‫‪١٠‬‬
‫ﺷﻨﺒﻪ ‪ ١٥‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪١٣٨٨‬‬
‫ﺳ ﺎﺳ ﺎ ن د ار اﺑ ﻰ‬
‫آﻟﻦ َﺑﺪﻳـﻮ را ﻫﻤـﭽـﻮن دوﺳﺘﺶ اﺳـﻼوى ژﻳـﮋك )ﻛﻪ ﺟﻤﺎﻋـﺖ‬
‫ﻛﺘﺎﺑﺨـﻮان اﻳﺮاﻧﻰ ﺑﺎ او آﺷﻨﺎﻳﻰ ﻛﺎﻓـﻰ دارﻧﺪ( ﻳﻚ آواﻧﮕـﺎرد ﭼﭙﮕﺮاى‬
‫آﻧﺘﻰ‪0‬ﭘﺴﺖ‪0‬ﻣﺪرﻧﻴﺴﺖ ﺗﻠﻘﻰ ﻣﻰ‪0‬ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺴﻮف ‪٧٢‬ﺳﺎﻟﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻮى‬
‫ﻛﻪ وﻗﺎﻳﻊ ﻧﻴﻢ ﻗﺮن دوم ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ وﻳﮋه ﺟﻨﺒﺶ‪0‬ﻫﺎى دﻫﻪ ‪ ٦٠‬ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬
‫از او ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻋﻼﻳﻖ ﺧﻮد‬
‫ﻫﺴﺘﻰ‪0‬ﺷﻨﺎﺳـﻰ‪0‬اش را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﭼﻬﺎر ﺣﻴﻄﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻫـﻨـﺮ و‬
‫ﻋﺸﻖ ﻛﺮده اﺳﺖ و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در رﻳﺎﺿﻴﺎت ﻧﻴﺰ ﺻﺎﺣﺐ‪0‬ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‬
‫ﻫﺴـﺘـﻰ‪0‬ﺷـﻨـﺎﺳـﻰ ﺧـﻮﻳـﺶ را ﺑﺮ ﭘﺎﻳـﻪ رﻳـﺎﺿـﻴـﺎت ﺑـﻪ وﻳـﮋه ﻧـﻈـﺮﻳـﻪ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‪0‬ﻫﺎى ‪ ZFC‬ﺑﻨﺎ ﻣﻰ‪0‬ﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﺎوﻳﻼﺗﻰ ﻟﻜﺎﻧﻰ دﻳﺪﮔﺎه ﺧـﻮد‬
‫را ‪ -‬ﻛﻪ در ﺣﻴﻄﻪ ﻧﮕﺮش‪0‬ﻫﺎى ﻣﺪرن و ﭘﺴﺖ‪0‬ﻣﺪرن ﻧﻤﻰ‪0‬ﮔﻨﺠﺪ ‪ -‬در‬
‫ﻣﻮرد ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﻫﻤﭽﻮن ﻫﺴﺘﻰ‪ ،‬ﺳﻮژه و ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻴﺎن ﻣﻰ‪0‬ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫»اﺧﻼق‪ ،‬رﺳﺎﻟﻪ‪0‬ﻳﻰ در ادراك ﺷﺮ« اوﻟﻴﻦ ﻛﺘﺎﺑﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺑﺪﻳﻮ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻰ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻮ اﻧﮕﻴﺰه ﺧﻮد را از ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‬
‫رﺟﻌﺖ ﻋﺼﺮ ﻛﻨﻮﻧﻰ ﺑﻪ »ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺧﻼق« و ﺑﻪ وﻳﮋه اﻓﻮل آن از اﺧﻼق‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ‪0‬ﮔـﻴـﺮى ﺑﻪ اﺧـﻼق داورى ﻣﻌـﺮﻓﻰ ﻣﻰ‪0‬ﻛﻨﺪ؛ اﻓـﻮل اﻧﺴـﺎن از‬
‫اول‪0‬ﺷﺨﺼﻰ ﻓﺎﻋﻞ و ﺗﺎﺛـﻴـﺮﮔﺬار ﺑﻪ ﺳـﻮم ‪0‬ﺷﺨﺼﻰ )ﻧﺎﻇـﺮ ﺳـﻮﻣﻰ(‬
‫ﻣﻨﻔﻌﻞ و ﺗﺎﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮ‪ .‬اﺧﻼق ﻣﺪرن ﺑﺎ ﻫﻮﭼﻰ‪0‬ﮔﺮى‪0‬ﻫﺎى ﻣﻨﺎدﻳﺎﻧﺶ و‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻧﺶ ﺑﻪ ﻳﻚ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژى ﻏﺎﻟﺐ ﺑﺎ ﻇﺎﻫﺮى آراﺳﺘﻪ ﺗﻜﺮارﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ‪0‬ﻫﺎى ﻛﺴﺎﻟﺖ‪0‬ﺑﺎر دروﻏﻴﻨﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣـﺰه ﻟﺬﺗﻰ ﻧﺎرﺳﻴﺴﺘﻰ را‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎم ﻫﻮاﺧﻮاﻫﺎﻧﺶ ﻓﺮوﻣﻰ‪0‬ﭼﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﻰ اﺧﻼﻗﮕـﺮاﻳﺎن اﻣﺮوزى‬
‫ﻫﻤﻮاره ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻓﺎﺟﻌﻪ‪0‬ﻳﻰ اﻧﺴﺎﻧﻰ در ﻧﻘﺎﻃﻰ از ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺑﻮق‬
‫و ﻛﺮﻧﺎى »ﺣﻘـﻮق ﺑﺸﺮ« ﺳﺮ دادن ﻣﺮﻫﻤﻰ ﺗـﻮﻫﻢ‪0‬وار ﺑﺮ زﺧﻢ ﻧﺎﺳـﻮر‬
‫وﻫﻦ داﻏﺪﻳﺪﮔﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑـﺎ ﺷـﻌـﺎرﻫﺎﻳﻰ رﻳﺎﻛـﺎراﻧﻪ ﺑﺎ اﻳﻔﺎى ﻧﻘـﺶ‬
‫ﻫﻤﻴﺸﮕﻰ دﻟﺴـﻮزى ﺷﺮﻳﻚ ﻏﻢ ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺧﻼق ﻣﻌﺎﺻـﺮ‬
‫اﺧﻼﻗﻰ ﺑﻴﻤﺎر اﺳﺖ و ﻧﻴـﺎزﻣﻨﺪ درﻣﺎن و ﺗﻨﻬﺎ ﻃﺒﻴﺒﻰ از ﻧـﻮع اﻧﺪﻳﺸـﻪ‬
‫ﻣﻰ‪0‬ﺗﻮاﻧﺪ راه ﭼﺎره‪0‬ﻳﻰ ﺑـﺮاى درﻣﺎﻧﺶ ﺑﻴﺎﺑﺪ و ﺗﺠﻮﻳﺰ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ راﻫﻰ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻮ در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب در ﭘﻴﺶ ﻣﻰ‪0‬ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫»آﻳﺎ اﻧﺴﺎن وﺟـﻮد دارد؟« ﻋﻨﻮاﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻮ ﺑـﺮ ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻛﺘﺎﺑﺶ ﻣﻰ‪0‬ﮔﺬارد‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺪﻳﻮ ﺑﻪ ﻃﺮز ﺗﻠﻘﻰ ﺟﻬﺎن اﻣﺮوز‬
‫ﺑﻪ وﻳﮋه ﻏﺮب ﺑﻪ اﻧﺴـﺎن ﻣﻰ‪0‬ﺷﻮرد‪ .‬ﭘﻴﺮو ﻟﻜﺎن و ﻓﻮﻛﻮ ﺳﻮژه را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﻔﻬﻮﻣﻰ ﻧﺎزﻣﺎﻧﻤﻨﺪ و ازﻟﻰ و اﺑﺪى رد و ﺗﺤﻘﻖ آن را ﻣﺘﻜﻰ‬
‫ﺑﺮ زﺑﺎن و اﺑـﮋه‪0‬ﻫﺎى ﻣﻴﻞ‪ ،‬ﺑﻪ دوران‪0‬ﻫـﺎﻳﻰ ﻣﺸﺨﺺ و ﭘـﺎﻳﺎن‪0‬ﭘﺬﻳﺮ‬
‫ﺗﺤﺪﻳﺪ ﻣﻰ‪0‬ﻛﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑـﺮاﻳﻦ ﻣﻨﻜﺮ ﺣﻘﻮق ﺑﺪﻳﻬﻰ اﻧﺴﺎن ‪ -‬آن‪0‬ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ‬
‫ﻛﺎﻧـﺖ آن را ﻣﻄﺮح ﻛـﺮد و ﺑﻪ زﻋﻢ ﺑـﺪﻳﻮ ﭘﺎﻳﻪ ﻧـﮕﺮش دﻧﻴـﺎى ﻣﺪرن‬
‫ﺷـﺪه اﺳـﺖ ‪ -‬ﻣﻰ‪0‬ﺷـﻮد ﭼـﺮا ﻛـﻪ ﺗﺰﻟـﺰل وﺟـﻮد ﺳـﻮژه ﺑـﻪ ﻣﻌـﻨـﺎى‬
‫ﻧﺎﻣـﺸﺨﺺ ﺑﻮدن و ﻏـﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗـﺒﻴﻴﻦ و ﺗـﻌﻴﻴﻦ ﺑـﻮدن ﺣﻘﻮق اﻧـﺴﺎن‬
‫اﺳـﺖ‪ .‬او ﻧﺸـﺎن ﻣـﻰ‪0‬دﻫﺪ »ﺣـﻘـﻮق ﺑﺸـﺮ« ﺑـﺎ ﭘﻴـﺶ‪0‬ﻓـﺮض وﺟﻮد‬
‫ﺳﻮژه‪0‬ﻫﺎى ﻧﺎزﻣـﺎﻧﻤﻨﺪ در ﭘﻰ ﺗﺒﻴـﻴﻦ ﺣﻘﻮق ﻃﺒﻴﻌـﻰ اﻧﺴﺎن ﻣﺘﻮﺳﻞ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن ﺷﺮ از راه ﻫﻤﻪ‪0‬ﭘﺮﺳﻰ و ﻋﻘﻴﺪه ﻋﻤﻮﻣﻰ ]ﻛﻪ ﻣﺘﻀﻤﻦ‬
‫ﺗﻨﺎﻗﻀﻰ دروﻧﻰ و رﻳﺎﻛﺎراﻧﻪ اﺳﺖ[ ﻣﻰ‪0‬ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ اﺧﻼق ﻛﻨﻮﻧﻰ‬
‫و ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻛﺸ‪ m‬اﻣﺮ ﺧﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﺻﺎﻟﺖ‬
‫دادن ﺑﻪ ﺷﺮ در ﭘﻰ ﭘﻴﺶ‪0‬ﺑﻴﻨﻰ آن اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آن را ﺧﻴﺮ ﺑﻨﺎﻣﺪ‬
‫درﺣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺧﻴﺮ از راه ﻋﻘﻴﺪه ﻋـﻤﻮﻣﻰ را ﺷﺮ ﻣﻰ‪0‬داﻧﺪ و‬
‫ﻣﺮدم را از آن ﺑﺎزﻣﻰ‪0‬دارد ﭼـﺮا ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺟﻤﻌـﻰ ﺧﻴﺮ را اﻗﺪاﻣﻰ‬
‫اﻧﻘـﻼﺑﻰ و آرﻣﺎﻧﻰ ﻣـﻰ‪0‬داﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﺟـﻌﻪ ﺗﻤـﺎﻣﻴﺖ‪0‬ﺧﻮاﻫـﻰ را در ﭘﻰ‬
‫دارد]ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻫﺮاس ﻧﻈﺎم ﭘﺎﺗﺮﻳﻤﻮﻧﻴﺎل ﺟﻬﺎن ﻛﻨﻮﻧﻰ از ﻓﺮوﭘﺎﺷﻰ‬
‫ﻧﻈـﻢ ﻣﻮرد ﺧﻮاﺳﺖ اوﺳـﺖ[ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳـﻦ ﭼﻨﻴـﻦ ﻧﮕﺮﺷﻰ‪ ،‬از اﻧـﺴﺎن‬
‫ﻣﻮﺟﻮدى ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ‪0‬ﻣﺂب‪ ،‬ﺣﻘﻴﺮ و ﻣﻨﻔﻌﻞ ﻣﻰ‪0‬ﺳﺎزد و او را ﺑﻪ ﺟﺎﻧﻮرى‬
‫ﻓﻨﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎ ﺻﻔﺎت زﻳﺴﺖ‪0‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﺧﺎص ﻓﺮوﻣﻰ‪0‬ﻛﺎﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻮ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ را ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﺠﺰ و ﻧﺎﭼﺎرى ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺠﺮﺑﻪ‬
‫ﺗﺎرﻳﺨـﻰ ﻏﺮب و ﺷﻜﺴﺖ ﻧﻬـﻀﺖ‪0‬ﻫﺎى رﻫﺎﻳﻰ‪0‬ﺑـﺨﺶ ﺣﻘﻴﻘـﻰ از‬
‫ﺟـﻤـﻠﻪ اﻧـﻘـﻼب ﻣـﺎرﻛﺴـﻴـﺴـﺘﻰ ﻣـﻌـﺮﻓـﻰ ﻣﻰ‪0‬ﻛـﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣﻨـﺠـﺮ ﺑـﻪ‬
‫»ﺗـﺎرﻳﺦ«ﻧـﺎﺑﺎورى و در ﻧـﻬﺎﻳـﺖ ﻣـﻨﺠـﺮ ﺑﻪ ﺳـﺮﺳﭙـﺮدﮔـﻰ ﺑﻪ ﻧـﻈﺎم‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪0‬دارى و ﻧﻈﺎم ﻟﻴﺒﺮاﻟﻴﺴﻢ دﻧﻴﺎى ﻏﺮب ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻃﺮز‬
‫ﺗﻠﻘﻰ از اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﺧﻼق را ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﻃﺒﻴﻌﻰ و ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﻛﻪ ﻣﺘﻜﻰ‬
‫ﺑﺮ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن‪0‬ﺑﺎورى ﺳﺎده‪0‬ﻟﻮﺣﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﻰ‪0‬دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻓﺼﻞ‪0‬ﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﺣﻮل اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻛﻪ »اﺧﻼق‬
‫ﻛﻠﻰ وﺟﻮد ﻧﺪارد« ﺑﺴﻂ داده ﻣﻰ‪0‬ﺷـﻮد و ﺑﺮ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﺎﻛﻴﺪ دارد ﻛﻪ‬
‫اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﺧﻼق ﻛﻠﻰ اﻧﺴﺎن‪ -‬ﺑﻮدﮔﻰ را از اﻧﺴﺎن درﻳﻎ ﻛﺮده اﺳﺖ‬
‫و ﻣﺎﻧﻊ اﻧﺪﻳﺸﻪ‪0‬ورزى ﺣﻘﻴﻘﻰ در ﻫﻤﻪ زﻣﻴﻨﻪ‪0‬ﻫﺎ ﻣﻰ‪0‬ﺷﻮد‪ .‬اﺧﻼق را‬
‫ﺑـﺎﻳﺪ ﺑـﺮاﺳﺎس ﺗـﻔـﺮد ﻣﻮﻗـﻌﻴـﺖ‪0‬ﻫـﺎ و ﺷﻨـﺎﺧﺖ و درك درﺳـﺖ از‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ و وﺿﻌﻴﺖ ﺗﻌﺮﻳ‪ m‬ﻛﺮد ﺗﺎ ﺟﻨﺒﻪ آرى‪0‬ﮔﻮى و ﺧﻼق اﻧﺴﺎن‬
‫]ﻳﺎ ﺟﻨﺒﻪ دﻳﻮﻧﻮﺳﻮﺳﻰ[ ﺑﻪ ﻣﻨﺼﻪ ﻇﻬﻮر ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﮕﺮﺷﻰ ﺑﻪ ﺳﻮژه ﻛـﻪ اﻣﺮى ﻓﻨﺎﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ )ﻓﻨﺎى ﺟـﺴﻤﺎﻧﻰ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ ﻧﻴﺴﺖ( ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد ﺗﺎ اﻧﺴﺎن‪ -‬ﺑﻮدﮔﻰ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﺼﻞ اول رﻳﻪ‪0‬ﻳﻰ ﺑﺮ اﺧﻼق ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﻫﻤﺴﺎن و ﺳﻮژه اﺳﺖ‬
‫ﻓﺼﻞ دوم ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »آﻳﺎ دﻳﮕﺮى وﺟﻮد دارد؟« را ﻣﻰ‪0‬ﺗﻮان رﻳﻪ‪0‬ﻳﻰ ﺑﺮ‬
‫اﺧﻼق ﻟﻮﻳﻨﺎﺳﻰ ‪ -‬ﻛﻪ اﺧﻼق ﻣﺒﺘﻨﻰ ﺑﺮ ﺗﻔﺎوت و دﻳﮕﺮى اﺳﺖ ‪-‬‬
‫داﻧﺴﺖ‪ .‬دﻳﮕﺮ اﺻﻄﻼح وﺿﻊ ﺷﺪه ﻫﮕﻞ‪ ،‬ﻣﻌﺮف وﺟﻮدى دﻳﮕﺮ‬
‫وراى وﺟﻮد »ﻣـﻦ ﻧﻔﺴـﺎﻧﻰ« اﺳﺖ ﻛـﻪ در راﺑﻄﻪ‪0‬ﻳـﻰ دﻳﺎﻟﻜـﺘﻴﻚ ﺑـﺎ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻮﻳﺖ اﻧﺴﺎن را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰ‪0‬دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻟﻮﻳﻨﺎس در ﭘﻰ اﺛﺒﺎت‬
‫اﻧﻔﺼـﺎل ذاﺗﻰ »ﻣﻦ ﻧﻔـﺴﺎﻧﻰ« و »دﻳﮕﺮى« ﻣـﺘﻤﺴﻚ ﭘـﺪﻳﺪارﻫﺎﻳﻰ‬
‫ﻫﻤﭽﻮن »ﭼﻬﺮه« ﻣﻰ‪0‬ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻬﺮه از ﻛﺸﻔﻴﺎت ﻟﻜﺎن اﺳﺖ ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ‬
‫ﺗﻠﻔـﻴﻖ ﻧﮕﺎه و ﻟـﺒﺨﻨﺪ ﻛﻮدك ﺑـﺎ دﻳﺪن ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺧـﻮﻳﺶ در آﻳﻨﻪ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻛﺸ‪» m‬دﻳﮕﺮى« ﺑﺮاى ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻮدك اﺳﺖ‪.‬‬
‫]ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه ﻟﻜﺎن ﭼﻬﺮه ﻧﮕﺎﻫﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ آﺧﺮ ﻋﻤﺮ از آدﻣﻰ روى‬
‫ﺑﺮﻧﻤﻰ‪0‬ﮔﺮداﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺴﺎن ﺧﻮد را از اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﺤﺮوم ﻛﻨﺪ‪[.‬‬
‫درﺑﺎره ﻛﺘﺎب »اﺧﻼق‪
،‬رﺳﺎﻟﻪ
ﻳﻰ در ادراك ﺷﺮ«‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ آﻟﻦ ﺑﺪﻳﻮ‬
‫ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺘﻰ ﺑﺮاى اﺧﻼق‬
‫ا ﻳ ﻦ ﻛ ﺘ ﺎ ب ﺑ ﺎ ﺗ ﺮ ﺟ ﻤ ﻪ ﺑ ﺎ و ﻧ ﺪ ﺑ ﻬ ﭙ ﻮ ر ا ز ﻃ ﺮ ف ﻧ ﺸ ﺮ ﭼ ﺸ ﻤ ﻪ ﻣ ﻨ ﺘ ﺸ ﺮ ﺷﺪ ه ا ﺳ ﺖ‬
‫ﻟﻮﻳﻨﺎس ﺑـﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ اﺻﺎﻟﺖ و اﺳـﺘﻘﻼل دﻳﮕﺮى ﻣﻔﻬـﻮم »ﺑﻪ ﻛﻠﻰ‬
‫دﻳﮕﺮى« را وﺿـﻊ ﻣﻰ‪0‬ﻛﻨﺪ و اﺧـﻼق را در راﺑﻄﻪ »ﻣﻦ ﻧﻔـﺴﺎﻧﻰ« و‬
‫»ﺑﻪ ﻛﻠﻰ دﻳﮕﺮى« ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در ﺳﻨﺖ ﻳﻬـﻮد وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻧﻬﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﻰ‪0‬داﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺪﻳﻮ اﺳﺘﻘﻼل دﻳﮕﺮى را ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭘﺎﻳﺎن‪0‬ﭘﺬﻳﺮى ﭘﺪﻳﺪار‬
‫ﺷﺪن دﻳﮕﺮى ﻣﺮدود اﻋﻼم و ﻣﻔﻬﻮم »ﺑﻪ ﻛﻠﻰ دﻳﮕﺮى« ﻟﻮﻳﻨﺎس را‬
‫ﻫﻤﺎن ﻣﻔﻬﻮم ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻌﺮﻓـﻰ ﻣﻰ‪0‬ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ رﺟﻌﺖ اﻣﺎﻧﻮﺋﻞ‬
‫ﻟﻮﻳﻨﺎس ﺑﻪ دوره ادﻳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻮ ﻧﺸـﺎن ﻣﻰ‪0‬دﻫﺪ اﺧﻼق دﻧﻴﺎى‬
‫ﻣﺪرن ﺑﻪ‪0‬رﻏﻢ ادﻋﺎﻳﺶ ﻣﺒﻨـﻰ ﺑﺮ اﺣﺘﺮام ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت‪0‬ﻫﺎ و ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻰ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺑﻪ ﻟﻮﻳﻨﺎﺳﻰ ﺑﻮدﻧﺶ ﻣﺘﻜﻰ ﺑﺮ ﻫﻮﻳﺖ ﻧﻬﻔﺘﻪ‪0‬ﻳﻰ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻮﻳﺖ ﻏﺮب ﻫﻤﺨﻮاﻧـﻰ دارد و ﺑﻴﺎن ﻣﻰ‪0‬ﻛﻨﺪ ﺣﻜﻢ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﻫﻮﻳﺖ ﻧﻬـﻔﺘﻪ ﺧﻮدﺧﻮاه ﻏﺮب اﻳـﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﺷﺒﻴﻪ ﻣﻦ ﺷـﻮﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻔﺎوت‪0‬ﻫﺎ اﺣﺘﺮام ﺑﮕﺬارم‪ «.‬ﭘﺎﻳﻪ اﺧﻼق ﻣﺪرن ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﻜﻢ‬
‫اﺳﺘـﻮار اﺳﺖ‪ .‬اﺣـﺘﺮام اﺧـﻼق ﻣﺪرن ﺑﻪ ﺗـﻔﺎوت‪0‬ﻫـﺎ در ﺣﺪ ﻧﮕـﺎه‬
‫ﻧﺠﻴﺐ ﻳﻚ ﺗﻮرﻳـﺴﺖ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ دوﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﻔﺮﻫـﺎﻳﺶ ﺑﺎ‬
‫آن ﻣـﻮاﺟـﻪ ﺷـﺪه اﺳــﺖ‪ .‬در ﻓـﺼـﻞ ﺳـﻮم ﺑـﺪﻳـﻮ اﺧـﻼق را ﻳـﻚ‬
‫»ﻫـﻴـﭻ‪0‬ﮔـﺮاﻳـﻰ ازﺧـﻮدراﺿـﻰ« ﻣـﻌــﺮﻓـﻰ ﻣـﻰ‪0‬ﻛـﻨـﺪ‪ .‬ﻧـﻮﻣـﻴـﺪى از‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪0‬ﺑﺨﺶ ﺑﻮدن ﻧﻬـﻀﺖ‪0‬ﻫﺎى رﻫﺎﻳﻰ‪0‬ﺑﺨﺶ ﺣﻘﻴﻘﻰ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﺗﻦ دادن ﺑـﻪ ﻧﻈـﺎم ﺳﺮﻣﺎﻳـﻪ‪0‬دارى و ﺟﺒـﺮ ﻛﻤﺮﺷـﻜﻦ آن ]ﻛـﻪ ﻫﻤﺎن‬
‫اﻗﺘﺼﺎد اﺳﺖ[ ﻋـﺎﻣﻞ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﻓﻀﺎﻳﻰ ﻗﻀﺎ و ﻗـﺪرى اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ اﻧـﺴﺎن را ﺑﻪ ﻣـﻮﺟﻮدى ﺣﻘـﻴﺮ و ﻣﻨـﻔﻌـﻞ ﻛﻪ اﺧﻼق را ﺑـﻪ »ﺣﻖ‬
‫زﻧﺪﮔـﻰ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺮگ« ﻓـﺮوﻛﺎﺳﺘﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣـﻰ‪0‬ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨـﻬﺎ‬
‫اﺧﻼﻗﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻔـﺎوت‪0‬ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى واﻗﻌﻰ ﻛﻠﻤﻪ ﺑـﻰ‪0‬ﺗﻔﺎوت اﺳﺖ‬
‫ا ﺧ ﻼ ق ﺣ ﻘ ﺎ ﻳ ﻖ ا ﺳ ﺖ ﻛ ﻪ ا و د ر ﭘ ﻰ ﺷ ﻨ ﺎ ﺳ ﺎ ﻧ ﺪ ن آ ن ا ﺳﺖ ‪.‬‬
‫در ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻮ رﺳﻤًﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺧﻮد را ﭘﻰ‪0‬رﻳﺰى‬
‫ﻣﻰ‪0‬ﻛـﻨﺪ ﻛﻪ ﭼـﻮن ﻣﻮﺟـﺰ اﺳﺖ ﺑﻴـﻢ آن ﻣﻰ‪0‬رود ﺧﻼﺻـﻪ ﻛﺮدن آن‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻧـﺎدرﺳﺘﻰ از اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑـﺪﻳﻮ در ذﻫﻦ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﺘـﺒﺎدر ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺿـﻴﺤـﻰ ﻣﺨـﺘﺼـﺮ درﺑﺎره ﻧـﻈﺮﻳـﻪ ‪ ZFC‬ﻛﻪ‬
‫ﮔ ﻔ ﺘ ﻴ ﻢ ﺑ ﺪ ﻳ ﻮ د ر ﻫﺴ ﺘ ﻰ ‪ 0‬ﺷ ﻨ ﺎ ﺳ ﻰ ‪ 0‬ا ش ا ز آ ن ا ﺳ ﺘ ﻔ ﺎ د ه‬
‫ﻣـﻰ‪0‬ﻛـﻨﺪ ﺑـﺮاى ﻓـﻬـﻢ ﻣـﻔﺎﻫـﻴـﻢ دو ﻓـﺼـﻞ آﺧﺮ‬
‫ﺿﺮورى ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣـﻰ‪0‬رﺳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﻴﭻ‬
‫ﻣـﻔـﻬﻮﻣـﻰ ﺟـﺰ ﻣـﻔـﺎﻫﻴـﻢ ﺗـﻬـﻰ‪ ،‬ﻣﺠـﻤـﻮﻋـﻪ و‬
‫ﻋـﻀﻮﻳـﺖ وﺟـﻮد ﻧﺪارد و ﺗـﻨـﻬﺎ ﻋـﻀـﻮ ﺑﺴـﻴـﻂ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﺗﻬﻰ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻋﻀﻮ دﻳﮕـﺮ ﻣﺮﻛﺒﻰ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻓـﺮوﻛﺎﺳﺘﻦ ﺑﻪ اﻋﻀـﺎى دﻳﮕﺮ اﺳﺖ و ﻫﺮ‬
‫ﻣﺠﻤـﻮﻋﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳـﻚ ﭼﻨﺪﺗﺎﻳﻰ و ﻫـﺮ ﻋﻀﻮ‬
‫)ﻛﻪ ﺧﻮد ﻳـﻚ ﭼﻨﺪﺗﺎﻳﻰ اﺳﺖ( ﺣـﺪاﻗﻞ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻳﻚ ﻋﻨ ﺼ ﺮ ﺗ ﻬ ﻰ ) ﻳﺎ ﺑ ﻪ ﺗ ﻌﺒ ﻴ ﺮ ﻟ ﻜﺎن و ﺑﺪﻳ ﻮ ﺧ ﻸ (‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋـﻨﻮان ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ ﺑـﺴﻴﻂ ﺣﻘﻴﻘـﺖ‬
‫وﺟﻮدى آن ﭼﻨﺪﺗﺎﻳﻰ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰ‪0‬دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻮ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﻨﺸﮕﺮى ﺧﻼق و ﻓﻌﺎل ‪-‬‬
‫ﻛﻪ ﺟﺰ ﺑﺎ ﻛﻨﺶ‪0‬ﭘﺬﻳﺮى‪0‬اش از رﺧﺪاد ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻰ ﺟﺰ ﺑﺎ ﺑﺪل ﺷﺪﻧﺶ‬
‫ﺑﻪ ﺳـﻮژه ﻧﺎﻣﻴﺮا اﻣﻜﺎن‪0‬ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ ‪ -‬ﺗﻌﺮﻳـ‪ m‬ﻣـﻰ‪0‬ﻛـﻨـﺪ‪ .‬رﺧﺪاد آن‬
‫ﭼـﻴـﺰى اﺳـﺖ ﻛـﻪ وﺟـﻮد ﻧﺪارد اﻣـﺎ ﺑـﻪ ﻛـﻤـﻚ اﻧـﺴـﺎن آرى‪0‬ﮔـﻮى و‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ‪0‬ورز اﻣﻜﺎن ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ دارد‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‪0‬ﻫﺎى ﻋﻴﻨﻰ )ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﭼﻨﺪﺗﺎﻳﻰ‪0‬ﻫﺎى ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨـﻴـﺺ( ﺣـﻮل ﻳﻚ ﺗﻬﻰ و ﺧﻸ ﻗـﻮام‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ‪0‬اﻧﺪ و اﺻﺎﻟﺖ ﺧﻮد را از آن ﮔﺮﻓﺘﻪ‪0‬اﻧﺪ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدى ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻟﻤﺲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬رﺧﺪاد ﺗﺠﻠﻰ ﺗﻬﻰ و ﺧﻼء ﻧﻬﻔﺘﻪ در دل آن ﭼﻨﺪﺗﺎﻳﻰ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺻﻮرت رخ دادن »ﺑﺪن ﻣﻨﻔﺮد اﻧﺴﺎن را ﺳﻮراخ ﻣﻰ‪0‬ﻛﻨﺪ‬
‫و از ﺑﻄﻦ زﻣﺎن‪ ،‬او را در ﻟﺤﻈﻪ‪0‬ﻳﻰ از اﺑﺪﻳﺖ درج ﻣﻰ‪0‬ﻛﻨﺪ« و او را ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮژه ﻧﺎﻣﻴـﺮا ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻰ‪0‬ﻛﻨـﺪ و ﺳـﻮژه را واﻣﻰ‪0‬دارد در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻘﻴـﺪه و‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ و روال ﻋﺎدى ﭼﻴـﺰﻫﺎ ﻗﺪ ﻋﻠﻢ ﻛﻨـﺪ و ﺧـﺎرج از وﺿﻌﻴـﺖ‬
‫ﺟﺎرى در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪ و داﻧﺶ ﻣﺮﺳﻮم ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬رﺧﺪاد ﺑﻰ‪0‬آﻧﻜﻪ‬
‫ﻋﻘﺎﻳـﺪ ﭘـﻴـﺸـﺎرﺧﺪادى را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺗﺌﻮرﻳـﻚ رد ﻛﻨـﺪ ﻓـﺮوﭘـﺎﺷـﻰ‬
‫ﭘﺎراداﻳﻢ‪0‬ﻫﺎى ﭘﻴﺸﺎرﺧﺪادى را در ﭘﻰ دارد و در درازﻣﺪت ﺧﻮد واﺿﻊ‬
‫ﭘﺎراداﻳﻢ‪0‬ﻫﺎى دﻳﮕﺮى در ﺣﻮزه‪0‬ﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠ‪ m‬اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﻰ‪0‬ﺷـﻮد ﻳﻌﻨﻰ‬
‫رﺧﺪاد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻀﻮى ﺗﻘﺎرﻧﻰ و ﺑﺴﻴﻂ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﻪ اﺟﺰا‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻔـﺮدى ﺗﻘﻠﻴﻞ‪0‬ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﮔﺴﺴﺘـﻰ در درون وﺿﻌﻴﺖ‬
‫)وﺟﻮد ﻣﺘﻜﺜﺮ و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﻜـﻴـﻚ ﺑـﻪ اﺟـﺰاى ﭼﻨﺪﺗﺎﻳﻰ‪0‬ﻫﺎى ﺑﻰ‪0‬ﭘـﺎﻳـﺎن‬
‫و‪ (...‬اﺳﺖ و اﻧﺴﺎن را از ﻣﻮﺟﻮدى ﺣﻴﻮاﻧﻰ ﺑﺎ ﭼﺸﻤﺪاﺷﺖ‪0‬ﻫﺎى‬
‫ﻧﺎب ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪاوﻣﺖ‪-‬ﺑﺮ‪ -‬ﺑـﻮدن ]ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ اﺳﭙﻴﻨﻮزا[ ﺑﻪ ﻣـﻮﺟﻮدى ﺑﺎ‬
‫ﭼﺸﻤﺪاﺷﺖ ﺑﻰ‪0‬ﭼﺸﻤﺪاﺷﺖ ]ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛـﺎﻧـﺖ[ ﻓـﺮاﻣﻰ‪0‬ﺑﺮد و اﺻـﻞ‬
‫ﺳﻮژﮔﻰ و اﺻﻞ ﭼﺸﻤﺪاﺷﺖ )ﻛﻪ ﺣﻴـﻮاﻧﻰ اﺳﺖ( ﺑﺎ درﻫﻢ‪0‬ﺗﻨﻴﺪﮔﻰ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺟﺎﻳﮕﺎه اﺧﻼق ﺣﻘﺎﻳﻖ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻰ‪0‬ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﮔﺮ اﺻـﻞ‬
‫ﺳﻮژﮔﻰ را از اﺻﻞ ﭼﺸﻤﺪاﺷﺖ ﺟﺪا ﻛﻨﻴﻢ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﻨﻴﺎن ﺣﻴﻮاﻧﻰ آن را‬
‫ﻧﺎدﻳﺪه ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻣﻮﺟﻮدى ﺑﻰ‪0‬ﭼﺸﻤﺪاﺷﺖ ﺑﺎ ﺷﻮرى ﺗﻐﺰﻟﻰ ]ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ‬
‫ﻛﻮﻧﺪرا[ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﺳﻮژه ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮدى آ ﮔﺎه و ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ ‪ -‬ﻛﻮرى ﻣﺸﺨﺼﻪ‬‫وﻳﮋه اوﺳﺖ و ﻟﺬا ﻣﻮﺟﻮدى ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻗﻮل ﻛﻮﻧﺪرا‪ :‬ﺗﻐﺰﻟﮕﺮاﻳﻰ‪ ،‬ﺗﻐﺰﻟﺴﺎزى‪ ،‬ﺗﻐﺰﻟﮕﻮﻳﻰ‬
‫و اﺷﺘﻴﺎق ﺗﻐﺰﻟﻰ ﺑﺨﺸﻰ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ از آﻧﭽﻪ‪0‬اﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫دﻧﻴـﺎى ﺗـﻮﺗﺎﻟـﻴـﺘـﺮ ﺧـﻮاﻧـﺪه ﻣـﻰ‪0‬ﺷـﻮد )وﺻﺎﻳـﺎى‬
‫ﺗﺤﺮﻳ‪ m‬ﺷﺪه‪ ،‬ص‪(١٤١‬در وﺿﻌﻴﺘﻰ ﻛﻪ رﺧﺪاد‬
‫ﻣﻮﺟﺐ آن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻜﻤﻞ آن ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺪﻳﻮ‬
‫وﺿﻌﻴﺖ را از زاوﻳﻪ رﺧﺪاد ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن »وﻓﺎدارى‬
‫ﺑﻪ رﺧﺪاد« ﻣﻰ‪0‬ﻧﺎﻣﺪ و ﻓﺮآﻳﻨﺪ وﻓﺎدارى ﺑﻪ رﺧﺪاد را‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ و ﺣﺎﻣﻞ ﺣﻘـﻴـﻘـﺖ را ﺳـﻮژه ﻣﻰ‪0‬ﻧﺎﻣـﺪ‪.‬‬
‫وﻓﺎدارى ﺑـﻪ رﺧﺪاد ﻛﺎرى اﺳﺖ ﺑـﺲ دﺷـﻮار‪ ،‬و‬
‫ﻫﺮ آن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﻮژه را از اﻳﻦ اﻧﺴﺠﺎم ذﻫﻨﻰ‬
‫ﻛﺘﺎب‬
‫ﻛﻪ در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﭘﺸﻴﻤﺎن ﻛﻨﺪ و او را ﺑﻪ ﻫﻴﺌﺖ ﺟﺎﻧﻮرى‪0‬اش ﺑﺎ‬
‫ﭼﺸﻤﺪاﺷﺖ‪0‬ﻫﺎى ﻧﺎب و ﺣﻴﻮاﻧﻰ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ )و اﻳﻦ ﻳﻜﻰ از ﻣﺼﺎدﻳﻖ‬
‫ﺷﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻮ در ﻓﺼﻞ آﺧﺮ ﺑﺪان ﻣﻰ‪0‬ﭘﺮدازد(‪ .‬ﻣﻌﻨﺎى وﻓﺎدارى‬
‫ﺑﺎ ﺳـﺮوده‪0‬ﻳﻰ از ﺷﺎﻣﻠﻮ در ذﻫﻦ‪0‬ﻣﺎن ﻧﻘﺶ ﻣﻰ‪0‬ﺑـﻨـﺪد ﻫـﻨـﮕـﺎﻣـﻰ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻰ‪0‬ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑـﻮدن دﻳﮕﺮ اﺳﺖ و ﺷﺪن دﻳﮕﺮ‪ / . . .‬آﻧـﻜـﻪ ﺷـﺪ‪/‬‬
‫ﺑﺎرى‪ /‬از ﺷﺪن‪0‬ﺗﺮ ﺑﺎزﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫وﻓﺎدارى ﻣﺴـﺘﻠﺰم ﮔﺴﺴـﺘﻰ ﻣﺪاوم در درون وﺿﻌﻴﺖ اﺳـﺖ و‬
‫ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﻪ آن ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﺮ‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﻮژه از ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪ را‬
‫در ﭘﻰ دارد‪ .‬ﻋﻘـﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﻼف ﺣﻘﻴـﻘﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭼﻴـﺰى ﻛﻪ دﻗﻴﻘﺎً‬
‫وﺟﻮد دارﻧﺪ )و اﺗﻔـﺎﻗﺎً ﺣﻀﻮرﺷﺎن ﺑﺮاى ارﺗـﺒﺎﻃﺎت و روال ﻋﺎدى‬
‫زﻧﺪﮔـﻰ ﻻزم و ﺿﺮورى اﺳـﺖ و ﺑﺮ ﭼـﺸﻤـﺪاﺷﺖ‪0‬ﻫﺎى ﺣـﻴﻮاﻧـﻰ‬
‫اﺳﺘﻮار اﺳﺖ( ﺑﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪى از ﺟﻨﺲ ﻣﻮاﺟﻬﻪ و اﻣﺮ واﻗﻌﻰ‬
‫اﺳﺖ )و ﭼﺸﻤﺪاﺷﺖ ﺑﻰ‪0‬ﭼـﺸﻤﺪاﺷﺖ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺑﺎرز آن اﺳﺖ(‬
‫اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺣﻴﻄﻪ اﺧﻼق ﺣﻘﺎﻳﻖ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻰ‪0‬ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻧﻮر اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻣﻮﺟـﻮدى ﻣﻌﺼﻮم و زﻧﺪﮔﻰ‪0‬اش ﻣﺎدون ﺧﻴﺮ و‬
‫ﺷﺮ اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻰ‪0‬ﻳﺎﺑﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻼف دﻧﻴـﺎى ﻋﻘﺎﻳﺪ ‪ -‬ﻛﻪ ﺧﻴﺮ را ﻧﺒـﻮد ﺷﺮ ﻓﺮض ﻣﻰ‪0‬ﻛﻨﺪ ‪-‬‬
‫ﺷـﺮ را اﻣﺮى ﺛـﺎﻧﻮﻳـﻪ و ﺟﻨـﺒـﻪ ﺗﺎرﻳـﻚ اﺧﻼق ﺣـﻘﺎﻳـﻖ ﻣـﻰ‪0‬داﻧﺪ و‬
‫اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﺧﻼق و ﻛﻨﺸﮕﺮ اﻧﺴﺎن رخ ﻣﻰ‪0‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﺧﻴﺮ اﺻﺎﻟﺖ دارد ﻧﻪ ﺷﺮ!اﺧﻼق ﺣﻘﺎﻳﻖ اﺻﺎﻟﺖ دادن ﺑﻪ ﺷﺮ را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان وﺿﻌﻴﺘﻰ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﭘﺲ ﻣﻰ‪0‬راﻧﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎب ﺑﺎ ﻓﺼﻠﻰ در ﻣﻮرد‬
‫وﺟﻮد ﺷﺮ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻰ‪0‬ﭘﺬﻳﺮد ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻮ ﺳﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺮ را ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻣﻰ‪0‬ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺧﻴـﺎﻧﺖ ﺑﻪ وﻓﺎدارى )ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ ﺷـﺮح دادﻳﻢ( ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺑﻪ‬
‫رﺧﺪاد و اﺟﺒﺎر ﻛﺮدن ﻧﺎم‪0‬ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺰ از ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﺷﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻈﺎﻫﺮ‬
‫ﺑﻪ رﺧﺪاد‪ ،‬ﺷﺒﻪ‪0‬رﺧﺪاد را رﺧﺪاد ﺗﻠﻘﻰ ﻛﺮدن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺷﻜﻠﻰ‬
‫آن دو اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ »اﻧﻘﻼب ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻰ ﻣﻠﻰ« ﻛﻪ ﻧﺎزى‪0‬ﻫﺎ از آن‬
‫دم ﻣﻰ‪0‬زدﻧـﺪ و ﻧﺘـﻴﺠـﻪ‪0‬ﻳﻰ ﺟـﺰ ﺟﻨـﮓ و ﻛﺸـﺘﺎر در ﭘـﻰ ﻧﺪاﺷـﺖ‪.‬‬
‫وﻓﺎدارى ﺑﻪ ﺗﻈﺎﻫﺮ )ﻧﻮﻋﻰ روﻳﻜﺮد اﻳﺜـﺎرﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ( ﻧﺘﻴﺠﻪ‪0‬ﻳﻰ ﺟﺰ اﻳﻦ‬
‫در ﭘـﻰ ﻧﺨـﻮاﻫﺪ داﺷـﺖ‪ .‬ﮔﻮﻧـﻪ ﺳﻮم ﺷـﺮ ﻣﻄـﻠﻖ‪0‬اﻧـﮕﺎرى ﻗـﺪرت‬
‫ﺣﻘـﻴﻘﺖ اﺳﺖ ﻳـﻌﻨﻰ اﻳـﻨﻜﻪ ﺳﻤـﺎﺟﺖ داﺷﺘـﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻣـﻮﻗﻌﻴـﺖ و‬
‫وﺿﻌﻴﺖ‪0‬ﻫـﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﻧﻴﺴﺘﻨـﺪ از ﻣﻨﻈﺮ ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﺗﻌـﺒﻴـﺮ و ﺗﻔـﺴﻴـﺮ ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬زﺑـﺎن ‪-‬ﺳﻮژه )زﺑـﺎن ﺣﻘـﻴﻘـﺖ( ‪0‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺘـﻨﺪارى آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن وﺿﻌـﻴﺖ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫واﮔﺬارد ﺗﺎ از ﻇﻬﻮر ﺷﺮ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ ‪--‬‬‫آﻧﭽـﻪ ﮔﻔـﺘﻪ ﺷـﺪ درﺻﺪد ﻧﺸـﺎن دادن ﺷﻤـﺎﻳﻰ ﻛـﻠﻰ از ﻛـﺘﺎب‬
‫»اﺧﻼق‪ ،‬رﺳﺎﻟﻪ‪0‬ﻳﻰ در ادراك ﺷﺮ« ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺎرى اﺳﺖ ﻧﻪ ﭼﻨﺪان‬
‫ﺳﺎده ﭼﺮا ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را ﻣﻰ‪0‬ﺗﻮان ﻋﺼﺎره ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺪﻳﻮ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎرى ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ‪0‬ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻰ‪0‬آﻧﻜﻪ در ﭘﻰ ﺷﺮح ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم ﻓﻠﺴﻔﻪ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻜﻴﺪه آن را ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮ درﻣﻰ‪0‬آورد ﻛﻪ ﻓﻬﻢ آن را‬
‫ﻛﻤـﻰ دﺷﻮار و ﻧﻴﺎزﻣـﻨﺪ ﻳﻚ ﺷﺎرح ﻣـﻰ‪0‬ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛﺘﺎب در ﻛﻨـﺎر‬
‫»ﻣﺎﻧـﻴﻔـﺴﺖ ﺑﺮاى ﻓـﻠﺴـﻔﻪ« ﭘﺮﻓـﺮوش‪0‬ﺗﺮﻳـﻦ ﻛﺘﺎب‪0‬ﻫـﺎى آﻟﻦ ﺑﺪﻳـﻮ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎوﻧﺪ ﺑﻬﭙﻮر ‪ -‬ﻣﺘﺮﺟﻢ اﺛﺮ‪ -‬ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺎﻻى ﺧﻮد در ﮔﺰﻳﻨﺶ‬
‫ﻣﻌﺎدل‪0‬ﻫﺎى ﻣﻨـﺎﺳﺐ ﻓﻠﺴﻔﻰ و اﺣﺴﺎس ﻣـﺴﻮوﻟﻴﺖ ﺳﺘﻮدﻧﻰ‪0‬اش‬
‫ﺗﺮﺟﻤـﻪ‪0‬ﻳﻰ ﻳﻜﺪﺳﺖ ﺑـﺎ ﺧﻮاﻧﺶ روان و راﺣﺖ ﻛﻪ ﻻزﻣـﻪ ﻓﻬﻢ ﻫﺮ‬
‫رﺳﺎﻟﻪ ﻓﻠﺴﻔﻰ اﺳﺖ ﻓﺮادﺳﺖ ﻣﺨﺎﻃﺐ اﻳﺮاﻧﻰ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻓﻀﺎى ﻛﺘﺎب )ﻫﻤﭽﻮن ﻫﺮ ﻛﺘﺎب ﻓﻠﺴﻔﻰ ﻏﺮﺑﻰ دﻳﮕـﺮ(‬
‫ﻛﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‪0‬اش در ﺑﺴﺘﺮ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎت ﻓـﻜـﺮى و اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻏﺮب ﻧﻀـﺞ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮاى ﺧـﻮاﻧﻨﺪه ﻓﺎرﺳﻰ‪0‬زﺑﺎن ﻧﺎﻣﺎﻧﻮس و ﻏﺮﻳﺐ ﻣﻰ‪0‬ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑـﻪ‬
‫ﻗﻮل ﻣﺘﺮﺟﻢ »اراﺋﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﺪون ﺣﻀﻮر ﻣﺼﺎدﻳﻖ‪0‬اش ﺗﻮﻫﻢ‪0‬زاﺳﺖ«‬
‫اﻣﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﻳﻜﺴﺮه از اﻳﻦ ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﺗﻬﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻧﻘﻼﺑﻰ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎ ﺗﻨﻬـﺎ ‪ ٣٠‬ﺳﺎل اﺳـﺖ آن را از ﺳﺮ ﮔﺬراﻧﻴﺪه‪0‬اﻳﻢ ﺑﻪ ﻋـﻨـﻮان ﻳﻚ‬
‫رﺧﺪاد ﻧﺎب ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺳﻪ دﻫـﻪ ﺑـﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﺣﺎﺻـﻞ از آن‬
‫دﺳﺖ و ﭘﻨﺠﻪ ﻧﺮم ﻛﺮده‪0‬اﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻰ‪0‬ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎ را در درك ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻛﺘﺎب ﺗﺎ‬
‫ﺣﺪ زﻳﺎدى ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺗﻔﺎﻗﺎً اﻳﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻣﻌﻪ‪0‬ﻳﻰ ﻛﻪ ﭘﺲ از‬
‫اﻧﺰواى ﻫﺰاره‪0‬ﻳﻰ‪0‬اش اﻛﻨﻮن از ﭘﻴﻠﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ در آﻣﺪه اﺳﺖ و در ﺑﻄﻦ‬
‫ﺗﺼﺎدم ﻓﺮﻫﻨﮓ‪0‬اش ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﺮب ﺑﺎرﻗﻪ‪0‬ﻫﺎﻳﻰ از دوره ﮔﺬار ﺑﻪ ﭼﺸﻢ‬
‫ﻣﻰ‪0‬ﺧﻮرد ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮى ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاى ﻇﻬﻮر رﺧﺪادﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻓـﺎدارى ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣـﺸـﺮوﻃﻪ ﺑـﻪ ﻋـﻨـﻮان ﻳﻚ رﺧـﺪاد ﺑـﺰرگ ﺳﻴﺎﺳـﻰ‪-‬‬
‫ﺗـﺮك ﻋﻤﻴﻘﻰ ﻣﻴـﺎن ﻣـﺎ و دوران ﻗﺒﻞ از ﻣﺸـﺮوﻃﻪ ﺷـﺪ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻛﻪ َ‬
‫)ﭘﺲ از ﺧﻴﺎﻧﺖ رﺿﺎﺧﺎن ﺑﻪ آن ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻇﻬﻮر ﺷﺮ( اﻣﺮوز ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬
‫ﭘﻴﺶ در ﺣﺎل ﻧﻤﻮدار ﺷﺪن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺮوﻃﻪ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﺟﻮاﻧﺐ وﺟﻮدى‬
‫ﻣﺎ ﺳﺎﻳﻪ اﻓﻜﻨﺪ و ﺑﺴـﺘـﺮى ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑـﺮاى رﺧﺪادﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﻣـﺜـﻼً در‬
‫ﻋﺮﺻﻪ ﻫﻨﺮ و ادﺑﻴﺎت ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻇﻬﻮر ﻧﻴﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﻚ رﺧﺪاد‬
‫دل‪0‬اﻧﮕﻴﺰ در ﻋﺮﺻﻪ ﺷﻌﺮ!‬
‫ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻮﻻﻧﺎ و ﺷﻤـﺲ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﻚ رﺧﺪاد ﻋﻈﻴﻢ ﻋﺎﺷﻘـﺎﻧﻪ‬
‫در ﺧﺎﻃـﺮه ﺗﺎرﻳـﺨﻰ ﻣﺎ ﺣـﻚ ﺷﺪه اﺳـﺖ و ﻫﻤﻪ ﻣـﺎ از دﮔﺮﮔـﻮﻧﻰ‬
‫ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ و وﻓﺎدارى ﻣﻮﻻﻧﺎ آ ﮔﺎﻫﻰ ﻛﺎﻓﻰ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻰ‪0‬ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪0‬ﻳﻰ‬
‫اﺻﻴﻞ و ﻧﺎب ﺑﺮاى ﻫﺠﻰ ﻛﺮدن ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻛﺘﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫و در ﻧﻬﺎﻳﺖ روح و ﻧﮕـﺎه اﻓﻼﻃﻮﻧﻰ ﻛﻪ ﭘﺮﺗﻮى ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛـﻢ‪0‬ﺳﻮ‬
‫ﺑﺮ ﻛﺘﺎب اﻓـﻜﻨﺪه از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻧـﮕﺎه ﻫﺰاره‪0‬ﻳﻰ روﺣﻴﻪ ﺷـﺮﻗﻰ ﻣﺎ ﺑﻮده‬
‫اﻧﺪﻳـﺸﻪ‪0‬ﻫـﺎى ﺑﺪﻳـﻮ را ﺑﺮاى ﻣـﺎ ﻣﺎﻧﻮس‪0‬ﺗـﺮ و ﻟﻄـﻴ‪0m‬ﺗـﺮ ﻣﻰ‪0‬ﻛﻨـﺪ و‬
‫ﺟﺒﻬﻪ‪0‬ﮔﻴﺮى ﻣﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺧﻼق زﻳﺴﺖ‪0‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ راﻳﺞ و ﺳﻤﺎﺟﺖ‬
‫ﻣﺎ را ﻣﺒﻨﻰ ﺑﺮ »اﺷﺮف ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت« ﺑﻮدن ﺑﺸﺮ ﺗﺴﻜﻴﻦ ﻣﻰ‪0‬دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎرى ﺑﺪﻳـﻮ را ﺣﻴ‪ m‬اﺳﺖ ﻧﺨـﻮاﻧﺪ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻜـﺮد‪ ،‬ﺟﻬﺎن را از‬
‫زاوﻳﻪ او دﻳﺪن ﺗﺠﺮﺑﻪ‪0‬ﻳﻰ اﺳﺖ ﺑﺲ ﺷﮕﻔﺖ و ﻟﺬت‪0‬ﺑﺨﺶ و در ﻛﻨﺎر‬
‫ﺿﺮورت و ﻣﺴﻮوﻻﻧﻪ ﺑﻮدن‪0‬اش ﻃﺮاوﺗﻰ دارد ﻛﻪ اﻧﺴﺎن دﻧﻴﺎى ﻣﺪرن‬
‫از آن ﻣﺤﺮوم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻮ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺧﻮد ﻳﻚ رﺧﺪاد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬