‫ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫از آﻧﺠﺎﻳﻲﻛﻪ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﺗﻌﺮﻳﻒ واﺣﺪي از ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد و اﺷﺨﺎص‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻪ روش ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده و ﺗﻮﺿﻴﺢ داده اﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪي اروﭘﺎ در ﭘﻴﺶ ﻧﻮﻳﺲ آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﭘﻮل‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﺑﺮ روي ﻗﻄﻌﻪاي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮاﺷﻪي ﻛﺎرت و ﻳﺎ ﺣﺎﻓﻈﻪي راﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪي ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮاي ﺗﻌﻬﺪﻫﺎي اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻏﻴﺮ از ﻣﻮﺳﺴﻪي ﺻﺎدر ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ج‪ -‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﺳﻜﻪ و اﺳﻜﻨﺎس در دﺳﺘﺮس و اﺧﺘﻴﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫د‪ -‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺘﻘﺎل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وﺟﻮه و ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺪود اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺎور اﻣﻮر ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻓﺪرال رزرو آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ :‬ﭘﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﮔﺮدش درﻣﻲ آﻳﺪ و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎرت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و ﻳﺎ ﻛﺎرت ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آنﻫﺎ ارزش ذﺧﻴﺮه‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﻴﻒ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اراﻳﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﭘﺎﻳﺎﻧﻪي ﻓﺮوش اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه و ﻳﺎ ﺑﺪون دﺧﺎﻟﺖ ﻫﻴﭻ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي و‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻄﻮط ﺗﻠﻔﻦ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎ و ﻳﺎ دﻳﮕﺮ اراﻳﻪ‬
‫دﻫﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪﻣﺎت ﻳﺎ ﺻﺎدرﻛﻨﻨﺪﮔﺎن )ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ( ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ درآﻣﺪه و ﻳﺎ ﺧﺮج ﺷﻮد‪.‬‬
‫از ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ارزش ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه ﻳﺎ ﭘﻴﺶ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻣﻘﺪاري از وﺟﻮه ﻳﺎ ارزش ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ در ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ و ﻗﻄﻌﻪي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه‬
‫و در ﺗﺼﺮف ﻣﺸﺘﺮي اﺳﺖ‪ .‬ارزش اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه و ﻣﺸﺘﺮي ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﺮ ﺑﺎر ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮد و ﻳﺎ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه از دﺳﺘﮕﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ ﺗﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪي ﻓﺮوش و ﻳﺎ ﺣﺘﻲ از ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي راﻳﺎﻧﻪ اي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺧﺮﻳﺪي را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬از ﻣﻮﺟﻮدي آن ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻼف ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرت ﻫﺎي ﺗﻚ ﻣﻨﻈﻮرهي ﭘﻴﺶ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه )ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎرت ﻫﺎي ﺗﻠﻔﻦ(‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﻫﺎي ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﻃﺮاﺣﻲ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻋﻤﻮم واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ و وﺳﺎﻳﻞ ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮره اي ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻮل‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻫﻢ ﻛﺎرت ﻫﺎي ﭘﻴﺶ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه )ﮔﺎﻫﻲ وﻗﺖ ﻫﺎ ﻛﺎرت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻳﺎ ﻛﻴﻒ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد( و ﻫﻢ‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﻫﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﭘﻴﺶ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه را ﻛﻪ از ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي راﻳﺎﻧﻪ اي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ) ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻮل ﻧﻘﺪ‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻫﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ( ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬راﻳﺞﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎرت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻴﺸﺮو در اﻳﻦ‬
‫زﻣﻴﻨﻪ ‪ Visa , Mondex‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻣﺮوزه ﻃﻴﻒ وﺳﻴﻌﻲ از اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻤﻮم ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ‪Cybercash-‬‬
‫‪ Emoney mail-Paypal-Proton‬و ﻏﻴﺮه ‪.‬‬
‫ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ اﺳﺎﻣﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ Ecash, Digital money‬و ‪ Emoney‬ﺑﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ و در ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﺎ ﻋﺒﺎرت ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻮل ﺑﺮ‬
‫ﭘﺎﻳﻪ اﻃﻼﻋﺎت‪ ,‬ﭘﻮل ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻟﻤﺲ‪ ,‬ﭘﻮل رﻗﻤﻲ و ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻮﻳﺖ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از ﻟﺤﺎظ ﺳﺎﺧﺘﺎري‪,‬‬
‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺑﻴﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺣﺎﻓﻈﻪ راﻳﺎﻧﻪ‪ ,‬ﻛﻪ داراي ارزﺷﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ارزش ﭘﻮل ﻧﻘﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ]‪.[1‬‬
‫ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ,‬ﻛﺎرت ﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري‪ ,‬ﭼﻚ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻣﻮارد ﻣﺸﺎﺑﻪ آن‪ ,‬ﻓﻘﻂ ﺣﺎوي اﻃﻼﻋﺎت ﭘﻮﻟﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ داراي‬
‫ﺧﺎﺻﻴﺖ ﭘﻮل ﺣﻘﻴﻘﻲ اﺳﺖ‪ .‬وﺟﻪ ﻧﻘﺪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ روﺷﻲ ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي راﻳﺎﻧﻪاي و اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺤﻮ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﺮد ﻣﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﻳﻚ ﻋﺪد از ﻳﻚ راﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ راﻳﺎﻧﻪ دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻻ ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧﻮد را ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﺪ اﻳﻦ اﻋﺪاد ﻛﻪ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﺟﻤﻊ ﭘﻮل‬
‫واﻗﻌﻲ ﻓﺮد اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺪ درآﻣﺪه و ﺣﺎﻟﺖ اﺳﺘﻌﺎري دارد‪.‬‬
‫ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وﺳﻴﻠﻪاي ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﭼﻨﺪﻣﻨﻈﻮره ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ارزش ﭘﻮﻟﻲ ذﺧﻴﺮه‬
‫ﺷﺪه‪ ,‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي آﻧﻲ در ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻫﺎ در دﺳﺘﺮس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻘﺶ ﻫﺎ و وﻇﺎﻳﻒ ﭘﻮل‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪1‬ـ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ارزش را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻃﻼﻋﺎت دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ و ﺑﺪون واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﻜﻲ در ﺧﻮد ﻧﮕﻪ ﻣﻲدارد‪.‬‬
‫‪2‬ـ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ارزش را ﺑﻪ دﻳﮕﺮي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪3‬ـ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي از راه دور ﺑﻪ وﻳﮋه در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ و اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ(‪ ,‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪4‬ـ در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻃﺮف ﺳﻮم ﺑﺮاي ﻧﻈﺎرت و ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‪ ,‬ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪5‬ـ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻛﻢ )ﻛﻢ ارزش( ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ]‪.[2‬‬
‫ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﺴﺨﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﻜﻨﺎس ﻳﺎ ﺳﻜﻪ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در آن ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي‬
‫رﻣﺰ ﮔﺬاري ﺷﺪه ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻣﻘﺪار ﭘﻮل اﺳﺖ ﻣﻴﺎن دو ﻃﺮف ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در اﻳﻦ روش ﺧﺮﻳﺪار از ﻗﺒﻞ ﻣﺒﻠﻐﻲ را ﻣﻲ‬
‫ﭘﺮدازد و در ازاي آن ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﻮل ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺮاي ﻓﺮوﺷﻨﺪه ارﺳﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎﻳﻲﻛﻪ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴﻪي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﺗﻌﺮﻳﻒ واﺣﺪي از ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد و‬
‫اﺷﺨﺎص ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻪ روش ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده و ﺗﻮﺿﻴﺢ داده اﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪي اروﭘﺎ در ﭘﻴﺶ ﻧﻮﻳﺲ‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺧﻮد‪ ،‬ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﺑﺮ روي ﻗﻄﻌﻪاي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮاﺷﻪي ﻛﺎرت و ﻳﺎ ﺣﺎﻓﻈﻪي راﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪي ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺮاي ﺗﻌﻬﺪات اﺷﺨﺎﺻﻲ ﻏﻴﺮ از ﻣﻮﺳﺴﻪي ﺻﺎدر ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ج‪ -‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﺳﻜﻪ و اﺳﻜﻨﺎس در دﺳﺘﺮس و اﺧﺘﻴﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫د‪ -‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺘﻘﺎل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وﺟﻮه و ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺪود اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪http://bankingmanagement.blogfa.com/post‐86.aspx‬‬
‫ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﭼﻴﺴﺖ ؟‬
‫ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎ ﭘﻮل دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ ،‬ارزش ﭘﻮل واﺣﺪﻫﺎي ﭘﻮل ﻣﻨﺘﺸﺮه از ﺳﻮي دوﻟﺖ ﻳﺎ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﺑﺮ روي ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺸﺮ ﮔﺴﺘﺮده ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ آﺛﺎر ﺗﺠﺎري‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ دارد‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ اﺛﺮ ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻮل‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮ ﻋﺮﺿﻪ ﭘﻮل‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﻮﻟﻲ و ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي اﺧﺘﺼﺎص دارد و در اداﻣﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎزارﻫﺎي ﭘﻮل‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻛﺎر و ﻛﺎﻻ‬
‫اﻳﺠﺎد ﻧﺴﻞﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ اﻗﺘﺼﺎدي را ﻫﺪفﮔﺬاري ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي اﺳﻜﻨﺎس و ﻣﺴﻜﻮك‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﭘﻮل ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي ﺷﻮد و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﻧﺤﺼﺎري ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي در زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاري ﭘﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺎﻧﻜﻲ‪،‬‬
‫ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻧﻈﺎم ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺛﺒﺎت ﻧﻈﺎم ﻣﺎﻟﻲ و ﺑﻪ وﻳﮋه اﺳﺘﻘﻼل آن ﺑﺎ ﺧﻄﺮ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ارزﻳﺎﺑﻲ آﺛﺎر ﮔﺴﺘﺮش ﻛﺎرﺑﺮد ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد اﻳﺮان ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻧﺸﺮ ﮔﺴﺘﺮده ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺛﺮ ﻧﺎﭼﻴﺰي ﺑﺮ ﺣﺠﻢ‬
‫ﭘﻮل‪ ،‬ﻗﺪرت ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي و ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﻮل ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ واﻛﻨﺶﻫﺎي ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي در ﻗﺒﺎل ﻧﺸﺮ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ در ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬاري ﮔﺴﺘﺮش ﻛﺎرﺑﺮد ﭘﻮل‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮ اﻗﺘﺼﺎد دارد‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺟﺎﻣﻊ و ﻣﺎﻧﻌﻲ از ﭘﻮل‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻫﻤﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎ و وﻇﺎﻳﻒ ﭘﻮل را‬
‫ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻛﻤﻲ اﻏﻤﺎض ﭘﻮل را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺳﻴﻠﻪاي ﺑﺮاي داد و ﺳﺘﺪ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻋﻤﻮم اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭘﻮل در زﻧﺪﮔﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺸﺮ از ﭼﻨﺎن اﻫﻤﻴﺘﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﺑﺸﺮ ﻳﺎد ﻛﺮده و‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ اﻗﺘﺼﺎدي را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﻧﻘﺶ ﭘﻮل ﺑﻪ ﺳﻪ دوره ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ - 1‬اﻗﺘﺼﺎد ﭘﺎﻳﺎﭘﺎي‬
‫‪ - 2‬دوره اﻗﺘﺼﺎدي ﭘﻮﻟﻲ‬
‫‪ -3‬اﻗﺘﺼﺎد اﻋﺘﺒﺎري‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ روزاﻓﺰون ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از اواﺳﻂ دﻫﻪ ‪ ،1990‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان‬
‫دوره ﻛﻨﻮﻧﻲ را ﻧﻴﺰ دوره اﻗﺘﺼﺎد اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺰاﻳﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﺗﺠﺎري‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ آﺛﺎر ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮ روي ﻋﺮﺿﻪ ﭘﻮل‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﻮﻟﻲ و ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي اﻳﺠﺎد‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫آﺛﺎر ﮔﺴﺘﺮش ﻛﺎرﺑﺮد ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﻮﻟﻲ از آن ﺟﻬﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎرآﻳﻲ ﻳﻜﻲ از اﺑﺰارﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬاري ﻛﻼن‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي دوﻟﺖ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي آن‬
‫ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎ ﭘﻮل دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ‪ ،‬ارزش ﭘﻮﻟﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﭘﻮل ﻣﻨﺘﺸﺮه از ﺳﻮي دوﻟﺖ ﻳﺎ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﺑﺮ روي ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﻮﻋﻲ اﺑﺰار ﻣﺎﻟﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ از ﻋﻬﺪه اﻧﺠﺎم ﻫﻤﻪ وﻇﺎﻳﻒ ﭘﻮل ﺑﺮﻣﻲآﻳﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﭘﻮل ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ارزش ﭘﻮﻟﻲ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه ﺑﺮ روي وﺳﻴﻠﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ اﺟﺎزه ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه درﮔﻴﺮ ﻣﻌﺎﻣﻼت ﭘﺮداﺧﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬
‫دﻳﮕﺮي اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ روش ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺮﺳﻮم‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ ﻛﺎرتﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ و اﻋﺘﺒﺎري و ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎﻻت ﻛﺎﺑﻠﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺧﺬ ﻣﺠﻮز ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﻮده و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻫﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺑﺪﻫﻜﺎر ﻛﺮدن و ﺑﺴﺘﺎﻧﻜﺎر ﻛﺮدن ﺣﺴﺎبﻫﺎي ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﺰارش ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺑﺎﻧﻚ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﺎدرات اﻳﺮان ﺣﺎﻛﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﭘﻮل ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي ﻛﻪ ﭘﻮل ﺑﻴﺮوﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺳﭙﺮده دﻳﺪاري ﻳﺎ ﭼﻚ ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﻲ ﭘﻮل دروﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻮل دروﻧﻲ ﻃﻠﺐ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ دارﻧﺪه آن از ﻧﺎﺷﺮ آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﻮل ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻣﺘﻀﻤﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻃﻠﺒﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﻮﺟﻮدي ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻃﻠﺐ ﺟﺎري ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﻧﺎﺷﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻴﭻ ﺣﺴﺎب ﺧﺎﺻﻲ ارﺗﺒﺎط ﻧﺪارد‪.‬‬
‫وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ درﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬اﻧﻮاع ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ از ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫اﻣﺎ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﺳﻌﻲ ﺷﺪه ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﻤﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﭘﻮل ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي ﻟﺤﺎظ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ را از ﻧﻈﺮ ﻓﻨﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ -1‬ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎرتﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‬
‫‪ -2‬ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻧﺮماﻓﺰار راﻳﺎﻧﻪاي‬
‫ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎرتﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺴﻬﻴﻞ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺑﺎ ارزش ﻛﻮﭼﻚ در ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺧﺮد رو در رو‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎرتﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻮل ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي‬
‫و ﻧﻴﺰ در ﺣﺪ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري و ﭘﺮداﺧﺖ را ﺑﺮاي ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﻚ‪ ،‬ﻛﺎرتﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ و ﻛﺎرتﻫﺎي اﻋﺘﺒﺎري در ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم را ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻧﺮماﻓﺰار راﻳﺎﻧﻪاي ﻧﻴﺰ از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻻﺗﻲ ﺑﺎ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻮل ﻣﻴﺎن‬
‫اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﺴﺎبﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ و ﻛﺸﻮرﻫﺎ و ﻧﻴﺰ ﺳﺮرﻳﺰﻫﺎي ﻳﺎدﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺳﭙﺮدهﻫﺎي دﻳﺪاري را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و آن را‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫ﺳﺮرﻳﺰﻫﺎي ﻳﺎدﮔﻴﺮي ﺑﻪ ﻣﻬﺎرﺗﻲ ﻛﻪ اﻓﺮاد در ﻃﻲ زﻣﺎن ﺿﻤﻦ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺨﺼﻲ و ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺨﺼﻲ و ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﺧﻮد ﻛﺴﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺮاﻣﻠﻴﺘﻲ ﻳﺎ ﺑﻲﻣﺮز ﺑﻮدن آن ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در اﺛﺮﮔﺬاري ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﻳﻔﺎ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ ازﻧﻈﺮ دوﻟﺖﻫﺎ ﻣﻨﺸﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﺗﺒﻌﺎت ﻣﻨﻔﻲ ﻧﺸﺮ ﮔﺴﺘﺮده ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد اﻣﺎ ﺑﻪ ارﺗﻘﺎي ﺳﻄﺢ ﻛﺎراﻳﻲ‬
‫ﻣﺒﺎدﻻت ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﻛﻤﻚ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ وﺟﻮه‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪ ﻛﺎراﻳﻲ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻲﺛﺒﺎﺗﻲ ﻧﻈﺎم ﭘﻮﻟﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻪ ﺑﺮوز ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺑﻴﻦ‬
‫ﻧﺎﺷﺮان و اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از ﻳﻚ ﺳﻮ و ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي ﻛﺸﻮرﻫﺎ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫وﻳﮋﮔﻲ دﻳﮕﺮ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﭘﻮل ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻳﺎ ﭘﻮل راﻳﺞ ﻧﺒﻮدن آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ درﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴﻪ ﻧﺸﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ آن را ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮاﻳﻦ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮﺧﻼف اﺳﻜﻨﺎس و ﻣﺴﻜﻮك و دﻳﮕﺮ وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻣﺮوزي ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺣﻀﻮر ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﭘﺮداﺧﺖﻛﻨﻨﺪه و‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪه وﺟﻪ ﺑﺮاي ﻗﻄﻌﻴﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﻮﺟﻮدي ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي راﻳﺎﻧﻪاي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﻻﺗﻲ درﺗﺎﻻر ﮔﻔﺘﮕﻮي ﺳﺎﻳﺖ ﻣﻴﻜﺮو راﻳﺎﻧﻪ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﻧﺸﺮ ﮔﺴﺘﺮده ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺧﺎص آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺎزارﻫﺎ و ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﺎراﻳﻲ ﻣﺒﺎدﻻت ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﺎراﻳﻲ ﻣﺒﺎدﻻت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻪ ﻛﺎراﻣﺪﺗﺮ ﺷﺪن ﻣﺒﺎدﻻت ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪:‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻘﻞ واﻧﺘﻘﺎل ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ از ﻃﺮﻳﻖ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﺪاري ﺳﻨﺘﻲ ارزاﻧﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﻣﺒﺎدﻻت را ارزان ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻮل ﺑﻪ روش ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﻣﺮﺳﻮم‪ ،‬ﺷﻌﺐ‪ ،‬ﻛﺎرﻣﻨﺪان‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺗﺤﻮﻳﻠﺪار ﺧﻮدﻛﺎر و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺒﺎدﻟﻪ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺴﻴﺎري را ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﺮﺑﺎر ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت اداري‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﻛﺎرﻣﺰد ﻧﻘﻞ واﻧﺘﻘﺎل ﭘﻮل و‬
‫ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﻜﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﻮﺟﻮد و راﻳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮ و ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﻫﻴﭻ ﻣﺮز ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ و ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺪون ﻣﺮز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ در داﺧﻞ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺘﻘﺎل آن ﺑﻴﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ ﭘﻮل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل آن در داﺧﻞ ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫وﺟﻮه ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻫﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ و ﻳﻚ ﺑﺎﻧﻚ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ دﺳﺘﺮﺳﻲ دارد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻼوه در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﻛﺎرت اﻋﺘﺒﺎري ﺑﻪ ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺠﺎز ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﭘﺮداﺧﺖﻫﺎي ﺷﺨﺺ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺨﺺ را ﻧﻴﺰ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﻮﻋﻲ اﻧﻘﻼب ﭘﻮﻟﻲ در اﻗﺘﺼﺎد اﻣﺮوزي و ﻧﺴﻞﻫﺎي ﺑﺮﺗﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﭘﻮﻟﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻓﺮاﻳﻨﺪ‬
‫اﻋﺘﻤﺎد ﺳﺎزي ارﻛﺎن اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﺮد و ﻛﻼن ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﭘﻮل‪ ،‬داﻣﻨﻪ ﺗﺤﻮﻻت آن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از وﻇﺎﻳﻒ ﻧﺨﺒﮕﺎن ﻋﻠﻤﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺸﻮر ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺰﻳﺖﻫﺎ و ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎي ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ وﻳﮋه در ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و‬
‫واﺳﻄﻪﮔﺮي اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺎس ﻧﻈﺮﻳﻪ واﺳﻄﻪ ﮔﺮي ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎزار ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻼﺳﻴﻚﻫﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ‪ ،‬واﺳﻄﻪﮔﺮي ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﻃﺮف ﻛﺮدن‬
‫اﺻﻄﻜﺎكﻫﺎ و ﻧﻘﺎﻳﺺ ﻧﻈﺎم ﺑﺎزار از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ و اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺎ ﻣﺘﻘﺎرن ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران و وام دﻫﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ دﻳﺪﮔﺎه اﻧﻔﻌﺎﻟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ واﺳﻄﻪﮔﺮي داﺷﺘﻪ و ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻲ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص‬
‫رﺷﺪ ﺷﺘﺎﺑﺎن و ﻓﻮقاﻟﻌﺎده ﻧﻮآوريﻫﺎي دﻫﻪﻫﺎي اﺧﻴﺮ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﺑﺮﺧﻲ از ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮان ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺮﺗﻮن و ﺑﻮدي در ﺻﺪد ﺗﻜﻤﻴﻞ اﻳﻦ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺑﺮآﻣﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪه آﻧﻬﺎ وﻇﺎﻳﻒ اﻗﺘﺼﺎدي واﺳﻄﻪﮔﺮي ﻣﺎﻟﻲ در ﻃﻲ زﻣﺎن ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮده و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻬﺎدي ﺑﺎزار ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ وﻇﺎﻳﻒ‬
‫ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﻴﻦ واﺳﻄﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ و ﺑﺎزار‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺗﻘﻮﻳﺖ و ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد وﻇﺎﻳﻒ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻈﺎم ﻣﺎﻟﻲ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻫﺪف اﻳﺪهآل ﻛﺎراﻳﻲ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺳﻮق ﻣﻲدﻫﺪ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻘﺶ واﺳﻄﻪﮔﺮي ﻣﺎﻟﻲ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ رﻳﺴﻚ و ﻛﺎﻫﺶ دادن ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺣﺎﺋﺰ‬
‫اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﮔﺴﺘﺮش روز اﻓﺰون ﺑﺎﻧﻜﺪاري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮي در ﻧﻘﺶ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰ و ﺗﺨﺼﻴﺺ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ در ﻧﻈﺎم ﻣﺎﻟﻲ رخ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ در اﻳﻦ دوره ﻧﻴﺰ واﺳﻄﻪﮔﺮي ﻣﺎﻟﻲ ﻳﻚ ﺿﺮورت ﮔﺮﻳﺰ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ و ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان واﺳﻄﻪ ﺑﻴﻦ وام‬
‫دﻫﻨﺪﮔﺎن و وام ﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد اﻣﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻬﺎدي ﺑﺎزار ﻣﺎﻟﻲ در ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد ﻛﺎرﻛﺮد ﻛﻞ ﺑﺎزار و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ارﺗﻘﺎي‬
‫ﺳﻄﺢ ﻛﺎراﻳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﻬﺎدي ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ رﺷﺪ ﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه اﻳﻨﺘﺮﻧﺖ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪه در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ‪،‬‬
‫رواج ﺑﺎﻧﻜﺪاري اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﻳﺎ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺑﺎﻧﻚ و ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﺎﻧﻚ ﻳﺎ ﻣﺸﺘﺮي ﻧﻘﺸﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ زﻣﻴﻨﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﻴﻦ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده و ﻧﻘﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻜﺎﻧﻲ از ﺑﺎﻧﻚ را در‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮي از ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد دو ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻋﻤﺪه دارد اول اﻳﻦﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺎﻟﻲ در ﺑﺎزارﻫﺎي‬
‫ﺧﺮد ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪ ،‬دوم اﻳﻦﻛﻪ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﻣﺠﺎزي ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﺪون اﻳﻦﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮي‬
‫در ارﺗﺒﺎط ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺸﺎن اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﻣﺠﺎزي در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮﺗﺮﻧﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﺘﺼﺎدي ﻳﺎ ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻛﺸﻮري ﺑﻪ ﻛﺸﻮر دﻳﮕﺮ ﻧﻘﻞ ﻣﻜﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آﺛﺎر ﻛﻼن اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﭘﻮل در ﺟﻬﺎن واﻗﻌﻲ اﺳﺖ و ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻫﻤﺎن ﭘﻮلﻫﺎي ﺳﺨﺖ ﻣﻮﺟﻮد اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ دﻻر‪ ،‬ﭘﻮل‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻳﻦ و دﻳﮕﺮ ﭘﻮلﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﭘﻮل ﺳﺨﺖ ﻣﻌﺎدل ﺧﻮد در ﻫﺮ زﻣﺎن ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﻮد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫دﻻر‪ ،‬ﻣﺎرك ﻳﺎ ﻳﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻮل ﺟﺪﻳﺪي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﭘﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻮل واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎﻳﻪ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ آن ﺑﻪ ﭘﻮل‬
‫واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎزار ارز‬
‫ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﻟﻘﻮه اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻲﺛﺒﺎﺗﻲ در ﺑﺎزارﻫﺎي ارز ﺑﺎﺷﺪ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﭘﻮل واﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻧﺮخ ارز و ﻳﻚ ﺑﺎزار ارز در ﻓﻀﺎي راﻳﺎﻧﻪاي وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺮخﻫﺎي ارز ﻓﻀﺎي راﻳﺎﻧﻪاي و ﺟﻬﺎن واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦﺻﻮرت ﻣﻌﺎﻣﻼت ارﺑﻴﺘﺮاژ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ارز‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺮخﻫﺎي ارز واﻗﻌﻲ و ﻣﺠﺎزي را ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺗﻔﺎوتﻫﺎﻳﻲ ﺑﻴﻦ ﺑﺎزارﻫﺎي ارز واﻗﻌﻲ و ﻣﺠﺎزي وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪:‬‬
‫ﻛﺎرﻣﺰد ﺗﺴﻌﻴﺮ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻳﻚ ارز ﺑﺎ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮﺣﺴﺐ ارز دﻳﮕﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺎرﻣﺰد ﺗﺴﻌﻴﺮ ﭘﻮل واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎي ﻣﺠﺎزي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ روي دﻳﺴﻚ ﺳﺨﺖ راﻳﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﭼﻨﺪ ﻛﺸﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ را‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ارزش ﻳﻚ ارز در ﺑﺎزار ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﺑﻪ ﺗﺴﻌﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ آن ارز ﺑﺎ‬
‫ﺷﻜﻞ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ارز دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﺎ ارزشﺗﺮ و ﺑﺎ ﺛﺒﺎتﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ از اﻳﻦ رو اﻧﮕﻴﺰه ﺳﻔﺘﻪﺑﺎزي در ﺑﺎزار‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ارز ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺟﻬﺎن واﻗﻌﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع از آن ﺟﻬﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻲﺛﺒﺎﺗﻲ ﻧﺮخﻫﺎي ارز ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ در واﻗﻊ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﻔﺘﻪﺑﺎزي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ارز اوﻟﻴﻪ ﻫﺮ ارز ﻣﻌﻴﻨﻲ را ﺷﺘﺎب ﺑﺨﺸﺪ و ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻣﻌﻤﻮل در ﺑﺎزار ارز را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ و آﺛﺎر ﺣﺒﺎﺑﻲ ﻧﻮﺳﺎن ﻛﺎذب ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺗﻔﺎق‬
‫ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ اﻧﺘﻈﺎرات ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزار از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺑﺎزار ﻛﻤﻚ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ اﻧﺘﻈﺎرات ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺎزار ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع آﺛﺎر ﺣﺒﺎب ﮔﻮﻧﻪ در ﺑﺎزار اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻧﺮخ ارز ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺟﻬﺎن واﻗﻌﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮرده اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﮔﺴﺘﺮده اﻓﺮاد در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺳﻔﺘﻪﺑﺎزي ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻲﺛﺒﺎﺗﻲ ﻧﺮخ ارز را در ﭘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ‬
‫ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﭘﻮل واﻗﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺑﺎﻧﻜﻲ و ﻏﻴﺮه در ازاي درﻳﺎﻓﺖ اﺳﻜﻨﺎس و ﻣﺴﻜﻮك اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ و‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ آن ﺑﻪ اﺳﻜﻨﺎس و ﻣﺴﻜﻮك ﺑﻨﺎ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬اﻣﻜﺎن دارد ﻛﻪ ﻧﺎﺷﺮان ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ از ﻋﻬﺪه ﺗﻌﻬﺪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞﭘﺬﻳﺮي آن ﺑﻪ اﺳﻜﻨﺎس و ﻣﺴﻜﻮك‪ ،‬ﺑﺮآﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﭘﻮل واﻗﻌﻲ درﻳﺎﻓﺘﻲ از ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد اﻗﺪام ﺑﻪ اﻧﺘﺸﺎر ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻨﺪ و از ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﺎﺻﻞ از‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘﻮل واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وام ﻧﺪﻫﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺧﻮد ﺑﺮاي اﺳﻜﻨﺎس و ﻣﺴﻜﻮك را ﭘﺎﺳﺦ دﻫﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ورﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﻣﺎ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻣﺮﺳﻮم ﺑﺎﻧﻜﺪاري‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻓﺮاﺗﺮ از‬
‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎي ﭘﻮل ﻧﻘﺪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ اﻋﻄﺎي وام ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺎﻧﻚ ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻮﺟﻮدي ﭘﻮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺧﻮد ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن را ﻧﺪاﺷﺘﻪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ورﺷﻜﺴﺘﻪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺮوز ﺑﺤﺮان در ﺑﺎزارﻫﺎي ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‪ :‬ﺣﺠﺖ ﻗﺎﺳﻤﻲ زاده )روزﻧﺎﻣﻪ دﻧﻴﺎي اﻗﺘﺼﺎد(‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ وﻳﺮاﻳﺶ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪1386/2/24 :‬‬
‫‪http://www.microrayaneh.com/Articles/Ecom/Emoney1.htm‬‬
‫‪ ‬‬