‫نوروزی‪ :‬حقوق شهروندی قربانی کارهای تبلیغاتی نشود‬
‫عکس‪ :‬مرضیه میخانیک‪ /‬بهار ‪/‬مهراوه خوارزمی ‪) /‬سیاست (‪51‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دستور رییسجمهوری به معاون حقوقیاش خیلی زود عملیاتی شد؛ خبر تشکیل کمیته تدوین منشور حقوق‬
‫شهروندی برای مردم‪ ،‬بسیاری از فعاالن حقوقبشر و حتی اهالی رسانه‪ ،‬خبری خوشحالکننده بود‪ .‬تشکیل این‬
‫کمیته نشان میداد که حسن روحانی قصد ندارد وعدههای انتخاباتیاش را در حد شعار نگه دارد‪ .‬با این حال‬
‫حقوقدانان نظر متفاوتی به این اتفاق دارند‪ .‬آنقدر که با وجود نام برده شدن از بعضی آنها بهعنوان عضو و حتی‬
‫سرپرست این کمیته‪ ،‬همین افراد نه تنها عضویتشان را رد میکنند بلکه در نقد تدوین منشور حقوق شهروندی‬
‫‪.‬سخن میگویند‬
‫دکتر حسین مهرپور یکی از افرادی است که صالح نقرهکار‪ ،‬دبیر کمیته تدوین منشور از او نام برده است‪ .‬اما‬
‫مهرپور در واکنش به خبر عضویتش در کمیته تدوین منشور حقوق شهروندی به «بهار» گفت‪« :‬تاکنون کسی‬
‫مستقیما درباره این موضوع با من صحبت نکرده است‪ .‬همانطور که شما شنیدهاید من هم شنیدهام‪ ».‬او در پاسخ به‬
‫اینکه فارغ از عضو بودن یا نبودنش در کمیته تدوینکننده منشور چه موضعی درباره آن دارد‪ ،‬تصریح کرد‪:‬‬
‫«گرچه نمیتوانم درباره خود کمیته نظری بدهم‪ ،‬اما بههرحال همانطور که حقوقدانان دیگری نیز اشاره کردهاند‬
‫ما قوانینی مانند قانون اساسی و قانون حقوق شهروندی داریم‪ .‬البته شاید به نظر برسد موضوعاتی وجود دارند که‬
‫»‪.‬باید ساماندهی شوند‪ .‬اما برای اظهارنظر کارشناسی و قضاوت درباره نتیجه کار این کمیته باید کمی صبر کنیم‬
‫دکتر محمد هاشمی نیز در پاسخ به پرسش «بهار» با رد عضویتش در کمیته تدوین حقوق شهروندی گفت‪:‬‬
‫«پیشنهاد عضویت در این کمیته از سوی نهاد ریاستجمهوری مطرح شد‪ .‬حتی گفتند که ریاست یک کمیته ‪03‬‬
‫نفره را برعهده بگیرم اما من این پیشنهاد را رد کردم و تنها نظراتم را با آنها در میان گذاشتم‪ ».‬هاشمی درباره‬
‫ایده منشور حقوق شهروندی گفت‪« :‬من به آنها گفتم که ما نیازی به تدوین منشور حقوق شهروندی نداریم‪ .‬زیرا ما‬
‫در قانون اساسی قوانین مربوط به حقوقبشر و حقوق شهروندی را بهویژه در فصل سوم قانون اساسی داریم‪.‬‬
‫همچنین قوانینی چون قانون کار‪ ،‬قانون احزاب‪ ،‬قانون مطبوعات و‪ ...‬از این جملهاند‪ .‬اما آنچه الزم است ساماندهی‬
‫مسائل ازسوی ریاستجمهوری است‪ .‬زیرا رییسجمهوری مسئول اجرای قانون اساسی است‪ ،‬بنابراین باید بر‬
‫اجرای همه اصول آن ازجمله اصول مربوط به حقوق شهروندی نظارت داشته باشد و شاید بهتر باشد به جای‬
‫تدوین منشور رییسجمهوری سامانهای برای ثبت گزارشها و پیگیری موضوعات مرتبط با حقوق شهروندی‬
‫تاسیس کند‪ ».‬وی با تاکید بر اینکه رییس قوهمجریه در این موضوع دخالت مستقیم دارد‪ ،‬تصریح کرد‪:‬‬
‫«رییسجمهوری براساس ماده ‪ 51‬قانون اختیاراتش‪ ،‬حق اخطار و تذکر به قوای سهگانه کشور درباره اجرای‬
‫صحیح و دقیق قانون اساسی را دارد‪ .‬چنانکه اگر دادرسی قوهقضاییه درباره موضوعی عادالنه نباشد یا مجلس‬
‫قانونی خالف حقوق شهروندان تصویب کند‪ ،‬رییسجمهوری وظیفه دارد اخطار دهد‪ .‬منتها طبیعی است که این‬
‫وظیفه باید در قالب ارشاد و گفتوگو انجام شود‪ ».‬هاشمی با بیان اینکه این نظرات را با تشکیلدهندگان کمیته در‬
‫‪.‬میان گذاشته‪ ،‬بر همکاری نداشتنش با کمیته تدوینکننده منشور حقوق شهروندی تاکید کرد‬
‫عضویت نداشتن چهرههای شناخته شده حقوق و نیز نقد آنان بر این اقدام در قیاس با تعلق خاطر آنان به حقوق‬
‫شهروندان شاید کمی عجیب مینمود‪ .‬با این حال کامبیز نوروزی در پاسخ به پرسشهای مطرح در اینباره سعی‬
‫‪.‬کرد از این ابهامات بکاهد و با تبیین وجوه متفاوت حقوق شهروندی از استداللهای مخالفانش بگوید‬
‫براساس اخبار منتشرشده کمیتهای در دولت مسئول تدوین منشوری با عنوان «منشورحقوق شهروندی» شده‬
‫است‪ .‬موضوعی که هم جزء شعارهای انتخاباتی آقای روحانی بوده است و هم در فهرست مطالبات مردم قرار‬
‫دارد‪ .‬با این وجود بعضی وکال و حقوقدانان با نفس تدوین منشور حقوق شهروندی مخالفاند‪ .‬نظر شما در این‬
‫موضوع چیست؟‬
‫‪.‬من هم در صف مخالفان هستم‬
‫استداللتان برای مخالفت چیست؟‬
‫نخستین دلیل ایرادی است که به روال و رویه تدوین این منشور وارد است‪ .‬زیرا در اغلب کشورها وظیفه تدوین‬
‫منشورها برعهده نهادهای مدنی است‪ .‬این نهادها که فاقد قدرت اجرایی هستند‪ ،‬اما با ارائه اسنادی مانند منشور به‬
‫جامعه و خطاب به دولتها اصول و قواعد مورد توافق خود را تدوین و اعالم میکنند‪ .‬حال آنکه دولت هم دارای‬
‫قدرت اجرایی است‪ ،‬هم صالحیت دارد که با ارائه الیحه به مجلس یا وضع تصویبنامه دست به کار وضع قانون‬
‫‪.‬شود‪ .‬بنابراین مواردی از قبیل تدوین منشور در شأن و حدود دولت نیست و کار بیموردی است‬
‫مگر منشورهای حقوق شهروندی که در کشورهایی مانند انگلیس و آمریکا تدوین شدهاند اقداماتی حکومتی‬
‫نبودهاند؟‬
‫تا آنجا که من میدانم بسیاری از اینها در نهادهای مدنی این جوامع مطرح شده است‪ .‬باقی موارد مسائلی است که‬
‫در قوانین این کشورها آمده است‪ .‬نکته مهم این است که وقتی دولت امکان تدوین الیحه یا تصویب تصویبنامه‬
‫دارد دیگر وضع منشور ازسوی آن بیمعنی است‪ .‬در ضمن از نظر حقوقی و دستکم در نظام حقوقی ایران واژه‬
‫منشور‪ ،‬واژهای کلی‪ ،‬مبهم و فاقد ضمانت اجرایی است‪ .‬عالوه بر آنکه مصادیق حقوق شهروندی بسیار گسترده‬
‫است‪ .‬مسائل مربوط به آزادی بیان‪ ،‬آزادی مطبوعات‪ ،‬حق تشکیل سازمانهای صنفی و احزاب‪ ،‬حمایت از زنان و‬
‫مادران‪ ،‬حمایت از کودکان بیسرپرست یا بدسرپرست‪ ،‬مسائل محیطزیست‪ ،‬حق برخورداری از مسکن مناسب‪،‬‬
‫حق برخورداری از آموزش رایگان و‪ ...‬و خیلی از حقوق دیگر از مصادیق حقوق شهروندی هستند‪ .‬موضوعاتی‬
‫که اغلب آنها در قوانین جاری کشور ذکر شدهاند‪ .‬کافی است دولت بر اجرای درست آن قوانین اهتمام کند تا حقوق‬
‫‪.‬شهروندی محقق شود‪ .‬گرچه از نظر تکنیک قانونگذاری هیچ قانونی نمیتواند تمامی این امور را ذکر کند‬
‫اگر عنوان دیگری جز «منشور» برای این موضوع بهکار میبردند در نظر مخالفان تغییری ایجاد میکرد؟ ضمن‬
‫آنکه ما در تجربه قانونگذاری خودمان الیحه و قانون ‪ 51‬مادهای حقوق شهروندی را نیز داشتهایم که جزء‬
‫افتخارات مجلس ششم محسوب میشود‪ .‬بر این اساس در قبال آن الیحه چه موضعی دارید؟‬
‫بحث آن الیحه متفاوت بود‪ .‬آن الیحه در زمانی مطرح شد که بین مجلس و قوهقضاییه و البته بعضی جریانهای‬
‫اساسی اختالفنظر جدی در زمینه حقوق متهمان و آیین دادرسی در تحقیقات مقدماتی وجود داشت‪ .‬تا آنجا که من‬
‫به یاد دارم آن الیحه منحصر بود به چند بحث مطرح در حق دفاع متهم در جریان تعقیب و تحقیق و محاکمه‪ .‬البته‬
‫بخش قابلتوجهی از آن تکرار مقررات آیین دادرسی کیفری بود‪ .‬از این جهت آن زمان به لحاظ تحقیق حقوقی هم‬
‫این پرسش مطرح بود که اساسا این الیحه چقدر مورد نیاز است‪ .‬با این حال این دو موضوع را نمیشود با هم‬
‫‪.‬مقایسه کرد‬
‫صالح نقرهکار از اعضای کمیته تدوینکننده این منشور و دبیر کمیته ضمن اطالعرسانی درباره آن گفته است که‬
‫این منشور قرار است در حکم سند راهبردی حقوق شهروندی باشد‪ .‬آیا اینکه دولت بخواهد برای خود سندی‬
‫راهبردی تعریف کند این اقدام را توجیه نمیکند؟‬
‫‪.‬اجازه دهید چون بحث‪ ،‬بحثی تخصصی است من بیپرده درباره آن صحبت کنم‬
‫به کار بردن واژگان کلی که در ترمینولوژی حقوق تقریبا مفهوم روشنی ندارد در این موارد موجب اغتشاش‬
‫فکری و ذهنی میشود به جای آنکه راهگشا باشد‪ .‬چیزی به نام سند راهبردی در ترمینولوژی حقوقی و‬
‫قانونگذاری ایران وجود ندارد‪ .‬ما در سلسله مراتب مقررات در ایران اول قانون اساسی را داریم که مفهوم‬
‫روشنی است و مشخص است که چه جایگاهی در نظام حقوقی کشورمان دارد‪ .‬پس از آن قوانین عادی قرار دارد‪.‬‬
‫در سطح پایینتر تصویبنامههای هیات وزیران است و بعد از آن انواع بخشنامهها و دستورالعملهای قوهمجریه‪.‬‬
‫البته بعضی نهادها هم هستند که مصوباتشان در حد خود اجرایی و الزامآور است؛ نهادهایی مثل شورایعالی‬
‫انقالب فرهنگی و انواع شوراهای دیگر‪ .‬مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام هم به دلیل امضای شخص مقام‬
‫معظم رهبری قدرت اجرایی دارد‪ .‬اما چیزی به نام سند راهبردی به این معنا که در این بحث مطرح است مفهوم‬
‫روشنی را ارائه نمیکند و نمیتواند الزامآور باشد‪ .‬در مصوبات حکومتی تنها قانون‪ ،‬مصوبات هیات وزیران و‬
‫مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام الزامآور است‪ .‬بر این اساس سند راهبردی بیمعناست و این قبیل ابداعات‬
‫‪.‬که پشتوانه علمی ندارد جز ایجاد اغتشاش معنایی چیزی به ارمغان نمیآورد‬
‫اما ما در کشورمان تاکنون چندین سند راهبردی تدوین کردهایم‪ .‬مگر اسنادی مانند سند چشمانداز و برنامههای‬
‫پنجساله توسعه اسناد راهبردی نیستند‪ ،‬پس چه جایگاه حقوقی دارند؟‬
‫اوال این اسناد اجرایی هستند‪ .‬ثانیا اینها مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظاماند و بر این اساس قدرت اجرایی‬
‫‪.‬دارند‬
‫در اسناد راهبردی که قبال تدوین شده بودند‪ ،‬مانند سند چشمانداز بیست ساله و‪ ،...‬اشارهای به موقعیت و‬
‫ضرورتهای حقوق شهروندی وجود داشته است؟‬
‫بله‪ ،‬این مسائل مطرح شدهاند‪ .‬البته حاال نه با تعبیر حقوق شهروندی که به نظر من واژه اهمیتی ندارد‪ .‬موضوع‬
‫بسیاری از قوانین و مقررات متعددی که داریم حقوق شهروندی است‪ .‬به عنوان نمونه خدمتتان عرض میکنم‬
‫یکی از این حقوق موضوع آزادی مطبوعات است که در اصل ‪ 42‬قانون اساسی ذکر شده و بسیاری از مسائل‬
‫مربوط به آزادی بیان در قانون مطبوعات ذکر شده است‪ .‬حق گردش آزاد اطالعات در قوانین ما آمده است‪.‬‬
‫چنانکه براساس قانون تاسیس وزارت نفت‪ ،‬این وزارتخانه مکلف است کلیه قراردادهای نفتی را به تصویب مجلس‬
‫برساند‪ .‬خب وقتی قرارداد در مجلس مطرح شود مردم هم از آن مطلع میشوند‪ .‬اما وزارت نفت سالهای طوالنی‬
‫است که از این قانون سر باز میزند‪ .‬درباره مسائل زیستمحیطی در قوانین متعدد‪ ،‬مقررات مختلفی آمده است‪.‬‬
‫اینها مسائلی هستند که کلمه حقوق شهروندی در آنها ذکر نشده است اما متضمن حقوق شهروندی هستند‪ .‬واژه‬
‫حقوق شهروندی از جمله واژگانی است که از سوی صاحبان قدرت زیاد تکرار میشود اما ساختارهای قدرت‪ ،‬در‬
‫‪.‬عمل آن را نقض میکنند و مشکل همین است نه کلمه حقوق شهروندی‬
‫اتفاقا چند روز پیش یکی از سیاستمداران اظهار کرده بود آقای روحانی حقوق شهروندی را از دولت خودش‬
‫آغاز کند‪ .‬آیا واقعا صرف خواست و اراده قوهمجریه منجر به مراعات تمامی حقوقی که ذیل حقوق شهروندی‬
‫قرار میگیرد‪ ،‬خواهد شد؟‬
‫اراده قوهمجریه حتما بر این موضوع تاثیر زیادی خواهد داشت‪ .‬البته به شرط اینکه دولت رأسا نسبت به اجرای‬
‫قوانینی که ناظر بر حقوق اساسی شهروندان است جدیت واقعی داشته باشد‪ ،‬نه تبلیغاتی‪ .‬به عنوان نمونه مطابق با‬
‫نص صریح قانون مطبوعات فقط مصوبات شورایعالی امنیت ملی برای مطبوعات الزماالتباع است‪ .‬به این معنا‬
‫که هیچ نهادی غیراز شورایعالی امنیت ملی نمیتواند برای کار مطبوعات محدودیت خبری ایجاد کند‪ .‬حال آنکه‬
‫ما میدانیم این مقررات به درستی مراعات نمیشوند؛ گاهی دبیرخانه شورایعالی امنیت ملی و گاه بعضی دیگر‬
‫از دستگاههای وابسته به قوهمجریه محدودیت خبری ایجاد میکنند که با این قانون تناقض دارد‪ .‬بنابراین کافی است‬
‫دولت تصمیم بگیرد این روند را قطع کند‪ .‬خب حقوق شهروندان در این زمینه محقق میشود‪ .‬نمونه دیگر مربوط‬
‫است به حق شهروندان برای انتخاب کردن؛ در انتخابات اخیر شهرداری تهران توسط شورای شهر یک موضوع‬
‫جدی این بود که آیا شهردار میتواند برای بیش از دو دوره متوالی شهردار باشد یا نه‪ .‬وزارت کشور به این‬
‫پرسش قانونی کمترین اعتنایی نکرد‪ .‬بعد از انتخاب شهردار‪ ،‬وزارت کشور حداقل میتوانست تا این مقدار به‬
‫جامعه احترام بگذارد که پاسخ این پرسش را بدهد‪ .‬این بیاعتنایی یعنی نادیده گرفتن حق مردم و بیاعتنایی به حق‬
‫‪.‬انتخاب کردن آنها‪ .‬از این قبیل نمونهها زیاد است‬
‫بههرحال «حقوق شهروندی» در سخنان آقای روحانی از ابتدای ورودش به انتخابات مطرح شد‪ .‬پس از آغاز به‬
‫کار دولت یازدهم خبر رسید ایشان به معاون حقوقیشان دستور دادهاند برای تهیه منشور حقوق شهروندی اقدام‬
‫کند‪ .‬حاال هم کمیتهای برای این کار تشکیل شده است که اعضایش مشخص نیستند‪ .‬البته نام چند نفری آورده شده‬
‫که بعضی از آنها عضویتشان را رد کردهاند و حتی با تدوین این منشور مخالف هستند‪ .‬بعضی دیگر هم‬
‫حقوقدانان شناختهشدهای نیستند‪ .‬رسانهها و فعاالن مدنی در این موقعیت با نفس تدوین منشور حقوق شهروندی‬
‫چه برخوردی میتوانند داشته باشند؟‬
‫من در جایگاهی نیستم که بخواهم برای دیگران تعیین تکلیف کنم‪ .‬اما اگر بخواهم نظر خودم را ابراز کنم باید‬
‫بگویم از این اقدام و حداقل از شیوه آن برداشت تبلیغاتی بودن دارم‪ .‬در قلمرو موضوعات بسیار مهمی مانند حقوق‬
‫شهروندی و حقوقبشر این کارهای تبلیغاتی میتواند بسیار مخرب باشد و یک مفهوم بسیار بنیادی جدی را ویران‬
‫کند و اغتشاشی مفهومی ایجاد کند‪ .‬طبیعتا جامعه مدنی خواستههای خودش را دارد‪ .‬چنانکه ویرانی قریبالوقوع‬
‫دریاچه ارومیه یکی از این دغدغههاست‪ .‬فاجعه زیستمحیطی که دیگر نیاز به منشور ندارد‪ .‬وظایف دولت درباره‬
‫این مساله بسیار روشن است‪ .‬بنابراین وظیفه نهادهای مدنی انذار و تبشیر است‪ ،‬وظیفه دولت هم اجرای قوانین و‬
‫مقررات است‪ .‬بعضی مفاهیم به قدری ساده هستند که بحث درباره آنها منجر به پیچیدگی گمراهکننده میشود‪ .‬به‬
‫نظر من آنچه به عنوان تدوین حقوق شهروندی انجام میشود‪ ،‬از این جهت مخاطرهآمیز است‪ .‬بنابراین باید مراقب‬
‫‪.‬باشیم حقوق شهروندی قربانی کارهای تبلیغاتی نشود‬
‫شما به بحث اغتشاش مفهومی اشاره کردید و از ادامه صحبتهایتان هم اینگونه به نظر میرسد که نگران‬
‫هستید اقدام به تدوین منشور‪ ،‬برخالف نیت اولیه به حقوق شهروندی لطمه بزند؟‬
‫آقای رییسجمهوری حتما با نیت پاک و خیرخواهانه اقدام به طرح این مساله کردهاند‪ .‬اما شیوهای که برای این کار‬
‫دنبال شده و مسائلی که در حاشیه مهمتر از متن مطرح شده است این نگرانی را دامن میزند که این کار بیشتر یک‬
‫کار تبلیغاتی است‪ .‬چنین کار تبلیغاتی تجربههای مشابهی هم دارد‪ .‬چنانکه یکی از قوا ستادی را تاسیس کرد اما‬
‫تقریبا آن ستاد عمل روشنی در زمینه حقوقبشر به اجرا در نیاورد‪ .‬ضمن آنکه این بیم هست که اغتشاش مفهومی‬
‫به فرآیند حقوق شهروندی ضربه بزند‪ .‬من دوباره تاکید میکنم صورت مساله ساده است و پاسخ هم ساده است‪.‬‬
‫ملت حقوقی دارند‪ .‬حقوق شهروندی عبارت است از حقوقی که مردم به عنوان شهروند از دولت طلب دارند‪ .‬این‬
‫حقوق در قانون اساسی و در قوانین عادی تصریح شده است‪ .‬حقوق شهروندی موضوع گنگی نیست که نیاز به‬
‫جستوجو و کشف داشته باشد‪ .‬این نوع نگاهی که تحت عنوان «تدوین منشورحقوق شهروندی» در کشور مطرح‬
‫شده است شباهت به اختراع دوباره چرخ دارد‪ .‬چرخ حقوق شهروندی قبال در قوانین اساسی و عادی اختراع شده‬
‫‪.‬است‬
‫اما بههرحال اذعان دارید بعضی حقوق شهروندی که حتی در قانون اساسی تصریح شده است از فرط اجرایی‬
‫نشدن لوث شده است‪ .‬فکر نمیکنید الزم باشد این حقوق را یکبار دیگر فهرست کنیم‪ .‬حاال اگر نه توسط دولت‪،‬‬
‫دستکم آیا این وظایف نهادهای مردمی نیست که دست به این کار بزنند؟‬
‫چرا‪ ،‬اگر یک نهاد مدنی این کار را انجام دهد مطلوب است‪ .‬اغلب نهادهای مدنی در حوزه کاری خودشان این کار‬
‫را کردهاند‪ .‬اما متاسفانه دولت بیاعتناست‪ .‬مثال در حوزه محیطزیست سالهاست فریاد نهادهای مدنی از ویران‬
‫کردن جنگلهای کشور به آسمان رسیده است‪ .‬این حق شهروندی است اما واکنش مناسب نهادهای دولتی کجاست؟‬
‫در شهرهای بزرگ مانند تهران ساختوسازهای خالف قواعد شهرسازی بیداد میکند و همه نهادهای مدنی بارها‬
‫گفتهاند اما دولت کجاست؟ مساله ما این است که دولت چشمش را میبندد‪ .‬حقوق شهروندی نیاز به انشاء علم بهتر‬
‫است یا ثروت ندارد که دولت بنشیند چیزی شبیه آن بنویسد‪ .‬نیاز این است که کودکانی که به دلیل فقر قادر به‬
‫تحصیل نیستند و با وجود سن زیر ‪ 54‬سال به کار گمارده میشوند‪ ،‬مورد حمایت قرار گیرند‪ .‬سازمان بهزیستی‬
‫امروز یکی از فقیرترین سازمانهای کشور است‪ .‬اینها تکلیفش در قانون معلوم شده است‪ .‬گردن به اجرای آن‬
‫بگذارند کافی است‪ .‬حداکثر این است که دولت یک گروه تخصصی معتقد به حقوق شهروندی را مامور کند‬
‫فهرستی از قوانین جاری کشور در اینباره تهیه کنند؛ قوانینی که به بوته فراموشی سپرده شدهاند یا ضعف در‬
‫اجرایشان وجود دارد‪ .‬این قوانین باید فهرست شوند تا دستگاههای دولتی با اراده جدی و واقعی و غیرتعارفآمیز‬
‫مجبور به اجرایشان شوند‪ .‬دلیل مخالفت من یا بعضی دیگر از حقوقدانان با اقدام اخیر‪ ،‬مجموعهای از این موارد‬
‫است‪ .‬بهخصوص که نوع برخوردی که تاکنون با این موضوع شده بر نگرانیها دامن میزند که این حرکت از‬
‫‪.‬سوی بعضی دوستان حرکتی نمایش است‬
‫بههرحال گفته شده که کمیتهای ‪ 03‬نفره از حقوقدانان تشکیل شده است‪ .‬هرچند تعدادی از آنها که نام برده‬
‫شدهاند‪ ،‬تاکید دارند عضو این کمیته نیستند‪ .‬بههرحال جز یکی‪ ،‬دونفر نامهای آشنایی در این فهرست دیده‬
‫نمیشوند‪ .‬آیا در هر صورت به حاصل کار این کمیته میتوان خوشبین بود؟‬
‫من متاسفم از این اتفاق که اسامی که در بعضی اخبار ذکر شد و از استادان معتبر و شناخته شده حقوق هستند اعالم‬
‫کردهاند آن خبر‪ ،‬خبر صحیحی نیست و در تدوین این سند مداخلهای ندارند‪ .‬خب همین بر ابهامها اضافه میکند‪.‬‬
‫یک رفتار حقوقبشری مقدمه واجبش رفتار حقوقبشری است‪ .‬حال آنکه خبر نادرست بوده است و بر نگرانیها‬
‫از کیفیت کاری که در دست انجام است‪ ،‬اضافه میکند‪ .‬در بحث حقوقبشر و حقوق شهروندی همواره یک مساله‬
‫مهم وجود دارد و آن اینکه این بحث بیانگر تعارض میان ملت و دولتهاست‪ .‬حقوقبشر و حقوق شهروندی‬
‫معموال از سوی صاحبان قدرت نقض میشوند به همین دلیل هیچ گاه خود دولتها متکفل امر صیانت از حقوق‬
‫شهروندی نمیشوند‪ .‬بلکه دولتها برای رعایت حقوق شهروندی باید از طریق قوانین کشوری و نهادهای مدنی‬
‫تحتنظارت قرار گیرند‪ .‬این است که در یک حرکت درست برای تدوین و نظارت بر حقوق شهروندی دولتها‬
‫خودشان نهاد پیشنهادی و برگزیدهای نیستند بلکه این نهادهای مدنی‪ ،‬مطبوعات و رسانهها هستند که باید سازمان‬
‫‪.‬اصلی تعریف‪ ،‬تبیین و تدوین حقوق شهروندی و نظارت بر اجرای آن باشند‬