استفاده از مدل های چندگانه و با تاکید بر نمودارها سعی در‬
‫براورده کردن این هدف می کند‪.‬‬
‫بخش اول مستند طراحی بیشتر بر منطق چگونگی تحقق نیازمندی ها تاکید‬
‫دارد و تا حد امکان سعی می کند وارد جزئیات فیزیکی و تصمیمات پیاده‬
‫سازی نشود‪ .‬در ابتدای این بخش شما باید با تکمیل و تصحیح وظایفی که‬
‫برای سامانه یکپارچه و هر یک از سامانه های جزئی شناسایی کرده اید‬
‫نیازمندی های عملیاتی سامانه یکپارچه و هر یک از سامانه های جزئی‬
‫آن را با استفاده از "مدل موارد کاربرد" (‪ )Use Case Model‬جداگانه‬
‫مدلسازی کنید (بنابراین شما ‪ n+1‬مدل موارد کاربردکه ‪ n‬تعداد سامانه‬
‫های جزئی می باشد خواهید داشت‪ ).‬حال برای هر یک از ‪ n‬مدل موارد‬
‫کاربرد سامانه های جزئی‪ ،‬به ازای هر مورد کاربرد شناسایی شده در‬
‫آن‪ ،‬یک "مشخصات مورد کاربرد" (‪ )Use Case Specification‬مطابق با قالب‬
‫تعیین شده در جدول ‪ 1‬تهیه کنید و روندهای جایگزین در هر یک از‬
‫مشخصات موارد کاربرد را مطابق با قالب تعیین شده در جدول ‪ 2‬مشخص‬
‫کنید‪.‬‬
‫مورد کاربرد‪< :‬نام مورد کاربرد>‬
‫شماره‪< :‬شماره مورد کاربرد>‬
‫توصیف اجمالی‪< :‬توصیف مختصری از مورد کاربرد>‬
‫کنشگرهای اصلی‪< :‬نام کنشگر> ‪< ...‬نام کنشگر>‬
‫کنشگرهای فرعی‪< :‬نام کنشگر> ‪< ...‬نام کنشگر>‬
‫شرایط اولیه‪< :‬شرط اولیه> ‪< ...‬شرط اولیه>‬
‫گام های روند اصلی‪< :‬شماره نمودار فعالیت ‪ :‬نام‬
‫نمودار فعالیت>‬
‫شرایط نهایی‪< :‬شرط نهایی> ‪< ...‬شرط نهایی>‬
‫روند جایگزین‪< :‬شماره روند جایگزین ‪ :‬نام روند‬
‫جایگزین> ‪< ...‬شماره روند جایگزین ‪ :‬نام روند‬
‫جایگزین>‬
‫جدول ‪ : 1‬قالب مشخصات مورد کاربرد‬
‫روند جایگزین‪< :‬نام مورد کاربرد ‪ :‬نام روند جایگزین>‬
‫شماره‪< :‬شماره روند جایگزین >‬
‫توصیف اجمالی‪< :‬توصیف مختصری از روند جایگزین >‬
‫کنشگرهای اصلی‪< :‬نام کنشگر> ‪< ...‬نام کنشگر>‬
‫کنشگرهای فرعی‪< :‬نام کنشگر> ‪< ...‬نام کنشگر>‬
‫شرایط اولیه‪< :‬شرط اولیه> ‪< ...‬شرط اولیه>‬
‫گام های روند جایگزین‪< :‬شماره نمودار فعالیت ‪ :‬نام‬
‫نمودار فعالیت>‬
‫شرایط نهایی‪< :‬شرط نهایی> ‪< ...‬شرط نهایی>‬
‫جدول ‪ : 2‬قالب مشخصات روند جایگزین‬
‫همانطور که در قالب های باال مشاهده می کنید الزم نیست شما گام های‬
‫روند ها را با استفاده از توصیف متنی مشخص کنید‪ ،‬به جای آن شما‬
‫باید به ازای هر یک از مشخصات مورد کاربرد و مشخصات روند جایگزین‪،‬‬
‫یک نمودار فعالیت تهیه کنید که گام های روند اصلی یا جایگزین و‬
‫ترتیب آنها در آن مشخص می شود و در قسمت گام های روند اصلی یا‬
‫جایگزین تنها الزم است به نمودار فعالیت مربوطه ارجاع دهید‪( .‬شکل ‪)1‬‬
‫همچنین این مستند باید در برگیرنده نمایشی از معماری منطقی سامانه‬
‫که ساختار سامانه و ارتباطات بین اجزا را نشان دهد باشد‪ .‬در این‬
‫نمایش‪ ،‬اجزا در حد سامانه های جزئی می باشند و وارد جزئیات درونی‬
‫سامانه های جزئی نمی شویم‪ .‬هدف این نمایش ارائه فهمی از چگونگی‬
‫تعامل بین سامانه های جزئی در راستای تحقق نیازمندی های سامانه می‬
‫باشد‪ .‬بنابراین شما باید معماری منطقی سامانه را با استفاده از‬
‫نمودار یا نمودارهایی شرح دهید‪ .‬انتخاب نمودار یا نمودارهایی که‬
‫باید برای نشان دادن معماری منطقی سامانه استفاده کنید به عهده شما‬
‫می باشد اما بسیار اهمیت دارد که با انتخاب نمودار های مناسب‪ ،‬فهم‬
‫جامع و کاملی از جنبه های مختلف معماری منطقی سامانه ارائه دهید‪.‬‬
‫نمودارهایی مانند ‪System ،Communication Diagram ،System Architecture Diagram‬‬
‫‪ Conceptual Model‬و غیره برای این منظور مناسب هستند‪( .‬البته الزم است که‬
‫از نمودار های استاندارد استفاده کنید و گونه نمودار را ذکر کنید)‬
‫شکل ‪1‬‬
‫بخش دوم مستند طراحی‪ ،‬بیشتر بر جنبه های حوزه راه حل و تصمیمات‬
‫طراحی فیزیکی و پیاده سازی تمرکز دارد‪ .‬در این بخش شما باید در‬
‫مورد مسائل مختلف حوزه راه حل تصمیم گیری کنید و این تصمیمات در‬
‫مستند طراحی شما نمود پیدا خواهند کرد‪.‬‬
‫برای انجام این بخش شما می توانید از یکی از‬
‫انتخاب خود استفاده کنید‪:‬‬
‫دو راهکار زیر به‬
‫راهکار شی گرا‬
‫در این راهکار شما طراحی و پیاده سازی سامانه را به صورت شی‬
‫گرا انجام می دهید‪ .‬بدین منظور الزم است شما کالس های نرم افزار‬
‫خود را طراحی کرده و در نمودار کالس (‪ )Class Diagram‬مدل کنید‪.‬‬
‫همچنین با دسته بندی کالس های سامانه‪ ،‬نمودار بسته ( ‪Package‬‬
‫‪ )Diagram‬را نیز ایجاد کنید‪.‬‬
‫راهکار ساخیافته‬
‫در این راهکار شما طراحی و پیاده سازی سامانه را به صورت‬
‫ساخیافته انجام می دهید‪ .‬بدین منظور الزم است شما نمودار جریان‬
‫داده (‪ )DFD‬فیزیکی وضعیت مطلوب را رسم کنید و همچنین مدلسازی‬
‫داده ها را با استفاده از نمودار موجودیت‪-‬ارتباط (‪ )ERD‬انجام‬
‫دهید‪.‬‬
‫توجه ‪ :‬نمودار مولفه (‪ ،)Component Diagram‬نمودار استقرار ( ‪Deployment‬‬
‫‪ ) Diagram‬و شمای پایگاه داده در این مستد مورد نیار نیست‪.‬‬
‫تهیه کننده ‪ :‬مرتضی قندهاری‬