‫اخالق حرفه ای‬
‫ظهور انقالب گونه اخالق در کنار سازمان‬
‫از ‪ 1903‬با کتاب مبانی اخالق(‪ )Principa Ethica‬جرج‬
‫ادوارد مور‪.‬‬
‫چهار اصل راهبردی مسئولیتهای اخالقی بنگاه‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫هر بنگاه بمیزان مسئولیت پذیری اش‪ ،‬قانونمند است‪.‬‬
‫هر بنگاه بمیزان قانونمندی اش‪ ،‬پیش بینی پذیر است‪.‬‬
‫هر بنگاه بمیزان پیش بینی پذیراش‪ ،‬اعتمادآفرین است‪.‬‬
‫هر بنگاه بمیزان اعتمادآفرینی اش‪ ،‬موفق است‪.‬‬
‫هر بنگاه بمیزان اعتمادآفرینی اش‪ ،‬مسئول است‪.‬‬
‫فرآیند دست یابی سازمان به موفقیت‬
‫‪ ‬مسئولیت پذیری‪.‬‬
‫‪ ‬قانونمندی‪.‬‬
‫‪ ‬پیش بینی پذیری‪.‬‬
‫‪ ‬خطر معقول‪.‬‬
‫‪ ‬ایجاد اعتماد‪.‬‬
‫‪ ‬ارتباط آسان و درست محیط با سازمان‪.‬‬
‫گونه های مسئولیت های اخالقی‬
‫‪ ‬اخالق فردی(‪.)Personal Ethics‬‬
‫‪ ‬اخالق شغلی(‪.)Work Ethics‬‬
‫‪ ‬اخالق بنگاهی(‪.)Enterprise Ethics‬‬
‫‪ ‬اخالق حرفه ای(‪.)Professional Ethics‬‬
‫هشت ضلع علم اخالق حرفه ای‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫‪(5‬‬
‫‪(6‬‬
‫‪(7‬‬
‫‪(8‬‬
‫هویت علمی‪.‬‬
‫نقش کاربردی‪.‬‬
‫ویژگی حرفه ای‪.‬‬
‫بومی و به فرهنگ محیطی وابسته بودن‪.‬‬
‫معنوی و قابلیت تسری به عموم داشتن‪.‬‬
‫ماهیت انسانی داشتن‪.‬‬
‫زبان انگیزشی آن‪.‬‬
‫میان رشته ای بودن‪.‬‬
‫اخالق حرفه ای‬
‫‪ ‬یک رشته تخصصی و دانشی کاربردی است‪.‬‬
‫‪ ‬ناظر به مسائل اخالقی حرفه ها است‪.‬‬
‫‪ ‬دانشی میان رشته ای است‪.‬‬
‫‪ ‬ابزار فرهنگی توسعه است‪.‬‬
‫مسئولیت پذیری و سطوح اخالقی‬
‫‪ ‬اخالق شخصی ‪ :‬مسئولیت پذیری در زندگی فردی و شخصی‪.‬‬
‫‪ ‬اخالق کاری ‪ :‬مسئولیت پذیری در زندگی فردی و شغلی‪.‬‬
‫‪ ‬اخالق سازمانی ‪ :‬مسئولیت پذیری سازمان‪.‬‬
‫‪ ‬اخالق ملی ‪ :‬مسئولیت پذیری ملت‪.‬‬
‫‪ ‬اخالق جهانی ‪ :‬مسئولیت پذیری جهانیان‪.‬‬
‫اسناد اخالقی‬
‫ابزارهای نمایش وجوه اخالقی سازمان‬
‫‪ ‬آداب نامه( ‪.)code of ethics‬‬
‫‪ ‬آئین نامه(‪.)regulation‬‬
‫‪ ‬منشور(‪.)charter‬‬
‫ویژگیهای منشور اخالقی‬
‫از آداب نامه تا منشور ‪ :‬تفکیک و تحلیل سپس ترکیب و سامان‬
‫بخشی‪.‬‬
‫تجزیه مسئولیتهای اخالقی به عناصر سه گانه و مدل سه‬
‫وجهی ‪ : MPR‬افرادی دربنگاه که مسئولیت های اخالقی‬
‫بنگاه به دوش آنهاست(‪،)M‬افراد ونهادهائی که بنگاه درمقابل‬
‫آنها مسئول است(‪ ،)P‬تعیین الزامات و تعهدات گروه اول در‬
‫مقابل گروه دوم(‪.)R‬‬
‫مرتب و ساماندهی این الزامات که نوع رفتار مورد انتظار همه‬
‫مدیران و کارکنان را بیان کرده و مالکی برای ممیزی و هر‬
‫اقدام اخالقی است‪.‬‬
‫دستور نامه یا گامهای تدوین منشور اخالقی‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫‪(5‬‬
‫تعیین اشخاص حقوقی و حقیقی در محیط داخلی و خارجی‬
‫که سازمان در مقابل آنها تعهد اخالقی دارد(‪.)P‬‬
‫اولویت بندی مسئولیتهای اخالقی بر حسب اهمیت حقوق‬
‫کسانی است که در بند یک شناسائی شده اند(‪.)R‬‬
‫تعیین دقیق مسئولیتهای ما در قبال آنها(‪.)R1…Rn‬‬
‫تعیین کسانی که مسئولیت اخالقی بر دوش آنهاست(‪.)M‬‬
‫نحوه نگاشت مسئولیتها به مسئوالن‪.‬‬
‫ابعاد مسائل اخالقی‬
‫‪ ‬مسئله یا مشکل اخالقی‪.‬‬
‫‪ ‬معضل یا چند راهی اخالقی‪.‬‬
‫‪ ‬تعارض اخالقی‪.‬‬
‫‪ ‬تناقض اخالقی‪.‬‬
‫‪ ‬بالتکلیفی اخالقی‪.‬‬
‫مشکل یا مسئله اخالقی‬
‫‪moral problem‬‬
‫‪ ‬احراز تحقق فعل غیر اخالقی است‪.‬‬
‫‪ ‬هدف رفع آن است‪.‬‬
‫معضل اخالقی‬
‫‪moral dilemma‬‬
‫‪ ‬معضل یا دو راهی اخالقی وضعیتی است که در آن فاعل به‬
‫لحاظ اخالقی باید یکی از دو (یا چند) گزینه را جداگانه‬
‫اختیارکند ولی نمیتواند هر دو (یا همه آنها) را با هم بر گزیند‪.‬‬
‫‪ ‬معضالت اخالقی عبارتند از تعارضهای غیر قابل حل میان‬
‫الزامات اخالقی‪.‬‬
‫‪ ‬مشکل اخالقی حل نشده یا پیچیده تر شده است‪.‬‬
‫تعارض اخالقی‬
‫‪Moral conflict‬‬
‫‪ ‬اختالف بین نیروهای متضاد‪.‬‬
‫‪ ‬تعارض اخالقی عبارت از رفتاری است که انجامش از جهتی‬
‫اخالقا زشت و ترک آن از جهت دیگر نارواست‪.‬‬
‫‪ ‬در این مقام است که فرد برخوردار از دغدغه های اخالقی‬
‫احساس بالتکلیفی می کند‪.‬‬
‫‪ ‬تعارضی بین دو تکلیف اخالقی که به یک اندازه اعتبار دارند‬
‫‪ ‬میتواند به تنگنای اخالقی منجر شود نه الزاما به بالتکلیفی‪.‬‬
‫تناقض اخالقی‬
‫‪moral paradox‬‬
‫‪ ‬تعارضهای غیر قابل حل میان الزامات اخالقی‪.‬‬
‫‪ ‬بین راستگوئی و وفاداری‪.‬‬
‫‪ ‬معموال به بال تکلیفی اخالقی منجر میشود‪.‬‬
‫بالتکلیفی اخالقی‬
‫‪moral undecided‬‬
‫‪ ‬احاطه شدن بین تناقضات اخالقی است‪.‬‬
‫‪ ‬حل مشکل یا مسئله رفع بال تکلیفی است‪.‬‬
‫فرایند تشخیص معضل و تجزیه به مسئله‬
‫‪ ‬مواجهه فعال با معضالت اخالقی‪.‬‬
‫‪ ‬توجه به تمایز مشکل و مسئله و تبدیل اولی به دومی‪.‬‬
‫‪ ‬تحلیل معضل به مسائل محتمل‪.‬‬
‫‪ ‬سنجش مسائل محتمل و وزن دهی آنها‪.‬‬
‫‪ ‬گونه و تبار شناسی مسئله‪.‬‬
‫‪ ‬ساختار شناسی منطقی و زبانی مسئله‪.‬‬
‫‪ ‬تدوین مسئله‪.‬‬
‫حل اثربخش مسائل اخالقی بنگاه‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫حل مسئله چیست؟ یافتن راه درست از بیراهه است؟رفع مانع‬
‫است؟حذف مسئله چه تفاوتی با حل مسئله دارد؟ابتدا باید تصور کامل‬
‫و دقیقی از مسئله گشائی داشته باشیم‪.‬‬
‫شرایط کارائی و اثربخشی حل مسئله کدامست؟( از مسئله گشائی‬
‫خالقانه‪ -CPS -‬تا مسئله گشائی موثر‪ ،)EPS-‬راهها و چاهها‬
‫کدامند؟چگونه میتوان مواضع خطا و بیراهه را تشخیص داد؟‬
‫در حل مسائل اخالقی دنبال چه امری هستیم؟ چه عملیاتی در‬
‫مواجهه با مشکالت اخالقی باید انجام دهیم؟حل این مسائل با حل‬
‫سایر مسائل بنگاه چه تفاوتهائی دارد؟با چه مدلهائی باید پیش رفت؟‬
‫رفع بالتکلیفی‬
‫در حوزه اخالق حرفه ای از طریق حل مسئله میسر است و در‬
‫قالب حل معضالت بنگاه مرهون شرایط زیر است‪:‬‬
‫‪ ‬تلقی فرآیند محور از حل مسئله‪.‬‬
‫‪ ‬استفاده از فرآروش‪.‬‬
‫‪ ‬استفاده از روش خالق در مسئله گشائی‪.‬‬
‫‪ ‬تلقی بین رشته ای از مسئله‪.‬‬
‫‪ ‬استفاده از روشهای گروهی حل مسئله‪.‬‬
‫گونه های بالتکلیفی اخالقی‬
‫‪ .1‬بالتکلیفی در ارزش داوری‪.‬‬
‫‪ .2‬بالتکلیفی در تعارضات اخالقی‪.‬‬
‫‪ .3‬بالتکلیفی در مرز بندی امور‪.‬‬
‫ارکان ترویج اخالق در بنگاه‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫آرمان‪.‬‬
‫اهداف(راهبردی و رفتاری)‪.‬‬
‫برنامه ها‪.‬‬
‫رفتارهای اخالقی‪.‬‬
‫نظامهای اخالقی در کسب کار‬
‫‪ ‬نظام فایده گرا‪.‬‬
‫‪ ‬نظام وظیفه گرا‪.‬‬
‫‪ ‬نظام مبتنی بر عدالت فراگیر‪.‬‬
‫‪ ‬نظام مبتنی بر آزادی فردی‪.‬‬
‫‪ ‬نظام مبتنی بر زیبائی و خیر مطلق‪.‬‬
‫مراحل پنج گانه تحول اخالقی سازمان‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫‪(5‬‬
‫سازمان غیر معطوف به قانون و اخالق‪.‬‬
‫سازمان قانون گرا و غیر معطوف به اخالق‪.‬‬
‫سازمان اخالقی ابزار انگار‪.‬‬
‫سازمان اخالقی فردگرا و نوپا‪.‬‬
‫سازمان هویتا اخالقی‪.‬‬
‫پنج گام اساسی تدوین منشور اخالقی‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫‪(5‬‬
‫بیان نهادها و افراد و اموری که بنگاه در قبال آنها مسئولیت دارد‪.‬‬
‫اولویت بندی آنها‪.‬‬
‫بیان مسئولیتهای بنگاه در قبال هریک از اعضای مجموعه ای که در‬
‫گام نخست بدست آمد‪.‬‬
‫تعیین افراد و نهادهائی در بنگاه که باید مسئولیتهای اخالقی بنگاه را‬
‫به دوش گیرند‪.‬‬
‫تعیین اینکه کدام مسئولیت بر دوش چه کسانی است‪.‬‬
‫اخالق در مهندسی‪-‬سه الگوی مهم مسئولیت‬
‫مهندسی‬
‫‪ ‬الگوی آسان گیری‬
‫‪ ‬الگوی دقت معقول‬
‫‪ ‬الگوی خیرخواهی‬