PMBOK2000-farsi.pdf

ÉZ¼ÀÅY [Zf¯
ÉÃ°Ìa
¿Y{
dËË|»
ÃÁa
(PMBOK ÉZ¼ÀÅY [Zf¯)
Z°Ë»M Ê¸» {Y|¿ZfY
ANSI/PMI 99 - 001 - 2000
6 ¶§
7 ¶§
8 ¶§
9 ¶§
10 ¶§
11 ¶§
12 ¶§
Ä»Z¿sÔY
Ä»Z¿ÃYÁ

Á
\·Z» dÆ§
ZÅ¶° dÆ§
Ä»|¬»
1 ¶§
2 ¶§
3 ¶§
4 ¶§
5 ¶§

M
ÉZ¼ÀÅY [Zf¯
ÉÃ°Ìa
¿Y{
dËË|»
ÃÁa
(PMBOK ÉZ¼ÀÅY [Zf¯)
2000 ËYËÁ
ÃÁa dËË|» ¾¼n¿Y
Z°Ë»M Ã|vf» cÓZËY ZÌ¿YÂ¸ÌÀa ,WÂ°Y ¾eÂÌ¿
[
¾//¼n¿Y : Ã|À /ËÂ¿ / ÃÁ//a d/ËË|» /¿Y{ ÉÃ°Ì//a ÉZ¼À/ÅY [Zf/¯
½ZuY ,Ê·ÂY ¾Ìu|Ì ¾Ì¼mf» - [ ÉM ¹Y Êa ] PMI ÃÁa dËË|»
Ê¸» d¯ : ½YÆe // . Ê¼z§Y Ê¸ ,ÉZ¿ ¾Ìu ,ÊeZÌ] Ê¸ ,d]Zn¿
1384 ,Ê¼ÌÁfa ËZÀ
. µÁ|m :. 285
ISBN:
964- 8437- 09 - 2
A Guide to Project Management Body of
: Ê¸Y ½YÂÀ
Knowledge .
Ê¼ÌÁfa ËZÀ Ê¸» d¯ cYZf¿Y
Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ÌÆne Á Â»M Â»Y ½Z¼fyZ ,ZÆ ] LY ·Y®¸» ½Z]ZÌy . ½YÆe
81082099 Á 8838418 : ¾¨¸e . Ê¼ÌÁfa ËZÀ Ê¸» d¯
ÃÁa dËË|» ¿Y{ ÉÃ°Ìa ÉZ¼ÀÅY [Zf¯
Ê·ÂY ¾Ìu|Ì
d]Zn¿ ½ZuY
ÊeZÌ] Ê¸
ÉZ¿ ¾Ìu
Ê¼z§Y Ê¸
ÃÁa dËË|» Ä Âe Á cZ¬Ì¬ve ¯»
Ê¼ÌÁfa ËZÀ Ê¸» d¯
WWW.PMIR.COM
[email protected]
µÁY _Zq
1384 ¾Ë{Á§
dY Â¨v» _Zq ªu
_
\·Z» dÆ§
w
}

Ä»|¬»
¾Ì¼mf» Ä» |¬»
2000 ËYËÁ ] ÉYÄ»|¬»
1
®Ë z]
2
µÁY ¶§
2
Ä»|¬»
2
Z¼ÀÅY [Zf¯ ¾ËY ¥|Å
1- 1
4
.dÌq ÃÁa
2- 1
8
.dÌq ÃÁa dËË|»
3- 1
11
dËË|» ÉZÅ¾Ì¸bÌË{ ËZ Z] ZêY
4- 1
12
ê» ÉZÅÔe
5- 1
¹Á{ ¶§
15
15
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨»
15
ÃÁa cZÌu É Äyq Á ÃÁa ¶uY»
1- 2
22
ÃÁa ½Z ¨¿É}
2- 2
25
Ê¿Z»Z cYÌiPe
3/2
29
Ê»Â¼ dËË|» É|Ì¸¯ ÉZÅcZÆ»
4/2
35
ÊÌv» / É{Zf«Y / ÊZ¼fmY cYÌiPe
5/2
¹Â ¶§
38
38
ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§
39
ÃÁa ÉZÅ|ÀËY§
1/3
39
É|ÀËY§ ÉZÅÃÁ³
2/3
42
É|ÀËY§ cÔ»Z e
3/3
48
É|ÀËY§ cÔ»Z e ÉZÃYÂz·{
4/3
49
ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ dZ´¿
5/3
51
Á{ z]
52
4 ¶§
52
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|»
54
ÃÁa ÉÄ»Z¿] ¾ËÂ°e
1- 4
59
ÃÁa ÉÄ»Z¿] ÉYmY
2/4
62
cYÌÌ¤e ÉÄqZb°Ë µfÀ¯
3/4
c
5 ¶§
66
66
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|»
68
Z£M
1- 5
73
Ã{Á|v» ÉËÄ»Z¿]
2- 5
76
Ã{Á|v» ¦Ë e
3- 5
82
Ã{Á|v» |ÌËPe
4- 5
83
Ã{Á|v» ÌÌ¤e µfÀ¯
5- 5
6 ¶§
87
87
ÃÁa ½Z» dËË|»
88
dÌ·Z § ¦Ë e
1/6
91
dÌ·Z § Ê·YÂe ¾ÌÌ e
2/6
95
dÌ·Z § ½Z»c|» {ÁM]
3/6
100
É|À]½Z» ¾ËÂ°e
4/6
108
É|À]½Z» µfÀ¯
5/6
7 ¶§
112
112
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|»
114
]ZÀ» ÉËÄ»Z¿]
1- 7
117
ÄÀËÅ {ÁM]
2- 7
122
ÄÀËÅ É|À]Äm{Â]
3- 7
123
ÄÀËÅ µfÀ¯
4- 7
8 ¶§
128
128
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|»
131
dÌ¨Ì¯ ÉËÄ»Z¿]
1- 8
137
dÌ¨Ì¯ ¾Ì¼e
2- 8
138
dÌ¨Ì¯ µfÀ¯
3- 8
9 ¶§
144
144
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|»
146
Ê¿Z»Z ÉËÄ»Z¿]
1- 9
152
Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ [~m
2- 9
154
ºÌe ÉÄ Âe
3- 9
159
10 ¶§
159
ÃÁa cZZêY dËË|»
161
cZZêY ÉËÄ»Z¿] 1- 10
164
cZÔY ËÂe 2- 10
166
{°¸¼ ÊÅ{Y³ 3- 10
170
ÉY{Y ÉÄ¼eZy 4- 10
g
173
173
11 ¶§
ÃÁa ®Ë dËË|»
175
®Ë dËË|» ÉËÄ»Z¿] 1- 11
178
®Ë ÊËZZÀ 2- 11
183
®Ë Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve 3- 11
188
®Ë Ê ¼¯ ¶Ì¸ve 4- 11
193
®Ë Ä] À¯YÁ ÉËÄ»Z¿] 5- 11
199
®Ë cZ¿ Á µfÀ¯ 6- 11
203
12 ¶§
203
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|»
205
cZ¯Y|e ÉËÄ»Z¿] 1- 12
210
dYÂy{ ÉËÄ»Z¿] 2- 12
213
dYÂy{ 3- 12
215
^À» [Zzf¿Y 4- 12
218
½Z¼Ìa ÉÃY{Y 5- 12
221
½Z¼Ìa ÉÄ¼eZy 6- 12
223
255
Ä»Z¿sÔY
Ä»Z¿ÃYÁ
k
ZÅ¶° dÆ§
dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ Á ÃÁa dËË|» ¿Y{ ÉZÅ ÃÂu Y Ê/¸¯ É|/Ë{
10
ÃÁa
É Z //Å ¾ Ì ¸ b Ì // Ë { Ë Z // Z //] Ã Á //a d //Ë Ë | » Z ^ //e Y
11
dËË|»
18
Ê»Â¼ cZÌu ÉÄyq ÉÄ¿Â¼¿
cÓZËY Z§{ cYÁ { ÊZ§{ É Äf§ZË ÉY] Ä/¿Â¼¿ cZÌ/u É Äy/q
¶ËÁM ,ÊËZÆ¿ Ê/´ÀÅZ¼Å /ËÂ¿ Ì/a ) 5000 / 2 Z°Ë/»M É Ã|vf/»
19
( 2000
21
ËÂ» ,Ê¿Z¼fyZ ÉÃÁa ÉÄ¿Â¼¿ cZÌu ÉÄyq
22
Ê§Â» ,ÉZÁY{ ÉÃÁa ÉÄ¿Â¼¿ cZÌu ÉÄyq
23
p¿Â» ,Y§Y¹¿ ÉÄ Âe cZÌu ÉÄyq É Ä¿Â¼¿
26
{Y~³Ê» iY ZÅÃÁa ] Ê¿Z»Z ZfyZ
28
ÉYÄ¨ÌÁ ½Z»Z
29
ÉYÃÁa ½Z»Z
30
¦Ì ÊËeZ» ½Z»Z
30
½YÂf» ÊËeZ» ½Z»Z
31
ÉÂ« ÊËeZ» ½Z»Z
31
\¯» ½Z»Z
41
Ä¸u» ®Ë { É|ÀËY§ ÉZÅÃÁ³ ¾Ì] ]YÁ
41
Ä¸u» ®Ë { É|ÀËY§ ÉZÅÃÁ³ Ê¿ZÂaºÅ
41
¶uY» ¾Ì] ¶»Z e
41
¾ËZ£M ÉZÅ|ÀËY§ ½ZÌ» ]YÁ
43
ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ|ÀËY§ ½ZÌ» ]YÁ
46
ÊËYmY ÉZÅ|ÀËY§ ½ZÌ» ]Y Á
47
Ê·fÀ¯ ÉZÅ|ÀËY§ ½ZÌ» ]YÁ
48
Ê»ZffyY ÉZÅ|ÀËY§ ½ZÌ» ]YÁ
ÉZÅ ÃÂu Á É|ÀËY§ ÉZÅ ÃÁ³ Z] ÃÁa dËË|» ÉZÅ|À/ËY§ d/Z´¿
50
Ê¿Y{
53
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» Y Ê¸¯ É|Ë{
62
ÃÁa Y { cYÌÌ¤e {Â¼ ¿ ²ÀÅZ¼Å
68
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» Y Ê¸¯ É|Ë{
77
|À§Y|a ¹Ô«Y ÉY] Z¯ d° ZfyZ ÉÄ¿Â¼¿
Z Y ] Ã | / Ê /Å { ½ Z » Z / Z /¯ d / ° Z f y Z / É Ä /¿ Â ¼ ¿
78
Ä¸u»
É Ä Ì ¨ // e É Ä » Z ¿ //] É Y //] Z //¯ d // ° Z f y Z // É Ä //¿ Â ¼ ¿
80
[ÔZ§
88
ÃÁa ½Z» dËË|» Y Ê¸¯ É|Ë{
. 1 - 1 ¶°
. 2 - 1 ¶°
. 1 - 2 ¶°
. 2 - 2 ¶°
.3-2
.4-2
.5-2
.6- 2
.7- 2
.8-2
.9- 2
. 10 - 2
. 11 - 2
. 12 - 2
.1-3
.2- 3
.3-3
.4-3
.5-3
.6- 3
.7- 3
.8-3
.9- 3
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶ °
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
.1-4
.2- 4
.1-5
.2- 5
.3-5
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
. 4 - 5 ¶°
. 1 - 6 ¶°
o
ºÌ//e Á Y Ã{Z¨f//Y Z//] Ã|//ºÌ//e ÉÄ°^// ªÀ//» Y{Â//¼¿
92
ÉZÌ¿Ìa
Á Y Ã{Z¨f///Y Z///] Ã|/// ºÌ///e Ä°^/// ªÀ///» Y{Â///¼¿
94
ÉY{] ºÌe
104
{¨À» dÌ·Z § ®Ë ÉY] ca ½Z»c|» ÉÄ^Zv»
106
ZÅxËZe Z] ÃÁa ÉÄ°^ Y{Â¼¿
107
( d¿Z³ ) ÉYÄ¸Ì» Y{Â¼¿
108
Ê¸Y ÉÄ «YÁ Y{Â¼¿
113
ÃÁa ÉÄÀËÅ dËË|» Y Ê¸¯ É|Ë{
122
ÄÀËÅ ÉZÀ^» ÉËÂe ËZ¼¿
129
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» Y Ê¸¯ É|Ë{
134
µÂ¸ » Á d¸ Y{Â¼¿
135
|ÀËY§ ½ZËm Y{Â¼¿
141
ÃÁa É|À]½Z» {°¸¼ Ê·fÀ¯ Y{Â¼¿
142
ÂeZa Y{Â¼¿
145
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» Y Ê¸¯ É|Ë{
150
dÌ·ÁR» ÉY~³YÁ ËeZ»
151
]ZÀ» Ê¨ÌÂe ¹Y³ÂfÌÅ
160
ÃÁa cZZêY dËË|» Y Ê¸¯ É|Ë {
170
{°¸¼ ÉËÂe Ê¨ÌÂe Y³
170
{°¸¼ Ê·Á|m Ê¨ÌÂe Y³
174
ÃÁa ®Ë dËË|» Y Ê¸¯ É|Ë{
187
®Ë ®Ë cYÌiPe É|À]Äê
188
ÌiPe / µZ¼fuY ËeZ»
191
®Ë ÉÄ^Zv» Y ¶Zu ÉÄÀËÅ ÉZÅ{ÁM ] Á {Á|u
192
µÁY|f» Ê·Z¼fuY ÉZÅËÂe Y ÊËZÅµZj»
194
ºÌ¼e dy{ ¶Ì¸ve
195
ÄÀËÅ ®Ë ÉZÄÌ^
204
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» Y Ê¸¯ É|Ë{
. 2 - 6 ¶°
. 3 - 6 ¶°
.4-6
.5-6
.6- 6
.7- 6
.1-7
.2- 7
.1-8
.2- 8
.3-8
.4-8
.5-8
.1-9
.2- 9
.3-9
. 1 - 10
. 2 - 10
. 3 - 10
. 1 - 11
. 2 - 11
. 3 - 11
. 4 - 11
. 5 - 11
. 6 - 11
. 7 - 11
. 1 - 12
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
¶°
s
Ä»|¬»
d À// |Ì//·Âe d//Ì§ ,Ã|// ¾//ËÁ|e Ä·Z// Ã{ Y|//¿Y º//q Z//Y]
½M cY|Ì·Âe Y Á ¾e ½ÂÌ¸Ì» 70 Ä] 1393 µZ ½ZËZa { Ê¼ÌÁfa
{ d À ¾ËY ºÆ \Ìee ¾ËY Ä] Á |/ Ê/» Ó{ {ZÌ/¸Ì» d/Ì] Ä/]
ÉY~³ ÄËZ» ½YÌ» . |Ì |ÅYÂy |{ 4 / 8 Ä] Ê¸yY{ ·ZyZ¿ |Ì·Âe
º nÀa Ä·Z lÀa Ä»Z¿] ½ZËZa Ze LYmY dÆm Ã| ÉË Ä»Z¿] ÉZÅ ÃÁ/a
|Z] Ê» Ó{ {ZÌ¸Ì» 100 ] ¢·Z] Ê¼ÌÁfa Á Z³ Á d/¨¿ ËZÀ/ {
Ó{ {ZÌ¸Ì» 25 {Á|u ½M Y Ê¼ÌÁfa ËZÀ ÉZ/Å ÃÁ/a ºÆ/ Ä/¯
10 Ê Ä¯ {Y{ ¿ { Ê¼ÌÁfa ËZÀ Ê/¸» d¯/ Ê/À Ë ,d/Y
20 Y Ì] Ä] Ó{ {ZÌ¸Ì» 1 / 9 Y Y {Ây Ä¿ÓZ Á/§ Ã|À/ËM µZ/
. |¿Z ] Ó{ {ZÌ¸Ì»
Á ZÅ ÃÁa ÉYmY Ëe dÆm { É|{ |Àq {Â^Æ] Ä¯ dY tYÁa
Â¯ {Zf«Y ÉY] Y Êf^j» cZ ê Äq Ã|/ ¥/» ÉZ/Å ÄÀ/ËÅ ÅZ/¯
ÉYmY ½YZ¯|¿Y d{ É ÄÌ/¸¯ ½YÂ/e LZ/¬eY Y~/· . {ÁM |/ÅYÂy ½Z/¤»Y Ä/]
. {Ì³ Y« ¿|» |ËZ] Ê¼ÌÁfa ÉZÅ ÃÁa
dËË|» Ä Âe Á cZ¬Ì¬ve ¯» , ÓZ/] {YÂ/» Ä/] /¿ ½Z/ »Y Z/]
Á ÊuY {/°¸¼ {Â^/Æ] Ë/e Á ¶ÌÆ/e » d/ËÂ» P » Z/] ÃÁ/a
{ Á ZÅ ÃÁa ¥Y|ÅY ª¬ve dÆm { Ê¼ÌÁfa ÉZÅ ÃÁ/a ÉY/mY
Ä Âe dËË|» d¯ { « ÄÀÌÆ] dÌ¨Ì¯ Á ½Z» ,ÄÀËÅ [ÂqZ/q
Z£M Y {Ây d¯u Á Äf/§³ ¶°/ (PIDMCo) Ê¼/Áfa ËZÀ/
. d Y Ã{Â¼¿
Ä¯ dY Ã|Ì ÄnÌf¿ ¾ËY Ä] ÃÁa dËË|» É Ä Âe Á cZ¬Ì/¬ve /¯»
Á Ê//ÅÁa ÉZ//Å ÃÁ//a ¹Z//n¿Y ½Á|//] ÃÁ//a d//ËË|» ÉZ//Å d//Ì§ LZ//¬eY
dËË|» Â»M Á lËÁe ,ÉZ ²ÀÅ§ ,ZÅ{Y|¿ZfY É Ä /Âe ,ÊfyZ/Ë
¿Y{ lËÁ/e É ÄÀ/Ì» { Zf/Y ¾/Ì¼Å { .|Ë{/³ |/ÅYÂz¿ /Ì» ÃÁ/a
ÉY] ÃÁa dËË|» ¾¼n¿Y Ê¸¼ {Y|¿Zf/Y [Zf/¯ ¾/Ì·ÁY ÃÁ/a d/ËË|»
_Zq Ä] Á Ä¼me ¯» ½Z/ZÀZ¯ Ä¸Ì/Á Ä/] Y Z/¯ d/° ÉZÅZfyZ/
Á Ä¼me Ä¯ Y Zu [Zf¯ Á{ Ä¯ dY Á» ZÌ] ¯» ½ÂÀ¯Y Á |Ì¿Z/
Ã| _Zq [Zf¯ \·Z« { (PMP®) ÃÁa dËË|» ÉY Ä§u ½Â»M Ê¸Y ¾f»
w
{ (PMBOK®) ÃÁa dËË|» ¿Y{ É Ã°Ìa ÉZ¼ÀÅY [Zf/¯ {Y|¿Zf/Y Á
½Y|À» Ä«Ô É ÄÌ¸¯ Ä] Y |ÀZ] Ê» Ã{§ sÂ/· { Ê/°Ì¿Áf°·Y [Zf/¯ \/·Z«
¿Y{ ½Y|À» Ä/«Ô ,(PMP®) ÃÁ/a d/ËË|» ÉY Ä§/u ½Â/»M { d¯/
.|ËZ¼¿ ºË|¬e ÃÁa ½Z ¨¿ É} Á ½YZ¯|¿Y d{ ,ÃÁa dËË|»
ÃÁÔ |À¿YÂf] Ä¯ |¿ÂÊ» [Âv» Ê¿Z¯ ÃÁa d/ËË|» ÉYÄ§/u ¾Ì/zf»
~yY Ä] ª§Â» Á Ã{¯ d¯ ÃÁa dËË|» ÉYÄ§u ½Â»M { Ê/ËYmY cZÌ/]ne /]
ÃÁa dËË|» ¾¼n¿Y Âe ½Â»M ¾ËY ÃÁ»Y .|¿Â (PMP®) ½Â/»M Ä/»Z¿Ê/ÅYÂ³
Ã|¿ ½Z] 10 Ä] Á Â¯ 100 Y Ì] { Á ½ZÆm Ä/¬¿ 1700 Y Ì/] { Z°Ë/»M
dËË|» ¾¼n¿Y ÉÂ Y Ã|»M¶¼Ä] cZ¬Ì¬ve ª^ Ä¯ÉÂÄ] ,{ÂÊ» Y³] ZÌ/¿{
É{ÔÌ» 2000 µZ Ze (PMP®) Ä»Z¿ÊÅYÂ³ ½Z³|ÀÀ¯d§ZË{ ÉÄÌ¸¯ (PMI®) ÃÁ/a
.dY ÄfY{ É|{ 59 | É{ÔÌ» 1999 µZÄ] d^¿ Ä¯ |¿YÃ{Â] ¨¿ 8934
ÉY] |Ì¨» ÊËZ¼ÀÅY Á m» |À ¿YÂf] /Zu [Zf/¯ Á{ Ä/¯ d/Y |Ì/»Y
«YÁ ÃÁa dËË|» ÉY Ä§u ½Â»M { Ê/¿YËY ½Z³|À/À¯ d¯/ d/Ì¬§Â»
t// { ÃÁ//a d//ËË|» //¿Y{ Ì´¼//q |// |ÅZ// Á |¿{//³
. ºÌZ] ÃÁa ½Z ¨¿ É} Á ½YZ¯|¿Y d{
¯» ½Z/ZÀZ¯ É ÄÌ/¸¯ cZ/¼u Y Ä/¯ º/¿Y{ Ê/» ¹Ó ½Z/ËZa {
Ê¸» d¯ cYZf¿Y ¾ÌÀr¼Å Á ÃÁ/a d/ËË|» Ä /Âe Á cZ¬Ì/¬ve
dÆm Y É§YÁ cZ¼u Ä¯ Ê¿YZ¯|¿Y d{ ËZ Á Ê¼Ì/Áfa ËZÀ/
Y ÉY~´Zb dËZÆ¿ ,|¿|Ë{³ ¶^¬f» Zu [Zf/¯ Z/f¿Y Á Ä¼m/e
. ºZ] ÄfY{
Ê·Â µZ¼¯
ÃÁa dËË|» Ä Âe Á cZ¬Ì¬ve ¯» ÌW
{
¾Ì¼mf» Ä»|¬»
Ã Á a ½ M É n » É Z Å ½ Z » Z { ° ¸ ¼ Ä ] Ä f ] Y Á Ã Á a { /° ¸ ¼
Á ³ { Z Å ½ Z » Z ¾ Ë Y ¡ Â /¸ ] t / Ä /¯ d / Y Ê /Æ Ë | ] . | / Z ] Ê /»
Y ® Ë Å ½ Z ¬ ¿ . | Z ] Ê » É { | f /» Ê / Ì v » Á Ê /¿ Á { ¶ /» Y Â
ª ¬ v e Á Ã { ¯ ¶ ¸ y Z q { Y Ã Á a { ° ¸ ¼ | ¿ Y Â e Ê » ¶ » Y Â ¾ /Ë Y
{ ° ¸ ¼ { Â ^ Æ ] Â À » Ä ] . | Ë Z /¼ ¿ Á /] Á ¶ ° / » Z /] Y ½ M ¥ Y | /Å Y
Á | ¿ { ³ Ê ] ¶ /» Y Â ¾ /Ë Y Ê /» Z ¼ e Ä /¯ d / Y É Á / Ã Á /a
{ Â ^ Æ ] Á { Â Ä f y Z À ® /Ë /Å Ê /· Z ¼ f u Y c Ô ° / » Á Z /Å \ Ì / M
Ê /Ë Y m Y ¹ Z / ¿ Ä /] ½ Y Â /e Ê /» Ê / Ì v » ¶ /» Y Â É Ä /¸ ¼ m Y . | ] Z /Ë
Á c Z // Ô Y , ½ Z ^ Ì f // a //¿ Y { , c Y //¬ » Á ¾ //Ì ¿ Y Â « , Z //Å Ã Á //a
Á Ê ´ À Å § , Ê Z ¼ f m Y , É { Z / f « Y Ë Y / , Ê / Ì v » É Z /Å Ê /Å Z ³ M
½ Y Â e Ê » Y Ê ¿ Á { ¶ » Y Â Y Ê y ] . { Â ¼ ¿ Ã Z Y Ã Ì /£ Á Ê /f Ì À » Y
] Z À » Á Z Å d y Z Ë , Z ¯ Á \ / ¯ É Z Å | À /Ë Y § , Ê ¿ Z / ¿ Y ] Z À /»
.d§³ ¿{ ½Z»Z Ê·Z»
ÉZÅ dyZË ¾Ëe ÊZY Y Ê°Ë ½YÂÀ/ Ä/] ½Z^Ìf/a /¿Y{
,ZÅ ½Z»Z {°¸¼ ] Y~³ÌiPe ÊÌv» ¶»YÂ Y Ê°Ë Á Ä /Âe
Ä //Âe 0 Ó Â//¼ » . |// Z] Ê//» Â//v» Ê//ËZ¿Y{ |// ÉZÀ//] ²À//
½YÂÀ Ä] ÊÂy z] Á dZÅ d»Â°u ÃËÁ Z/¯ Z/Å dyZ/Ë
Y~· . {Â Ê» Äf/§³ Z/¯ Ä/] º/Æ» ¾/ËY Ã|À/Å{ Ä /Âe Á Y/³Z¯
ÃÁa dËË|» ¿Y{ ]ZÀ» Y Ã{Z¨fY Á ËÂe ,|Ì·Âe Y d/ËZ¼u
¶//»YÂ d//ËÂ¬e Á Z//Å dyZ//Ë ºÌ//°ve Ê// « cZ»Y//·Y Y Ê//°Ë
Êf·Á{ ÉZÅ z] Ä¯ |/Z] Ê/» Z/Å ÃÁ /a {/°¸¼ /] Y~³Ì/iPe
ÉY~³ d/ZÌ ªË/ Y ½M d/ËÂ¬e Á ºÌ/°ve { |ËZ/] ÄÂ]/»
. |ÀZ] ZÂ¯ tÌv
Ì¿ ZÅ ½Z»Z Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ Ê´f/ËZ t/ /´Ë{ ÉÂ/ Y
{°¸¼ ] Y~³Ì/iPe º/Æ» ZÌ/] Ê/¿Á{ ÉZ/Å yZ/ Y Ê/°Ë
{°¸¼ Á cZÆ» ,¿Y{ Ä] {Y§Y Ê´fËZ . |Z] Ê» Z/Å ½Z»Z/
Ê¿Z¿Y ]ZÀ» Ä Âe ÉZ/Å Ä^/Àm Y Ê/°Ë Y~/· . {Y{ Ê´f/] Z/Æ¿M
Á Ä] ,{ÂmÂ» Ê¿Y{ ]ZÀ» dÌ »Zm . |Z] Ê» ZÆ¿M ¿Y{ ËY§Y
Ze |]ZË {Â^Æ] Á Ä]Á dËZ] Ê/» \/·Z» d/Ì¨Ì¯ Á Z/Æ¿M ½{Â/]
}
½ÂÀ¯Y ºÅ . |]ZË Z¬eY ZÆ¿M Ê´fËZ ½M µZ^/¿{ Ä/] Á {Y/§Y /¿Y{
Ê·ZÅY d»Ó Á |¿Y|¿ Ê^ZÀ» dÌ Á Â¯ { ZÅ yZ ¾/ËY
e{Á Äq Å Y ÊfyZË ¦ / ¾/ËY Á Ã|/Z¯ Ä/] d/{ º/¸«
Y Ì¿ Z» Ze ºË| ½M ] ¥|/Å ¾/ËY ÉZf/Y { . |¿Z/ ¥/]
{ ®qÂ¯ |Àq /Å Ê/¬¿ ,{Â/mÂ» ^/f » \/f¯ Ä¼m/e ªË/
. ºÌËZ¼¿ Z¨ËY Ä Âe Ä¿YÂfa ¾ËY ÉZ ÊÀ£
ÉZÅ Ôe 1969 µZ Y ( PMI ®) Z °Ë/»M ÃÁ/a d/ËË|» ¾/¼n¿Y
Ã{Y{ ¹Zn¿Y ÃÁa d/ËË|» /¿Y{ É Ä /Âe ÉZf/Y { Y É¼f/»
ÉZ¼ÀÅY [Zf¯ Zf¿Y Ä] ½YÂ/e Ê/» Z/Å Ô/e ¾/ËY É Ä/¸¼m Y . d/Y
cÓZËY Ê¸» {Y|¿ZfY ®Ë ½YÂÀ Ä//] ÃÁ/a d/ËË|» /¿Y{ É Ã°Ì/a
( PMP ®) ÃÁa d/ËË|» ÉY Ä§u ½Â»M ÉY³] ¾/ÌÀr¼Å Á Ã|vf/»
. {Â¼¿ ÃZY
¾Ëe^f » Y Ê°Ë ÃÁa dËË|» ¿Y{ ÉÃ°Ìa ÉZ¼ÀÅY [Zf¯ ÃÁ»Y
{//°ËÁ . {{//³Ê//» [Â//v» ÃÁ//a d//ËË|» ÄÀ//Ì» { {Â//mÂ» mY//»
¾ËY ,Ê¿Y{ Ä¿Z³Ä4 ¿ ÉZÅÃÂu { cZÂÂ» \ZÀ» É|À]Äf{ Á Y³|ÀËY§
ÃÁ»Y Ã|\mÂ » Á Ã{Y{Y« ¾§ Ê·ZÅY Ä/mÂe {Â/» 0 Y |Ë|/ Y {Y|¿Zf/Y
{ ÃÁa dËË|» ÉÄÀÌ» { ÊÂ»M ÉZÅÃÁ{ Á Z/ÅÅÁ/a Y ÉZÌ/]
µZ 4 Å [Zf/¯ ¾/ËY . |¿{/³ Y/mY Á Ê/uY {Y|¿Zf/Y ¾/ËY [ÂqZ/q
Y« Z¼ ZÌfyY { ½M 2000 ËYËÁ ÉÄ¼me Ä¯ {Â/Ê/» ÉÁMÁÄ/]
Á Ã{¯ Ä¼m e Ì¿ Y [Zf¯ ¾ËY ÊeM ÉZÅËYËÁ ÃYÂ¼Å Ä/¯ ºÌ/¿M] . {Y{
½Â»M ´Ë{ ÉÂ Y . ºÌÅ{ Y« ê» Ê/¼¸ Á ÉZ/¯ Ä/ »Zm ZÌ/fyY {
{ {Y§Y Ê]ne Á Ê¿Y{ t ´¿ZÌ] Ä¯ ( PMP ®) ÃÁa dËË|» ÉYÄ§u
{ ÉfÌ] ½ZÌZ¬f» ÁÄ/]Á Ì/¿ |/Z]Ê/» ÃÁ/a d/ËË|» ÉÄÀ/Ì»
. dY Ã{Â¼¿ Y|Ìa ZÌ¿{ Y
Ä»ZÀÌÅYÂ³ ¾ËY ~yY Ä] ª/§Â» ZÌ/¿{ /Y { /¨¿ Y/Å Z/ÅÃ{ ½ÂÀ/¯Yº/Å
½YÂÀÄ] Y Ä»ZÀÌÅYÂ³ ¾ËY ½{Â] YY{ ÉfÌ] ½ZËZ»/§Z¯ Äf/ÂÌa Á |/¿YÃ|/
ÉZfY { .|¿Ì³Ê» ¿{ {Ây Ê¿Z¿Y ÉÁÌ/¿ [~/m ÉY/] É|/m Ê/»Y·Y
Á Ä»ZÀÌÅYÂ³ ¾ËY ~yY ÉY] Ê/¿YËY ½Y´/ÅÁa Á ½YZ/¯|¿Yd/{ Ä/] ®/¼¯
ÉZÅÁÌ¿ É{]Z¯ Á Ê¼¸ t nÀ ÉY] ½ZËZ»§Z¯ Ä] ®¼¯ ¾/ÌÀr¼Å
ÃÁa dËË|» ÉYÄ§u ½Â»M [Zf¯ ÃÁa dËË|» ÉÄÀÌ» { {Â/y Ê¿Z/¿Y
.ºËYÃ{¯ Ä¼me Ì¿ Y |Z]Ê» ½Â»M Ä]Z» cÓYR Ã|¿Y{]{ Ä¯

dËË|» É Ä Âe Á cZ¬Ì¬ve ¯» Y ºÌ¿Y{ Ê» ¹Ó ZnÀ/ËY {
cYZf¿Y ,Ê¼Ì/Áfa ËZÀ / É Ä /Âe d/ËË|» d¯/ ÃÁ/a
f//¯{ ÉZ//«M Ê//]{Y Zf//YËÁ ,Ê¼Ì//Áfa ËZÀ// Ê//¸» d¯//
Z|¼v» |ÀÆ» ÉZ«M Á ÊÂ» Z/ |À/Æ» ÉZ/«M ,Äf/ny
,½Z///|À¼Y ÉY ÃÁZ///» ÉZÅ///¿ ///Zy Ä///] ÊWZ///» k///§
ÄÌ¸¯ Á ½ZË{ZÅ ÉZ«M [ZÀm Á ÊÆ¸·Y|^ º¿Zy Z¯ ½ZËYM Äv¨
,|¿{Â¼¿ ÉZË Y Z» Z¯ ¾ËY ¶Ì¼°e { Â/v¿ /Å Ä/] Ä/¯ Ê/¿YË
. ºÌËZ¼¿ °e
Ä Âe ÉÂÄ] ®qÂ¯ |Àq Å Ê»Z³ Ì/¿ Z/¯ ¾/ËY Ä/¯ ºËYÁ|Ì/»Y
. |Z] ½YËY ½Z»Ë Â¯ fÌ] ÄqÅ É|À¸] Á Ê¿Y{Z]M Á Â¯
¾Ì¼mf»

2000 ËYËÁ ] ÉYÄ»|¬»
[Zf¯ ) ÃÁa d/ËË|» /¿Y{ É Ã°Ì/a ÉZ¼À/ÅY [Zf/¯ ¾/Ë´ËZm |À/ ¾/ËY
µZ { Ä¯ |Z] Ê/» ( P M I ® ) ÃÁ/a d/ËË|» ¾/¼n¿Y ( P M B O K ® ÉZ¼À /ÅY
. {Â] Ã| _Zq 1996
: Y {Â] cZ^ 1996 ËYËÁ ÉÁMÁ Ä] É ÃÁa É Ã{Á|v»
É ÃÂu ÉZÅ Ä]/ne Á /¿Y{ ¾/ËY |/ É Ã|À/À¯ ° À/» 5 | /Ë|m \/·Z» ËY/§Y
¹Ô«Y ËZ Á ZÅ ®ÌÀ°e ,ZÅY]Y , ZÅ Ä]ne ¾/ËY ÉÁM /¼m ªË/ Y ÃÁ/a d/ËË|»
¶]Z« ÊÀ Ë ¹Â¼ Ë~a {Â/» ) . |/¿Y Ã|/ /«YÁ ¹Â/¼ /Ë~a {Â/» Ä/¯ ^/e»
{ Ã{f³ ¿ ©ZëY {ÂmÁ Á ZÅ ½Z» f/Ì] { Á Z/Å ÃÁ/a \/¸£Y { ÉÌ/³Z¯ Ä/]
. ( ZÆ¿M É|À»{Â Á Y {Â»
ÉY] |À ¾ËY ½{Â¼¿ e|Ì¨» ÂÀ» Ä] µZ°3 Y Á ¾f» Ä] ÊËZÅ ÉZ/ ¥Z¨/ ½{Á/§Y
. ½Y] Z¯
. ¾ÌÌa |À { {ÂmÂ» cÓ Z°Y sÔY
ZÀM ½M ¾ÌÌa É Äz¿ Z] 0 Ó Z¼fuY Ä¯ |À ¾/ËY 5 ½ Y/]Z¯ Ä/] ®/¼¯ ÂÀ/» Ä/] Z/»
. ºËY Ã{Â¼¿ ÄÔy Ë s Ä] Y ½M É Ã|¼ ÉZÅ cÁZë ,|ÀZ] Ê»
Ä¯ ÊeZ»Y·Y Ä] Ê]ZÌf{ ÉY] ZÅ ÃÁa Ä¯ ºË{Â¼¿ tËe |À ¾ËY /Y { Z/» . 1
. |¿Â Ê» dËË|» |¿Ì³ Ê» c P ¿ cYZf¿Y Á cZ^·Z» ,ZÅ ZÌ¿ Y
d / Ë Â ¬ e Y Ê ¿ Z » Z / { ^ / Å Y Z / ] c Z Z ^ / e Y | À / / Y { Z / » .2
.ºË{Â¼¿
. ºË{Â¼¿ ÉfÌ] |Ì¯ P e Ã|ÀËY§ ¶Ìë ] 3- 2- 1 z] { Z» . 3
. ºË{Â¼¿ ÉfÌ] ÄmÂe ÃÁa É ÃY{Y ¬¿ ] 4- 3- 2 z] { Z» . 4
É Ä /Â e ¶»Z / É f / Ì ] m Y /» Ã Á /a É Y /] 4 - 5 - 2 //z ] { Z /» . 5
¿ { Ê/Ìv» d / Ë Á É { Z / f « Y , Ê / Z ¼ f m Y Z /i M ¾ /Ì À r ¼ Å Á É { Z / f « Y
.ºÌf§³
¶§ { , ( ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» ) 4 ¶§ { Ã| \¯ Y dËË|» Z/] Z/» . 6
{Ây//] ( ÃÁ//a cZZ^//eY d//ËË|» ) 10 ¶//§ { Á ( ÃÁ//a É ÄÀ//ËÅ d//ËË|» ) 7
. ºË{Â¼¿ Ée Ã{f³
¾ËY ½ÂÀ¯Y ºÅ . ºË{¯ ÊËÂ¿Z] Y ( ÃÁa ®Ë dËË|» ) 11 ¶§ Z/» . 7
6 ¾ËY . dY Ã{Y{ ÉZm {Ây { Y |ÀËY§ 6 ,¾ÌÌa |À/ËY§ 4 ÉZ/m Ä/] ¶/§
¶Ì¸ve ,®Ë ÊËZ/ZÀ ,®/Ë d/ËË|» É/Ë Ä»Z¿/] Y |À/eZ^ |À/ËY§
Á cZ¿ Á ®Ë Ä] À¯YÁ ÉË Ä»Z¿] ,®Ë Ê¼¯ ¶Ì¸ve ,®/Ë Ê/¨Ì¯
. ®Ë µfÀ¯
ÌÌ¤e Ê·fÀ¯ |ÀËY§ ®Ë Ä] Ê Ë YmY |ÀËY§ ®Ë Y Y Ã{Á|v» |ÌË P e [ |À/ËY§ ] Z/» . 8
. ºË{Y{
ÃÁa ¶¯ µÂ { ÌÌ¤e µfÀ¯ dÌ¼ÅY ] fÌ] |Ì/¯ P e ÂÀ/» Ä/] Z/» . 9
¶Ë|ê ÌÌ¤e É ÄqZb°Ë µfÀ¯ Ä] ÌÌ¤e Ê/¸¯ µf/À¯ Y Y 3 - 4 |À/ËY§ ¹Z/¿
. ºË{Â¼¿

5 Z] ÄËZ¬» { Y ÃÁa dËË|» |ÀËY§ Ä¿ Á Ê Ä¯ ºË{Â¼¿ Ä§Z Y Y ÉY{Â/¼ ¿ . 10
ºÌe 9- 3 ¶° { ÃÁ a dËË|» ¿Y{ É ÃÂu Ä¿ Á ÃÁa d/ËË|» É|À/ËY§ ÃÁ/³
. |À¯ Ê»
{Y|¿ZfY « Ã|ÀÁ§ » Ä] Y « Ã|ÀÀ¯ ¾Ì» P e » ÊZÀ sÔY |À/ ¾/ËY µÂ/ { . 11
. ºË{Â¼¿
: ºË{Â ¼¿ Ä§ZY ®ÌÀ°e Á Y]Y ¾Ë|Àq Z» . 12
( ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» ) 4 ¶§
(EVM) Ã| \¯ Y dËË|»
Ä¿YÌ´Ìa ¹Y|«Y
( ÃÁa É ÃÁ|v» dËË|» ) 5 ¶§
Ã{Á|v» ÉÄÌ¿ZÌ] ÉZÅÉÁMÁÄ]

ÃÁa ÉÄ»Z¿]
Ã|ºÌÀe ÉZÀ^»
( ÃÁa ½Z» dËË|» ) 6 ¶§
Âv» dÌ¼¯ ÉZÅ½Z»c|»

( ÊWZf«Y ) ÄfyÁ|¿Y ½Z»
ÉY~³|¯ ZfyZ

cËZ¤» ¶Ì¸ve
Ê¸Y ËZ«Á

dÌ·Z § ÉZÅÊ³ËÁ

ÉYÄ¿ZËY ÉZÅY]Y
( ÃÁa ÄÀËÅ dËË|» ) 7 ¶§
{ÁM] cZË¿

Ã|\¯ Y ÉÌ³ÃY|¿Y
( ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» ) 8 ¶§
dÌ¨Ì¯ ÉÄÀËÅ
( ÃÁa cZZ^eY dËË|» ) 10 ¶§
ÃÁa ÉZÅY³

ÃÁa ÉZÅÄWYY
ÃÁa ÉÄ¼eZy

( dY Ã| ÊËÂ¿Z] ¶§ ¾ËY / ÃÁa ®Ë dË Ë|» ) 11 ¶§
dËË|» ¾¼n¿Y Á |Å{Ê» Ä»Y{Y {Ây | Ä] ÃÁa d/ËË|» ÉÄ§/u /¿Y{ ÉÃ°Ì/a ¾/ËY
ÉYÃÁ{ cÂÄ] Y ÃÁa dËË|» ¿Y{ ÉÃ°Ìa ÉZ¼ÀÅY [Zf¯ ¾ËY Ä/¯ d/Y {|/{ ÃÁ/a
{Â» { É{ZÆÀÌa ZË |À ¾ËY {Â» { É¿ZÆY Ä¿Â³Å Z¼ Ä¯ÊeÂ/{ Y~/· .{ÁM ÁÄ/]
:|ÌËZ»§ µZY {M ¾ËY Ä] 0Z¨· ,|ËY{ ½M {Â^Æ] Ê´¿Â´q
ÃÁa dËË|» ¾¼n¿Y ÉZÅ{Y|¿ZfY É Ä»Z¿]
ÃÁa dËË|» ¾¼n¿Y
b¼¯ YÂ¸] , 4 ÃZ¼
Z°Ë»Y Ã|vf» cÓZËY 19073- 3299 ZÌ¿YÂ¸ÌÀa d·ZËY ,WÂ°Y ¾eÂÌ¿
+ 610- 356- 4647 : °§ Á + 610- 356- 4600 : ¾¨¸e
http://www.pmi.org : Êf¿fÀËY {M Á [email protected] : ®Ì¿Áf°·Y da

Ä¯ dY Ê/¸¯ ÊuÔ/Y (PMBOK ) ÃÁ/a d/ËË|» /¿Y{ ÉÃ°Ì/a
. |À¯Ê» tËe Y ÃÁa d/ËË|» ÉÄ§/u { {Â/mÂ» /¿Y{ ÉÄ/Â¼n»
ÉÃ°Ìa ¾ËY ,ÉY|]Zu Á Ê°a ,©Â/¬u ¶j/» Z/ÅÄ§/u ËZ/ ½Â/r¼Å
Y½M Á |ÀÀ¯Ê» Ã{Z¨fY ½M Y Ä/¯ Ê¿ZÌÅZ´/¿Y{ Á ¾Ì/zf» /] /¿Y{
ÃÁa dËË|» ¿Y{ ¶»Z/¯ ÉÃ°Ì/a . |/Z]Ê/» Ê/°f» ,|À/Å{Ê/» Ê/«e
Ã{] Z¯Ä ] ZÌ] Ä¯ Ã|cZ^/iY ÊfÀ/ ÉZ/ÅÃÂÌ/ /¿Y{ ÉÃ|¿Ì/³]{
Ã{Z¨fY Ä¯ Äf§Ìa Á Ä¿Z«Ôy ÉZ/ÅÃÂÌ/ /¿Y{ Â/¾/Ì¼Å ,|¿Â/Ê/»
Ã|¿ _Zq Á Ã| _Zq cZÂÂ» ¶»Z Á ,|¿YÃ|Ë{ {ÂyÄ] Y É/e{Á|v»
. |Z]Ê»
Á |À¯Ê» tËe Á ¦Ë e Y ÉZÌ/] É|Ì/¸¯ cZuÔ/Y ¶/§ ¾/ËY
ÉÃ|¿ Ì³]{ ¶§ ¾ËY . |Å{Ê/» Ä/WYY |À/ ¾/ËY Ê/¬]Z» Y Ê/¸¯ É|/Ë{
: |Z]Ê» Ë Ê¸Y ÉZÅz]
Z¼ÀÅY [Zf¯ ¾ËY ¥|Å .1- 1
.dÌq ÃÁa .2- 1
.dÌq ÃÁa dËË|» .3- 1
dËË|» ÉZÅ¾Ì¸bÌË{ ËZ Z] Z^eY .4- 1
^e» ÉZÅÂ¯ .5- 1
Z¼ÀÅY [Zf¯ ¾ËY ¥|Å
Á ÊËZZÀ |À ¾ËY Ê¸Y ¥|Å . dY Â/ÆÂ¿ ÉYÄ§/u ÃÁ/a d/ËË|»
¹Â¼ Ë~a {Â» Ä/¯ |/Z]Ê/» PMBOK

Y ÄÂ¼n»/Ë ½M tË/e
tËe ÉZÅÃÂÌ Á ¿Y{ Ä¯ dY ÊÀ » ¾Ë|] ¹Â¼ Ë~a {Â/» . d/Y
Ä°ÀËY Á |ÀZ]Ê» ÉÌ³Z¯Ä] ¶]Z« ZÅ½Z» fÌ] Á ZÅÃÁa \¸£Y { Ã|/
{Â» . {Y{ {ÂmÁ ÉYÃ{f³ ¿©Z/ëY Z/Æ¿M É|À»{Â/ Á Y {Â/» {
1- 1
Ä»|¬» / µÁY ¶§
{ Ã|tËe ÉZÅ ÃÂÌ Á ¿Y{ Ä¯ |Å{Ê¼¿ Y ÊÀ » ¾ËY ¹Â¼ /Ë~a
ºÌe -|¿Â] |ËZ] ZË |¿ÂÊ» Äf§³ Z¯Ä] ½Z°Ë cÂÄ] ZÅÃÁa ÉÄ/¼Å
ÉÃÁa Å ÉY] \ZÀ» cZ»Y|«Y ¾ÌÌ e µÁR/» ÃYÂ/¼Å ÃÁ/a d/ËË|»
. |Z]Ê» ¾Ì »
ÉÃ{Á|v» { Ê»Â¼ ÊeZ¤· ²ÀÅ§ Ä¯ {Y{ ¿{ ¾ÌÀr¼Å |À ¾/ËY
ºÅY§ ÃÁa dËË|» ÉÃZ]{ Zf Â¿ Á Zf¨³ dÆm ÉYÃÂÌ Á Ä§/u ¾/ËY
dÌ»Â¼ Ä¯ |ÀqÅ Á dY ½YÂ/m 0 Z f^/¿ ÉYÄ§/u ÃÁ/a d/ËË|» . {ÁM
{Â» ½Z³YÁ {Â» { ,{Y{ {ÂmÁ {ÂÊ» ¹Zn¿Y Är¿M {Â» { ÉÌ´¼/q
. dY {ÂmÂ» Ê¼¯ 0 Z f^¿ dÌ»Â¼ ,Ã{Z¨fY
ÃÁa dËË|» ÉÄ§u Ä] |À»Ä«Ô {§ Å ÉY] ÄËZa Ê m» |À ¾ËY
{Á|v» ZÆ¿M Ä] Ê·Á dY [Ë ZzY ] ¶»Z/ /»Y ¾/ËY . {ÁMÊ/» ºÅY/§
: |Z]Ê¼¿
. |Y ½YË|»
. ZÅÃÁa ½YË|» ½YË|»
. ÃÁa ºÌe ÉZY ËZ Á ZÅÃÁa ½YË|»
. ÃÁa ½Z ¨¿É} ËZ Á ÃÁa ½ZËf»
. ÃÁa ÉZÅºÌe Ä] Ã|Ã{Y{ Ìze ½ZÀ¯Z¯ ÉYY{ ÉYÄ¨ÌÁ ½YË|»
. |ÀÀ¯Ê» Ë|e Y ê» cZÂÂ» Á ÃÁa dËË|» Ä¯ Ê¿YZ³Â» M
ÉZ//Å ÃÂ//u Á ÃÁ//a d//ËË|» { ¾Ì//zf» ËZ// Á ½YÁZ//»
. ê»
. |ÀÀ¯Ê» ÄÌÆe Y ÃÁa dËË|» Â»M ÉZÅÄ»Z¿] Ä¯ Ê¿ZÌ]»
. dY Ê¸¯ ZÌ] Ä¿ Á »Zm Ä¿ ,ÄËZa m/» ®/Ë ½YÂÀ/Ä/] |À/ ¾/ËY
{ ,|Å{Ê» Y« hv] {Â» Y É{]Z¯ ÉÃÂ/u ÉZ/ÅÄÌ/«Zv·Y Å d/ÂÌa
ÃÁa dËË|» {Â» { Y ÉfÌ] Ê/eZÔY ]ZÀ/» Á d/ÂÌa Ä/¯Ê/·Zu
. |À¯Ê» dÆ§
ÃÁa dËË|» ¾¼n¿Y Âe ÄËZa m» ®Ë ½YÂÀÄ] ¾ÌÀr¼Å |À ¾/ËY
ÉYÄ§u ÉÄ Âe ÉZÅÄ»Z¿] ÉY] ÃÁa dËË|» ¿Y{ Á ZÅÃÂÌ/ {Â/» {
:{Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ,|Z]Ê» Ë {YÂ» ¶»Z Ä¯ ½M

(PMP ) ÃÁa dËË|» ÉYÄ§u ÉÄ»Z¿ÊÅYÂ³
. ÃÁa dËË|» { ÊÂ»M ÉZÅÄ»Z¿] ÉÄË|ÌËPe
3
Ä»|¬» / µÁY ¶§
.dÌq ÃÁa
2- 1
ÃÁa Á cZÌ¸¼ ÉÃ|¿Ì³]{ 0 Z »Â¼ Z¯ . |ÀÅ{Ê» ¹Zn¿Y Z/¯ Z/Å½Z»Z/
Á cZÌ¸¼ . |ÀZ] ÄfY{ Ê¿Z ÂaºÅ Á{ ¾ËY dY ¾°¼» |ÀqÅ -|/Z]Ê/»
: ZÆ¿M µZj» ÉY] -|ÀZ]Ê» ºÌÆ ZÅÊ³ËÁ ÉZÌ] { ZÅÃÁa
. |¿ÂÊ» ¹Zn¿Y {Y§Y Âe
. |¿YÃ| |Ì¬» {Á|v» ]ZÀ» Z]
. |¿ÂÊ» µfÀ¯ Á YmY ,ÉËÄ»Z¿]
É{^ÅY ÉÄ»Z¿]Ä] Ê]ZÌf{ dÆm ÉYÄ¸ÌÁ ½YÂÀÄ] \/¸£Y Z/Å ÃÁ/a
cÁZ¨f» Zn¿M Y ¶Y { ZÅÃÁ/a Á Z/ÅcZÌ/¸¼ . |¿Â /Ê/» Y/mY ½Z»Z/
ZÅÃÁa Ä¯Ê·Zu { ,|ÀfÅ ÉY°e Á ÄfÂÌa ZÅcZÌ/¸¼ Ä/¯ |À/Z]Ê/»
ÉZÅÊ³ËÁ \·Z« { |¿YÂeÊ» ÃÁa ®Ë ¾ËY]ZÀ] . |ÀZ]Ê» Zf/°Ë Á Ê/f«Â»
ÂÀ»Ä] Ä¯ dY Êf«Â» Ê/Ôe ÃÁ/a ®/Ë / {Â/ ¦Ë/ e ½M z/»
Å Ä¯ dY ZÀ » ½Y|] Êf«Â» . {ÂÊ» |Æ e Zf°Ë Êf »|y ZË µÂv» {ZnËY
ZË µÂv» Ä¯ dY ZÀ » ½Y|] ÊËZf°Ë ,{Y{ ¾Ì » Ê¿ZËZa Á Z/£M ÉYÃÁ/a
{ . |Z]Ê» ËZ¼f» ZÅd»|y Z/Ë Z/ÅµÂ/v» ËZ/ Y Ê/eZÆm Y d/»|y
ÊËZÅdYÂy{ Ä] ÊËÂ´zZa dÆm ÊËZÅY]Y ZÅÃÁa ,ZÅ½Z»Z ÉZÌ/]
½YÂeÊ¼¿ ½Z»Z É{Z cZÌ¸¼ ÉZÅd/Ë{Á|v» ÉÄ /YÁÄ/] Ä/¯ |Àf/Å
. dyY{a ZÆ¿MÄ]
|À¿YÂeÊ» ZÆ¿M . |¿Â/Ê/» |/Æ e ½Z»Z/ sÂ/ ÉÄ/¼Å { Z/ÅÃÁ/a
|Àq Y ZÆ¿M ½Z»c|» . |ÀZ] ¨¿ ½YYÅ ZË {/§ ®/Ë ZÆÀ/e ÉÃ|¿Ì/³]{
¶»Z ZÅÃÁa dY ¾°¼» . |Z]Ê» Ì/¤f» µZ/ lÀ/a Y Ì/] Z/e Äf/¨Å
ÉY~³ÄËZ» ½Âq É{YÂ» { ZË |À/Z] ½Z»Z/ ®/Ë Y {¨À /» É|/uYÁ
{ dÆm Y ZÅÃÁa . |/¿~´] Ê¿Z»Z/ ÉZÅ/» Y d¯Y/ Á f/»
ZÅÃÁa Ä¯ Yq -|ÀZ]Ê» Ê/eZÌu ,Ê/ËYmY ½Z»Z/ Z/¯Á\/¯ {^/ÅY
Ë {YÂ/» . |¿{/³Ê/» [Â/v» {^/ÅY ¾/ËY ÉZ/Ã{ZÌ/a ÉY/] ÉY/]Y
: |ÀZ]Ê» ÃÁa Y ÊËZÅµZj»
. |Ë|m d»|y ZË µÂv» ®Ë ÉÄ Âe
. ½Z»Z ®^ ZË ½ZÀ¯Z¯ ,ZfyZ { ÌÌ¤e ®Ë {ZnËY
. |Ë|m ¶¬¿Á¶¼u ÉÄ¸ÌÁ ®Ë ÊuY
. Ã|sÔY ZË |Ë|m ÊeZÔY ºfÌ ®Ë {ZnËY ZË Ä Âe
. cZÌPe ZË ½Z¼fyZ ®Ë gY|uY
4
Ä»|¬» / µÁY ¶§
µ Zu { Â¯ ®Ë { Z¼fmY ®Ë ÉY] Ê¿Z]M ºf/Ì ®/Ë dyZ/
. Ä Âe
. ÊZÌ f§{ ®Ë ÉY] cYZ^» ÉY|¿YÃY
. Z¯Á\¯ |Ë|m |ÀËY§ ZË ÄËÁ ®Ë ÉYmY
Êf«Â»
[ ÃÁa ] . {Y{ Êz» ½ZËZa Á Z£M ÉYÃÁa Å Ä¯ dY ZÀ » ½Y|]
1- 2- 1
Êf«Â»
Z°M Ä¯Êf«Á ZË |ÀZ] Äf§ZË ª¬ve ½M ¥Y|ÅY Ä¯ |Ê» ½ZËZa Ä] Ê/f«Á
Ä°ÀËY ZË |¿Â Ã{ÁM] |À¿YÂeÊ¼¿ ZË |¿ÂÊ¼¿ Ã{ÁM] ÃÁa ¥Y|/ÅY {Â/
Ä] 0 Z »Y·Y Êf«Â» . dY Äf§ZË Ä¼eZy ÃÁ/a Á d/Ì¿ ZÌ/¿ ÃÁ/a Ä/] /´Ë{
µZ ¾Ë|Àq ZÅÃÁa Y ÉZÌ] -|Z]Ê¼¿ ½Z»c|» ½{Â/]ÃZ/eÂ¯ ÉZÀ/ »
{Á|v» ÃÁa ½Z»c|» {YÂ» Ê»Z¼e { Ä¼Å ¾ËY Z] . |À»Zn¿YÊ/» µÂ/Ä/]
. |ÀfÌ¿ ÄfÂÌa ÊËZÅÔe Z ÅÃÁa -dY
Ä¯ Êf»|y Z/Ë µÂ/v» {Â/» { ½{Â/] Ê/f«Â» 0ÓÂ/¼ » ,¾/ËY /] ÃÁÔ/
cYiY |À¿YÂeÊ» \¸£Y ZÅÃÁa .{Y|¿ ©Y|» ,{ÂÊ» {ZnËY ÃÁa ÉÄ¸Ì/ÁÄ/]
Ä¯ |ÀZ] ÄfY{ ÉYÄfYÂyZ¿ Á ÄfYÂy ÊZ¼fmY Á É{Zf«Y ,Ê/Ìv»d/Ë
{ZnËY ÂÀ»Ä] ZÅÃÁa fÌ] .|À¿Z»Ê» Ê/«Z] Z/ÅÃÁ/a {Â/y Y Ì/] ZÌ/]
ÉZÀ] ®Ë ½{¯Za] ÉÃÁa ,µZj» ½YÂÀÄ] .|¿ÂÊ» |Æ e Z/³|¿Z» ÉYÄnÌ/f¿
Z³|¿Z» ZÅ½« {ÁÊ» Zf¿Y Ä¯ {¯ |ÅYÂy {ZnËY Y ÉYÄnÌ/f¿ ,Ê/¸» {Â]{Z/Ë
ÉY] ÉYÂ» ¶¼°» ÉZÅÃÁa ZË /Á ZÅÃÁa Y ÄÂ¼n» ®Ë dY ¾°¼» .|/Z]
.|ÀZ] ZÌ¿ {Â» É{^ÅY ¥|Å ®Ë Ä] Ê]ZÌf{
ÃÁa ®Ë ¥|Å . |ÀfÅ cÁZ¨f» 0 Z ZY ZÅ cZÌ¸¼ Á ZÅ ÃÁa ¥Y|ÅY
®Ë ¥|Å . |]ZË Ä¼eZy ÃÁ/a Á |]Z/Ë d/{ ¥|/Å Ä/] Ä/¯ d/Y ¾/ËY
¹ÁY|e Z¯Á \¯ Ä] Ä¯ dY ¾ËY 0 Ó Â¼ » ¼f» ÉY ÃÁaÌ/£ cZÌ/¸¼
Ä¼eZy Êf«Á ÃÁa YË , |À/Z] Ê/» cÁZ¨f/» 0 Z /ZY Z/Å ÃÁ/a . |/z]
Ä¯ Ê·Zu { ,|À/Z] Ã|/ ¶/Zu Y Ã|/ ½ZÌ/] ¥Y|/ÅY Ä/¯ |]Z/Ë Ê/»
Z¯ Ä] Á |¿Ë~a Ê» Y ¥Y|ÅY Y |Ë|m ÉY ÄÂ¼n» ÉY ÃÁaÌ£ cY|Æ e
. |ÀÅ{ Ê» Ä»Y{Y
Ì¿ Ôe ¾ËY ÉZÅÄ^Àm ËZ { ZÅÃÁa Êf«Â» d Ì^ d/Y ¾/°¼»
: |]ZË ©Y|»
5
Ä»|¬» / µÁY ¶§
[ÂqZq ZÅÃÁa fÌ] / dY Êf«Â» 0 Ó Â¼ » d§ ZË YZ] Y|¿Yºq
|Ì·Âe Y {Ây d/»|y Z/Ë µÂ/v» ½M { Ä/¯ |/¿Y{ É{Á|/v» Ê/¿Z»
. |ÀÀ¯Ê»
/ |¿Z» Ê» Ê«Z] ÃÁa Y a c|¿ Ä] ,ºÌe ®Ë ½YÂÀ Ä] ,ÃÁa ºÌe
¹Zn¿Y ÉZf°Ë ¥|Å ÉZfY { Ä/¯ Ê/¼Ìe /Âe Z/Å ÃÁ/a f/Ì]
¶vÀ» ÃÁa ¹Z¼eY ¹Z´ÀÅ ºÌe Á |¿Â Ê» YmY ,Ã| ¶Ì°/e ÃÁ/a
. {Â Ê»
Zf°Ë ÉÄnÌf¿ ZË d»|y ,µÂv»
2- 2- 1
¹Zn¿Y ½M Y Ìa Ä/¯ |Àf/Å Ê/ËZÅÌq ¹Z/n¿Y ¾¼/f» Z/Å ÃÁ/a
d»|y ZË µÂv» ®Ë . |ÀfÅ ÊËZf°Ë ÉZÅÌq ¾ËY]ZÀ] Á |¿Y Ã|¿
. |Z] Zf°Ë |¿YÂe Ê» ,±] É Äf{ ®Ë Ä] ª/¸ e cÂ/ { Ê/fu
Y ®Ë Å Ê·Á |¿Y Ã| ÄfyZ ÉY{Y ½Z¼fy Z ½YYÅ µZj/» ÉY/]
,cÁZ¨f» s ,cÁZ¨f» ÉZ»§Z¯ / |ÀZ] Ê» Zf/°Ë cZ/ÌPe ¾/ËY
//ZÀ {Â//mÁ . ½M //ËZ¿ Á cÁZ¨f//» ½YZ°¿Z¼Ì//a ,cÁZ¨f//» ½Z//°»
ÉY] . |À¯ Ê¼¿ {ZnËY ÉÌÌ¤e ÃÁa Z/¯ Ê/ËZf°Ë ¶/Y { ÉY/°e
: µZj»
Ä] |¿YÂeÊ» |Ë|m ÉZne É]§Z» ÉZ¼ÌaYÂÅ ÉÄ /Âe ÉÃÁ/a ®/Ë
. |Z] ÄfY{ ZÌ¿ µ|» Ä¿Â¼¿ Ìa ¾Ë|Àq
Y Ê¿Z^Ìfa ÂÀ»Ä] |¿YÂeÊ» YZ] Ä] |Ë|m ÉÁY{ ÉÄWYY ÉÃÁa ®Ë
. |Z] ÄfY{ ZÌ¿ ÁY{ ½M Y { ½YYÅ Ä] Ê¿Z»{ ÉZÅËZ»M
|uYÁ ZÅ| ÉÃ|¿Ì³]{ |¿YÂeÊ» cÔ¤f» ÉÄ Âe dÆm ÃÁa ®Ë
. |Z] Yn»
ÉÄÌuZ¿ lÀa { |¿YÂeÊ» ( [ÔZ§ Á [M 0 Ô j» ) ÉYÄ /Âe ÉÃÁ/a ®/Ë
. {Â YmY ÊËZÌ§Y¤m
Ã|ÀËY§ ¶Ìë
3- 2- 1
Y ÊËZf°Ë Á Êf«Â» ºÌÅZ¨» Ä¯ dZÅÃÁa Y Ê³ËÁ ®Ë Ã|À/ËY§ ¶Ì/ë
ÊËZÅÊ³ËÁ ,dZf°Ë ÉYÃÁa Å µÂv» Ä°¿M ¶Ì·{Ä] . |ËZ¼¿Ê» ÄqZb°Ë
¶Ìë Ã|ÀËY§ cÂÄ] |ËZ] |¿ZÊ» ËZ¼f» Y d»|y Z/Ë µÂ/v» Ä/¯
¼f» ¹ÁY|e -¶uY» { ÉÁÌa » Ê/À » Ä/] Ã|À/ËY§ cÂ/Ä/] . |À/]ZË
Á d«{ Z] Z¯ ¹Zn¿Y » ÊÀ »Ä] Äf§ZË¶Ìë Ä¯Ê·Zu { . d/Y « Ã|À]ZË|/
6
Ä»|¬» / µÁY ¶§
cÂÄ] ËZ¼f» ÉZÅÊ³ËÁ ¾ËY . ( 1 ) |Z]Ê» « Äf§ZË¾ËÂ°e 0 Ô »Z¯ -¶Ì/ë
Ê¯{ ÃÁa ºÌe Ä¯ Â½Z¼Å Á |¿ÂÊ» ¦Ë e ÃÁa ¶ /ËYÁY { Ã{f/³
e¶¨» Á /et/YÁ ,|¿YÁ/aÊ/» ¾/Å} { µÂ/v» Y /e¶»Z/¯ Á f/Æ]
. |¿ÂÊ»
{ ÃÁa Ä¯Ê»Z´ÀÅ 0 Z Âz» ,µÂv» ÉZÅÊ³ËÁ ÉÃ|À/ËY§ ¶Ì/ë
ÃÁa ÉÃ{Á|v» \ZÀ» ¦Ë e Z] d«{Ä] |ËZ] {ÂÊ» Y/mY ½Z¼Ì/a \/·Z«
/ {Â ¹Zn¿Y |ËZ] Ä¯ ÉZ¯ / ÃÁa ÉÃ{Á|v» Ä¯Ê»Z´ÀÅ . {{ ³ ²ÀÅZ¼Å
Ì¿ µÂv» ÉZÅÊ³ËÁ ³Y Êfu dËZ]Ê» ,|Ë{³ ¦Ë e \ZÀ» ÂÄ/]
¾//Ì] ÉÄ//]Y . |¿Z//¼] Ê//«Z] d//]Zi ,|À//]ZË ¶Ì//ë ÉYÃ|À//ËY§ cÂ//Ä//]
{Â» fÌ] , 5 ¶§ ÉÄ»|¬» { ÃÁa ÉÃ{Á|v» Á µÂ/v» ÉÃ{Á|/v»
. {{ ³Ê» «YÁ hv]
¾Á ¦¸fz» É{]Z¯ ÉÃÂu Á{ { Y Ã|ÀËY§ ¶Ìë /Ë µZj/» Á{
. |¿ZÊ»
¾ÌÌ e ÂÀ» Ä] ÊËZÌ¼Ì ÉÁY/§ É Ä/¿ZyZ¯ ®/Ë {Z/nËY / 1 µZj/»
ZÅ Ê³ËÁ ¾ËY . {Â Ê/» Z/£M |À/ËY§ Ê/|ÀÆ» Z/] |À/ËY§ ÉZ/Å Ê/³ËÁ
. | ¿Ì³ Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» Ê¸Y É|ÀËY§ ÉZÅ|uYÁ ÊuY ÂÀ» Ä/]
ÊËZ¼¿Zm ºÅ Ä¯ | |À/ÅYÂy Ê/|ÀÆ» Ê/uY ÉÄ/ËZa ,cZ/ÔY ¾/ËY
Á É|À//ËY§ ÉZ//Å|uYÁ Ê//°Ì¿Z°» ÉZ//ÅÊ//³ËÁ º//Å Á Ä//¿ZyZ¯ Ê¸Ì//ë
ÊuY ÉZÅÄ¬¿ Ä] ZÆÀËY ÉÄ¼Å . |ÀÀ¯Ê» ¦Ë/ e Y Ê/^¿Zm cÔÌÆ/e
ÉZÅ ®Ëf»ÁËY ) dyZ ÉZÅ Ä/¬¿ |Ì/·Âe ÉY/] Ä/¯ |¿{/³ Ê/» nÀ/»
Á ZÌ¿ cÂ { ZÁ dyZ ¾Ìu { . |À/]Z Ë Ê/» ¶Ì/ë ( Z/Á dyZ/
¾ËY . |¿Ë~a Ê» cÂ ZÅ ©Z^¿Y Á Ì/Zë ,\/ZÀ» |Ì/ËPe Ä/] Á/»
{ . |¿Â Ê» dî dyZ ª]Z» ÉZÅ Ä¬¿ { ZÅ Ê³ËÁ 5 f/Ì] ¶Ì/ë
ZÅÊ³ËÁ Y ÉfÌ] ÉZÅ¶Ìë \¸£Y ,ÉY|¿Y ÃY Ì/a Á ½Â/»M ¾/Ìu
. {{³Ê» µZ ¼Y ÊËZÆ¿ ÊeZÌ¸¼ ÉZÅºÌÀe ¶°Ä]
Z£M { |¿YÂe Ê» É{Zf«Y É Ä Âe É ÃÁa ®Ë µÂv» / 2 µZj/»
¾Ëe|»M{ º¯ Ê³|¿ d/Ì¨Ì¯ {Â^/Æ] » : {Â/ ¦Ë/ e cÂ/ ¾/ËY Ä/]
cÓÂv» ,{Á Ê» Ìa ÃÁa Ä¯ Â/ ½Z/¼Å . « X É Ä/ »Zm ¾ÌÀ¯Z/
{ » : µZj» ÉY/] ,|¿{/³ ¦Ë/ e É/e z/» cÂ/ Ä/] |À/¿YÂe Ê/»
{ {ÂmÂ» |»M{ º¯ ¾¯Z/ 500 ÉY/] [M Á Y~/£ ½{Y{Y/« f/{
|Ì·Âe ËY§Y ] 0 Z z» |¿YÂe Ê» Ã|ÀËY§ ¶Ìë É| ] Á{ . « Ä/ »Zm
½YÂÀ Ä] [M Ä¯ / ¾/ËY Z/] ,{Â/ ¯¼f/» ÉÁZ/¯ Ê/]ZËYZ] Á
7
Ä»|¬» / µÁY ¶§
Ê]Ây Ä] ÉÁZ¯ É Ä¨·R» Ä°¿M v» Ä] Ze {Â Äf/Z´¿Y ¹Á{ d/ËÂ·ÁY
. {{³ Z£M ,| Á
.dÌq ÃÁa dËË|»
3-1
ZÅY]Y ,ZÅ cZÆ» ,¿Y{ ÉÌ³Z¯ Ä] Y dY cZ^ ÃÁa d/ËË|»
. ÃÁa cZ»Y·Y ª¬ve ÂÀ» Ä] ÃÁa ÉZÅ dÌ·Z § ÉY] ZÅ ®Ì/À°e Á
ÉZÅ|À//ËY§ ½Â//r¼Å Ê//ËZÅ|ÀËY§ Y Ã{Z¨f//Y Z//] ÃÁ//a d//ËË|»
. {Ë~a Ê» ¹Zn¿Y Ê»ZffyY Á Ê·fÀ¯ ,ÊËYmY ,ÉË Ä»Z¿/] ,¾/ËZ£M
\¸£Y ZÅZ¯ ¾ËY Á |À¯ Ê» dËË|» Y ZÅ ÃÁa ÉZ/ÅZ¯ ÃÁ/a ºÌ/e
: Y |ÀeZ^
. dÌ¨Ì¯ Á ®Ë ,ÄÀËÅ ,½Z» ,Ã{Á|v» : ÉY] Êf]Z« ÉZÅZZ¬e
. cÁZ¨f» cYZf¿Y Á ZÅZÌ¿ Z] Ê¿Z ¨¿É}
. Ã|ÊËZZÀ cZ»Y·Y
0 Z eY} ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ Y ÉZÌ] Ä/¯ d/Y Ä/mÂe ½ZËZ/
Ã|ÀËY§ ¶Ìë {ÂmÁ ¶Ì·{ Ä] ÉY ÃY|¿Y Ze »Y ¾Ë Y . |Àf/Å /Ë~aY°e
Å ,ÊÀ Ë -|Z] Ê» ÃÁa ®Ë cZÌu É Äyq Y { ½M cÁ Á
Y ½M Ê//¿YÂe Ê//» f//Æ] ,Ê//¿Y|] {Â//y É ÃÁ//a {Â//» { f//Ì] |//¬q
. ÊÀ¯ dËË|»
{//°ËÁ ®//Ë tË//e ÉY//] ÃÁ//a d//ËË|» É ÃYÁ cZ//«ÁY Ê//ÅZ³
¾ËY . {Ì³ Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ÉZm cZÌ¸¼ dËË|» ÉY] Ê¿Z»Z
Z] ,{Â Ê» Ã|Ì»Z¿ ÃÁa ÉZÀ^» ] dËË|» fÆ] [ ½Z] Ä] ] Ä/¯ {/°ËÁ
Y Ze |ËZ¼¿ Ê» {Ây] ZÅ ÃÁa ½Âr¼Å ÉZm cZÌ¸¼ {Z ]Y Y ÉZÌ]
{ |ÀqÅ . |ËZ¼¿ Ã{Z¨fY ZÆ¿M {Â» { ÃÁa dËË|» ÉZ/Å ®Ì/À°e
{Â Ê» dËË|» ZÅ ÃÁa ÉZÀ^» ] Ä¯ Ê¿Z»Z ÉY/] ÃÁ/a d/ËË|»
É Ã{Á|v» Y kZy {°ËÁ ¾ËY {Â» { e ¶¨» h/v] ,d/Y Ê/eZÌu
. |Z] Ê» |À ¾ËY
ÊÅ{½Z»Z ÉZÌ] © Ä] |¿YÂeÊ» ÃÁa dËË|» Ä] Â]/» /¿Y{
z] Á{ ÉYY{ ,{ÂÊ» tËe Ë { Ä¯ Ä¿Â³½Z¼Å Ä] |À ¾/ËY . {{/³
. |Z ] Ê» ¶§ Ã{YÁ{ Á Ê¸Y
8
Ä»|¬» / µÁY ¶§
ÃÁa dËË|» [ÂqZq
1- 3- 1
dËË|» { ÉY] Ê¿ZÌÀ] ÉZfyZ ,ÃÁa d/ËË|» [ÂqZ/q , 1 /z]
. |Å{Ê» ÄWYY ÃÁa
Y Ê¸¯ É|Ë{ Á |ËZ¼¿Ê» ¦Ë e Y É|Ì¸¯ ½Z³YÁ , Ä/»|¬» ,µÁY ¶/§
. |Å{ Ê» ÄWYY |À Ê¬]Z»
¶¼ ½M { ZÅÃÁa Ä¯ Y ÊÌv» , ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» ,¹Á{ ¶§
Y eÃ{f³ ¹ÂÆ¨» ¾ËY |ËZ] ÃÁa dËË|» ºÌe . |À¯Ê» tËe ,|ÀÀ¯Ê/»
¹Ó dÌ¬§Â» ÉY] ÃÁa ÉÄ¿YÁ ÉZ/Åd/Ì·Z § d/ËË|» Ä/¯ |ËZ/¼¿ {
. dÌ¿ Ê§Z¯ Ê·Á ,dY
É ÃÂv¿ Y e Ê¸¯ É|/Ë{ , ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ ,¹Â/ ¶/§
ºÆ§ . |Å{ Ê» ÄWYY ÃÁa dËË|» ¦¸f/z» ÉZÅ|À/ËY§ µÁY|f/» ¶»Z/ e
Ze ¹ZÆq ÉZÅ ¶/§ { Ã|/ Ä/WYY \/·Z» { ÉY/] cÔ»Z/ e ¾/ËY
. |Z] Ê» ¹Ó ºÅ{YÁ{
ÃÁa dËË|» ¿Y{ ÉZÅÃÂu
2- 3- 1
Y ÃÁa dËË|» ¿Y{ Á {]Z¯ ,ÃÁa dËË|» ¿Y{ ÉZÅÃÂu , 2 z]
Ä] ZÅ|ÀËY§ ¾ËY . |À¯Ê» tËe ZÆ¿M ÉÃ|À/Å{¶Ì°/e ÉZÅ|À/ËY§ /¿ Y
½Z¿ 1- 1 ¶° { Ä¯ Â½Z¼Å Á |¿ÂÊ» tËe Ë { Ä¯ Ä¿Â³½Z¼ Å
. |¿YÃ| ÊÅ{½Z»Z ¿Y{ ÉÃÂu Ä4 ¿ \·Z« { ,|¿YÃ| Ã{Y{
ÉY] ZÌ¿ {Â» ÉZÅ|ÀËY§ , ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» ,¹ZÆq ¶/§
tËe Y ÃÁa ¦¸fz» ZÀ ¾Ì] \ZÀ» Ê´ÀÅZ¼Å Y ½ZÀ/Ì¼Y µÂ/u
ÉYmY ,ÃÁa ÉÄ»Z¿] ¾ËÂ°e [ÉZÅ|ÀËY§ ] Y [¿Y{ ÉÃ Âu ] ¾ËY . |À¯Ê»
. dY Ã| ¶Ì°e cYÌÌ¤e ÉÄqZb°Ë µfÀ¯ Á ÃÁa ÉÄ»Z¿]
µÂu ÉY] ZÌ¿ {Â» ÉZÅ|À/ËY§ ,ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» ,ºnÀ/a ¶/§
ÉÄ¼Å ÉÃ|¿Ì³]{ {Ây Ì/»Md/Ì¬§Â» ¶Ì/¼°e ÉY/] ÃÁ/a Ä°À/ËY Y ½ZÀ/Ì¼Y
ÉÃÂu] ¾ËY .|À¯Ê» tËe Y |Z]Ê» ZÌ¿{Â» ÉZÅZ¯ ¬§ Á ZÌ¿{Â» ÉZ/ÅZ¯
Á Ã{Á|v» |ÌËPe ,Ã{Á|v» ¦Ë e ,Ã{Á|v» ÉËÄ»Z¿] ,Z£M [ÉZÅ|ÀËY§] Y [¿Y{
.dY Ã| ¶Ì°e Ã{Á|v» cYÌÌ¤e µfÀ¯
µÂu ÉY] ZÌ¿{Â» ÉZÅ|ÀËY§ , ÃÁa ½Z» dËË|» ,º/ ¶/§
Y [¿Y{ ÉÃÂu ] ¾ËY . |À¯Ê» tËe Y ÃÁ a «Â»Ä] ¶Ì¼°e Y ½ZÀÌ¼Y
9
Ä»|¬» / µÁY ¶§
½Z»c|» {ÁM/] ,d/Ì·Z § Ê/·YÂe ¾/ÌÌ e ,d/Ì·Z § ¦Ë/ e [ÉZÅ|À/ËY§ ]
. dY Ã| ¶Ì°e É|À]½Z» µfÀ¯ Á É|À]½Z» ¾ËÂ°e ,dÌ·Z §
ÉY] ZÌ¿{Â» ÉZÅ|ÀËY§ , ÃÁ/a ÉÄÀ/ËÅ d/ËË|» ,ºf/¨Å ¶/§
¾ËY . |À¯Ê» tËe Y [Â» É Äm{Â] Z] ÃÁa ¶Ì¼°e Y ½ZÀÌ¼Y µÂu
,ÄÀ//ËÅ {ÁM//] ,]ZÀ//» É//ËÄ»Z¿//] [ÉZÅ|À//ËY§ ] Y [//¿Y{ ÉÃÂ//u ]
. dY Ã| ¶Ì°e ÄÀËÅ µfÀ¯ Á ÄÀËÅ É|À]Äm{Â]
ÉY] ZÌ¿{Â» ÉZÅ|À/ËY§ , ÃÁ/a d/Ì¨Ì¯ d/ËË|» ,ºf/Å ¶/§
|Æ e ZÆ¿M d]Z] Y ÃÁa Ä¯ Ê/ËZÅZÌ¿ ½|/ Ã{ÁM/] Y ½ZÀ/Ì¼Y µÂ/u
[ ÉZÅ|À//ËY§ ] Y [ //¿Y{ ÉÃÂ//u ] ¾//ËY . |À//¯Ê//» tË//e Y d//Y Ã|//
. dY Ã| ¶Ì°e dÌ¨Ì¯ µfÀ¯ Á dÌ¨Ì¯ ¾Ì¼e ,dÌ¨Ì¯ ÉËÄ»Z¿]
dÆm ZÌ¿{Â» ÉZÅ|ÀËY§ , ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» d/ËË|» ,Ä/4 ¿ ¶/§
¾ËY . |À¯Ê» tËe Y ÃÁ/a { Ì/³{ {Y/§Y Y Ã{Z¨f/Y ¾/Ëez]/iY
Ê¿Z¿Y ]ZÀ» [~m ,Ê¿Z»Z ÉËÄ»Z¿] [ÉZÅ|ÀËY§ ] Y [¿Y{ ÉÃÂ/u ]
. dY Ã| ¶Ì°e ºÌe ÉÄ Âe Á
10
Ä»|¬» / µÁY ¶§
dÆm ZÌ¿{Â» ÉZÅ|ÀËY§ , ÃÁa cZZ^/eY d/ËË|» ,º/Å{ ¶/§
ÃÌy} ,ËÂe ,ÉÁM{³ ,|Ì·Âe ½{Â] «Â»Ä] Á \ZÀ» Y ½ZÀÌ¼Y µÂu
Y [¿Y{ ÉÃÂu ] ¾ËY . |À¯Ê» tËe Y ÃÁa cZ/ÔY Ê/ËZÆ¿ ºÌ/Àe Á
Á {°¸¼ ÊÅ{Y³ ,cZÔY ËÂe ,cZZêY ÉËÄ»Z¿] [ÉZÅ|ÀËY§ ]
. dY Ã| ¶Ì°e ÉY{Y ÉÄ¼eZy
,ÊËZZÀ Ä] Â]» ÉZÅ|ÀËY§ , ÃÁa ®Ë dËË|» ,ºÅ{ZË ¶§
Y [¿Y{ ÉÃÂu ] ¾ËY . |À¯Ê» tËe Y ÃÁa ®Ë Ä] À¯YÁ Á ¶Ì¸ve
Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve ,®Ë ÊËZZÀ ,®Ë dËË|» É Ë Ä»Z¿] [ÉZÅ|À/ËY§ ]
Á µfÀ¯ Á ®Ë Ä] À¯YÁ ÉËÄ»Z¿/] ,®/Ë Ê/¼¯ ¶Ì/¸ve ,®/Ë
. dY Ã| ¶Ì°e ®Ë cZ¿
ÉY] ZÌ¿{Â» ÉZÅ|À/ËY§ , ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» ,º/Å{YÁ{ ¶/§
. |À¯Ê» tËe Y ÊËYmY ½Z»Z Y kZy Y cZ»|y Á ZÅÓZ¯ Ä] Ê]ZÌf{
ÉËÄ»Z¿] ,cZ¯Y|e É/ËÄ»Z¿/] [ÉZÅ|À/ËY§ ] Y [/¿Y{ ÉÃÂ/u ] ¾/ËY
½Z¼Ìa ÉÄ¼eZy Á ½Z¼Ì/a ÉÃY{Y ,^/À» [Zzf/¿Y ,d/YÂy{ ,d/YÂy{
. dY Ã| ¶Ì°e
dËË|» ÉZÅ¾Ì¸bÌË{ ËZ Z] ZêY
4- 1
dËË|» Ä] vÀ» ZÅÃÁa dËË|» ÉY] ZÌ¿{Â» ¿Y{ Y É{Z/Ë Y|/¬»
d° ÉZÅZfyZ Á Ê¿Yv] Ì» ¶Ì¸ve ,µZj» ½YÂÀÄ] ) |Z]Ê» ÃÁa
,dY Ã| Ã{Y{ ½Z¿ 2- 1 ¶° { Ä¯ Â/½Z/¼Å {Â/mÁ ¾/ËY Z/] .( Z/¯
11
Ä»|¬» / µÁY ¶§

ÉZ//Å¾Ì¸bÌ//Ë{ ËZ// Z//] (PMBOK ) ÃÁ//a d//ËË|» //¿Y{ ÉÃ°Ì//a
. {Y{ Ê¿ZÂaºÅ dËË|»
¾Ì»Pe ,ÊÅ{ ½Z»Z/ ,É/Ë Ä»Z¿/] É Ã|¿Ì/³]{ Ê/»Â¼ d/ËË|»
. |Z] Ê» Z¯ µZu { ÃZ´À] ®Ë cZÌ¸¼ µfÀ¯ Á Y/mY ,Ê¿Z/¿ Y ÉÁÌ/¿
½Z^Ìf//a ÉZ//Å¾Ì¸bÌ//Ë{ ÉÃ|¿Ì//³]{ Ê//»Â¼ d//ËË|» ¾//ÌÀr¼Å
Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» Á ®Ìfn· ,É{^ÅY ÉË Ä»Z¿] ,©Â¬u ½Âr¼Å
,Ê¿Z»Z Zf§ Ä/¸¼m Y Z/Å ÃÂ/u ÉZÌ/] { PMBOK

. |/Z] Ê/»
Ê¿ZÂa ºÅ Ê»Â¼ dËË|» Z] ÉË Ä»Z¿ ] ÉZÅ ®ÌÀ°e Á Ê·Z» ÊÀÌ] Ìa
{Â» { e Ê¸Ìë Êjv] 4 - 2 /z] . |À/¯ Ê/» ¶/Ë| e [ Y ½M ] Z/Ë {Y{
. |À¯Ê» ÄWYY Ê»Â¼ dËË|»
ÉYY{ ZÅÄf{ ¾ËY Ä¯ |ÀfÅ ZÅÃÁa Y ÊËZÅÄf{ É{]Z¯ ÉZÅÃÂu
¾ËY ] Ê·Á |ÀfÅ ZÅÃÁa Ä/¿Â³¾/ËY { ÉYÄ/uÔ» ¶]Z/« Ê/»Â¼ /ZÀ
ÉZÅÃÂu . |ÀZ]Ê/¼¿ {Â/mÂ» Z/Ë ZÌ/¿{Â» Z/ÅÃÁ/a ÉÄ/¼Å { [/Z À
: |¿ÂÊ» ¦Ë e Ë {YÂ» \·Z« { 0 Ó Â¼ » É{]Z¯
[ Â»Y ] ½Âr¼Å Ê¿Z^Ìfa ÉZÅ ¾Ì¸bÌË{ Á ÉY Ä¨Ì/Á ÉZ/Å|uYÁ
Á cZ//¯Y|e ,Ê//]ZËYZ] ,É{Â//mÂ» Á |Ì//·Âe d//ËË|» ,Ê//«Â¬u
. ½ZÀ¯Z¯
Á [M Ê|ÀÆ» ,ÊËÁY{ ,Y §Y¹/¿ ÉÄ /Âe ½Â/r¼Å Ê/À§ ÉZ/Å/z]
. ½Z¼fyZ Ê|ÀÆ» ZË [ÔZ§
ZË Ä »Zm ÉÄ Âe ,Êf·Á{ {Y{Y« {Z¬ ¿Y ½Âr¼Å ÊfËË|» ÉZÅze
. |Ë|m µÂv» ÉÄ Âe
cZ»|y ZË ÉÁZ¯ ,ÊËZÌ¼Ì ,ÉZÁ{Ây ¶j/» Êf À/ ÉZ/ÅÃÁ/³
. Ê·Z»
ê» ÉZÅÔe
5- 1
\¸£Y . |ÀZ] Ê» Â]» ZÅ ÃÁa Ä/] 0 Ô »Z/¯ Z/Å Ô/e Y Ê/z» YÂ/¿Y
{ÂmÁ ÃÁaË Á ÃÁa ,Ä»Z¿/] ,É{^/ÅY É Ä»Z¿/] Y Ê/êY» Ä¸/¸
dY Ã| ¶Ì°e ê» É ÃÁa ¾Ë|Àq Y Ä»Z¿] ®Ë ZÆ¿M { Ä¯ {Y{
ê» cY|Æ e ¾ËY . |¿Y{ d¯Z» É{^ÅY ÉÄ»Z¿] ®Ë ª¬ve { Ä/¯
. |¿YÃ| tËe Ë {
12
Ä»|¬» / µÁY ¶§
\¯ ÉY] Ä¯ ZÅÃÁa Y ÊÅÁ³ Y dY cZ ^ Ä»Z¿] ®Ë . Z/ÅÄ»Z¿/]
²ÀÅZ¼Å ÉYÄ¿Â³Ä] ,|Z]Ê¼¿ Ì» ZÆ¿M ÉÄ¿Z³Y|m dËË|» Z] Ä¯ Ê §ZÀ»
Ì¿ Y ÉZm cZÌ¸¼ Y ÊËZÅz] ZÅÄ»Z¿] Y ÉZÌ] . |¿ÂÊ» d/ËË|»
: µZj» ÉY] . |¿Ì³Ê»]{
ÉY] ÊËZÅ ÃÁa ZË ÃÁa ÉÃ|¿Ì³]{ ºÅ « XYZ ÉZ¼ÌaYÂÅ ÉÄ»Z¿] »
Ê¿Z^Ìfa Á dyZ ÉÃ|¿Ì³]{ ºÅ Á dY Z¼ÌaYÂÅ Ä /Âe Á Ê/uY
. |Z]Ê» Z¯ ¶v» { Z¼ÌaYÂÅ Y Ê¼WY{
Ä¯ |ÀZ]Ê» ÉYÄ»Z¿] ½YË|» ÉYY{ Ê°Ì¿Áf°·Y ÉZÅd¯ Y ÉZÌ]
µÁR» ºÅ Á ( ZÅ ÃÁa ) Z/y Ê/ËZÅµÂ/v» ÉÄ/ µÁR/» º/Å
( Äf//ÂÌa cZÌ//¸¼ ®//Ë ) ½Z / » ~//³ { ÃÂ^//¿Y ÉÄ// Ê//´ÀÅZ¼Å
. |ÀZ]Ê»
cY|Æ e Y ÉYÄÂ¼n» ¾¼f» Z/ÅÄ»Z¿/] Ä/¯ d/Y ¾/°¼» ¾/ÌÀr¼Å
: µZj» ÉY] -|ÀZ] Êyq ZË ÉY°e
-|Z]Ê» Ä¿ZÌ·Z « ZÁdyZ ÉÄ»Z¿] » ÉYY{ \¸£Y Ê»Â¼ cZÌPe
. dY ÉZÌ] ÉZÅÃÁa ÉÃ|¿Ì³]{ Ä¯ ÉZm Á ºÀ» cZÌ¸¼ ®Ë
ÉÁM¼m ÉÄ»Z¿] » ®/Ë ÉYY{ Ê/Z¨f¿YÌ£ ÉZ/Å½Z»Z/ Y ÉZÌ/]
Ä¯ Ê·Z» dËZ¼u ½{ÁM d{Ä] ÉY] ÉZm Ôe ®Ë -|Àf/Å « Ä/¿ZY
,|Z]Ê» Yn» ÉZÅÃÁa Y ÉYÄÂ¼n» ÉÃ|¿Ì³]{ \¸£Y ( Z/¯ ¾/ËY )
. kYu ZË ÉÌ³Â ¶j»
½{Â] ÉY ÃÁ{ / dY Ä»Z¿] ®Ë Ì¿ Ä¸n» ZË Ä/»Z¿Á ®/Ë Z/f¿Y
ÃÁa ®Ë ÊËZÆÀe Ä] ÃZ¼ Å Ê/·Á d/Y ÉZ/m /Â¯ ® /Ë ½M
. dY
ÃÁa dËË|» Á Ä»Z¿] dËË|» Z] É{]Z¯ ÉZÅ ÃÂu Ê/y] {
ÃÁa dËË|» ,´Ë{ Êy] { -{Â Ê» {Ây] ½Z/°Ë cÂ/ Ä/]
¹Y·Y Ê/¿Z » {|/ e ¾/ËY . d/Y Ä»Z¿/] d/ËË|» Y ÉY ÄÂ¼n»/Ë
Ä»Z¿] dËË|» cÁZë É Ã Z]{ Êjv] Ä¿Â³Å Y Ìa Ä¯ |À/¯ Ê/»
ª§YÂe ÃYÁ Å cZîZ] Á t/YÁ ¦Ë/ e ÉÁ /] ÃÁ/a d/ËË|» Z/]
. {{³ ¶Zu
¶]Z« ÉZÅ ÃÁ/aË Z/Ë Z/Å Ä/¨·R» Ä/] 0 Z ^/·Z£ Z/Å ÃÁ/a . Z/Å ÃÁ/aË
ÊÅZ´À] {Y{Y« { \¸£Y Z/Å ÃÁ/aË . |¿Â/ Ê/» ºÌ/¬e /e d/ËË|»
. |À//Z] Ê//» Ê//ËYmY ½Z»Z// Y É//´Ë{ ÉY Ä¨Ì//Á |//uYÁ Z//Ë Ê//¿ÁÌ]
: Y |ÀeZ^ ½M ÉZÅ µZj»
13
Ä»|¬» / µÁY ¶§
. {¨À» ÉÄ¸u» ®Ë ¶j» -ÃÁa |ÀËY§ ] ÊÀf^» ÉZÅÃÁaË
¶j» -Ê¿Z¿Y ]ZÀ» ÊeZÆ» cZ»Y·Y Z/] ª]Z/» ÉZ/Å ÃÁ/aË
É ÃÁ//a ®//Ë { Ê//°Ëf°·Y Z//Ë Ê///¯ Ä///·Â//· cYÁ{Y \//¿
. Ê¿Z¼fyZ
ÉZÅÄ»Z¿] Z¯{Ây ½ Â»M ¶j» ,ÉÁM¾§ ÉÃ|¿Ì/³]{ ÉZ/ÅÃÁ/aË
. Y§Y¹¿ ÉÄ Âe ÉÃÁa ®Ë { ÉYÄ¿ZËY
dËË|» ½M |À¿Z¼Å Á |ÀÀ¯Ê» {ZË ÃÁa ½YÂÀÄ] ZÅÃÁaË Y 0 Ó Â¼ »
. |¿ÂÊ»
Y Ê¿Z^Ìfa Á [Zzf¿Y Ä] ÃÁ/a |^/ d/ËË|» . ÃÁ/a |^/ d/ËË|»
ZÅÉY~³ÄËZ» ¾ËY . {Y{ ÃZY ÉYÃÁa ZË ÉYÄ»Z¿] ÉZÅÉY~/³ÄËZ»/
{ 5 ]ZÀ» Á ½Z»Z É{^/ÅY ÉÄ»Z¿/] /Âe Z/ÅÄ»Z¿/] Z/Ë Z/ÅÃÁ/a {
. |¿{³Ê» ÊÅ{dÆm f{
14
¹Á{ ¶§
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨»
ÃÁa {Ây Ìv» Y e Ã{f³ ÊÌv» { ÃÁ/a d/ËË|» Á Z/Å ÃÁ/a
{ Y e Ã{f³ ¹ÂÆ¨» ¾ËY |ËZ] ÃÁa dËË|» ºÌe . |À/À¯ Ê/» ¶/¼
dY ¹Ó dÌ¬§Â» ÉY] ÃÁa É Ã»Á ÉZÅ d/Ì·Z § d/ËË|» / |ËZ/¼¿
Y ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» É|Ì¸¯ ÉZÅ Ä^Àm ¶§ ¾ËY . dÌ¿ Ê/§Z¯ Ê/·Á
. |¿Y Ã|¿ Ê/] |À/ ¾/ËY Y É/´Ë{ ÉZ/m { Ä/¯ |À/¯ Ê/» tË/e
: Y |ÀeZ^ ¶§ ¾ËY { k|À» cZÂÂ»
ÃÁa cZÌu ÉÄyq Á ÃÁa ¶uY» . 1- 2
ÃÁa ½Z ¨¿É} . 2- 2
Ê¿Z»Z cYÌiPe . 3- 2
Ê»Â¼ dËË|» É|Ì¸¯ ÉZÅcZÆ» . 4- 2
ÊÌv»dË / É{Zf«Y / ÊZ¼fmY cYÌiPe . 5- 2
ÃÁa cZÌu ÉÄyq Á ÃÁa ¶uY»
1- 2
Y ÉY Äm{ ¾¼f» ,|ÀfÅ Zf°Ë ÊeY|Æ e ZÅ ÃÁa Ä/°¿M ¶Ì/·{ Ä/]
|ÀÀ¯ Ê» YmY Y ZÅ ÃÁa Ä¯ ÊËZÅ ½Z»Z . |ÀZ] Ê» dÌ « ¹|/
cZÌ¸¼ Z] ZêY ÉY«] Á ÊfËË|» µfÀ¯ {Â^Æ] ÉY/] 0 Ó Â/¼ »
ÃÁa É Ä¸u» ¾Ë|Àq Ä/] Y ÃÁ/a /Å ,Ê/ËYmY ½Z»Z/ ÉZ/m
cZÌu É Äyq ½YÂÀ Ä] ÃÁa ¶uY» Â/¼n» . |À/À¯ Ê/» ºÌ/¬e
. {Â Ê» ÄfyZÀ ÃÁa
ÃÁa ¶uY» ÉZÅÊ³ËÁ
. {ÂÊ» z» {ÁZf{ ®Ë Y Ì] ZË ®Ë ¶Ì¼°e Z] ÃÁa ÉÄ¸u» Å
¶]Z//« Á Â//¼¸» ÉZ//¯ µÂ//v» ®//Ë Y d//Y cZ^// {ÁZf//{ ®//Ë
®//Ë Z//Ë Ê¸Ì//ë s// ®//Ë ,ÊnÀ//½Z//°»Y ®//Ë ¶j//» ÊnÀ//dv//
1- 1- 2
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
ªÀ» ®Ë Y Êz] ¶uY» ÄnÌf¿ { Á ZÅ{ÁZf{ . ÉZ/¯ ÉÄ/¿Â¼¿Ì/a
µÂv» \ZÀ» ¦Ë e Y ½ZÀÌ¼Y µÂu ÉY] Ä¯ |ÀfÅ Ê·YÂf» 0 Ó Â¼ »
. |¿YÃ| ÉËs ÃÁa
ÃÁa ZËM Ä°ÀËY ¾ÌÌ e (¦·Y ÂÀ»Ä] 0ÓÂ¼ » ÃÁa ÉÄ¸u» ®/Ë ÉÄnÌ/f¿
ÉZÅZy sÔY Á Ìz/e ([ Á |]Z/Ë Ä/»Y{Y |/ ] ÉÄ¸u/»Ä/] d/ËZ]Ê/»
z» ÃÁa Á»Y Ä] Ze {°¸¼ Á É|Ì¸¯ ÉZÅ{ÁZf{ Ê] Z/] ,YÄÀ/ËÅ
ÉZÅÊmÁy -½Âq ÊÀËÁZÀ Z] \¸£Y ,Ä¸u» ½ZËZa ÉZÅÊ] ¾/ËY .{Â/Ê/»
.|¿ÂÊ» Ã|Ì»Z¿ Ê¿ZËZa Z¬¿ ZË Ä¸u» ÉZÅÃYÁ{ ,Ä¸u»
¾Ì » ÉZÅ{ÁZf{ Y ÉYÄÂ¼n» Y ÃÁa ÉÄ¸u» Å µÂ¼ » Â/Ä/]
ÊuY ÊfËË|» µfÀ¯ [Â¸» t Y¬fY ÉY] Ä¯ dY Ã| ¶Ì°e
Á |ÀZ]Ê» Â]» ÄÌ·ÁY ÉÄ¸u » {ÁZf{ Ä] ¹Ô«Y ¾/ËY f/Ì] . |/¿YÃ|/
,dyZ ,ÊuY ,cZ»Y·Y : {ÂÊ» Äf§³ ¹Ô«Y ¾ËY Y ¶uY/» ¹Z/¿ 0 Ó Â/¼ »
///z] { . Ê///f¬» {YÂ///» ËZ/// Á ¶///ËÂve ,ÉY|///¿YÃY ,½Â///»M
. |¿YÃ| tËe ÃÁa cZÌu ÉZÅÄyq ÉÄ¿Â¼¿ ¾Ë|Àq 3- 1- 2
ÃÁa cZÌu ÉÄyq ÉZÅÊ³ËÁ
2- 1- 2
Ã{Z¨fY {Â» ÃÁa ®Ë ½ZËZa Á Á ¾ÌÌ e ÉY] ÃÁa cZÌ/u ÉÄy/q
ÊËZZÀ Y Êf§ ½Z»Z ®Ë Ä¯Ê»Z´ÀÅ ,µZj/» ÉY/] . {Ì/³Ê/» Y/«
{Â» { ÉÌ³ºÌ¼e ÉY] \¸£Y ,|Å{ xZa ½M Ä] dY ¶ËZ» Ä¯ |À¯Ê/»
\ËÂe Y ÊnÀ½Z°»Y ZË / Á ÊnÀZÌ¿ ®Ë ¹Zn¿Y ÃÁa ®/Ë |/Æ e ¹Á/·
ÉÄ ·Z» ZËM Ä¯ {¯ |ÅYÂy ¾ÌÌ e ÃÁa cZÌu ÉÄyq ¦Ë e . |À/¯Ê/»
®Ë ½YÂÀÄ] ZË |Z]Ê» ÃÁ/a ÉÄ¸u/» ¾/Ì·ÁY ½YÂÀ/Ä/] ÊnÀ/½Z/°»Y
. {Ì³Ê» Y« Ê] {Â» ¶¬f» ÉÄ¿Z³Y|m ÉÃÁa
cZ»Y|«Y Äq Ä¯ |À¯Ê» ¾ÌÌ e ¾ÌÀr¼Å ÃÁa cZÌu ÉÄy/q ¦Ë/ e
[ ÊeZ»Y|«Y Äq ] Á dY Ã|/ ÂÀ/» ÃÁ/a ½Z/ËZa { Á Á/ { Ê/·Z¬f¿Y
ÉY] |¿YÂeÊ» ÃÁa cZÌu ÉÄyq ¦Ë e \Ìee¾Ë|] . dY Ã|¿ ÂÀ»
Y« Ã{Z¨fY {Â» ÊËYmY ½Z»Z ÉZm cZÌ¸¼ Z] ÃÁa ¾fyZ/ ^/e»
. {Ì³
cZÌu ÉZÅ Äyq fÌ] Âe Ã| ¦Ë/ e ¶uY/» Ê/·YÂe 0 Ó Â/¼ »
¶Ì^« Y ÉÁM ¾§ ¶Ë|^/e Z/Ë µZ¬f/¿Y Y Ê/ËZÅ Ä/¿Â³ ¾¼/f» Z/Å ÃÁ/a
. |Z] Ê» dyZ Ä] ÊuY ZË cZÌ¸¼ Ä] gY|uY ,Ê/uY Ä/] cZ»Y/·Y
Z¯ Ä°¿M Y ¶^/« ¾Ì/Ìa É Ä¸u/» Ä/] Â]/» ÉZÅ{ÁZf/{ 0 Ó Â/¼ »
16
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
cZ«ÁY ÊÅZ³ µZu ¾ËY Z/] . |¿Â/ Ê/» |Ì/ËPe ,{Â/ Z/£M |/ ] É Ä¸u/»
| ] É Ä¸u» ,|¿{³ § µÂ^« ¶]Z« {ÂmÂ» ÉZÅ ®/Ë Ä/¯ Ê/»Z´ÀÅ
¶¼ ¾ËY \¸£Y . {Â Ê» Z£M ¶^« É Ä¸u» ÉZÅ{ÁZf{ |ÌËPe Y Ìa
. {Â Ê» Ã|Ì»Z¿ ÊÀË³ Ë ,¶uY» 5 Ê ¿ZÂa ºÅ
: |ÀÀ¯Ê» ¦Ë e Y {YÂ» ¾ËY 0 Ó Â¼ » ÃÁa cZÌu ÉZÅÄyq
,µZj» ÉY] ) |¿Â ¹Zn¿Y ÊÀ§ ÉZÅZ¯ Äq dËZ] Ê» Ä¸u/» /Å {
É Ä¸u» Y Êz] ZË dY ¦Ë e É Ä¸u» Y Êz] Z¼ » Z¯ Z/ËM
.( .YmY
Ä¯ Ê¿ZËn» ,µZj» ÉY] ) {Â Ì³{ dËZ]Ê» Ê¯ Äq Ä¸u» Å {
.( |ÀZ] Ì³{ ÊuY Á cZ»Y·Y { dY ¹Ó
,|Z] Ê¸Ìë ZÌ] ZË Ê¸¯ ZÌ] |¿YÂeÊ» ÃÁa cZÌu ÉÄyq s/
ÉYY{ cZî Á ZfyZ {ZnËY ÉY/] |À/¿YÂeÊ/» Ê¸Ì/ë ZÌ/] ÉZ/Ås/
ÉZÅÁ ¾ÌÀq . |ÀZ] ÉZÌ] ÊYÁ ÉZÅ d/Æ§ Á Z/ÅY{Â¼¿ ,Z/Å¹/§
. |¿ÂÊ» Ã|Ì»Z¿ ÃÁa dËË|» ÉZÅÉÂ·Á|f» \¸£Y Ê¸Ìë
Ê·ÁY|f» ÉZÅÊ/³ËÁ ÉYY{ ÃÁ/a cZÌ/u ÉÄy/q ÉZ/Ås/ f/Ì]
: |ÀZ]Ê»
[½Z» ~³ {] ,|ÀZ]Ê» ¾ÌËZa ÃÁa Z£M { Ê¿Z¿Y ]ZÀ» Á ÄÀ/ËÅ sÂ/
,|Ê» ÄnÌf¿ Ä] ÃÁa Ä¯Êf«Á Á |À/Z]Ê/» /eÓZ] ÃÁ/a ½Z/ËZa ÉÂ/Ä/]
.dY Ã| Ã{Y{ ½Z¿ 1-2 ¶° { Â´·Y ¾ËY .|À]ZËÊ» ÅZ¯ dÄ]
®Ë Á ¾ÌËZa ÃÁa Ì»M dÌ¬§Â» ¶Ì¼°e µZ¼fuY ÃÁa Z/£M {
,ÃÁa ¾f§ZË Ä»Y{Y Z] . dY [ |u ] ¾ËeÓZ] { ÊeY} dÌ « ¹| Á
ËY§Y ÉY Ã|ÀËY§ cÂ Ä] ÃÁa Ì»M d/Ì¬§Â» ¶Ì /¼°e µZ¼f/uY
. |]ZË Ê»
ÊËZÆ¿ ÉZÅÊ³ËÁ ] ÉY~³iY ÉY] ½Z/ ¨¿É} Ê/ËZ¿YÂe ÃÁ/a Z/£M {
|Z] Ê» {Ây |u ¾ËfÌ] { ÃÁa ÊËZÆ¿ ÉÄÀËÅ Á ÃÁa µÂ/v»
ÅZ¯ ÉYÃ|ÀËY§ cÂ/Ä/] ,|]Z/Ë Ê/» ¹ÁY|/e ÃÁ/a Ä/¯ ½ZÀ/r¼Å Á
0 Ó Â¼ » Ä¯ dY ½M ÉY Ã|Ë|a ¾ÌÀq Ê¸Y ¶/» YÂ Y Ê/°Ë . |]Z/Ë Ê/»
ËY§Y ÃÁa ¹ÁY|e Z] ½Z»º/Å Z/ÅZy sÔ/Y Á cYÌ/Ì¤e ÉÄÀ/ËÅ
. |À¯Ê» Y|Ìa
µÂv» cZÌu ÉÄyq Y ÃÁa cZÌu ÉÄyq ËZ¼e ÉY] dËZ]Ê/»
®Ë ÉÄWYY dÆm Ä¯ ÉYÃÁa ,µZj» ÉY/] . d/Y{ µÁ~^/» Y ¹Ó Ä/mÂe
17
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
Y ¹Z³ ZË Ä¸u» ®Ë ZÆÀe ,{{³Ê» |Æ e YZ]Ä/] |/Ë|m ÉÌ/»Á ÉÄ/¿ZËY
. {{³Ê» [Âv» µÂv» cZÌu ÉÄyq
Ä]Zf» ÉZÅ¹Z¿ Z] ÊuY» ÉYY{ ZÅÃÁa Y ÉZÌ] cZÌu ÉZÅÄyq |À/qÅ
.|ÀZ]Ê» ½Z°Ë ZÆ¿M Y Ê¼¯ {Y| e ,|ÀfÅ Ä]Zf» ZÌ/¿ {Â/» ÉZÅ{ÁZf/{ Á
ZË Ä4¿ ÉYY{ Ì¿ ZÆ¿M Y Êy] Ê·Á ,|ÀZ]Ê» Ä¸u» lÀa ZË ZÆq ÉYY{ ZÆ¿M fÌ]
Ì¿ É{]Z¯ ÉÃÂu ®Ë { dY ¾°¼» Êfu .|ÀZ]Ê» Ä¸u» Éf/Ì] {Y|/ e
cZÌu ÉÄyq dY ¾°¼» / |Z] ÄfY{ {Â/mÁ ÉYÄ/uÔ»¶]Z/« ÉZ/ÅcÁZ/ë
Ä¯Ê·Zu { ,|Z] ÊuY ÉÄ¸u» ®Ë ÉYY{ ½Z»Z ®/Ë Y/§Y¹/¿ ÉÄ /Âe
ÊuY ÉÄ¿Z³Y|m ¶uY» Z] ÊeZÌu ÉÄyq /´Ë{ ½Z»Z/ ®/Ë d/Y ¾/°¼»
.|Z] ÄfY{ É{¯Z¯ Á Ê¸Ìë
cZÌu ÉZÅÄyq ÉYY{ Ì¿ ZÅÃÁ/a ½Á{ ÉZ/ÅÃÁ/aË Ä/¯ d/Y ¾/°¼»
®Ë ÊuY ÉY] Ä¯ ÉZ¼ » d¯ ®Ë µZj» ÉY] .|ÀZ] ÉYÄ¿Z³Y|m ÉÃÁa
Y ÊuY Ä¯Ê»Z´ÀÅ Y|f]Y { ,dY Ã| Äf§³ Z/¯Ä/] ÉY{Y |/Ë|m ½Z¼fyZ/
Y Ä¯Ê»Z´ÀÅ Á |Z]Ê» Ì³{ Z»/§Z¯ Ê/¨Ë e ÉÄ¸u/» { ,|/Å{Ê/» ¹Z/n¿Y
Ì³{ Z»§Z¯ ÊËYmY ÉÄ¸u» { ,|À¯Ê/» Ê¿Z^Ìf/a Ê¿Z¼fyZ/ ÉZ/ÅÔ/e
ÉÄÂ¼n» ,{Ây d]Â¿ Ä] Ì¿ Z¼ » Âe Ê/uY ÉÃÁ/a {Â/y .{Â/] |/ÅYÂy
Ze Á YmY Á ¦Ë e b Á Ê»ÂÆ¨» ÉÄ Âe [ÉÄ¸u»] Y ,Y {Ây Zy ¶uY»
Ê¿Z^Ìfa Á cÔÌÆe ÊuY Z] Z¼ » ½M Ä¯ dY ¾°¼» Êfu .dYY{ ,Ä¼eZy
ÉÄ¿Z³Y|m ¶uY» ÉYY{ Ä¯ ÉYÄ¿Z³Y|m ÉZÅÃÁa ½YÂÀÄ] ½Z¼fyZ ÉÄ¸u» Y
.|ËZ¼¿ {Ây] ,|ÀZ]Ê» ½Z{Ây Zy
ÃÁa cZÌu ÉZÅÄyq ÉÄ¿Â¼¿
3- 1- 2
ÉZÅ {°ËÁ ÂÀe ½{Y{ ½Z¿ ÂÀ» Ä] Ë É ÃÁa cZÌu ÉZ/Å Äy/q
,|ÀZ] Ê» Ä¿Â¼¿ Ã| [Zzf¿Y ÉZÅ µZj» . |¿Y Ã| [Zzf¿Y Ã{Z¨fY {Â/»
18
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
Á ¹Z¿ ,{Â» Å { . |ÀZ] Ê/» t/mY Ä/¿ Á |¿Â/ Ê/» ÄÌ/Âe Ä/¿ Z/Æ¿M
¶° ½M ÉY] ½Z³|ÀËÂ¿ Âe 0 Z § ¶uY/» É Ã|/¼ ÉZÅ{ÁZf/{
. |¿ Y Ã| ¦Ë e
,dY Ã| Ã{Y{ ½Z¿ 2- 2 ¶° { Ä¯ Â/½Z/¼Å . Ê/Z§{ ÉÄf/§ZË
Ê´ÀÅZ¼Å ËÂ¿Ìa { Ã|vf» cÓZËY Z§{ cYÁ 5000 / 2 ¶¼ ·YÂf/{
Y Äf§ZË ®Ë ÉÃ|¼ ËZ«Á Á ¶uY» Y ÉYÄÂ¼n» , 2000 ¶/ËÁM ,Ê/ËZÆ¿
. |À¯Ê» tËe
cÁZ¨f» ºÌÅZ¨» {Â» { Ê¼¸ cZ ·Z» / ÉÁM¾§ Á ¹Â/Æ¨» ÉÄ /Âe
Á ZÅÄ¨·R» Ê§ ÉZÅºfÌ ÉÄ Âe Ä/] d/ËÂ»P» ®/Ë ª/¬ve ÉY/]
. |Z]Ê» |À»ZÌ¿ |Ë|m ºfÌ ®Ë ºÌ/ÅZ¨» ÉÁM¾/§ / ¹Â/Æ¨» ÄÌ/mÂe
ÉY] ¶»Z¯ ÉÁM¾§ ®Ë Á ºfÌ ÉZ¼ » ®Ë [Zzf¿Y Z] [Ä¸u» ¾ËY ]
. |Ê» ½ZËZa Ä] Ã{Z¨fY
ÄÌmÂe -® Ë ÅZ¯ -ºfÌ Ê´qZb°Ë / ºf/Ì ÄÌ/mÂe Á Ä /Âe
Ê//eZÌ¸¼ Ê//]ZËY Á ½Â//»M Á Ä //Âe -Ê//|ÀÆ» ÉÄ //Âe ÉZ//Åµ|//»
ÊeZÌ¸¼ Ìv» ®Ë { ºf/Ì ËZ/¼¿ Z/] [Ä¸u/» ¾/ËY ] . ¹Z´À/Å{Á
. |]ZËÊ» Ä¼eZy
É Ä Âe - (LRIP) ÄÌ·ÁY |Ì/·Âe ¾/ÌËZa w/¿ / ÉÌ/³Z¯Ä/] Á |Ì/·Âe
Á Ê¿Z^Ìf//a Z//] Ä¸u//» ÉZ//Å Ê¿Z//Âa º//Å -dyZ// d//Ì§ ¶»Z//¯
. É Zm cZÌ¸¼
19
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
{ Ê·Á dY µÂv» cZÌu ÉÄyq Y Êz] Ä¸u» ¾ËY / Ê¿Z^Ìf/a
¾°¼» ÃÁa Y Ä¸u» ¾ËY { . |Z]Ê» ÉZm [cZÌ¸¼ ] d/ËË|» /«YÁ
YmY É{| f» ÉZÅÃÁa ,ÃÌ£ Á [ÂÌ sÔY ,dÌ§ {Â^Æ] ÉY] dY
. {{³
½Z¿ 3- 2 ¶° { Ä¯ Â½Z¼Å (1) /ËÂ» Y Äf/§³] ½Z¼fyZ/
. |À¯Ê» tËe Y Ê¿Z¼fyZ ÉÃÁa cZÌu ÉÄyq ®Ë ,dY Ã| Ã{Y{
ÊuY Á ÊnÀ ½Z°»Y cZ ·Z» ,ÃÁa É|À] cÂ / ÊnÀ ½Z/°»Y
}ZzeY Ä¸u» ¾ËY ½ZËZa { Á¿ / Á] ºÌ¼/e ®/Ë . {^/ÅY |Ì/ËPe Á
. {{³ Ê»
{Z¨» Á ËY ,É|À]½Z» Á ÄÀËÅ ,ÄËZa ÊuY / ÊuY Á ÉËÄ»Z¿]
Ä¸u» ¾ËY ½ZËZa { Ã|¼ ÉZÅ½Z¼Ìa . Ê¸Ì/ë É/ËÄ»Z¿/] Á ½Z¼Ì/a
. |¿ÂÊ» Y~³YÁ
cZÌPe . ½Â»M Á \¿ ,Ê¿Y¼ ÉZÅZ¯ ,¶ËÂve ,dyZ / ½Z¼fyZ/
. |¿ÂÊ» ¶»Z¯ É{ZË |u Ze Ä¸u» ¾ËY ½ZËZa {
Ä¸u» ¾ËY ½ZËZa { . Ê/ËZÆ¿ ÉY|/Æ´¿ Á ½Â/»M / ÉY|/¿YÃY Á ¶/ËÂve
. |¿Y{ Y« cZÌ¸¼ ¶»Z¯ [d Ì§ ] { cZÌPe
Ê§Â» ,dY Ã| Ã{Y{ ½Z¿ 4- 2 ¶° { Ä¯ Â½Z/¼Å . ÉZ/ÁY{
ÉZÁY{ |Ë|m µÂv» ®Ë ÉÄ Âe ÉY] Y ÃÁa cZÌu ÉÄyq ®/Ë
. |À¯Ê» ¦Ë e Z°Ë»M ÉÃ|vf» cÓZËY {
ÊËZZÀ ÉY] É{]Z¯ Á ÄËZa cZ¬Ì¬ve ÉÃ|¿Ì/³]{ / É/´·Z]£ Á ¦/¯
.|Z]Ê» ÊÀÌ·Z]Ìa ½Â»M ÂÀ»Ä] ¾Ì^¸ÁY{
ÂÀ»Ä] ÉÂ¿Zm Á ÊÅZ´ËZ»M ½Â»M ÉÃ|¿Ì³]{ / ÊÀÌ·Z]Ìa ÉÄ /Âe
dYÂy{ ÉÃ|¿Áa ¶Ì°e Á ÉZÃ{Z»M ÃY¼ÅÄ/] ,Ê/ËYZ¯ Á Ê/À¼ËY ¾/ÌÌ e
.|Z]Ê» (IND) |Ë|m ÉÁY{ Ê]
, 3 Á 2 , 1 Ä¸u//» Ê//ÀÌ·Z] ÉZ//Å½Â//»M ÉÃ|¿Ì//³]{ / d//î ÉZ//ÅZ¯
|//Ë|m ÉÁY{ d//YÂy{ ÉÃ|¿Á//a ¶Ì°//e Á ÉZ//Ã{Z//»M ÃY//¼ÅÄ//]
. |Z]Ê» (NDA)
ÉY] ZÌ¿{Â» f/Ì] ÉZ/ÅZ¯ ÉÃ|¿Ì/³]{ / Ä/WYY Y /a d/Ì·Z §
. |Z]Ê» ÁY{ Á Y~£ NDA ÉY{Y Ê] Y Ê¿Z^Ìfa
20
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
Y§Y¹¿ cZÌ/u ÉÄy/q µÁY|f/» µ|/» É{Y|/ e . Y/§Y¹/¿ ÉÄ /Âe
Ã{Y{ ½Z¿ 5- 2 ¶° { Ä¯ Â½Z¼Å . {Y{ {ÂmÁ Z/]M µ|/» ½Â/r¼Å
ZÆq Á Äyq ZÆq ÉYY{ ÉÀ§ µ|» ®Ë ( 3 ) ½YZ°¼Å Á p¿Â» ,dY Ã|
. |ÀÀ¯Ê» tËe Y§Y¹¿ ÉÄ Âe ÉY] Y ]
¥Y|ÅY ¦Ë e ,Z¯Á\¯ cZ»Y·Y ÉÁM¼m / ¹Â/Æ¨» cZ^/iY ÉÄy/q
{ZnËY ,Ê¬À» s Á ºfÌ Ê» ÂÆ¨» s ÉÄÌÆe ,¹ÂÆ¨» cZîY ÉY]
Á ®Ë ¶Ì¸ve ¹Zn¿Y ,Ë~a ½Â»M ÉZÅÄ»Z¿] |Ì/·Âe ,¹Â/Æ¨» cZ^/iY
. ¿ ÄWYY
¥Y|ÅY ¦Ë e ,ºf/Ì cZ»Y/·Y kYzf/Y / µÁY dyZ/ É Äy/q
{ZnËY Á ÊuY ,ºfÌ Ê/¬À» s/ É ÄÌ/Æe ,µÁY dyZ/ ÉY/]
Á µÁY dyZ Ê]ZËY ,ºfÌ ½Â»M ÉZÅ Ä»Z¿] |Ì·Âe ,µÁY dyZ/
. ¿ ÄWYY
¥Y|ÅY ¦Ë e ,ºfÌ cZ»Y·Y kYzf/Y / ¹Á{ dyZ/ ÉÄy/q
,¹Á{ dyZ {Z/nËY ,Ê/°ËÌ§ s/ É ÄÌ/Æe ,¹Á{ dyZ/ ÉY/]
ÄWYY Á ¹Á{ dyZ Ê]ZËY ,Ê/§ ºf/Ì ÉZ/Å Ä»Z¿/] |Ì/·Âe
. ¿
21
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
{Z//nËY ,Ê//ËZÆ¿ s// Á |//uYÁ ¶»Z//¯ cZ»Y//·Y / Ê//ËZÆ¿ É Äy//q
ÉZÅ ½Â»M Á ºfÌ ,Ê§ ºfÌ ,| uYÁ ÉYmY ,ÊËZÆ¿ dyZ
. Ë~a
ÃÁa ½Z ¨¿É}
2- 2
ÃÁa { µZ § cÂÄ] Ä¯ |ÀfÅ ÊËZÅ½Z»Z Á {Y§Y ÃÁ/a ½Z/ ¨¿É}
ÉYmY ÉÄnÌf¿ ÉÄYÁÄ] ZÆ¿M §ZÀ» dY ¾°¼» Z/Ë |À/Z]Ê/» Ì/³{
-{Ì´] Y« ÌiPe dve Ê¨À» ZË d^j» cÂÄ] ÃÁ/a ¶Ì/¼°e Z/Ë ÃÁ/a
ºÌe . |ÀËZ¼¿ }Â¨¿ µZ¼Y ½M lËZf¿ ZË ÃÁa ] ZÆ¿M d/Y ¾/°¼» ¾/ÌÀr ¼Å
½Z ¨¿É} |ËZ] ª§Â» ÉÃÁa ®Ë Y ½ZÀÌ¼Y µÂu ÉY] ÃÁa d/ËË|»
½M ] b Á |ËZ/¼¿ ¾/ÌÌ e Y Z/Æ¿M ÉZ/ÅÉ|À/»ZÌ¿ ,|À/¯ ÊËZ/ZÀ Y
ZÌ] ½Z ¨¿ É} ÊËZZÀ \¸£Y . |ËZ¼¿ ÉY~³iY Á dËË|» Z/Å É|À/»ZÌ¿
{ ÁY ¹Y|zfY Ä¯ Zf¿Â» y ³Z¯ ®Ë ZËM ,µZj» ÉY] . |Z]Ê/» Y Â/{
®Ë ,{Y{ Ê´f] |/Ë|m µÂ/v» Ê/uY É ÃÁ/a Ê/mÁy Ä/] Ã|À/ËM
.|Z]Ê» ¨¿É}
: Y |ÀeZ^ ÉYÃÁa Å É|Ì¸¯ ½Z ¨¿É}
. |Z]Ê» ÃÁa dËË|» µÁR» Ä¯É{§ / ÃÁa Ë|»
Y« Ã{Z¨fY {Â» Y ÃÁ /a µÂ/v» Ä/¯ Ê¿Z»Z/ Z/Ë {/§ / Éf/»
ÉY] . |Z] ÄfY{ {ÂmÁ Éf» ÄËÓ ¾/Ë|Àq d/Y ¾/°¼» . |/Å{ Ê/»
Ê¿Z°a ¶»Z |Ë|m ÊËÁY{ µÂv» ®Ë ½ZËf» dY ¾°¼» µZj/»
Á |ÀÀ¯ Ê» ¥» Y ½M Ä¯ Ê¿YZ¼Ì] ,|ÀÀ¯ Ê/» /ËÂne Y½M Ä/¯ |À/Z]
ÉZ Å ÃÂu Êy] { . |ÀÀ¯ Ê» d/yY{a µÂ/a ½M ÉY/] Ä/¯ Ê/¿Y³ Ä¼Ì/]
ËZ { Ä¯ Ê·Zu { -|ÀZ] Ê» ¥{Yf» Ã|ÀÀ¯ ¥» Á Éf» É{]Z¯
22
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
ÉY|Ëy Y ÃÁa lËZf¿ Ä¯ {{³Ê» ©ÔY ÉYÃ{ZÆ¿ Ä] Éf» [É{]Z¯ ÉZÅÃÂu]
.|À¯Ê» ¥» Y ÃÁa µÂv» 0Z¼Ì¬f» Ä¯ dY Ê¯ Ã|ÀÀ¯¥» Á |À¯Ê»
cÂÄ] ½Y /´Ë{ Y Ì/] ¿ZÀ/¯Z¯ Ä/¯ Êf¯/ / Ê/ËYmY ½Z»Z/
. |ÀfÅ Ì³{ ÃÁa Z¯ ¹Zn¿Y { ºÌ¬f»
. |ÀÅ{Ê» ¹Zn¿Y Y ÃÁa Z¯ Ä¯ ÊÅÁ³ / ÃÁa ºÌe ÉZY
ÊËYmY ½Z»Z Y kZy ZË ¶yY{ { ÊÅÁ³ ZË {§ / Y~/³ ÄËZ»/
ºÅY§ ÃÁa ÉY] ÊÀm Z/Ë É|/¬¿ cÂ/ Ä/] Y Ê/·Z» ]ZÀ/» Ä/¯
. {ÁM Ê»
½Z ¨¿ É} ÉY] ÊeÁZ¨f» ZÌ] ÉZÅ Äf/{ Á Z/Å ¹Z/¿ ,ZÆÀ/ËY /] ÃÁÔ/
,½YY~³ ÄËZ»/ Á ½ZËZ»/§Z¯ ,Ê/mZy Á Ê/¸yY{ / {Y{ {Â/mÁ ÃÁ/a
Êf·Á{ ÉZÅ{ZÆ¿ ,ZÆ¿M ÉÃ{YÂ¿Zy Á ºÌe ÉZY ,½YZ°¿Z¼Ìa Á ½Z³|À/Á§
23
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
}Â¨¿ µZ¼Y ÉZÅ½Z»Z ,Ê¬Ì¬u ½Y|¿ÁÆ ,ZÅÄ¿Z/ ÉZ/ÅÊ/³|ÀËZ¼¿ Á
É|À] ÃÁ/³ Á ÉY~/³ ¹Z/¿ . ¹Z/ c Â/ Ä/] Ä/ »Zm Á Ê/¼WY{ Z/Ë Ê/f«Â»
ÊËZÅ ½Z»Z ZË {Y§Y ÊËZZÀ ÉY] ÉY Ä¸ÌÁ µÁY É Äm{ { ½Z ¨¿ É}
Á ZÅ ¬¿ dY ¾°¼» . |ÀËZ¼¿ Ê» Ê¬¸e ¨¿ É} ½YÂÀ Ä] Y {Ây Ä¯ dY
®Ë Ä¯Ê¿Z» ½Âr¼Å ,|Z] ÄfY{ Ê¿ZÂaºÅ ½Z ¨¿É} ÉZ/ÅdÌ·ÁR/»
Y Ê·Z» ]ZÀ» ,dY Ä¿Z yZ¯ ®Ë ÊuY µZu { Ä/¯ Ê/|ÀÆ» d¯/
. |À¯Ê» ºÅY§ Ä¿ZyZ¯ ½M ÉY] Ì¿
\¸£Y ½Z ¨¿É} YË ,|Z] YÂ{ ¨¿É} cYZf¿Y dËË|» dY ¾°¼»
ÉY] . {{³ nÀ» Z e Ä] |¿YÂeÊ» Ä¯ |ÀZ]Ê/» cÁZ¨f/» ¥Y|/ÅY ÉYY{
: µZj»
,Ã{¯ dYÂy{ |Ë|m dËË|» cZÔY ºfÌ ®Ë Ä¯ Êz] /Ë|»
ºfÌ Z¼ » ,|Z] ÄfY{ ¶ËZ/¼e ¾/ÌËZa É ÄÀ/ËÅ Ä/] d/Y ¾/°¼»
Z°¿Z¼Ì//a Á |ËZ//¼¿ |Ì//¯Pe ÉÁM¾//§ ½{Â//] Ê//·Z Ä//] d//Y ¾//°¼»
{Â ½{¯ j¯Y|u Ä] ÉZÌ] ÉÄ«Ô dY ¾°¼» Ì¿ Ê/ËÂ¿ Ä»Z¿/]
. |Z] ÄfY{ {Ây
®Ë dÌ¬§Â» dY ¾/°¼» Ê/°Ì¿Áf°·Y d¯/ ®/Ë cZ¬Ì/¬ve ½ÁZ/ »
¾°¼» dyZ ½ÁZ » ,|¿Y|] ÉÁM¾§ ¾ ËeÄf§Ìa { Y |Ë|m µÂv»
¾°¼» Á |À¯ ¦Ë e Ê¿ZÆm Ô¯ { cZÌ]ne { Y dÌ¬§Â» ¾ËY dY
|Ë|m ÉZÅÊ³ËÁ {Y| e ÄmÂf» µÁY ÉÄm{ { Ê/]ZËYZ] ½ÁZ/ » d/Y
. |Z] ½M
{°¸¼ ] dY ¾/°¼» cÔ¤f/» ÉÄ /Âe ÉÃÁ/a ®/Ë ÉZ»/§Z¯
|»M{ ½{¯ j¯Y|u Ä] d Y ¾°¼» Ê¸v» d·Á{ ,|ËZ¼¿ ¯¼e «Â»Ä/]
Ä] dY ¾°¼» ÊÌv»dË ÃÁ/³ ®/Ë ,|/Å{ ½Z/¿ ¶ËZ/¼e Ê/eZÌ·Z»
Á |Å{ ½Z¿ Ä«Ô Ê/Ìv» d/Ë [Â¸»Z/¿ cYÌ/iPe ½{/¯ ¶/«Y|u
. |ÀZ] ÄfY{ |Ì»Y ÃÁa ½Z°» ÌÌ¤e Ä] ÁZn» ¾ÌÀ¯Z Ä¯ dY ¾°¼»
½Z// ¨¿ É} Y É{Y|// e Z//Ë Á{ ¾//Ì] ÉZ//Å ¥Ôf//yY Ê//¸¯ d//·Zu {
»Y ¾ËY {ÂmÁ ¾ËY Z] . {{³ ¶§ Á ¶u Éf» /¨¿ Ä/] d/ËZ] Ê/»
ZË |¿YÂe Ê» ½Z ¨¿ É} ËZ cYZf¿Y Á ZÅZÌ¿ Ä¯ d/Ì¿ ZÀ/ » ½Y|/]
¾ÌÀq ÉY] \ZÀ» ÉZÅ ¶u ÃY ¾f§ZË . {Â Äf§³ Ã|Ë{Z¿ dËZ] Ê/»
ÃÁa dËË|» ÉZÅ ·Zq ¾Ëe Ê¸Y Y Ê°Ë |¿YÂe Ê» Ê/ËZÅ ¥Ôf/yY
. {{³ [Âv»
24
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
Ê¿Z»Z cYÌiPe
3/2
ÃÁa {Ây Y e ±] ½Z»Z ®Ë Y Êz] 0 Ó Â¼ » ZÅ ÃÁa
ÉZÅ d^«Y» cZR» ,Êf·Á{ ÉZÅ{ZÆ¿ ,ZÅ d¯ / |ÀZ] Ê»
Êfu . ÃÌ£ Á ÉY Ä§u ÉZÅ ¾¼n¿Y ,Ê¸¸¼·Y ¾Ì] ÉZÅ{ZÆ¿ ,ÊfY|Æ]
,f» ÉZne dÌ·Z § ) ½Z»Z ®Ë [ {Ây ] ÃÁa Ä¯ Ê»Z´ÀÅ
{ZnËY Y ½M Ä¯ ÊËZÅ ½Z»Z ZË ½Z»Z Y ºÅ ÂÀÅ ,|Z] ( d¯Y
ÉZÅ ºfÌ Ä] ÄmÂe Z] Ì¿ ½Z»Z ¡Â¸] . {Ë~a Ê» ÌiPe ,|¿Y Ã{¯
dËË|» É ÃY{Y Á Ê¿Z»Z ZfyZ ,®^ ,²ÀÅ§ ,ÃÁa dËË|»
ÉZÅ Ä^Àm Ë ÉZÅ z] . {Y~´] ÌiPe ÃÁa ] |¿YÂe Ê» ÃÁa
ÉY~³iY µZ¼fuY Ä ¯ Y e ±] Ê¿Z»Z ÉZÅZfyZ ¾ËY É|Ì¸¯
. |À¯ Ê» tËe ,{Y{ {ÂmÁ ÃÁa ] ZÆ¿M
Ê¿Z»Z ÉZÅºfÌ
1/3/2
ÉÃ|¿Ì³]{ 0Ze|¼ ZÆ¿M cZÌ¸¼ Ä¯ |ÀfÅ ÊËZÆ¿M Âv»ÃÁa ÉZÅ½Z»Z
:|¿ÂÊ» ºÌ¬e Äf{ Á{ Ä] ZÅ½Z»Z ¾ËY .|Z]Ê» ZÅÃÁa
½Y´Ë{ ÉY] ZÅÃÁ a ¹Zn¿Y Y 0 Z e|¼ Y {Ây |»M{ Ä/¯ Ê/ËZÅÊ¿Z»Z/
,Ê|ÀÆ» ÉZ/Åd¯/ ,ÉZ/¼ » ÉZ/Åd¯/ / |/¿ÁMÊ/» d/{Ä/]
ÉZ//Å½Z»Z// ,d//·Á{ ½YZ°¿Z¼Ì//a ,½Z¼fyZ// ½YZ°¿Z¼Ì//a ,½YÁZ//»
. ÃÌ£ Á Êf·Á{Ì£
( {Â Âm 3 / 1 z] Ä] ) ZÅÃÁa ÉZÀ^» ] 5 d ËË|» Ä¯ ÊËZÅ½Z»Z
. |¿YÄf§Ë~a Y
dËË|» Ä¯ |ÀÀ¯ ¬f» Y ÊfËË|» É ZÅºfÌ |À¸ËZ» ZÅ½Z»Z ¾ËY
cÂÄ] 0 Z ^·Z£ ZÆ¿M Ê·Z» ÉZÅºfÌ µZj» ÉY] . |ËZ¼¿ ¶ÌÆe Y ÃÁa
½Z»ºÅ ÉÃÁa ¾Ë|Àq ÊÅ{Y³ Á ÉÌ´Ìa ,ÉY|]Zu ÉY] Zy
. dY Ã| ÊuY
ÊfËË|» ÉZÅºfÌ ½M |«Z§ 0 Z ^·Z£ Âv»ÃÁa ÃÌ£ ÉZÅ½Z»Z
Ã| ÊuY ÃÁa ÉZÅZÌ¿ Y YZ¯ Á z]iY Ê¿Z^Ì fa ÉY] Ä¯ |ÀZ]Ê»
eYÂ{ Y ÃÁa dËË|» 0 Ó Â¼ » ÃÁa ] ÊÀf^» ÉZÅºfÌ {Â^¿ . |ÀZ]
ZË ZÅz] ÉYY{ Âv»ÃÁa ÃÌ£ ÉZÅ½Z»Z {YÂ» Êy] { . {ZÊ»
Á |ÀÀ¯Ê» ¶¼ Âv»ÃÁa ÉZÅ½Z»Z cÂÄ] Ä¯ |ÀfÅ ÊËZÅ|uYÁË
. |ÀZ]Ê» ½M Z] Ê^ZÀf» ÉZÅºf Ì ÉYY{
25
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
ÉZÅºfÌ ÉY~³iY ÉÃÂv¿ Y d«{Ä] dËZ]Ê» ÃÁa dËË|» ºÌe
ÉYÄ¨ÌÁ ½YË|» Ä] ½Z»Z ³Y ,µZj» ÉY] . |Z] ÃZ³M ÃÁa ] Ê¿Z»Z
¾°¼» ÃZ´¿M ,|Å{ Y{Za ZÅÃÁa Ä] ½ZÀ¯Z¯ ½Z» Ìze ÉY] {Ây
Ä°ÀËY Y ½ZÀÌ¼Y µÂu ÉY] ÃÁa dËË|» ºÌe |Z] ¹Ó Ä¯ dY
Y« Ã{Z¨fY {Â» z]iY ÊeÂÄ] ÃÁa Ä] Äf§ZËZfyY Z¯ ÉZÅÁÌ¿
. |ËZ¼¿ µZ¼Y Y ÊËZÅµfÀ¯ ,|¿YÄf§³
Ê¿Z»Z ÉZÅ®^ Á ZÅ²ÀÅ§
2/3/2
¾ËY . |¿Y Ã{Â¼¿ {ZnËY ¦ÌÂe ¶]Z« Á Zf°Ë Ê´ÀÅ§ ZÅ ½Z»Z fÌ]
Á ½ZeY{Z¬fY ,½ZËZÅZnÀÅ ,½Z¯f » ÉZÅ Y { ZÅ ²ÀÅ§
Ä] d^¿ ½ZÅZ³|Ë{ { -½ZËZÅ ÄËÁ Á ZÅ dZÌ { -½ZeYZf¿Y
0 Z ^·Z£ . dY Ã| ° À» É´Ë{ Z¼Ì] ¶»YÂ { Á c|« ]YÁ
ÉY] . |¿Y~³ Ê» ÃÁa ] Ê¼Ì¬f» ÌiPe Ê¿Z»Z ÉZÅ ²ÀÅ§
: µZj»
{ ,dY ¶ËZ¼f» µÂ¼ »Ì £ ZË ÓZ] ®Ë ÉYY{ {°ËÁ Ä/] Ä/¯ Ê/¼Ìe
Y« |ÌËPe {Â» ÉY] ÉeÓZ] ¿Z Z]Ê] ZË ¾/Ë§MZ¯ ½Z»Z/ ®/Ë
. dY{ |ÅYÂy ¾f§³
½Z»Z ®Ë { Âmd¯Z/» ZÌ/] ®^/ ÉYY{ ÉÃÁ/a /Ë|» ®/Ë
Ä¯Ê·Zu { ,|Z]Ê» cÔ°» Z] ÄÆmYÂ» Ã{Z»M ÊêY» Ä¸¸ c|Ä/]
½Z»Z// ®//Ë { Ì//¿ Y ³Y|f//«Y ®^// ÉYY{ ÉÃÁ//a //Ë|» ®//Ë
. dY ÄmYÂ» ·Zq Z] ÃY|¿Y ½Z¼ÅÄ] Âmd¯Z»
26
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
Ê¿Z»Z ZfyZ
3/3/2
Ä¯ Y ÊËY ZË ]ZÀ» Ä] Êf{ ½YÌ» ÊËYmY ½Z»Z ZfyZ \¸£Y
{Á|v» ,{Â] |ÀÅYÂy f{ { ÃÁa ÉY] ]ZÀ» [ËY ] ½M dve
Y ¦Ì ®Ë ÉÃ f³ |À¿Z¼Å ½YÂeÊ» Y Ê¿Z»Z ÉZÅZfyZ . |ËZ¼¿Ê»
ZÆ¿M ¾Ì] { ÊËeZ» ÉZÅZfyZ Y ÊÂÀe ÃY¼ÅÄ] , ÉYÃÁa Ze ÉYÄ¨ÌÁ
Ê¸Y YÂ¿Y ÃÁa Z] ê» É|Ì¸¯ ÉZÅÊ³ËÁ 6/ 2 ¶° . {¯ ¦ÌÂe
, 1 / 9 z] { ÃÁa ZfyZ . |Å{Ê» ½Z¿ Y ÃZ´À] Ê¿Z»Z ÉZÅZfyZ
. {Ì³Ê» Y« hv] {Â» ,Ê¿Z»Z ÉËÄ»Z¿]
Ã| Ã{Y{ ½Z¿ 7 / 2 ¶° { Ä¯ ®ÌÔ¯ ÉY Ä¨ÌÁ ½Z»Z
z» ©Â§Z» ®Ë |À»Z¯ Å ½M { Ä¯ dY ÊêY» Ä¸¸ ,dY
¶j» ,|¿Â Ê» É|À] Ã Á³ ze ZY] ÓZ] t { ½ZÀ¯Z¯ . {Y{
ÉZÅ ½Z»Z Ä] Ê|ÀÆ» Ä¯ ÉY|]Zu Á Ê|ÀÆ» ,Ê]ZËYZ] ,|Ì·Âe
e ±] ½Z»Z ¾ËY Z¯Á \¯ Y Ä¯ {{³ Ê» ºÌ¬e ÉY Ä¨ÌÁ
ÉZÅ ½Z»Z ºÅ ÂÀÅ .( ©] Á ®Ì¿Z°» µZj» ÉY] ) |ÀËZ¼¿ Ê» Ê¿Z^Ìfa
ÃÁa ¾ËY ¿ {Â» É Ã{Á|v» Ê·Á ,|ÀZ] Ê» ÃÁa ÉYY{ ÉY Ä¨ÌÁ
½Z»Z ®Ë { Ê|ÀÆ» z] : |Z] Ê» {Á|v» Ä¨ÌÁ ½M ÉZÅ» Ä]
dyZ Á Ê]ZËYZ] ÉZÅ z] Y ¶¬f» cÂ Ä] Y {Ây Z¯ ÉY Ä¨ÌÁ
|Ë|m µÂv» ®Ë É Ä Âe Ä¯ Ê»Z´ÀÅ ,µZj» ÉY] . {Y{ |ÅYÂy ¹Zn¿Y
\¸£Y ÊuY É Ä¸u» ,{Y{ Y« ÉY Ä¨ÌÁ 0 Z § ½Z»Z ®Ë |Æ e {
z] ½ZÀ¯Z¯ É Ã|¿Ì³]{ ZÆÀe Á {Â Ê» Ã|Ì»Z¿ ÊuY É ÃÁa
¾ËY ,{Â s» ÊËZÅ µYR dyZ {Â» { ³Y . |Z] Ê» Ê|ÀÆ»
ÁY Ä¯ |¿Â Ê» ¶¬fÀ» z] ÌW Ä] \eY» Ä¸¸ Ì» { cÓYR
ÌW b . |À¯ Ê» cÂ» dyZ z] ÌW Z] Ä]Y ¾ËY {
É ÃÁa Ë|» Ä] \eY» Ä¸¸ Ì» { Y xZa Ê|ÀÆ» z]
. |¿Y{³ Ê»Z] Ê|ÀÆ»
¶° { Ä¯ {Y{ Y« ÉY ÃÁa ½Z»Z ,¦Ì ¾ËY ¶]Z¬» ¥ {
\¸£Y ºÌe ÉZY ,ÉY ÃÁa ½Z»Z ®Ë { . dY Ã| Ã{Y{ ½Z ¿ 8 / 2
ÃÁa Z¯ { ½Z»Z ]ZÀ» fÌ] . |¿Â Ê» Ã{Y{ Y« ½Z°» ®Ë {
. |¿Y{ É{ZË cYZÌfyY Á µÔ¬fY ZÅ ÃÁa ½YË|» Á |¿Â Ê» Ì³{
z] Ä¯ |ÀfÅ Ê¿Z»Z ÉZÅ|uYÁ ÉYY{ 0 Z ^·Z£ ÉY ÃÁa ÉZÅ ½Z»Z
Y³ ÃÁa Ë|» Ä] 0 Z ¼Ì¬f» ZË ZÅ ÃÁ³ ¾ËY Ê·Á ,|¿ Â Ê» Ã|Ì»Z¿
27
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
ºÅY§ ¦¸fz» ÉZÅ ÃÁa ÉY] Y ½Z^Ìfa cZ»|y ZË |ÀÅ{ Ê»
. |¿ÁM Ê»
,dY Ã| Ã{Y{ ½Z¿ 11 / 2 Ze 9 / 2 ÉZÅ¶° { Ä¯Â½Z¼Å
ÉYÄ¨ÌÁ Á ÉYÃÁa ÉZÅÄz» Y Ê^Ì¯e ÉYY{ ÊËeZ» ÉZÅ½Z»Z
{ Y ÉYÄ¨ÌÁ ½Z»Z ÉZÅÊ³ËÁ Y ÉZÌ] ¦Ì ÉZÅËeZ» . |ÀfÅ
®Ë ¬¿ fÌ] ZÆ¿M { ÃÁa Ë|» ¬¿ Á |¿YÃ{Â¼¿ ü {Ây
,Âv¿ ¾Ì¼ÅÄ] . Ë|» ®Ë ¬¿ Ze dY Ã|ÀÀ¯Ëe ZË Ã|ÀÀ¯²ÀÅZ¼Å
|ÀZ]Ê» ÉYÃÁa ½Z»Z ÉZÅÊ³ËÁ Y ÉZÌ] ÉYY{ ÉÂ« ÉZÅËeZ»
½ZÀ¯Z¯ Á ÄuÔ» ¶]Z« cYZÌfyY ÉYY{ d«Á¹ Z¼e ÉÃÁa ½YË|» ÊÀ Ë /
. ÃÁa { d«Á¹Z¼e ÉY{Y
ÉZÅ½Z»Z \¸£Y ,dY Ã| Ã{Y{ ½Z¿ 12 / 2 ¶° { Ä¯Â½Z¼Å
ÉY] . |ÀZ]Ê» ZÅZfyZ Â¿ ¾ËY ÉÄ¼Å ¶»Z ¦¸fz» sÂ { ½|»
®Ë ½{Â¼¿ ÃY{Y ÉY] ÉYÄ¨ÌÁ 0 Z ZY ½Z»Z ®Ë Êfu dY ¾°¼» µZj»
Ê¼Ìe ¾ÌÀq . |Å{ ¶Ì°e ÊZy ÉÃÁa ºÌe ®Ë ,ÊeZÌu ÉÃÁa
ÉYÃÁa ½Z»Z ®Ë { Y ÃÁa ®Ë ÉZÅÊ³ËÁ Y ÉZÌ] |¿YÂeÊ»
ÉZÅz] Y d«Á¹Z¼e ½Y|À»Z¯ ¶»Z dY ¾°¼» ºÌe ¾ËY . |Z] ÄfY{
ÉZÅÄËÁ ÉÄÂ¼n» ,ºÌe ¾ËY dY ¾°¼» -|Z] ÉYÄ¨ÌÁ ¦¸fz»
Á {Y|¿ZfY ZfyZ Y kZy |¿YÂeÊ» Á |ËZ¼¿ ÄÌÆe Y {Ây Zy ÊeZÌ¸¼
. |ËZ¼¿ ¶¼ ÊÅ{Y³ Ê¼
28
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
ÃÁa ÃY{Y
4/3/2
. |ÀZ]Ê» ZÅ{]Z¯ Y Ê¨Ì ÉYY{ ÃÁa ÉÃY{Y ÉÃ|ÀÅ{¶Ì°e ½Z¯Y
½YË|» Ä] ½Z^Ìfa ¦ËZÁ ÉÄWYY Y ÉZfÂÌa { |¿YÂeÊ» ÃÁa ÉÃY{Y
lËZf¿ µÁR» «YÁÄ] Ze ÃÌ£ Á ZÅÂ´·Y ,Y§Y ¹¿ Â»M ¶°Ä] ZÅÃÁa
. |ËZ¼¿ ¶¼ ,½{Â] ÃÁa
Ê»Â¼ dËË|» É|Ì¸¯ ÉZÅcZÆ»
4/2
dËË|» ÉZÅÄ^Àm ¹Z¼e Ä] Ä¯ dY Ã{f³ ÊÂÂ» Ê»Â¼ dËË|»
dËË|» ] ZÅÂÂ» ËZ ½ZÌ» { . {Y{aÊ» Z¯ µZu { d¯ ®Ë
: |Z]Ê» Ë {YÂ» ÉÃ|¿Ì³]{ [Ê»Â¼
Á dyZ Á Ä /Âe Á ªÌ/¬ve ,Ê/]ZËYZ] Á Á/§ ,ÉY|]Z/u Á Ê/·Z»
. ËÂe
. ÊeZÌ¸¼ ÉËÄ»Z¿] Á Ê°Ìf¯Ze ÉËÄ»Z¿] ,É{^ÅY ÉËÄ»Z¿]
Á ©Â¬u ,Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ÉÃY{Y ,Ê¿Z»Z Zf/§ ,Ê¿Z»Z/ ÉZÅZfyZ/
. Ê¸¤ ÉZÅÌ» Á §ZÀ» ,ZËY»
,Êfa ,ZÌfyY ËÂë ,Ì/´¿Y ªË/ Y ÉZ/¯ /]YÁ d/ËË|»
. ZÅ®ÌÀ°e ËZ Á Z e dËË|» ,ÉZºÌe
Á Àe dËË|» ,Êz ½Z» dËË|» ªË Y ¾fËÂy /] d/ËË|»
. ZÅ®ÌÀ°e ËZ
29
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
ÉZÅcZÆ» {ZnËY Ê¸Y ÉZÀ] ²À Ê»Â¼ dËË|» ÉZÅcZÆ»
ÃÁa Ë|» ÉY] \¸£Y ZÅcZÆ» ¾ËY . |ÀËZ¼¿Ê» ºÅY§ Y ÃÁa dËË|»
Y ®Ë Å { cZÆ» ,z» ÉÃÁa Å { dY ¾°¼» . |ÀfÅ ºÆ»
É|Ì¸¯ ÉZÅcZÆ» ,z] ¾ËY . |ÀZ] ZÌ¿{Â» Ê»Â¼ dËË|» ÉZÅÃÂu
{ Á |¿Y~³ ÌiPe ZÅÃÁa j¯Y ] {ÁÊ» µZ¼fuY Ä¯ Y Ê»Â¼ dËË|»
¾ËY . |À¯Ê» tËe ,{ÂÊ¼¿ ÄfyY{a ZÆ¿M Ä] |À ¾ËY ´Ë{ ÉZm pÌÅ
ZÆ¿M {]Z¯ Á |¿YÃ| |Àf» Ê]ÂyÄ] Ê»Â¼ dËË|» cZÌ]{Y { ZÅcZ Æ»
. |Z]Ê» Ä]Z» 0 Ó ÂY ÃÁa ®Ë {
30
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
Ä] ZÆÀe Ä¯ {Y{ {ÂmÁ Ì¿ dËË|» Ê»Â¼ ÉZÅcZÆ» Y ÉZÌ]
½YÂÀÄ] . |ÀZ]Ê» ê» ÊZy É{]Z¯ ÉZÅÃÂu ZË ¾Ì » ÉZÅÃÁa
,dY ÊeZÌu Ê¿Z¼fyZ ÉZÅÃÁa ¹Z¼e { 0 Z ^Ë¬e ºÌe ÉZY ÊÀ¼ËY ,µZj»
. {Y{ Ê¼¯ dÌ¼ÅY Y§Y¹¿ ÉÄ Âe ÉZÅÃÁa j¯Y { Ê·Á
É^Å
1/4/2
Á{ Å Ä] ZÌ¿ ] Ä¯Ê·Zu { |¿Y{Ê» ËZ¼f» Y dËË|» Á É^Å eZ¯
. {{³Ê» ¦Ì lËZf¿ \mÂ» É´Ë{ ½Á|] Ê°Ë 0 Ó Z¼fuY : |ËZ¼¿Ê» |Ì¯Pe
31
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
Zf¿Y {Â» É|Ì¸¯ lËZf¿ ¹ÁY|» {ZnËY » Z] dËË|» 0 Ó Â Y Ä¯ |ËÂ³Ê» ÁY
: |Z]Ê» Ë {YÂ» ¾¼f» É^Å Ä¯Ê·Zu { dY ê» « ½Z ¨¿É}
{ZnËY dÆm ÊËZÅ{^ÅY Á Ã|ÀËM Y ÉY|¿Yº/q ¾/ËÁ|e / Ê/Å{d/Æm
. Y|¿Yºq ½M ª¬ve ÉY] ZÌ¿{Â» cYÌÌ¤e
Ä] Y{¯ Á Zf¨³ ªË Y Y|/¿Yº/q µZ¬f/¿Y / {Y/§Y ½{Â/¼¿ Â/º/Å
d¯Z» Ä] Y|¿Yºq ¾ËY ª¬ve ÉY] dY ¾°¼» Ä/¯Ê¿Z/¯ ÉÄ/¼Å
. |Z] ZÌ¿ ZÆ¿M
Á Â {ZnËY ÂÀ»Ä] {Y§Y Ä] ®/¼¯ / Ê/Å{ÄÌ/uÁ Á Ì/´¿Y {Z/nËY
Ê ^À» Á ÉÓZ½YÂË{ ,ÊZÌ ¿YÂ» ] Ä^¸£ ÉY] ½Z/{Ây { ©Â/
. ÌÌ¤e {ZnËY ÂÀ»Ä]
Ë|» Y 0 Ó Â¼ » e ±] É ÃÁa ®Ë { Â y Ä] ,ÃÁa ®Ë {
É^Å ,{ÂmÁ ¾ËY Z] . |Z] Ì¿ ÃÁa ^Å Ä¯ {Á Ê» Zf¿Y ÃÁa
ÃÁa ¾Ìu { |¿YÂe Ê» É^Å : |Z] Ê¼¿ ÃÁa Ë|» Ä] {Á|v»
É^Å . {{³ Y]Y cÁZ¨f» ZÌ] ÉZÅ ½Z» { ¦¸fz» {Y§Y Âe
( ºÌe É^Å Á ÊÀ§ É^Å ,ÃÁ a É^Å ) ÃÁa sÂ ¹Z¼e { |ËZ]
. {Â Y]Y
ZêY ÉY«]
2/4/2
µÁR» Ã|Àf§ . |Z]Ê» cZÔY µ{Zê ÉÃ|¿Ì³]{ ZêY ÉY«]
|¿YÂf] Ã|¿Ì³ Ä¯ÉÂÄ] ,|ËZ¼¿ ¶Ì¼°e Á tË ,tYÁ Y cZÔY Ze dY
dY ½M Y ½ZÀÌ¼Y µÂu µÁR» Ã|¿Ì³ . |À¯ d§ZË{ Êf{Ä] Y½M
ÉY«] . {ÂÊ» { Êf{Ä] Á Ã| d§ZË{ ¶»Z¯ ÂÄ] cZÔY Ä¯
: {Y{ ÉZÌ] {Z ]Y ZêY
. ÉZf¨³ Á ÉY|ÌÀ ,ÊÅZ¨ Á Ê^f¯
Á ¹Â¼ ,ZÅ Ä¿Z ,Éf/» Z/] ) Ê/mZy Á ( ÃÁ/a ½Á{ ) Ê/¸yY{
.( ÃÌ£
cY¯Y~» ,dY{{ZË) Ê¼Ì£ Á (ÃÌ£ Á ÊÆÌmÂe cZ¸m ,ZÅY³) Ê¼
.(ÃÌ£ Á Ê¼Ì£
½Z»Z Á ½Z¨Ë{ ºÅ Z] ) Ê¬§Y Á ( ½Z»Z/ ¾/ÌËZa Á ÓZ/] ) É{Â/¼
.( ®Ë
cZZêY dËË|» Ä] ZêY ÉY«] 5 Ê »Â¼ dËË|» ÉZÅcZÆ»
½Z°Ë ½M Z] Z»Y dY ê» ( {ÂÊ» tËe 10 ¶§ { ) ÃÁa
32
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
ÉÃ|¿Ì³]{ Á |Z]Ê» ÉeÃ{f³ ÂÂ» ZêY ÉY«] . dÌ¿
ÃÁa ÉÄ·Â¬» Ä] vÀ» Ä¯ dY ¿Y{ ¾Ë{ZÌÀ] ÉÃ°Ìa ®Ë
: µZj» ½YÂÀÄ] ,|Z]Ê¼¿
Á cZZêY ¿YÂ» ,ÂyZ] ÉZÅÄ/¬¸u / Ã|¿Ì/³ / Ã|Àf/§ ÉZ/Åµ|/»
. ÃÌ£
Äq ,{¯ Y«] ZêY |ËZ] Ê^f¯ cÂÄ] Ê¿Z» Ä/q / Ä¿Z/ Â/¿ [Zzf/¿Y
dY{{ZË ®Ë |ËZ] Ê¿Z» Äq ,{¯ Y«] ZêY |ËZ] ÊÅZ¨ cÂÄ] Ê/¿Z»
.ÃÌ£ Á dÂ¿ Ê¼ Y³ ®Ë |ËZ] Ê¿Z» Äq ,dÂ¿ Ê¼Ì£
ZfyZ ,µÂÆn» ÉÄ¤Ì/ ¶]Z/¬» { ¹Â/¸ » ÉÄ¤Ì/ / ¾f/Â¿ ®^/
. ÃÌ£ Á ÃYÁ [Zzf¿Y ,Ä¸¼m
. ÃÌ£ Á É] ÉZÅY]Y ÊuY ,ÃZY ½Z] / ÄWYY ÉZÅ®ÌÀ°e
Z] ÄÆmYÂ» ,Ä¸mÂf{ ® Ë ½{Â¼¿ Ã{Z»M / Ä¸m dËË|» ÉZÅ®ÌÀ°e
. ÃÌ£ Á Z e
dÆm { Ã{f³ ºÌÅZ¨» ¾ËY {]Z¯ ÃÁa cZZêY dËË|»
{ ÉÌ³ ºÌ¼e ,µZj» ½YÂÀ Ä] / |Z] Ê» ÃÁa ®Ë Zy ÉZÅZÌ¿
ÃÁa {°¸¼ Ê¯ Äq Ä] Á ¶° Äq Ä] ,d«Á Äq ,Ä¿Â´q Ä°ÀËY {Â»
. {Â Y³
Ã¯Y~»
3/4/2
½Z] Ä] ½|Ì ÂÀ»Ä] ½Y´Ë{ Z] cÂ» Y dY cZ^ Ã¯Y~»
ÂÄ] dY ¾°¼» ZÅª§YÂe . ª§YÂe ®Ë Ä] Ê]ZÌf{ ZË ZÆ¿M Z] f»
ÉÃ¯Y~» Â¿ Á{ ÉÁY{ Á É³Ên¿ZÌ» -|¿Â Ã¯Y~» ÄYÁ Z] ZË ºÌ¬f»
. |ÀZ]Ê» ÉYÄYÁ
Y ÉZÌ] { Á cZ«ÁY Y ÉZÌ] { ,ZÅÂÂ» Y ÉZÌ] {Â» { cY¯Y~»
½ZÀ¯Z¯ ,Ê·Â¼ » ÉÃÁa ®Ë ÉÃÁ{ µÂ { .|¿Ì³Ê» cÂ ÃÁa sÂ
:|ÀËZ¼¿Ê» Ã¯Y~» ZÆ¿M Ê»Z¼e ZË Ë {YÂ» Y ®Ë Å {Â» { 0ÓZ¼fuY ÃÁa
. É|À]½Z» Á ÄÀËÅ ,Ã{Á|v» ¥Y|ÅY
. É|À]½Z» ZË ÄÀËÅ ,Ã{Á|v» cYÌÌ¤e
. ½Z¼Ìa ËY Á {Z¨»
. ZÅÉY~³YÁ
. ]ZÀ»
33
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
Ä·P» ¶u
4/4/2
ÉÌ³ ºÌ¼e Á Ä·P» ¦Ë e Y Ê^Ì¯e ¶»Z Ä·P» ¶u
. |Z] Ê»
¶WZ» . dY ZÅ Ä¿Z¿ Á ¶¸ ¾f¿Y{ ËZ¼f» ¹¸f» Ä·P» ¦Ë e
Ã| Y~³YÁ ´Ë{ É ÃÁa ®Ë Ä] É|Ì¸¯ |À»Z¯ ®Ë ) Ê¸yY{ |À¿YÂe Ê»
ÃY¼Å ÌyPe Z] Z¯ Á ÉY] ZÌ¿ {Â» Ân» ®Ë ) ÊmZy ZË ( dY
{ cÁZ¨f» cY¿ Ä¬¿ ) ÊÀ§ |À¿YÂe Ê» ¶WZ» . |ÀZ] ( dY Ã|
ÃÁ³ ®Ë ) ÊfËË|» , ( µÂv» ®Ë ÊuY Á ¾ËfÆ] {Â»
ÉZÅ{Ây] ) É{§ ¾Ì] ZË ( |À¯ Ê¼¿ |Ì·Âe Ä»Z¿] Z] ª]Z» ÉY Ä¨ÌÁ
. |ÀZ] ( Ê°^ ZË ÊfÌz
|»MZ¯ ÉZÅ¶uÃY ÊËZZÀ ÂÀ»Ä] Ä·P» ¶Ì¸ve ¶»Z ÉÌ³ºÌ¼e
Âe ) |À¿YÂeÊ» ZÅºÌ¼e . |Z]Ê» ZÆ¿M ½ZÌ» Y Ê°Ë [Zzf¿Y b Á
. |¿Â Äf§³ ZË }ZzeY ( ÉYÄ¨ÌÁ Ë|» ®Ë Âe ZË ºÌe Âe ,Éf»
®Ë ÉYY{ ZÅºÌ¼e ¾ÌÀr¼Å . |¿Â YmY |ËZ] }ZzeY Y | ] ZÅºÌ¼e
Ë{ Ê¸Ìy ZË {Á Ê¸Ìy ³Y « d{ » ºÌ¼e / |ÀZ]Ê» Ê¿Z» À
. |Z^¿ ºÌ¼e « ¾ËfÆ] » dY ¾°¼» {Â }ZzeY
½Z»Z ] ÉY~³ÌiPe
5/4/2
ZÅZ¯ ½{Y{ ¹Zn¿Y » ÊËZ¿YÂe Y dY cZ^ ½Z»Z ] ÉY~³ÌiPe
Á{ Å \ZÀ» { ¹¸f» ½Z»Z ] ÉY~³ÌiPe . « ½Y´Ë{ Âe
/ |Z] Ê» Ì³{ ÉZÅ ½Z»Z ¹Z¼e Ê¼Ì£ Á Ê¼ ZfyZ
¾ÌÀr¼Å . ½Y´Ë{ Á ½YZ°¿Z¼Ìa ,Z¯ ,Éf» ,ÊËYmY ½Z»Z
dZÌ Á c|« ÉZÅZ¯ÁZ { ¹¸f» ½Z»Z ] ÉY~³ÌiPe
. |Z] Ê»
. |¿YÃ| Ã{] Z¯Ä] d^j» ¹ÂÆ¨» Z] ZnÀËY { Á{ Å dZÌ Á c|«
½ZËm ÌÌ¤e ,Zf§ ] Y~³ÌiPe ÉYÃÂ¬·Z] ÊËZ¿YÂe » ½YÂÀÄ] Y c|« 5 ¨ 5 §
Ì£ { Ä¯ ÊËZÅÌq ¹Zn¿Y Ä] {Y§Y ¾fY{YÁ Á d»ÁZ¬ » ] Ä^¸£ ,ZÅ{Y|ËÁ
ÉÄ¿Â³Ä] ½YZ°¼Å Á ¸¯Y . |À¯Ê» ¦Ë e , « {Y{ |ÀÅYÂz¿ ¹Zn¿Y cÂ¾ËY
Y Ê ¼m Z¯ ¾f§³ Y dY cZ^ dZÌ » Ä¯ |ÀËÂ³Ê» ÊÆ]Z»
. |ÀZ] ÄfY{ ÊeÁZ¨f» 0 Ô »Z¯ ªËÔ dY ¾°¼» Ä¯ {Y§Y Y ÊÅÁ³
ê» Ê¼¿Ê] Á Z e Y Ä¿Z«Ôy ÉÃ{Z¨ fY Ä] ¶ËZ¼e Z] dZÌ
34
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
Ä¯ {Ì³Ê» cP¿ d¬Ì¬u ½M Y [ dZÌ ] Ê¨À» ¹ÂÆ¨» Äf^·Y . |Z]Ê»
ÉZÅÉZ] Á c|« Y¿ Ä] ªËÔ ¾ËY ½{Â¼¿ Z³Z dÆm { Ôe
0 Ô »Z¯ Ê³|¿ ZÆ¿M ÉY] dY ¾°¼» cZ«ÁY ÊÅZ³ Ä¯ |»Zn¿YÊ» Ê¿Z»Z
« . {Â \mÂ» Y É¼iÊ]
ÊÌv» / É{Zf«Y / ÊZ¼fmY cY ÌiPe
5/2
ÉÄÀ»Y{ ¶»Z ÊZ¼fmY / É{Zf«Y cYÌiPe ,Ê»Â¼ dËË|» |À¿Z¼Å
{ |ËZ] ÃÁa dËË|» ºÌe . |Z]Ê» ZÅÂÂ» Á huZ^» Y Ê ÌÁ
] Ã|¼ ÉiY |À¿YÂeÊ» ÃÂu ¾ËY { {ÂmÂ» ÉZÅ|¿Á Á ËY Ä¯ |ËZ¼¿
ÃY¼ÅÄ] 0 Ó Â¼ » ÃÂu ¾ËY { ®qÂ¯ ÌÌ¤e ®Ë : |Z] ÄfY{ ZÆ¿M ÉÃÁa
¶Ë|ê ÃÁa {Ây { Ì»MÄ mZ§ ÉZÅ[ÂM Ä] |¿YÂeÊ» ,Ê¿Z» ÌyPe ®Ë
¾Ë|Àq ,ÊZ¼fmY / É{Zf«Y ÉÃÂ¬·Z] ÉZÅÌiPe Y ÉZÌ] ½ZÌ» Y . {Â
Ë { fz» ÂÄ] |¿Y~³Ê» iY ZÅÃÁa ] cY¯Ä] Ä¯ Ã|¼ ÉÄf{
. |¿YÃ| tËe
cY¬» Á ZÅ{Y|¿Z fY
1/5/2
cY¬» Á ZÅ{Y|¿ZfY ¾Ì] ( ISO ) ÉZ{Y|¿ZfY Ê¸¸¼·Y¾Ì] ½Z»Z
: dY ¶WZ« cÁZë Ë cÂÄ]
|Z] Ê» Ã| ÄfyZÀ {ZÆ¿ ®Ë Âe Ã||ÌËPe |À » ®/Ë {Y|¿Zf/Y
,°» Á Ê»Â¼ ÉÃ{Z¨fY { cZ»|y ZË ZÅ|ÀËY§ ,cÓÂv» ÉY] Ä/¯
½M Z] ©Z^¿Y Ä¯ {ÁMÊ» ºÅY§ Y ÊËZÅÄ z» ZË ZÅ½Â¼À/Å ,¾/Ì¿YÂ«
|ÀZ]Ê» Ã{Z¨fY d{ { É{| f» ÉZÅ{Y|¿ZfY « . |Z]Ê/¼¿ Ê/»Y·Y
Ze Äf§³ Ê/°Ì·Á|ÌÅ ÉZ/ÅµZÌ/ Ê/eYu cZ^/i Y ZÅÌ/q ¹Z/¼e Ä/¯
. |ÀÅ{Ê» Âa Y ÉYÄ¿ZËY ÉZÅd°Ë{ ÉÃY|¿Y
Y d »|y ZË |ÀËY§ ,µÂv» ÉZÅ Ê/³ËÁ Ä/¯ d/Y É|À/ » cY/¬»
Ä¯ |Z]Ê» É{/]Z¯ ÉY{Y ËY/ ÉÃ|¿Ì/³]{ Á |À/¯Ê/» ¾/ÌÌ e
Y ÉYÄ¿Â¼¿ Ê¿Z¼fyZ/ ÉZ/ÅÄ/»Z¿¾/ÌËM « . d/Y Ê/»Y·Y ½M Z/] ©Z^/¿Y
. |ÀZ]Ê» cY¬»
¾Ì] YË -{Â¼¿ µZ¼Y Y ¹Ó d«{ cY¬» Á ZÅ{Y|¿ZfY hv] { |ËZ/]
: µZj» ½YÂÀÄ] . {Y|¿ {ÂmÁ Êz» » Á{ ¾ËY
{°ËÁ ®Ë ÉÃ|ÀÀ¯tËe Ä¯ ÊËZÅ½Â¼ÀÅ ½YÂÀÄ] \¸£Y ZÅ{Y|¿Z fY
Ê¿ZÆm cY¬» Ä] ,Ã{f³ dÌ·Â^¬» Z] | ] Á Äf§ZË|·Âe ,|ÀZ]Ê» tmY
35
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
Ê¿Yv] Ì» Á Y Ã{Z¨fY -µZj» ½YÂÀÄ] ) |¿ÂÊ» ¶Ë|^/e ¶ ¨·Z/]
.( Ê¿Z¼fyZ ±] ÉZÅÃÁa É|À]½Z» ÉY]
Âe ,µZj» ½YÂÀ Ä] ) {{³ Ê»Y·Y ¦¸fz» sÂ { |¿YÂeÊ» ©Z^/¿Y
dËË|» ºÌe Âe ZË ÊËYmY ½Z»Z dËË|» Âe ,Êf·Á{ {ZÆ¿ ®/Ë
.( ÃÁa
ÄfyZÀ ZÅÃÁa Y ÉZÌ] ÉY] ( Ê¨Ë e Å Z] ) cY¬» Á ZÅ{Y|¿ZfY
ZÆ¿M cYiY ÉÃ|ÀÀ¯° À» |À¿YÂeÊ» ÃÁa ÉZÅÄ»Z¿] Á |ÀZ]Ê» Ã|
{ |ËZ] Á |Z]Ê» ¾Ì »Z¿ Á ÄfyZÀZ¿ ZiM ¾ËY ,{YÂ» ËZ { . |ÀZ]
. {Ì³ Y« ¿|» ( {ÂÊ» tËe 11 ¶§ { ) ÃÁa ®Ë dËË|»
ÉZ Ê¸¸¼·Y¾Ì]
2/5/2
|ÀZ]Ê» ÊËZÅZ¯ ¹Zn¿Y µZu { ÉfÌ] Á fÌ] ÉZÅ½Z»Z Ä¯ Zn¿M Y
ÉZÅ» Ì¿ ÉfÌ ] Á fÌ] ÉZÅÃÁa ,|¿{Â¿Ê»{ Y Ê¸» ÉZÅ» Ä¯
Á ½Z» ,ÄÀËÅ ,Ã{Á|v» ÊfÀ cZuÔ» ] ÃÁÔ . |ÀÀ¯Ê» « Y Ê¸»
ÉÃ{Á|v» ÉZÅcÁZë ÌiPe |ËZ] ¾ÌÀr¼Å ÃÁa dËË|» ºÌe ,dÌ¨Ì¯
ÉZÅÄ¸m ÉY] c§Z» ÉZÅÉ|À»ZÌ¿ ,Ê¸v» Á Ê¸» cÔÌ e ,Ê¿Z»
ÊZÌ ÉZÅcÁZë Á ÊÀ¨¸e ¿Y¨À¯ Y Ê¿Z^Ìfa cZ¿Z°»Y ,Á{Á
. |Å{ Y« ¿|» Y cZîÊ]
Ê´ÀÅ§ cYÌiPe
3/5/2
,cY{Z¬fY ,ZÅÀ/Å ,ÉZf/§ ÉZ/ÅÂ´·Y d/Ì»Z¼e » Y d/Y cZ^/ ²À/Å§
cÂÄ] Ä/¯ ½Z/¿Y /°ë Á Z/¯ Y ¶/Zu cÓÂ/v» ËZ/ Á Z/Å¥/
Y Ê°Ë Y Ì] ZË ®Ë ÉÄÌu { |ËZ] ÃÁa Å . « |¿YÃ| ËZ ÊZ¼fmY
ÉY~³//iY ÉÃÂ//u ¾//ËY . |//Z] Äf//Y{ d//Ì·Z § Ê//´ÀÅ§ ÉZÅZnÀ//Å
,Ê¸Ìve ,ÊfyZÀdÌ ¼m ,É{Zf«Y ,ÊZÌ [ÉZÅÃÂ/u ] ÉÃ|¿Ì/³]{
Ê´¿ Á É{Z¬fY ,ÉZ/¯ ÉZ/ÅÃÂ/u ËZ/ Á Ê/^Å~» ,Ê/«Â¬u ,Ê/«ÔyY
. |Å{Ê» Y« ÌiPedve Y ZÅ½Z»Z Á {Y§Y ¶»Z e Á Ä¯ |Z]Ê»
ÊÌv»dË / É{ Zf«Y / ÊZ¼fmY ÉY|ËZa
4/5/2
ÊÌv»dË Á É{Zf«Y ,ÊZ¼fmY f] ®Ë { ZÅÃÁa ÉÄÌ/¸¯ 0 Z ^/Ë¬e
Á Äf//YÂy Ê//¨À» Á d//^j» Z//iM ÉYY{ Á |¿Â//Ê//» Y//mY Á É//ËÄ»Z¿//]
Â´zZa µZu { Ê¿Á§YÁ cÂÄ] Z/Å½Z»Z/ . |À/Z]Ê/» ÉYÄf/YÂyZ¿
36
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» / ¹Á{ ¶§
¾¯Z»Y Ê§{Ze \Ë ze ,µZj» ÉY] ) ÃÁa ®Ë Y ¶Zu ZiM ]Y] { ½|
,¹{» ] ÃÁa cYÌiPe ¾/ÌÀr¼Å Á ( ÉZ/ÅY ÉÃÁ/a ®/Ë { Ê¿Zf/Z]
®Ë ,µZj» ÉY] ) ½M ½| ¶Ì¼°e Y a ZÅc|» d/ËÌ/v» Á {Z/f«Y
¶ÌÆe Y½M \Ëze Á Ã{Âz¿d{ Ìv» ®Ë Ä] Êf{ |/¿YÂeÊ/» ÃY
. |ÀZ]Ê» ( |ËZ¼¿
37
¹Â ¶§
ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§
¶¼Ä] ¹Y|«Y { ¬¿ ZË ¶¼ / dY ÄqZb°Ë ÊÂ¯ ÃÁa dË Ë|»
dY ¾°¼» . {Y~³Ê» ÌiPe ZÅÃÂu ËZ ] 0 Ó Â¼ » ÃÂu ®Ë {
z»Z¿ Á ¦Ë |À¿YÂeÊ» ZË |ÀZ] { ¶]Z« Á ¾Á cÔ»Z e
iY ÃÁa ÉÄÀËÅ ] \¸£Y Ã{Á|v» { ÌÌ¤e ®Ë µZj» ½YÂÀÄ] . |ÀZ]
µÂv» dÌ¨Ì¯ ZË ºÌe ÉÄÌuÁ ] Ä¯ dY ¾°¼» Ê·Á {Y~³Ê»
. |Z^¿ ZË |Z] Y~³ÌiPe
¾°¼» / |¿|À»ZÌ¿ ÃÁa ¥Y|ÅY ¾Ì] ÉÄ¿YÂ» Ä] \¸£Y cÔ»Z e ¾ËY
ËZ { {°¸¼ ½| Y|§ cÂ{ ZÆÀe ÃÂu ®Ë { {°¸¼ dY
®Ë Y {°¸¼ Zy ÉZÅÄ¿YÂ» ¾ËY dY ¾°¼» . |]ZË {Â^Æ] ZÅÃÂu
cÁZ¨f» ´Ë{ Ê¿Z»Z Ä] ½Z»Z ®Ë Y Á ´Ë{ ÉYÃ Áa Ä] ÃÁa
|À»ZÌ¿ cÔ»Z e ¾ËY µZ § dËË|» Ä] ÃÁa ª§Â» dËË|» . |ÀZ]
Ä¿Z³Ä ÉZÅdË{Á|v» Y ÃÁa dËË|» ½Zzf» Y ÉZÌ] . dY
. |ÀÀ¯Ê» {ZË Êf]Z« ÉZÅZZ¬e Ê]ZËY ÉY] Ê]ÂqZq ½YÂÀÄ] ÃÁa
|¿ÂÊ» ºÌe Êj¸j» ¶° Ä] \¸£Y ÃÁ a ÉÄ¿Z³Ä ÉZÅdË{Á|v»
ºÌe Âe Ä¯ dY Ê¸»YÂ Y Ê°Ë ´¿ZÌ] ½M ÉÄÂ³ ZË ¸ Å Ä¯
. |¿ÂÊ» dËË|» ÃÁa
ÃÁa dËË|» É Ã|ÀÀ¯ ÄqZb°Ë d Ì^ { Ä] ®¼¯ ÂÀ» Ä]
dËË|» |À ¾ËY ,Ê´qZb°Ë ¾ËY dÌ¼ÅY ] |Ì¯Pe ÉZfY { Á
ZÆ¿M cÔ»Z e Á ½M É Ã|ÀÅ{ ¶Ì°e É ZÅ|ÀËY§ \·Z« { Y ÃÁa
ÃÁa dËË|» ¹ÂÆ¨» ] ÉY Ä»|¬» ¶§ ¾ËY . |À¯ Ê» tËe
Á |Å{ Ê» ÄWYY ÄfÂÌa ºÅ Ä] ÉZÅ|ÀËY§ Y É{Y| e ½YÂÀ Ä]
{ Ã| tËe ÉZÅ|ÀËY§ { ÉY] ÊZY ÉY ÄËZa \Ìee ¾Ë|]
Ë Ê¸Y ÉZÅ z] Y ¶§ ¾ËY . {ÁM Ê» ºÅY§ 12 Ze 4 ÉZÅ ¶§
: dY Ã| ¶Ì°e
ÃÁa ÉZÅ|ÀËY§ . 1 / 3
ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ / ¹Â ¶§
É|ÀËY§ ÉZÅÃÁ³ . 2 / 3
É|ÀËY§ cÔ»Z e . 3/ 3
É|ÀËY§ cÔ»Z e ÉZÃYÂz·{ . 4 / 3
ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ dZ´¿ . 5/ 3
ÃÁa ÉZÅ|ÀËY§
1/3
ÊeZ»Y|«Y Y ÉYÄÂ¼n» » |ÀËY§ ®Ë . |¿YÃ| ¶Ì°e ZÅ|ÀËY§ Y ZÅÃÁa
¹Zn¿Y {Y§Y Âe ÃÁa ÉZÅ|ÀËY§ . « |ËZ¼¿Ê» ¶Zu Y ÉYÄnÌf¿ Ä¯ dY
: |¿ÂÊ» ºÌ¬e Ë Ê¸Y ÉÄf{ Á{ Y Ê°Ë Ä] 0 Ó Â¼ » Á |¿ÂÊ»
¶Ì¼°e Á ÊÅ|¿Z»Z ,tËe Y ÃÁa Z¯ Ä¯ ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§
\¸£Y { ZÅÃÁa fÌ] ÉY] Ä¯ ÃÁa dËË|» ÉZÅ|À/ËY§ . |À/À¯Ê/»
cÂÄ] Á ¶§ ¾ËY { fz» cÂÄ] ,|Àf/Å Y/m Y¶]Z/« Z/Å½Z/»
. |¿ÂÊ» tËe 12 Ze 4 ÉZÅ¶§ { Ê¸Ìë
. |ÀÀ¯Ê» {ZnËY Á z» Y ÃÁa µÂv» Ä¯ Y³µÂv» ÉZÅ|À/ËY§
¦Ë e ÃÁa cZÌ/u ÉÄy/q /Âe \/¸£Y Y/³µÂ/v» ÉZÅ|À/ËY§
ÉÃÂ u ÌÌ¤e Z] Á ( dY Ã| ÄfY~³ hv] Ä] 1 / 2 z] { ) |¿ÂÊ»
. |ÀÀ¯Ê» ÌÌ¤e É{]Z¯
Y { Y³ µÂv» ÉZÅ|ÀËY§ Á ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§
ÃÁa É Ã{Á|v» µZj» ½YÂÀ Ä] . |¿Y{ ¶»Z e Á Ê¿ZÂa ºÅ ÃÁa
µÂv» {ZnËY É ÃÂv¿ Y ÄÌ·ÁY { ®Ë ¾fY{ ½Á|] |¿YÂe Ê¼¿
. {{³ ¦Ë e
É|ÀËY§ ÉZÅÃÁ³
2/3
®Ë Y Ì] ZË ®Ë 5 Ã Á³ lÀa Ä] |À¿YÂeÊ » ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§
: |¿Â ÊÅ|¿Z»Z É|ÀËY§
. |À¯Ê» \ËÂe Y Ä¸u» ZË ÃÁa / ¾ËZ£M ÉZÅ|ÀËY§
¾ËfÆ] [Zzf¿Y Á ¥Y|/ÅY sÔ/Y Á ¦Ë/ e / É/ËÄ»Z¿/] ÉZÅ|À/ËY§
dÆm ÃÁa Ä¯ Ê/§Y|ÅY Ä/] Ê]ZÌf/{ ÂÀ/»Ä/] ¾/Ë´ËZm ÉZ/ÅÁ
. d Y Ã| |Æ e ZÆ¿M Ä] ¾fyY{a
¹Zn¿Y ÂÀ»Ä] ]ZÀ» ËZ Á {Y§Y ½{¯ ²ÀÅZ¼Å / ÊËYmY ÉZÅ|À/ËY§
. Ä»Z¿]
39
ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ / ¹Â ¶§
ªË Y ÃÁa ¥Y|ÅY Ä°ÀËY Y ½ZÀÌ¼Y µÂ/u / Ê/·fÀ¯ ÉZÅ|À/ËY§
Y ZÅcËZ¤» Ze |¿ÂÊ» Ã{ÁM] d§Ìa ¼f» ÉÌ³ÃY|¿Y Á cZ/¿
¹Y|//« Y ½YÂf//] ¹Á//· ¹Z´À//Å { \//Ìee¾//Ë|] Á |¿Â// ÊËZ//ZÀ Ä»Z¿//]
. {ÁM ¶¼Ä] ÊuÔY
½M ½|¿Z Á Ä¸u» ZË ÃÁ/a Ê¼/ /Ë~a / Ê/»ZffyY ÉZÅ|À/ËY§
. ¥Z f» ½ZËZa ®ËÄ]
¶f» ºÅÄ] |ÀÀ¯Ê» |Ì·Âe Ä¯ ÊnËZf¿ Âe É|ÀËY§ ÉZÅÃÁ³
½ZÌ» { . dY É´Ë{ É{ÁÁ ®Ë Å ¶uZ» ZË ÄnÌf¿ \¸£Y / |ÀZ]Ê»
,¶^« Y ÉËÄ»Z¿] / |¿ÂÊ» Y °e ZÅ|¿ÂÌa ,É¯» É|ÀËY§ ÉZÅÃÁ³
b Á {ÁMÊ» ºÅY§ |Àf» ÉÃÁa ÉÄ»Z¿] ®Ë YmY ÉY]
Y |Àf» ÉZÅÉÁMÁÄ] Ä»Z¿] ÉY] ,|À¯Ê» d§Ìa ÃÁa Ä¯Â½Z¼Å
¾ËY ] ÃÁÔ . |¿YÃ| Ã{Y{ ½Z¿ 1 / 3 ¶° { ]YÁ ¾ËY . {ZÊ» ZÌÆ»
-|ÀfÌ¿ ÉYÄê»®Ë Á Yn» ÊËZÅ{Y|ËÁ ÃÁa dËË|» É|ÀËY§ ÉZÅÃÁ³
sÂ Z] ÃÁa ÉÄ¸u» Å { Ä¯ |ÀfÅ Ê¿ZÂaºÅ ÉZÅdÌ·Z § ZÆ¿M
ÉZÅÃÁ³ Ê¿ZÂaºÅ ÉÃÂv¿ 2 / 3 ¶° . |ÀÅ{Ê» w c| ¦¸fz»
. |Å{Ê» ½Z¿ Ä¸u» ®Ë { Y ZÆ¿M ¥ÔfyY Á É|ÀËY§
,{~³Ê» Ì ¿ ¶uY» Y É|ÀËY§ ÉZÅÃÁ³ cÔ»Z e Ä°ÀËY 0 Z fËZÆ¿
ºÅY§ Ã{Y{ | ] ÉÄ¸u» Á ÉY] ,Ä¸u» ®Ë ÉÄ¼eZy Ä¯ ÉYÄ¿Â³Ä]
ÊuY |À Ë~a Ä] ÊuY ÉÄ¸u» ÉÄ¼eZy µZj» ÉY] . {ÁMÊ»
Y µÂv» s ,ÊuY |À ½Z»¼Å ÂÄ] . {Y{ ZÌ¿ Éf» Âe
¶»Z e ¾ËY . |À¯Ê» ¦Ë e ,|ËMÊ» ½M 5 Ê a { Ä¯ ÉZÃ{ZÌa ÉÄ¸u» ÉY]
. dY Ã| Ã{Y{ ½Z¿ 3/ 3 ¶° {
] ÃÁa ¯¼e ü Ä] Ä¸u» Å ÉY|f]Y { ¾ËZ£M ÉZÅ|ÀËY§ Y°e
®¼¯ ,dY Ã| |Æ e ½M Ä] ¾fyY{a ÉY] ÃÁa Ä¯ ÉZ¯Á\¯ ZÌ¿
¹| cÂ{ ÃÁa ¦«Âe Y ½ZÀÌ¼Y µÂuÄ] ¾ÌÀr¼Å »Y ¾ËY . |À¯Ê»
ÃÁa Âe ½M ½| Ã{ÁM] ½{Â] |Ì ] ZË Z¯Á\¯ ZÌ¿ fÌ] {ÂmÁ
z] ÉÄ»|¬» { eÊ¸Ìë cÂÄ] Z¯Á\¯ ÉZÅZÌ¿ . |À¯Ê» ®¼¯
. |¿Ì³Ê» Y« hv] {Â» ,Z£M [|ÀËY§ ] , 1 / 5
40
ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ / ¹Â ¶§
Ä] ZÅ|ÀËY§ Ê «YÁ ÉZÅÉ{ÁÁ Á ZÅÊmÁy Ä¯ dY ¯} ½ZËZ
3 / 3 ¶° |ÀqÅ . {Y{ Ê´f] ,|¿ÂÊ» YmY ½M { ZÆ¿M Ä¯ ÉYÄ¸u»
ÉÃÁa ®Ë { ,dY Ã| ºÌe Yn» ÉZÅ|ÀËY§ Á Yn» ¶uY» Z]
41
ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ / ¹Â ¶§
|ÀËY§ µZj» ½YÂÀÄ] . {Y{ {ÂmÁ ÉZÌ] ÉZÅÊ¿ZÂaºÅ Ê «YÁ
Ì»MdÌ¬§Â» ÉÄ¼eZy ÉY] Ä¯ ÉZ¯ ÉZÅ¶Ìë |ËZ] ZÆÀeÄ¿ ÉËÄ»Z¿]
Êu |ËZ] Ä°¸] ,{ÁM ºÅY§ Y {ÂÊ» ¹Zn¿Y ÃÁa {ÂmÂ» ÉÄ¸u»
¾ËY . |Å{ ÄWYY Ì¿ {Â ¹Zn¿Y É| ] ¶uY» { |ËZ] Ä¯ ÉZ¯ Y ÊeZ»|¬»
ÉYÄyq kÂ» ÉËÄ»Z¿] \¸£Y ÃÁa ÉÄ»Z¿] Y Ã|ÀËY§ ÊÅ{¶Ìë
É|ÀËY§ ÉËÄ»Z¿] Ä¯ dY ½M ÉÃ|ÀÅ{½Z¿ Ä¯ {ÂÊ» Ã|Ì»Z¿
. dY ¼f» Á ÉY°e
½| Ã{ÁM] µZ¼fuY 0 Ó Â¼ » ÃÁa ¶uY» { ½Z ¨¿É} ½{Â¼¿ Ì³{
ZË Ä¿YY{¹ZÆ dÌ°·Z» Ä] Á |Å{Ê» ËY§Y Y Éf» ÉZÅÉ|À»ZÌ¿
»Y ¾ËY Ä¯ |¿ZÂaÊ» ¶¼ ÉÄ»Zm ½Z ¨¿É} Âe ÃÁa ÉÄ¿YY|Ëy
. dY ÊeZÌu ÃÁa dÌ¬§Â» ÉY] \¸£Y
É|ÀËY§ cÔ»Z e
3/3
Á Z ÅÉ{ÁÁ Âe Ä¿Z³Y|m ÉZÅ|ÀËY§ ,É|ÀËY§ ÃÁ³ Å ½Á{
Å ºÌ¿YÂeÊ» ]YÁ ¾ËY ] ¯¼e Z] . |¿ÂÊ» ¶f» ºÅÄ] ½ZËZÅÊmÁy
: ºÌÀ¯ tËe Ë {YÂ» Z] Y |ÀËY§
ZY] ½YÂeÊ» Ä¯ ÉZ|Àf» ¶]Z« ¹Ô«Y Z/Ë cY|Àf/» / Z/ÅÉ{ÁÁ
. {¯ ¹Y|«Y ZÆ¿M
Ze |¿ÂÊ» µZ¼Y ZÅÉ{ÁÁ ] Ä¯ ÊËZÅZ¯ÁZ / Z/Å®Ì/À°e Á ZÅY/]Y
. |¿{³ {ZnËY ZÅ ÊmÁy
|ÀËY§ ÉÄnÌf¿ Ä¯ ÉZ|Àf» ¶]Z« ¹Ô«Y ZË cY|Àf/» / Z/ÅÊ/mÁy
. |ÀfÅ
ÉZÅÃÂu fÌ] { Á ZÅÃÁa j¯Y { Ä¯ ÉYÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§
{ ¶Ìë Ä] Á |¿YÃ| dÆ§ ZnÀËY { ,|ÀfÅ µÂ¼ » É{]Z¯
¹Z¿ Y | ] ZÅf¿Y a ½Á{ ÉZÅÃZ¼ . |¿ÂÊ» tËe 12 Ze 4 ÉZÅ¶§
tËe ½M { |ÀËY§ Ä¯ |ÀfÅ Êz] Á ¶§ ÉÃ|ÀÅ{½Z¿ ZÅ|ÀËY§
j¯Y { ZnÀËY { Ã|tËe É|ÀËY§ cÔ»Z e ¾ÌÀr¼Å . {ÂÊ»
4 / 3 z] . |ÀZ]Ê» µÂ¼ » É{]Z¯ ÉZÅÃÂu fÌ] ÉZÅÃÁa
. |Å{Ê» Y« hv] {Â» Y É|ÀËY§ cÔ»Z e Á tËe ÉZÃYÂz·{
¾ËZ£M ÉZÅ|ÀËY§
1/3/3
. |Å{Ê» ½Z¿ Y É|ÀËY§ ÃÁ³ ¾ËY |ÀËY§ ZÆÀe 4 / 3 ¶°
42
ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ / ¹Â ¶§
ÉÃ{Á|v» dËË|» Y Êz] Ä¸u/» Z/Ë ÃÁ/a \ËÂ/e / ( 1 / 5 ) Z/£M
. |Z]Ê» ÃÁa
ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ|ÀËY§
2/3/3
ÃÁa Ä¯ YË {Y{ ÃÁa ÉY] ÉZÌ] dÌ¼ÅY ÉËÄ»Z¿]
ÄnÌf¿ { . dY Ã|¿ ¹Zn¿Y fÌa Ä¯ dY ÉZ¯ ¹Zn¿Y ÉÃ|¿Ì³]{
{Y| e µZuÅ Ä] . |¿Y{ {ÂmÁ z] ¾ËY { Ée{ZË 0 Z f^¿ ÉZÅ|ÀËY§
/ dY ÉËÄ»Z¿] ¶Y { ÃÁa dËË|» Ä¯ dÌ¿ ½M ¾= Ì ^» ZÅ|ÀËY§
É|À»{Â Á ÃÁa ÉÃ{Á|v» Z] Ã|¹Zn¿Y ÉËÄ»Z¿] ½YÌ» |ËZ]
Y { ¼f» ÊÔe ÉËÄ»Z¿] . |Z] \ZÀf» Ã|ÄÌÆe cZÔY
. dY ÃÁa cZÌu
Y{Â¼¿ ¾ËY ) 5/ 3 ¶° { ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ|ÀËY§ ½ZÌ» ]YÁ
1 / 3 ¶° { « ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ|ÀËY§ » ½YÂÀ ÉYY{ 5 Ê Ì] ÉÃ|±]
{ ÃÁa ÉÄ»Z¿] ¶Ì¼°e Y Ìa ZÅ|ÀËY§ ¾ËY . |¿YÃ| Ã{Y{ ½Z¿ ( dY
ÄÌ·ÁY ¶Ì¼°e xËZe ³Y µZj» ÉY] . |¿Y{ Y« [ÁZÀf » ÉZÅY°e »
43
ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ / ¹Â ¶§
ÉÃ{Á|v» Êfu ZË ÄÀËÅ ,]ZÀ» Ä¯ dY ¾°¼» ,|Z] µÂ^« ¶]Z«Ì£
Ê¼¸ ÉËÄ»Z¿] ,¾ËY ] ÃÁÔ . |ÀZ] ÄfY{ ZÌ¿ {|n» ¦Ë e Ä] ÃÁa
ÉZÅÄ»Z¿] Ä]Z» ÉYÃÁa ÉY] |À¿YÂeÊ» ¦¸fz» ºÌe Á{ / dÌ¿ Ê «
. |ÀËZ¼¿ ÄÌÆe c ÁZ¨f» ZÌ]
ÉZÅÊ´f]YÁ ÉYY{ ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ|ÀËY§ Êy] .Ê¸Y ÉZÅ|ÀËY§
j¯Y { Ä]Z» Ê^Ìee Z] 0ZZY ZÆ¿M |À¯Ê» ¹Y·Y Ä¯ |ÀZ]Ê» Êz»
Á É|À]½Z» Ä°¿M Y Ìa |ËZ] ZÅdÌ·Z § µZj» ÉY] .|¿Â ¹Zn¿Y ZÅÃÁa
Ê¸Y ÉZÅ|ÀËY§ ¾ËY dY ¾°¼» .|¿{³ ¦Ë e ,|¿Â É|À]ÄÀËÅ
ZÅ|ÀËY§ ¾ËY .|¿Â Y°e ÃÁa Y Ä¸u» Å ¾Ìu{ Z]¾Ë|Àq ÉËÄ»Z¿]
:|ÀZ]Ê» Ë {YÂ» ¶»Z
[Âf°» ÉÃ{Á|v» ÉÄÌ¿ZÌ] ®Ë ¾ËÂ°e / ( 2 / 5 ) Ã{Á|/v» É/ËÄ»Z¿/]
. ÃÁa ÉÃ|ÀËM cZ¼Ì¼e ÉY] ÊËZÀ^» ½YÂÀÄ]
ÉZÅÄ¨·R» Ä] ÃÁa Ê¸Y ÉZÅ{ÁZf{ ºÌ¬e / ( 3 / 5 ) Ã{Á|v» ¦Ë e
. edËË|» ¶]Z« Á e®qÂ¯
ÂÀ»Ä] |ËZ] Ä¯ ÊZy ÉZÅdÌ·Z § ÊËZZÀ / ( 1 / 6 ) d/Ì·Z § ¦Ë/ e
. |¿Â ¹Zn¿Y ÃÁa ¦¸fz» ÉZÅ{ÁZf{ |Ì·Âe
ÉZÅÊ´f]YÁ ÉZ|Àf» Á ÊËZ/ZÀ / ( 2 / 6 ) d/Ì·Z § Ê/·YÂe ¾/ÌÌ e
. ÊfÌ·Z § ¾Ì]
ÉZ¯ Ê¿Z» ÉZÅÃÁ{ {Y| e {Á M] / ( 3 / 6 ) dÌ·Z § ½Z»c|/» {ÁM/]
. |ÀZ]Ê» ZÌ¿ {Â» ZÅdÌ·Z § Y ®Ë Å ¶Ì¼°e ÉY] Ä¯
,Z//Å d//Ì·Z § ÉZ//Å Ê//·YÂe ¶Ì//¸ve / ( 4 / 6 ) É|À//] ½Z//» ¾//ËÂ°e
{Z//nËY ÂÀ//» Ä//] ZÌ//¿{Â» ]ZÀ//» Á Z//Å d//Ì·Z § ÉZ//Å ½Z//» c|//»
. ÃÁa É|À] ½Z»
ÉÃÂv¿ { Â» { ÉÌ³ºÌ¼e / ( 1 / 11 ) ®Ë d/ËË|» É/ËÄ»Z¿/]
. ÃÁa ®Ë { ®Ë dËË|» ÉY] ÉËÄ»Z¿] Á ´¿
,cYÌÆne ,{Y§Y ) Ê ]ZÀ» Äq Ä°ÀËY ¾ÌÌ e / ( 1 / 7 ) ]ZÀ/» É/ËÄ»Z¿/]
ÃÁa ÉZÅdÌ·Z § ¹Zn¿Y ÉY] |ËZ] ®Ë Å Y Y|¬»Äq Á ( ÃÌ/£ Á {YÂ/»
. {Â Ã{Z¨fY
]ZÀ» ÉZÅ ÄÀËÅ Y ( {ÁM] ) ¾Ì¼ze ®Ë ÉÄÌÆe / ( 2 / 7 ) ÄÀËÅ {ÁM/]
. ÃÁa ÉZÅdÌ·Z § ¶Ì¼°e dÆm ZÌ¿ {Â»
Y ®Ë Å Ä] Ê¸¯ ÉÄÀËÅ {ÁM] Ìze / ( 3 / 7 ) ÄÀËÅ É|À]Äm{Â]
. ÉZ¯ ÉZÅÄf]
44
ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ / ¹Â ¶§
Á ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ|ÀËY§ ËZ lËZf¿ ~yY / ( 1 / 4 ) ÃÁa ÉÄ»Z¿] ¾ËÂ°e
. »Zm Á cZîZ] ÉÄ»Z¿] ®Ë Ä] ZÆ¿M ¶Ë|ê
ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ|ÀËY§ ËZ ½ZÌ» cÔ»Z e . Ã|ÀÀ¯¶ÌÆe ÉZÅ|ÀËY§
a Ze ,ZÅÃÁa Ê ] { µZj» ÉY] . {Y{ Ê´f] ÃÁa d Ì^ Ä] fÌ]
¶]Z«Ì£ ZË º¯ ®Ë dY ¾°¼» ,ÉËÄ»Z¿] fÌ] ½| ¹Zn¿Y Y
ÄÀËÅ Á É|À]½Z» ¥Y|ÅY Ä¯ {]Ê» Êa ºÌe Á |Z] {ÂmÂ» ÊÌze
ÊÆmÂe ¶]Z« ®Ë ÉÃ|¿Ì³]{ ÄnÌf¿ { Á |ÀZ]Ê» Ä¿YÂm ZÌ]
ÃÁa ÉËÄ»Z¿] ¾Ìu { Ã|ÀÀ¯¶ÌÆe ÉZÅ|ÀËY§ ¾ËY |ÀqÅ . |ÀfÅ
ZÆ¿M . |ÀfÌ¿ Ê]Zzf¿Y ,|¿ÂÊ» ¹Zn¿Y ZÌ¿ cÂ { Á [ÁZÀf» cÂÄ]
: |ÀZ]Ê» [Ë {YÂ» ] ¶»Z
ÊfÌ¨Ì¯ ÉZÅ{Y|¿ZfY Äq Ä°ÀËY ÊËZZÀ / ( 1 / 8 ) dÌ¨Ì¯ ÉËÄ»Z¿/]
. ZÆ¿M ½| Ã{ÁM] ÉÃÂv¿ ¾ÌÌ e Á |ÀZ]Ê» ê» ÃÁa Ä]
ÉY~//³YÁ Á ÉZ//|Àf» ,ÊËZ//ZÀ / ( 1 / 9 ) Ê¿Z»Z// É//ËÄ»Z¿//]
. ÃÁa ÊÅ{Y³ ]YÁ Á ZÅdÌ·ÁR» ,ZÅ¬¿
ÉY] ZÌ¿{Â» Ê¿Z¿Y ]ZÀ» Ä] Ê]ZÌf{ / ( 2 / 9 ) Ê¿Z¿Y ÉÁÌ/¿ [~/m
. ÃÁa { Z¯ Á [Zf¿Y
Á Ê//eZÔY ÉZÅZÌ//¿ ¾//ÌÌ e / ( 1 / 10 ) cZZ^//eY É//ËÄ»Z¿//]
Äq ,|¿Y{ ZÌ¿ ÊeZÔY Äq Ä] Ê¿Z/¯ Ä/q : ½Z/ ¨¿ É} Ê/eZZêY
|ÅYÂy Ã{Y{ ZÆ¿M Ä] Ä¿Â´q cZÔY ¾ËY Á |¿Y{ ZÌ/¿ ½M Ä/] /«Â»
. |
] {ÁÊ» µZ¼fuY Ä¯ ÊËZÅ®Ë ¾/ÌÌ e / ( 2 / 11 ) ®/Ë ÊËZ/ZÀ
. ®Ë Å ÉZÅÊ³ËÁ ÉZ|Àf» Á |¿Y~´] iY ÃÁa
Y Ê//¨Ì¯ ¶Ì//¸ve ®//Ë ¹Z//n¿Y / ( 3 / 11 ) ®//Ë Ê//¨Ì¯ ¶Ì//¸ve
] ZÆ¿M ÉZÅiY É|À] d/ËÂ·ÁY ÂÀ/» Ä/] Z/Å dÌ /Á Á Z/Å ®/Ë
. ÃÁa ¥Y|ÅY
Á ZÅ ®Ë ÌiPe Á µZ¼fuY ÉÌ³ÃY|¿Y / ( 4 / 11 ) ®Ë Ê/¼¯ ¶Ì/¸ve
. ÃÁa ¥Y|ÅY ] ZÆ¿M ZiM {ÁM]
ÊËZÅ®ÌÀ°e Á ZÅÄËÁ ÉÄÌÆe / ( 5 / 11 ) ®Ë Ä] À¯YÁ ÉËÄ»Z¿/]
] ®Ë Y ÊZ¿ ÉZ/Å|Ë|Æe ÅZ/¯ Á Z/Åd/§ ËY/§Y ÂÀ/»Ä/]
. ÃÁa ¥Y|ÅY
Y|e |ËZ] ÊËZÅÌq Äq Ä°ÀËY ¾ÌÌ e / ( 1 / 12 ) cZ¯Y|e É/ËÄ»Z¿/]
. |¿Â Y|e |ËZ] Ê¿Z» Äq { Á Y|¬»Äq Ä] ,|¿Â
45
ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ / ¹Â ¶§
Á µÂv» cZ»Y·Y ½ {Â/¼¿ |Àf/» / ( 2 / 12 ) d/YÂy{ É/ËÄ»Z¿/]
. ÃÂ¬·Z] ]ZÀ» ÊËZZÀ
ÊËYmY ÉZÅ|ÀËY§
ÉZÅ|ÀËY§
Á
Ê¸Y
ÉZÅ|ÀËY§
ÉÃ|¿Ì³]{
ÊËYmY
3/3/3
ÉZÅ|ÀËY§
Á Ê¸Y ÉZÅ|ÀËY§ ¶»Z e ÉÃÂv¿ 6/ 3 ¶° . |ÀZ]Ê» Ã|ÀÀ¯¶ÌÆe
: |Å{Ê» ½Z¿ Y Ë ÉÃ|ÀÀ¯¶ÌÆe
ªË Y ÃÁa ÉÄ»Z¿] ½|Ìz] ª¬ve / ( 2 / 4 ) ÃÁa ÉÄ»Z¿] ÉY/mY
. ½M { Ã|¯} ÉZÅdÌ·Z § ¹Zn¿Y
ºÀ» ÊËZÀ^» ] ÃÁa Ê¸¯ {°¸¼ Ê/]ZËY / ( 2 / 8 ) d/Ì¨Ì¯ ¾Ì¼/e
ê» ÊfÌ¨Ì¯ ÉZÅ{Y|¿ZfY ,ÃÁa Ä°ÀËY Y ½ZÀÌ¼Y {ZnËY ÂÀ/»Ä/]
. dyZ |ÅYÂy Ã{ÁM] Y
ÂÀ»Ä] ÊÅÁ³ Á É{§ ÉZÅÊ´fËZ ÉÄ Âe / ( 3 / 9 ) ºÌe ÉÄ Âe
. ÃÁa {°¸¼ ËY§Y
,ZÌ¿ {Â» cZÔY «Â»Ä] ½{Â/¼¿ ºÅY/§ / ( 2 / 10 ) cZ/ÔY /ËÂe
. ÃÁa ½Z ¨¿É} ÉY]
,d¼Ì« {ZÆÀ/Ìa ,Z/Æ] ¹Ô f/Y ½{ÁM d/{Ä/] / ( 3 / 12 ) d/YÂy{
. ZÌ¿ cÂ{ s {ZÆÀÌa ZË {ZÆÀÌa
. ÃÂ ¬·Z] ½Z³|ÀÁ§ ½ZÌ» Y [Zzf¿Y / ( 4- 12 ) ^À» [Zzf¿Y
. Ã|ÀÁ§ Z] ZêY dËË|» / ( 5 / 12 ) ½Z¼Ìa ÉÃY{Y
46
ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ / ¹Â ¶§
Ê·fÀ¯ ÉZÅ|ÀËY§
4/3/3
ºÀ» ÂÄ] Ä»Z¿] Y ZÅcËZ¤» ÊËZZÀ ÂÀ»Ä] |ËZ] ÃÁa {°¸¼
Ä] ¿Y{ ¦¸fz» ÉZÅÃÂu { ZÅcËZ¤» . {Â ÉÌ³ÃY|¿Y Á cZ¿
Ã|ÅZ» ºÆ» ÉZ ÅcËZ¤» Ä¯ Ê¿YÌ» Ä] . |¿ÂÊ» {YÁ Ê·fÀ¯ ÉZÅ|ÀËY§
Y°e Z] , ( |¿Y|¿YÊ» y Ä] Y ÃÁa ¥Y|ÅY Ä¯ ÊËZÆ¿M ,ÊÀ Ë ) |¿Â
µZ¼Y Ä»Z¿] { ÊËZÅ¶Ë| e ,ÃÁa ÉËÄ»Z¿] Êf¬» ÉZÅ|ÀËY§
Ä] ,dÌ·Z § ®Ë ÉÃ|¿ª¬v» ½ZËZa xËZe dY ¾°¼» µZj» ÉY] . {ÂÊ»
Ä] ½{ÁM ÉÁ ,{ÂmÂ» Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe ÉÄ»Z¿] { ÊËZÅ¶Ë| e
. |Z] ÄfY{ ZÌ¿ Äm{Â] Á É|À]½Z» ¥Y|ÅY ¾Ì] ÉÄ¿YÂ» ZË ÉZ¯Ä§ZY
Y ÉÌ³Â¸m ÉY] Ä¿YÌ´Ìa ¹Y|«Y }ZzeY ÉÃ|¿Ì³]{ ¾ÌÀr¼Å µfÀ¯
. dY ¶¼fv» ¶WZ»
ÉZÅ|ÀËY§ Á Ê¸Y ÉZÅ|ÀËY§ ÉÃ|¿Ì³]{ Ê·fÀ¯ É|ÀËY§ ÃÁ³
. dY Ã|ÀÀ¯¶ÌÆe
ÉÃ|ÀÀ¯¶ÌÆe ÉZÅ|ÀËY§ Á Ê¸Y ÉZÅ|ÀËY§ ¶»Z e ÉÃÂv¿ 7/3 ¶°
:|Å{Ê» ½Z¿ Y Ë
//Y { cYÌ//Ì¤e Ê//´ÀÅZ¼Å / ( 3 / 4 ) cYÌ//Ì¤e ÉÄqZb//°Ë µf//À¯
. ÃÁa
. ÃÁa ÉÃ{Á|v» Ë~a Ä] ½|Ìz] dÌ¼ / ( 4- 5 ) Ã{Á|v» |ÌËPe
. ÃÁa ÉÃ{Á|v» cYÌÌ¤e µfÀ¯ / ( 5 / 5 ) Ã{Á|v» ÌÌ¤e µfÀ¯
. ÃÁa É|À]½Z» cYÌÌ¤e µfÀ¯ / ( 5 / 6 ) É|À]½Z » µfÀ¯
47
ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ / ¹Â ¶§
. ÃÁa ÉÄm{Â] cYÌÌ¤e µfÀ¯ / ( 4 / 7 ) ÄÀËÅ µfÀ¯
Ä°ÀËY ¾ÌÌ e dÆm ÃÁa Zy lËZf¿ ] cZ¿ / ( 3 / 8 ) dÌ¨Ì¯ µfÀ¯
Á |ÀÀ¯Ê/» d/Ì ê ^/e» Ê/fÌ¨Ì¯ ÉZÅ{Y|¿Zf/Y Y lËZf/¿ ¾/ËY Z/ËM
. µÂ^« ¶]Z«Ì£ {°¸¼ ¶¸ ¥~u ÂÀ»Ä] ÊËZÅÃY ÊËZZÀ
¾ËY . {°¸¼ cZÔY Zf¿Y Á ÉÁM{³ / ( 3 / 10 ) {°¸¼ ÊÅ{Y³
Á d§Ìa ÉÌ³ÃY|/¿Y ,dÌ /Á Ê/Å{Y/³ ÉÃ|¿Ì/³]{ |À/ËY§
. dY ÊÀÌ]Ìa
ÉZ///Å®///Ë ÉÌ///´Ìa / ( 6 / 11 ) ®///Ë ///] cZ///¿ Á µf///À¯
ÉZ Å®Ë ÊËZZÀ Á Ã|¿Z»Ê«Z] ÉZÅ®Ë ] cZ¿ ,Ã|ÊËZ/ZÀ
Êz]iY Ê]ZËY Á ®Ë ÉZÅÄ»Z¿] ÉYmY Y ½ZÀÌ¼Y µÂu ,|Ë|m
. ®Ë ÅZ¯ ÉZfY { ZÆ¿M
Ê»ZffyY ÉZÅ|ÀËY§
5/3/3
: |Å{Ê» ½Z¿ Y Ë Ê¸Y ÉZÅ|ÀËY§ ¶»Z e ÉÃÂv¿ 8/ 3 ¶°
ÉÄÌ¸¯ ¶u ¶»Z ,½Z¼Ìa ¶§Á¶u Á ¹Z¼eY / ( 6 / 12 ) ½Z¼Ìa ÉÄ/¼eZy
. Ã |¿¦Ì¸°e ¾ÌÌ e ¹Ô«Y
dÆm cZÔY Z/f¿Y Á ÉÁM/¼m ,|Ì/·Âe / ( 4 / 10 ) ÉY{Y ÉÄ/¼eZy
Ê]ZËY ÉÃ|¿Ì³]{ Ä¯ ÃÁa ZË Ä¸u» ¶Ì¼°e Ä] ½|Ì/z] dÌ¼/
ZË ZÅÃÁa ÉËÄ»Z¿] { Ã{Z¨fY ÂÀ»Ä] ZÅÄf/yÂ»M ¾/ËÁ|e Á ÃÁ/a
. |Z]Ê» ÊeM ¶uY»
É|ÀËY§ cÔ»Z e ÉZÃYÂz·{
4/3
Y Ê»Â¼ Ë~a ½Â»M 3 / 3 z] { [Ã|½YÂÀ ] cÔ»Z e Á ZÅ|ÀËY§
Z] . |¿ÁÊ» Z¯Ä] ZÅ½Z» fÌ] Á ZÅÃÁa j¯Y { ZÆ¿M / |¿ZÊ» Ã{ÁM]
Á |ÀZ]Ê¼¿ ZÌ¿ {Â» ZÅÃÁa ÉÄ¼Å { ZÅ|ÀËY§ ÉÄ¼Å {ÂmÁ ¾ËY
: µZ j» ÉY] . |¿ÁÊ¼¿ Z¯Ä] ZÅÃÁa ÉÄ¼Å {Â» { Ì¿ cÔ»Z e ÉÄ¼Å
48
ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ / ¹Â ¶§
|¿YÂeÊ» ,|À¯Ê» Ã{Z¨fY ½YZ°¿Z¼Ìa Y Ã{f³ cÂÄ] Ä/¯ Ê¿Z»Z/
|ÀËY§ ÉZ/n¯ { cZ/¯Y|e |À/ËY§ /Å Ä/¯ |À/¯ tË/e duY/ Ä/]
. |f§YÊ» ©ZëY ÉËÄ»Z¿]
. {Â ¹Zn¿Y |ËZ^¿ |ÀËY§ ½M Ä¯ dÌ¿ ZÀ » ½Y|] |ÀËY§ ®Ë ½{Â^/¿
Y ½ZÀÌ¼Y ÉY] Ä¯ Y ÊËZÅ|ÀËY§ É Ä¼Å |ËZ] ÃÁa d/ËË|» ºÌ/e
dËË|» Á ÊËZZÀ ,|ÀfÅ ZÌ¿ {Â» ª§Â» É ÃÁ/a ®/Ë µÂ/u
. |ËZ¼¿
,ÉZne Y§Y¹¿ ÉÄ Âe ) |¿Y{ Ê´f]YÁ Zf°Ë ]ZÀ» Ä] Ä¯ ÊËZÅÃÁ/a
,Ã{Á|v» ¦Ë e Y Ìa Ä¯ d/Y ¾/°¼» ( ÃÌ/£ Á ÉZ/ÁY{ d/Ë
¹Zn¿Y |¿YÂe Ê» Ä¯ ÉZ¯ YË -|ÀÀ¯ ¦Ë e Y ÊËZÅdÌ·ÁR» Á ZÅ/¬¿
{ ½M ¹Zn¿Y ÉY] Ê¯ Ä/q Ä/¯ |/Z] ¾/ËY ]Z/e d/Y ¾/°¼» ,{Â/
. {Â] |ÅYÂy f{
|Ì« ½YÂÀÄ] ÌaZÌa É|ÀËY§ ÉZÅÊmÁy Ê/y] Ä/¯ d/Y ¾/°¼»
¾f¿Y{ Zn» ÉZmÄ] dËË|» Ä¯ dY ¾°¼» µZj» ÉY] . |¿Â ¦Ë/ e
Y ½M {Ây ,|ËZ¼¿ ¾ÌÌ e Y ¥|Å ¶Ì¼°e xËZe ÉËÄ»Z¿] |ÀËY§ Ä/°¿M
,|Å{ ËY§Y Y ÃÁa ®Ë |¿YÂeÊ» Ê¸Ì¼ve xËZe ®Ë . |À¯ z»
. |¿] Ä¼· dÌ¨Ì¯ Ä] Á |ËY§ZÌ] ÄÀËÅ ]
.|ÀZ] ÄfY{ ZÌ¿ ÉfÌ] 0Zf^¿ ¶Ìë Ä] e±] ÉZ/ÅÃÁ/a d/Y ¾/°¼»
ÊËZZÀ ] Ä¿Z³Y|m ¯¼e ÂÀ»Ä] |¿YÂeÊ/» ®/Ë ÊËZ/ZÀ µZj/» ÉY/]
ÉZÅ®Ë Á ÊÀ§ ÉZÅ®Ë ,É|À]½Z/» ÉZ/Å®/Ë ,ÄÀ/ËÅ ÉZ/Å®/Ë
.{{³ {y fÌ] ,dÌ¨Ì¯
{ ½ZËZÅÊmÁy Ä¯ ÊËZÅ|ÀËY§ ] ,e®qÂ¯ ÉZÅÃÁ/a Á Z/Å ÃÁ/aË {
Y dY ¾°¼» Ê§ Z°¿Z¼Ìa ®Ë µZj» ÉY/]) |/¿YÃ|/ ¦Ë/ e ÃÁ/a t/
ZË ,(|À¯ ¿¥ ,|¿YÃ| § Ê¸Y Z°¿Z¼Ìa Âe 0ZfuY Ä¯ ÊËZÅ®Ë
ÃÁa ®Ë { dY ¾°¼» µZj» ÉY]) Ê^¿Zm cÔÌÆ/e /¬§ Ä/¯ Ê/ËZÅ|ÀËY§
,|ÀËZ¼¿Ê» ºÅY§ (|Z] ÄfY|¿ {ÂmÁ cZZêY Ê¼ ÉÄ»Z¿] ®/Ë Ã/¨¿ZÆq
.{ÂÊ» ¥ Éf¼¯ Ôe 0Zf^¿
ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ dZ´¿
5/3
É|ÀËY§ ÃÁ³ lÀa { Y Ã Áa dËË|» |ÀËY§ Ä¿ÁÊ dZ´¿ 9 / 3 ¶°
Ä4 ¿ { Á Ê»ZffyY Á Ê·fÀ¯ ,ÊËYmY ,ÉËÄ»Z¿] ,¾ËZ£M ÉÃÁa dËË|»
49
ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ / ¹Â ¶§
[ |¿ÂÊ» s» ] 12 Ze 4 ÉZÅ¶§ { Ä¯ ÃÁa dËË|» ¿Y{ ÉÃÂu
. |Å{Ê» ½Z¿
dY ½M ½{Y{ ½Z¿ Ä°¸] ,dÌ¿ Y{Â¼¿ ¾ËY ½{Â] {§Ä]vÀ» ¥|Å
É|ÀËY§ ÉZÅÃÁ³ ÉZn¯ { ÃÁa dËË |» ÉZÅ|ÀËY§ Ê¸¯ÂÄ] Ä¯
. |¿Ì³Ê» Y« ÃÁa dËË|» ¿Y{ ÉZÅÃÂu Á ÃÁa dËË|»
50
Á{ z]
ÃÁa dËË|» ¿Y{ ÉZÅÃÂu
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» . 4
ÃÁa Ã{Á|v» dËË|» . 5
ÃÁa ½Z» dËË|» . 6
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|» . 7
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» . 8
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» . 9
ÃÁa cZZêY dËË |» . 10
ÃÁa ®Ë dËË|» . 11
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» . 12
4 ¶§
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|»
dÆm Ä¯ d/Y Ê/ËZÅ|ÀËY§ ÉÃ|¿Ì/³]{ ÃÁ/a Ê/´qZb°Ë d/ËË|»
ZÌ¿ {Â» ÃÁa ¦¸fz» ZÀ \/ZÀ» Ê/´ÀÅZ¼Å Y ½ZÀ/Ì¼Y µÂ/u
Á Êf]Z« ¥Y|ÅY ¾Ì] É Y Ä¿YÂ» {ZnËY ¾¼f» ¿Y{ É ÃÂu ¾ËY . |ÀfÅ
cYZf¿Y Á ZÅZÌ¿ Y ¾f§ eY§ ZË ª¬ve ÉY] [ ZÌ¿ {Â/» ] ÉZ/Å ÄÀ/Ë³
É|u Ze ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ Ä/¼Å Ä/q /³Y . |/Z] Ê/» ½Z/ ¨¿ É}
0 Z ZY ,¶§ ¾ËY { Ã|/tË/e ÉZÅ|À/ËY§ ,|Àf/Å Ã|À/À¯ ÄqZb/°Ë
Ê¸Y ÉZÅ|ÀËY § Y Ê¸¯ É|Ë{ 1 / 4 ¶° . {Â] |ÀÅYÂy Ã|ÀÀ¯ ÄqZb/°Ë
: |Å{Ê» ÄWYY Ë
ÉÄ¼Å ½{Â¼¿ ²ÀÅZ¼Å Á ÉZÄqZb/°Ë / ÃÁa ÉÄ»Z¿] ¾ËÂ°e . 1 / 4
. »Zm Á cZîZ] |À ®Ë {ZnËY ÂÀ»Ä] ÃÁa ÉZÅÄ»Z¿]
¹Zn¿Y ªË Y ÃÁa ÉÄ»Z¿/] ÉY/mY / ÃÁ/a ÉÄ»Z¿/] ÉY/mY .2/4
.½M { Ã|¯} ÉZÅdÌ·Z §
Y { cYÌÌ¤e Ê´ÀÅZ¼Å / cYÌ/Ì¤e É Ä qZb/°Ë µf/À¯ . 3/ 4
. ÃÁa
ÉZÅ ÃÂu ËZ ÉZÅ|ÀËY§ Z] ¾/ÌÀr¼Å Á /´Ë|°Ë Z/] ZÅ|À/ËY§ ¾/ËY
ÃÁa ÉZÅ ZÌ¿ ÉZÀ^» ] |ÀËY§ /Å d/Y ¾/°¼» . |/¿Y{ ¶»Z/ e /¿Y{
ÄfY{]{ Y ½Z¿M Y ÊËZÅ ÃÁ³ ZË {Y§Y Y fÌ] É{Y| e ZË ®/Ë Ô/e
Â«Á Ä] ÃÁa É Ä¸u» Å { Z] ®Ë ¶«Y|u | ÀËY§ /Å 0 Ó Â/¼ » . |/Z]
. {|¿ÂÌaÊ»
YfY ÃÂmÁ Z] Yn» ÉZÀ cÂÄ/] ZÅ|À/ËY§ ZnÀ/ËY { Ä/q /³Y
ZnÀËY { Ä¯ ÊËZÅÃÂÌÄ] ¶¼ { dY ¾°¼» ,|¿YÃ| Ã{Y{ ËZ¼¿ ¾/Ì »
Ä] É|ÀËY§ cÔ»Z e . |À/Z] Äf/Y{ ¶»Z/ e Á Ê¿Z/Âaº/Å ,Ã|/¿ tË/e
. dY Äf§³ Y« hv] {Â» 3 ¶§ { ¶Ìë
ÉZÄqZb°Ë dÆm Äf/§ Z/¯Ä/] ÉZ/Å®Ì/À°e Á Z/ÅY/]Y ,ZÅ|À/ËY§
µZj» ÉY] . |ÀZ]Ê» ¶§ ¾ËY ÄmÂe ½Â¿Z/¯ ÃÁ/a d/ËË|» ÉZ/Å|À/ËY§
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» / ¹ZÆq ¶§
Ä¯Ê»Z´ÀÅ ZË ÊËZf«Y ÉÄ»Z¿] ®Ë dÆm ÄÀËÅ {ÁM] ®Ë Ä] ZÌ¿ ¹Z´ÀÅ
,|¿Â ÊËZZÀ Ê¿Z¿Y ÉÁÌ ¿ ¾Ì»Pe ¦¸fz» ÉZÅÄÀË³ ÉZÅ®/Ë |ËZ/]
ÉY] µZu ÅÄ] . {Ì³Ê» Y« Ã{Z¨f/Y {Â/» ÃÁ/a Ê/´qZb°Ë d/ËË|»
Y É{Y| e { Ê´qZb°Ë |ËZ] ,{Â/ ¶Ì/¼°e d/Ì¬§Â» Z/] ÉYÃÁ/a Ä°À/ËY
: µZj» ÉY] . |ËM {ÂmÁÄ] Ì¿ ´Ë{ ÉZÅÃÂu
ÄqZb°Ë ÊËYmY ½Z»Z ÉZ/m cZÌ/¸¼ Z/] |ËZ/] ÃÁ/a Z/¯
. {Â
¾Ì] cÁZë ) |¿Â ÄqZb°Ë |ËZ] ÃÁa ÉÃ{Á|v» Á µÂv» ÉÃ{Á |/v»
Y//« h//v] {Â//» 5 ¶//§ ÉÄ//»|¬» { µÂ//v» Á ÃÁ//a ÉÃ{Á|//v»
.( {Ì³Ê»
ÉZÅ|ÀËY§ ÉZÄqZb/°Ë ÉY/] Ã{Z¨f/Y {Â/» ÉZ/Å®Ì/À°e Y Ê/°Ë
Ze Z£M Y d¯u { ÃÁa {°¸¼ ÉÌ³ÃY|¿Y ÉY] Â¾/Ì¼Å Á ¦¸f/z»
Y dËË|» . |Z]Ê» (EVM) Ã|\¯ Y dËË|» ,½M ¶Ì¼°e Ä/]
{Â» ÃÁa ÉZÄqZb°Ë ÉÂ·Á|f» ®Ë ½YÂÀÄ] ¶§ ¾ËY { Ã|\¯
ZÅ¶§ ËZ { Ã|\¯ Y ®ÌÀ°e Ä¯Ê·Zu { ,{Ì³Ê» Y« h/v]
ÃÁa ÉÄ»Z¿] Z] ÄËZ¬» { {°¸¼ ÉÌ³ÃY|¿Y d/Æm ÉY/]Y ½YÂÀ/Ä/]
. d§³ |ÅYÂy Y« Ê] {Â»
53
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» / ¹ZÆq ¶§
®¼¯ ÃÁa Ê´qZb°Ë Ä] Ä¯ d/Y ÉY/]Y ÃÁ/a d/ËË|» Y/§Y¹/¿
. {Ì³]{ Y ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ ÉÄ¼Å |¿YÂeÊ» Á |À¯Ê»
ÃÁa ÉÄ»Z¿] ¾ËÂ°e
1- 4
Ä¯ »Zm Á cZî Z] |À ®Ë {ZnËY ÂÀ» Ä] ÃÁ/a É Ä»Z¿/] ¾/ËÂ°e
Y« Ã{Z¨fY {Â» ÃÁa µfÀ¯ Á Ã Áa ÉYmY dËY|Å dÆm |¿YÂf/]
¶»Z// É//Ë Ä»Z¿//] ÉZ//Å |À//ËY§ ËZ// ÉZ//Å Ê//mÁy Y ,{Ì//³
ÄÌ¼Å 0 Z ^Ë¬e |ÀËY§ ¾ËY . |À¯ Ê» Ã{Z¨f/Y É{^/ÅY É/Ë Ä»Z¿/]
dY ¾°¼» ÊeZ»|¬» s µZj» ÉY] . {Â/ Ê/» Y/°e Z/] ¾/Ë|Àq
,|Z] ZÅ d Ì·Z § Y xËZe Ê] Ê·YÂe ®Ë Á ZÌ¿ {Â» Ê¸¯ ]ZÀ» ¶»Z/
Á z» ]ZÀ» ¶»Z Ä»Z¿] ¾/ËY É|/ ] ÉZ/Å Äz/¿ Ä/¯ Ê/·Zu {
ÉY°e É|ÀËY§ ÃÁa Z¯ É Ã{Á|v» . {Â] |ÅYÂy tË ÉZÅ xËZ/e
d° ZfyZ Y Ã{Z¨fY Z] ÃÁa ºÌe É Ä¸ÌÁ Ä] 0 Ó Â¼ » Ä¯ d/Y
ÃÁa Z¯ ¶¯ Ä¯ {Z Ê» {Z« Y ºÌe Á {Â Ê» ¹Zn¿Y (WBS) Z/¯
{ÁM] ,ÉË Ä»Z¿] |ËZ] Ã| ¦Ë e Z¯ ¹Z¼e . |À¯ ÄËne Á dî Y
µf//À¯ Ê¸Ì//ë ÉZ//Å Ä»Z¿//] Y Ã{Z¨f//Y Z//] Á {Â// É|À//] ½Z//» Á
Ã| \¯ Y dËË|» |ÀËY§ { ÊÅZ³ Ä/¯ d/ËË|» É ÄqZb/°Ë
. {Â [Â» ,|¿Â Ê» Ã|Ì»Z¿ ZÅ CAP ZË Ê·fÀ¯ [Zu ÉZÅ Ä»Z¿/]
¶//¯ ,d//ËË|» É ÄqZb//°Ë µf//À¯ ÉZ//Å Ä»Z¿//] ¾//ËY ¹Z//¼e Â//¼n»
. |Å{ Ê» ¶Ì°e Y ÃÁa É Ã{Á|v»
: Ze {Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ÃÁa ÉÄ»Z¿]
. |ËZ¼¿ dËY|Å Y ÃÁa ÉYmY
. |ËZ¼¿ |Àf» Y ÃÁa ÉËÄ»Z¿] cZÁ¨»
Ã| [Zzf¿Y ÉZÅÄÀË³ Ä] Ä/mÂe Z/] Y ÃÁ/a É/ËÄ»Z¿/] cZ¼Ì¼/e
. |ËZ¼¿ |Àf»
. |ËZ¼¿ ¶ÌÆe Y ½Z ¨¿É} ¾Ì] c ZZêY
Ê¿Z» [ÁZÀe Á Ãf³ ,ÉÂfv» Ä] Â]» dËË|» É|Ì¸¯ ÉZÅÉ/´¿Z]
. |ËZ¼¿ ¦Ë e Y
. {ÁM ºÅY§ ÃÁa µfÀ¯ Á d§Ìa ÉÌ³ÃY|¿Y ÉY] ÊËZÀ^»
54
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» / ¹ZÆq ¶§
ÃÁa ÉÄ»Z¿] ¾ËÂ°e ÉZÅÉ{ÁÁ
1- 1- 4
ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ|ÀËY§ ÉZÅÊmÁy ¹Z/¼e .ÉËÄ»Z¿] ÉZÅÊmÁy ËZ/ . 1
ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ|ÀËY§ ¾ËY Y ÉYÄÔy 3/3 z]) ¿Y{ ÉZÅÃÂu ËZ {
ËZ .|ÀfÅ ÃÁa ÉÄ»Z¿] ¾ËÂ°e Ä] ÊËZÅÉ{ÁÁ (|/Å{Ê/» Ä/WYY Y ÃÁ/a
Á Z¯ d° ZfyZ/ ¶j/» Ä/ËZa {ZÀ/Y ¶»Z/ É/ËÄ»Z¿/] ÉZ/ÅÊ/mÁy
Ä] ¾ÌÀr¼Å ZÅÃÁa Y ÉZÌ] .|ÀZ]Ê» ½Z^Ìfa ¶Ìë [¶»Z] ¾/ÌÀr¼Å
ÉZÅÃÁa j¯Y 0Ôj») dY{ |ÀÅYÂy ZÌ¿ É{]Z¯ ÉÃÂu Z/y ÉZ/ÅÉ{ÁÁ
.(dY{ |ÀÅYÂy ZÌ¿ É|¬¿ ½ZËm ÊÀÌ]Ìa Ä] ±]
ÉÃ{Y{ ÉZÅÃZ´ËZa ¶j» ) f{ { ÉÄf~³ cZ/ÔY .Äf~³ cZÔY . 2
ÉZÅ|ÀËY§ ËZ ¾Ìu { |Ë Z] ( ¾Ì/Ìa ÉÃÁ/a {/°¸¼ ª]YÂ/ ,{ÁM/]
{ |ËZ] ¾ÌÀr¼Å cZÔY ¾ËY . |¿Ì³ Y« Âm {Â» ÃÁa É/ËÄ»Z¿/]
Á cZÁ¨» ÊnÀdv Ä] ®¼¯ ÂÀ»Ä] ÃÁa ÉÄ»Z¿/] ¾/ËÂ°e ¾/Ìu
,|¿ÂÊ» ÊËZZÀ |ÀËY§ ¾ËY Y Êz] ½YÂÀÄ] Ä¯ ÊËZÅÄÀË³ ½|ÌnÀ/
. |ÀZ] f{ {
ÉZÅ½Z»Z ÉÄ¼Å Á ®Ë Å Ä¯ dY ¾°¼» .Ê¿Z»Z/ ÉZ/ÅÊ/»/y . 3
cYiY Ä¯ |ÀZ] ÄfY{ Ê¼Ì£ Á Ê¼ ÉZÅÊ/»/y ,ÃÁ/a { Ì/³{
{Â» |ËZ] 0ÓÂ¼ » Ä¯ Ê¿Z»Z ÉZÅÊ»y .{Ì´] Y« Ê] {Â» |ËZ] ZÆ¿M
:|Z]Ê¼¿ {Á|v» ZÆ¿M Ä] Ê·Á Ã{Â] Ë {YÂ» ¶»Z ,|¿Ì³ Y« Ê]
. ¼f» {Â^Æ] ¥Y|ÅY ,|ÀËY§ ÉZÅÉÌ¼» / dÌ¨Ì¯ dËË|»
{°¸¼ ÉZÅÉ´¿Z] ,kYyY Á ¹Y|zfY ÉZÅ½Â¼ÀÅ / ½ZÀ¯Z¯ ÉÃY{Y
. ½ZÀ¯Z¯
Á kZ//z» ÉZ//ÅÉ//´¿Z] ,Ê//¿Z» Ê//Å{Y//³ / Ê//·Z» ÉZ//Åµf//À¯
. ½Z¼Ìa {Y|¿ZfY ËY ,ÉY|]Zu ÉZÅ|¯ ,ZÌ¿ {Â» ÉZÅdyY{a
55
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» / ¹ZÆq ¶§
iY ÃÁa {°¸¼ ] Ä¯ dY Ê/ËYmY d/Ë{ Á|v» ®/Ë ,|Ì/« ®/Ë .{ÂÌ/« . 4
Ä¯ dY ÊfË{Á|v» Ã|¾ÌÌ e Ìa Y ÉÄm{Â] ®Ë µZj» ÉY] . {Y~³Ê»
Á Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe ,Ã{Á|v» Ä] Â]» ÉZÅ[Zzf/¿Y ZÌ/] µZ¼f/uYÄ/]
½Z¼Ìa \·Z« { ÃÁa Ä¯Ê»Z´ÀÅ 0 Ó Â¼ » . |À¯Ê» {Á|v» Y ºÌe É|À]½Z»
. |ÀZ]Ê» |Ì« ½Z¼Ì a ËY ,{ÂÊ» YmY
Ê «YÁ ,tÌv ,ÉËÄ»Z¿] { Ä¯ |ÀfÅ Ê¸»YÂ cZÁ¨» .cZ/Á¨» . 5
ÃÁa ÉË Ä»Z¿] ÉZÅ Ä^Àm ¹Z¼e ] cZÁ¨» . |¿Â Ê» Ê¬¸e Ê « Z/Ë
ÉZÅ ºÌe . |ÀfÅ ÃÁa É Ã|À/ËY§ ¶Ì/ë Y Ê/z] Á |/¿Y~³ Ê/» /iY
Y cZÁ¨» 0 Y °» ½Z/ËË Ä»Z¿/] |À/ËY§ Y Ê/z] ½YÂÀ/ Ä/] ÃÁ/a
Zu xËZe ³Y µZj» ÉY] . |ÀÀ¯ Ê» ÊnÀZ^fY Á |Àf/» ,ÊËZ/ZÀ
xËZe [ ÃÁa ] ºÌe Ä¯ dY ¾°¼» ,|Z^¿ Ê « É|Ì¸¯ {§ ®/Ë ½|/
Y ÉY Äm{ ¾¼f» 0 Ó Â/¼ » cZ/Á¨» . |ËZ/¼¿ /§ Y Ê/Zy Á/
. |ÀZ]Ê» ®Ë
Ã Áa ÉÄ»Z¿] ¾ËÂ°e ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
2/1/4
É{°ËÁ ÃÁa ÉËÄ»Z¿] ÉÂ·Á|f» ®Ë .ÃÁa ÉËÄ»Z¿] ÉÂ·Á|f» . 1
ÉÄ»Z¿] ¾ËÂ°e ¾Ìu { ÃÁa ºÌe ÊËZ¼ÀÅY ÂÀ»Ä] Ä¯ dY Äf§ZË¹Z/¿
Ê³{ZÄ] ÉÂ·Á|f» ¾ËY dY ¾°¼» . {Ì³Ê» Y« Ã{Z¨f/Y {Â/» ÃÁ/a
( Ê¼Ì£ ZË Ê¼ ,Ê°Ì¿Áf°·Y ZË É~£Z¯ ) {Y|¿ZfY ÉZÅÂ´·Y Á Z/Å¹/§
¶Ì¸ve ¶j» ) ZÌ¿ {Â» ÉZÅÉZ/ÄÌ^/ Y ÉYÄ/Â¼n» Ê/³|ÌrÌa Ä/] Z/Ë
ÉËÄ»Z¿] ÉZÅÉÂ·Á|f» fÌ] . |Z] ( É|À]½Z» ®Ë Y Â·Z¯ d/¿Â»
Á ÃÁa dËË|» Y§Y ¹/¿ ½Â/r¼Å « dz/ » ÉZÅY/]Y \/Ì¯e Y ÃÁ/a
Ã{Z¨fY Z¯ Á ÉÃ|À/À¯¶ÌÆ/e cZ/¸m ½Â/r¼Å « ¹/¿ » ÉZ/ÅY/]Y
. |ÀÀ¯Ê»
|¿Y{ Ê¿Y{ Á ZÅcZÆ» ½Z ¨¿É} Y ®Ë Å .½Z ¨¿É} ¿Y{ Á ZÅcZÆ» . 2
ÃÁa dËË|» ºÌe . {Â «YÁ |Ì¨» ÃÁa ÉÄ»Z¿] ¾ËÂ°e { |¿YÂeÊ» Ä/¯
ÄfËZ ÉÂv¿Ä] ½M { |À¿YÂf] ½Z ¨¿É} Ä/¯ |ËZ/¼¿ {Z/nËY Ê/Ìv» |ËZ/]
.( {Â Âm ºÌe ÉÄ /Â e , 3 / 9 /z] Ä/] ¾/ÌÀr¼Å ) |À/ËZ¼¿ d¯Z/»
Ä¯Ê¿Z» Á |ÀÀ¯Ê» d¯Z» ½M { Ä¯ÉÌq ,|À¯Ê» d¯Z» Ä/¯Ê/¯
: µZj» ÉY] . |Z]Ê» cÁZ¨f» ,|ÀÀ¯Ê» d¯Z»
,Â¼n» d¼Ì« ½Z¼Ìa ®Ë \/·Z« { Ê¿Z¼fyZ/ ÃÁ/a ®/Ë ÉY/mY {
½ZËm { ½Z¼Ìa ¢¸^» ½| ¾/ÌÌ e ¹Z´À/Å ÄÀ/ËÅ ÉYÄ§/u |À/Æ»
56
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» / ¹ZÆq ¶§
ÉYÃ{f³ d¯Z» ÉÁM{Â ¥|Å { ,É{ZÆÀÌa s ÉZ/Ã{Z/»M
. dY{ |ÅYÂy
,{{³Ê» ¦Ë e ÌaZÌa ½M Ê¿Z/¿Y ÉÁÌ/¿ ¾/Ì»Pe Ä/¯ÉYÃÁ/a {
¥Y|//ÅY ª//¬ve d//Æm { {¨À//» ½Z³|À//À¯d¯// Ä//¯ d//Y ¾//°¼»
Á ÄÀËÅ ÉZÅ{ÁM] ½{Â] Ê¬À» É´¿Z] ªË Y ÄÀËÅ Á É|À]½Z/»
. |ÀËZ¼¿ d¯Z » ÉÌ³ºq ÂÄ] É|À]½Z»
dËË|» cZÔY ºfÌ ®/Ë .(PMIS) ÃÁa dËË|» cZÔY ºf/Ì . 3
Á ÉZÄqZb°Ë ,ÉÁM¼m ÂÀ»Ä] Ä¯ dY ÊËZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y ¶»Z ÃÁa
¾ËY .{Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ ÉZ/ÅÊ/mÁy Z/f¿Y
Á {ÂÊ» Ã{Z¨fY ½ZËZa Ze Z£M Y ÃÁa {Z ]Y ÉÄ¼Å Y Ê¿Z^Ìf/a ÉY/] ºf/Ì
.{Â ¶»Z Y Z¯{Ây Á Êf{ ºfÌ Á{ Å |¿YÂeÊ»
ÉZÄqZb°Ë ÂÀ»Ä] Ä¯ Ê°ÌÀ°e .(EVM) Ã| \/¯ Y d/ËË|» . 4
ÊÅ{Y³ Á ÉÌ/³ÃY|/¿Y d/Æm Á ÃÁ/a ÉÃ{Á|/v» Á É|À/]½Z/» ,]ZÀ/»
{ fÌ] huZ^» .{Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ½ZËZa Z/e Z/£M Y ÃÁ/a {/°¸¼
.d§ZË 3/2/4/7 z] { ½YÂeÊ» Y Ã|\¯ Y dËË|» {Â»
ÃÁa ÉÄ»Z¿] ¾ËÂ°e ÉZÅÊmÁy
3/1/4
Ä¯ dY Ã|/ |Ì/ËPe Á Ê¼/ É|À/ ÃÁ/a ÉÄ»Z¿/] .ÃÁ/a ÉÄ»Z¿/] . 1
ÃÁa É|À]½Z/» .{Â/Ê/» Ã{Z¨f/Y ÃÁ/a ÉY/mY /] d/ËË|» ÂÀ/»Ä/]
Ã|¾ÌÌ e Ê¸Y ËZ«Á ª¬ve Á ZÅdÌ·Z § ¹Zn¿Y ÉÃ|ÉËÄ»Z¿] ÉZÅxËZ/e
Á Ä»Z¿] .|À¯Ê» dÆ§ Y ({Â Âm1/3/4/6 z] Ä]) ÃÁa ÉÄ»Z¿] {
¦Ë e cZZêY dËË|» ÉÄ»Z¿] { Ä¯ Ä¿Â³½Z¼Å Ä] |ËZ] ÃÁa É|À/]½Z/»
Âa Ä] ÊËYmY ½Z»Z dËË|» Ä¯ dY ¾°¼» 0Ôj») |¿Â/ /ËÂe ,Ã|/
Ä] Z°¿Z¼Ìa ®Ë dY ¾°¼» Ä¯Ê·Zu { ,|Z] ÄfY{ ZÌ¿ º¯ ¶Ìë Z] ÌÁ
ÉZÅÃÂu Êy] { .(|Z] |À»ZÌ¿ |uYÁ ÂÂ» ®Ë {Â» { ¶»Z¯ cÔÌë
¾ËY Ä] ½{Y{ ZmY ÂÀ»Ä] ÃÁa ÉÄqZb°Ë ÉÄ»Z¿/] sÔ/Y Y É{/]Z¯
.dY Ã| Ã{Z¨fY |À
{°¸¼ ÉÌ³ ÃY|¿Y Ê¿Z^» Á ÃÁ/a É Ä»Z¿/] ¾/Ì] d/ËZ] Ê/»
Z//Ë |À// ÃÁ//a É Ä»Z¿//] . |// ¶WZ//« Ê//z» cÁZ//ë ÃÁ//a
~³ { dY{ Zf¿Y d/ËZ] Ê/» Ä/¯ d/Y {ZÀ/Y Y ÉY Ä/Â¼n»
. |À¯ ÌÌ¤e ÃÁa {Â» { fÌ] cZÔY Ä/] Ê/f{ Z/] ½Z/»
0 Z »Â¼ Á É YÁ{Y cÂ Ä] ¬§ 0 Ó Â¼ » {°¸¼ ÉÌ³ ÃY|¿Y Ê/¿Z^»
57
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» / ¹ZÆq ¶§
ZË Z¯ É Ã{Á|/v» É Ã|/ |Ì/ËPe Ì/Ì¤e ®/Ë Ä/] À/¯YÁ { /¬§
. |ÀÀ¯ Ê» ÌÌ¤e {ÁZf{
,{Y{ {ÂmÁ ÃÁa ÉÄ»Z¿] ÉÄWYY Á ÊÅ|¿Z»Z ÉY] ÉZÌ] ÉZÅÁ
¹Ô«Y ¾ËY ) {ÂÊ» Ë {YÂ» ÉÄÌ¸¯ ¶»Z µÂ¼ » ÂÄ] Ä»Z¿] ¾/ËY Ê/·Á
:( |¿ÂÊ» tË e ´Ë{ ÉZÅZm { eÊ¸Ìë cÂÄ]
. ÃÁa ÂÀ»
Y ÉY Ä//Ôy ) ÃÁ//a d//ËË|» {^//ÅY Z//Ë {//°ËÁ Y Êu//
.( ¿Y{ ÉZÅ ÃÂu ËZ Y dËË|» {¨À» ÉZÅ Ä»Z¿]
ÃÁ//a ÉZÅ{ÁZf//{ Á ÃÁ//a ¥Y|//ÅY ¶»Z// Ä//¯ Ã{Á|//v» ÉÄÌ//¿ZÌ]
. |Z]Ê»
Ä¯ Êv Ze Ã{Á|v» ÉÄËZa |À ®Ë ½YÂÀÄ/] Z/¯ d/° ZfyZ/
. {ÂÊ» µZ¼Y ½M { µ fÀ¯
( É|À]½Z» ) Ã|É|À]½Z» ½ZËZa Á Á ÉZÅxËZe ,ÄÀËÅ ÉZÅ{ÁM]
Ze Z¯ d° ZfyZ ½Á{ {ÁZf{ Å ÉY] ZÅdÌ·ÁR» Ì/ze Á
. {ÂÊ» µZ¼Y ½M { µfÀ¯ Ä¯ Êv
-ÊÀ§ ÉÃ{Á|v» Á É|À]½Z» ,ÄÀËÅ ÉY] {°¸¼ ÉÌ/³ÃY|/¿Y Ê/¿Z^»
ÉÄm{Â] ) ÄÀËÅ ÉZÀ^» Á ( ÃÁa É|À]½Z» ) É|À]½Z» É ZÀ/^» ,Ê/À Ë
.( Ã|Ê¿Z» É|À]Ä¸u» ÉÃÁa
. ¹Y|¯ Å ¥|Å ÉZÅxËZe Á Ã|¼ Ê¸Y ËZ«Á
.ZÆ¿M Zf¿Y {Â» ÉÄÀËÅ ZË /Á Ôe Á ZÌ¿ {Â» ZË É|Ì¸¯ Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿
Á Z ÅdË{Á|v» Z] É|Ì¸¯ ÉZÅ®Ë : ¶»Z ,®Ë d/ËË|» ÉÄ»Z¿/]
( Êf¬» ÉZm { ) cZWZf«Y Á Ã|ÉËÄ»Z¿] ÉZÅÀ/¯YÁ ,cZ/Á¨»
. ¹Y|¯ Å ÉY]
: ÉZÅ¹Z¿ Z] dËË|» Ê§ ÉZÅÄ»Z¿]
( 3 / 3 / 2 / 5 z] ) Ã{Á|v» dËË|» ÉÄ»Z¿]
( 3 / 3 / 4 / 6 z] ) É|À]½Z» dËË|» ÉÄ»Z¿]
( 3 / 3 / 2 / 7 z] ) ÄÀËÅ dËË|» ÉÄ»Z¿]
( 1 / 3 / 1 / 8 z ] ) dÌ¨Ì¯ dËË|» ÉÄ»Z¿]
( 2 / 3 / 1 / 9 z] ) Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe dËË|» ÉÄ»Z¿]
( 1 / 3 / 1 / 10 z] ) cZZêY dËË|» ÉÄ»Z¿]
( 1 / 3 / 5 / 11 z] ) ®Ë Ä] À¯YÁ ÉÄ»Z¿]
( 1 / 3 / 1 / 12 z] ) cZ¯Y|e dËË|» ÉÄ»Z¿]
58
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» / ¹ZÆq ¶§
¶Ìë |u Ze Á ZÌ¿ cÂ { |À¿YÂeÊ» ZÅÄ»Z¿] ¾ËY Y ®Ë /Å
. |¿Â Zv· Zy ÉÃÁa Å ÉY] ZÌ¿ {Â»
. ª¸ » cZ¼Ì¼e Á ½ZËm { cZÂÂ»
ÉË Ä»Z¿] ÉZÅ ÊmÁy ËZ ,Z/y É ÃÁ/a ÉZÅZÌ/¿ Ä/] Äf/]
É Ä»Z¿] µZj/» ÉY/] . |¿Â/ Z/v· Ê¼/ É Ä»Z¿/] { |ËZ/] ÃÁ/a
ÃÁa Ê¿Z»Z Y{Â¼¿ ®Ë ¶»Z 0 Ó Â¼ » ±] É ÃÁa ®/Ë É ÃÁ/a
. |Z] Ê»
:{ÂÊ» ¶»Z Y Ë {YÂ» ÃÁa ÉÄ»Z¿] ½Z^Ìfa ¶Ìë .½Z^Ìfa ¶Ìë . 2
ÃÁa ÉÄ»Z¿] { Ä¯ ÉËÄ»Z¿] ÉZ/Å|À/ËY§ ËZ/ Y Ê/ËZÅÊ/mÁy
. |¿YÃ|¿ Zv·
ÄÌÆe ÃÁa É Ä»Z¿] ¾ËÂ°e ¾Ìu { Ä¯ É´Ë{ cZÔY Á {ZÀY
¹ Â//¸ » ¾//ËY Y Ì//a Ä//¯ ÊeZ//Á¨» Á {ÂÌ//« ¶j//» ) |//¿Y Ã|//
.( |¿Y Ã{Â^¿
ÉZÅs Á ZÅÄz» ,cZ»Y·Y ÉÄ¼Å Y ÉYÄÀÌÌa 0 Ô j/» ,Ê/À§ {ZÀ/Y
. Ê»ÂÆ¨»
. ê» ÉZÅ{Y|¿ZfY ÉZ|Àf»
. ÃÁa ÉÄ Âe ÉÄÌ·ÁY ÉËÄ»Z¿] Y ÊËZÅÄz»
½M Y ÉÃ{Z¨fY ¶ÌÆe ÂÀ»Ä] ZÌ¿ Ä] Äf] dËZ]Ê» cZÔY ¾/ËY
. |¿{³ ÊÅ|¿Z»Z ÃÁa ÉYmY ¾Ìu {
ÃÁa ÉÄ»Z¿] ÉYmY
2/4
z] / dY ÃÁa É Ä»Z¿] ¹Zn¿Y Ê¸Y |ÀËY§ ÃÁ/a É Ä»Z¿/] ÉY/mY
¾ËY { . | |ÅYÂy ¥ |ÀËY§ ¾/ËY ¹Z/n¿Y { ÃÁ/a É Ä/m{Â] º/Y
¦¸fz» YfY ÃÂmÁ |ËZ] ÃÁ/a d/ËË|» ºÌ/e Á ÃÁ/a /Ë|» |À/ËY§
¾ËY . |À/ËZ¼¿ d/ËY|Å Á ²À/ÅZ¼Å Y ÃÁ/a { {Â/mÂ» Ê/À§ Á Ê¿Z» Z/
É ÃÂu Y Y ÌiPe ¾ËfÌ] ºÌ¬f/» Â/ Ä/] Ä/¯ d/Y ÃÁ/a |À/ËY§
{ZnËY ½M { ÃÁa µÂv» «YÁ Ä] Ä¯ Yq ,{Ë~a Ê/» ÃÁ/a É{/]Z¯
ÄfÂÌa cÂ Ä] ÃÁa ÉZÀ/^» Z/] Ä/ËZ¬» { {/°¸¼ |ËZ/] . {Â/ Ê/»
{°¸¼ ÉZÀ^» ] |À¿YÂf] ÊuÔY cZ»Y|«Y Ä¯ ÉY Ä¿ Â³ Ä/] ,{Â/ cZ/¿
ÉY ÃÁ{ ÉZÅ ÊÀÌ] Ìa . |¿{³ µZ¼Y ÃÁa É Ä»Z¿] Z] ÄËZ¬» { Ê «YÁ
ÄÌÆe ¶Ì¸ve Y Ê¿Z^Ìfa ÂÀ»Ä] É|À]½Z/» Á ÄÀ/ËÅ Ê/ËZÆ¿ lËZf/¿ Y
. | |ÀÅYÂy
59
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» / ¹ZÆq ¶§
ÃÁa ÉÄ»Z¿] ÉYmY ÉZÅÉ{ÁÁ
. dY Ã| tËe 1 / 3 / 1 / 4 z] { ÃÁa ÉÄ» Z¿/] . ÃÁ/a ÉÄ»Z¿/]
1/2/4
.1
dËË|» ÉÄ»Z¿] ,Ã{Á|v» dËË|» ÉÄ»Z¿] ) dËË|» Ê/§ ÉZ/ÅÄ»Z¿/]
Á ( ÃÌ£ Á É|À]°Ìa dËË|» ÉÄ»Z¿] ,cZ¯Y|e dËË|» ÉÄ»Z¿] ,®Ë
ÃÁa ÉÄ»Z¿] ÉYmY Ä] É|Ì¸¯ ÊËZÅÉ{ÁÁ {°¸¼ ÉÌ/³ÃY|/¿Y Ê/¿Z^»
. |ÀZ]Ê»
. dY Ã| tËe 2 / 3 / 1 / 4 z] { ½Z^Ìfa ¶Ìë . ½Z^Ìfa ¶Ì ë . 2
3 / 1 / 1 / 4 z] { Ê¿Z»Z ÉZÅÊ»y . Ê¿Z»Z/ ÉZ/ÅÊ/»/y . 3
ÃÁa { Ì³{ ÉZÅ½Z»Z ÉÄ¼Å Á ®Ë Å dY ¾°¼» . |¿YÃ| tË/e
ÉYmY ] |À¿YÂeÊ» Ä¯ |ÀZ] ÄfY{ Ê¼/Ì£ Á Ê¼/ ÉZ/ÅÊ/»/y
. |¿Y~´] Ì iPe ÃÁa ÉÄ»Z¿]
ÉZÅ|»ZÌa µZ¼fuY Ä¯ dY ÉZ¯ Å Ä¿YÌ´Ìa ¹Y|«Y . Ä¿YÌ´Ìa ¹Y|/«Y . 4
. |Å{Ê» ÅZ¯ Y ÃÁa ®Ë ÉYY{ ÉZÅ{Y|ËÁ ÉÃÂ¬·Z]
½{¯ YeºÅ ÂÀ»Ä] Ä¯ dY ÉZ¯ Å ÊuÔY ¹Y|«Y . ÊuÔY ¹Y|/«Y . 5
¹Y|«Y . {ÂÊ » ¹Zn¿Y ÃÁa ÉÄ»Z¿] Z/] ÃÁ/a Ê/eM Zf/¿Y {Â/» {/°¸¼
½YÂÀÄ] ZnÀËY { / dY É{| f» Ê·fÀ¯ ÉZ/Å|À/ËY§ Ê/mÁy ÊuÔ/Y
dËË|» Y ½ZÀÌ¼Y µÂu ÉY] ZÌ¿ {Â» {ÂyZ] ÉÄ/¬¸u ,É{ÁÁ ®/Ë
. |À¯Ê» ¶»Z¯ Y ÃÁa z]iY
ÃÁa ÉÄ»Z¿] ÉYmY ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
½Âr¼Å dËË|» Ê» Â¼ ÉZÅ cZÆ» . dËË|» Ê»Â¼ ÉZ/Å cZ/Æ»
2/2/4
.1
ÃÁa É Ä»Z¿/] z]/iY ÉY/mY ÉY/] Ã/¯Y~» Á cZZ^/eY ,É^/Å
tËe 4 / 2 z] { dËË|» Ê/»Â¼ ÉZ/Å cZ/Æ» . |Àf/Å ÉÁ/
. |¿Y Ã|
60
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» / ¹ZÆq ¶§
Y \ZÀ» ÉYÄÂ¼n» Ä] |ËZ] ÃÁa ºÌe . µÂv» /¿Y{ Á Z/ÅcZ/Æ» . 2
. | /Z] Äf//Y{ Ê//f{ ÃÁ//a µÂ/v» Ä//] Â]//» //¿Y{ Á Z//ÅcZ/Æ»
{ 0 Z / Âz» ) |¿Â//Ê//» ¾//ÌÌ e É//ËÄ»Z¿//] { ÉÁ// ÉZ//ÅcZ//Æ»
/ 9 z] { ) ÁÌ¿ [~m |ÀËY§ ªË Y Á ( 1 / 7 z] ,]ZÀ» ÉËÄ»Z¿/]
. |¿{³Ê» ZÌÆ» ( {ÂÊ» tËe 2
Z¯ \ËÂe ÉY] Ê¼ ÉYÄËÁ Z¯ \ËÂe ºfÌ ®/Ë .Z¯ \ËÂe ºf/Ì . 3
.dY \ZÀ» Ê·YÂe Z] Á d{ ½Z» { Z¯ ¹Zn¿Y Y ½ZÀÌ¼Y µÂu dÆm ÃÁ/a
ZË dÌ·Z § ®Ë ÉÁ ] Z¯ Z£M ÉY/] [Âf/°» Â/n» ®/Ë ,Ê/ËY|f]Y Á 0ÓÂ/¼ »
.|Z]Ê» Zy ÉZ¯ ÉÄf]
½M ÉÄÀËÅ Z] Y Ã|ÊÀÌ]Ìa µfÀ¯ Y |ËZ] Z¯ \ËÂe ºfÌ ®Ë s
ÊÅZ¨ Ân» ,e®qÂ¯ ÉZÅÃÁa Y ÉZÌ] { µZj» ÉY] .|ËZ/¼¿ Ä/¿YÂ» µf/À¯
.|À¯Ê» dËZ¨¯
cZ//¸m ,dÌ //Á É//´¿Z//] cZ//¸m .dÌ //Á É//´¿Z] cZ//¸m . 4
{Â» { cZÔY µ{Zê ÂÀ»Ä] Ä¯ |Àf/Å Ê/¼À» ÉÃ|/É/ËÄ»Z¿/]
{ dÌ Á É/´¿Z] cZ/¸m Z/ÅÃÁ/a j/¯Y { .|¿Â/Ê/» Y/³] ÃÁ/a
dY ¾°¼» 0Ôj») |¿ÂÊ» Y³] ¦¸fz» sÂ Á cÁZ¨f» Ê¿Z» ÉZÅÃÁ{
Éf» Z] Ä¿ZÌÅZ» cÂÄ] Á {Ây Z] Ê´f¨Å cÂÄ] ÃÁ/a d/ËË|» ºÌ/e
.(|Å|] Ä¸m ¶Ì°e
{ ÃÁa dËË|» cZÔY ºfÌ . ÃÁa dËË|» cZ/ÔY ºf/Ì . 5
. dY Ã| tËe 3 / 2 / 1 / 4 z]
{ Ì³{ ÉZÅ½Z»Z ÉÄ¼Å Á ®Ë Å dY ¾°¼» . Ê¿Z»Z ÉZÅÄ/ËÁ . 6
ÃÁa ÉYmY ¾Ìu { Ä¯ |ÀZ] ÄfY{ Ê¼Ì£ Á Ê¼ ÉZÅÄËÁ ÃÁ/a
. |ÀËMÊ» Z¯Ä]
ÃÁa ÉÄ»Z¿] ÉYmY ÉZÅÊmÁy
3/2/4
ÃÁa ÉYmY dÆm Ã| ¹Zn¿Y ÉZÅ dÌ·Z § ¶uZ» Z¯ lËZf¿ . Z¯ lËZf¿ . 1
¶Ì¼°e ZÅ{ÁZf{ Y ®Ë ¹Y|¯ / Z¯ lËZf¿ Ä] Â]» cZÔY . |ÀZ] Ê»
ÃY|¿Y Äq Ze dÌ¨Ì¯ ÉZÅ{Y|¿ZfY ,|¿Y Ã|¿ ¶Ì¼°e ®Ë ¹Y|¯ Á |¿Y Ã|/
½YÂÀÄ] / ÃÌ£ Á |¿YÃ| |Æ e ZË «YÁ ÊËZÅÄÀËÅ Äq ,|¿Y Ã|/ ª/¬v»
ÊÅ{ Y³ |ÀËY§ Ä] Á Ã| ÉÁM ¼m ÃÁa É Ä»Z¿] ÉYmY Y Ê/z]
ÉÃZ//]{ //eÊ¸Ì//ë h//uZ^» ÉY//] ) |¿Â//Ê//» Ã{Zf//§ {//°¸¼
ÄmÂe dËZ] Ê» .( {Â/ Â/m 3 / 10 /z] Ä/] {/°¸¼ Ê/Å{ Y/³
61
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» / ¹ZÆq ¶§
¶j//» Ê//Â¼¸» ÉZÅ{ÁZf//{ \//¸£Y Z//Å¶//uZ» |À//q //Å Ä//¯ d//Y{
{Y§Y |À¿Z» ºÅ cZ«ÁY ÉZÌ] ,|Àf/Å ÃÌ/£ Á Z/ÅÃ{Z/m ,Z/Å½Z¼fyZ/
,|¿Ì³ Z¯ Ä] Y Â»M ½M ÉiR» Â Ä] |À¿YÂe Ê» Ä¯ ÉY Ã|Ë{ Â/»M
. |ÀZ]Ê» Â¼¸»Ì£
ZË ½{Y{ ] ÉY] 0 Ô j» ) ÌÌ¤e ÉZÅdYÂy{ . Ì/Ì¤e ÉZ/Åd/Y Ây{ . 2
ÉZÅ{ÁM] ZË [ZÅÄm{Â] ] ÄÀËÅ sÔY ,ÃÁ/a ÉÃ{Á|/v» ½{/¯ ®/qÂ¯
¾ÌÌ e ÃÁa Z¯ ¹Z/n¿Y ½ZË/m{ \/¸£Y ( [ÃÌ/£ ,Z/ÅxËZ/e ] É|À/] ½Z/»
. |¿ÂÊ»
cYÌÌ¤e ÉÄqZb°Ë µfÀ¯
3/4
Ä¯ Ê¸»YÂ ] ÉY~³iY (¦·Y :{Y{aÊ» {YÂ» ¾ËY Ä] cYÌ/Ì¤e ÉÄqZb/°Ë µf/À¯
µÂ^« {Â» cYÌÌ¤e Ä°ÀËY Y ½ZÀÌ¼Y µÂu dÆm ,|À/À¯Ê/» {Z/nËY Y cYÌ/Ì¤e
Ê «YÁ cYÌÌ¤e dËË|» (k Á dY Ã{Y{ w ÌÌ¤e ®Ë Ä°À/ËY ¾/ÌÌ e ([ ,|Àf/Å
ÃÁa Ê¸Y ÉÃ|¦Ë e ÉÃ{Á|v» .|ÀÅ{ w cYÌÌ¤e ¾ËY Är¿ZÀq Á Ä¯Ê/»Z´ÀÅ
ªË Y cYÌÌ¤e ÉÄfÂÌa dËË|» ÉÄ¸ÌÁÄ] |ËZ] {°¸¼ ÉÄqZb/°Ë ÉZÀ/^» Á
ÉZÀ^» { Z/Æ¿M ¾f/Y{ Â/v¸» Á cYÌ/Ì¤e |Ì/ËPe Z/Ë |/Ë|m cYÌ/Ì¤e ½{/¯{
{YÂ»Ä] cYÌÌ¤e ÉÄqZb°Ë µfÀ¯ .|À¿Z¼] Ê«Z] ZÀ^» /] ,ÃÁ/a ÉÃ|/¿|Ë|ne
:{Y{ ZÌ¿ Ë
. {°¸ ¼ ÉÌ³ÃY|¿Y Ê¿Z^» Ê´qZb°Ë ü
¦Ë// e { µÂ//v» ÉÃ{Á|//v» cYÌ//Ì¤e Ä°À//ËY Y ½ZÀ//Ì¼Y µÂ//u
Á ÃÁa ÉÃ{Á|v» ¾Ì] cÁZ/ë ) . |/¿YÃ|/ ° À/» ÃÁ/a ÉÃ{Á|/v»
(. dY Äf§³ Y« hv] {Â» 5 ¶§ ÉÄ»|¬» { µÂv»
62
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» / ¹ZÆq ¶§
¶° { Ä¯ Â½Z¼Å ,¿Y{ ÉZÅÃÂu Ze { cYÌÌ¤e ½{Â¼¿ ²ÀÅZ¼Å
Ã|{ZÆÀÌa É|À]½Z» ÌÌ¤e ®Ë µZj/» ÉY/] .d/Y Ã|/ Ã{Y{ ½Z/¿ 2/4
.dY{ |ÅYÂy ÌiPe Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe Á dÌ¨Ì¯ ,®Ë ,ÄÀËÅ ] \¸£Y
cYÌÌ¤e ÉÄqZb°Ë µfÀ¯ ÉZÅÉ{ÁÁ
µfÀ¯ cYÌÌ¤e ½M ª^ Ä¯ Y ÊËZÀ^» ÃÁa ÉÄ»Z¿/] . ÃÁ/a ÉÄ»Z¿/]
1/3/4
.1
.( {Â Âm 1 / 3 / 1 / 4 z] Ä] ) |Å{Ê» ÄWYY ,| |ÀÅYÂy
Ã| tËe 3 / 10 z] { ) {°¸¼ ÉZÅY/³ . {°¸¼ ÉZÅY/³ . 2
¾°¼» ¾ÌÀr¼Å . |ÀËZ¼¿Ê» ÄWYY ÃÁa {°¸¼ {Â/» { Ê/eZÔY ( d/Y
Ã|ÀËM { |À¿YÂeÊ» Ä¯ ÊeZÂÂ» {Â» { {°¸¼ ÉZÅY/³ Ä/¯ d/Y
. |ÀÅ{ Y|Å ÃÁa ºÌe Ä] ,|ÀËZ¼¿ {ZnËY Y ÊeÔ°»
d§ZË É{| f» µZ°Y Ä] ÌÌ¤e ÉZÅdYÂy{ . Ì/Ì¤e ÉZ/Åd/YÂy{ . 3
Y Ä¸Zu dYÂy{ ,ºÌ¬f»Ì£ ZË ºÌ¬f» ,Ê^f¯ ZË ÊÅZ¨ / |¿Â/Ê/»
. ÉZÌfyY ZË Ê¿Â¿Z« Ê»Y·Y Á ¶yY{ ZË kZy
cYÌÌ¤e ÉÄqZb°Ë µfÀ¯ ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
2/3/4
ÉZÅÄËÁ Y ÉYÄÂ¼n» ÌÌ¤ e µfÀ¯ ºfÌ ®Ë . ÌÌ¤e µfÀ¯ ºfÌ . 1
Y ÃÁa {°¸¼ ] cZ¿ Á Ê]ZËY ÉÃÂ/v¿ Ä/¯ d/Y É|Àf/» Ê¼/
|À¿YÂeÊ» ÃÁa Ê¼ {ZÀY Ä¯ {ÂÊ» Ê¸uY» ¶»Z Á |ÀÀ¯Ê» ¾/ÌÌ e
,Éf§{ Z¯ ÉÃ|¿Ì/³]{ ºf/Ì ¾/ËY . |À/À¯ Ì/Ì¤e Z/Æ¿M ÉÄ¸Ì/Á Ä/]
\ËÂe dÆm ÉÁ |ÌËPe sÂ/ Á Z/Å|À/ËY§ ,ÉÌ/´Ìa ÉZ/Å ºf/Ì
. dY cYÌÌ¤e
dY ÉÌÌ¤e µfÀ¯ ºfÌ ÉYY{ ÊËYmY ½Z»Z {YÂ/» ÉZÌ/] {
ÅÄ] . {{³ Z^f«Y ÃÁa { Ã{Z¨fY dÆm {ÂmÂ» dÌ Á Y |¿YÂeÊ» Ä¯
63
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» / ¹ZÆq ¶§
ZÌ¿ ÃÁa dËË|» ºÌe ,|Z^¿ f{ { \ZÀ» ºfÌ ®Ë /³Y µZ/u
. |ËZ¼¿ ¾ËÂ°e Y º fÌ ®Ë ÃÁa Y Êz] ½YÂÀÄ] Ä¯ {Y{
{ ZË |ÌËPe µÁR» Ä¯ Y ÊÅÁ³ ÌÌ¤e µfÀ¯ ÉZÅºfÌ Y ÉZÌ/]
ÉZÅdÌ·ÁR» Á ZÅ¬¿ . |ÀZ]Ê» ¶»Z ,|Àf/Å Ã|/{ZÆÀÌa cYÌ/Ì¤e
Âe Á |¿ÂÊ» ¾ÌÌ e cYÌÌ¤e µfÀ¯ ºfÌ { sÂÁÄ] ZÅÃÁ/³ ¾/ËY
¿Ä¬¿ Y ZÅ½Z »Z . |¿Ì³Ê»Y« ª§YÂe {Â» É|Ì¸¯ ½Z/ ¨¿É} ÉÄ/¼Å
½M µÁY|f» µZ°Y Êy] {ÂmÁ ¾ËY Z] ,|¿Y{ cÁZë ºÅ Z] cPÌÅ ¾ËY ¦Ë e
, ( ERB ) Ê|ÀÆ» É´¿Z] cPÌÅ , ( CCB) ÌÌ¤e µfÀ¯ cPÌÅ Y |À/eZ^
{| f» {YÂ» Á (TAB) ÊÀ§ nÀ cPÌÅ , (TRB) Ê/À§ É/´¿Z] cPÌ/Å
ÉÃY{Y d / Æm Y ÉYÄ//ËÁ |ËZ//] ¾//ÌÀr¼Å Ì//Ì¤e µf//À¯ ºf//Ì . //´Ë{
µZj» ÉY] ,|¿Â |ÌËPe ¾ÌÌa É´¿Z] ½Á|] d/Y ¾/°¼» Ä/¯ Ê/eYÌÌ¤e
ºfÌ ®Ë 0 Ó Â¼ » . |Z] ¶»Z ,Ã{Z ·Y©Â§ ÉZÅd·Zu ÉÄnÌ/f¿ ½YÂÀ/Ä/]
Ë~a½Z°»Y Y ZÅÌ/Ì¤e ¾/Ì » ÉZ/ÅÄf/{ Z/¯{Ây |Ì/ËPe ,Ì/Ì¤e µf/À¯
,{{³ |Àf» |¿Y Âf] ZÀ^» Ê]ZËY Ä¯ ÉYÄ¿Â³Ä] |ËZ] ZÅÌÌ¤e ¾ËY . {ZÊ/»
. |¿Â |Àf» Á dî
Ä¯ dY É|Àf» ÉÄËÁ Å É|À]°Ìa dËË|» . É|À/]°Ìa d/ËË|» . 2
{Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ÉY{Y Á ÊÀ§ dËY|Å Á d^«Y» µZ¼Y ÂÀ»Ä/]
: Ze
Y ºf//Ì/ ZË º/¸/« ®//Ë É{//¯Z/¯ Á Ê//°ËÌ/§ ÉZ/ÅÄ//z»
. |ËZ¼¿ |Àf» Á ÊËZ/Z/À/
. |ËZ¼¿ µfÀ¯ Y ZÅÄz» ¾ËY { ÉÌÌ¤e Ä¿Â³ Å
. |ËZ¼¿ Y³ Á dî Y½M ÉYmY dÌ Á Á ÌÌ¤e
. |ËZ¼¿ Ê§ » cZ»Y·Y Z] ZÆ¿M ©Z^¿Y |ÌËPe ÂÀ»Ä] Y ºfÌ Á ¹Ô«Y
Y ÉYÄÂ¼n»Ë É|À]°Ìa dËË|» ,É{]Z¯ ÉZÅÃÂu Y ÉZÌ] {
¶»Z¯ Á dv Y ½ZÀÌ¼Y µÂu d Æm Á |Z]Ê» ÌÌ¤e µf/À¯ ºf/Ì
ÉZÅÃÂu ËZ { . {Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ÃÁa µÂv» s/ ½{Â/]
cYÌÌ¤e dËË|» dÆm Äf§ZË¹Z¿ Ôe /Å Ä/] Ì/Ì¤e µf/À¯ ,É{/]Z¯
. {ÂÊ» ©ÔeY ÃÁa
Y ½Âr¼Å {°¸¼ ÉÌ³ÃY|¿Y ÉZÅ®Ì/À°e . {°¸¼ ÉÌ/³ÃY|/¿Y . 3
ZËM Ä°ÀËY nÀ Ä] ( dY Ã| tËe 4 / 2 / 3 / 10 z] { ) Ã|/\/¯
. |À¯Ê» ®¼¯ ,Ìy ZË |¿Y{ ZÌ¿ ÊuÔY ¹Y|«Y Ä] Ä»Z¿] Z] ZÅcËZ¤»
64
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|» / ¹ZÆq ¶§
. |¿ÂÊ» YmY Ä»Z¿] ª]Z» 0 Z ¬Ì«{ c|¿Ä] ZÅÃÁa . fÌ] ÉËÄ»Z¿/] . 4
Ã|//sÔ//Y Ê//·YÂe ,ÄÀ//ËÅ ÉZÅ{ÁM//] Ä//] Ê//eM cYÌ//Ì¤e d//Y ¾//°¼»
Ä] À¯YÁ ÉZÅÄÀË³ ¶Ì¸ve ,ZÌ¿ {Â» ]ZÀ» ,ZÅÉ|À/]½Z/» ,Z/Åd/Ì·Z §
ZÌ¿ ,ÃÁa ÉÄ»Z¿] ] Ã| ¿ |Ë|ne ZË |Ë|m cÔË| e ËZ Z/Ë ®/Ë
. |ÀZ] ÄfY{
tËe 3 / 2 / 1 / 4 /z] { PMIS . ÃÁa dËË|» cZ/ÔY ºf/Ì . 5
. dY Ã|
cYÌÌ¤e ÉÄqZb°Ë µfÀ¯ ÉZÅÊmÁy
cZ^ ÃÁa ÉÄ»Z¿] ÉZÅÉÁMÁÄ/] . ÃÁa ÉÄ»Z¿] ÉZÅ ÉÁMÁÄ/]
3/3/4
.1
½M ½Z^Ìfa ¶Ìë ZË ÃÁa ÉÄ»Z¿] ÉYÂfv» ] ÉYÄÌuÔY /Å Y d/Y
½Z ¨¿É} .( |¿YÃ| tËe 2 / 3 / 1 / 4 Á 1 / 3 / 1 / 4 ÉZÅz] { \/ÌeeÄ/] )
. |¿Ì³ Y« ½ZËm { ZÌ¿ cÂ{ |ËZ] Êf¬»
. dY Ã| tËe 5 / 1 / 2 / 4 z] { ÊuÔ Y ¹Y|«Y . ÊuÔY ¹Y|«Y . 2
Á Ã|[Zzf¿Y ÊuÔY ¹Y|«Y ½Z^Ìfa ¶ËÓ{ ,ZÅcËZ¤» ¶¸ . ZÅÄf/yÂ»M . 3
ÃÁa ¾ËY ÉY] ºÅ Ä¯ |¿{³ |Àf» ÉYÄ¿Â³Ä] |ËZ] ZÅÄfyÂ»M YÂ¿Y ËZ/
Äf~³ ÉÃ{Y{ ÃZ´ËZa Y Êz] Ê/ËYmY ½Z»Z/ ÉZ/ÅÃÁ/a ËZ/ º/Å Á
[ZuÄ] ¿Y{ dËË|» ÉÄËZa ¾ÌÀr¼Å Ã{Y{ ÃZ´ËZ a ¾ËY . |¿Â/ [Â/v»
. |ËMÊ»
65
5 ¶§
ÃÁa É Ã{Á|v» dËË|»
µÂu dÆm ZÌ¿{Â» É ZÅ|ÀËY§ É Ã|¿Ì³]{ ÃÁa É Ã{Á|v» dËË|»
ÉZÅZ¯ ¬§ Á / ZÌ¿ {Â» ÉZÅZ¯ É ÄÌ¸¯ ÃÁa Ä¯ dY ¾ËY Y ½ZÀÌ¼Y
dËË|» . |Z]Ê» ¶»Z Y ÃÁa Ì»M dÌ¬§Â» ¶Ì¼°e ÉY] / ZÌ¿ {Â»
¶»Z Y ÊËZÅÌq Äq ÃÁa Ä°ÀËY µfÀ¯ Á ¦Ë e Z] 0 Z e|¼ ÃÁa Ã{Á|v»
1- 5 ¶° . dY ZêY { ,{Â Ê¼¿ ¶»Z Y ÊËZÅÌq Äq Á {Â Ê»
: |À¯ Ê» ºÅY§ Y ÃÁa Ã{Á|v» dËË|» Ê¸Y ÉZÅ|ÀËY§ Y Ê¸¯ |Ë{ ®Ë
. Ä¸u» ZË ÃÁa \ËÂe / Z£M . 1- 5
,[Âf°» É Ã{Á|v» É ÄÌ¿ZÌ] ®Ë ¾ËÂ°e / Ã{Á|v» ÉË Ä»Z¿] . 2- 5
. ÃÁa É Ã|ÀËM cZ¼Ì¼e ÉY] ÊËZÀ^» ½YÂÀ Ä]
ÉZÅ Ä¨·R» Ä] ÃÁa Ê¸Y ÉZÅ{ÁZf{ ºÌ¬e / Ã{Á|v» ¦Ë e . 3- 5
. edËË|» ¶]Z« Á e ®qÂ¯
. ÃÁa Ã{Á|v» Ë~a Ä] ½|Ìz] d Ì¼ / Ã{Á|v» |ÌËPe . 4- 5
. ÃÁa Ã{Á|v» { cYÌÌ¤e µfÀ¯ / Ã{Á|v» ÌÌ¤e µ fÀ¯ . 5- 5
Ê]ÂyÄ] ¿Y{ ÉZÅÃÂu ËZ ÉZÅ|ÀËY§ Z] Á ´Ë|°Ë Z] ZÅ|ÀËY§ ¾ËY
Ôe ¾¼f» |¿YÂeÊ» ÃÁa ZÌ¿ Ä] Äf] |ÀËY§ Å . |ÀfÅ ¶»Z e {
¶«Y|u 0 Z »Â¼ |ÀËY§ Å . |Z] {Y§Y Y ÊÅÁ³ ZË fÌ] {Y§Y ZË {§ ®Ë
. |f§YÊ» ©ZëY ÃÁa Y Ä¸u» Å { Z] ®Ë
YfY ÃÂmÁ Z] Á Yn» ÉZÀ cÂÄ] ZÅ|ÀËY§ ZnÀËY { Äq ³Y
ZnÀËY { Ä¯ ÊËZÅÃÂÌ Ä] ¶¼ { dY ¾°¼» ,|¿YÃ| Ã{Y{ ËZ¼¿ ¾Ì »
Ä] É|ÀËY§ cÔ»Z e . |ÀZ] ÄfY{ ¶»Z e Á Ê¿ZÂaºÅ ,Ã|¿ tËe
. dY Äf§³ Y« hv] {Â» 3 ¶§ { ¶Ìë
:{{³ ZmY Ë {YÂ» Y Ê°Ë Ä] |¿YÂeÊ» Ã{Á|v» sÔY ,ÃÁa ¹ÂÆ¨» {
®Ë cZz» Ä/¯ Ê/ËZÅ{¯Z¯ Á cZÌ/Ây / µÂ/v» É Ã{Á|/v»
. |ÀÀ¯ Ê» ¦ÌÂe Y d»|y ZË µÂv»
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
Z] µÂ/v» ®/Ë Z/e {Â/ ¹Z/n¿Y |ËZ/] Ä/¯ ÉZ/¯ / ÃÁ/a É Ã{Á|/v»
. {{³ ¶ ËÂve ,Ã| z» ÉZÅ{°¸¼ Á cZÌÂy
ÃÁa ÉÃ{Á|v» ½{Â¼¿ dËË|» dÆm Ä¯ ÊËZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y ,ZÅ|ÀËY§
ÊËZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y ,ZÅ|ÀËY§ .|ÀZ]Ê» ¶§ ¾ËY ÄmÂe ½Â¿Z¯ ,|¿ÁÊ» Z¯Ä]
ÉÃÂu Ä] ÄmÂe Z] |¿ÁÊ» Z¯Ä] µÂv» ÉÃ{Á|v» ½{Â¼¿ dËË|» dÆm Ä¯
¦Ë e ÃÁa cZÌu Äyq Y Êz] ½YÂÀÄ] 0ÓÂ¼ » Á |ÀÀ¯Ê» ÌÌ¤e ,É{]Z¯
.(dY Äf§³ Y« hv] {Â» 1-2 z] { ÃÁa cZÌu ÉÄyq) .|¿ÂÊ»
,µÂv» ½M Z»Y ,{Â Ê» lfÀ» {¨À» µÂv» ®Ë Ä] 0 Z »Â¼ ÃÁa ®Ë
É Ã{Á|v» ZÆ¿M Y ¹Y|¯ Å Ä¯ |Z] Ê§ ÉZÅÄ¨·R» ÉYY{ dY ¾°¼»
®Ë µZj» ½YÂÀ Ä] . |ÀZ] ÄfY{ ºÅ Ä] ¹Á¸» Á ¹Ó Z»Y Yn» µÂv»
- |Z] Ê» Ê§ É Ä ¨·R» ZÆq ÉYY{ 0 Z »Â¼ |Ë|m ¾¨¸e ºfÌ
. ÉZ Ã{ZÌa Á Â»M ,Y§Y ¹¿ , Y§Y dz
{ÂÊ» Ã|ÌnÀ ÃÁa É Ä»Z¿] Z] ÄËZ¬» { ,ÃÁa É Ã{Á|v» ¶» Z °e
. { ÂÊ» Ã|ÌnÀ µÂv» cZ»Y·Y µZ^« { ,µÂv» É Ã{Á|v» ¶» Z °e Z»Y
½ZÀÌ¼Y Ze |¿Â ÄqZb°Ë ºÅ Z] Ê]Ây Ä ] |ËZ] Ã{Á|v» dËË|» Â¿ Á{ Å
lfÀ» z» µÂv» ®Ë ¶ËÂve Ä] ÃÁa Z¯ ÄnÌf¿ Ä¯ { { ³ ¶Zu
. | |ÅYÂy
67
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
Z£M
1- 5
ÃÁa Ä°ÀËY ZË |Ë|m ÃÁa ®Ë Ê¼ \ËÂe Y d Y cZ^ Z£M
hv] ®Ë dÆm ) {Á Ìa {Ây É| ] Ä¸u» Ä] dËZ] Ê» {ÂmÂ»
Z£M ¾ËY .( |ÌËZ¼¿ Âm 1 - 2 z] Ä] ,ÃÁa ¶uY» {Â» { e Ê¸Ìë
{ . {Z Ê» ê» ½Z»Z ÉYmY µZu { ÉZÅZ¯ Ä] Y ÃÁa ,Ê¼
, ÊnÀ ½Z°»Y cZ ·Z» ,ZÅZÌ¿ Ê]ZËY Ä¯ Êf«Á Ze ,ZÅ ½Z»Z Y Êy]
Â Ä] Ä¯ ¶Ì¸ve Ä]Z» ÉZÅ ¶° Y É´Ë{ {Y| e ZË ÄÌ·ÁY s ®Ë
Z£M Ê¼ cÂ Ä] ÃÁa ,{{´¿ ¶Ì¼°e |ÀZ] Ã| Z£M Yn»
Á Ê¸yY{ cZ»|y ÉZÅ ÃÁa 0 Z Âz» , ZÅ ÃÁa YÂ¿Y Y Êy] . {{³ Ê¼¿
68
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
Z£M Ê¼Ì£ cÂ Ä] , |Ë|m µÂv» ®Ë É Ä Âe ÉZÅ ÃÁa
Y|¬» ,Ê¼ Z£M ÉY] ¹Ó cY|ÌËPe ¾Ì»Pe dÆm Á |¿{³ Ê»
{Y| e ZË ®Ë É ÄnÌf¿ { 0 Z Â¿ ZÅ ÃÁa . {Â Ê» ¹Zn¿Y Z¯ É{Á|v»
: | ¿ ÂÊ» \ËÂe Ë {YÂ» Y ÉfÌ]
Ä] À¯YÁ { ÉZ Á{Ây d¯ ®Ë - µZj» ½YÂÀ/ Ä/] ) YZ/] ÉZ/Z¬e
É ÄÀÌÆ] ¥» Z] ÊËZÅ Á{Ây dyZ ÉY] Y ÉY ÃÁ/a ,¾/ËÀ] {Â^/¼¯
. ( |À¯Ê» \ËÂe , dyÂ
ËY§Y dÆm ÊÂ»M ÄR» ®/Ë -µZj/» ½YÂÀ/Ä/]) Z/¯ Á \/¯ ZÌ/¿
.(|À¯Ê» \ËÂe |Ë|m ÊÂ»M ÉÃÁ{ ®Ë dÆm Y ÉYÃÁa ,ËZÅ|»M{
dÆm ,Ê°Ëf°·Y cZ»|y z] ®Ë - µZj» ½YÂÀ Ä] ) Éf» dYÂy{
ÃZ´fËY ®Ë {ZnËY É ÃÁa ,|Ë|m Êf À Za ®Ë Ä] Ê¿Z/ d/»|y
.( |À¯ Ê» \ËÂe Y |Ë|m ©]
Y a , Ê/°Ëf°·Y d¯/ ®/Ë - µZj/» ½YÂÀ / Ä/] ) ÉÁM ¾/§ d§/Ìa
ÉYÄ¿ZËY ÉZ] ÃZ´f{ ®Ë LZ¬eY É ÃÁa ,Ä¿ZËY É Ä§Zu { d§/Ìa
. ( |À¯ Ê» \ËÂe Y
ÃÁa ®Ë ,²/¿ É Ã|À/À¯|Ì·Âe ®/Ë - µZj/» ½YÂÀ/ Ä/] ) Ê/¿Â¿Z« ¹Y/·Y
. ( |À¯ Ê» \ËÂe Ê¼ {YÂ» ÉÌ³Z¯Ä] dÆm Y ÊËZÅ½Â¼ÀÅ ÉY«]
{ Â¯ ®Ë { Êf·Á{Ì£ ½Z»Z ®Ë - µZj» ½YÂÀ Ä] ) Ê/Z¼fmY ZÌ/¿
l¿ ¸ ¯ ÉÓZ] ½YÌ» Y Ä/¯ |/»M{ º/¯ cÔ/v» d/Æm , Ä /Âe µZ/u
ÉZÅd·YÂe ,Ê¿|Ì»ZM [M ÉZÅ ºfÌ É ÄÌÆe É ÃÁ/a ®/Ë ,|¿/] Ê/»
. ( |À¯ Ê» \ËÂe Y Ê»Â¼ dY|Æ] Â»M Á ÊËYv
Z¯ Á \¯ cZ»Y ·Y ZË ZÅ d§ ,cÔ°» dY ¾°¼» ,ZÅ ÃÌ´¿Y ¾ËY
Ä¯ dY ¾ËY cZuÔY ¾ËY É Ä¼Å Ê¸Y ½Â¼» . |¿Â Ã|¿YÂy Ì¿
. |ËZ¼¿ ÉÌ³ ºÌ¼e À¯YÁ Ê´¿Â´q {Â» { |ËZ] 0 Z »Â¼ ,dËË|»
69
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
Z£M ÉZÅ É{ÁÁ
1- 1- 5
Ä¯ Y Êf»|y ZË µÂv» ÉZÅÄz» ,µÂ/v» s/ . µÂ/v» s/ . 1
µÂv» s . |À¯ Ê» | Àf» ,dY Ã|Ë{³ |Æ f» Z/Æ¿M {Z/nËY { ÃÁ/a
Ä¯ Â½Z¼Å Á dY{ |ÅYÂy Éf¼¯ cÔÌ/ë ,ÄÌ/·ÁY ¶uY/» { 0 Z /»Â¼
¶uY» { , |¿ÂÊ» Ã{Y{ ¶Ìë Ã|ÀËY§ cÂÄ] µÂv» ÉZ/ÅÄ/z»
. dY{ | À ÅYÂy ÉfÌ] cÔÌë É| ]
d»|y ZË µÂv» ¾Ì] ZêY dËZ] Ê» ¾ÌÀr¼Å ,µÂv» s
{ZnËY ÃÁa ÉY] Ä¯ Y ÊËZÅÃÌ´¿Y ´Ë{ ZË Z¯ Á \¯ ÉZÅZÌ¿ Á É|Ì·Âe
.( |ÌËZ¼¿ Âm 1- 5 z] { {ÂmÂ» dÆ§ Ä] ) . |ËZ¼¿ |À f» , |¿YÃ|
ÃY|¿Y Ä] ÃYÂ¼Å d ËZ] Ê» ,|À¯ ÌÌ¤e µÂv» s dÌÅZ» Á ¶° ÃZ³Å
. |À¯ Ê¿Z^Ìfa Y ÃÁa Êe M ÉËÄ»Z¿] Ze {Â Ã{Y{ ¶Ìë Ê§Z¯
Ä¯ |ÀZ] Ê» ( Ã|ÀÁ§ ) ½Z»Z ®Ë Ã|¿Ì³] { ZÅÃÁa Y ÉZÌ]
,ÊËY ¾ÌÀq { . |À¯ Ê» Z¯ ( Y|Ëy ) ´Ë{ Ê¿Z»Z Z] Ê¿Z¼Ìa dve
. {ÂÊ» ÄÌÆe Y|Ëy Âe ,µÂv» ÄÌ·ÁY s 0 Ó Â¼ »
É{^ÅY ¥Y|ÅY ½Z^Ìfa dËZ] Ê» ZÅ ÃÁa Ê/»Z¼e . É{^ÅY É Ä»Z¿/] . 2
½YÂÀ Ä] |ËZ] ,ÊËYmY ½Z»Z É{^ ÅY É Ä»Z¿/] . |À/Z] Ê/ËYmY ½Z»Z/
Äf§³ ¿{ ,ÃÁa [Zzf¿Y Ä] Â]» ÉZ/Å ÉÌ/³ ºÌ¼/e { ¶»Z/ ®/Ë
. {Â
Ê¿Z³YÁ \·Z« { 0 Z Â¿ ,ÃÁa [Zzf¿Y ÉZÅZÌ » . ÃÁa [Zzf¿Y ÉZÅZÌ » . 3
ÉÄÌu Ê»Z¼e Á |¿ÂÊ» ¦Ë e ÃÁa µÂv» ÉZÅ Ê´f/ËZ {Â/» {
Á ¹Â¼ Âe ,YZ] ºÆ ,ÄËZ»/ d/³Z ] ) ¾/°¼» Ê/fËË|» cZ/uÔ»
. |ÀÅ{ Ê» Âa Y ( ÃÌ£
cZ¼Ì¼e ÉÁ{ Å lËZf¿ {Â» { Äf~³ cZ/ÔY . Äf/~³ cZ/ÔY . 4
,dY f{ { Ä¯ É|u Ze ÃÁa Ê¸^« {°¸¼ Á ÃÁ/a [Zzf/¿Y Ê/¸^«
ÉY] |ÌËPe ¶»Z Z£M Ä/¯ Ê/»Z´ÀÅ . {Ì/³ Y/« Ä/mÂe {Â/» d/ËZ] Ê/»
,Ê¸^« Ä¸u» lËZf¿ Ä] Â]» cZÔY ,|Z] ÃÁ/a ®/Ë É |/ ] É Ä¸u/»
. dY ÊeZÌu \¸£Y
Z£M ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
2- 1- 5
ÉÃ|¿Ì//³]{ ,ÃÁ//a [Zzf//¿Y ÉZ//ÅÁ .ÃÁ//a [Zzf//¿Y ÉZ//ÅÁ . 1
ÉZÅÁ .|Z]Ê/» ÃÁ/a ÉZ»/§Z¯ ÉY/] d/Ì]Y~m Z/Ë Y ÉÌ/³ ÃY|/¿Y
70
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
ÉZÅZÌ » ³Y) ÉÌ³ºÌ¼e ZÌ » ¾f§³ ¿{ /] ¶¼f/» ÃÁ/a [Zzf/¿Y
,Ä¿Z´Ë Y {¯Z¯ Ä] ½|Ì dÆm dËZ]Ê» ,{{³ Ê» Ã{Z¨f/Y Ä¿Z³|À/q
ËY { Y ÉÄ^Zv» ÉY] Ä¸ÌÁ ®Ë Á ({Â¼¿ \/Ì¯e Y Z/ÅÔ/» ½M
Ä^Zv» Á Á ºÌ¼e µ|» ½YÂÀÄ] ZÅÁ ¾ËY .|/Z]Ê/» ½ZÀ/Ì¼Y ¹|/
¹Zn¿Y ÉY] ¾°¼» ¦¸fz» ÉZÅÃY [Zzf¿Y { ,ÃÁa [Zzf¿Y .|¿ÂÊ» ÄfyZÀ
ÉZÅÌ¤f» Y ÄÀÌÆ] \Ì¯e ¾f§ZË dÆm .{Â/Ê/» Äf/§³ Z/¯Ä/] Ì/¿ ÃÁ/a
[Zzf¿Y ÉZÅÁ .|¿Â Ã{] Z¯ Ä] |À¿YÂeÊ» ÉZÄÀ/ÌÆ] ÉZÅY/]Y ,ºÌ¼/e
:|¿Ì³ Ê» ÉZm Ë Ê¸¯ Äf{ Á{ Y Ê°Ë { 0Z»Â¼ ,ÃÁa
ÉZ//Å µ|//» ,Ê//¬Ìê ÉZÅ{//°ËÁ / {Â // ÉÌ//³ ÃY|//¿Y ÉZ//Å Á
. É{Zf«Y ÉZÅ µ|» ZË {Â d¯Z» ,É|À]ZÌf»Y
ÉZÅ ºfËÂ´·Y Y Ä¯ ÊZË ÉZÅ µ|» / {Á|v» ÉZ ÄÀ/ÌÆ] ÉZ/Å Á
Ã{Z¨fY Ä§|Å |Àq Á tÌv {Y|Y ,ZËÂa , ÊyÌ£ ,Êy É/ËÄ»Z¿/]
. |À¯ Ê»
. {ÂÊ» { ZË ÉÌ³ ºÌ¼e ÉZÅ µ|» ½YÂÀ Ä] ZÅ Á ¾ËY Y \¸£Y
[Zzf¿Y ,ºÌ¼e ÉZÅ dy{ ) Ê»Â¼ ÉZÅ®ÌÀ°e ,ÉÌ³ ºÌ¼e ÉZÅ µ|»
Ê¸Ì¸ve |ÀËY§ ) ÊZfyY ÉZÅ®ÌÀ°e ½Âr¼Å Ì¿ Y ( ÃÌ£ Á ÉZ^mY
ÉÌ³ Z¯ Ä ] . |¿Ì³ Ê»]{ ( ÃÌ£ Á Ê¬À» [ÂqZq ¶Ì¸ve , \eY» Ä¸¸
,¬¿ º¯ Á Ä^¿Zm Ä¼Å µ|» ®Ë { ÃÁa [Zzf¿Y É Ã|ÌrÌa ÉZÅ ZÌ »
. {{³Ê» s» ,ÃÁa É Ä¿Z³Y|m É Ä¸u» ®Ë cÂ Ä ] \¸£Y
ÉO ,(Z£M) |ÀËY§ ¾ËY ÉZÅÉ{ÁÁ Ê/]ZËY d/Æm \/¸£Y .½Y/¿\uZ/ ÉO . 2
Å Âe dY ¾°¼» ,ÊËZÅÉ¿\uZ ¾ÌÀq .{Â] |/ÅYÂy ZÌ/¿ Ä¿Y/¿\uZ/
,|Z] Ã|Ë{ Êze Â»M ZË |Z] Êze /¿Y{ ÉYY{ Ä/¯ É{/§ Z/Ë ÃÁ/³
:|ÀZ]Ê» Êf{ ¶]Z« Ë ]ZÀ» Ä¸¼m Y ÉZÌ] ]ZÀ» ªË Y Á {{³ ºÅY§
. ÊËYmY ½Z»Z ½Á{ ÉZÅ z] ´Ë{
. ½YÁZ»
.( ½ZËf» ¶»Z ) ½Z ¨¿ É}
. ÉY Ä§u Á ÊÀ§ ÉZÅ ¾¼n¿Y
. d À ÉZ Å ÃÁ³
71
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
Z£M ÉZÅ ÊmÁy
3- 1- 5
Y ÃÁa ®Ë Ê¼ Â Ä] Ä¯ dY Ê¯|» ÃÁa ÂÀ » . ÃÁa Â/À» . 1
ªË Y ZË ºÌ¬f» cÂ Ä ] dËZ] Ê» ,ÃÁa Â/À» . |À/¯ Ê/» \ËÂ/e
: |Z] Ë {YÂ» É Ã|¿Ì³]{ Y|» ËZ Ä] ZmY
. dY Ã| |Æ e ½M Ä] ¾fyY{a dÆm ÃÁa Ä¯ Z¯ Á \¯ ZÌ¿
. ( dY Ã |Ë{³ tËe 1- 1- 1- 5 z] { Ä¯ ) µÂv» s
Ä¯ Êv { Á ÃÁa Y kZy ,Ë|» ®Ë Âe |ËZ] ÃÁa ÂÀ»
Ë|» Ä] ÃÁa ÂÀ» . {{³ {Z ,|Z] \ZÀ» ÃÁa ÉZÅZÌ¿ dÆm
dÆm Y Ê¿Z»Z ]ZÀ» |¿YÂf] Ze |Å{ Ê» Y ¹Ó cYZÌfyY ÃÁa
. {] Z¯ Ä ] ÃÁa ÉZÅ dÌ·Z §
,Ã| Z»Y ½Z¼Ìa ,{Â Ê» YmY ½Z¼Ìa \·Z« { ÉYÃÁa Ä¯ Ê¿Z»
. |À¯Ê» ¶¼ Ã|ÀÁ§ ÉY] ÃÁa ÂÀ» ½YÂÀ Ä] 0 Z »Â¼
Zn¿M Ze ÊfËZ] ÃÁa Ë|» ,µÂ¼ » ÂÄ] . ÃÁa Ë|» [Zf¿Y / ¾ÌÌ e . 2
ÃÁa Ë|» ÄÌ¼Å . {{³ [ÂÀ» Á ¾ÌÌ e {Á ÃÁa { ,dY ¾°¼» Ä/¯
Ã |Ë{³ tËe 2- 4 z] { ) ÃÁa Ä»Z¿] ÉYmY Á Y ¶^« dËZ]Ê»
¹Zn¿Y ÃÁa ÉZÅ ÉË Ä»Z¿] Y É{ZË z] Ä°¿M Y ¶^« 0 Z vÌ/me Á ( d/Y
tË//e 2- 3- 3 //z] { ÃÁ//a É//Ë Ä»Z¿//] ÉZÅ|À//ËY§ ) |//Z] Ã|//
. {{³ [ÂÀ» , ( |¿YÃ|
{Á|v» Y ÃÁa dËË|» ºÌ/e ÉZ/Å[Zzf/¿Y Ä/¯ |Àf/Å Ê/¸»YÂ . {ÂÌ/« . 3
Ä¯ dY |Ì« ®Ë ,Ã| ¦Ë e Ìa Y Äm{Â] ®Ë ,µZj» ½YÂÀ Ä] . | À À¯ Ê»
Á ÊÀË³Z¯ ,Ã{Á|v» {Â» { Y ºÌe ÉZÅ[Zzf/¿Y d/Y ¶¼f/v» 0 Y |Ë|/
. |À¯ {Á|v» ,É|À] ½ Z»
ËY 0 Z »Â¼ ,{ÂÊ» YmY ½Z¼Ìa \·Z« { ÃÁa ®Ë Ä¯ Ê»Z´ÀÅ
ÃÁa µÂv» Ä¯ dY Ê»Y·Y ,´Ë{ µZj» . {Â] | À ÅYÂy |Ì« ,É{Y{Y«
Ä¯ ,|Z] ÄfY{ ¹ÁY|e ½Z°»Y ÊÌv»dË Á É{Zf«Y , ÊZ¼fmY ÂÄ]
ÌiPe ÃÁa É|À] ½ Z» Á ÊÀË³Z¯ ,ÃÁa É Ã{Á|v» ÉÁ ] Ê»Y·Y ¾ÌÀq
. dY{ |ÅYÂy
. |ÌËZ¼¿ Âm 5- 1- 1- 4 z] Ä] . cZÁ ¨» .4
72
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
Ã{Á|v» ÉË Ä»Z¿]
2- 5
¶Ìë Á ÉZ|Àf» |ÀËY§ Y dY cZ^ Ã{Á|v» ÉË Ä»Z¿]
|Ì·Âe Y ÃÁa µÂv» Ä¯ ( ÃÁa ÉÃ {Á|v» ) ÃÁa Z¯ É Ã|ÀËY §
,µÂv» s ÉÄÌ·ÁY ÉZÅÉ{ÁÁ Z] ÃÁa Ã{Á|v» ÉË Ä»Z¿] . |À¯ Ê»
{Â ÄmÂe . {ÂÊ» Z£M cZ Á ¨ » Á {ÂÌ« É ÄÌ·ÁY ¦Ë e ,ÃÁa ÂÀ»
É ZÅZÌ¿ Ä¯ |À¯Ê» ÄqZb°Ë Y µÂv» Y Ê eZ»Y·Y ,µÂv» s Ä¯
ª¬v» Y µÂv» cZ»Y·Y Ä¯ Y µÂv» ÊuY Á Éf» Ã|ª§YÂe
É ÄÌ¿ZÌ] ,Ã{Á|v» ÉËÄ»Z¿] ÉZÅÊmÁy . | À À¯Ê» ° À» , | ¿ ZÊ»
½Z^Ìfa cÔÌë ÃY¼Å Ä] Ã{Á|v» dËË|» É Ä»Z¿] Á Ã{Á|v»
Á ÃÁa ¥Y|ÅY ÊËZZÀ ªË Y Ã{Á|v» É ÄÌ¿ZÌ] . |ÀZ]Ê»
ÃÁa Éf » Á ÃÁa ¾Ì] ª§YÂe dÆm Y ÊËZÀ^» ,ÃÁa ÉZÅ{ÁZf{
t Z] \ZÀf» Ã{Á|v» É ÄÌ¿ZÌ] ¾Ë|Àq ÃÁa ÉZÅ ºÌe . |À¯Ê» {ZnËY
. |ÀÀ¯Ê» ¾ËÂ°e , ÃÁa Z¯ ÄËne
Ã {Á|v» ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ É{ÁÁ
. dY Ã|Ë{³ tËe 1- 1- 1- 5 z] { µÂv» s . µÂv» s
1- 2- 5
.1
. dY Ã| Ë{³ tËe 1- 3- 1- 5 z] { ÃÁa ÂÀ» . ÃÁa ÂÀ» . 2
. d Y Ã|Ë{³ tË e 3- 3- 1- 5 z] { {ÂÌ« . {ÂÌ« . 3
. dY Ã|Ë{³ tËe 5- 1- 1- 4 z] { cZ Á ¨ » . cZÁ ¨» . 4
Ã{Á|v» ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
Y fÆ] Ê¼Æ§ ¾ËÂ°e Y dY cZ^ µÂv» ¶Ì¸ve . µÂv» ¶Ì¸ve
2- 2- 5
.1
¶Ì¸ve |À¿Z» ÊËZÅ®ÌÀ°e ÉÃ|¿Ì³]{ ,µÂv» ¶Ì¸ve . ÃÁa µÂv»
73
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
,Y ¶Ì¸ve ,Y Ê|ÀÆ» ,ZÅ ºfÌ Ê|ÀÆ» ,µÂv» d°
. |Z] Ê» dÌ¨Ì¯ É ZÅ{¯Z¯ f³ Á {°¸¼ ¶Ì¸ve
ZÅÄÀËÅ {ÁM] Y dY cZ^ ,ÄÀËÅ / {Â ¶Ì¸ve . ÄÀËÅ /{Â ¶Ì¸ve . 2
¦¸fz» ÉZÅÄÀË³ Â ¼ ¸»Ì£ Á Â¼¸» ( ZÅd³Z] ) ÉZÅ{Â Á ( ZÅky )
d³Z] w¿ |À¿Z» Ê·Z» ÉZÅZÌ¬» ÉÌ³Z¯Ä] b Á ÃÁa Á µÂv »
Z] ê» dÌ]Â¸» nÀ ÂÀ»Ä] ,dyY{aZ] ÉÃÁ{ ZË ÄËZ»
. Ã| ÊËZZÀ ÉZÅÄÀË³
Ä¯ dY Ê°ÌÀ°e Å ÉY] Ê»Â¼ sÔY ®Ë ¾ËY . ZÅÄÀË³ ÊËZZÀ . 3
ÉZÅ®ÌÀ°e . {Á Ê» Z¯Ä] ,ÃÁa Ä] ¦¸fz» ÉZÅ{°ËÁ ª¸y ÂÀ»Ä]
Á | ¿ ÁÊ» Z¯ Ä ] {Â» ¾ËY { \¸£Y Ä¯ {Y{ {ÂmÁ ÊÂÀf» Ê»Â¼ dËË|»
. dY Ê^¿Zm °ë Á ÊÀÅ} ½Z§Â ,ZÆ¿M ¾Ëe µÂ¼ »
Ã|Ë{³ tËe 2- 2- 1- 5 z] { ½Y¿ \uZ ÉO . ½Y¿ \uZ ÉO . 4
. dY
{Á|v» ÉËÄ»Z¿] ÉZÅÊmÁy
Á Êe M ÉZÅÉÌ³ ºÌ¼e dÆm ,Ã{Á|v» ÉÄÌ¿ ZÌ] . Ã{Á|v» É Ä Ì ¿ZÌ]
3- 2- 5
.1
Y É|Àf» ÉZÀ^» ,ÃÁa É Ã{Á|v» Y µÂ¼ » ºÆ§ ÉÄ Â e ZË |ÌËPe
dY ¾°¼» ÃÁa d§Ìa Z] . |À¯Ê» ºÅY§ ÃÁa ½Z ¨¿ É} ¾Ì] {
cYÌÌ¤e |¿YÂf] Ze |Z] ÄfY{ ZÌ¿ tÌve Á ÊÀÌ]Z] Ä] Ã{Á|v» ÄÌ¿ZÌ]
|ËZ] Ã{Á|v» É ÄÌ¿ZÌ] . |ËZ¼¿ ° À» Y ÃÁa É Ã{Á|v» { Ã| |ÌËPe
{YÂ» É Ã|¿Y{]{ Y|» ËZ Ä] ZmY ªË Y ZË ºÌ¬f» Â Ä ]
: |Z] ¶Ë}
|Æ f» ½M Ä] ¾fyY{a dÆm ÃÁa Ä¯ Z¯ Á \¯ ZÌ¿ / ÃÁa ÄÌ/mÂe
ÉÃ|ÀËM ÉZÅ Ä¿YÂ» Ê]ZËY dÆm Y ÊËZÀ^» ÃÁ/a ÄÌ/mÂe . d/Y Ã|/
. |ÀÀ¯Ê» ºÅY§ ÃÁa
{ µÂv» s ) µÂv» s Y ÊÅZeÂ¯ É ÄÔy / ÃÁ/a µÂ/v»
.( d§³ Y« hv] {Â» 1- 1- 1- 5 z]
Ä¯ ÄÔy t Ê/§ cÓÂ/v» Y Êf/Æ§ / ÃÁ/a ÉZÅ{ÁZf/{
. |Z]Ê» ÃÁ/a ¶Ì/¼°e ÉÄ¿Z/¿ Z/Æ¿M /z] dËZ/ Á ¶»Z/¯ ¶/ËÂve
Y§Y ¹¿ É Ä Âe ÉÃÁa ®Ë ÉY] Ê¸Y ÉZÅ{ÁZf{ : µZj» ½YÂÀ Ä/]
®Ë Á ]Z¯ ÉÄr]Zf¯ ®Ë ,ÉeÂÌb»Z¯ |/¯ /] d/Y ¶¼f/» 0 Ó Z¼f/uY
,|¿| ÊËZZÀ ÃÁa ÉZÅ{ÁZf{ Êf«Á . ÄËÂÁ{ ¹Z³ Ä/] ¹Z/³ Â/»M
74
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
¼m { duYÄ] Ä¯ ÉÌq Å Z»Y -|¿Â ÊËZZÀ ÊfËZ] ZÅZÀjf/Y
. {ÂÊ¼¿ Äf§³]{ ÊvËÂ¸e cÂÄ] ,|Z] Äf§´¿ Y«
| ËZ] ÃÁa ¾f¿Y{ ª§Â» dÆm Ä¯ Ê/= ¼ ¯ ÉZÅZÌ/ » / ÃÁ/a ¥ Y|/ÅY
ÉZÅZÌ¬» É Ã|¿Ì³]{ ¶«Y|u |ËZ] ÃÁ/a ¥Y|/ÅY . |¿{/³ ª/¬v»
®Ë ÉYY{ |ËZ] ÃÁa ¥Y|/ÅY . |À/Z] d/Ì¨Ì¯ Á É|À/] ½ Z/» ,ÄÀ/ËÅ
® Ë Á ( Ã|vf» cÓZËY Ó{ 0 Ô j» ) ®Ëf/» ®/Ë , ( ÄÀ/ËÅ 0 Ô j/» ) ½Z/¿
¥Y|ÅY . |ÀZ] ( ½ÂÌ/¸Ì» 1 / 5 Y f/¼ ¯ 0 Ô j/» ) Ê^/¿ Z/Ë ª/¸» Y
¹Z//n¿Y ÉY//] Y Ê//³] //y ( Éf//» dËZ// 0 Ô j//» ) Ã|//¿ Ê//= ¼ ¯
. |ÀÀ¯Ê» {ZnËY Ì»M dÌ¬§Â»
Ä¯ ÉYÄ¿Â³ Ä] dËZ]Ê» Ã{Á|v» ÉÄÌ¿ZÌ] ½Z^Ìfa ¶Ìë .½Z^Ìfa ¶Ìë . 2
|Àf» ,dY ¹Ó ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ ËZ { ½M Y Ã{Z¨fY ¶ÌÆe ÉY]
{ÂÌ« Á cZÁ¨» ÉZ|Àf» |ËZ] ÄÌ¼Å ½Z^Ìfa ¶Ìë .{Â ÊÅ|¿Z»Z Á
ÉÃÂu Ä] Äf] ½Z^Ìfa ¶Ìë ºnu .|Z] ÄfY{]{ Y Ã| ÊËZZÀ
.|À¯ ÌÌ¤e |¿YÂeÊ» É{]Z¯
Ä¿Â´q Ä¯ |Å{Ê» s |» ¾ËY . Ã{Á|v» dËË|» É Ä»Z¿] . 3
{ Ã{Á|v» cYÌÌ¤e Ä¿Â ´q Á | |ÅYÂy dËË|» ,ÃÁa ÉÃ{Á|v»
cZî Y Ê]ZËY ®Ë dËZ]Ê» Ä»Z¿] ¾ËY . | | À ÅYÂy ÄqZb°Ë ÃÁa
Äq Z] ÊÀ Ë ) |Z] ÄfY{]{ Ì¿ Y ÃÁa É Ã{Á|v» Zf¿Y {Â»
É Ä»Z¿] . ( {¯ |ÅYÂy ÌÌ¤e Y|¬» Äq Ä] Á Ä §{ |Àq , Ê·Z¼fuY
ÊËZZÀ Ê ´¿Â´q Y ÊvYÁ s É Ã|¿Ì³]{ |ËZ] Ã{Á|v» dËË|»
ÃËÁ Ä ] µZj» ¾ËY ) . |Z] Ì¿ ÃÁa Ã{Á|v» cYÌÌ¤e É|À] Ä¬^ Á
Á / ¶°» - dY ¶Ìë µZu { ÂÀÅ µÂv» cZÌÂy Ä¯ Ê»Z´ÀÅ
.( |Z] Ê» / ºÆ» 0 Z ¬¸» Á ¾ËY Y
dY ¾°¼» ÃÁa ÉZÅZÌ¿ Ä] Äf ] ,Ã{Á|v» dËË|» ÉÄ»Z¿] ®Ë
Ã{Á|v» dËË|» É Ä»Z¿] . ¶ ¨» ZË |Z] Ê¸¯ ,Ê¼Ì£ ZË |Z] Ê¼
Ã |Ë{³ tËe 1- 3- 1- 4 z] { ) ÃÁa É Ä»Z¿] Y ÊWm ÉÄ¨·R»
. |Z]Ê» ( dY
75
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
Ã{Á|v» ¦Ë e
3-5
ÃÁa Ê¸Y ÉZÅ{ÁZf{ ºÌ¬e Y dY cZ^ ,Ã{Á|v» ¦Ë e
( |Ë{³ ¦Ë e ,Ã{Á|v» ÄÌ¿ZÌ] s { 1- 3- 2- 5 z] { Ä¯ Â½Z¼Å )
: ÂÀ»Ä] - e dËË|» ¶]Z« Á e ®qÂ¯ ÉZÅ Ä¨·R» Ä]
. ]ZÀ» Á ½Z»c|» ,ÄÀËÅ ÉZÅ{ÁM] d«{ {Â^Æ]
. {°¸¼ µfÀ¯ Á ÉÌ³ ÃY|¿Y dÆm ÊËZÀ^» ¦Ë e
. ZÅ dÌ·ÁR» tË ÉY~³YÁ { ¶ÌÆe
Ê¨Ì ¦Ë e ÃZ³Å» .dY ÊeZÌu ÃÁa dÌ¬§Â» ÉY] Ã{Á|v» ¶»Z¯ ¦Ë e
ÊËZÆ¿ ÉÄÀËÅ Ä¯ dY{ Zf¿Y ½YÂeÊ» ,|Z] ÄfY{ {ÂmÁ ÃÁa ÉÃ{Á|v» Y
|¿Á Ä¯ dY{ |ÀÅYÂy {ÂmÁ Ê]ZÀfmY¶]Z«Ì£ cYÌÌ¤e YË ,{{³ fÌ] ÃÁa
ÃÁa ½Z» ,|¿ÂÊ» ÉZ¯ÃZ]Á{ \mÂ» ,|ÀÀ¯Ê» Ê´fzÌ³ Zq{ Y ÃÁa ÉYmY
.«|ÀÅ{Ê» ÅZ¯ Y ÉZ¯ ÉZÅÁÌ¿ É|À»{Â Á cZÌuÁ Á |ÀÅ{Ê» ËY§Y Y
Ã{Á|v» ¦Ë e ÉZÅ É{ÁÁ
Ã| tËe 1- 3- 2- 5 z] { Ã{Á|v» É ÄÌ¿ZÌ] . Ã{Á|v» É ÄÌ¿ZÌ]
1- 3- 5
.1
. dY
{ ÉY ÃÁa ÃZ³Å . dY Ã| tËe 3- 3- 1- 5 z] { {ÂÌ« . {ÂÌ« . 2
\¸£Y ,½Z¼Ìa ËY Âe Ã|¦Ë e {ÂÌ« ,{ÂÊ» ¹Zn¿Y ½Z¼Ìa \·Z«
. |¿ÂÊ» [Âv» Ã{ Á|v» ¦Ë e ¾Ìu { Ê¼Æ» cZuÔ»
. dY Ã|Ë{³ tËe 5- 1- 1- 4 z] { cZ Á ¨ » . cZÁ ¨» . 3
ÉZÅÃÂu ËZ ÉZÅ|ÀËY§ ÉZÅÊmÁy . ÉËÄ»Z¿] ÉZÅÊmÁy ËZ . 4
,ÃÁa É Ã{Á|v» ¦Ë e ] Ê·Z¼fuY cYÌiPe dÆm dËZ] Ê» ,¿Y{
. |¿{³ É´¿ Z]
76
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
ÉZÅÃÁa ÉÄf~³ cZ ÔY ,Ã{Á|v» ¦Ë e ¾Ìu { . Äf~³ cZÔY . 5
{Â» { Ä¯ ÊeZÔY ,0 Z Âz» . |¿Ì³ Y« ¿ |» d ËZ]Ê» Ê¸^«
. |ÀZ] ¼i ¼j» dËZ] Ê» ,|ÀfÅ Ê¸^« ÉZÅ ÃÁa ÉZÅÃ|Ë{Z¿ Á ZÅZy
Ã{Á|v» ¦Ë e ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
z] { ) Z¯ d° ZfyZ ®Ë . Z¯ d° ZfyZ ÉZÅÂ´·Y
2- 3- 5
.1
|¿YÂeÊ» \¸£Y ,Äf~³ É ÃÁa ®Ë Y ( | |ÅYÂy tËe 1- 3- 3- 5
ÃÁa Å Äq³Y . {Â Äf§³ Z¯ Ä ] |Ë|m ÉÃÁa ÉY] Â´·Y ®Ë ½YÂÀ Ä]
,| À Z]Ê» ´Ë|°Ë ÄÌ^ É{Á|u Ze ZÅÃÁa j¯Y Ä¯ Zn¿M Y Z»Y ,dY Zf°Ë
. |¿Ì³Y« Ã{Z¨fY {Â» 0 Y {|n» |À¿YÂeÊ» Z¯ d° ÉZÅZfyZ ,\¸£Y
cZÌu ÉZÅÄyq , Á¨» ½Z»Z ®Ë ÉZÅÃÁa j¯Y - µZj» ½YÂÀ Ä]
ÉZÅ{ÁZf{ Ä¸u» Å { ,Y~· Á dY{ |ÀÅYÂy Ä]Zf» ZË ½Z°Ë ÉÃÁa
. dY{ |ÀÅYÂy ºÅ Ä] ÄÌ^ ZË Á ½Z°Ë
ÉZÅZfyZ ,ÊËYmY ÉZÅ ½Z»Z ZË É{]Z¯ ÉZÅÃÂu Y ÉZÌ]
Â´·Y ½YÂÀ Ä] | À ¿YÂeÊ» Ä¯ |¿Y{ É{Y|¿ ZfY Ä¼Ì¿ ZË {Y|¿ZfY Z¯ d°
ÉZÅZfyZ Z°Ë»M Z§{ cYÁ - µZj» ½YÂÀ Ä] . | ¿ Ì³ Y« Ã{Z¨fY {Â»
dY Ã{Â¼¿ ÄÌÂe |À§Y|a ¹Ô«Y dÆm Y É{Y|¿ZfY Z¯ d°
2- 5 ¶° \·Z« { ZÅÂ´·Y ¾ËY Y Ê°Ë Y Êz] . (MIL-HDBK-)
. dY Ã| Ã{Y{ ½Z¿
77
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
ÉZÅ{ÁZf{ ZË Ê¸Y ÉZÅ{ÁZf{ ºÌ¬e ,Y dY cZ^ Ä Ëne . ÄËne . 2
Ä¯ ÊËZm Ze e dËË|» dÌ¸]Z« Á e ®qÂ¯ ÉZÅÄ¨· R » Ä] Ê§
ÉZÅ dÌ·Z § ¾ËÂ°e Y Ê¿Z^Ìfa dÆm Ê§Z¯ cÔÌë Z] ÊËZÅ{ÁZf{
¾¼f» ÄËne . |¿Â ¦Ë e ( ¹ZffyY Á µfÀ¯ ,YmY ,ÉËÄ»Z¿] ) ÃÁa
: |Z ]Ê» Ë Ê¸Y ÉZÅ¹Z³
. ÃÁa dËË|» ¶»Z ,ÃÁa Ê¸Y ÉZÅ{ÁZf{ ¾ÌÌ e Á ÊËZZÀ ( 1 )
Ä¿Â´q 0 Z «YÁ ÃÁa Ä°ÀËY \u ] dËZ] Ê» ÄÌ¼Å Ê¸Y ÉZÅ{ÁZf{
: µZj» ½YÂÀ Ä] . |¿{ ³ ¦Ë e ,| |ÅYÂy ÊÅ|¿Z»Z
ÄËne µÁY t ½YÂÀ Ä] ÃÁa cZÌu É Äy/q ¶uY/» d/Y ¾/°¼»
ZÅÄyZ ¹Z¼e { Á Äf§³ Y« ¹Á{ t { ZÅ{ ÁZf{ Á |/¿Á Z/¯ Ä /]
. dY Ã| Ã|Ì¯ ËÂe Ä] 3- 5 ¶° { Ä¯ Â½Z¼Å ,|¿Â Y°e
cÁZ¨f» dY ¾°¼» Z¯ d° ZfyZ Y ÄyZ Å { ÊÅ|¿Z»Z ÉÃ|Z/«
.dY Ã| Ã|Ì¯ ËÂe Ä] 4-5 ¶° { Ä¯ Ä¿Â³½Z¼Å ,|Z]
{ |¿YÂeÊ» Ê§Z¯ ÄÀËÅ Á ½Z» ÉZÅ{ÁM] ZËM Ä¯ | ËÌ´ ] ºÌ¼e ( 2 )
¾°¼» ,Ê§Z¯ Ä¼¸¯ ÉZÀ » . |]ZË ¾ËÂ°e {ÁZf{ Å ÉY] ¶Ìë t ¾ËY
{ Ä¯ {ÁZf{ ®Ë ÉÄ Ëne . |À¯ ÌÌ¤e ,ÃÁa ½ZËm ZY] dY
Å ÉY] . |Z^¿ Ë~a ½Z°»Y dY ¾°¼» ,| |ÅYÂy |Ì·Âe Á{ ÉY Ã|ÀËM
Ì£ { Á |ËÁ] 4 ¹Z³ Ä] , |Z] ÄfY{ {ÂmÁ Ê§Z¯ cÔÌë ³Y , {ÁZf{
ÉZÅ{ÁZf{ Ä¯ dZÀ » ½Y|] »Y ¾ËY / |ËÁ] 3 ¹Z³ Ä] cÂ ¾ËY
. |ÀZ] ÄfY{ Ê¨¸fz» ÉÄ Ëne sÂ dY ¾°¼» ,¦¸fz»
78
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
ÉZÅÄ¨·R» .|ÌÀ¯ ÊËZZÀ Y Â¯~» {ÁZf{ ÉÃ|ÀÅ{¶Ì°e ÉZÅÄ¨·R» (3)
Ze |¿{³ tËe ,|ÌËPe ¶]Z« Á Â¼¸» lËZf¿ \·Z« { dËZ]Ê» Ã|ÀÅ{¶Ì°e
ÉZÅÄ¨·R» |À¿Z¼Å Ã|ÀÅ{¶Ì°e ÉZÅÄ¨·R» .|ÀÀ¯ ¶ÌÆe Y {°¸¼ ÉÌ³ÃY|¿Y
ÊÅ|¿Z»Z ÊeÂ Äq Ä] «YÁ { ÃÁa Z¯ Ä°ÀËY \·Z« { dËZ]Ê» Ê¸Y
|ÌËPe ¶]Z« Á Â¼¸» lËZf¿ .|¿{³ ¦Ë e ,{ÂÊ» ¹Zn¿Y Ä¿Â´q Á | |ÅYÂy
ÊÅ{Y³ ,µZj» ½YÂÀÄ]) .|¿Ì³]{ cÓÂv» |À¿Z¼Å Y cZ»|y |À¿YÂeÊ»
®Ë ÉY] -{Â tËe Ê´f¨Å dÌ Á ÉZÅY³ cÂÄ] |¿YÂeÊ» ,dÌ Á
Yn» Ä¨·R» ¾Ë|Àq ¶»Z dY ¾°¼» Ã|ÀÅ{¶Ì°e ÉZÅÄ¨·R» ,Ã| |Ì·Âe º¸«
Y°e Y 2 ¹Z³ ,Ã|ÀÅ{¶Ì°e ÉZÅÄ¨·R» Y ®Ë Å ÉY] .(|ÀZ] Zf¿Â» ÃY¼ÅÄ]
.|ÌËZ¼¿
: |ÌËZ ¼¿ |ÌËPe Y ÄËne dv ( 4 )
ºÅ Á |À»Ó ºÅ ,Ã| ÄËne º¸« ¶Ì¼°e dÆm , e ¾ÌËZa t ¹Ô«Y ZËM
Ä] ) |¿Â sÔY |ËZ] Ã|ÀÅ{ ¶Ì°e ÉZÅÄ¨·R» ,dÌ¿ ¾ÌÀq ³Y .Ê§Z¯
.( |¿Â ¦Ë e 0 Y {|n» ZË {Â ¥~u ZÆ¿M Y ,{Â Ã{Á§Y ZÆ¿M
, dÌ¿ ¾ÌÀq ³Y .dY Ã| ¦Ë e ¶»Z/¯ Á sÂ/Á Ä/] , º/¸« /Å Z/ËM
. |À]ZË ] ZË |¿ Ì ³ Y« É´¿ Z] {Â» |ËZ] cZvÌÂe
É|À] Äm{Â] .{Â¼¿ É|À] ½Z» , \ZÀ» Â Ä ] ½YÂeÊ» Y º/¸« /Å Z/ËM
ZË ºÌe ,ÃY{Y ,µZj» ½YÂÀ/ Ä/] ) Z/y Ê¿Z»Z/ |/uYÁ ®/Ë Ä/] .{Â/¼¿
, |À¯ µÂ^« Y º/¸« ½M /z] dËZ/ ¶Ì/¼°e dÌ·ÁR/» Ä/¯ ( z/
Ê§Z¯ µfÀ¯ ÉY/] Ê/ËZÅÉ/´¿Z] , d/Ì¿ ¾/ÌÀq /³Y . {Y{ Ì/ze
. |ÀZ]Ê» ¹Ó dËË|»
Ã{Á|v» ¦Ë e ÉZÅÊmÁy
3- 3- 5
É|À]ÃÁ³ ®Ë ,(WBS) Z¯ d° ZfyZ ®Ë . Z¯ d° ZfyZ . 1
ÊÅ{½Z»Z Y ÃÁa ¶¯ Ã{Á|v» Ä¯ |Z]Ê» ÃÁa ÉZÅÄ¨·R» Y Y³{ÁZf{
Y kZy |Z^¿ Z¯ d° ZfyZ { Ä¯ ÉZ¯ ,|À¯Ê» ¦Ë e Á |ËZ¼¿Ê»
,Ã{Á|v» ÉÄÌ¿ZÌ] |À¿Z¼Å Z¯ d° ZfyZ .|Z]Ê» ÃÁa ÉÃ{Á|v»
Ã{Z¨fY {Â» ,ÃÁa ÉÃ{Á|v» Y Ê»Â¼ Ê¼Æ§ ¾ËÂ°e Á |ÌËPe dÆm \¸£Y
Ê¸Ìë s ,Z¯ d° ZfyZ Y ¾ÌËZa Ä] Á t Å .{Ì³Ê» Y«
2-2-3-5 z] .|Å{Ê» ½Z¿ Y ÃÁa ÉZÅ{ÁZf{ Y ÉYÃ|ÀËY§
Ã{Â¼¿ tËe Y Z¯ d° ZfyZ ®Ë ¾ËÂ°e ÉY] {°ËÁ ¾ËeµÂ¼ »
,{ÂÊ» Ã{Y{ ½Z¿ Y{Â¼¿ ®Ë ¶°Ä] 0ÓÂ¼ » Z¯ d° ZfyZ ®Ë .dY
79
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
ÅÄ] -dY Ã| Ã{Y{ ½Z¿ 4-5 Á 3-5 , 2-5 ÉZÅ¶° { Ä¯Â½Z¼Å
ºÌe .{Â¼¿ ÃZ^fY ,ÄWYY Á Z] dËZ]Ê¼¿ Y Z¯ d° ZfyZ ,µZu
ZfyZ ®Ë Ä] Y½M ,µÁ|m cÂ Ä] ZÅdÌ·Z § Y Äf§ZÌ¿ ZfyZ dÌ· ®Ë
.{¯ |ÅYÂz¿ µ|^» Z¯ d°
Ã{Y{ ZfyY Ä¿Z´Ë É ÄZÀ ®Ë Z¯ d° ZfyZ { º¸« Å Ä]
ÊêY» Ä¸¸ Â¼ n» dÆm Y ÉZfyZ |À¿YÂeÊ» ZÅÄZÀ ¾ËY , {ÂÊ»
¾Ëe ¾ÌËZa { Ä¯ ÊËZÅº¸« Y dY ¾°¼» . |ÀÀ¯ ZÌÆ» ]ZÀ» Á ZÅÄÀËÅ
,{Â {ZË ÉZ¯ ÉZÅÄf] ½YÂÀ Ä] , |¿Y{ Y« Z¯ d° ZfyZ t
. |ÀÀ¯Ê» ÉÁÌa Ã| \¯ Y dËË|» Y Ä¯ ÊËZÅ ½Z»Z { 0 Z Ây
Z¯ d° ZfyZ ®Ë { ,dY ¾°¼» {Ây d ] Â¿ Ä] ÉZ¯ ÉZÅÄf] ¾ËY
Z¯ Ä ] Ê¿Z» , {°ËÁ Â¿ ¾ËY 0 Z »Â¼ . |¿{³ ÄËne fÌ] , ÃÁa Ë ®Ë
Ìze É´Ë{ ½Z»Z Ä] Y Z¯ Y Ã{Á|v» ®Ë ,ÃÁa Ë|» Ä¯ {ÁÊ»
ÉfÌ] cÔÌë t Z] Y Z¯ É Ã{Á|v» |ËZ] ½Z»Z ½M Á |Å{Ê»
ÉËÄ»Z¿] ,dY Ã{Y{ ¹Zn¿Y Ê¸Y É ÃÁa { ÃÁa Ë|» Är¿M Ä] d^¿
Á ÉËÄ»Z¿] { dY ¾°¼» ÉZ¯ ÉZÅÄf] ¾ËY . |ËZ¼¿ dËË|» Á
80
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
2- 2- 3- 5 ÉZÅ z] { Ä¯Â½Z¼Å ,|¿Â ÄËne fÌ] ÃÁa É|À] ½Z»
. dY Ã| tËe 1- 2- 1- 6 Á
Z¯ d° ZfyZ Ä»Z¿²ÀÅ§ ®Ë { ,ÉZ¯ ÉÄ¨·R» cZvÌÂe ,\¸£Y
cZvÌÂe 0ZÂ¿ ,Z¯ d° ZfyZ Ä»Z¿²ÀÅ§ ®Ë .{{³Ê» ÉÁM ¼m
ÉZÅxËZe |À¿Z» ,ÉËÄ»Z¿] cZÔY ´Ë{ |À¿Z¼Å Y ÉZ¯ ÉÄf]
.d§³ |ÅYÂy]{ ,Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ [~m Á ZÅÄÀËÅ É|À] Äm{Â] ,É|À] ½Z»
« d° » ÉZÅZfyZ YÂ¿Y ´Ë{ Z] dËZ]Ê¼¿ Z¯ d° ZfyZ
´Ë{ . {Â Äf§³ ÃZ^fY ,|¿ÁÊ» Z¯ Ä ] ÃÁa cZÔY ËZ¼¿ dÆm Ä¯
,|¿ÁÊ» Z¯ Ä ] É{]Z¯ ÉZÅÃÂu Y Êy] { Ä¯ µÂ¼ » ÉZÅZfyZ
: |ÀZ]Ê» Ë {YÂ» ¶»Z
ÊÅ{Y³ t ¦Ë e dÆm Ä¯ ,(CWBS) Ê¿Z¼Ìa Z¯ d° ZfyZ
ZfyZ 0Z»Â¼ .{ÁÊ» Z¯Ä] ,{Â¼¿ |ÅYÂy ÄWYY Y|Ëy ÉY/] Ã|À/Á§ Ä/¯
ÉZ¯ d° ZfyZ Ä] d^¿ Y Éf¼¯ cÔÌë ,Ê/¿Z¼Ìa Z/¯ d/°
.{ÂÊ» ¶»Z ,{]Ê» Z¯Ä] ,{Ây ÉZÅZ¯ dËË|» dÆm Ã|ÀÁ§ Ä¯
Äq Ä¯ \¸» ¾ËY ËZ¼¿ dÆm Ä¯ , (OBC) Ê¿Z»Z d° ZfyZ/
Z¯ Ä] ,dY Äf§ZË Ìze Ê¿Z»Z ÉZÅ |uYÁ ¹Y|¯ Ä] Z¯ Y ÊËZÅÄ¨·R»
. {ÁÊ»
Ê¿Z»Z d° ZfyZ ÉYÄ¿Â³ Ä¯ , (RBS) ]ZÀ/» d/° ZfyZ /
Äf§ZË Ìze ZzY Ä] Z¯ ÉZÅÄ¨·R» Ä¯ Ê¿Z» { 0 Z Â¿ Á |/Z] Ê/»
. {ÁÊ» Z¯ Ä ] ,| À Z]
,cZ^Ì¯e Ä] d^¿ ÊêY» Ä¸/¸ É|/Ë{ Ä/¯ , (BOM) {YÂ /» cÂ/
Ä¯ dY ¹Ó Á |/¿Y{ Ê/°ËÌ§ d/ÌÅZ» Ä/¯ Ê /W YmY Á L/m cZ^/Ì¯e
. |À¯Ê» {ZnËY ,|¿Â |Ì·Âe Ã|¿Z ®Ë Âe µÂv» ®Ë cÂ Ä ]
dY ÉZ¯ d° ZfyZ ½Z¼Å 0ZZY Ä¯ ,(PBS) ÃÁa d° ZfyZ/
ÉZÅÃÂu { ,ÃÁa d° ZfyZ sÔY .|Z] Ã| ÄÌÆe Ê]Ây Ä/] Ä/¯
Ä] ZmY dÆm Z/¯ d/° ZfyZ/ sÔ/Y Y /¸£ Ä/] Ä/¯ É{/]Z¯
.{Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» Ã{f³ ÂÄ] ,{ÂÊ» Ã{Z¨fY {YÂ»cÂ
ÉYÂfv» { ÊuÔY Å ¶»Z . Ã{Á|v» É ÄÌ¿ZÌ] ÉZÅ ÉÁMÁ Ä] . 2
\u ] . |Z]Ê» ( |Ë{³ tËe 1- 3- 2- 5 z] { ) Ã{Á|v» É ÄÌ¿ZÌ]
. |¿Ì³ Y« ½ZËm { |ËZ] Êf¬» ½Z ¨¿ É} , ZÌ¿
81
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
Ã{Á|v» |ÌËPe
4- 5
Âe ÃÁa É Ã{Á|v» Ê¼ Ë~a ~yY | ÀËY§ ,Ã{Á|v» |ÌËPe
Ä] , »Y ¾ËY . |Z]Ê» ( ÃÌ£ Á Éf» ,Z»§Z¯ , Y~³ ÄËZ» ) ½Z ¨¿ É}
¹Z¼e Ä°ÀËY Y ½ZÀÌ¼Y µÂu dÆm { ÉZ¯ lËZf¿ Á ZÅ{ÁZf{ ÊÀÌ]Z]
³Y . |Z]Ê» |À»ZÌ¿ , dY Ã| ¶Ì¼°e z] dËZ Á tÌv Â Ä ] ZÆ¿M
|u Á t dËZ] Ê» Ã{Á|v» |ÌËPe |ÀËY§ , {Â ¦«Âf» {Á ÃÁa
µfÀ¯ Z] Ã{Á|v» |ÌËPe . {Z |Àf» Á z» Y ÃÁa Ê³|¶Ì¼ °e
|ÌËPe Ä¯ ÉÂ Ä ] ,dY cÁZ¨f» ( dY Ã| tËe 3- 5 z] { ) dÌ¨Ì¯
µfÀ¯ Ä¯ Ê·Zu { dY ê» Z¯ lËZf¿ Ë~a Z] 0 Z e|¼ Ã{Á|v»
{ 0 Ó Â¼ » ZÅ |ÀËY§ ¾ËY . |Z]Ê» ê» Z¯ lËZf¿ dv Z] 0 Z e|¼ ,dÌ¨Ì¯
ÉYÂ» cÂ Ä ] ,Ë~a Á dv ½Z»OÂe [ {ÂmÁ ] Y ½ZÀÌ¼Y µÂu dÆm
. |¿{³Ê» YmY
Ã{Á|v» |ÌËPe ÉZÅ É{ÁÁ
¶Ì¼°e «Z¿ ZË ¶»Z¯ cÂÄ] ZÅ{ÁZf{ Ä¯ / Z¯ lËZf¿ . Z¯ lËZf¿
1- 4- 5
.1
tËe 2- 4 z] { ) ÃÁa É Ä»Z¿] ÉYmY Y ÊmÁy ®Ë / |¿YÃ|
. |ÀZ]Ê» ( dY Ã|Ë{³
|ËZ] ÃÁa cÓÂv» tËe ÉY] Ã| ÄÌÆe Y|» . µÂv» ÉZ|Àf» . 2
ÉZ|Àf» ¾ËY tËe ÉY] Ä¯ ÊeZuÔY .|ÀZ] f{ { ÊÀÌ]Z] dÆm
Ä] Äf] (ÃÌ£ Á ZÅÄ¬¿ ,ÊÀ§ ÉZ|Àf» ,ÊÀ§ cZz» ,ZÅÄ»Z¿]) |¿ÁÊ» Z¯Ä]
.|À¯Ê» ÌÌ¤e ,É{]Z¯ ÉÃÂu
®¼¯ Ã{Á|v» ¦Ë e Ä] Z¯ d° ZfyZ . Z¯ d° ZfyZ . 3
1- 3- 3- 5 z] Ä] ) {Á Z¯ Ä ] ÃÁa Z¯ |ÌËPe dÆm dËZ] Ê» Á |À¯Ê»
.( |ÌËZ¼¿ Âm
82
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
Êy] Z] Y ÃÁa É Ã{Á|v» ,Ã{Á|v» É ÄÌ¿ZÌ] . Ã{Á|v» É ÄÌ¿ZÌ] . 4
. {{ ³ |ÌËPe |ËZ] Á |À¯Ê» ¦Ë e cÔÌë
. dY Ã| tËe 1- 3- 1- 4 z] { ÃÁa É Ä»Z¿] . ÃÁa É Ä»Z¿] . 5
Ã{Á|v» |ÌËPe ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
Á ½Zvf»Y ,nÀ |À¿Z» ÊËZÅ dÌ·Z § Ã|¿Ì³]{ ÊZ] . ÊZ]
2- 4- 5
.1
. |Z]Ê» ,|¿Y{ d¬]Z» cZ»Y·Y Z] lËZf¿ ZËM Ä°ÀËY ¾ÌÌ e dÆm { ËZ»M
Á |ÌËPe ,µÂv» ÉZÅÊÀÌ]Z] ,ZÅÊÀÌ]Z] ¦¸fz» µZ°Y Ä] ZÅ ÊZ]
cZuÔY ¾ËY , É{]Z¯ ÉZÅÃÂu Y Êy] { - |¿ÂÊ» Ã|Ì»Z¿ ,Ê]
. |¿Y{ Ê¨Ë Á Zy Ê¿Z » ,¦¸fz»
Ã{Á|v» |ÌËPe ÉZÅÊmÁy
µÂv» , Y~³ ÄËZ» ZË Z»§Z¯ Ä°ÀËY ÉZ|Àf» . Ê¼ Ë~a
3- 4- 5
.1
Á ÄÌÆe | ËZ] ,|¿Y Äf§Ë~a Y ÃÁa Ê¸Y ÉZÅ{ÁZf{ ZË Ã Áa Y ÉYÄ¸u»
ÉZÆf¿Y { 0 Z Ây ,|Z] Á» dY ¾°¼» ÊË~a ¾ÌÀq . {{³ ËÂe
. ÃÁa Y Ä¸u» ®Ë
Ã{Á|v» ÌÌ¤e µfÀ¯
5- 5
ÉÌ³ZÌfyY { ( ¦·Y : dY ZêY { Ë {YÂ» Z] ,Ã{Á|v» ÌÌ¤e µfÀ¯
Y ½ZÀÌ¼Y µÂu ÂÀ» Ä] ,|¿ÂÊ» Ã{ Á|v» { ÌÌ¤e \mÂ» Ä¯ Ê¸»YÂ
{ ÌÌ¤e Á] ¾ÌÌ e ( [ - |ÀZ]Ê» µÂ^« {Â» Ã{Á|v» cYÌÌ¤e Ä°ÀËY
Á Ã{Zf§Y ©ZëY ÌÌ¤e Ä¯ Ê «YÂ» { Ê¸ § cYÌÌ¤e ] dËË|» ( k - Ã{Á|v»
ÉZÅ|ÀËY§ ËZ Z] 0 Ô »Z¯ |ËZ] Ã{Á|v» ÌÌ¤e µfÀ¯ . |f¨ Ì] ©ZëY Är¿ZÀq ZË
Ä¯ Ä¿Â³ ½Z¼Å , ÃÌ£ Á dÌ¨Ì¯ µfÀ¯ ,ÄÀËÅ µfÀ¯ ,½Z » µfÀ¯ ) µfÀ¯
. {Â ÄqZb°Ë ( |Ë{³ hv] 3- 4 z] {
83
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
Ã{Á|v» ÌÌ¤e µfÀ¯ ÉZÅ É{ÁÁ
Ã| tËe 1-3-3-5 z] { Z¯ d° ZfyZ . Z¯ d° ZfyZ
1- 5- 5
.1
.|À¯Ê» ¦Ë e Y ÃÁa ÉÃ{Á|v» ÉZÀ^» ,Z¯ d° ZfyZ .dY
{Â» 1- 3- 3- 1 z] { Ä¯ {°¸¼ ÉZÅ Y³ . {°¸¼ ÉZ Å Y³ . 2
ºÅY§ Ã{Á|v» {°¸¼ {Â» { Y ÊeZÔY dY Äf§³ Y« hv]
dY Ã| ¶Ì¼°e Ê f «Â» ÉZÅ{ÁZf{ Y ®Ë ¹Y|¯ Ä°ÀËY Ä¸¼m Y ,|À¯Ê»
ÃÁa ºÌe Ä] |À¿YÂeÊ» {°¸¼ ÉZÅ Y³ ¾ÌÀr¼Å . dY Ã|¿ ¹Y|¯ Á
. |ÀÅ{ Y|Å ,|ÀZ] Z¶°» Ã|ÀËM { |À¿YÂeÊ» Ä ¯ ÊeZÂÂ» {Â» {
µZ°Y Ä] dY ¾°¼» cYÌÌ¤e ÉZÅ dYÂy{ . cYÌÌ¤e dYÂy{ . 3
¶yY{ Y ÊZ¿ ,ºÌ¬f»Ì£ ZË ºÌ¬f» ,Ê^f¯ ZË ÊÅZ¨ / |ÀZ] Ê¨¸fz»
f³ |À»ZÌ¿ dY ¾°¼» cYÌÌ¤e . ÉZÌfyY Z Ë Ê¿Â¿Z« Ê»Y·Y ,kZy ZË
ÉZÅ dYÂy{ j¯Y . |¿Â ½M ÅZ¯ \mÂ» dY ¾ °¼» ZË | À Z] Ã{Á|v»
: |ÀZ]Ê» Ë ¶»YÂ É ÄnÌf¿ ÌÌ¤e
.( Êf·Á{ cY¬» ®Ë { ÉÌÌ¤e µZj» ½YÂÀ Ä] ) ÊmZy {Y|ËÁ ®Ë
Ê¿YÂeZ¿ ,µZj» ½YÂÀ Ä] ) µÂv» É Ã{Á|v» ¦Ë e { Ê¬¿ Z/Ë Á Z /y
ZêY ºfÌ ®Ë ÊuY { ZÌ¿{Â» Ê³ËÁ ®/Ë ½{Â/¼¿ Z/v· {
. ( Á{ÃY
½{] Z¯ Ä] ,µZj» ½YÂÀ Ä] ) ÃÁa É Ã{Á|v» ¦Ë e { Ê¬¿ ZË Á Zy
. (WBS) Z¯ d° ZfyZ ÉZm Ä] (BOM) {YÂ» cÂ ®Ë
{Z« ÊÌv» ºÌ»e É ÃÁa ®Ë ,µZj» ½YÂÀ Ä] ) Y/§Y Y Ì/Ì¤e ®/Ë
{ÂmÂ» Ã{Á|v» ¦Ë e ½Z» { Ä¯ ÉÁM¾§ ÉZËY» ÉÌ³Z¯ Ä ] Z] dY
.( |Å{ ÅZ¯ Y ZÅÄÀËÅ ,dY Ã{Â ^¿
xZa { ¾Ë´ËZm ¶u ÃY É Ä»Z¿] ZË ÊËZf«Y É Ä»Z¿] ®Ë ÉZ Ã{ZÌa
. {ÂÊ» tËe 3- 3- 6- 11 z] { Ä¯ Ä¿Â³ ½Z¼Å ,®Ë ®Ë Ä]
- 3- 2- 5 z] { Ã{Á|v» dËË|» É Ä»Z¿] . Ã{Á|v» dËË|» É Ä»Z¿] . 4
. dY Ã|Ë{³ tËe 3
Ã{Á|v» ÌÌ¤e µfÀ¯ ÉZÅ®ÌÀ° e Á ZÅY]Y
É Ã|ÀÀ¯ ¾ÌÌ e Ã{Á|v» ÌÌ¤e µfÀ¯ ºfÌ ®Ë . Ã{Á|v» ÌÌ¤e µfÀ¯
2- 5- 5
.1
. |À¯ ÌÌ¤e ÃÁa É Ã{Á|v» dY ¾°¼» ZÆ¿M Ä¸ÌÁ Ä ] Ä¯ dY ÊËZÅÄËÁ
|ÌËPe sÂ Á ÉÌ´Ìa ÉZÅºfÌ ,ÉY{Y ÉZÅZ¯ ¶»Z ºfÌ ¾ËY
84
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
Z] ÊfËZ] Ã{Á|v» ÌÌ¤e µ fÀ¯ . |Z]Ê» cYÌÌ¤e \ËÂe ÉY] ¹Ó
ÄqZb°Ë ,|Ë{³ tËe 3- 4 z] { Ä¯ cYÌÌ¤e É ÄqZb°Ë µfÀ¯
µfÀ¯ ÉY] {ÂmÂ» ÉZÅºfÌ ZË ºfÌ Å Z] |ËZ] ÃËÁ Ä] Á {{³
¹Zn¿Y ½Z¼Ì a \·Z« { ÃÁa Ä¯ Êf«Á . {{³ ÄqZb°Ë ,µÂv» É Ã{Á|v»
Ì¿ ÄÂ]» Ê¿Z¼Ìa Ë Y É ÄÌ¸¯ Y |ËZ] Ã{Á|v» ÌÌ¤e µfÀ¯ ,{Ì³Ê»
. |ËZ¼¿ ÉÁÌa
z] { Ä¯ {°¸¼ ÉÌ³ ÃY|¿Y ÉZÅ ®ÌÀ°e . {°¸¼ ÉÌ³ ÃY|¿Y . 2
Y ÉÌÌ¤e Å Ê³] Ze |ÀÀ¯ Ê» ®¼¯ ,|¿{³ Ê» tËe 2 - 3 - 10
cËZ¤» Á] hZ] Ä¯ Är¿M ¾ÌÌ e . {Â¼¿ Ê]ZËY , { Â Ê» g{Zu Ä¯
|À»ZÌ¿ cËZ¤» ¾ËY ZËM Ä° ÀËY {Â» { ÉÌ³ ºÌ¼e Á { Â Ê» Z À ^» Z]
Ã{Á|v» ÌÌ¤e µfÀ¯ Y Ê¼Æ» ÉZÅ z] ,dY ÊuÔY ¹Y|«Y
. |À fÅ
Ìa Ä»Z¿] ZY] 0Z¬Ì«{ ZÅÃÁa Y Ê¼¯ {Y| e . fÌ] ÉËÄ»Z¿] . 3
¾°¼» ,|Àf§YÊ» ©ZëY Ã{Á|v» { ÃÁa Á Y | ] Ä¯ ÊeYÌÌ¤e .|¿ÁÊ»
Y ¾Ë´ËZm ÉZÅ{°ËÁ ¶Ì¸ve ZË Z¯ d° ZfyZ sÔY Ä] ZÌ¿ dY
(.|ÌËZ¼¿ Âm \ÌeeÄ] 3-2-2-5 Á 1-3-3-5 ÉZÅz] Ä]) .|ÀËZ¼¿ [ZnËY
Ã{Á|v» ÌÌ¤e µfÀ¯ ÉZÅÊmÁy
ÉÁ ] sÔY Ä¿Â³ Å Y dY cZ^ Ã{Á|v» ÌÌ¤e . Ã{Á|v» cYÌÌ¤e
3- 5- 5
.1
,Ã||Ì ËPe 5 Z¯ d° ZfyZ Â e Ä¯ ÃÁa ÉÃ|ª§YÂe É Ã{Á|v»
,½Z» ,ÄÀËÅ ¶Ë| e |À» ZÌ¿ \¸£Y ,Ã{Á|v» cYÌÌ¤e . dY Ã|Ë{³ ¦Ë e
. | ÀZ] Ê» ÃÁa ¥Y|ÅY ËZ ZË dÌ¨Ì¯
,|¿{³Ê» ÂyZ] ÉËÄ»Z¿] |ÀËY§ µÂ { ÃÁa É Ã{Á|v» cYÌÌ¤e
½Z ¨¿ É} Á | ¿ ÂÊ» ¹Z´ÀÅ Ä ] ¹Á· cÂ { ÊÀ§ Á É/ËÄ»Z¿/] Y| /»
. |¿{³Ê» ¸» Zf«Y Ä] ÃÁa
dÆm { Ã| ¹Zn¿Y Z¯Å Y dY cZ^ ÊuÔY ¹Y|«Y . ÊuÔY ¹Y|«Y . 2
. ÃÁa É Ä»Z¿] Z] ÃÁa Êe M Zf¿Y {Â» {°¸¼ ½{Â¼¿ d¬]Z»
Á \zfÀ» ÊuÔY ¹Y|«Y da µÓ|fY , ZÅ cËZ¤» ¶ËÓ{ . ZÅÄfyÂ»M . 3
|Àf» dËZ] Ê» , Ã{Á|v» ÌÌ¤e µfÀ¯ Y ZÅ ÄfyÂ»M YÂ¿Y ËZ
ËZ ÉY] ºÅ Á ÃÁa ¾ËY ÉY] ºÅ cZÔY ¾ËY Ä¯ ÉY Ä¿Â³ Ä] - |¿{³
[ cZÔY ] É Ã{Y{ ÃZ´ËZa Y Êz] Ä] ,ÊËYmY ½Z»Z ÉZÅ ÃÁa
. |¿Â ¶Ë|ê Äf~³
85
ÃÁa ÉÃ{Á|v» dËË|» / ºnÀa ¶§
ÌÌ¤e Z° ¿Y dÆm ,ÌÌ¤e d Ì^ ZY] . Ã| ºÌÀe ÉZÀ^» . 4
dY ¾°¼» , Êe M cY ÌÌ¤e ÉY] É|Ë|m ÉZÀ^» 5 ½ {Y{ ¶° Á Ã||ÌËPe
. {Â {Z 0 Y {|n» Á ÊÀÌ]Z] ÄÂ]» ÉZÀ^» |»
86
6 ¶§
ÃÁa ½Z» dËË|»
µÂu dÆm ZÌ¿ {Â» ÉZÅ |ÀËY§ É Ã|¿Ì³]{ ÃÁa ½Z» dËË|»
Y Ê¸¯ É|Ë{ 1 / 6 ¶° . d/Y ÃÁ/a /«Â» Ä/] ¶Ì/¼°e Y ½ZÀ/Ì¼Y
Ä//WYY ÃÁ /a Ê//¿Z» É Ä»Z¿//] ¾//ËÂ°e { Y ¶//Ë} Ê¸//Y ÉZ//Å |À//ËY§
. |Å{ Ê»
ÂÀ»Ä] |ËZ] Ä¯ ÊZy ÉZÅdÌ·Z § ÊËZZÀ / d/Ì·Z § ¦Ë/ e . 1 / 6
. |¿Â ¹Zn¿Y ÃÁa ¦¸fz» ÉZÅ{ÁZf{ |Ì·Âe
ÉZÅÊ´f]YÁ ÉZ|Àf» Á ÊËZZÀ / d/Ì·Z § Ê/·YÂe ¾/ÌÌ e . 2 / 6
. ÊfÌ·Z §¾Ì]
É Z¯ Ê¿Z» ÉZÅÃÁ{ {Y| e {ÁM/] / dÌ·Z § ½Z»c|» {ÁM/] . 3/ 6
. |ÀZ]Ê» ZÌ¿ {Â» ZÅdÌ·Z § Y ®Ë Å ¶Ì¼°e ÉY] Ä¯
ÉZÅ½Z» c|» ,dÌ·Z § ÉZÅÊ·YÂe ¶Ì¸ve / É|À/]½Z/» ¾/ËÂ°e . 4 / 6
. ÃÁa É|À]½Z» ÉÄÌÆe ÂÀ»Ä] ZÌ¿ {Â» ]ZÀ» Á dÌ·Z §
. ÃÁa É|À]½Z» cYÌÌ¤e µfÀ¯ / É|À]½Z» µfÀ¯ . 5/ 6
ÉZÅ ÃÂu ËZ ÉZÅ|ÀËY§ Z] ¾ÌÀ r¼Å Á /´Ë|°Ë Z/] ZÅ|À/ËY§ ¾/ËY
ÃÁa ÉZÅ ZÌ¿ ÉZÀ^» ] |ÀËY§ Å dY ¾/°¼» . |/¿Y{ ¶»Z/ e /¿Y{
ÄfY{]{ Y ½Z¿M Y ÊËZÅ ÃÁ³ ZË {Y§Y Y fÌ] É{Y| e ZË ®Ë Ôe
Â«Á Ä] ÃÁa É Ä¸u» Å { Z] ®Ë ¶«Y|u |ÀËY§ Å 0 Ó Â/¼ » . |/Z]
. {|¿ÂÌa Ê»
ËZ¼¿ ¾Ì » YfY ÃÂmÁ Z] Yn» ÉZÀ cÂ Ä] ZÅ|ÀËY§ Äq ³Y
,Ã|¿ tËe ZnÀËY { Ä¯ ÊËZÅÃÂÌÄ] ¶¼ { dY ¾°¼» ,|¿YÃ| Ã{Y{
3 ¶§ { ¶Ìë Ä] É|ÀËY§ cÔ»Z e . |ÀZ] ÄfY{ ¶»Z e Á Ê¿ZÂaº/Å
. dY Äf§³ Y« hv] {Â»
,dÌ·Z § Ê·YÂe ¾ÌÌ e e®qÂ¯ ÉZÅÃÁa 0 Z Ây Z/ÅÃÁ/a Ê/y] {
Ä¯ |ÀZ]Ê» ê» É|«Ä] É|À]½Z» ¾ËÂ°e Á dÌ·Z § ½Z»c|» {ÁM]
ZÆÀe Ä¯ dY ¾°¼» ,0 Ô j» ) |¿ÂÊ» ÄfË´¿ {¨À» |ÀËY§ ®Ë ½YÂÀ/Ä/]
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
¾ËY .( |¿Â ¹Z/n¿Y ÃZ/eÂ¯ 0 Z f^/¿ Ê/¿Z» ÉÃÁ{ ®/Ë { /¨¿ ®/Ë /Âe
Á ZÅY]Y YË ,|¿ YÃ| ÄWYY Yn» ÊËZÅ|ÀËY§ ½YÂÀÄ/] ZnÀ/ËY { ZÅ|À/ËY§
. |Z]Ê» cÁZ¨f» ®Ë Å ÉZÅ®ÌÀ°e
dÌ·Z § ¦Ë e
1/6
ÉZ//Å d//Ì·Z § ½{Â//¼¿ |Àf//» Á ÊËZ//ZÀ ¾¼//f» d//Ì·Z § ¦Ë// e
ÉZÅ {ÁZf{Ë Á ZÅ{ÁZf{ |Ì·Âe ÂÀ» Ä] |ËZ] Ä/¯ d/Y Ê/Zy
88
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
¾ËY |Ì¯Pe . |¿Â ¹Zn¿Y (WBS) Z¯ d° ZfyZ { Ã|/ ¾/ÌÌ e
ÃÁa ¥Y|ÅY Ä¯ dY ÉY Ä¿Â³ Ä] ZÅ dÌ·Z § ¦Ë e Ä] ZÌ¿ /] |À/ËY§
. |¿{³ ª¬v»
dÌ·Z § ¦Ë e ÉZÅÉ{ÁÁ
[ |ÀËY§ ] Ä] É{ÁÁ ¾Ì·ÁY Z¯ d° ZfyZ/
1/1/6
. Z/¯ d/° ZfyZ/ . 1
Ä] Z¯ d° ZfyZ {Â» { eÊ¸Ìë hv] ÉY] ) dY dÌ·Z § ¦Ë e
.( {Â Âm 1 / 3 / 3 / 5 z]
{ {ÂmÂ» ÉÃÁa ¥Y|ÅY Á ÃÁ/a Ê/ÆÌmÂe ¶/ËÓ{ . Ã{Á |/v» ÉÄÌ/¿ZÌ] . 2
ÄmÂe {Â» z» ÂÄ] dÌ·Z § ¦Ë e ¾Ìu { |ËZ] Ã{Á|/v» ÉÄÌ/¿ZÌ]
z] Ä] Ã{Á|v» ÉÄÌ¿ZÌ] {Â» { /eÊ¸Ì/ë h/v] ÉY/] ) |¿Ì/³ Y/«
.( {Â Âm 1 / 3 / 2 / 5
ÉZÅÃ Áa { 0 Z «YÁ ÊËZÅdÌ·Z § Äq ) Äf~³ cZÔY . Äf~³ cZ/ÔY . 3
ÃÁa ÉZÅdÌ·Z § ¦Ë e { dËZ] Ê» ( |¿YÃ{Â] ZÌ¿ {Â» ¾Ì/Ìa Ä]Z/»
. |¿Ì³ Y« ÄmÂe {Â»
{Á|v» Y ÃÁa dËË|» ºÌe ÉZÅ[Zzf¿Y Ä¯ |ÀfÅ Ê¸»YÂ {ÂÌ/« . {ÂÌ/« . 4
¿ {Â» ÉZÅ½Z»c|» ÉÄÀÌÌ] ÉÌ³Z¯Ä] |¿YÂeÊ» ½M µZj» ,|ÀÀ¯Ê»
. |Z] dÌ·Z §
. {Â Âm 5 / 1 / 1 / 4 z] Ä] . cZÁ¨» . 5
1 / 2 / 3 / 6 Á 2 / 2 / 1 / 5 ÉZÅz] { /¿\uZ/ ÉO . /¿\uZ/ ÉO . 6
. dY Ã| tËe
89
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
dÌ·Z § ¦Ë e ÉZÅ®ÀÌÀ°e Á ZÅY]Y
ºÌ¬e ÉÃ|¿Ì³]{ ÄËne ,d/Ì·Z § ¦Ë/ e |À/ËY§ ¹Â/Æ¨» { . ÄË/ne
2/1/6
.1
edËË|» ¶]Z« Á e®qÂ¯ ÉZÅÄ¨·R» Ä] ÃÁ/a ÉZ/¯ ÉZ/ÅÄf/] ½{/¯
ÄËne ®ÌÀ°e . |Z]Ê» fÆ] Ê/fËË|» µf/À¯ ½{Â/¼¿ ºÅY/§ ÂÀ/» Ä/]
cÁZë ¾ËeºÆ» . dY Ã| tËe 2 / 2 / 3 / 5 z] { eÊ¸Ìë cÂÄ]
Ä¯ dY ¾ËY { Ã{Á|v» ¦Ë e [ |ÀËY§ { ] Á |ÀËY§ ¾ËY { ÄË/ne ¾/Ì]
ZÅdÌ·Z § \·Z« { ZÅ{ÁZf{ ÉZ/mÄ/] |À/ËY§ ¾/ËY Ê/ËZÆ¿ ÉZ/ÅÊ/mÁy
cÂÄ] ÃYÂ¼Å ZÅdÌ·Z § dÆ§ Á Z¯ d° ZfyZ . |¿ÂÊ» tËe
dÆ§ ÉÄÌÆe ÉY] ÊËZÀ^» Z¯ d° ZfyZ Ä¯ |¿ÂÊ» ÄÌÆe Ê·YÂf»
d° ZfyZ ,É{]Z¯ ÉZÅÃÂu Êy] { . |Z]Ê» Z/Åd/Ì·Z § Ê/ËZÆ¿
. |¿ÂÊ» ÄÌÆe ½Z»ºÅ cÂÄ] ZÅdÌ·Z § dÆ§ Á Z¯
ZË ( {ÂÊ» tËe 1 / 3 / 1 / 6 z] { ) ZÅdÌ·Z § dÆ§ ®/Ë . Z/ÅÂ´·Y . 2
½YÂÀÄ] \¸£Y ,¾ÌÌa ÉÃÁa ®Ë Y ZÅd/Ì·Z § d/Æ§ ®/Ë Y Ê/z]
{ÂmÂ» ÉZÅdÌ·Z § . |Z]Ê» Ã{Z¨fY ¶]Z« |Ë|m ÉÃÁa ®Ë ÉY] ÊËÂ´·Y
Á ^À» ÉZÅcZÆ» Y ÊfÆ§ ¶»Z |À¿YÂeÊ/» ¾/ÌÀr¼Å Z/ÅÂ´·Y ¾/ËY {
Zf¿Y {Â» ÉZÅ{ÁZf{ ,ZÅ®Ë ÊËZZÀ ,ZÆ¿M ZÌ¿ {Â» ÉZ¯ cZZ
. |Z] Ê¨ÌÂe cZÔY ËZ Á
dÌ·Z § ¦Ë e ÉZÅÊmÁy
¹Z//¼e ÉÃ|¿Ì//³]{ |ËZ//] Z//Åd//Ì·Z § d//Æ§ . Z//Åd//Ì·Z § d//Æ§
3/1/6
.1
dËZ]Ê» dÆ§ ¾ËY . | |ÀÅYÂy ¹Zn¿Y ÃÁa { Ä¯ |Z] ÊËZÅd/Ì·Z §
¶»Z¯ Z¯ d° ZfyZ Ä°ÀËY Y ½ZÀÌ¼Y µÂu Ä/] ®/¼¯ ÂÀ/» Ä/]
{Â» ÃÁa ÉÃ{Á|v» Y Êz] ½YÂÀ Ä] Ä¯ Y Ê/ËZÅd/Ì·Z § Á |/Z]Ê/»
Z¯ d° ZfyZ ] ÉYÄÌ«Zv·Y ½YÂÀ Ä] ,{ÂÊ¼¿ ¶»Z ,|Àf/Ì¿ ZÌ/¿
d° ZfyZ |À¿Z¼Å dËZ]Ê» ZÅdÌ·Z § dÆ§ . {Â Äf/§³ /¿{
Ä¯ |ËZ¼¿ ¶Zu ½ZÀÌ¼Y Z/e |/Z] Äf/Y{]{ Y d/Ì·Z § /Å s/ Z/¯
. {¯ |ÀÅYÂy { Y Z¯ ½| ¹Zn¿Y ÉÃÂv¿ ÃÁa ºÌe ÉZY
Ä] Äf] dËZ]Ê» ZÅ dÌ·Z § dÆ§ ½Z^Ìfa ¶Ìë . ½Z^Ìfa ¶Ìë . 2
dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ ËZ ÉÄ¸ÌÁÄ] ½M Y Ã{Z¨fY ¶ÌÆe ÂÀ» Ä/] ZÌ/¿
{ dËZ]Ê» ÄÌ¼Å ½Z^Ìfa ¶Ìë . {{³ ÊÅ{½Z» Z Á |Àf» ÃÁ/a
90
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
Ã| z» cZÁ¨» Á ZÅdË{Á|v» ÉÄ/¼Å ÉZ/|Àf» ÉÃ|¿Ì/³]
. |Z]Ê» cÁZ¨f» É{]Z¯ ÉÃÂu Ä] Äf] ,fÌ] ¶Ìë ½YÌ» . |Z]
ZfyZ Y Ã{Z¨fY ¹Z´À/Å { . Z¯ d° ZfyZ/ ÉZ/ÅÉÁMÁÄ/] . 3
ºÌe Ä¯ dY ¾°¼» ,ZÌ¿{Â» ÉZÅdÌ·Z § ÊËZZÀ ÂÀ» Ä] Z¯ d/°
¾ÌÌ e dY ¾°¼» ZË |À¯ ÊËZZÀ Y ÉYÃ|Â»Y§ ÉZÅ{ÁZf{ ÃÁ/a
¾ÌÀq Y Â¿ Å . {Y{ ZÌ¿ sÔY ZË tÌ/Âe Ä/] {ÁZf/{ s/ Ä/¯ |À/¯
¶j» ê» cY|Àf» Á Z/¯ d/° ZfyZ/ { |ËZ/] Ê/ËZÅÉÁMÁÄ/]
Ã|Ì»Z¿ {Â^Æ] \¸£Y ZÅÉÁMÁÄ] ¾ËY . {{/³ ° À/» ÄÀ/ËÅ ÉZ/Å{ÁM/]
ZË |Ë|m ÉÂ·ÂÀ°e ÉÃ|¿Ì³]{ ÃÁa Ä¯Êf«Á cZ«ÁY fÌ] Á |¿Â/Ê/»
. |ÀZ]Ê» ¶¼fv» ,dY Ã|¿ cZîY
dÌ·Z § Ê·YÂe ¾ÌÌ e
2/6
Ê¬À» cZZêY ÉZ|Àf» Á ÊËZZÀ ¾¼f» d/Ì·Z § Ê/·YÂe ¾/ÌÌ e
É|À]½Z» ÉÄÌÆe Y Ê¿Z^Ìfa ÂÀ »Ä] |ËZ] ZÅdÌ·Z § . dY ÊfÌ·Z § ¾/Ì]
Ê·YÂe ¾ÌÌ e . |¿Â Ê·YÂe ¾/ÌÌ e d/«{ Z/] ,Ê]ZÌf/{ ¶]Z/« Á Ä¿ZÀ/Ì]/«YÁ
Z] ZË ( ÃÁa dËË|» Y§Y¹¿ Y Ã{Z¨fY Z] 0 Ô j» ) Ä¿ZËY ®¼¯ Z/] |/¿YÂeÊ/»
{Â//» { \//¸£Y Êf//{ ÉZ//Å®À//ÌÀ°e . {Â// ¹Z//n¿Y Êf//{ ÉZ//Å®Ì//À°e
cZÌWm Ä¯ e±] ÉZÅÃÁa ÉÄÌ·ÁY ¶uY» { Á e®/qÂ¯ ÉZ/ÅÃÁ/a
ÉZÅ®ÌÀ°e Ä¯ dY ¾°¼» . |ÀfÅ ez]/iY ,d/Y f/{ { Ê/¼¯
. |¿Â Ã{Z¨fY Ê^Ì¯e cÂÄ] Z¯{Ây Á Êf{
dÌ·Z § Ê·YÂe ¾ÌÌ e ÉZÅÉ{ÁÁ
1/2/6
.dY Ã| tËe 1/3/1/6 z] { ZÅdÌ·Z § dÆ§ .ZÅdÌ·Z § dÆ§ . 1
91
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
. dY Ã| tËe 1 / 1 / 1 / 5 /z] { µÂ/v» s/ . µÂ/v» s/ . 2
Ê°ËÌ§ ÊËZ¼¿Zm 0 Ô j» ) d/Ì·Z § Ê/·YÂe /] \/¸£Y µÂ/v» ÉZ/ÅÄ/z»
®Ë { ºfÌË YfY ÃÂmÁ ,{Â gY|uY dY Y/« Ä/¯ ÉYÄ/¿ZyZ¯
dÆ§ { \¸£Y ZÅiY ¾ËY Ä¯ Zn¿M Y . {Y~³Ê» iY ( ÉY§Y¹/¿ ÉÃÁ/a
µÂu ÂÀ»Ä] dËZ]Ê» 0 Z »Â¼ µÂv» s ,|¿ÂÊ» ÅZ ZÅd/Ì·Z §
. {Â É´¿Z] ½M dv Y ½ZÀÌ¼Y
{ 0 Z eY} Ä¯ |ÀfÅ ÊËZÆ¿M Ê»Y·Y ÉZÅÊ´f]YÁ . Ê/»Y·Y ÉZ/ÅÊ´f/]YÁ . 3
\¸£Y ZÅÊ´f]YÁ ¾ËY . |/¿Y{ {Â/mÁ ,{Â/Ê/» ¹Z/n¿Y Ä/¯ ÉZ/¯ d/ Ì^
ÉÃÁ//a ®//Ë { ) . |//Z]Ê//» Ê//Ìv» ÉZÅ|À//] Á |Ì//« ÉÃ|¿Ì//³]{
-dyZ Y ZÀ]Á ,Êa ½| ÄfyZ Y Ìa Ä¯ dY ¾°¼»Ì£ ZÁdyZ/
Ä¯½M Y Ìa ,{Â ÄfyZ ÉYÄ¿Â¼¿Ìa |ËZ] Ê°Ì¿Áf°·Y ÉÃÁa ®/Ë {
. |À»Z¿Ê» Ì¿ dz ªÀ» Y Ê»Y·Y ÉZÅÊ´f]YÁ (. {Â»M Y½M
Âe Ä¯ |ÀfÅ ÊËZÆ¿M ÉZÌfyY ÉZÅÊ´f]YÁ . ÉZÌfyY ÉZÅÊ´f]YÁ . 4
ZÅÊ´f]YÁ ¾/ËY Ä°À/ËY d/¸Ä/] . |¿Â/Ê/» ¦Ë/ e ÃÁ/a d/ËË|» ºÌ/e
{Â» d«{ Z] dËZ]Ê» ,|ÀÀ¯Ê» {Á|v» Y É| ] É|À]½Z» ÉZÅ[Zzf/¿Y
0 Ó Â¼ » ÉZÌfyY ÉZÅÊ´f]YÁ . ( |¿Â |Àf» 0 Ô »Z¯ Á ) |¿Ì³ Y« Ã{Z¨fY
: |¿ÂÊ» ¦Ë e Ë ÉZÅÄf¿Y{ ÉZÀ^» ]
. Zy É{]Z¯ ÉÃÂu ®Ë { {ÂmÂ» « ÉZÅÃÂÌ ¾ËfÆ] »
ÉZÅÊ·YÂe {ÂmÁ º£Ê¸ Ä¯Ê»Z´ÀÅ -ÃÁa µÂ¼ »Z¿ ÉZÅÄ^/Àm Ê/y]
. |Z] [Â¸» z» Ê·YÂe ®Ë ,´Ë{ µÂ^« {Â»
¹¿ ªÀ» ZË ÉZÌf»Y ªÀ» , ÊvÌme ªÀ» Y ÉZÌfyY ÉZÅÊ´f/]YÁ
. |À»Z¿Ê» Ì¿
¾¼f» Ä¯ |ÀfÅ ÊËZ Æ¿M ÊmZy ÉZÅÊ´f/]YÁ . ÊmZy ÉZÅÊ´f]YÁ . 5
µZj» ÉY] . |ÀZ]Ê» ÉYÃÁaÌ£ Á ÉYÃÁ/a ÉZ/Åd/Ì·Z § ¾/Ì] ÉYÄ/]Y
½| ¶ËÂve Ä] ÉY§Y¹¿ ÉÃÁa ®/Ë { ½Â/»M d/Ì·Z § d/Y ¾/°¼»
®Ë { dY ¾°¼» Z/Ë |/Z] Äf/]YÁ Ê/mZy ^/À» ®/Ë Y Y/§Ydz/
92
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
,¶v» ÉZ/Ã{Z/»M Z/£M Y Ì/a Ä/¯ |/Z] ZÌ/¿ Z/ÁdyZ/ ÉÃÁ/a
. |¿Ë~a ¹Zn¿Y ÊÌv» ÉZÅÊËYÂÀ
cZ»Y·Y ª¬ve Y ½ZÀÌ¼Y µÂ/u d/Æm Ä/¯ d/Y ¹Ó . Ê¸/Y ËZ/«Á . 6
Y Êz] ½YÂÀÄ] Ê¸Y ËZ«Á ÉZ/Å{Y|/ËÁ ,Ê¸/Y ËZ/«Á ÉÃ|/ª/¬v»
. |¿{³ [Âv» dÌ·Z § Ê·YÂe ¾ÌÌ e
dÌ·Z § Ê·YÂe ¾ÌÌ e ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
Y{Â¼¿ ºÌe Á ®Ë [ Á ] ¾ËY . ( PDM ) ÉZÌ¿ Ìa ºÌ/e Á
2/2/6
.1
½{Y{ ½Z¿ ÉY] ( ZÅÃ³ ) ZÅ]» ZË ZÅÄ/¿Zy Y Ä/¯ d/Y ÃÁ/a ÉÄ°^/
ZÅÊ´f]YÁ Ä¯ ÊËZÅY{] ÉÄ¸ÌÁÄ] Y ZÆ¿M Á |À¯Ê» Ã{Z¨f/Y Z/Åd/Ì·Z §
¶f» ,|À/Å{Ê/» ½Z/¿ Y ( {Â/ Â/m 1 / 3 / 2 / 6 /z] Ä/] ¾/ÌÀr¼Å )
Y Ã{Z¨fY Z] Ä¯ Y Ä°^ ªÀ» ÉÃ{Z Y{ Â¼¿ ®Ë 2 / 6 ¶° . |À/¯Ê/»
Ì¿ ( AON ) Ã³ ] dÌ·Z § ®ÌÀ°e ¾ËY . |Å{Ê» ½Z¿ Ã|/ºÌ/e PDM
ÉY§Y¹¿ ÉZÅÄf] f/Ì] /Âe Ä/¯ d/Y Ê/Á Á {Â/Ê/» Ã|Ì/»Z¿
Ä¿ZËY Z] ZË Êf{ cÂÄ] |¿YÂeÊ» PDM . {ÂÊ» Ã{Z¨fY ÃÁa dËË|»
. {Â ¹Zn¿Y
: {Ì³Ê»]{ Y ÉZÌ¿Ìa ]YÁ ZË Ê´f]YÁ Â¿ ZÆq PDM
[ dÌ·Z § ] Z¯ ¶Ì¼°e Ä] ZÌ¿a [ dÌ·Z § ] Z¯ Z/£M / Á/ Ä/] ½Z/ËZa
. dY Äf]YÁ ZÌ¿Ìa
[ dÌ·Z § ] Z¯ ¶Ì¼°e Ä] ZÌ¿a [ dÌ·Z § ] Z¯ ¶Ì¼°e / ½ZËZa Ä/] ½Z/ËZa
. dY Äf]YÁ ZÌ¿Ìa
[ dÌ·Z § ] Z¯ Z£M Ä] ZÌ¿a [ d/Ì·Z § ] Z/¯ Z/£M / Á/ Ä/] Á/
. dY Äf]YÁ ZÌ¿Ìa
[ dÌ·Z § Z¯ ] Z£M Ä] ZÌ¿a [ dÌ·Z § Z¯ ] ¶Ì/¼°e / ½Z/ËZa Ä/] Á/
. dY Äf]YÁ ZÌ¿Ìa
{Â» Ê¬À» ÉÄ/]Y Â/¿ ¾/ËeµÁY|f/» Á/ Ä/] ½Z/ËZa , PDM {
½Z|ÀÆ» Âe 0 Ó Â¼ » Á c|¿Ä] ½ZËZa Ä] Á/ /]YÁ . d/Y Ã{Z¨f/Y
Á ]YÁ Y Ã{Z¨fY . |¿Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» É|À]½Z/» ÉY Ä§/u
dËË|» Y§Y¹¿ Y Ã{Z¨fY Z] ½ZËZa Ä] Á ZË ½ZËZa Ä] ½ZËZa ,Á/ Ä/]
]YÁ Â¿ ¾ËY YË ,|À¯ {ZnËY ÉYÃ|¿ÊÀÌ]Ì/a lËZf/¿ |/¿YÂeÊ/» ÃÁ/a
. |¿YÃ|¿ ÉZÃ{ZÌa cZîZ] cÂÄ]
93
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
Y ÃÁa ÉÄ°^ Y{Â¼¿ ÉÄÌÆe Á ¾ËY .( ADM ) ÉY{] ºÌe Á . 2
½{Y{ ½Z¿ ÂÀ»Ä] Á |À¯Ê» Ã{Z¨fY ZÅd/Ì·Z § ËZ/¼¿ d/Æm ZÅY{/]
{ Y ZÆ¿M , ( {Â Âm 1 / 3 / 2 / 6 z] Ä] ¾/ÌÀr¼Å ) Z/Æ¿M ÉZ/ÅÊ´f/]YÁ
Y Ã{Z ÉÄ°^ ªÀ»Y{Â¼¿ ®Ë 3/ 6¶° . |À¯Ê» ¶f» ºÅÄ] ZÅÃ/³
dÌ·Z § ,®ÌÀ°e ¾ËY . |Å{Ê» ½Z¿ ,Ã| ºÌe
ADM Y Ã{Z¨fY Z/] Ä/¯
f¼¯ PDM Ä] d^¿ Ä¯ |Àq Å Á {ÂÊ» Ã|Ì»Z¿ Ì¿ (AOA ) Y{/] /]
ADM . dY É{]Z¯ ÉZÅÃÂu Y Êy] \zfÀ» ®ÌÀ°e ÂÀÅ ,dY lËY
¦Ë e ÉY] dY ¾°¼» Á |À¯Ê» Ã{Z¨fY Á Ä] ½ZËZa Ê´f]YÁ Y ZÆÀe
. |Z] ÄfY{ ZÌ¿ ÉZn» ÉZÅdÌ·Z § Ä/] ,Ê/¬À» /]YÁ ÉÄ/¼Å tÌv/
. {Ë~a ¹Zn¿Y ÉYÄ¿ZËY ZË Êf{ cÂÄ] |¿YÂeÊ» ADM
®ÌÀ°e ½Âr¼Å Y{Â¼¿ º ÉZÅ®Ì/À°e . Ê/ ºÌ/e ÉZ/ÅÁ . 3
,ºf//Ì Ê//ËZËÂa ÉZ//Åµ|//» Á ( c//³ ) Ê//°Ì§Y³ Ê//]ZËY Á É//´¿Z]
®Ë Y Ì] |ËZ] Ä¯ Ê ¿Â»M ¶j» ) ZÅÄyq ½Âr¼Å Ê·YÂf»Ì£ ÉZÅdÌ·Z §
{ ZÆÀe Ä¯ ÊuY Ê¿ZÁÄ] ¶j» ) Ê ÉZÅÄyZ ZË ( {Â Y°e Z/]
Á|¬» Y ( |¿Â Äf/§ZË Ê/Z] { Z/ÅZy Ä/¯ d/Y ZÌ/¿ {Â/» ÊeÂ/
Zn» Y Ê ÉZÅÄyZ ZË ZÅÄyq ¹Y|¯pÌÅ ADM Á PDM . |¿ZÊ/»
. |À¿Y{Ê¼¿
Ëe d/Æm |À/¿YÂeÊ/» Ã|/ {Y|¿ZfY ÉZ/ÅÄ°^/ . Ä°^/ ÉZ/ÅÂ´·Y . 4
Z//ÅÄ°^/ ¾/ËY . |¿Â/ Ã{Z¨f/Y ÃÁ/a ÉÄ°^/ ÉZ/ÅY{Â¼¿ ÉZ/Ã{Z/»M
Y \¸£Y . |ÀZ] ½M Y Êz] ZÆÀe ZË ÃÁ/a ¶/¯ ÉÃ|¿Ì/³]{ |À/¿YÂeÊ/»
. {ÂÊ» {ZË Ä°^ Ã{y Z/Ë Ä°^/Ë ½YÂÀ/Ä/] Ä°^/ ®/Ë ÉZ/Å/z]
{| f» ÉZÅÊ³Ë Á ÃÁa Ä¯ |ÀfÅ |À»{Â Ê»Z´ÀÅ 0 Z Ây ZÅÄ°^/Ë
,ë» ÉY{Y ½Z¼fyZ ®Ë cZ¬^/ |À/¿Z» É|À/¿Z¼Å 0 Z ^/Ë¬e Z/Ë |À/¿Z¼Å
Ä»Z¿] ÉZÅz] ,ÉZÁY{ ÊeZ¬Ì¬ve ÉÃÁa ®Ë { ÊÀÌ·Z] ÉZÅËZ»M
94
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
ÉYÄ Âe ÉÃÁa ®Ë { ÉY|¿YÃY ÉÄ¸u» ZË ÉY§Y¹¿ ÉÃÁa ®Ë {
. |Z] ÄfY{
dÌ·Z § Ê·YÂe ¾ÌÌ e ÉZÅÊmÁy
Ê·Z¼mY ËZ¼¿ ÃÁa Ä°^ ÉZ/ÅY{Â¼¿ . ÃÁ/a ÉÄ°^/ ÉZ/ÅY{Â¼¿
3/2/6
.1
. |ÀZ]Ê» ZÆ¿M ¾Ì] Ê¬À» ( ÉZÅÊ´f/]YÁ ) /]YÁ Á ÃÁ/a ÉZ/Åd/Ì·Z §
ÉÄ°^ Y{Â¼¿ ºÌe ÉY] cÁZ¨f» {°ËÁ Á{ 3/ 6 Á 2 / 6 ÉZ/Å¶°/
cÂÄ] Ä¯ dY ¾°¼» ÃÁa ÉÄ°^ Y{Â¼¿ . |À/Å{Ê/» s/ Y ÃÁ/a
ÉÃ|¿Ì³]{ Y{Â¼¿ ¾ËY dY ¾/°¼» . {{/³ |Ì/·Âe Ä/¿ZËY Z/] Z/Ë Êf/ {
( Â»ZÅ ) ÄÔy dÌ·Z § ®Ë Y Ì] Z/Ë ®/Ë Z/Ë ÃÁ/a cZÌ/Wm ÉÄÌ/¸¯
ÉÃ|ÀÀ¯¦ÌÂe Ä¯ ÄÔy s ®/Ë Z/] d/ËZ]Ê/» Y{Â/¼¿ ¾/ËY . |/Z]
ÉZÅÊ·YÂe Y ®Ë /Å . {{/³ ÃY/¼Å ,d/Y Ê/·YÂe ¾/ÌÌ e Ê¸/Y {/°ËÁ
. |¿{³ tËe ¶»Z¯ cÂÄ] d ËZ]Ê» µÂ¼ »Ì£
Y . {ÂÊ» {ZË ca Y{Â¼¿ ½YÂÀ/Ä/] ÃÁ/a ÉÄ°^/ Y{Â/¼¿ Y \/¸£Y
Y ÊZy Â¿ ( Ä»Z¿] Ê/]ZËY Á É/´¿Z] ®Ì/À°e ) c/a ,Ê/zËZe Z/v·
. |Ê» [Âv» ( {Â Âm 1 / 2 / 4 / 6 z] Ä] ¾ÌÀr¼Å ) Ä°^ Y{Â¼¿
¾°¼» Ä¯ Ê¬Ë ½Z¼ÅÄ] 0 Z ^Ë¬e . ZÅdÌ·Z § dÆ§ ÉZ/ÅÉÁMÁÄ/] . 2
Z¯ d° ZfyZ { Y ÊËZÅ ÉÁMÁÄ/] d/Ì·Z § ¦Ë/ e |À/ËY§ d/Y
Z°M Y É{YÂ» |¿YÂeÊ» ÃÁa ÉÄ°^ ÉZÅY{Â¼¿ ÉÄÌÆe ,{{³ \/mÂ»
Ê¬À» ]YÁ ºÌe ÂÀ»Ä] ZË {Â ºÌ¬e dÌ·Z § |ËZ] ZÆ¿M { Ä¯ |À/¯
. {{³ {|n» ¦Ë e ,tÌv
dÌ·Z § ½Z»c|» {ÁM]
3/6
ÉÃ{Á|v» Á ]ZÀ» ÃZ]{ cZÔY \¯ |ÀËY§ ,dÌ·Z § ½Z»c|» {ÁM]
¾ËY . |Z]Ê» ZÅÉ|À]½Z» Ä] É{ÁÁ ÉZÅ½Z» c|» ¾ÌÌ e b Á ÃÁ/a
ºÌe { Êz ZË ÃÁ³ Âe 0 Ó Â¼ » ½Z»c|/» {ÁM/] ÉY/] Z/ÅÉ{ÁÁ
ÄÌÆe ,|¿Y{ Zy dÌ·Z § ®Ë d Ì^ Z] Y ÊËZÀ/M ¾Ëf/Ì] Ä/¯ ÃÁ/a
|ÀËY§ ¾ËY Á |]ZËÊ» ¶Ìë Ã|ÀËY§ cÂÄ] \¸£Y {ÁM] ¾ËY . |¿Â/Ê/»
. |Å{Ê» Y« ÄmÂe {Â» Y É{ÁÁ ÉZÅÃ{Y{ Ä] Êf{ dÌ¸]Z« Á dÌ¨Ì¯
eªÌ«{ ÉYÃ|ÀËY§ cÂÄ] {ÁM] ¾ËY Ä¯ dZ´¿Y ¾ÌÀq ½YÂeÊ» ¾ËY]ZÀ]
Ä¯ ÃÁa ºÌe { ÊÅÁ³ ZË {§ . | |/ÅYÂy /ez/» d/Ì¨Ì¯ ÉYY{ Á
95
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
¾ËY dËZ]Ê» ,{Y{ Zy dÌ·Z § ®/Ë d/ Ì^ Z/] Y ÊËZÀ/M ¾Ëf/Ì]
. |ËZ¼¿ |ÌËPe Y½M ¶«Y|u Ä°ÀËY ZË Ã{¯ ÄÌÆe Y {ÁM]
\¸£Y ,dÌ·Z § ®Ë ¶Ì¼°e ÉY] ZÌ¿{Â» ÉZ¯ ÉZÅÃÁ{ {Y|/ e {ÁM/]
ÉÁM¶¼ ³Y µZj» ÉY ] . {Y{ ZÌ¿ Ì¿ Ã|Éb ½Z» ¾f§³ ¿{ Ä/]
ÉZÀ^»] dÌ·Z § ¾ËY ,|Z] ÄfY{ ZÌ¿ Á ZÆq ÉÃ|Éb ½Z» Ä] ¾f]
¶Ì e ÉZÅÁ ZËM ( [ ,dY Ã| Á Äf¨Å Y ÉÁ Äq { ( ¦·Y Ä°À/ËY
Ä] |¿YÂeÊ/» ,|¿Â/Ê/» [Â/v» ÉZ/¯ ÉZ/ÅÃÁ{ ½YÂÀ/Ä/] Äf/¨Å /yM
ÉZÅY§Y ¹¿ fÌ] . |Z] ÄfY{ ZÌ¿ Á ZÆq Ze Á{ ¾Ì] ÉZ¯ ÉZ/ÅÃÁ{
ÉÃÁ{ ¾Ë´ËZm ÉZÅºËÂ¬e Y Ã{Z¨fY Z] Y Ä·P» ¾ËY ÉYÄ¿ZËY É|À]½Z»
. |¿ZÊ» ë» ÉZ¯
Á ZÅY]Y Y Ã{Z¨fY Z] ÃÁa Ê/¸¯ ½Z/»c|/» d/Y ¾/°¼» ¾/ÌÀr¼Å
cÂÄ] ½Z»c|» ¾ËY Ê·Á {{³ {ÁM] ZnÀËY { Ã| ÄWYY ÉZ/Å®Ì/À°e
tËe 4 / 6 /z] { ) É|À/]½Z/» ¾/ËÂ°e Ê/mÁy ½YÂÀ/ Ä/] /eªÌ/«{
½YÂÀÄ] Y ÃÁa ½Z»c|» |¿YÂeÊ» ÃÁa ºÌe . {ÂÊ» Ä^Zv» ( {ÂÊ/»
®Ë ½YÂÀÄ] ZË ( Ê·Z¼fuY ÉZÅ®ÌÀ°e Y Ã{Z¨fY Z] ) Ê/·Z¼fuY /ËÂe ®/Ë
. {Ì´] ¿{ ( Ê « ÉZÅ®ÌÀ°e Y Ã{Z¨fY Z] ) ÉYÄv· ®e {ÁM]
dÌ·Z § ½Z»c|» {ÁM] ÉZÅ É{ ÁÁ
.dY Ã| tËe 1/3/1/6 z] { ZÅdÌ·Z § dÆ§ . ZÅdÌ·Z § dÆ§
1/3/6
.1
. |¿YÃ| tËe 4 / 1 / 1 / 6 z] { {ÂÌ« . {ÂÌ« . 2
½M µZj» ®Ë . |¿YÃ| tËe 5 / 1 / 1 / 4 /z] { cZ/Á¨» . cZ/Á¨» . 3
|¿YÂeÊ» Ä¯ |Z ] ÃÁa ½Z»c|» Ê { ÊÅ{Y³ ÉZÅÃÁ{ |¿YÂeÊ/»
. ÊÅ{Y³ ÉÃÁ{ Á{ ,0 Ô j» ,|ËZ¼¿ ¶Ì¼ve Y ½Z»c|» ¾ËfÌ]
96
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
. |¿ÂÊ» tËe 1 / 3 / 1 / 7 z] { ZÌ/¿{Â» ]ZÀ/» . ZÌ/¿{Â» ]ZÀ/» . 4
Ã{Y{ Ìze ]ZÀ» Y ÉYÄuÔ»¶]Z« ÂÄ] ZÅdÌ·Z § fÌ] ½Z/»c|/»
|ÀÀ¯Ê» Z¯ ´Ë|°Ë Z] Ä ¯ {§ Á{ ,µZj» ÉY] . {Ë~aÊ» ÌiPe ZÆ¿M Ä] Ã|
Y ®Ë Å Ä¯Ê¿Z» ¦¿ { Y ÊuY dÌ·Z § ®/Ë |À/¿YÂf] d/Y ¾/°¼»
Êz Ä¯Ê·Zu { ,|ÀÀ¯ ¶Ì¼°e ,|ÀËZ¼¿Ê» ¥ {¨À» cÂ/Ä/] Z/Æ¿M
]Y] Á{ ¶«Y|u 0 Ó Â¼ » ,|À¯Ê» Z¯ dÌ·Z § ®Ë ] d«ÁÄ¼Ì¿ cÂÄ] Ä/¯
. |ËZ¼¿Ê» ¥ ,|À¯Ê» Z¯ d«Á ¹Z¼e cÂÄ] {§ ½Z/¼Å Ä/¯ Y Ê/¿Z»
Z] Ä§ZY Ä] ZÅ ÃÁa ,|¿Â Ã{Á§Y ÉfÌ] ]ZÀ» Ä¯ÊeÂ { ,µZu ÅÄ]
]ZÀ» d^¿ Ä] Á Ã{Y{ ÅZ¯ Y ÉÁÃÆ] Ä¯ | |ÀÅYÂy Zq{ Ê/eZZêY
. {Â¼¿ |ÅYÂy ¶Zu Y Éf¼¯ {Â^Æ] Ã| Ã{Á§Y
Y ÉYÄuÔ»¶]Z« Â Ä] ZÅdÌ·Z § fÌ] ½Z»c|» . ]ZÀ» ÉZÅÊ/ËZ¿YÂe . 5
ÌiPe Z/Æ¿M Ä/] Ã|/ Ã{Y{ Ì/ze Ê¿Z/¿Y Á É{Z/» ]ZÀ/» ÉZ/ÅÊ/ËZ¿YÂe
,|¿Â Ã{Y{ Ìze d«Á ¹Z¼e cÂÄ] {§ Á{ ³Y µZj» ÉY] . |¿Ë~aÊ»
Ä] d^¿ Y Zy dÌ·Z § ®Ë Ä¯ {ÁÊ» Zf¿Y |/Y |À/»Z¯ Y 0 Ó Â/¼ »
. |Å{ ¹Zn¿Y Éf¼¯ ½Z» { Z¯ÃZe |À»Z¯ ®Ë
¶¼fv» ÉZÅ½Z»c|/» {Â/» { Äf/~³ cZ/ÔY . Äf/~³ cZ/ÔY . 6
Ë ]ZÀ» Y ªË ¾Ë|Àq ZË ®Ë Y \¸£Y ZÅd/Ì·Z § ¦¸f/z» ÉZ/ÅÄ¬^/
: |¿Ì³Ê» Y« f{{
ÉZÅ½Z»Z Y Ê°Ë Y Ì] ZË ®Ë d/Y ¾/°¼» / ÃÁ/a ÉZ/ÅÃ|¿Á/a
Ä] ®¼¯ dÆm Ä¯ Y ¾ÌÌa ÉZÅÃÁa lËZf¿ ª]YÂ/ ÃÁ/a { Ì/³{
ÉY|Æ´¿ ,|ÀZ] ¶¨» Ê§Z¯ ÉÃY|¿YÄ] ½Z»c|» ÉZÅ{ÁM/] ÉÄÌ/Æe
ºÌe Ê¬Ì¬u ÉZY dY ¾°¼» É{]Z¯ ÉZÅÃÂ/u Y Ê/y] { . |À/¯
. |¿Y{ Ä´¿ Y Ê¬]YÂ ¾ÌÀq
\¸£Y Äf~³ cZÔY / ½Z»c|» {ÁM/] ÉZ/ne ÉÃ{Y{ ÉZ/ÅÃZ/´ËZa
0 Z Âz» Ã{Y{ ÉZÅÃZ´ËZa ¾ËY . |ÀZ]Ê» f/{{ ÉZ/ne cÂ/Ä/]
Z¯ Ê «YÁ dÌ Á Y ZÅdÌ·Z § ÉZÅ½Z»c|» Ä¯ |ÀZ]Ê» |Ì¨» Ê¿Z»
,|ËM ¶¼Ä] ¾f] Ze {ÂÊ» ¥ ½Z» |/«Ä/q 0 Ô j/» ) |¿Ë~b/¿ Ì/iPe
YÂ¿Y Ä] Êf·Á{ ÉÃY{Y ®Ë Ze {ÂÊ» ¥/ ½Z/» Y|/¬» Ä/q 0 Ó Â/¼ »
.( |Å|] xZa ZÅdYÂy{ Y Êz»
ZË ZÅ{ÁM] ÃÁa ºÌe Ê¬Ì¬u ÉZY Ä¯ dY ¾°¼» / ÃÁa ºÌe ¿Y{
¾ÌÀq dY ¾°¼» Äq ³Y . |ÀZ] ÄfY{ ZyÄ] Y ¾ÌÌa ÉZÅdÌ «YÁ
97
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
lËZf¿ Ä] d^¿ [ cZÔY ¾/ËY ] 0 Ó Â/¼ » ,|À/Z] |Ì/¨» Ê/ËZÅ ÉÁM{Z/Ë
. |ÀfÅ {Z¼fY ¶]Z« f¼¯ Ê¸Ìy Ã| |Àf»
( ZÅ|Ë|Æe Á ZÅd§ ) ZÅ®Ë Ä°¿M d¸Ä] . Ã|ÊËZZÀ ÉZÅ®Ë . 7
ÃÁa ºÌe ,|ÀZ] ÄfY{ ½Z»c|» /] ÉYÄ/uÔ»¶]Z/« Ì/iPe |À/¿YÂeÊ/»
ÉZÅ®Ë cZÔY ,Z/Åd/Ì·Z § ½Z/»c|/» ÉZÅ{ÁM/] ÉÄÌ/Æe ¹Z´À/Å
. |Å{Ê» Y« ÄmÂe {Â» Y ( {Â Âm 2 / 11 z] Ä/] ) Ã|/ ÊËZ/ZÀ
µZ¼fuY Z] ÉZÅ®Ë Ä¸¼m Y ,ZÅ®Ë iY ½| Zv· ½YÌ» ÃÁa ºÌ/e
Y« Ê] {Â» dÌ·Z § Å ½Z»c|» ÉZÀ^» {ÁM/] { Y ÓZ/] Ì/iPe Z/Ë
. |Å{Ê»
dÌ·Z § ½Z»c|» {ÁM] ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
. dY Ã| tËe 2 / 2 / 1 / 5 z] { ¿\uZ/ ÉO . ¿\uZ/ ÉO
2/3/6
.1
ÉÁÃÁÆ] ,]ZÀ» sÂ Ôj» ) É{ZË ¶»YÂ Ä°¿M ¶Ì/·{Ä/] Z/Å½Z/»c|/»
. |¿ÂÊ» {ÁM] ÊfzÄ] \¸£Y ,|ÀZ] Y~³iY ZÆ¿M ] |À/¿YÂeÊ/» ( ]ZÀ/»
{ dËZ]Ê» ,{ÂÊ» dËY|Å Äf/~³ cZ/ÔY Z/] Ä/¯ /¿\uZ/ ÉO
{ Êze ¾ÌÀq ³Y . {Ì³ Y« Ã{Z¨fY {Â» Ë~a½Z°»Y {YÂ/» ÉÄ/¼Å
Ä] ) {Â] |ÀÅYÂy ®Ë Á dÌ «¹| ÉYY{ 0 Z eY} ZÅ{ÁM] ,|Z^¿ f/{
.( {Â Âm ÃÁa ®Ë dËË|» , 11 ¶§
,{ÂÊ» Ã|Ì»Z¿ Ì¿ ¾ÌËZa Ä] ÓZ] {ÁM] Ä¯ Ä]Z» {ÁM] . Ä]Z» {ÁM/] . 2
¾ÌÌa |À¿Z¼Å dÌ·Z § ®Ë Ê «YÁ ½Z»c|/» Y Ã{Z¨f/Y Y d/Y cZ^/
[ {ÁM] ] ¾ËY . ÊeM dÌ·Z § ®Ë ½Z»c|» {ÁM/] ÉY/] Ê/ËZÀ^» ½YÂÀ/Ä/]
{ 0 Ô j» ) ÃÁa ÉÃZ]{ Ê¸Ì/ë cZ/ÔY Y É{Á|/v» ½YÌ/» Ä/¯Ê/f«Á
{Â» ÃÁa ½Z»c|» {ÁM] ÂÀ»Ä] 0 Z ]ÁZÀf» ,{Y{ {Â/mÁ ( ÄÌ/·ÁY ¶uY/»
z] { ) ¿\uZ ÉO Y Ê¸° Ä]Z» {ÁM] . {Ì³Ê/» Y/« Ã{Z¨f/Y
. |Z]Ê» ( dY Ã| tËe 1 / 2 / 3 / 6
ÉZÅdÌ·Z § ( ¦·Y : Ä¯ d/Y {Z¼f/Y ¶]Z/« ZÌ/] Ê/f«Á Ä]Z/» {ÁM/]
ZÅ{ÁM] Ä¯ É{Y§Y ( [ -|ÀZ] Ä]Zf» ÅZ { ¬§ Ä¿ Á «YÁÄ] ,¾Ì/Ìa
. |ÀZ] ÄfY{ Y ZÌ¿ {Â» ze ,|ÀÀ¯Ê» ÄÌÆe Y
ÉZ¯ ÉÄf{ Å ÉY] |ËZ] Ä¯ ÊËZÅd/Ì¼¯ . Âv»dÌ¼¯ ÉZÅ½Z»c|» . 3
,|¿Â ¹Zn¿Y ( ÃÌ£ Á {ÓÂ§ ZÀe ,¶]Z¯ Yf» ,ZÅÄ¬¿ {Y| e 0 Ô j/» ) z/»
ÉÁÃÆ] |uYÁ w¿ { Ä¯Êf«Á ,Ã|¾ÌÌ e Ê|ÀÆ» / ÊuY Â»Y Âe
98
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
,|¿ÂÊ» [ ( ÃÌ£ Á dZ/ { ¶]Z/¯ Yf/» ,Ä/¬¿ { cZZ/ 0 Ô j/» )
. |¿Ì³ Y« Ã{Z¨fY {Â» dÌ·Z § ÉZÅ½Z»c|» {ÁM] ÉY] |À¿YÂeÊ»
Ê¿Z» [ÂqZq |À¿YÂeÊ» ÃÁ/a ÉZ/ÅºÌ/e .( LZ/f«Y ) Äf/yÁ|¿Y ½Z/» . 4
¿{ ,{ÂÊ» Ã|Ì»Z¿ Äm§ ZË ÊËZf«Y , Äf/yÁ|¿Y ½Z/» Ä/¯ Y ÉYÄ§Z/Y
,É|À]½Z» ®Ë ÉÄ¿Z¿ ½YÂÀÄ] |¿YÂeÊ» [ Ä§ZY ½Z» ¾ËY ] Ä¯ |¿Ì´]
¾°¼» . {Â Ã{Á§Y É|À]½Z» { É´Ë{ ÉZm ZË d/Ì·Z § ½Z/»c|/» Ä/]
d]Zi É{Y| e ZË Ã| {ÁM] ½Z»c|» Y É|{ ÄfyÁ|¿Y ½Z» ¾ËY dY
Êf{ Z] ½Z»ºÅ |¿YÂeÊ» 0 Y | ] ÄfyÁ|¿Y ½Z» . |Z] ÉZ¯ ÉZ/ÅÃÁ{ Y
¾ÌÀq . {{³ ¥~u ZË Äf§ZË ÅZ¯ ÃÁa ÉÃZ/]{ /eªÌ/«{ cZ/ÔY Ä/]
|Àf» cZÁ¨» Á ZÅÃ{Y{ ËZ ÃY/¼ÅÄ/] d/ËZ]Ê/» ÉYÄf/yÁ|¿Y ½Z/»
. {{³
dÌ·Z § ½Z»c|» {ÁM] ÉZÅÊmÁ y
3/3/6
,d//Ì·Z § ½Z//»c|//» ÉZ//Å{ÁM//] . d//Ì·Z § ½Z//»c|//» ÉZÅ{ÁM//] . 1
¶Ì¼°e ÉY] ZÌ¿ {Â» ÉZ¯ ÉZÅÃÁ{ ¶¼fv» {Y| e Y Ê¼¯ ÊËZÅnÀ
. |ÀZ]Ê» dÌ·Z § ®Ë
Êy] ÉÃ|¿Ì³]{ ÄÌ¼Å dËZ]Ê» dÌ·Z § ½Z/»c|/» ÉZÅ{ÁM/]
: µZj» ÉY] . |ÀZ] Ë~a½Z°»Y lËZf¿ {Á|u ÉZÅ´¿Z¿
Á Á dÅ ¶«Y|u dÌ·Z § Ä°ÀËY ½{Y{ ½Z/¿ ÉY/] Á 2 ± Äf/¨Å 2
|ÅYÂy µÂÄ] ( ÃÁ 5 ÉZ/¯ ÉÄf/¨Å /§ Z/] ) Á Ã{YÁ{ j/¯Y|u
. |Ì»Zn¿Y
µZ¼fuY ½{Y{ ½Z¿ ÉY] Äf¨Å Ä Y ¾f§ /eY§ É|/{ 15 µZ¼f/uY
. f¼¯ ZË Äf¨Å Ä c|» Ä] dÌ·Z § ®Ë ½|Ì¯ µÂ ( |{ 85 ) ÉÓZ]
Ê//jv] ÉÃ|¿Ì//³]{ ÃÁ//a ®//Ë d//ËË|» Â//Â» Z//] 11 ¶//§
. |Z]Ê» dÌ «¹| {ÁM] ÉÃZ]{ eÊ¸Ìë
,|¿Y Ã| {ZnËY ZÅ{ÁM] ÉÄÌÆe ¾Ìu { Ä¯ ÊeZ/Á¨» . ZÅ{ÁM]Ê/¿Z^» . 2
. |¿{³ |Àf» |ËZ]
ZÅdÌ·Z § dÆ§ ÉZÅÉÁMÁÄ] . ZÅdÌ·Z § dÆ§ ÉZÅÉÁMÁÄ/] .3
. dY Ã| tËe 2 / 3 / 2 / 6 z] {
99
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
É|À]½Z» ¾ËÂ°e
4/6
½Z//ËZa Á Á// ÉZ//ÅxËZ//e ¾//ÌÌ e Y d//Y cZ^// É|À//]½Z//» ¾//ËÂ°e
ÃZ´¿M ,|Z^¿ Ä¿ZÀÌ]«YÁ ½ZËZa Á Á ÉZÅxËZe /³Y . ÃÁ/a ÉZ/Åd/Ì·Z §
¾ÌÌ e Y Ìa \¸£Y . |]ZË ½ZËZa É|À]½Z/» ª^/ ÃÁ/a Ä/¯ d/Y |Ì/ ]
ÃY¼ÅÄ] ) {Â Y°e É|À/]½Z/» ¾/ËÂ°e |À/ËY§ |ËZ/] ÃÁ/a É|À/]½Z/»
Á ½Z»c|» {ÁM] 0 Z Âz» ,|¿ZÊ» ºÅY§ Y ZÅÉ{ÁÁ Ä¯ Ê/ËZÅ|ÀËY§
.( ÄÀËÅ {ÁM]
É|À]½Z» ¾ËÂ°e ÉZÅÉ{ÁÁ
1/4/6
1/3/2/6 z] { ÃÁa ÉÄ°^ ÉZÅY{Â¼¿ . ÃÁa ÉÄ°^ ÉZÅY{Â¼¿ . 1
. |¿YÃ| t Ëe
z] { dÌ·Z § ½Z» c|» ÉZÅ{ÁM] . dÌ·Z § ½Z»c|» ÉZÅ{ÁM/] . 2
. dY Ã| tËe 1 / 3 / 3 / 6
Ã| tËe 4 / 1 / 3 / 6 z] { ZÌ¿ {Â» ]ZÀ/» . ZÌ/¿ {Â/» ]ZÀ/» . 3
. dY
Á ÊËZÅ½Z» Äq { Ê ]ZÀ» Äq Ä°ÀËY Y Ê/ÅZ³M . ^/À» ÉÄ¿Y/y s/ . 4
É|À]½Z» ¾ËÂ°e ÉY] ,{Â] |ÀÅYÂy f/{ { Ê/ËZÅÂ´·Y Ä/q Z/Y]
Ê¿Yv] ZË f» ]ZÀ» dY ¾°¼» Ä°¿M d¸Ä] µZj» ÉY] . dY ÉÁ
ÉY] [ZÆ¿M ÉÌ³Z¯Ä] ] ,|ÀZ] Äf/Y{ ÉÌ/¤f» ZÌ/] Ê/f{ d/Ì¸]Z«
s d«{ t Á ¶Ìë ½YÌ» . {Â/] |/ÅYÂy YÂ/{ ZÌ/] É|À/]½Z/»
¾ËÂ°e ÉY] Êz ,µZj» ½Y ÂÀ/Ä/] . |/Z]Ê/» cÁZ¨f/» ^/À» ÉÄ¿Y/y
®Ë { Ä¯ |¿Y|] |ÅYÂyÊ» ¬§ ÉYÃÁZ» ÉÃÁa ®Ë ÉÄÌ·ÁY É|À]½Z»
É|À]½Z» Z»Y . {Â] |ÀÅYÂy f{ { ÁZ» Á{ Z/y Ê/¿Z» [ÂqZ/q
100
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
f{ { Zy ½YÁZ» ¹Y|¯ Ä¯ |À¯Ê» z» ÃÁa ¾/Ì¼Å Ê/ËZÆ¿
. {Â] |ÀÅYÂy
Zn» ½{¯ Z¯ Ä/¯ Y Ê/ËZÅÃÁ{ ]ZÀ/» Á ÃÁ/a ÉZ/Åº/ËÂ¬e . Z/Åº/ËÂ¬e . 5
|¿Y~³Ê» iY ]ZÀ» ÉÄ¼Å ] ÃÁa ÉZÅºËÂ¬e .|ÀÀ¯Ê/» ¾/ÌÌ e ,|/Z]Ê/»
{ ,|ÀÀ¯Ê» Z¯ Ê·Â¼ » ÉZ¯ cZZ ¾Ìu { ¬§ ZÅÃÁ/a Ê/y] 0Ôj/»)
ÉZ¯ ÉÄf¨Å ®Ë .({¯ |ÀÅYÂy Z¯ ¶»Z¯ d]Â¿ Ä { ´Ë{ Êy] Ä¯Ê·Zu
^À» ®Ë ] ]ZÀ» ÉZÅºËÂ¬e .|Z]Ê/» º/ËÂ¬e {/]Z¯ Y Ê/·Zj» ÃÁ lÀ/a
ºÌe Â ®Ë Ä¯ dY ¾°¼» 0Ôj») |¿Y~³Ê» iY ]ZÀ» Y ÉYÄ¬^ ZË Zy
ÉZ¯ 5½Z¼Ìa ®Ë -|/Z] Ê/Â»M ÉÄ»Z¿/] ®/Ë { Z/Ë Ê/y» { ÃÁ/a
.(|ËZ¼¿ {Á|v» Äf¨Å Y ÊZy ÉZÅÁ Ä] Y ÊZy ½Y|À»Z¯ |¿YÂeÊ»
{Á|v» Y ÃÁa dËË|» ºÌe ÉZÅ[Zzf¿Y Ä¯ |ÀZ]Ê» Ê¸»YÂ {ÂÌ« . {ÂÌ« . 6
¾ËÂ°e ¾Ìu { Ä¯ {Y{ {ÂmÁ Ê¿Z» {ÂÌ« Ê¸/Y ÉÄf/{ Á{ . |¿Z/Ê/»
: |¿Ì³Ê» Y« ÄmÂe {Â» É|À]½Z»
ÉZÅ½ZËZa Á ZÅÁ ÉY] Ê¸Ì¼ve ÉZ/ÅxËZ/e / Ê/¸Ì¼ve ÉZ/ÅxËZ/e
Z¯Ä] ½ZËZa ZË Á ½Z » ½{¯ {Á|v» ÂÀ»Ä] |À¿YÂeÊ» Z/Åd/Ì·Z §
w ¾Ì » ½Z» ®Ë Y eË{ ZË Zy Ê¿Z» Y e{Á [ dÌ·Z § ] Z/e |/¿Á
dËË|» Y§Y¹¿ { Ê¿Z» |Ì« Â¿ ZÆq Å 0 Ó Â/¼ » Ä/¯ ½M Z/] . |/Å|¿
« Y eË{ Ä¿ ½ZËZa » Á « Y e{Á Ä¿ Á » {ÂÌ« ,|Z]Ê» {ÂmÂ» ÃÁa
Ê¿Z» {ÂÌ« ÉÄ¿Â¼¿ ÉZÅ{] Z¯ . |¿Ì³Ê» Y/« Ã{Z¨f/Y {Â/» f/Ì]
®Ë {Â» { YZ/] Y|/¿Yº/q ½Â/r¼Å Ê/ËZÅd/Ì «Â» ÉÃ|¿Ì/³]{
ÉZÅdÌ·Z § {Â» { Ê/ËYÂÅ Á [M ÉZ/Åd/Ë{Á|v» ,ÉÁM¾/§ ÉÃÁ/a
,dËÌv» ü {Â» { Êf·Á{ ¹Y·Y Y ÉÁÌa ,Z] ÉZ§ Ä] Â]»
{YÂ» ËZ Á ÃÁa É|À]½Z» { Ã|¿¯} ÉZÅ¥/ Y {YÂ/» ¶/ËÂve
. |ÀZ]Ê»
¶Ì//¼°e d//Y ¾//°¼» / Ã|//¼ Ê¸//Y ËZ//«Á Z//Ë É|Ì//¸¯ ÉZ//Å{Y|ËÁ
,ÃÁa Y~³ÄËZ» Âe z/» Ê/zËZe Z/e Ê/ÀÌ » ÉZ/Å{ÁZf/{
¹Zn¿Y v»Ä/] . {{/³ d/YÂy{ ½Z/ ¨¿É} ËZ/ Z/Ë ÃÁ/a Éf/»
dY ¾°¼» ZÆÀe \¸£Y Á |ÀZ]Ê» Zf¿Y {Â» ZÅxËZe ¾ËY ,É|À]½Z»
dÆm |À¿YÂeÊ» ¾ÌÀr¼Å Ê¸Y ËZ«Á . |À/]ZË Ì/Ì¤e ½YÁY/§ Êfz/ Z/]
Y« Ã{Z¨fY {Â» ÃÁa Y kZ/y Z/¯ Z/] Yf/Y ÃÂ/mÁ ½{Y{ ½Z/¿
Á |Z]Ê¼¿ {ÂmÂ» ÃÁa ÉÃ{Y{ ÃZ´ËZa { \¸£Y ÊËZÅZ¯ ¾ÌÀq . |¿Ì/³
101
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
Y \ZÀ» Ê¿Z» YfY ÄmÁ |À¿YÂeÊ» Ê¿Z» {ÂÌ« ÉYY{ Ê¸Y ËZ/«Á
. |ÀËZ¼¿ ÄWYY
. {Â Âm 5 / 1 / 1 / 4 z] Ä] . cZÁ¨» . 7
ªÌ«{ ¦Ë e ÉY] ZÅÊ´f]YÁ Y ®Ë Å dY ¾°¼» . ZÅyPe Á ZÅ¹|/¬e . 8
. |Z] ÄfY{ ZÌ¿ yPe Á ¹|¬e ÉÄz» Ä/] [ Z/Åd/Ì·Z § ¾/Ì] É ] Ä/]Y
Ä¯ |Z] ÄfY{ {ÂmÁ ¶ËZ¼e ¾ËY dY ¾°¼» : dY ¾ÌÀq yPe ®Ë µZj/»
ÌyPe ®Ë ,½M Y ÉÃ{Z¨fY ZË \¿ Á ÌÆne É Ä/ « ®/Ë Z¨/ ¾/Ì]
½ZËZa Ê´f]YÁ { ¹|¬e ®Ë µZj» . {Â Äf§³ ¿{ ÉYÄf/¨Å Á{ ( /yPe )
Á Ã{ ZÌ¿a dÌ·Z § : dY ¾ÌÀq ÃÁ 10 ¹|/¬e ®/Ë ÉYY{ Á/ Ä/]
. {ÂÊ» Á ZÌ¿Ìa [ dÌ·Z § ] ½| ¶Ì¼°e Y Ìa
3 / 1 / 11 z] { ®Ë dËË| » ÉÄ»Z¿] . ®Ë d/ËË|» ÉÄ»Z¿/] . 9
. {ÂÊ» tËe
Äq ,ÊÀ Ë) ÉË~adÌ·ÁR» ¶»Z / ZÅdÌ·Z § ÉZÅÊ/³ËÁ .dÌ·Z § ÉZÅÊ³ËÁ . 10
|ËZ] Z¯ Ä¯ Ê¸v») ½Z¼fyZ ZË ÊËZÌ§Y¤m ÉÄÌuZ¿ ,(|Å{Ê» ¹Zn¿Y Y Z¯ Ê/¯
\e» Á [Zzf¿Y ÉY] / (Ê¸Ìë ZË ÄÔy ,ÊÀ Ë) d/Ì·Z § Â/¿ Á ({Â/ ¹Z/n¿Y
WZu ,½Y]Z¯ ÉY] ½ZM ÊÁ Ä] Ã|É/ËÄ»Z¿/] ÉZ/Åd/Ì·Z § f/Æ] ½{/¯
Á \e» Ä¯ dY ºÆ» Ê³ËÁ ®/Ë Ì/¿ WBS É|À/]ÃÁ/³ .|À/Z]Ê/» d/Ì¼ÅY
.{ZÊ» Á|¬» Y ZÅdÌ·Z § |»MZ¯ ÉZºÀ»
É|À]½Z» ¾ËÂ°e ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
¾ËeË{ Á ¾Ëe{Á ÉÄ^ Zv» ¾¼f» ÊZË ¶Ì/¸ve . ÊZË ¶Ì/¸ve
2/4/6
.1
¾f§³ ¿{ ½Á|] ZÅ dÌ·Z § É Ä¼Å ½ZËZa Á Á/ É/¿ ÉZ/Å xËZ/e
Ã|»M d{ Ä] ÉZÅ xËZe . |Z] Ê» ^À» É Ä¿Yy { d/Ë{Á|v» Ä¿Â³/Å
ÉZÅ ÃÁ{ É Ã|ÀÅ{ ½Z¿ 0 Z ^Ë¬e Ä/°¸] ,{Â/ Ê/¼¿ [Â/v» É|À/] ½Z/»
Á ^À» ÉZÅ dË{Á|v» Ä] ÄmÂe Z] |¿YÂe Ê» d/Ì·Z § Ä/¯ |Àf/Å Ê/¿Z»
¶Ì¸ve ÉZÅ ®ÌÀ°e ¾Ëe ¥Á » . {Â/ É|À/] ½Z/» ,¹Â/¸ » {ÂÌ/« ËZ/
: Y |ÀeZ^ ÊZË
®Ë Á Ê·YÂf» É Ä°^ ªÀ» ZY ] / ( CPM ) Ê¿Yv] Ì» Á
xËZe ¾ËeË{ Á ¾Ëe{Á ®Ë dÌ·Z § Å ÉY] ,½Z» c|/» {ÁM/]
¾ÌÌ e dÆm ÉÁZÀ É Ä^/Zv» . |À/¯ Ê/» Ä^/Zv» Ê/ « ½Z/ËZa
,|ÀfÅ YY{ Y É|À] ½Z» ÉË~a ¥Z ¿Y ¾Ëe º¯ Ä¯ Ê/ËZÅ d/Ì·Z §
Á 5 É Y ÄËZa ÉZÅ ºfËÂ´·Y . |Z] Ê» Ê¿Yv] Ì» Á ÄmÂe Âv»
102
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
Ã{Z¨fY {Â» ÊZË ÉZÅ ¶Ì¸ve YÂ¿Y ËZ { \¸£Y Ê¿Yv] Ì/»
. |¿Ì³ Ê» Y«
Á Ä°^ ªÀ» Y ºÅ / ( GERT ) Ê°Ì§Y³ Ê]ZËY Á É/´¿Z] ®Ì/À°e
{ZÊ» Ì» Y Ê·Z¼fuY Ê¬¸e dÌ·Z § ½Z/»c|/» ÉZÅ{ÁM/] Y º/Å
dY ¾°¼» ,|¿Â¿ ¹Zn¿Y 0 Ô Y ZÅd/Ì·Z § Ê/ ] d/Y ¾/°¼» Ê/À Ë )
Z] ®Ë Y Ì] Ê ] dY ¾°¼» Á |¿Â ¹Zn¿Y É{Á|u Ze ¬§ Ê ]
.( |¿Â ¹Zn¿Y
¾Ì´¿ZÌ» {ÁM] ®/Ë Y / (PERT) Ä»Z¿/] Ê/]ZËY Á É/´¿Z] ®Ì/À°e
Ã{Z¨fY ZÅdÌ·Z § ÉZÅ½Z»c|/» ÉÄ^/Zv» ÉY/] ½Z/»c|/» Ê/¿Á
{ CPM Á PERT Ê¸Y cÁZë ,Êv ÉZÅcÁZë {ÂmÁ Z] . |À/¯Ê/»
{ ¶Y { Ä¯ ½Z» ¾Ëe¶¼fv» {ÁM] ÉZmÄ] PERT Ä¯ d/Y ¾/ËY
¾Ì´¿ZÌ» Y ,dY Ã| Ã{Z¨f/Y ( {Â/ Â/m 4 / 6 ¶°/ Ä/] ) CMP
PERT Y c|¿Ä] Á»Y . |À¯Ê» Ã{Z¨f Y ( Zf/¿Y {Â/» Y ) /ËÂe
. {ÂÊ» Ã{Z¨fY
Y Zy ÉYÄ¿Â¼¿ ½Z»c|» ÉZÃ{§ . ½Z/»c|/» ÉZ/Ã{/§ . 2
ÌÌ¤e ½Á|] Ä¯ |Z]Ê/» Ê/ËZÅÁ µZ^/¿{Ä/] Ä/¯ d/Y Ê/ZË ¶Ì/¸ve
¥Y|ÅY ËZ ZË Ê¸Ì¼ve ÉZÅxËZe ª/¬ve d/Æm 0 Ô j/» ) ÃÁ/a ÉÃ{Á|/v»
¶»Z// ½Z//»c|//» ÉZ//Ã{//§ . |//Å{ ÅZ / ¯ Y ÃÁ//a ½Z//» ( Ê//¿Z»
: |Z]Ê» Ë {YÂ» ½Âr¼Å ÊËZÅ®ÌÀ°e
ÉÃÂv¿ ¾ÌÌ e ÂÀ»Ä] Y ÄÀËÅ Á É|À]½Z» ÉZÅÄ/¿YÂ» Ä/¯ / ¶Ì/¸¬e
ÄÀËÅ ËY§Y ¾ËeºÆ» Ä] Â]» ÉZÃ{§ ½YÌ» ¾Ëf/Ì] {Z/nËY
\¸£Y Á |À¯Ê¼¿ {ZnËY |»MZ¯ ÉZÅÄÀË³ ÄÌ¼Å ¶Ì¸¬e . |À¯Ê» ¶Ì¸ve
. {ÂÊ» nÀ» ÄÀËÅ ËY§Y Ä]
cÂÄ] É{Z d·Zu { Ä¯ ÊËZÅdÌ·Z § ÉYÂ» ¹Zn¿Y / Ê/ÀË³ Ë/
ÉY§Y¹¿ ÉÃÁa ®Ë ÉZÅ|¯ ¾fÂ¿ Á ) |¿ÂÊ/» ¹Z/n¿Y Ê/·YÂf»
®Ë ÉY] Êa ¾fyZ Ä] Á ZË ,{Â ¶Ì/¼°e Ê/uY Ä/°¿M Y Ì/a
.( Ê|ÀÆ» |{ 25 Ä] Ê] ZÌf{ Y Ìa Êf¨¿ {YÂ» ÉÁY§ ÉÄ¿ZyZ¯
nÀ» ®Ë ËY§Y Ä] 0 Ó Â¼ » Á ÉZ¯ÃZ]Á{ Ä/] \/¸£Y Ê/ÀË³ Ë/
. {ÂÊ»
ÃÁa ÉY] ½Z»c|» ¾Ë|Àq ÉÄ^Zv» ¾¼f» ÉZÄÌ^ . ÉZÄÌ^ . 3
. |//Z]Ê//» Z//Åd//Ì·Z § cZ//Á¨» ¦¸f//z» ÉZ//ÅÄ//Â¼n» Y Ã{Z¨f//Y Z//]
ËÂe ®Ë ½M { Ä¯ |Z]Ê» Â·Z¯ d¿Â» ¶Ì¸ve ,½M ®ÌÀ°e ¾ËeµÁY|f/»
103
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
ÂÀ»Ä] Á {{³Ê» ¾ÌÌ e ZÅdÌ·Z § Y ®/Ë /Å ÉY/] ¶¼f/v» lËZf/¿ Y
{Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ÃÁa ¶¯ ÉY] ¶¼fv» lËZf¿ ËÂe ÉÄ^Zv»
³Y / {ÂÊ» Äq ¶Ì¸ve ½M ] ÃÁÔ .( {Â Âm 4- 2- 4- 11 /z] Ä/] )
ÉZÅÂËZÀ ÉZÄÌ^ ÂÀ»Ä ] Ê¬À» ÉÄ°^ Y Ã{Z¨f/Y Z/] |/¿YÂeÊ/»
eÊ¿ÓÂ ,Ã|¼ ÉÄ « ®Ë ¶ËÂve ¾fyY|¿Y ÌyPe Ä] ½Â/r¼Å Ê/¨¸fz»
¶j» ) ÊmZy ¶»YÂ Ê§ » Z/Ë Ê/|ÀÆ» Z/y ÉZ/Å½Z/»c|/» ½{/¯
ÉZÅÉZÄÌ^ ¶uZ» . {Â YmY ( Ân» ~yY |ÀËY§ { ÌÌ¤e ZË [ZfY
dve É|À]½Z» ÉYm Y dÌ¸]Z« Ê] dÆm |¿YÂeÊ» ³Y / {Â/Ê/» Ä/q
ÊËZf«Y À¯YÁ ÉZÅÄ»Z¿] ÉÄÌÆe ÂÀ»Ä] ¾ÌÀr¼Å Á [Â¸»Z/¿ ËY/
Ã{Z¨fY {Â» Ã|¿ÊÀÌ]Ìa ÉZÅdÌ «Â» ÌiPe ] Ä^¸£ Z/Ë ¶/Ë| e d/Æm
. |¿Ì³ Y«
É|À]½Z» \¸£Y ÊZË ¶Ì¸ve . ^/À» tÌ/e Ê§Z/f¯Y ÉZ/ÅÁ . 4
Ä] Zy Ê¿Z» ÉZÅÃÁ{ { Ä¯ |À¯ Ê» |Ì·Âe Y ÊÁ ¾Ëe{Á ÊeZ»|¬»
ÊeYÌÌ¤e Ä] Ä°ÀËY ZË dY{ |ÅYÂy ZÌ¿ f{ { ½YÌ» Y Ì] Ê/ ]ZÀ»
Ê§Zf¯Y ÉZÅÁ . {Y{ ZÌ¿ ,|ÀfÌ¿ dËË|» ¶]Z« Ä¯ Ê ]ZÀ» sÂ/ {
, « Ê¿Yv] Ì» ÉZÅdÌ·Z § Ä] [ZÌ¼¯ ]ZÀ» Ì/ze d/ËÂ·ÁY » ½Â/r¼Å
° À» Y É{ÂÌ« ¾ÌÀq Ä/¯ É|À/]½Z/» ®/Ë ¾/ËÂ°e d/Æm |À/¿YÂeÊ/»
Y ÉeÊ¿ÓÂ ½Z»c|/» \/¸£Y ]ZÀ/» tÌ/e . |/¿Á Z/¯Ä/] ,|À/¯Ê/»
,cZ«ÁY ÊÅZ³ ®ÌÀ°e ¾ËY . |ËZ¼¿Ê» {ZnËY ZÅÃÁa ÉY] ÄÌ/·ÁY É|À/]½Z/»
] ÊÀf^» Á ,{ÂÊ» YmY ÉYÄ¿ZËY ÉZÄÀÌÆ] Z/] Ä/¯Ê/f«Á 0 Z /Âz»
104
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
Ä] Ê¿Yv]Ì£ ÉZÅdÌ·Z § Y ]ZÀ» {|n» Ìze . {ÂÊ» Ã|Ì/»Z¿ ^/À»
|u{ ZË ¶^« d·ZuÄ] É|À]½Z» ½|¿Y{³Z] dÆm µÁY|f» ÊÁ Ê/¿Yv]
¾ÌÀr¼Å . |Z]Ê» Ê/¸¯ ÉÄÌ/·ÁY [Â/¸» ½Z/»c|/» Ä/] ®Ë{/¿ ½Z/°»Y
cZZ Y Ã{Z¨fY Ê¿Yv] ÉZÅdÌ·Z § ÉZÅ½Z»c|» ½{¯ º¯ ÂÀ/»Ä/]
{Â» dËZ]Ê» ÉZ¯ d]Â¿ ¾Ë|Àq ZË Äf¨Å yM cÔÌ/ e ,f/Ì] ÉZ/¯
ZË Á ZÅÉÁM¾§ Y Ã{Z¨fY ¶Ì·{Ä/] ÉÁÃ/Æ] ËY/§Y . {Ì/³ Y/« Ä/mÂe
Ä·Â· Ê°Ëf°·Y ÉZÅÃ|¿9 ] ,Z¯{Ây ÉZ¯Âm ÊÀ Ë ) cÁZ¨f» cÓM¾Ì/Z»
Ä¯ |ÀfÅ ÊËZÅ½Z»c|» ÅZ¯ ÂÀ/»Ä/] É/´Ë{ ÉZ/ÅÁ ( ÃÌ/£ Á
ÊÀË³ Ë ,½Z°»Y c Â { . |¿YÃ{¯ Ê/¿ÓÂ Y Ê/eZ»|¬» É|À/]½Z/»
½{¯ º¯ ÉY] É´Ë{ Á ( dY Ã| tË/e 2 / 2 / 4 / 6 /z] { Ä/¯ )
®Ë ZÅÃÁa Êy] dY ¾°¼» . |ËMÊ» [ZuÄ] ÃÁ/a Ê/¸¯ ½Z/»c|/»
^À» ¾ËY Ä¯ |Z] ZÌ¿ Á |ÀZ] Äf/Y{ {Á|/v» Á Ê/¿Yv] ÉÃÁ/a ^/À»
¾ËY ,{Â É| À]½Z» ÃÁa ¾f§ZË ½ZËZa xËZe Ä] d^¿ Â° » cÂ/Ä/]
. dY Ã| ÄfyZÀ Â° » ^À» Ìze É|À]½Z/» ½YÂÀ/Ä/] Â/Â»
sÔY ÉYÄ¿Â³Ä] Y ÃÁa É|À]½Z» Ä¯ dY Ê/°ÌÀ°e Ê/¿Yv] ÉÃÌ/n¿
. |Z] ]ZÀ» ÉZÅdË{Á|v» ÉÂ³xZa Ze |ËZ¼¿Ê»
ÂÀ»Ä] Ã{f³ ÂÄ] ÃÁa dËË|» Y§Y¹¿ . ÃÁa dËË|» Y§Y¹¿ . 5
ÉZÅY§Y¹¿ dY ¾°¼» . {ÂÊ» Ã{Z¨fY É|À/]½Z/» ¾/ËÂ°e Ä/] ®/¼¯
cÂÄ] |À¿YÂf] ¿Y{ ÉZÅÃÂu ËZ cZ»Y/·Y ª/¬ve ÂÀ/»Ä/] É/´Ë{
ÄfY{ ¶»Z e ZÅY§Y¹¿ ËZ Z] ZË ZÅY§Y¹¿ ¾ËY Z] ºÌ¬f»Ì£ ZË ºÌ¬f»
Y ]ZÀ//» tÌ//e Á Ê//ZË ¶Ì//¸ve ÉÄ^//Zv» cÓÂ//v» ¾//ËY . |À//Z]
Y ÉZÌ] Ë Ê] \Ìee¾Ë|] Á |ÀÅ{Ê» ¹Zn¿Y Z/¯{Ây cÂ/Ä /]
ÂÄ] ¾ÌÀr¼Å ZÆ¿M . |¿Z/Ê/» /Ë~a½Z/°»Y Y É|À/]½Z/» ÉZ/ÅÄÀ/Ë³
Ã{Z¨fY {Â» É|À]½Z» ¾ËÂ°e ÉZÅÊmÁy ËZ¼¿ ZË _Zq ÉY] Ã{f³
. |¿Ì³Ê» Y«
ÄfY{ ÉY~³ |¯ ZfyZ ®Ë dËZ]Ê» ZÅd/Ì·Z § . ÉY~/³|¯ ZfyZ/ . 6
cÁZ¨f» ÉZÅÊ³ËÁ ÉZÀ^» ] Y ZÆ¿M kYzf/Y Á ÉZ/\/e» Ä/¯ |À/Z]
ÉÄ¸u» ,ÊËZÌ§Y¤m ÉÄÌuZ¿ ZË ½Z¼fyZ ,dÌ·ÁR» -½Âr¼Å Z/Åd/Ì·Z §
Z¯ d° ZfyZ É|À]Ä¬^ Á dÌ·Z § Â¿ ,É|À/]½Z/» t/ ,ÃÁ/a
. {Z Á|¬»
105
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
É|À]½Z» ¾ËÂ°e ÉZÅÊmÁy
Á// ÉZ//ÅxËZ//e ¶//«Y|u ÃÁ//a É|À//]½Z//» . ÃÁ//a É|À//]½ Z//»
3/4 /6
.1
: ¯~e ) . {Y{]{ Y dÌ·Z § Å ÉY] Zf¿Y {Â» ½ZËZa Á Ã|É/ËÄ»Z¿/]
Ê«Z] ÊeZ»|¬» cÂÄ] ]ZÀ» Ìze \ËÂe ¹Z´ÀÅ Ze ÃÁa É|À]½Z/»
µÂ ÃÁa ÉÄ»Z¿] ¾ËÂ°e ¶Ì¼°e ½Z» Y Ì] 0 Ó Â¼ » »Y ¾ËY . |¿Z/»Ê/»
(. 1 / 4 z] ,|¯Ê¼¿
ZË ( Ê¸Y É|À]½Z» ) ÄÔy cÂ/Ä/] |/¿YÂeÊ/» ÃÁ/a É|À/] ½Z/»
,{{³ ÄWYY YÁdÆ§ |¿YÂeÊ» É|À]½Z» ¾ËY Äq³Y . {Â Ä/WYY Ê¸Ì/ë
Ê°Ì§Y³ cÂÄ] Ë ÉZÅ\·Z« Y Ê°Ë Y Ì] ZË ®Ë Y Ã{Z¨fY Z] \/¸£Y
: {ÂÊ» ÄWYY
Ä] ) Ã| Ä§ZY Ê¿Z» cZ/ÔY ÃY /¼ÅÄ/] ÃÁ/a ÉÄ°^/ ÉZ/ÅY{Â¼¿
ºÅ Á ÃÁa ªÀ» ºÅ 0 Ó Â¼ » ZÅY{Â¼¿ ¾ËY .( {Â Â/m 5/ 6 ¶°/
fÌ] cZÔY ÉY] ) |ÀÅ{Ê» ½Z¿ Y ÃÁa Ê¿Yv] Ì» ÉZÅdÌ·Z §
.( {Â Âm 1 / 3 / 2 / 6 z] Ä] ÃÁa ÉÄ°^ ÉZÅY{Â¼¿ ÉÃZ]{
6/6 ¶° Ä]) |¿ÂÊ» Ã|Ì»Z¿ Ì¿ d¿Z³ ÉZÅY{Â¼¿ Ä¯ ,ÉYÄ¸Ì/» ÉZ/ÅY{Â¼¿
ÃY¼ÅÄ] ZÅdÌ·Z § ÉÄ¼eZy Á Á ÉZ/ÅxËZ/e ÉÃ|À/Å{½Z/¿ ,({Â/ Â/m
½Z¿ ºÅ Y ZÅÊ´f]YÁ cZ«ÁY ÊÅZ³ Á |ÀZ]Ê» Zf/¿Y {Â/» ÉZ/Å½Z/»c|/»
ÉZÅÄWYY { \¸£Y Á |Z]Ê/» Ã{Z/ 0Zf^/¿ Z/ÅY{Â¼¿ ¾/ËY ½|/¿YÂy .|À/Å{Ê/»
.|¿Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ÊfËË|»
106
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
ÉZÅY{Â¼¿ Ä]Z» ({Â Â/m 7/6 ¶° Ä/]) Ê¸/Y ËZ/«Á ÉZ/ÅY{Â¼¿
ÉÃ|//É|À//]½Z//» ¶Ì//¼°e Á Á// //¬§ Ê//·Á ,|À//Z]Ê//» ÉYÄ¸Ì//»
.|ÀÀ¯Ê» z» Y É|Ì¸¯ ÊmZy YfY ÃÂmÁ Á Ã|¼ ÉZÅ{ÁZf{
¶«Y|u ÃÁa É|À/] ½Z/» ÉY/] ½Z^Ìf/a ¶Ì/ë . ½Z^Ìf/a ¶Ì/ë . 2
. dY Ã| ÄfyZÀ {ÂÌ« Á cZÁ¨» ÉÄ/¼Å ÉZ/|Àf» ÉÃ|¿ Ì/³]{
ÉY] . |Z]Ê» cÁZ¨f» É{]Z¯ ÉÃÂu Ä] ÄmÂe Z] ,fÌ] ¶Ì/ë ½YÌ/»
: µZj»
½Â//q Ê//»Ô«Y {Z//Ë µZ¼f//uY Ä//] ¶Ì//ë ¾//ËY Z//ÁdyZ// ÉÃÁ//a ®//Ë {
Á Z¨ ÉZÅÉ|À]½Z» Á É|¬¿ ½ZËm ÉZÅÊÀÌ]Ìa ,]ZÀ» ÉZÅ¹Y³Âf/ÌÅ
.{ÂÊ» ¶»Z Y ¶ËÂve
¶»Z// //¬§ {Z//Ë µZ¼f//uY Ä//] ¶Ì//ë ¾//ËY ,Ê//°Ì¿Áf°·Y ÉÃÁ//a ®//Ë {
¶Ìë ½YÂÀÄ] °» ÂÄ] Ä¯ Ê/eZÔY .|/Z]Ê/» ]ZÀ/» ÉZ/Å¹Y³Âf/ÌÅ
:|ÀZ]Ê¼¿ {Á|v» ZÆ¿M Ä] Ê·Á Ã{Â] Ë {YÂ» ¶»Z ,|¿ÂÊ» ¾Ì»Pe ½Z^Ìfa
¹Y³ÂfÌÅ ®Ë cÂ Ä/] \/¸£Y ,Ê/¿Z» É ÃÁ{ Z/] ZÌ/¿{Â» ]ZÀ/»
. ]ZÀ»
Z] ,d·Zu ¾Ëe|] ZË d/·Zu ¾/ËfÆ] Ôj/» ) ¾/Ë´ËZm ÉZ/ÅÉ|À/]½Z/»
.( ZÆ¿M ½Á|] ZË Ê¸Ì¼ve ÉZÅxËZe Z] ,½M ½Á|] ZË ^À» tÌe
.( {Â Âm 4 / 11 z] Ä] ) É|À]½Z» ÊËZf«Y ÉZÅÄfyÁ|¿Y
ÉÃÂv¿ É|À]½Z» dËË|» ÉÄ»Z¿] ®Ë . É|À]½Z» dËË|» ÉÄ»Z¿/] . 3
dY ¾°¼» Ä»Z¿] ¾ËY . |À¯Ê» ¾/ÌÌ e Y É|À/]½Z/» cYÌ/Ì¤e d/ËË|»
ZË ZÌ] ¶Ìë Z] ,Ê¼Ì£ ZË Ê¼ cÂÄ] ÃÁa ÉZÅZÌ¿ Ä/] Äf/]
ÃÁa Ê¸¯ ÉÄ»Z¿] Y Ê§ Lm ®Ë Ä»Z¿] ¾ËY . |Z] Äf/§ZË\/·Z« 0 Z ^/Ë¬e
.( {Â Âm 1 / 4 z] Ä] ) {{³ Ê» [Âv»
107
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
tÌe ÉZÅÉÁMÁÄ] dY ¾°¼» . ZÌ¿ {Â» ]ZÀ» ÉZ/ÅÉÁMÁÄ/] . 4
. |Z] ÄfY{ ZÌ¿ {Â» ]ZÀ» ÊeZ»|¬» ÉZÅ{ÁM] ] É|Ë| iY ,^À»
É|À]½Z» µfÀ¯
5/6
¶»YÂ ] ÉY~³iY ( ¦·Y : {Y{aÊ/» {YÂ/» ¾/ËY Ä/] É|À/]½Z/» µf/À¯
¿©ZëY Y ½ZÀÌ¼Y µÂ u ÂÀ»Ä] É|À]½Z/» cYÌ/Ì¤e ÉÃ|À/À¯{ZnËY
dËË|» ( k Á É|À]½Z» { Ì/Ì¤e Â/«Á ¾/ÌÌ e ( [ ,cYÌ/Ì¤e {Â/» {
,É|À]½Z» µfÀ¯ . Z/Æ¿M ½{Y{ w /v»Ä/] Á ½Z/» { Ê/ «YÁ cYÌ/Ì¤e
tËe cYÌÌ¤e ÉÄqZb°Ë µfÀ¯ [ ÊÀ Ë ] 3 / 4 /z] { Ä/¯ Â/½Z/¼Å
. {Â ÄqZb°Ë Ê· fÀ¯ ÉZÅ|ÀËY§ ËZ Z] ¶»Z¯ ÂÄ] |ËZ] ,dY Ã|
É|À]½Z» µfÀ¯ ÉZÅÉ{ÁÁ
.dY Ã| tËe 1 / 3 / 4 / 6 z] { ÃÁa É|À]½Z» . ÃÁa É|À]½Z»
1/5/6
.1
ÊÀ§ Zv· Y |ËZ] Ä¯ ) É|À]½Z» ÉZÀ^» Ä¯ ÃÁa ÉÃ||ÌËPe É|À]½Z/»
ÊWm ,{ÂÊ» Ã|Ì»Z¿ ( {Â ½ZÌ] ]ZÀ» ¾fY{ ¿ {Z] Á Ã{Â] Ë~a½Z°»Y
108
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
¾ËY . dY Ã| tËe 1 / 3 / 1 / 4 z] { Ä¯ |Z]Ê/» ÃÁ/a ÉÄ»Z¿/] Y
ÄWYY É|À]½Z» {°¸¼ ÊÅ{Y/³ Á ÉÌ/³ÃY|/¿Y d/Æm ÉYÄ/ËZa ZÀ/^»
. |Å{Ê»
{Â» 1/3/3/10 z] { Ä¯ {°¸¼ ÉZÅY³ . {/°¸¼ ÉZ/ÅY/³ . 2
Äq Ä°ÀËY Ä¸¼m Y É|À]½Z» {°¸¼ {Â» { ÊeZÔY ,|/¿YÄf/§³ Y/« h/v]
,|¿YÃ|¿ ª¬v» ÊËZÅxËZe Äq Á |¿YÃ| ª¬v» ÉYÃ|É/ËÄ»Z¿/] ÉZ/ÅxËZ/e
{Â» { ÃÁa ºÌe Ä] {°¸¼ ÉZÅY³ dY ¾°¼» ¾ÌÀr¼Å .|ËZ¼¿Ê» ºÅY§
.|ÀÅ{ Y|Å ,|ÀËZ¼¿ {ZnËY Y ÊeÔ°» Ã|ÀËM { dY ¾°¼» Ä¯ ÊeZÂÂ»
É{| f» µZ°Y { |À¿YÂeÊ» ÌÌ¤e É ZÅdYÂy{ . ÌÌ¤e ÉZÅdYÂy{ . 3
ZË kZy Y Ä¸Zu ,ºÌ¬f»Ì£ ZË ºÌ¬f» ,[Âf°» ZË ÊÅZ¨/ / |À/Å{ w
Ê¿ÓÂ ¹¸f» |À¿YÂeÊ» cYÌÌ¤e . ÉZÌfyY ZË Ê¿Â¿Z« ¹Y·Y ÉYY{ Á ¶/yY{
3 / 1 / 3 / 4 z] Ä] ) |¿Â ½M Ä] ½|Ìz] d hZ] ZË É|À]½Z» ½|
.( {Â Âm
- 4- 6 z] { É|À]½Z» dËË|» Ä»Z¿] . É|À]½Z» dË Ë|» ÉÄ»Z¿] . 4
. dY Ã| tËe 3- 3
É|À]½Z» µfÀ¯ ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
cYÌÌ¤e µfÀ¯ ºfÌ ®Ë . É|À] ½Z/» cYÌ/Ì¤e µf/À¯ ºf/Ì
2/5/6
.1
ÌÌ¤e ZÆ¿M Âe |¿YÂeÊ» ÃÁa É|À]½Z» Ä¯ Y Ê/ËZÅÄ/ËÁ É|À/]½Z/»
ÉZÅºfÌ ,Éf§{ Z¯ ÉÃ|¿Ì³]{ ºfÌ ¾ËY . |ËZ¼¿Ê» ¦Ë e ,|À/¯
µfÀ¯ . |Z]Ê» cYÌÌ¤e \ËÂe dÆm ZÌ¿ {Â» |ÌËPe sÂ Á ÉÌ/´Ìa
{ Ä¯ cYÌÌ¤e ÉÄqZb°Ë µfÀ¯ ºfÌ Z] dËZ]Ê» É|À]½Z» cYÌÌ¤e
. {{³ ÄqZb°Ë ,dY Ã| tËe 3 / 4 z]
{YÂ» ¶Ì^« Y {°¸¼ ÉÌ³ÃY|¿Y ÉZÅ®ÌÀ°e . {°¸¼ ÉÌ/³ÃY|/¿Y . 2
Ä¸Zu cËZ¤» Ä¿Â³Å Y|¬» nÀ Ä] , 2 / 3 / 10 z] { Ã| tËe
{Â» { ÉÌ³ ºÌ¼e É|À] ½Z» µfÀ¯ Y Ê¼Æ» z] . |ÀÀ¯ Ê» ®¼¯
. Ìy ZË {Y{ ZÌ¿ ÊuÔY ¹Y|«Y Ä] É|À] ½Z» cËZ¤» ZËM Ä/¯ d/Y ½M
ÌiPe Ê¿ Yv]Ì£ ÊfÌ·Z § { Ã|/¼ ÉÌ/yPe d/Y ¾/°¼» µZj/» ÉY/]
{ e ÃZeÂ¯ ZÌ] ÌyPe Ä¯ Ê·Zu { ,|Z] ÄfY{ ÃÁa ¶¯ /] ÉÌ/qZ¿
ÄfY{ ZÌ¿ ÉÂ§ ¹Y|«Y Ä] |¿YÂeÊ» Ê¿Yv] Ä^ ZË Ê/¿Yv] d/Ì·Z § ®/Ë
. |Z]
109
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
YmY Ä»Z¿] ª]Z» 0 Z ¬Ì«{ É{Á| » ÉZÅÃÁa . fÌ] ÉZ/ÅÉ/ËÄ»Z¿/] . 3
Ã| ¿|Ë|ne ZË |Ë|m ÉZÅ{ÁM] Ä] ÊeM cYÌÌ¤e dY ¾°¼» . |¿ÂÊ»
¶Ì//¸ve Z//Ë d//Ì·Z § ÉÄf//§ZË{Â^Æ] ÉZ//ÅÊ//·YÂe ,d//Ì·Z § ½Z//»c|//» Y
. |ÀZ] ÄfY{ ZÌ¿ ¾Ë´ËZm ÉZÅÉ|À]½Z»
5 / 2 / 4 / 6 z] { ÃÁa cË|» Y§Y¹¿ . ÃÁ/a d/ËË|» Y/§Y¹/¿ . 4
ÉZÅxËZe ÉÌ´Ìa { ÃÁa dËË|» Y§Y¹¿ ÊËZ¿YÂe . d/Y Ã|/ tË/e
cYÌiPe ÊÀÌ]Ìa { Á Ê «YÁ ÉZÅxËZe Z] Ä/ËZ¬» { Ã|/É/ËÄ»Z ¿/]
µfÀ¯ dÆm |Ì¨» ÉY]Y Ä/] Y½M ,Ê/¿Z» ÉÃÂ¬·Z/] Z/Ë {Â/mÂ» cYÌ/Ì¤e
. |À¯Ê» ¶Ë|ê É|À]½Z»
] cZ¿ |ÀËY§ ¾Ìu { cËZ¤» ¶Ì¸ve {/°¸¼ . c/ËZ¤» ¶Ì/¸ve . 5
É ÄËZ¬» . | Z] Ê/» ½Z/» µf/À¯ { É|Ì/¸¯ É/À ,É|À/] ½Z/»
,ÊÀÌ] Ì/a / Ê/ «YÁ ½Z/ËZa Á Á/ ÉZ/Å xËZ/e Z/] ¥|/Å ÉZ/Å xËZ/e
ÉZÅ ¶u ÃY ÉYmY ÂÀ» Ä] Á ZÅ ¥Yv¿Y ¦¯ ÉY] É|Ì/¨» cZ/ÔY
Ì//¿ ÉÁZÀ// c//ËZ¤» . |//Å{ Ê//» Ä//WYY cYÌ//yPe {Â//» { ÊuÔ//Y
. dY ÃÁa Ê¿Z» {°¸¼ Ê]ZËY ÉY] ÉË Ä»Z¿/] Ê¸/Y É Ä/¨·R»
Ê//¿Yv]Ë Á Ê//¿Yv] ÉZ/Å d//Ì·Z § Ä/] Ê//Zy Ä/mÂe Ä /¯ d/Y ¹Ó
ËY§Y \Ìee Ä] Ê¿Yv]Ë Ì/» 10 ¶Ì/¸ve Ê/À Ë ) {{/³ ¥Â/ »
.( ÉÁZÀ
É|À]½Z» µfÀ¯ ÉZÅÊmÁy
Å Y dY cZ^ É|À]½Z» ÉÁMÁÄ] . É|À]½Z» ÉZ/ÅÉÁMÁÄ/]
3/5 /6
.1
Y« Ã{Z¨fY {Â» ÃÁa d ËË|» ÉY] Ä¯ É|À]½Z» cZÔY /] Ê/¸Ë| e
[ É|À]½Z» cÔË| e Y ] |ËZ] Êf¬» ½Z ¨¿É} ZÌ¿ cÂ/ { . {Ì/³Ê/»
ÃÂmÁ ËZ ¶Ë| e Ä] É|À]½Z» ÉZÅÉÁMÁÄ] dY ¾°¼» . |¿{³ /¸»
. |ÀZ] ÄfY{ ZÌ¿ ÃÁa ÉÄ»Z¿]
. |ÀZ] Ê» É|À]½Z» ÉZÅÉÁMÁÄ] Y Z/y ÉYÄ¬^/ ZÅ/¿|Ë|ne
{ ½ZËZa Á Á Ê¿Z» ÉZÅxËZe /] Ê/eYÌÌ¤e Y |À/eZ^ ZÅ/¿|Ë |ne
cYÌÌ¤e Ä] À¯YÁ { 0 Ó Â¼ » cYÌÌ¤e ¾ËY . ÃÁa ÉÃ||ÌËPe É|À]½Z/»
cYÌyPe ,{YÂ» Êy] { . |¿{³ Ê» µZ¼Y ZÅ{ÁM] cYÌÌ¤e Z/Ë Ã{Á|/v»
Ê «YÁ ÉZÅÃ{Y{ ÉÄÌÆe ÉY] Ä¯ |ÀZ] |Ë| ½ZÀ/q½M |À/¿YÂeÊ/» Ê/¿Z»
Y µZu ÅÄ] . |] ¿Ä] ¹Ó ZÀ^» |Ë|ne ,{°¸¼ ÉÌ³ÃY|¿Y ÂÀ»Ä/]
¾Ì] Y ÃÁa É|À]½Z» ÉÄf~³ ÉZ/ÅÃ{Y{ [ ZÀ/^» |/Ë|ne { ] Ä/¯ Z/n¿M
110
ÃÁa ½Z» dËË|» / º ¶§
|Ë|ne . {Ë~a cÂ [ Ê§Z¯ ] ÄmÂe ZÀ^» |Ë|ne Y Ìa |ËZ] ,d§ |ÀÅYÂy
{Â» É|À]½Z» µfÀ¯ { ¶uÃY ¾ËyM ½YÂÀÄ] ZÆÀ/e d/ËZ]Ê/» ZÀ/^»
É{Z ¶° dËZ]Ê» |Ë|m ¥|Å ÉZÅÉ|À]½Z/» -{Ì/´] Y/« Ã{Z¨f/Y
. |ÀZ] É|À]½Z» ¿|Ë|ne
½{¯ YeºÅ ÂÀ»Ä] Ä¯ dY ÉZ¯ Å ÊuÔY ¹Y|«Y . ÊuÔY ¹Y|/«Y . 2
¹Y|«Y . {ÂÊ» ¹Zn¿Y ÃÁa ÉÄ»Z¿] Z/] Zf/¿Y {Â/» Ê/eM Ê/¿Z» {/°¸¼
ÊZy cZ»Y|«Y { Ëe ¾¼f» \¸£Y ½Z» dËË|» ÉÃÂu { ÊuÔY
[ ½M ¶Ì¼°e ] ZË dÌ·Z § «Â»Ä] ¶Ì¼°e Y ½ZÀÌ¼Y µÂu ÉY] Ä/¯ d/Y
ÉY] \¸£Y ÊuÔY ¹Y|/«Y . |¿/Ë~aÊ/» ¹Z/n¿Y ¾/°¼» Ì/yPe ¾/Ëf¼¯ Z/]
É|À]½Z» {Â^Æ] Á {Y{ ZÌ¿ ÉYÄË d¸ ¶Ì¸veÄ] cËZ¤» ¶¸ ÊËZZÀ
,|¿ÂÊ» Ã{ÁM É|À/]½Z/» { 0 Y |/ ] Ä/¯ Ê/ËZ Åd/Ì·Z § ÉY/] |/¿YÂeÊ/»
ÉZ//Åd//Ì·Z § Ä//] ZÆÀ//e Ä//¯ d//Ì¿ ¹Ó Á {{//³ Y//mY Á É//ËÄ»Z¿//]
. {Y{b] ¥Yv¿Y ÉÃ|ÀÀ¯{ZnËY
Á Ã|[Zzf¿Y ÊuÔY ¹Y|«Y Ä] Â]» ¶ËÓ{ ,ZÅcËZ¤» ¶¸ . ZÅÄf/yÂ»M . 3
|Àf» ÉYÄ¿Â³Ä] dËZ]Ê» É|À]½Z» µf/À¯ ÉZ/ÅÄf/yÂ»M YÂ/¿Y ËZ/
Y Êz] ÊËYmY ½Z»Z ÉZÅÃÁa ËZ/ Á ÃÁ/a ¾/ËY ÉY/] Ä/¯ |¿{/³
. |¿{³ [Âv» Äf~³ ÉÃ{Y{ ÃZ´ËZa
111
7 ¶§
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|»
µÂu ÉY] ZÌ¿ {Â» ÉZÅ|ÀËY§ Ã|¿Ì³]{ ÃÁa ÉÄÀËÅ dËË|»
É|Ë{ 1- 7 ¶° . |Z]Ê» [Â» ÉÄm{Â] Z] ÃÁa ¶Ì¼°e Y ½ZÀÌ¼Y
: |Å{Ê» ÄWYY Ë Ê¸Y ÉZÅ|ÀËY§ Y Ê ¸¯
Á ( {YÂ» ,cYÌÆne ,{Y§Y ) ]ZÀ» ¾ÌÌ e / ]ZÀ» ÉËÄ»Z¿] . 1- 7
ÃÁa ÉZÅdÌ·Z § ¶Ì¼°e ÉY] dËZ]Ê» Ä¯ ®Ë Å Y ÉY|¬»
. |¿Â ¥»
]ZÀ» ÉZÅÄÀËÅ Y ( {ÁM] ) ¾Ì¼ze ®Ë ÉÄÌÆe / ÄÀËÅ {ÁM] . 2- 7
. ÃÁa É ZÅdÌ·Z § ¶Ì¼°e ÉY] ¹Ó
®e ®e Ä] Ê¸¯ ÉÄÀËÅ {ÁM] Ìze / ÄÀËÅ É|À]Äm{Â] . 3- 7
. Z¯ ÉZÅdÌ·Z §
. ÃÁa ÉÄm{Â] { cYÌÌ¤e µfÀ¯ / ÄÀËÅ µfÀ¯ . 4- 7
ÉZÅ ÃÂu ËZ ÉZÅ|ÀËY§ Z] ¾ÌÀr¼Å Á ´Ë|°Ë Z] ZÅ|ÀËY§ ¾ËY
,ÃÁa ÉZÅ ZÌ¿ ÉZÀ^» ] |ÀËY§ Å dY ¾°¼» . |¿Y{ ¶»Z e ¿Y{
ÄfY{]{ Y ½Z¿M Y ÊËZÅ ÃÁ³ ZË {Y§Y Y ÉfÌ] {Y| e ZË ®Ë Ôe
Â«Á Ä] ÃÁa É Ä¸u» Å { Z] ®Ë ¶«Y|u |ÀËY§ Å 0 Ó Â¼ » . |Z]
. {|¿ÂÌa Ê»
YfY ÃÂmÁ Z] Yn» ÉZÀ cÂÄ] ZÅ|ÀËY§ ZnÀËY { Äq ³Y
ZnÀËY { Ä¯ ÊËZÅÃÂÌÄ] ¶¼ { dY ¾°¼» ,|¿YÃ| Ã{Y{ ËZ¼¿ ¾Ì »
Ä] É|ÀËY§ cÔ»Z e . |ÀZ] ÄfY{ ¶»Z e Á Ê¿ZÂaºÅ ,Ã|¿ tËe
. dY Äf§³ Y« hv] {Â» 3 ¶§ { ¶Ìë
ZÌ¿ {Â» ]ZÀ» ÉÄÀËÅÄ] µÁY ÉÄm{ { ÃÁa ÉÄÀËÅ dËË|»
dËË|» Ä¯ |ÀqÅ . |Z]Ê» Â]» ÃÁa ÉZÅdÌ·Z § ¶Ì¼°e ÉY]
ÉÄÀËÅ ] Y ÃÁa cZ¼Ì¼e iY dËZ]Ê» ¾ÌÀr¼Å ÃÁa ÉÄÀËÅ
{Á|v» µZj» ½YÂÀÄ] . |Å{ Y« ÄuÔ» {Â» ÃÁa µÂv» Y Ã{Z¨fY
ÉZÅÄÀËÅ ËY§Y ÉZÆ] Ä] |¿YÂeÊ» ÊuY ÉZÅÉ´¿Z] {Y| e ½{¯
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|» / ºf¨Å ¶§
Ä] eÌÁ |Ë{ ¾ËY . |Å{ ÅZ¯ Y ÃÁa ÉÄÀËÅ ,Éf» ÊeZÌ¸¼
. {ÂÊ» Ã|Ì»Z¿ cZÌu ÉÄyq Ê]ZËÄÀËÅ \¸£Y ÃÁa ÉÄÀËÅ dËË|»
ÉY] Y Ê|ÀÆ» ÉZÅ®ÌÀ°e ÃY¼ÅÄ] cZÌu ÉÄyq Ê]ZËÄÀËÅ
ÉZÄÀÌÆ] Á {°¸¼ Á dÌ¨Ì¯ {Â^Æ] { ,½Z» Á ÄÀËÅ ÅZ¯
. |¿Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ÉÌ³ºÌ¼e
ÉZÅ{°¸¼ ¶Ì¸ve Á ÊÀÌ] Ìa ,É{]Z¯ ÉZÅ ÃÂu Y ÉZÌ] {
ËZ { . {Ë~a Ê» ¹Zn¿Y ÃÁa Y kZy { ÃÁa µÂv» ÊeM Ê· Z»
ÃÁa É ÄÀËÅ dËË|» ( ÉY ÄËZ» cÔÌÆe ÉZÅ ÃÁa 0 Ô j» ) {YÂ»
Á ZÅ ÊÀÌ] Ìa ¾ÌÀq ¾ËY Ä¯ Ê»Z´ÀÅ . {Â Ê» ¶»Z Ì¿ Y Z¯ ¾ËY
113
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|» / ºf¨Å ¶§
É Ã|¿Ì³]{ ÃÁa É ÄÀËÅ dËË|» ,|ÀZ] Ê» ¿|» ÊËZÅ ¶Ì¸ve
½Âr¼Å ÉZÌ] Ê»Â¼ dËË|» ÉZÅ ®ÌÀ°e Á fÌ ] ÉZÅ|ÀËY§
ÃÌ£ Á ÊÅ{Z] ¶Ì¸ve ,É|¬¿ ½ZËm Ê¸ËÀe Y ,ÄËZ» d³Z]
. |Z] Ê»
Y ÃÁa ½Z ¨¿É} ÊeZÔY ÉZÅZÌ¿ dËZ]Ê» ÃÁa ÉÄÀËÅ dËË|»
Ä] Y ÃÁa ÉZÅÄÀËÅ ¦¸fz» ½Z ¨¿É} dY ¾°¼» / |Å{ Y« ¿|»
µZj» ½YÂÀÄ] . |¿Ì³ ÃY|¿Y ¦¸fz» ÉZÅ½Z» { Á cÁZ¨f» ÉZÅÁ
½Z» { ÉY|]Zu cZuÔ» Z] ÊeZ¯Y|e º¸« ®Ë ÉÄÀËÅ dY ¾°¼»
. |¿Â ÉÌ³ÃY|¿Y dî ZË dyY{a ,¶ËÂve ,Z¨ ,|Æ e
Á Y{Za ºfÌ Y ÊWm ½YÂÀÄ] ÃÁa ÉZÅÄÀËÅ Ä¯ É{YÂ» {
Ã{Z¨fY {Â» ( dY Äf§³ Y« hv] {Â» 3- 2- 3- 9 z] { ) ªËÂe
dËZ]Ê» µfÀ¯ ¶]Z«Ì£ Á µfÀ¯ ¶]Z« ÉZÅÄÀËÅ ,|¿Ì³Ê» Y«
Ä¯ {{³ ¶Zu ½ZÀÌ¼Y Ze |¿Â É|À]Äm{Â] Á {ÁM] Ä¿Z³Y|m cÂÄ]
. dY Ê «YÁ {°¸¼ ´¿ZËZ¼¿ Y{Za
,]ZÀ» ÉËÄ»Z¿] e®qÂ¯ ÉZÅÃÁa 0 Z Ây ,ZÅÃÁa Ê ] {
|¿YÃ| ê» ºÅÄ] dz ½ZÀq½M ÄÀËÅ É|À]Äm{Â] Á ÄÀËÅ {ÁM]
dY ¾°¼» µZj» ÉY] ) |¿ÂÊ» Ã|Ë{ {¨À» |ÀËY§ ®Ë ½YÂÀÄ] Ä¯
ZÆÀËY .( {Ë~a ¹Zn¿Y ÃZeÂ¯ 0 Z f^¿ Ê¿Z» ÉÃÁ{ ®Ë { Á ¨¿ ®Ë Âe
Á ZÅY]Y YË ,|¿YÃ| ÄWYY Yn» ÊËZÅ|ÀËY§ ½YÂÀÄ] ZnÀËY {
¶uY» { ÄÀËÅ ] ÉY~³iY dÌ¸]Z« . |¿YcÁZ¨f» ¹Y|¯ Å ÉZÅ®ÌÀ°e
Ã{Á|v» ÉÄÌ·ÁY ¦Ë e ¶Ì·{ ¾Ì¼ÅÄ] Á dY fÌ] ÃÁa ÉÄÌ·ÁY
ÊeZÌu tÌv ÉÄ»Z¿] ®Ë ÉYmY Á cZ»Y·Y ªÌ«{ ÊËZZÀ ½Âr¼Å
. dY
]ZÀ» ÉËÄ»Z¿]
1- 7
,{Y §Y ) Ê°ËÌ§ ]ZÀ» Äq Ä¯ dY ½M ¾ÌÌ e ¾¼f» ]ZÀ» ÉËÄ»Z¿]
{Ì³ Y« Ã{Z¨fY {Â» dËZ]Ê» ®ËÅ Y Y|¬» Äq Á ( {YÂ» Á cYÌÆne
¾ËY . |ÀfÅ ZÌ¿ {Â» ÃÁa ÉZÅdÌ·Z § ¹Zn¿Y ÉY] Ê¿Z» Äq { ZÆÀËY Á
0 Ô »Z¯ ( {ÂÊ» tËe 2- 7 z] { Ä¯ ) ÄÀËÅ {ÁM] Z] |ËZ] |ÀËY§
: µZj» ½YÂÀÄ] . |Z] ²ÀÅZ¼Å
114
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|» / ºf¨Å ¶§
Ê¸v» ÉZÅÄ»Z¿¾ÌWM Z/] Ê¿Z¼fyZ/ É ÃÁ/a ºÌ/e ®/Ë Ä/¯ d/Y ¹Ó
ªË// Y Ê³{Z//Ä//] \//¸£Y Ê//¿Y{ ¾//ÌÀq . |//Z] ZÀ//M ½Z¼fyZ//
ÉÁÌ¿ ÉÄ¿Yy ³Y µZu Å Ä] . dY f{ ¶]Z« Ê¸v» ÉZÅÃ|ÀÁ§
Zy ZË µÂ¼ »Ì£ ÉZÅ®ÌÀ°e Z/] ^/e» ÉÄ]/ne |«Z/§ Ê/¸v» Z/¯
ÁZ» ®/Ë ÉY/] Ê§Z/Y ÉÄÀ/ËÅ d/Y ¾/°¼» ,|/Z] Z/ÁdyZ/
. |Z] ½Z¼fyZ Ê¸v» ÉZÅÄ»Z¿¾ÌWM ¿Y{ \¯ ÉY] Á ¾ËeiR»
Zf¿Â» ÉZÅ ®ÌÀ°e ¾ËyM Z] dËZ] Ê» Á{Ây ÊuY ºÌ/e ®/Ë
¹Y|zfY ªË Y |¿YÂe Ê» ZÌ¿ {Â» ¿Y{ . |Z] ZÀM Z/¯{Ây
Z] Z/Ë ®Ì/eZ] ZÀÌ¼/ ®/Ë Ä/] sY/ ®/Ë ¹Y/Y ,ÁZ/» ®/Ë
¶]Z« ºÌe Y ÉÂ ½Y ÂÀ Ä/] dyZ/ /z] Y É{/§ ½|¿ZnÀ/³
. |Z] \¯
]ZÀ» ÉËÄ»Z¿] ÉZÅÉ{ÁÁ
1- 3- 3- 5 z] { , WBS ) Z¯ d° ZfyZ/ . Z¯ d° ZfyZ/
1- 1- 7
.1
,|¿Y{ ZÌ¿ ]ZÀ» Ä] Ä¯ Y Ê/ËZÅ|ÀËY§ Á ZÅ{ÁZf/{ ( d/Y Ã|/ tË/e
Å . |Z]Ê» ]ZÀ» ÉËÄ»Z¿] É{ÁÁ ¾Ì·ÁY ÄnÌf¿ { Á |À¯Ê» ÊËZ/ZÀ
µÂu dÆm dËZ]Ê» ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ|À/ËY§ ËZ/ Y ^/e» Ê/mÁy
. {Â {YÁ Z¯ d° ZfyZ ªË Y ,\ZÀ» µfÀ¯ Y ½ZÀÌ¼Y
{ Ä]Z» ÉZÅZ¯ ÉY] Ä°ÀËY {Â» { Äf~³ cZÔY . Äf~³ cZÔY . 2
{ dËZ]Ê» ,dY Ã{Â] ZÌ¿ {Â» Ê/ ]ZÀ» Â/¿ Ä/q ¾Ì/Ìa ÉZ/ÅÃÁ/a
. |¿Ì³ Y« Ã{Z¨fY {Â» Ê f{ cÂ
Ã| tËe 1- 3- 2- 5 z] { ) Ã{Á|v» ÉÄÌ/¿ZÌ] . Ã{Á|/v» ÉÄÌ/¿ZÌ] . 3
dËZ]Ê» Á{ Å Ä¯ |Z]Ê» ÃÁa ¥Y|ÅY Á ÃÁ/a ÄÌ/mÂe ¶»Z/ ( d/Y
. {Â Äf§³ ¿{ ]ZÀ» ÉËÄ»Z¿] { tYÁ cÂÄ]
115
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|» / ºf¨Å ¶§
,cYÌÆn e ,{Y§Y ) Ê ]ZÀ» Äq Ä°ÀËY ¾f/¿Y{ . ^À» ÉÄ¿Yy s/ . 4
]ZÀ» ÉË Ä»Z¿] ÉY] ,|ÀfÅ f{{ ÃÂ¬·Z] cÂ Ä] ( {YÂ»
^//À» É Ä¿Y//y s// d//«{ t// Á ¶Ì//ë Y|//¬» . d//Y ¹Ó
®//Ë É ÄÌ//·ÁY ¶uY//» ¾//Ìu { µZj//» ½YÂÀ// Ä//] . d//Y cÁZ¨f//»
É{ZË {Y| e ¶»Z |¿YÂe Ê/» Ä¿Y/y ,Ê/|ÀÆ» Ê/uY É ÃÁ/a
¶uY» ¾Ìu { µZ/u ¾/ËY Z/] . |/Z] d/{Ë Á |/Y |À/Æ»
{ Ä¯ |Z] {Á|v» É{Y§Y Ä] |¿YÂe Ê» Ä¿Yy ,ÃÁa ½Z¼Å É| ]
µÂ¤» ½M Ê¸^« ¶uY» { Ä¯ Yq ,|ÀfÅ ¸» ÃÁa Z] Ä]Y
. |¿Y Ã{Â] Z¯ Ä]
ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe Z] Ä]Y { ÊËYmY ½Z»Z Ê»/y . Ê¿Z»Z Ê»/y . 5
ÃÁa ÉËÄ»Z¿] ¾Ìu { |ËZ] ¹YÂ· Á cYÌÆne ÉÃZmY ZË |Ëy Á Ê¿Z¿Y
. {Ì³Y« ¿ {Â»
tËe 1- 3- 3- 6 z] { ) ZÅ½Z»c|» . dÌ·Z § ½Z»c|» ÉZÅ{ÁM] . 6
.( dY Ã|
]ZÀ» ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
¾ËY Ä] ZÅÉ{ÁÁ ½|ÌnÀ ÉY] \¸£Y ¿\uZ ÉO . /¿\uZ/ ÉO
2- 1- 7
.1
ZË ÃÁ³ Âe dY ¾°¼» ZÅze Ä¿ Â³¾/ËY . d/Y ZÌ/¿ {Â/» |À/ËY§
¶]Z« ÉZÌ] ]ZÀ» Y Á |¿{³ ¾Ì»Pe Êze ¿Y{ ZË Â»M Z/] É{/§
: Ä¸¼m Y ,|ÀZ]Ê» ¾Ì»Pe
. ÊËYmY ½Z»Z ÉZÅz] ËZ
. ¾ËÁZ»
. ÉYÄ§u Á ÊÀ§ ÉZÅ¾¼n¿Y
. Êf À Á Ê¨À ÉZÅÃÁ³
{Â» 3- 2- 2- 5 z] { ZÅ¾Ë´ËZm ÊËZ/ZÀ . ZÅ¾Ë´ËZm ÊËZ/ZÀ . 2
. dY Äf§³ Y« hv]
¶ÌÆe dÌ¸]Z« ÉYY{ ÃÁa dËË|» Y§Y¹¿ . ÃÁa dËË|» Y/§Y¹/¿ . 3
]ZÀ» ÉZÅw¿ Á Êf{ dÌ¸]Z« . |/Z]Ê/» ^/À» ÉÄ¿Y/y ÊÅ|¿Z»Z/
¦Ë e Y§Y¹¿ Ê³|ÌrÌa Ä] Äf] ]ZÀ» ÉZ/Åº/ËÂ¬e ½Â/r¼Å |À/¿YÂeÊ/»
. |¿{³
116
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|» / ºf¨Å ¶§
]ZÀ» ÉËÄ» Z¿] ÉZÅÊmÁy
Y dY Êu ]ZÀ» ÉË Ä»Z¿] |ÀËY§ ÊmÁy . ZÌ/¿ {Â/» ]ZÀ/»
3- 1- 7
.1
¾Ëe ¾ÌËZa { À Å ÉY] ®ËÅ Y|/¬» Á ZÌ/¿ {Â/» ]ZÀ/» Â/¿
ZfyZ eÓZ] sÂ ÉY] ZÌ¿ {Â» ]ZÀ» . Z¯ d° ZfyZ t/
. {{³ Ä^Zv» e ¾ÌËZa t Ë{Z¬» ÉZÀ^»] |¿YÂe Ê/» Z/¯ d/°
tËe 2 - 9 z] { ) Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ [~/m ªË/ Y Z/Ë ]ZÀ/» ¾/ËY
|ÀÅYÂy ¾Ì»Pe ( {Â Ê» tËe 12 z] { ) cZ/¯Y|e Z/Ë ( {Â/ Ê/»
. |
ÄÀËÅ {ÁM]
2- 7
]ZÀ» ÉZÅÄÀËÅ Y ( {ÁM] ) ¾Ì¼ze ®Ë ÉÄÌÆe ¾¼f» ÄÀËÅ {ÁM]
,ÄÀË Å ¾Ì¼ze { . |Z]Ê» ÃÁa ÉZÅdÌ·Z § ¶Ì¼°e ÉY] ZÌ¿ {Â»
] fÆ] dËË|» ÂÀ»Ä] Y ÊËZÆ¿ {ÁM] cËZ¤» ¶¸ Ã|ÀÀ¯{ÁM] [{§ ]
. |Å{Ê» Y« Ê] {Â» ÃÁa
ÄmÂe dËZ]Ê» ,{{³Ê» YmY {Y{Y« \·Z« { ÃÁa Ä¯É{YÂ» {
ÄÀËÅ {ÁM] . {{³ µÁ~^» ÉY~³d¼Ì« Y ÄÀËÅ {ÁM] ËZ¼e Ä] Ê§Z¯
µÂv» ÉÄWYY / |Z]Ê» ¶¼fv» Ê¼¯ ÉÄnÌ f¿ ½|ÌnÀ ÉÃ|¿Ì³]{
Ä¯Ê·Zu { .{Y{ ÄÀËÅ Y|¬» Äq ÃÁa ½Z»Z ÉY] ¿{Â» d»|y ZË
ZË µÂv» ½M ÉY] ÃÁa ½Z»Z ) dY ÉZne ºÌ¼e ®Ë ÉY~³d¼Ì«
Ê°Ë ½YÂÀÄ] Y ÄÀËÅ {ÁM] Ä¯ ( .|À¯Ê» dYÂy{ Ê¤¸^» Äq d»|y
. {Ì³Ê» ¿{ cZuÔ» Y
ÉY ÄÀËÅ ÉZÅ ÄÀË³ Ê] Á ÊËZZÀ ¶»Z ÄÀËÅ {ÁM]
Z¯ ,É{]Z¯ ÉZÅ ÃÂu fÌ] { ,µZj» ½YÂÀ Ä] . |Z] Ê» ¦¸fz»
É ÄÀËÅ ÅZ¯ Ä] 0 Ó Z¼fuY ÊuY É Ä¸u» ¾Ìu { Ê§ZY
Ê] |ËZ] ÄÀËÅ {ÁM] |ÀËY§ . | |ÅYÂy nÀ» |Ì·Âe É Ä¸u»
¿{Â» ÊËÂm Ä§ Z] fÌ ] ÊuY Z¯ É ÄÀËÅ ZËM Ä¯ |À¯
. {Â Ê» ½Y^m
117
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|» / ºf¨Å ¶§
ÄÀËÅ {ÁM] ÉZÅÉ{ÁÁ
Ã| tËe 1-3-3-5 z] { Z¯ d° ZfyZ . Z¯ d° ZfyZ
1- 2- 7
.1
Ä°ÀËY Y ½ZÀÌ¼Y µÂu Á ÄÀËÅ ÉZÅ{ÁM] ÊÅ|¿Z»Z/ ÉY/] WBS .d/Y
.|¿Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ,|¿YÃ| {ÁM] Ã|ÊËZZÀ ÉZÅZ¯ ÉÄ¼Å
tËe 1 - 3 - 1 - 7 /z] { ZÌ/¿ {Â/» ]ZÀ/» . ZÌ/¿ {Â/» ]ZÀ/» . 2
. {Â Ê»
ÉÄ^Zv» ÂÀ»Ä] |ËZ] Ã|À/À¯{ÁM] ÃÁ/³ Z/Ë {/§ . ]ZÀ/» ÉZ/Åw/¿ . 3
ÉÄÀËÅ ,dZ { ³Z¯ ÉÄÀËÅ 0 Ô j» ) |uYÁ ÉZÅw¿ ÃÁa ÉZ/ÅÄÀ/ËÅ
z» Ê «YÁ ÉZÅ w¿ ³Y . |¿Y|] Y ^À» Å ( \ °» {ZË { Ã|/¼ {YÂ/»
. {¯ {ÁM] ºÅ Y ZÅw¿ {Ây |ËZ] ,|Z^¿
®Ë ¶»Z ½M Äm{Â] Ä¯ ÉYÃÁa /Å { . dÌ·Z § ½Z»c|» ÉZÅ{ÁM] . 4
|Z]Ê» ( ÃÆ] ÉZÅÄÀËÅ ¶j» ) Ê·Z» ¾Ì»Pe ÄÀËÅ d]Z] Ã{Z ·Y©Â§ dyY{a
] ( dY Ã| tËe 1- 3- 3- 6 z] { ) dÌ·Z § ½Z»c|/» ÉZÅ{ÁM/]
. {Y~³Ê» ÌiPe ÄÀËÅ { ÁM]
{ÁM] {Â» { ÉZne /¿ Y f/{{ ÉZ/ÅÃ{Y{ . {ÁM/] cZË/¿ . 5
. ÄÀËÅ
Y ÉZÌ] ÉZÅ Äf{ É ÄÀËÅ É ÃZ]{ cZ/ÔY . Äf/~³ cZ/ÔY . 6
f{ ¶]Z/« /Ë ÉZ/Å ÃY Y Ê/°Ë Y Ì/] Z/Ë ®/Ë Y \/¸£Y ]ZÀ/»
: |ÀZ] Ê»
ÃÁa { Ì³{ ½Z»Z |Àq ZË ®Ë dY ¾/°¼» / ÃÁ/a ÉZ/ÅÃ|¿Á/a
{ÁM] ÉÄÌÆe ÉY] Ä¯ |ÀZ] ÄfY{ Äf~³ ÉZÅÃÁa lËZf¿ Y Ê¬]YÂ
Å ,É{]Z¯ ÉZÅÃÂu Êy] { . |Z] ¶¨» Ê§Z¯ ÉÃY|¿Y Ä] ÄÀ/ËÅ
. |¿Y{ ZÌfyY { Y Ê¬]YÂ ¾ÌÀq ºÌe ÉZY Y ®Ë
118
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|» / ºf¨Å ¶§
Äf~³ cZ ÔY / ÄÀËÅ {ÁM/] ÉÃZ/]{ ÉZ/ne ÉÃ{Y{ ÉZ/ÅÃZ/´ËZa
. |¿ÂÊ» Ä Á§ ÉY] ÉZne cÂÄ] \¸£Y
ÉZÅÄÀËÅ ZË ZÅ{ÁM] ÃÁa ºÌe ÉZY dY ¾°¼» / ÃÁa ºÌe ¿Y{
|Ì¨» ZÅÉÁM{ZË ¾ËY |Àq Å . |À/Z] Äf/Y{ {Z/ËÄ/] Y ¾Ì/Ìa Ê/ «YÁ
[Âf°» ª]YÂ Ä/] d^/¿ Éf/¼¯ Z^/fY ÉYY{ 0 Ó Â/¼ » Z/»Y ,|Àf/Å
. |ÀZ]Ê»
½Z»Z Ä¯ Y ÉYÉ|À]|¯ Á ZfyZ ZÅ[Zu Y{Â¼¿ . ZÅ[Z/u Y{Â/¼¿ . 7
½M Y ÉY|]Zu ¶¯ f§{ { {Ây Ê·Z» cZÔY ÊÅ{Y³ ÉY] ÊËYmY
ÉY|]Zu ¦Ë{ Ä] |ËZ] ÄÀËÅ ÉZÅ{ÁM] . |Å{Ê» tÌÂe ,{Ì³Ê» Ã/Æ]
. |¿Â Ã{Y{ ZfyY tÌv
] ÊËY] ÌiPe |¿YÂe Ê» ( |Ë|Æe ZË d§ ) ®Ë Ä/¯ Z/n¿M Y . ®/Ë . 8
ÃÁa ºÌe ÄÀËÅ {ÁM] ÉÄÌÆe ¹Z´À/Å { ,|/Z] Äf/Y{ ÃÁ/a ÉÄÀ/ËÅ
( |ÌÀ¯ Ä mY/» 1- 3- 2- 11 /z] Ä/] ) ®/Ë Z/] Ä/]Y { Y Ê/eZÔY
Å ÉÄÀËÅ {ÁM] { Y ®Ë ÌiPe ½YÌ» ÃÁa ºÌ/e . {Ì/³Ê/» /¿{
. {Ì³Ê» ¿{ dÌ·Z §
ÄÀËÅ {ÁM] ÉZÅ ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
ÊÀ Ë ,¾ÌËZa Ä/] ÓZ/] {ÁM/] Z/Ë Ä]Z/» {ÁM/] . Ä]Z/» {ÁM/]
2- 2- 7
.1
½YÂÀ Ä] ¾ÌÌa Ä]Z» ÉZÅ ÃÁa Ê «YÁ ÉZ/Å ÄÀ/ËÅ Y Ã{Z¨f/Y
cZÔY Ä¯ Ê»Z´ÀÅ { . Ê¿ÂÀ¯ É ÃÁa É ÄÀ/ËÅ {ÁM/] ÉZÀ/^»
¶uY//» { 0 Ô j//» ) d//Y ZÌ//fyY { ÃÁ//a Y É{Á|//v» Ê¸Ì//ë
Ä]Z» {ÁM] . {Â Ê» Ã{Z¨fY Á ¾ËY Y \¸£Y ( Ã Áa É ÄÌ/·ÁY
Ã| tËe 1 - 2 - 1 - 7 z] { ) dY ½Y/¿ \uZ/ ÉO Ê/Â¿
.( dY
0 Ó Â¼ » Ê·Á dY ZÅ®ÌÀ°e ËZ Y eÄÀËÅ º¯ 0 Ó Â¼ » Ä]Z» {ÁM]
{Z¼fY ¶]Z« ZÌ] Êf«Á ®ÌÀ°e ¾ËY . |Z]Ê» Ì¿ ed«{ º¯ µZu ¾Ì {
,ÅZ { ¬§ Ä¿ |ÀZ] Ä]Zf» «YÁÄ] ¾ÌÌa ÉZÅ ÃÁa ( ¦·Y Ä¯ dY
Y ZÌ¿ {Â» ze ,|ÀÀ¯Ê» ÄÌÆe Y ZÅ{ÁM] Ä¯ ÊËZÅÃÁ³ ZË {Y§Y ( [
. |ÀZ] ÄfY{
Y Ã{Z¨fY Y dY cZ^ ®Ëf»YZa ÉZµ|» . ®Ëf»YZa ÉZµ|/» . 2
ÊÀÌ]Ìa ÉY/] Ê/ZË µ|/» ®/Ë { ( ZÅf/»YZa ) ÃÁ/a ÉZ/ÅÄ/z»
Å ,Ê¿Â°» ¼fn» dyZ { ) Ã{Z |À¿YÂeÊ» ZÅµ|» . ÃÁa ÉZÅÄÀ/ËÅ
119
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|» / ºf¨Å ¶§
ÊuY { ) |ÀZ] Ã|ÌrÌa ZË ( {Y{ Ê/z» ÉÄÀ/ËÅ ZÀ/]Ë ]/»cÂ/§
¾Ì] ¹Y|¯ Å Ä¯ dY{ Ä¿Z³Y|m Ê¸Ë| e ¶»Z 13 ÄÀËÅ µ|» ÉY/§Y¹/¿
.( d§Ë~aÊ» Y|¬» 7 Ze 5
[ ZÅµ|» ] ¾ËY . |ÀfÅ cÁZ¨f» ZÌ] ®Ëf»YZa ÉZÅµ|» d«{ Á ÄÀËÅ
ÊuY ÉY] Ä¯ ÉYÄf~³ cZÔY ( ¦·Y : Ä¯ |¿e{Z¼fY ¶]Z« ÊeÂ{
µ|» { Ã|Ã{Z¨fY ÉZÅf»YZa ( [ |ÀZ] ªÌ«{ ,|¿ÂÊ» Ã{Z¨fY µ|»
ÊÀ Ë ) |Z] É|À]ZÌ¬» ¶]Z« µ|» ( k Á |ÀZ] ÉZÊ¼¯ ¶]Z« ÊfuYÄ]
ÉY] dY Ã{Z¨fY ¶]Z« ±] ZÌ] ÉZÅÃÁa ÉY] Ä¯ Â½Z¼Å
.( |Z] Ã{Z¨fY ¶]Z« ºÅ ®qÂ¯ ÉZÅÃÁa
®e®e ÉÄÀËÅ {ÁM] Y dY cZ^ ®ÌÀ°e ¾/ËY . ÓZ] Ä] ¾ÌËZa {ÁM] . 3
ÉY] ZÆ¿M ÉZÄÔy Á É|À]¼m b Á ÉZ¯ ÉZÅÄf] ZË ZÅd/Ì·Z §
. ÃÁa ¶¯ ÉÄÀËÅ ½{ÁM d{Ä]
Ê³|ÌrÌa Á ÃY|¿Y Ä] ÓZ] Ä] ¾ÌËZa {ÁM] { d«{ Á ÄÀËÅ
½{Â] e ®qÂ¯ : {Y{ Ê´f] ÉZ¯ ÉZÅ Äf] Á ZÅ dÌ·Z § ®e ®e
ºÌe . |Å{ Ê» ËY§Y Y {ÁM] |ÀËY§ d«{ Á ÄÀËÅ ZÅ dÌ·Z §
fÌ] d«{ Á Ä§ZY É ÄÀËÅ ¾Ì] Y µ{Z e dËZ] Ê» ÃÁa dËË|»
. |À¯ {ZnËY
,ÃÁa dËË|» ÉZÅY§Y¹ ¿ ¶j» ÉYÄ¿ZËY ÉZÅY]Y . ÉYÄ/¿ZËY ÉZÅY/]Y . 4
{ÁM] ÉY] Â§Á Ä] ÉZÄÌ^ / ÉZ»M ÉZÅY/]Y Á Ã{f/³ ÉZ/ÅÄv¨/
Ä¯ ÊËZÅY]Y Y Ã{Z¨fY |À¿YÂeÊ» cÓÂv» ¾ËY . |¿ÂÊ» Ã{Z¨fY ÄÀ/ËÅ
Ë// Ê//] ÄnÌ//f¿ { Á |À//À¯ d//uY Y |// Ã{Y{ tÌ//Âe ÓZ//] {
. |¿Z Á|¬» Y ÉYÄÀËÅ {| f» ÉZÅÄÀË³
ÉZÆ] {ZÆÀÌa ¶Ì¸ve ,µZj» ½YÂÀÄ] . ÄÀËÅ {ÁM/] ÉZ/ÅÁ ËZ/ . 5
. Ã|ÀÁ§
ÄÀËÅ {ÁM] ÉZÅÊmÁy
Ê·Z¼fuY ÉZÅÄÀËÅ Ê¼¯ nÀ ÄÀËÅ ÉZÅ{ÁM] . ÄÀËÅ ÉZÅ{ÁM/]
3- 2- 7
.1
[ ZÅ{ÁM] ] ¾ËY . |ÀfÅ ¹Ó ÃÁa ÉZÅdÌ·Z § ¹Zn¿Y ÉY] Ä¯ dY Ê ]ZÀ»
. |¿Â ÄWYY ¶Ìë Ä] ZË Ä Ôy ÂÄ] dY ¾°¼»
{ÁM] |ËZ] |¿ÂÊ» ¥» ÃÁa ÉY] Ä¯ Ê ]ZÀ» ÉÄÌ¸¯ ÉZÅÄÀËÅ
ZË ¹Âe |À¿Z» Zy ÉZÅÄÀËÅ Á ¹YÂ· ,{YÂ» ,Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¶j» . |¿Â
. ÄÀËÅ ÉÄfyÁ|¿Y
120
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|» / ºf¨Å ¶§
( ÃÌ£ Á ¾Ë ,ÁÂË ,Ó{ ) Ê·Âa ÉZÅ|uYÁ Z] 0 Ó Â¼ » ÄÀËÅ ÉZÅ{ÁM]
Êy] { . |Z] ½ZM ZÅ ÃÁa ½ZÌ» { ZÆ¿M É ÄËZ¬ » Ze |¿Â Ê» ½ZÌ]
¨¿ ¶j» ÉÌ³ ÃY|¿Y ÉZÅ|uYÁ Y dY ¾°¼» Ã|ÀÀ¯{ÁM] [ {§ ] {YÂ»
ÉZÅ µfÀ¯ Ze |À¯ Ã{Z¨fY {Ây {ÁM] { Á / ¨¿ ZË dZ /
¶»Z 0 Z »Â¼ ÄÀËÅ {ÁM] . |ËZ¼¿ ¶ÌÆe Y \ZÀ» ÊfËË|»
ÊËZf«Y ÉZÅ Ä»Z¿] ¶j» ®Ë Ä] À¯YÁ ÉË Ä»Z¿] cZuÔ»
. |Z] Ê»
tÌve ÄÀËÅ ÉZÅ {ÁM] dY ¾°¼» ÃÁa ½Z» µÂ {
Êy] { . |ÀËZ¼¿ ° À» Y Ã|»M d{ Ä] |Ë|m cZÌWm Ze |¿Â
ZÅ tÌve Ä¿Â³ ¾ËY ½Z» ÉY] ÊËZÅ{Y|¿ZfY ,É{]Z¯ ÉZÅ ÃÂu
É Y] . dY Ã| ¾ËÁ|e ,dY Zf¿Y {Â» Ä¯ Êf«{ É Äm{ Á
{ÁM] Â¿ lÀa ( AACE ) ÄÀËÅ Ê|ÀÆ» {^Ìa ¾¼n¿Y ,µZj»
É|À] Äf{ \Ìee Ä] Ê|ÀÆ» É Ä¸u» ¾Ìu{ Y dyZ É ÄÀËÅ
Á Ê « ,ÊeZ»|¬» ,Ê»ÂÆ¨» ,Ê³] É Äm{ {ÁM] : dY Ã{¯
. Ê·fÀ¯
ÉÃ|¿Ì³]{ dËZ]Ê» ÄÀËÅ ÉZÅ{ÁM] ½Z^Ìfa ¶Ìë .½Z^Ìfa ¶Ìë . 2
:|ÀZ] [{YÂ»]
Ä] ZmY Z] 0 Ó Â¼ » s/ ¾/ËY . Ã|/{ÁM] Z/¯ ÉÃ{Á|/v» Y Êu/
. {{³Ê» ºÅY§ Z¯ d° ZfyZ
.dY Ã| ÄÌÆe Ê´¿Â´q [{ÁM]] ¾ËY ,ÊÀ Ë -{ÁM] ½M Ê¿Z^» cY|Àf»
. Ã| ÂÀ» ÉZÅ§ ¹Z¼e cY|Àf»
1,000 ± Ó{ 10,000 ,µZj» ½YÂÀÄ] -¶¼fv» lËZf/¿ ÉÄÀ/»Y{ Y ÉYÄ¿Z/¿
Ó{ 11,000 Ze 9,000 ¾Ì] ÉYÄÀËÅ º¸« ®Ë Ä¯ dY ¾ËY ´¿Z/¿ Ä/¯ Ó{
.{Y{Ê»]
. dY cÁZ¨f» É{]Z¯ ÉÃÂu Ä] Äf] Ê¸Ì¼°e cZÌWm Y|¬» Á Â¿
{ Ä] ®¼¯ Z] ºÅ Ê¸¯ ÉZÅdY{{ZË ÉY|Æ´¿ Êfu dY ¾°¼»
. |Z] |Ì¨» ,{ÁM] ÉÄÌÆe ÉÃÂv¿
dËË|» ÉÃÂv¿ ÄÀËÅ d/ËË|» ÉÄ»Z¿/] . ÄÀ/ËÅ d/ËË|» ÉÄ»Z¿/] . 3
ÉZÅcËZ¤» Ä] d^¿ À¯YÁ 0 Ô j» ) |À¯Ê» ½ZÌ] Y ÉYÄÀËÅ ÉZÅc/ËZ¤»
,ÃÁa ½Z ¨¿É} ÉZÅZÌ¿ ]ZÀ] .( dY cÁZ¨f» Ã|¼ ÉZÅcËZ¤» Z] Ê/Wm
¶¼n» ZË Ê¸Ìë ,Ê¼Ì£ ZË Ê¼ |¿YÂeÊ» ÄÀ/ËÅ d/ËË|» ÉÄ»Z¿/]
121
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|» / ºf¨Å ¶§
- 4 z] { ) . |Z]Ê» ÃÁa ÉÄ»Z¿] Y Ê§ z] ®Ë Ä»Z¿] ¾ËY . |Z]
.( dY Ã| tËe 1- 3- 1
ÄÀËÅ É|À]Äm{Â]
3-7
Ä] Ê¸¯ ÉÃ|{ÁM] ÉÄÀËÅ Ìze Y dY cZ^ ÄÀËÅ É|À]Äm{Â]
ÉY] ÄÀËÅ ÉZÀ^» ¶Ì°e dÆm ÉZ¯ ÉZÅÄf] ZË ZÅdÌ·Z § ®e®e
\ËÂe Y | ] { ÁM] dY ¾°¼» ¶¼ { . ÃÁa {°¸¼ ÉÌ³ÃY|¿Y
dYÂy{ Y ¶^« dËZ]Ê» {ÁM] Á|¬¼·YÊfu Z»Y {Ì³ cÂ Äm{Â]
. {Â ¹Zn¿Y Äm{Â]
ÄÀËÅ É|À]Äm{Â] ÉZÅÉ{ÁÁ
Ã{Y{ tÌÂe 1- 3- 2- 7 z] { ÄÀËÅ ÉZÅ{ÁM] . ÄÀËÅ ÉZ/Å{ÁM/]
1- 3- 7
.1
. dY Ã|
tË e 1- 3- 3- 5 z] { ) Z¯ d° ZfyZ . Z¯ d/° ZfyZ/ . 2
Ã{Y{ Ìze ½M Ä] |ËZ] ZÅÄÀËÅ Ä/¯ Y ÃÁ/a Y É/ZÀ ( d/Y Ã|/
. |À¯Ê» z» ,|¿Â
122
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|» / ºf¨Å ¶§
(Ã| tËe 1-3-4-6 /z] {) ÃÁ/a É|À/]½Z/» .ÃÁ/a É|À/]½Z/» . 3
Ä¯ Y ÃÁa Y ÊËZÅÄ¨·R» Zf¿Y {Â» ½ZËZa Á Ã| ÉËÄ»Z¿] Á ÉZ/ÅxËZ/e
½{¯ Â]» ÉY] cZÔY ¾ËY .|Å{Ê» ½Z¿ ,{Ì³Ê/» ª/¸ e Z/Æ¿M Ä/] ÄÀ/ËÅ
.|ÀZ]Ê» ZÌ¿{Â» ,ÄÀËÅ ½| «YÁ Ê¿Z» ÉÃÁ{ Ä] ZÅÄÀËÅ
//z] { ®//Ë d//ËË|» ÉÄ»Z¿//] .®//Ë d//ËË|» ÉÄ»Z¿//] . 4
\¸£Y ®Ë dËË|» ÉÄ»Z¿] ¾ËY /] ÃÁÔ/ .d/Y Ã|/ tË/e 3-1-11
{ÁM] Zf¿Y {Â» d«{ ½YÌ» ÉZÀ^»] Ä¯ |Z]Ê» ÄÀËÅ cZWZf«Y ¶»Z/
.dY ¾ÌÌ e ¶]Z«
ÄÀËÅ É|À]Äm{Â] ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
{ Ä¯ ÊËZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY/]Y . ÄÀËÅ É|À]Äm{Â] ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
2- 3- 7
.1
ÉY] ,| Ã{Z¨fY ÃÁa ÉÄÀËÅ ÉZÅ{ÁM] ÉÄÌ/Æe ÉY/] 2- 2- 7 /z]
. {ÂÊ» Ã{Z¨fY ºÅ É Z¯ ÉZÅÄf] ZË ZÅdÌ·Z § ÉÄm{Â] ÉÄÌÆe
ÄÀËÅ É|À]Äm{Â] ÉZÅÊmÁy
dY Ê¿Z» ÉÃ|É|À]Ä¸u» ÉÄm{Â] ®Ë ÄÀËÅ ÉZÀ/^» . ÄÀËÅ ÉZÀ^»
3- 3- 7
.1
. {ÂÊ» Ã{Z¨fY ÃÁa ÉÄÀËÅ {°¸¼ ] cZ¿ Á ÉÌ³ÃY|¿Y ÉY] Ä/¯
Á |ËMÊ» d{Ä] ÃÁ{ Å ÉÃ|{ÁM] ÉZÅÄÀËÅ ½{¯ ¼m Y ZÀ^» ¾ËY
¶°Ä] 0 Ó Â¼ » ,d/Y Ã|/ Ã{Y{ ½Z/¿ 2- 7 ¶°/ { Ä/¯ Â/½Z/¼Å
. {ÂÊ» Ã{Y{ ËZ¼¿ S ÊÀvÀ»
ÉZÀ^» ¾Ë|Àq ÉYY{ e±] ÉZÅÃÁa ÃËÁÄ] ZÅÃÁa Y ÉZÌ]
ÃY|¿Y Y ÄÀËÅ {°¸¼ Y ÊeÁZ¨f» ÉÄ^Àm ®Ë Å Ä¯ |ÀfÅ ÄÀËÅ
É|¬¿ ½ZËm ÊÀÌ] Ìa ZË kZz» ÉÄ»Z¿] ®Ë µZj» ½YÂÀÄ] . |¿Ì³Ê»
. dY ZÅdyY{a ÉÌ³ÃY|¿Y ÉY] ÄÀËÅ ÉZÀ^» ®Ë
ÄÀËÅ µfÀ¯
4- 7
Ä¯ Ê¸»YÂ ] ÉY~³ÌiPe ( ¦·Y : |Z]Ê» ê» Ë {YÂ»Ä] ÄÀËÅ µfÀ¯
Y ½ZÀÌ¼Y µÂu dÆm ,|¿ÂÊ» ÄÀËÅ ÉZÀ^» { cYÌÌ¤e {ZnËY hZ]
Á ,ZÀ^» ÉÄÀËÅ ½{¯ Y |Ìa ÌÌ¤e Ìze ( [ ,cYÌÌ¤e ½{Â] ª§YÂe {Â»
ÄÀËÅ µfÀ¯ . Â«Á cÂ { Á ¹Z´ÀÅ { Ê «YÁ cYÌÌ¤e dËË|» ( k
: Y dY cZ^
123
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|» / ºf¨Å ¶§
Z] Z/Å c/ËZ¤» { Á Ìz/e ÉY/] ÄÀ/ËÅ {/°¸¼ /] cZ/¿
. Ä»Z¿]
ÉZÀ^» { Êf¬» cYÌÌ¤e ¹Z/¼e ªÌ/«{ d/î Y ½ZÀ/Ì¼Y µÂ/u
. ÄÀËÅ
{ Ã|¿\ËÂe ZË Á Ê «YÁÌ£ ,\/ZÀ»Z¿ cYÌ/Ì¤e µÂ¼/ Y d/ ¿Z¼»
. ÄÀËÅ ÉZÀ^»
. [Â» cYÌÌ¤e Z] Ä]Y { ½Z ¨¿É} Ä] ½{Y{ ÊÅZ³M
.µÂ^« ¶]Z« ÉÃ{Á|v» { Zf¿Y {Â» ÉZÅÄÀËÅ ½| «YÁ dÆm { Ôe
|ËZ] Á dY Ê¨À» Á d^j» ÉZÅcËZ¤» « ÊËYq » Êa{ ÄÀËÅ µfÀ¯
µfÀ¯ ¶j» ÊËZÅ|À ËY§ ) {Â ÄfzÌ»M µfÀ¯ ÉZÅ|ÀËY§ ´Ë{ Z] 0 Ô »Z¯
Ä¯ ÊWZÅ|ÀËY§ ´Ë{ Á dÌ¨Ì¯ µfÀ¯ ,É|À]½Z» µfÀ¯ ,Ã{Á|v» cYÌÌ¤e
Ä] \ZÀ»Z¿ À¯YÁ µZj» ½YÂÀÄ] .( dY Ã| hv] 3- 4 z] {
ZË |À¯ {ZnËY É|À]½Z» ZË ÊfÌ¨Ì¯ cÔ°» |¿YÂeÊ» ÄÀËÅ ÉZÅcËZ¤»
. { Â ÃÁa É| ] ¶uY» { µÂ^«¶]Z«Ì£ ®Ë ½YÌ» hZ]
ÄÀËÅ µfÀ¯ ÉZÅÉ{ÁÁ
. dY Ã| tËe 1- 3- 3- 7 z] { ÄÀËÅ ÉZÀ^» . ÄÀËÅ ÉZÀ^»
1- 4- 7
.1
tËe 1- 3- 3- 10 z] { ) {°¸¼ ÉZÅY/³ . {°¸¼ ÉZÅY³ . 2
ÄWYY ÃÁa ÉÄÀËÅ {/°¸¼ Á Ã{Á|/v» ÉÃZ/]{ Ê/eZÔY ( d/Y Ã|/
¹Y|¯ Á Ã{¯ Y|Ìa ª¬ve ÉYÄm{Â] Ä/q Ä°À/ËY |À/¿Z» Ê/eZÔY ,|/Å{Ê/»
¾°¼» Ä¯ Ê¸WZ» Y Y ÃÁa ºÌe ¾¼ { {°¸¼ Y/³ . d/Y Ã{/°¿
. |À¯Ê» ÃZ³M ,|¿Â Z¶°» Ã|ÀËM { dY
d§ZË É{| f» µZ°Y Ä] ÌÌ¤e ÉZÅd/YÂy{ . ÌÌ¤e ÉZÅd/YÂy{ . 3
Y Ä¸Zu dYÂy{ ,ºÌ¬f»Ì£ ZË ºÌ¬f» ,Ê^f¯ ZË ÊÅZ¨ . |¿Â Ê»
124
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|» / ºf¨Å ¶§
hZ] |¿YÂe Ê» cYÌÌ¤e . ÉZÌfyY Z/Ë Ê/¿Â¿Z« Ê/»Y·Y Á ¶/yY{ Z/Ë kZ/y
. |¿Â Äm{Â] ËY§Y ZË ÅZ¯
3- 3- 2- 7 z] { ÄÀËÅ dËË|» ÉÄ»Z¿] . ÄÀËÅ d/ËË|» ÉÄ»Z¿/] . 4
. dY Ã| Ã{Y{ s
ÄÀËÅ µfÀ¯ ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
2- 4- 7
ÊËZÅÄËÁ ÄÀËÅ cYÌÌ¤e µfÀ¯ ºfÌ ®Ë .ÄÀËÅ cYÌÌ¤e µfÀ¯ ºfÌ . 1
¾ËY .|À¯ ÌÌ¤e ZÆ¿M Âe ÄÀËÅ ÉZÀ/^» d/Y ¾/°¼» Ä/¯ |À/¯Ê/» ¦Ë/ e Y
ÉÁ |ÌËPe sÂ Á ÉÌ´Ìa ÉZÅºfÌ ,Éf§{ Z¯ ÉÃ|¿Ì/³]{ ºf/Ì
Z] dËZ]Ê» ÄÀËÅ cYÌÌ¤e µfÀ¯ ºfÌ .|/Z]Ê/» cYÌ/Ì¤e \ËÂ/e d/Æm
Ã| tËe 3-4 z] {) {{³ ÄqZb°Ë cYÌÌ¤e ÉÄqZb°Ë µf/À¯ ºf/Ì
.(dY
z] { Ä¯ {°¸¼ ÉÌ³ÃY|¿Y ÉZÅ®Ì/À°e . {°¸¼ ÉÌ/³ÃY|/¿Y . 2
w ÉZÅ cËZ¤» Y ®Ë Å Y|¬» nÀ Ä] ,|/¿Y Ã|/ tË/e 2 - 3 - 10
{ Ä//¯ ( EVM ) Ã|//\//¯ Y d//ËË|» . |À//¯Ê//» ®//¼¯ ,Ã{Y{
ÉY] Ây Ä] ,dY Ã| tËe 4 - 2 - 3 - 10 Á 3 - 2 - 4 - 7 ÉZ/Å /z]
d¸ ¾ÌÌ e ÄÀËÅ µfÀ¯ Y Ê¼Æ» z] . |Z] Ê» |Ì¨» ÄÀ/ËÅ µf/À¯
¹Y|«Y Ä] ZÌ/¿ ¹|/ Z/Ë ZÌ/¿ É ÃZ/]{ ÉÌ/³ ºÌ¼/e Á c/ËZ¤» {Â/mÁ
. dY ÊuÔY
µfÀ¯ [Zu ÉZÅÄ»Z¿] ÉÄÌ/¸¯ .( EVM ) Ã|\¯ Y dËË|» . 3
{ Y ÃÁa {/°¸¼ 0 Y ¼f/» |ËZ/] Ã|/ \/¯ Y d/ËË|» ( CAP )
ZË Ã| ÉË Ä»Z¿] Y ( 1 : |ÀÀ¯ ÉÌ³ ÃY|¿Y Ì¤f» Ä ¾ ËY Z] Z^/eY
Y ÉÃ|¿Ì//³]{ Ä//¯ Y//mY ÉY//] Ã|//É|À//]½Z//» Ê//°ËÌ§ Z//¯
ÉÃ|Äm{Â] ÉÄÀËÅ ½M Ä] Äf~³ { ) |Z]Ê» Z¯ ½M ÉÃ|/{ÁM/]
Z¯ ZË Ã| \¯ Y ( 2 ( | Ê» Ã|Ì»Z¿ [BCWS] Ã| É|À] ½Z» Z¯
{ ) Z¯ ¾ËY É Ã|{ÁM] Y É Ã|¿Ì³]{ Ä¯ Ã|/ ª/¬v» Ê/°ËÌ§
Äf¨³ [ BCWP ] Ã| ¹Zn¿Y Z¯ É Ã|/ Ä/m{Â] É ÄÀ/ËÅ ½M Ä/] Äf/~³
. Ã| \¯ Y ¹Zn¿Y ÉY] Ã| ¹Zn¿Y Ê/ «YÁ É ÄÀ/ËÅ ( 3 Á ( |/ Ê/»
cËZ¤» ( 1 ) Ã| ÉË Ä»Z¿] Y ÉZÆÀ» ( 2 ) Ã| \¯ Y É Ä]Y
( 2 ) Ã| \¯ Y É Ä/]Y . |/Å{ Ê/» ¶Ì°/e Y ( SV ) É|À/] ½Z/»
¶Ì°//e Y ( CV ) ÃÁ//a ÉÄÀ//ËÅ c//ËZ¤» ,Ê// «YÁ ÉÄÀ//ËÅ ÉZÆÀ//»
. {Â Âm 4 - 2 - 3 - 10 z] Ä] ¾ÌÀr¼Å . |Å{Ê»
125
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|» / ºf¨Å ¶§
Ìa Ä»Z¿] ª^ ] 0 Z ¬Ì«{ É{Á|/ » ÉZ/ÅÃÁ/a . f/Ì] É/ËÄ»Z¿/] . 4
ZË |Ë|m ÉÄÀËÅ ÉZÅ{ÁM] , Ã|»MÌa cYÌÌ¤e d/Y ¾/°¼» . |/¿ÁÊ/»
. |^¸] Y ¾Ë´ËZm ÉZÅ{°ËÁ ¶Ì¸ve ZË Ã| ¿|Ë|ne
ÃÁa dËË|» ÉZÅY§Y¹¿ ¶Ì^« Y ÉYÄ¿ZËY ÉZÅY]Y . ÉYÄ¿ZËY ÉZÅY]Y . 5
{ Ã|ÉËÄ»Z¿] ÉÄÀËÅ d¬]Z» ÉY] 0 Ó Â/¼ » Z/ÅÃ{f/³ Äv¨/ Z/Ë
Y ZÅÄÀËÅ cYÌÌ¤e cY/iY Á |¿Â/Ê/» Ã{Z¨f/Y Ê/ «YÁ ÉÄÀ/ËÅ ¶]Z/¬»
. |ÀÀ¯Ê» ÊÀÌ]Ìa
ÄÀËÅ µfÀ¯ ÉZÅÊmÁy
ÉÄÀ//ËÅ ÉZÅ{ÁM//] . Ã|//¿|//Ë|ne ÉÄÀ//ËÅ ÉZÅ{ÁM//]
3- 4- 7
.1
dËË|» ÉY] Ä¯ ÉYÄÀ/ËÅ cZ/ÔY { d/Y Ê/eÔË| e Ã|/¿|Ë|ne
¾ËY Y ZÌ¿ cÂ { |ËZ/] Ê/f¬» ½Z/ ¨¿É} . {Â/Ê/» Ã{Z¨f/Y ÃÁ/a
dY ¾°¼» Ã|¿ |Ë|ne ÉÄÀ/ËÅ ÉZÅ{ÁM/] . |¿Â/ ÃZ/³M [ cYÌ/Ì¤e ]
. |¿Â] ÃÁa Ä»Z¿] ÃÂmÁ ËZ { É´Ë{ cYÌÌ¤e {ZnËY ¹¸f»
ÉZÅ{ÁM] Y ÊZy Â¿ Äm{Â] ÉZÅÉÁMÁÄ] .Äm{Â] ÉZ/ÅÉÁMÁÄ/] . 2
{ ÊeYÌÌ¤e Äm{Â] ÉZÅÉÁMÁÄ/] .|À/Z]Ê/» Ã|/ /¿|Ë|ne ÉÄÀ/ËÅ
cYÌÌ¤e Ä] À¯YÁ { 0ÓÂ¼ » ¹Z«Y ¾ËY .|ÀZ]Ê» ÄÀËÅ ÉÃ||ÌËPe ÉZÀ^»
|«½M ÄÀËÅ ÉZÅcËZ¤» {YÂ» Ê ] { .|¿ÂÊ/» /¿|/Ë|ne ,Ã{Á|/v»
|Ë|ne ,Ä¿ZÀÌ]«YÁ {°¸¼ ÉÃY|¿Y ®Ë ½{ÁM ºÅY§ ÉY] Ä¯ |ÀfÅ |Ë|
.|Z]Ê» ZÌ¿ {Â» ZÀ^»
½{¯ YeºÅ ÂÀ»Ä] Ä¯ dY ÉZ¯ Å ÊuÔY ¹Y|«Y . ÊuÔY ¹Y|/«Y . 3
. {ÂÊ» ¹Zn¿Y ÃÁa ÉÄ»Z¿] Z] ÃÁa Zf¿Y{Â» Êe M {°¸¼
É ÄÀËÅ ÊÀÌ] Ìa ¾Ëe ¶¼fv» ( EAC ) ¹Z¼eY {ÁM/] . ¹Z¼eY {ÁM/] . 4
{ ,|Z] Ê» Ã| Ê¼¯ ®Ë Á ÃÁa {°¸¼ ÉZÀ/^» /] ÃÁ/a Ê/¸¯
ÊÀÌ] Ìa É ZÅ ®ÌÀ°e ¾Ëe lËY . d/Y Ã|/ tË/e 3 - 4 - 11 /z]
: Y |ÀeZ^
ÉY] |Ë|m {ÁM] ÉÄ§ZY Ä] µZuÄ] Ze Ê/ «YÁ Y|/¬» = ¹Z/¼eY {ÁM/]
Ä¯ {ÂÊ» Ã{Z¨fY Ê»Z´ÀÅ \¸£Y Á ¾ËY . Ã|¿Z»Ê«Z] ÉZ/ÅZ¯ ¹Z/¼e
Ê¸Y {ÁM] cZÁ¨» Ä¯ dY ¾/ËY ÉÃ|À/Å{½Z/¿ Äf/~³ {/°¸¼
©| ´Ë{ |Ë|m ËY { ÌÌ¤e Ä] ÄmÂe Z/] Z/Ë Ã{Â/] ÃZ^f/Y 0 Z /ZY
. EAC=AC+ETC : |Z]Ê» ¾ÌÀq ½M µÂ»§ . |ÀÀ¯Ê¼¿
126
ÃÁa ÄÀËÅ dËË|» / ºf¨Å ¶§
Ã|¿Z»Ê«Z] ÉÄm{Â] ÉÄ§ZY Ä] µZuÄ] Ze Ê «YÁ Y|/¬» = ¹Z/¼eY {ÁM/]
ÉZÅc/ËZ¤» Ä/¯ {Y{ {/]Z¯ Ê/»Z´ÀÅ \/¸£Y Á ¾/ËY .( BAC-EV )
|Z] ÄfY{ Zf¿Y ÃÁa dËË|» ºÌe Á |ËM ¿Ä/] Ê/ Ì^Ì£ Ê/¿ÂÀ¯
: |Z]Ê» ¾ÌÀq ½ M µÂ»§ . |ÀÅ|¿ w Ã|ÀËM { ÊÆ]Z» ÉZÅcËZ¤» Ä¯
. EAC=AC+BAC-EV
Ã|¿Z»Ê«Z] ÉÄm{Â] Ä§ZY Ä] µZuÄ] Z/e Ê/ «YÁ Y|/¬» = ¹Z/¼eY {ÁM/]
yZ 0 Ó Â¼ » Ä¯ É{°¸¼ Âf¯Z§ Ä¸ÌÁ Ä/] Ä/¯ ( BAC-EV ) ÃÁ/a
Á ¾ËY . dY Ã| ¶Ë| e ,|Z]Ê/» ( CPI ) ÄÀ/ËÅ {/°¸¼ Ê/ ¼ne
ºÅ Ã|ÀËM { Ê¿ ÂÀ¯ ÉZÅcËZ¤» Ä¯ {ÂÊ/» Ã{Z¨f/Y Ê/»Z´ÀÅ \/¸£Y
: |//Z]Ê//» ¾//ÌÀq ½M µÂ»//§ . |¿Â// Ê//ÀÌ]Ì//a cÂ// ¾//Ì¼ÅÄ//]
. dY Ê ¼ne CPI ½Z¼Å CPI ¾ËY . EAC=AC+ ( (BAC-EV)/CPI )
Á |ÀZ] tÌv ÊÀÌ » ÉÃÁa Å ÉY] |À¿YÂeÊ» ÓZ] ÉZÅÁ Y ¹Y|¯ Å
ºÅY§ ÉY|Å ÃÁa dËË|» ºÌe ÉY] ,|ËZ¼¿ ÁZne Zn» Y|¬» Y EAC ³Y
.{ÁMÊ»
ZË ºfy ÉY] dËZ] Ê» Ä¯ ÊËZÅ ÄËÁ Á ZÅ|À/ËY§ . ÃÁ/a É Ä/¼eZy . 5
98 - 1 ) dÌ Á É ÄÌ¿ZÌ] µZj» ½YÂÀ Ä/] . |¿Â/ ÄÌ/Æe Z/Å ÃÁ/a x/§
{Z (AICPA) Z°Ë»M Ê¼ ½YY|]Z/u Ä/R» /Âe Ä/¯ SOP
{ ª§Â»Z¿ ÉZÅ ÃÁa ÉZÅ ÄÀËÅ É ÄÌ/¸¯ Ä/¯ {Y{ ¹Y/·Y ( d/Y Ã|/
Ã| x§ ÃÁa Ä¯ ÉY ÄÅZ» Ä ½Z/¼Å { cZ/ÔY ÉÁM ¾/§ d À/
. |¿Â dî
Ã| [Zzf¿Y ÊuÔY cZ»Y|«Y ¶ËÓ{ Á ZÅ cËZ¤» ¶/¸ . ZÅ ÄfyÂ»M . 6
ÉY Ä¿Â³ Ä] dËZ] Ê» ÄÀ/ËÅ µf/À¯ Y Z/Å Äf/yÂ»M YÂ/¿Y ËZ/ Á
ËZ Á ÃÁa ¾ËY ÉZÅ Ã{Y{ ÃZ/´ËZa Y Êf¼/« Ä/¯ |¿Â/ |Àf/»
3 - 3 - 3 - 4 z] Ä] ) . |¿{³ [Âv » ÊËYmY ½Z»Z/ ÉZ/Å ÃÁ/a
.( {Â Âm
127
8 ¶§
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|»
µÂu ÉY] ZÌ¿{Â» ÉZÅ|À/ËY§ ÉÃ|¿Ì/³]{ ÃÁ/a d/Ì¨Ì¯ d/ËË|»
Ã| |Æ e ZÆ¿M Zy Ä] ÃÁa Ä¯ dY ÊËZÅZÌ¿ ½| Ã{ÁM] Y ½ZÀ/Ì¼Y
Ê »Â¼ dËË|» {¯Z¯ ÉZÅ dÌ·Z § É ÄÌ¸¯ » ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» . d Y
Y ZÆ¿M Á Ã{Â¼¿ ¾ÌÌ e Y dÌ¨Ì¯ ÉZÅ dÌ·ÁR» Á ¥Y|ÅY ,Ê» /y Ä/¯ Y
µfÀ¯ ,dÌ¨Ì¯ ¾Ì¼e ,dÌ¨Ì¯ É/Ë Ä»Z¿/] ½Â/q Ê/ËZÅY]Y Ä¸Ì/Á Ä /]
¶»Z « |ËZ¼¿ Ê» YmY dÌ¨Ì¯ ºfÌ \/·Z« { d/Ì¨Ì¯ {Â^/Æ] Á d/Ì¨Ì¯
Y ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» Ê¸Y ÉZÅ|ÀËY§ cZÌ¸¯ 1- 8 ¶° .( 1 ) {Â Ê»
: |Å{ Ê» ÄWYY Ã|»M Ä»Y{Y { Ä¯
Z] ê» ÊfÌ¨Ì¯ ÉZÅ{Y|¿ZfY ÊËZZÀ / dÌ¨Ì¯ É/Ë Ä»Z¿/] . 1- 8
. ZÆ¿M ª¬ve Ê´¿Â´q ¾ÌÌ e Á ÃÁa
ÉZÀ^» ®Ë ZY] ÃÁa Ê¸¯ {°¸¼ Ê/]ZËY / dÌ¨Ì¯ ¾Ì¼/e . 2- 8
ÉZÅ{Y|¿ZfY ÃÁ/a Ä°À/ËY Y ½ZÀ/Ì¼Y µÂ/u ÂÀ/» Ä/] ,ºÀ/»
. dyZ |ÅYÂy ª¬v» Y ê» dÌ¨Ì¯
¾ÌÌ e ÂÀ» Ä] ,ÃÁa z» lËZf¿ ] cZ¿ / d/Ì¨Ì¯ µf/À¯ . 3- 8
ÊËZÅ ÃY ÊËZZÀ Á ê» d/Ì¨Ì¯ ÉZÅ{Y|¿Zf/Y Z/] Z/Æ¿M ©Z^/¿Y
. |ÀËZÂyZ¿ {°¸¼ ¶¸ ¥~u ÉY]
ÉZÅ ÃÂu ËZ ÉZÅ|ÀËY§ Z] ¾ÌÀr¼Å Á /´Ë|°Ë Z/] ZÅ|À/ËY§ ¾/ËY
ÃÁa ÉZÅZÌ¿ ÉZÀ^» ] |À ËY§ Å dY ¾/°¼» . |/¿Y{ ¶»Z/ e /¿Y{
ÄfY{]{ Y ½Z¿M Y ÊËZÅ ÃÁ³ ZË {Y§Y Y ÉfÌ] {Y| e ZË ®Ë Ôe
ÃÁa Ä¸u» Å { Z] ®Ë ¶«Y|u µÂ¼ » Â/ Ä/] |À/ËY§ /Å . |/Z]
. {|¿ÂÌa Ê» Â«Á Ä]
¾Ì » Y f Y ÃÂmÁ Z] Yn» ÉZÀ cÂ Ä ] ZÅ|ÀËY§ ZnÀËY { Äq³Y
ZnÀËY { Ä¯ ÊËZÅ ÃÂÌ Ä/] ¶/¼ { d/Y ¾/°¼» ,|/¿Y Ã|/ Ã{Y{ ËZ/¼¿
Ä] É|ÀËY§ cÔ»Z e . |À/Z] Äf/Y{ ¶»Z/ e Á Ê¿Z/Âa º/Å ,Ã|/¿ tË/e
. dY Äf§³ Y« hv] {Â» 3 ¶§ { ¶Ìë
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» / ºfÅ ¶§
Z] dÌ¨Ì¯ dËË|» Ä] Ê¸Y {°ËÁ Ze Ã| Ê / /z] ¾/ËY {
Ä//Â¼n» {
(ISO)
ÉZ//{Y|¿ZfY Ê//¸¸¼·Y ¾//Ì] ½Z»Z// Ä//r¿M
,Ã{Â¼¿ ¶Ìë 10000 Á 9000 ÁËY ÉZ/Å ½Â¼À/Å Á ZÅ{Y |¿Zf/Y
( ¦//·Y Z//] Êf//ËZ] Ê//»Â¼ {//°ËÁ ¾//ËY ¾//ÌÀr¼Å . |//Z] Z³Z//
Âe Ä/r¿M |À/¿Z» ,d/Ì¨Ì¯ d/ËË|» Ä/] Ê/ZfyY ÉZÅ{/°ËÁ
ÉZÅ{°ËÁ ( [ Á Ã| ÄÌÂe ¾ËËZ Á Ê/]Y¯ ,½YÂ/m ,²À/Ì»{
Á ¼f » {Â^Æ] , ( T Q M ) Ì/³Y§ d/Ì¨Ì¯ d/ËË|» -|À/¿Z» Ê/»Â¼
. |Z] Z³Z ,ÃÌ£
µÂv» Ä] ºÅ Á ÃÁa dËË|» Ä/] º/Å |ËZ/] ÃÁ/a d/Ì¨Ì¯ d/ËË|»
dÌ¨Ì¯ Ä] Â]» cZÌ]{Y { 0 Z ] , µÂv» Ê»Â¼ É ÃYÁ . {Y{b/] ÃÁ/a
Y« Ã{Z¨fY {Â» ZÅÓZ¯ Ä] ZmY ÉY] ºÅ Á cZ»|y Ä] ZmY ÉY/] º/Å
ÉZÅ|»M Êa |¿YÂe Ê» ,dÌ¨Ì¯ cZ»Y·Y ª¬ve { Ê»Z¯Z¿ ÃY|¿Y Å . {Ì³ Ê/»
ÄfY{ µZ^¿{ Ä] ÃÁa ½Z ¨¿ É} Ê»Z¼e ZË ®/Ë /Å ÉY/] Y Ê/Ë|m Ê/¨À»
: µZj» ÉY] . |Z]
dY ¾°¼» ,ÃÁa ºÌe ÉZ¯Ä§Z/Y ªË/ Y Éf/» cZ»Y/·Y ª/¬ve
ÄfY{ µZ^¿{Ä] ½Y|À»Z¯ Ã|ÀËY§ ¦Ì e ¶°/Ä/] Ê/¨À» ÉZ/Å|»MÊ/a
. |Z]
129
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» / ºfÅ ¶§
Ê¨Ì¯ ÉZÅÊZ] Ä¿ÓÂn ¹Zn¿Y Z] ÃÁ /a É|À/]½Z/» ¥Y|/ÅY ª/¬ve
|¿Â¿ Ã{Y{ Ìze ZÅZy Ä¯Ê»Z´ÀÅ dY ¾°¼» ,Ã| É/ËÄ»Z¿/]
. |Z] ÄfY{ µZ^¿{Ä] Ê¨À» ÉZÅ|»MÊa
dÌ¸]Z« Ä] Ä¯ Ä·Â¬» ®Ë ÉZÅ Äz» dÌ»Z¼e » Y d Y cZ^/ d/Ì¨Ì¯
É ZÅZÌ¿ .( 2 ) « |Z] Ê» ê» ÊvËÂ¸e Á ÊvË e ÉZÅZÌ¿ ª¬ve ÉY] ½M
®Ë . |ÀZ] Ê» ÃÁa cZ»Y·Y ¾ËÂ°e ÉY] ÊËZÅ É{ÁÁ ÊvËÂ¸e Á ÊvË/e
ÉZÅZÌ¿ ¶Ë|ê ¹Á· ,ÃÁ/a ÄÀ/Ì» { d/Ì¨Ì¯ d/ËË|» Ê/eZÌu É Ä^/Àm
¶§ { Ä¯ |Z] Ê» ÃÁa É Ã{Á|v» dËË|» ªË Y cZ»Y·Y Ä] ÊvËÂ¸e
. dY Ã| tËe 5
´Ë|°Ë Z] Y Äm{ Á dÌ¨Ì¯ Ä¯ |Z] \«Y» |ËZ] ÃÁa dËË|» ºÌe
Ä//] Ã|// ©Ô//Y É Ã{ Z//Ë Äf//{ » Y d//eZ^ Ä//m{ . {Ì//´¿ ÃZ^f//Y
« |¿Y{ ÊeÁZ¨f» ÊÀ§ ÉZÅ Äz» Z»Y ½Z°Ë ÉZÅ{¯Z¯ Ä¯ ÊËZÅ Ä·Â¬»
{ »Y ¾ËY dY ¾°¼» Z»Y dY ¶ » ®Ë ÃYÂ¼Å ¾/ÌËZa d/Ì¨Ì¯ .( 3 )
µÂ v» ®Ë ,µZj» ½YÂÀ Ä] . |Z^¿ ©{Z ÃYÂ¼Å ¾ÌËZa É Ä/m{ {Â/»
,Z°M cÓZ°Y Y ÉZ ) ÓZ/] d/Ì¨Ì¯ ÉYY{ d/Y ¾/°¼» ÉY/§Y ¹/¿
ZË , ( ZÅ Ê³ËÁ {Á|v» {Y| e ) ¾ÌËZa É Äm{ Ê·Á ( Z/¿YÂy ÉZ¼À/ÅY ÉYY{
Á ( //]Z¯ ºÀ//»Z¿ cY|Àf//» ,½YÁY//§ cÓZ°//Y ) ¾//ÌËZa d//Ì¨Ì¯ ÉYY{
{Â» sÂ ¶ËÂve Á ¾ÌÌ e . |Z] ( ZÅ Ê³ËÁ ½YÁY§ {Y| e ) ÓZ] É Äm{
ÃÁa dËË|» ºÌ e Á ÃÁa Ë|» ÉZÅ dÌ·ÁR» Y Äm{ Á d/Ì¨Ì¯ ZÌ /¿
. |Z] Ê»
dÌ¨Ì¯ dËË|» Ä¯ |Z] ÃZ³M dËZ] Ê» ÃÁa dËË|» ÃÁ³ ,¾ÌÀr¼Å
] ¾Ì¸bÌË{ Á{ Å µZj» ÉY] . |/Z] Ê/» ÃÁ/a d/ËË|» ¶/¼°» ¾/ËÂ¿
: |¿Y{ ½Z}Y Ë {YÂ» dÌ¼ÅY
Ä¯ ÉY Ä¿Â³ Ä] ZÅZÌ¿ ] É Y~³/iY Á d/ËË|» ,{ / Éf/» dËZ/
Z] ©Z^¿Y Y Ê¬Ì¨¸e |À»ZÌ¿ »Y ¾/ËY . |¿Â/ ª/¬v» Éf/» cYZf/¿Y
|Ì·Âe Ã{Â¼¿ Z{Y Ä¯ |ËZ¼¿ |Ì·Âe Y ÉÌq ½Z¼Å |ËZ/] ÃÁ/a ) cZ»Y/·Y
|ËZ] Ã||Ì·Âe d»|y ZË µÂv» ) Ã{Z¨f/Y ÉY/] \/ZÀe Á ( |À/¯ Ê/»
. |Z] Ê» ( |ËZ¼¿ LZY Y Ê «YÁ ÉZÅZÌ¿
cZÅZ^f//Y Y ÉÌ´//Ìa É ÄÀ//ËÅ / Ê//Z] //] ¹|//¬» É Ì´//Ìa
ZÌ] ÊZ] { ÊËZZÀ Êa{ ZÆ¿M tÌv/e É ÄÀ/ËÅ Y ÃYÂ/¼Å
. dY f¼¯
130
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» / ºfÅ ¶§
ºÌe ÉZY Ê/»Z¼e d¯Z/» ¹¸f/» d/Ì¬§Â» / d/ËË|» dÌ·ÁR/»
½{Â¼¿ ºÅY§ { dËË|» dÌ·ÁR» ½ZÀ/r¼Å ,µZ/u ¾/ËY Z/] |/Z]Ê/»
. dY Ê«Z] {Ây cÂ« ] dÌ¬§Â» Ä] ¶Ì¿ ÉY] ¹Ó ]ZÀ»
ÊYÁ ,YmY ,Ä»Z¿] ÉÃ|¿ÂY°e ÉÄyq / ¶uY» f] { ZÅ|À/ËY§
Ä] Ê¿YÁY§ dÅZ^ ,dY Ã| ÄWYY ¾ËËZ Á ²ÀÌ»{ Âe Ä¯ ¹Y|«Y Á
Z] , 3 ¶§ { Ã|tËe ÉÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ Á ¶uY» \Ì¯e
. {Y{ ´Ë|°Ë
ÊËYmY ½Z»Z Âe dÌ¨Ì¯ {Â^Æ] ÂÀ » Ä] Ä¯ ÊeYZ°f]Y ,½M ] ÃÁÔ
Á ¼f» {Â^Æ] , (TQM) Ì³Y§ dÌ¨Ì¯ dËË|» ¶Ì^« Y ) |/¿Y Ã|/ |/Æ e
Y ÃÁa dËË|» dÌ¨Ì¯ , µÂv» dÌ¨Ì¯ {Â^Æ] ½Âr¼Å |À¿YÂe Ê» ( ÃÌ/£
. |ÀÅ{ {Â^Æ] Ì¿
ºÌe d Y ¹Ó Ä¯ {Y{ {ÂmÁ Ã|¼ cÁZë ®Ë ZnÀ/ËY { ,µZ/u ¾/ËY Z/]
ÃÁa ½{Â] Êf«Â» d Ì^ / |ËZ¼¿ ÄmÂe ½M Ä/] d/« { Z/] ÃÁ/a d/ËË|»
{ ÃËÁ Ä] µÂv» dÌ¨Ì¯ {Â^/Æ] { ÉY~/³ ÄËZ»/ Ä/¯ d/ZÀ » ¾/Ë|]
¶¼ve ÃÁa ÊËYmY ½Z»Z Âe |ËZ] \¸£Y ,Ê]ZËY Á Zy Y ÉÌ´Ìa
Ä¯ |»Zn¿ZÌ¿ µÂ Ä] Ê§Z¯ É ÃY|¿Y Ä] ÃÁa dY ¾/°¼» Ä/¯ Y/q ,{{/³
. |ÀÌ^] Y Z¯ Ã{Z]
dÌ¨Ì¯ ÉËÄ»Z¿]
1- 8
Z] ê» dÌ¨Ì¯ ÉZÅ{Y|¿ZfY ÊËZZÀ ¾¼f» d/Ì¨Ì¯ É/Ë Ä»Z¿/]
Y Ê°Ë dÌ¨Ì¯ ÉËÄ»Z¿/] . d/ZÆ¿M ª/¬ve Ê/´¿Â´q ¾/ÌÌ e Á ÃÁ/a
Á |Z] Ê» ÃÁa É/Ë Ä»Z¿/] { É|Ì/¸¯ ( Ê/^¿Zm ) Ê/°¼¯ ÉZÅ|À/ËY§
ÃÁa ÉË Ä»Z¿] ÉZÅ|ÀËY§ ËZ Z] ½Z» ºÅ Á ºÀ» Â Ä] ÊfËZ] Ê»
ÉY] ÃÁa µÂv» { ZÌ¿ {Â» cYÌÌ¤e ,Ä¿Â¼¿ ½YÂÀ Ä /] . {{/³ Y/mY
ZË ÄÀ/ËÅ cÔ/Ë| e Ä/] d/Y ¾/°¼» ,z/» Ê/¨Ì¯ cZ»Y/·Y ª/¬ve
¹¸f» dY ¾°¼» ,µÂv» [Â¸» dÌ¨Ì¯ ZË Ã{Â] |À»ZÌ¿ É|À] ½Z»
¾ËÂ°e Y Ìa . |Z] Ã|/ ÊËZ/ZÀ ¶°/» 5 ® /Ë Ê¸Ì/ë ¶Ì/¸ve
ÉË Ä»Z¿] ½YÂÀ Ä] ZnÀËY { Ä¯ ÊËZÅ dÌ·Z § , 9000 ÁËY ÉZÅ ÄÂ¼n»
s» dÌ¨Ì¯ ¾Ì¼e Y Êz] ½YÂÀ Ä] 0 Z e|¼ ,|¿Y Ã| Ê§ » d/Ì¨Ì¯
. |¿Y Ã{Â]
131
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» / ºfÅ ¶§
{ Ã{f³ ÊeÂ/ Ä/] ½Y/´Ë{ Y Ì/] Ä/¯ Ê/ËZÅ ®Ì/À°e ,ZnÀ/ËY {
. dY Ã|Ë{³ s» dÌ¨Ì¯ ÉËÄ»Z¿] ÉY] |¿Y Ã|/ Ã{Z¨f/Y Z/Å ÃÁ/a
ÊËZÅ ÃÁa { dY ¾°¼» Ä¯ |¿Y{ {ÂmÁ Ì¿ É´Ë{ ½YÁY§ ÉZ/Å ®Ì/À°e
. |¿Ì³ Y« Ã{Z¨fY {Â» É{]Z¯ ÉZÅ ÃÂu Êy] { ZË Zy
Ì¿ ¾ËÂ¿ dÌ¨Ì¯ dËË|» ÊZY ¶Y ¾ËY Ä/] d/ËZ]Ê/» ÃÁ/a ºÌ/e
Z] Ä¿ Á {ÂÊ» ¶Zu ÉËÄ»Z¿/] Z/] d/Ì¨Ì¯ » Ä/¯ |/Z] Äf/Y{ Ä/mÂe
. «ÊZ]
dÌ¨Ì¯ ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ É {ÁÁ
Á cZÌ//¿ » Y d// Y cZ^// d//Ì¨Ì¯ Ê//» //y . d//Ì¨Ì¯ Ê//» //y
1- 1- 8
.1
cÂ Ä] Är¿M ª]Z» ,dÌ¨Ì¯ {Â» { ½Z»Z ®Ë Ê¸¯ ÉZÅ ÉÌ/³ d/Æm
dÌ¨Ì¯ Ê» y . ( 4 ) «dY Ã|Ë{³ ¾ÌÌê |Y dËË|» /Âe Ê¼/
{Âm Â» dÌ Á Y ÃÁa { Ã{Z¨fY ÉY] |¿YÂeÊ» \/¸£Y Ê/ËYmY ½Z»Z/
Ê» y ®Ë |«Z§ ÊËYmY ½Z»Z Ä¯ ÊeÂ{ ,µZu ¾ËY Z] . {{³ Z^/f«Y
½Âr¼Å ) ¦¸fz» ÊËYmY ½Z»Z ¾/Ë|Àq ¶»Z/ ÃÁ/a Z/Ë |/Z] Ê¼/
®Ë ÃÁa dËË|» ºÌ/e Ä/¯ d/Y ¹Ó ,|/Z] ( f/» ÉY~/³ ÄËZ»/
. |ËZ¼¿ ¾ËÂ°e ÃÁa ÉY] dÌ¨Ì¯ Ê» y
Ze dY µÁR» ÃÁa dËË| » ºÌe ,dÌ¨Ì¯ Ê» y PÀ» Y ¿ ¥
¸» ½M Y ¶»Z¯ Â/ Ä/] ÃÁ/a ½Z/ ¨¿ É} Ä/¯ |ËZ/¼¿ ¶/Zu ½ZÀ/Ì¼Y
2- 10 z] { Ä¯ cZÔY \ZÀ» ËÂe ªË Y µZj» ÉY] ) |ÀZ]Ê/»
.( dY Ã| tËe
1- 3- 2- 5 z] { ) Ã{Á|v» É ÄÌ/¿ZÌ] Ä/¯ Z/n¿M Y . Ã{Á|/v» É ÄÌ/¿ZÌ] . 2
Y ÃÁa ¥Y|ÅY ¾ÌÀr¼Å Á ÃÁa Ê¸ Y ÉZÅ{ÁM d{ ( dY Ã|/ tË/e
132
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» / ºfÅ ¶§
®Ë ,|À¯Ê» |Àf» |ÀËZ¼¿Ê» ®¼¯ ½Z ¨¿ É} ºÆ» cZ»Y·Y ¦Ë e Ä] Ä/¯
. {ÂÊ» [Âv» dÌ¨Ì¯ ÉËÄ»Z¿] ÉY] É|Ì¸¯ É{ÁÁ
É ÄÌ¿ZÌ] { µÂv» s ZÀ d/Y ¾/°¼» Äq/³Y . µÂ/v» s/ . 3
c ZÌ//Wm \//¸£Y µÂ//v» s// Z//»Y |À//Z] Ã|// k{ ÃÁ//a É Ã{Á|//v»
Y dÌ¨Ì¯ ÉËÄ»Z¿] |À¿YÂeÊ» Ä¯ Y ÊeZuÔ» ËZ/ Á Ê/À§ cZÂ/Â»
. {Y{]{ , |ÀÅ{ Y« ÌiPe dve
Ä] Â]» {Y|¿ZfY Å |ËZ] ÃÁa dËË|» ºÌe . cY¬» Á ZÅ{Y|¿Zf/Y . 4
ÄmÂe {Â» |Å{ Y« ÌiPe dve Y ÃÁa |¿YÂf] Ä¯ Y Zy É{]Z¯ ÃÂu
. |Å{ Y«
,µÂv» s Á Ã{Á|v» ÉÄÌ¿ZÌ] ] ÃÁÔ . É|ÀËY§ ÉZÅ ÊmÁy ´Ë{ . 5
|ÀËZ¼¿ |Ì·Âe ÊËZÅ ÊmÁy ,¿Y{ ÉZÅÃÂu ËZ ÉZÅ|ÀËY§ d/Y ¾/°¼»
Y« ÄmÂe {Â» dËZ]Ê» d/Ì¨Ì¯ É/ËÄ»Z¿/] Y Ê/z] ½YÂÀ/ Ä/] Ä/¯
dÌ¨Ì¯ cZ»Y·Y cZ¯Y|e ÉËÄ»Z¿] dY ¾°¼» ,Ä¿Â¼¿ ½YÂÀ/ Ä/] . |¿Ì/³
° À» dÌ¨Ì¯ dËË|» Ê¸¯ ÉÄ»Z¿/] { d/ËZ]Ê/» Ä/¯ Y ½YZ°¿Z¼Ì/a
. |ËZ¼¿ z» ,|¿Â
dÌ¨Ì¯ ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
dÌ¨Ì¯ É/ËÄ»Z¿/] |À/ËY§ Ä/¯ {Y{ cÁ/ . ÄÀ/ËÅ / {Â/ ¶Ì/¸ve
2- 1- 8
.1
( dY Ã| tËe 2- 2- 2- 5 z] { Ä/¯ ) Y ÄÀ/ËÅ / {Â/ ÉZ/ÅÄ/¿YÂ»
f¼¯ ÉZÅ ÉZ¯ ÃZ]Á{ dÌ¨Ì¯ cZ»Y·Y ª¬ve Ê¸Y Ã|ËZ§ . |Å{ Y« /¿|»
fÌ] dËZ Á f¼¯ ÉZÅÄÀËÅ ,eÓZ] ÉÁ ÃÆ] ÉZÀ » Ä/] Ä/¯ |/Z]Ê/»
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» ÉZ/Å d/Ì·Z § Ä/] Â]/» kZ/z» . d/Y ½Z/ ¨¿ É}
ÊÆË|] Äf^·Y . |Å{Ê» ¶Ì°e Y dÌ¨Ì¯ cZ»Y·Y ª/¬ve Ê¸/Y ÉZ/ÅÄÀ/ËÅ
Y ÊZ¿ ÉZÅÄÀËÅ ] dÌ¨Ì¯ dËË|» ¾Ì ¸bÌË{ Y ¶Zu | Ë YÂ§ Ä¯ dY
. dY tmY ½M
ZË Ê «YÁ cZÌ]ne É Ä/ËZ¬» ¾¼/f» ÉY{/]Â´·Y . ÉY{/]Â´·Y . 2
dÆm ÊËZÅ Ã|ËY ª¸y ÂÀ» Ä] ,ZÅ ÃÁa ´Ë{ Z/] ÃÁ/a ÉY Ä»Z¿/]
ÃÁa {°¸¼ ÉÌ/³ ÃY|/¿Y ÉY/] {Y|¿Zf/Y ®/Ë Ä/WYY Á {Â^/Æ]
kZy ZË ÊËYmY ½Z»Z ½Á{ d Y ¾°¼» ZÅ ÃÁa ËZ . |Z] Ê»
Ê//eÁZ¨f» Z//Ë Ä]Z//» É{//]Z¯ ÃÂ//u { |À//¿YÂe Ê//» Á Ã{Â//] ½M Y
. |ÀZ]
133
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» / ºfÅ ¶§
´¿Z¿ Ä¯ ÉY{Â¼¿ Å Y d Y cZ^/ ½ZË/m Y{Â/¼¿ . Ê/ËZ¼¿ ½ZË/m . 3
½ZËm ÉZÅ®ÌÀ°e . |Z] ºfÌ ®Ë ½Â³Z¿Â³ ZÀ ¾Ì] ZêY Ê´¿Â´q
: Y |ÀeZ^ |¿ÂÊ» Ã{Z¨fY d Ì¨Ì¯ dËË|» { µÂ¼ » Â Ä] Ä¯ ÊËZ¼¿
ÉZÅY{Â¼¿ Z/Ë YÁZ/¯Ê/ËY ÉZ/ÅY{Â¼¿ Ä/¯ µÂ/¸ » Á d/¸ ÉZ/ÅY{Â¼¿
Z] ½Â³Z¿Â³ ¶»YÂ ZêY Ê´¿Â´q ,|¿YÃ| Ã|¿YÂy Ì¿ ÊÅZ» ½YÂzf/Y
Y ÉYÄ¿Â¼¿ 2- 8 ¶° . |ÀÀ¯Ê» tËe Y ZÆ¿M ZiM ZË ÃÂ¬·Z] cÔ°/»
. |Z]Ê» µÂ¸ » Á d¸ Ê·Â¼ » Y{Â¼¿ ®Ë
//ZÀ Z^//eY Ê//´¿Â´q Ä//¯ |À//ËY§ ½ZË//m Z//Ë ºf//Ì ÉZ//ÅY{Â¼ ¿
®Ë Y ÉYÄ¿Â¼¿ 3- 8 ¶° . |ÀÅ{Ê» ËZ¼¿ Y ºfÌ ®Ë ½Â³Z/¿Â³
. dY ÊuY ÉZÅÉ´¿Z] ÉY] |ÀËY§ ½ZËm Y{Â¼¿
©ZëY ¶v» Á Â¿ ÊÀÌ] Ìa ÉY] ÃÁa ºÌe Ä] |¿YÂeÊ» Ê/ËZ¼¿ ½ZË/m
¾//ËÂ°e { |//¿YÂeÊ//» \//Ìee ¾ //Ë|] Á Ã{Â//¼¿ ®//¼¯ cÔ°//» ½{Zf//§Y
. |Z] ½Z ÉZË ,cÔ°» ¾ËY Z] ÄmYÂ» ÉY] ÊËZÅ d§ZÌÅ
Ä] Ä¯ dY ÉZ»M Á ®Ë Z Å ËZ»M Ê/uY . Z/Å ËZ/»M Ê/uY . 4
®¼¯ ,|ÀZ] iR» Êz» ÉZÅÌ¤f» ] |À¿YÂeÊ» Ä¯ Ê¸»YÂ ÊËZ/ZÀ
{{³Ê» Ã{ZÌa ÃÁa µÂv» ] «YÂ» f/Ì] { ®Ì/À°e ¾/ËY . |À/¯Ê/»
|ÀÀ¯ ¾ÌÌ e Ze |ÀZ] {|{ ¶Ì^»ÂeY ½ZuY dY ¾/°¼» ,µZj/» ÉY/] )
¾//Ëe [Â//¸» ,w//q ®Ìf//Ó Á ªÌ//¸ e ºf//Ì Y Ê//^Ì¯e Ä//q Ä//¯
.( |ËZ¼¿Ê» ºÅY§ ½YY ÉY ÄÀËÅ Z] Y Ê³|À¿Y ÉZÅÄz»
|À¿Z» ,ÃÁa dËË|» huZ^» { |¿YÂe Ê» ®ÌÀ°e ¾ËY ,µZ/u ¾/ËY Z/]
¾Ì|ÀÆ» ,µZj» ÉY] . {Á Z¯ Ä ] Ì/¿ ÄÀ/ËÅ Á É| À/] ½Z/» É Ä/¿YÂ»
Z¯ ,µZu ¾ËY Z] Z»Y |ÀfÅ e ÄÀËÅa Z¯ ÃZ/e ¾Ì/|ÀÆ» Y Ä]/neZ]
¾ËY { ) ËZ»M ®Ë . |À¿Z Ê» ¹Zn¿Y Ä] Éf¼¯ ½Z» { Y ¿ {Â»
Y ¦¸fz» ÉZ/Å \/Ì¯e ÉY/] ÃÁ/a ½Z/» Á ÄÀ/ËÅ Ä^/Zv» ,µZj/»
\¸£Y ,|Z] ÄfY{ Ê^ZÀ» ÊuY Ä¯ ( Z ¯ ÃZe Á Ä]ne Z] ¾Ì/|ÀÆ»
134
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» / ºfÅ ¶§
cÓZu Y É{Á|v» 0 Z f^¿ {Y| e Y ÄÀ/ÌÆ] ¶/u ÃY ®/Ë ¾/ÌÌ e ½Z/°»Y
. |ËZ¼¿ Ê» ºÅY§ Y ¦¸fz»
ÉZÅ Ôe Ê»Z¼e Ê¸¯ É ÄÀËÅ dÌ¨Ì¯ É ÄÀ/ËÅ . dÌ¨Ì¯ É ÄÀ/ËÅ . 5
dÆm ZÅZ¯ Ê/»Z¼e Á d/»|y / µÂ/v» d/Ì¨Ì¯ Ä/] ¶Ì/¿ ÉY/] ¹Ó
lfÀ» ÉZÅZ¯ ÄÌ¸¯ ¾ÌÀr¼Å Á cZ»Y·Y Z] d ¬]Z» Y ½ZÀÌ¼Y µÂu
Ä] Ã|{ZnËY ÉZÅ ÄÀËÅ . {Â Ê» ¶»Z Y cZ»Y·Y Z] d¬]Z» ¹| Y
Á Ê]ZËY ÉZÅ ÄÀËÅ ,ÉÌ´/Ìa ÉZ/Å ÄÀ/ËÅ : |À/Z] Ê/» Ä/¿Â³ Ä/
ÊmZy Á Ê¸yY{ É Äf{ Á{ Ä] /yM {Â/» Ä/¯ Ê/]Yy ÉZ/Å ÄÀ/ËÅ
. {{³ Ê» ºÌ¬e
135
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» / ºfÅ ¶§
dÌ¨Ì¯ É ËÄ»Z¿] ÉZÅÊmÁy
dËZ] Ê» d/Ì¨Ì¯ d/ËË|» É Ä»Z¿/] . d/Ì¨Ì¯ d/ËË|» É Ä»Z¿/]
3- 1- 8
.1
Y {Ây dÌ¨Ì¯ Ê» y Ä¿Â´q ÃÁa dËË|» ºÌ/e Ä/¯ |À/¯ tË/e
Ä»Z¿] ¾ËY , 9000 ÁËY ÊZÀ sÔY ª]Z/» . dyZ/ |/ÅYÂy Ã{ZÌ/a
,Ê¿Z»Z ZfyZ » : |À¯ tËe Y ÃÁa d/Ì¨Ì¯ ºf/Ì d/ËZ] Ê/»
dËË|» ÉZ Ã{ZÌa ÉY] ¹Ó ]ZÀ» Á ZÅ|ÀËY§ ,ZÅ ÄËÁ ,ZÅ dÌ·ÁR/»
.( 5 ) « dÌ¨Ì¯
{ ) ÃÁa Ê¸¯ É Ä»Z¿] ÉY] É{ÁÁ dÌ¨Ì¯ d/ËË|» É Ä»Z¿/]
Á Ã{Â¼¿ ZÌÆ» ( dY Ã| tËe ÃÁa Ä»Z¿/] ¾/ËÂ°e , 1 - 4 /z]
ÃÁa dÌ¨Ì¯ {Â^/Æ] Á d/Ì¨Ì¯ ¾Ì¼/e ,d/Ì¨Ì¯ µf/À¯ Ä/] |ËZ/]
. {Y{b]
cÂ Ä ] |¿YÂeÊ» ÃÁ/a cZ»Y/·Y ÉZÀ/^» /] d/Ì¨Ì¯ d/ËË|» Ä»Z¿/]
. |Z] Ê·Z¼mY 0 Z f^¿ ZË Ê¸Ìë ZÌ] ,Ê¼Ì£ ZË Ê¼
Êze 0 Ô »Z¯ Ê¿Z³YÁ \·Z« { ÊeZÌ¸¼ ¦Ë e ®/Ë . ÊeZÌ¸¼ ¦ËZ/ e . 2
dÌ¨Ì¯ µfÀ¯ |ÀËY§ Âe Ä¿Â´q Á dÌq ÉÌq Å Ä¯ |À¯Ê» tËe
ª¬ve {Â Äf¨³ Ä¯ dÌ¿ Ê§Z¯ ¾Ë Y ,Ä¿Â¼¿ ½YÂÀ Ä] . {ÂÊ» ÉÌ³ ÃY|¿Y
dËË|» dÌ¨Ì¯ nÀ ZÌ » ®Ë ,Ã| ÉËÄ»Z¿] É|À] ½Z» ÉZÅxËZ/e
ZÅdÌ·Z § ÄÌ¸¯ ZËM Ä¯ |ËZ¼¿ z» |ËZ] ÃÁa dËË|» ºÌe Ä°¸] |Z]Ê»
ÉZÅ dÌ·Z § ZËM ,|¿Ë~a ½ZËZa «Â» Ä] |ËZ] ¬§ ZË |¿Â Z£M «Â» Ä/] |ËZ/]
ÉÌ³ ÃY|¿Y Zy ÉZÅ{ÁM d{ ZÆÀe ZË | |À ÅYÂy ÉÌ/³ ÃY|/¿Y {¨À/»
Y Êy] { ÊeZÌ¸¼ ¦ËZ e .ZÅ dÌ·Z § ¹Y|¯ dY ¾ÌÀq ³Y Á .|¿ÂÊ/»
. |¿Y Ã| Ã|Ì»Z¿ Ì¿ ZÅ ®Ëf» É{]Z¯ ÉZÅÃÂu
Äf§ZËdyZ ÉY]Y ÊYÁ dÆ§ .(ZÅdÌ· ®q) ÊYÁ ÉZÅd/Æ§ . 3
ZËM Ä¯ \¸» ¾ËY ªË|e ÉY] Á Ã{Â] ÊÀÌ » cZÂÂ» ÉYY{ 0ÓÂ¼ » Á d/Y
ÉZÅdÆ§ .{ÁÊ» Z¯Ä] |Z] Äf§³ ¹Zn¿Y ZÌ¿ {Â» cZ»Y|«Y Y ÉYÄ/Â¼n»
Y Z¯ ¾ËY) É»Y ÄmÁ { 0ÓÂ¼ » .|ÀZ] Ã|ÌrÌa Z/Ë Ã{Z/ |À/¿YÂeÊ/» Ê/YÁ
.|¿ÂÊ» ½ZÌ] (.|ËYÃ{Y{ ¹Z/n¿Y Y Z/¯ ¾/ËY Z/ËM) Ê/a Z/Ë (!|Ì/Å{ ¹Z/n¿Y
Y ½ZÀÌ¼Y µÂu ÉY] Y ÉYÃ|{Y|¿ZfY ÉZÅdÆ§ ZÅ½Z»Z Y ÉZÌ]
ÉZÅÃÂu Y Ê/y] { .|/¿Y{ ZÌ/fyY { ÉY/°e ¦ËZ/Á ¹Z/n¿Y { ¹Zn/¿Y
½Z³|ÀÀ¯ ÄÌÆe ZË ÉYÄ§u ÉZÅ¾¼n¿Y ªË Y ÊYÁ ÉZÅd/Æ§ ,É{/]Z¯
.|ÀZ]Ê» Ê]ZÌf{ ¶]Z« Ì¿ ÉZne cZ»|y
136
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» / ºfÅ ¶§
dY ¾°¼» dÌ¨Ì¯ ÉËÄ»Z¿] |À/ËY§ . ZÅ |ÀËY§ ËZ Ä] Ê/ËZÅ É{ÁÁ . 4
. |ËZ¼¿ Ê§ » ´Ë{ ÉY ÃÂu { Ê^«Z f» dÌ·Z § ÉY] Y ÉZÌ¿
dÌ¨Ì¯ ¾Ì¼e
2- 8
Á Ã| ÉËÄ»Z¿/] ÉZ/Åd/Ì·Z § ÄÌ/¸¯ Y d/ Y cZ^/ d/Ì¨Ì¯ ¾Ì¼/e
µÂu ÂÀ» Ä] d/Ì¨Ì¯ ºf/Ì [ÂqZ/q { Ã|/ Ã{ZÌ/a É Äf/§ZË ¹Z/¿
|ÅYÂy ª¬v» Y ÄÂ]» dÌ¨Ì¯ ÉZÅ{Y|¿Z f/Y ÃÁ/a Ä°À/ËY Y ½ZÀ/Ì¼Y
Y Ìa . {{³ YmY ÃÁa µÂ/ { d/ËZ]Ê/» |À/ËY§ ¾/ËY .( 6 ) dyZ/
ÉËÄ»Z¿] [ÂqZq { Ä¯ ÊËZÅ dÌ·Z § , 9000 ÁËY ÉZÅ ÄÂ¼n» ¾/ËÂ°e
. |¿|Ê» [Âv» dÌ¨Ì¯ ¾Ì¼e Y Êz] 0 Y j¯Y |¿| s» dÌ¨Ì¯
|uYÁ ®/Ë Z/Ë d/Ì¨Ì ¯ ¾Ì¼/e /z] /Âe d/Ì¨Ì¯ ¾Ì¼/e \/¸£Y
. dÌ¿ ÉZ^mY »Y ¾ËY Z»Y ,{{³Ê» ¶Zu Ä]Z» Ê»Z¿ Z] Ê¿Z»Z
½Z»Z dËË|» Á ÃÁa dËË|» ºÌe ÉY/] d/Y ¾/°¼» ¾Ì¼/e
Ä¯ Ê/¿Y´Ë{ Á Éf/» ÉY/] Z/Ë ( Ê/¸yY{ d/Ì¨Ì¯ ¾Ì¼/e ) Ê/ËYmY
d//Ì¨Ì¯ ¾Ì¼//e ) {{//³ ¶//Zu ,|Àf//Ì¿ Ì//³{ ÃÁ//a { Ä//¿ÓZ §
.( ÊmZy
dÌ¨Ì¯ ¾Ì¼e ÉZÅÉ{Á Á
1- 3- 1- 8 z] { dÌ¨Ì¯ dËË|» ÉÄ»Z¿/] . dÌ¨Ì¯ dËË|» ÉÄ»Z¿]
1- 2- 8
.1
. dY Ã| tËe
dÌ¨Ì¯ µfÀ¯ ÉZÅ ÉÌ³ ÃY|¿Y . dÌ¨Ì¯ µfÀ¯ ÉZÅ ÉÌ³ ÃY|¿Y lËZf/¿ . 2
ÉY] Ê^·Z« { d/Ì¨Ì¯ µf/À¯ ÉÌ/³ ÃY|/¿Y Á ½Â/»M ª]YÂ/ Y |À/eZ^
. ¶Ì¸ve Á ÄËZ¬»
137
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» / ºfÅ ¶§
tË//e 2 - 3 - 1 - 8 //z] { Ê//eZÌ¸¼ ¦ËZ// e . Ê//eZÌ ¸¼ ¦ËZ// e . 3
. dY Ã |Ë{³
dÌ¨Ì¯ ¾Ì¼e ÉZÅ ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
ÉZÅ ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y . dÌ¨Ì¯ É/Ë Ä»Z¿/] ÉZ/Å ®Ì/À°e Á ZÅY/]Y
2- 2- 8
.1
{ |À¿YÂeÊ» ,|¿|/ tË/e 2- 1- 8 /z] { Ä/¯ d/Ì¨Ì¯ É/ËÄ»Z¿/]
. |¿Á Z¯ Ä] Ì¿ dÌ¨Ì¯ ¾Ì¼e
Äf§ZË dyZ É´¿Z] Y d Y cZ^ dÌ¨Ì¯ ÉÌ/¼» . dÌ¨Ì ¯ ÉZÅ ÉÌ¼» . 2
ÊËZZÀ dÌ¨Ì¯ ÉÌ/¼» ¥|/Å . d/Ì¨Ì¯ d/ËË|» ÉZ/Å d/Ì·Z § ËZ/ Y
ÉZÅÃÁa ËZ ZË ÉZm ÉÃÁa {°¸¼ |À¿YÂeÊ» Ä¯ d Y ÊËZÅÄf/yÂ»M
|À¿YÂeÊ» dÌ¨Ì¯ ÉZÅÉÌ¼» . |Àz] {Â^Æ] Y ÊËYmY ½Z»Z { {Â/mÂ»
Ã|Ë{ Â»M ½YÌ¼» Âe dY ¾°¼» Á Ã{Â] Ê§{Ze ZË Ã| É|À] ½Z/»
ÉZÅºfÌ dî cZR» ½Âq Êj·Zi ZzY ªË Y ZË Ê¿Z»Z ½Á{
. |¿Ë~a ¹Zn¿Y dÌ¨Ì¯
dÌ¨Ì¯ ¾Ì¼e ÉZÅÊmÁy
ËY//§Y d//Æm ¹Y|//«Y ¾¼//f» d/Ì¨Ì¯ {Â^//Æ] . d//Ì¨Ì¯ {Â^//Æ]
3- 2- 8
.1
É Y] Ã{Á/§Y {Â/ \/¯ ÂÀ/» Ä/] ÃÁ/a Ê /Ë YZ¯ Á Ê/z]iY
ÉZÅ{Â^Æ] ÉZ Ã{ZÌa {YÂ» \¸£Y { . |Z] Ê» ÃÁ/a ½Z/ ¨¿ É}
ÊuÔY ¹Zn¿Y ZË cYÌÌ¤e ÉZÅ dYÂy{ ÄÌ/Æe |À/»ZÌ¿ d/Ì¨Ì¯
cYÌÌ¤e ÄqZb°Ë µfÀ¯ Ä] Â]» ÉZ/Å Ä/ËÁ ª]Z/» Ä/¯ d/Y
|ÀÅYÂy YmY ( dY Ã| tËe 3 - 4 /z] { Ä/¯ Â/ ½Z/¼Å )
. |
dÌ¨Ì¯ µfÀ¯
3-8
¾ÌÌ e ÂÀ» Ä] ÃÁa z» lËZf¿ ] cZ¿ ¾ ¼f» dÌ¨Ì¯ µf/À¯
ÉY] ÊËZÅ ÃY ÊËZZÀ Á ê» dÌ¨Ì¯ ÉZÅ{Y|¿ZfY Z] ZÆ¿M d¬]Z»
µÂ { dËZ] Ê» |ÀËY§ ¾ËY . |Z] Ê» |ÀËZÂyZ¿ lËZf¿ ¶»YÂ ¥~/u
|À//¿Z» µÂ//v» lËZf//¿ ¶»Z// º//Å ÃÁ//a lËZf//¿ . {{//³ Y//mY ÃÁ//a
Á É|À] ½Z» {°¸¼ |À¿Z» Ã Áa dËË|» lËZf/¿ º/Å Á Z/Å{ÁM d/{
ZË dÌ¨Ì¯ µfÀ¯ z] Âe \¸£Y dÌ¨Ì¯ µf/À¯ . |/Z] Ê/» ÄÀ/ËÅ
138
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» / ºfÅ ¶§
Ê»Y·Y »Y ¾ËY Z»Y {{³ Ê» YmY Ä]Z» Ê/»Z¿ Z/] Ê¿Z»Z/ |/uYÁ ®/Ë
. dÌ¿
ÃËÁ Ä] dÌ¨Ì¯ ÉZ»M µfÀ¯ ÉZ¯ ¿Y{ dËZ]Ê» ÃÁa dËË|» ºÌe
{ Y ZÆ¿M [ÉZ¯ /¿Y{ ¾ /ËY ] Z/e ,|/Z] YY{ Y cÓZ¼f/uY Á ÉÌ/³ Ä/¿Â¼¿
,cZÂÂ» ËZ ½ZÌ» { . |Å{ ÉZË dÌ¨Ì¯ µfÀ¯ ÉZÅÊ/mÁy Ê/]ZËY
Ìze |À»{Â Y ¶Ë} {YÂ» ½ZÌ» ÉZÅ cÁZë ¾f¿Y{ ºÌe dY ¾/°¼»
: |Å{
ÃZ´¿ Á{ ) Ê/Z] Á ( |À/ËY§ Y Z/ÅZy ¾f/Y{ ÃZ/´¿ Á{ ) ÉÌ´/Ìa
.( ½ZËf» Y ZÅZy ¾fY{
ZÅÌ¤f» ÉÌ³Ä¿Â¼¿ Á (lËZf¿ ©Z^¿Y¹|/ Z/Ë ©Z^/¿Y) Ê¨Ì/Âe ÉÌ/³Ä/¿Â¼¿
|ËZ¼¿Ê» ÉÌ³ÃY|¿Y Y ©Z^¿Y Äm{ Ä¯ ÄfÂÌa ZÌ¬» ®Ë Z/Y] ÄnÌ/f¿)
.(dY Ã| É|À]Ã{
Ê Ì^ cZ§Yv¿Y ) Ê§{Ze ¶¸ Á ( µÂ¼ »Ì£ ÉZÅ{Y|ËÁ ) Z/y ¶/¸
.( |ÀËY§
Y« ÉY{YÁ z » ÉZÅÃ{Á|v» { ÄnÌf¿ Ä¯ÊeÂ { ) Z/ÅÉY{YÁ
{ ÄnÌf¿ Ä¯ÊeÂ { ) µfÀ¯ {Á|u Á ( |/Z]Ê/» µÂ^/«¶]Z/« ,{Ì/³
.( |Z]Ê» µfÀ¯ dve |ÀËY§ {Ì³ Y« µfÀ¯ {Á|u
dÌ¨Ì¯ µfÀ¯ ÉZÅÉ{ÁÁ
ºÅ ( dY Ã| tËe 1- 3- 2- 4 z] { ) Z/ÅZ¯ lËZf/¿ . Z/ÅZ¯ lËZf/¿
1- 3- 8
.1
Ä] Â]» cZÔY . {Â Ê» ¶»Z Y µÂ/v» lËZf/¿ º/Å Á |À/ËY§ lËZf/¿
ÃY¼Å Ä] dËZ]Ê» ( ÃÁa Ä»Z¿] Y ) Zf¿Y {Â» ZË Ã| ÉËÄ»Z¿] lËZf/¿
. |ÀZ] f{ { Ê «YÁ lËZf¿ cZÔY
139
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» / ºfÅ ¶§
1- 3- 1- 8 z] { dÌ¨ Ì ¯ dËË|» Ä»Z¿] . dÌ¨Ì¯ d/ËË|» ÉÄ»Z¿/] . 2
. dY Ã| tËe
tË//e 2 - 3 - 1 - 8 //z] { Ê//eZÌ¸¼ ¦ËZ// e . Ê//eZÌ¸¼ ¦ËZ// e . 3
. |¿Y Ã|
.|¿YÃ| tËe 3-3-1-8 z] { ÊYÁ ÉZÅdÆ§ .ÊYÁ ÉZÅdÆ§ . 4
dÌ¨Ì¯ µfÀ¯ ÉZÅ ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
,ÉÌ³ ÃY|¿Y ¶Ì^« Y ÊËZÅ d/Ì·Z § /] d/Y ¶¼f/» Ê/Z] . Ê/Z]
2- 3- 8
.1
. |¿Y Ã| |Æ e ,cZ»Y·Y Z] lËZf¿ d¬]Z» ¾ÌÌ e ÉY] Ä¯ ½Â/»M Á ËZ/»M
dÌ·Z § ®Ë ÄnÌf¿ dY ¾°¼» ) Êv /Å { d/Y ¾/°¼» Z/ÅÊ/ Z]
ZÅÊZ] . |¿Â ¹Zn¿Y ( {{³ ÊZ] ÃÁa ÊËZÆ¿ µÂv» ZË {Â ÊZ]
Á ZÅÉÌ¼» , µÂv» ÉZÅ É´¿Z] , ZÅ É´¿Z] -½Â/q Ê/¨¸fz» µZ°/Y Ä/]
½Z³YÁ ¾ËY ,É{]Z¯ ÉZÅÃÂu Y Êy] { ,|/¿Y Ã|/ Ã|Ì/»Z¿ Z/ÅÊ/]
. |¿Y{ ÊZy Á ªÌ «{ Ê¿Z »
®Ë lËZf¿ Y ÉËÂ e ÊËZ¼¿ Ê·fÀ¯ ÉZÅY{Â¼¿ . Ê/·fÀ¯ ÉZ/ÅY{Â¼¿ . 2
µfÀ¯ dve ¾ÌÌ e dÆm ZÅY{Â¼¿ ¾ËY Y . |ÀZ]Ê» ½Z» f] { |À/ËY§
Âe lËZf¿ { ZÅ cÁZë ZËM ,µZj» ÉY] ) dY Ã| Ã{Z¨fY |À/ËY§ ½{Â/]
¶¸ ¹Y|¯ , µÂ¼ »Ì£ ÉZÅ {Y|ËÁ ZË |¿Y Ã|»M {Â/mÁ Ä /] Ê§{Z/e cZ§Y/v¿Y
µfÀ¯ dve É|ÀËY§ Ä¯ Ê»Z´ÀÅ .( . |¿{³ tÌv/e Á ÊËZ/ZÀ d/»Ó
Ê]ZÌf{ ÉY] dY ¾°¼» |ÀËY§ ¾ËY . {Â¼¿ ºÌÀe Y |ÀËY§ |ËZ^/¿ ,d/Y
Y ½M dËZ] Ê¼¿ dY µfÀ¯ dve Ä¯ Ê¿Z» Z»Y {Â Ã{Y{ ÌÌ¤e {Â^Æ] Ä/]
. {Â¼¿ ºÌÀe
ÊmÁy Ì¤f» Â¿ Å ] cZ¿ ÉY ] dY ¾°¼» Ê/·fÀ¯ ÉZ/ÅY{Â¼¿
ÉÌ´Ìa ÉY/] {YÂ/» \/¸£Y { Z/ÅY{Â¼¿ ¾/ËY Ä°À/ËY Z/] . |¿Â/ Ã{Z¨f/Y
Y« Ã{Z¨fY {Â» Ã|/ ÄfyZ/ ÉZ/ÅÄf/{ -½Â/q ÉY/°e ÉZ/Å d/Ì·Z §
,ÄÀËÅ Á É|À] ½Z» ÉZÅ cËZ¤» cZ¿ ÉY] |À¿YÂeÊ» ¾ÌÀr¼Å |¿Ì³Ê»
ËZ ZË ÃÁa {ZÀY { {ÂmÂ» ÉZÅZy ,Ã{Á|v» cYÌÌ¤e [ÁZÀe Á ½YÌ/»
dËË|» |ÀËY§ ½{Â] µfÀ¯ dve ¾ÌÌ e Ä] ®¼¯ ÂÀ» Ä] ÊfËË|» lËZf¿
{°¸¼ ÉY/] Ê/·fÀ¯ Y{Â/¼¿ ®/Ë 4- 8 ¶°/ . |¿Â/ Ã{Z¨f/Y ÃÁ/a
. dY ÃÁa É|À] ½Z»
Ê¿YÁY§ ZY] Ä¯ dY Ê»Y³ÂfÌÅ ÂeZa Y{Â¼¿ . ÂeZa ÉZÅY{Â¼¿ . 3
ZË Ä¿Â³ Âe lËZf¿ Y É{Y| e Äq |Å{ Ê» ½Z ¿ Á Ã| \/e» Â/«Á
140
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» / ºfÅ ¶§
.( |ÌÀ¯ Âm 5 - 8 ¶° Ä] ) |¿Y Ã|»M {ÂmÁ Ä ] z» d/¸ É Äf/{
,{Á Ê» Z¯ Ä ] ÊuÔY ¹Y|«Y dËY|Å ÉY/] Ã{ Z/Y] ÉZ/ \/e»
sÔY ÉY] Y|f]Y { dËZ] Ê» ÃÁa d/ËË|» ºÌ/e Ä/¯ \/Ìee ¾/Ë|]
. |¿{³ Ê» \mÂ» Y [ÂÌ { Y| e ¾ËfÌ] Ä¯ |ËZ¼À] ¹Y|/«Y ÊeÔ°/»
Ä¯ |ÀZ] Ê» ê» ÂeZa ¶Y Ä] Ê/»ÂÆ¨» /¿ Y ÂeZ/a ÉZ/ÅY{Â¼¿
Y É{ZË {Y| e ¶¸ Y Ê¼¯ 0 Z f^¿ {Y| e µÂ¼ » Â Ä] -d/Y |¬f/ »
½YÂÀ Z] ¹ÂÆ¨» ¾ËY Y 0 Z »Â¼ . |¿ÁM Ê» {ÂmÁ Ä] Y [ÂÌ Z/Ë cÔ°/»
|{ 20 Y cÔ °» |{ 80 ½M ª^ Ä¯ {Â Ê» {ZË 20 / 80 ¶Y
. | ¿ Ì³ Ê» cP¿ ¶¸
Ä »Zm Y Êz] [Zzf¿Y ¾¼f» ÉZ»M ÉÌ³ Ä¿Â¼¿ . ÉZ»M ÉÌ³ Ä/¿Â¼¿ . 4
Ä¬¿ 10 Ê§{Ze [Zzf¿Y ,µZj» ÉY] ) |Z]Ê» ÊZ] dÆm ÄmÂe {Â/»
|¿YÂeÊ» \¸£Y \ZÀ» ÉÌ³ Ä¿Â¼¿ .( É{Â» 75 dÆ§ ®/Ë Y Ê/|ÀÆ»
®Ë ÉZ»M ÉÌ³ Ä¿Â¼¿ hv^» { . |Å{ ÅZ¯ Y dÌ¨Ì¯ µfÀ¯ ÉZÅÄÀËÅ
,É{]Z¯ ÉZÅÃÂu Êy] { -{Y{ {ÂmÁ Ä uÔ» ¶]Z« ZÌ] ¿Y{ Ã°Ìa
ÉZ//Å ®Ì//À°e Y Ê Ì//Á {Y|// e Z//] ÊËZÀ//M ÃÁ//a d//ËË|» ºÌ//e ÉY//]
. dY ÉÁ ÉÌ³ Ä¿Â¼¿
. dY Ã|Ë{³ tËe 3- 2- 1- 8 z] { ÊËZ¼¿ ½ZËm . Ê/ËZ¼¿ ½ZË/m . 5
Â«Á Ê´¿Â´q ¶Ì¸ve Ä] ®¼¯ ÂÀ» Ä] dÌ¨Ì¯ µf À¯ { Ê/ËZ¼¿ ½ZË/m
. {ÂÊ» Äf§³ Z¯ Ä] cÔ°»
141
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» / ºfÅ ¶§
ÊZË ÉZÅ ®ÌÀ°e ÉÌ/³Z¯ Ä /] ¾¼/f» |/¿Á ¶Ì/¸ve . |/¿Á ¶Ì/¸ve . 6
. |Z]Ê» Äf~³ lËZf¿ ÉÄËZa] ÊeM ÉZ/Å¶/uZ» Ê/ÀÌ] Ì/a ÂÀ/» Ä/]
: {ÁÊ» Z¯ Ä ] ¶Ë} {YÂ» ] cZ¿ ÉY] \¸£Y |¿Á ¶Ì¸ve
{Y| e Äq , |¿YÃ| ÊËZZÀ \Ì ZË Zy {Y|/ e Ä/q / Ê/À§ {/°¸¼
. |¿YÃ|¿Z» Ê«Z] Ã|¿sÔY
Y {Y|// e Ä//q Ê//¿Z» ÉÃÁ{ //Å { / É|À//]½Z//» Á ÄÀ//ËÅ {//°¸¼
. |¿YÄf§ZË Ä¼eZy ÊÆmÂe¶]Z« ÉZÅcËZ¤» Z] ZÅdÌ·Z §
dÌ¨Ì¯ µfÀ¯ ÉZÅ ÊmÁy
Ã| tËe 1 - 3 - 2 - 8 z] { d/Ì¨Ì¯ {Â^/Æ] . d/Ì¨Ì¯ {Â^/Æ]
3- 3- 8
.1
. dY
¹Ô«Y . | |ÀÅYÂy { ZË Äf§Ë~a Ã| ÊZ] ¹Ô«Y . ÊË~a cZ¼Ì¼/e . 2
3- 3- 3- 8 z] { ) |ÀZ] ÄfY{ ZÌ¿ ÉZ¯ ÃZ]Á{ Ä] dY ¾°¼» Ã|/ {
.( dY Ã| tËe
ÂÀ» Ä] Äf§³ ¹Zn¿Y ¹Y|«Y Y d Y cZ^ ÉZ¯ ÃZ]Á{ . ÉZ¯ ÃZ/]Á{ . 3
. cZz» ZË cZ»Y·Y Z] ª^À»Z¿ ZË [ÂÌ » º¸« ®/Ë ½{Â/¼¿ ª^/À»
142
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» / ºfÅ ¶§
ÉZÅ ÃÂu \¸£Y { ,Ãf/À»Ì£ ÉZ/¯ ÃZ/]Á{ Ã/ËÁ Ä/] ,ÉZ/¯ ÃZ/]Á{
ÃÁa ºÌe . |Z] Ê» ÃÁa [ ÄÀ/ËÅ ] Y É|/ e µÂ/¼ » d/¸ É{/]Z¯
½{Â¼¿ ÄÀÌ¼¯ ÉY/] Y {Â/y /Ë~a ÄÌ/mÂe Ô/e Ê/»Z¼e d/ËZ] Ê/»
. {|À] Z¯ Ä] ZÅ ÉZ¯ ÃZ]Á{
. {Â Âm 3- 3- 1- 8 z] Ä] . Ã| ¶Ì/¼°e Ê/ YÁ ÉZ/Å d/Æ§ . 4
ÉZÅ dÆ§ dËZ]Ê» ,{ÂÊ» Ã{Z¨fY ÊYÁ ÉZÅ dÆ§ Y Ä¯ Ê»Z´ÀÅ
. |¿{³ ÂÀ» ÃÁa ª]YÂ Y Êz] Ã| ¶Ì¼°e ÊYÁ
ZË ÊuÔY ¹Y|«Y ¾¼f» É|ÀËY§ cZ¼Ì/Àe . |ÀËY§ cZ¼Ì/Àe . 5
µfÀ¯ É Z/Å ÉÌ/³ ÃY|/¿Y É ÄnÌ/f¿ ½YÂÀ/ Ä/] ÉÂ/§ Ä¿YÌ´/Ìa
|//Z] ¹Ó d//Y ¾//°¼» ,{YÂ//» Ê//y] { . |À//Z] Ê//» d//Ì¨Ì¯
cYÌÌ¤e É ÄqZb°Ë µfÀ¯ ÉZ/Å Ä/ËÁ ª]Z/» |À/ËY§ cZ¼Ì/Àe
. |¿Ë~a ¹Zn¿Y
143
9 ¶§
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|»
ÉY] Ä¯ dY ÊËZÅ|ÀËY§ É Ã|¿Ì³]{ ÃÁ/a Ê¿Z/¿Y ]ZÀ/» d/ËË|»
¹Ó ÃÁ//a { Ì//³{ {Y//§Y Y É//] Z¯ ¾//Ëe z]//iY Ä//] Ê//]ZË d//{
,½YY~³ ÄËZ» , ÃÁa ½Z ¨¿ É} ¹Z¼e ¶»Z [ d/ËË|» ] ¾/ËY . |/Z] Ê/»
z] { Ä¯ |Z] Ê» ¾ËËZ Á Ê¬Ì¬u ½YZ¯|¿Y d{ ,Z¯ ,½ZËf»
Ë Ê¸Y ÉZÅ|ÀËY§ Y Ê¸¯ É |Ë{ 1 - 9 ¶° . dY Ã|/ tË/e 2 - 2
: |ËZ¼¿Ê» ºÅY§ Y
, ZÅ ¬¿ ÉY~³YÁ Á ÉZ |Àf» ,ÊËZZÀ / Ê¿Z»Z ÉË Ä»Z¿] . 1- 9
. ÃÁa ÊÅ{ Y³ ]YÁ Á ZÅ dÌ·ÁR»
Ê¿Z¿Y ]ZÀ» ½{Z¼³ Z¯Ä] Á [Z/f¿Y / Ê¿Z/¿Y ÉÁÌ/¿ [~/m . 2- 9
. ÃÁa { ZÌ¿{Â»
ÂÀ» Ä] ÊÅÁ³ Á É{§ ÉZÅÊ´fËZ ÉÄ Âe / ºÌe ÉÄ /Âe . 3- 9
. ÃÁa {°¸¼ ËY§Y
É Z Å Ã Â u Ë Z / É Z Å | À /Ë Y § Z /] Á /´ Ë | ° Ë Z /] Z Å | À /Ë Y § ¾ /Ë Y
Ã Á a É Z Å Z Ì ¿ Ä ] Ä f ] | À Ë Y § Å . | ¿ Y { ¶ » Z e Ê ] Â y Ä /] /¿ Y {
Y Ê Å Á ³ Z Ë f Ì ] { Y § Y Z Ë { § ® /Ë Ô /e ¾ ¼ / f » | /¿ Y Â e Ê/»
.|Z] {Y§Y
Y f Y ÃÂmÁ Z] Yn» ÉZÀ cÂ Ä/] ZÅ|À/ËY§ ZnÀ/ËY { Ä/q /³Y
ZnÀËY { Ä¯ ÊËZÅ ÃÂÌ Ä ] ¶¼ { dY ¾°¼» ,|¿YÃ| Ã{Y{ ËZ¼¿ ¾/Ì »
Ä] É|ÀËY§ cÔ»Z e . |À/Z] Äf/Y{ ¶»Z/ e Á Ê¿Z/Âa º/Å Ã|/¿ tË/e
. dY Äf§³ Y« hv] {Â» 3 ¶§ { ¶Ìë
ËY ®Ë { {Y§Y Z] {Ây] {Â» { cZÌ/]{Y ¾/Ë{ZÌÀ] ÉÃ°Ì/a ®/Ë
: Y |ÀeZ^ {| f» cZÂÂ» ¾ËY Y É{Y| e . {Y{ {ÂmÁ ÉZm Á ÊeZÌ¸¼
, 4- 2 //z] { Ä//¯ É//´Ë{ {YÂ//» Á Ã//¯Y~» ,cZZ^//eY ,É ^//Å
. dY Ã| tËe Ê»Â¼ dËË|» É|Ì¸¯ ÉZÅ cZÆ»
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» / ºÆ¿ ¶§
cZÂÂ» ËZ Á {Z/Y ,É´Ì/]» , Ì/´¿Y {Z/nËY ,ZÌ/fyY /ËÂë
. {Y§Y Z] {Ây] Ä] Â]»
Z] ÄÆmYÂ» Ä] Â]» cZÂÂ» ËZ Á Z/ e Z/] Ä/ÆmYÂ» ,ÉZ/ ºÌ/e
. ZÅ ÃÁ³
cY//¬» ,É//³Z¯ //]YÁ ,Z//¬]Y ,ÁÌ//¿ [~//m ,{//°¸¼ Ê ]ZÌ//Y
]ZÀ» {¯Z¯ É ÃY{Y Ä ] Â]» cZÂÂ» ËZ Á ÊÀ¼ËY Á d/Y|Æ]
. Ê¿Z¿Y
dËË|» Á É^Å ÉY] 0 Z ¼Ì¬f/» , Â/Â» ¾/ËY É Ã|/¼ /z]
dËË|» ºÌe Á ÃÁa Ë|» Á dY µ Z ¼ Y ¶]Z/« Z/Å ÃÁ/a { {Y/§Y
ZÆ¿M ¾ÌÀr¼Å {ÂmÁ ¾ËY Z] . |À Z] ZÀM Z/Æ¿M Z/] d/ËZ] Ê/» ÃÁ/a
½YÂÀ Ä] . |ÀZ] Zu ÃÁa { ¿Y{ ¾ËY {]Z¯ Ê´¿Â´q Ä] |ËZ]
: µZj»
Á Êz ]YÁ 0 Ó Â¼ » Ä¯ d/ Z À » ¾/Ë | ] Z/Å ÃÁ/a Ê/f«Â» d/ÌÅZ»
\ « Y» |ËZ] ÃÁa dËË|» ºÌe . {Â] |ÅYÂy |Ë|m Ì¿ Á Êf«Â» , Ê¿Z»Z
~³{Á ]YÁ ¾ËY ÉY] Ä ¯ |ËZ/¼¿ [Zzf/¿Y Y Ê/ËZÅ ®Ì/À°e Ä/¯ |/Z]
. |ÀfÅ \ZÀ»
Ä] ÉYÄ¸u» Y ÃÁa Â^ Z] \/¸£Y ÃÁ/a ½Z/ ¨¿ É} {Y|/ e Á d/ÌÅZ»
,ÄnÌf¿ { . {¯ |À/ÅYÂy Ì/Ì¤e , eZÌ/u ÉÄy/q Y /´Ë{ ÉÄ¸u/»
145
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» / ºÆ¿ ¶§
{ d//Y ¾//°¼» |Àf//Å z]//iY Ä¸u//» ®//Ë { Ä//¯ Ê//ËZÅ ®Ì//À°e
|Z] \«Y» |ËZ ] ÃÁa dËË|» ºÌe . |ÀZ^¿ z]/iY /´Ë{ ÉYÄ¸u/»
\ZÀ» ÃÁa ÉZ m ÉZÅZÌ¿ ÉY] Ä¯ {Ì³ Z¯ Ä] Y Ê/ËZÅ ®Ì/À°e Ä/¯
. |ÀfÅ
ºÌe ºÌ¬f » dÌ·ÁR» c|¿ Ä/] Ê¿Z/¿Y ]ZÀ/» ÉY{Y ÉZ/Å d/Ì·Z §
Ê§Z¯ É ÃY|¿Y Ä] |ËZ] ºÌe ¾ËY , {ÂmÁ ¾ËY Z] . {Â Ê» [Âv» ÃÁa
ÃZ³M [ ZÆ ¿M ] ÉZ³Z Y ½ZÀÌ¼Y µÂu ÂÀ» Ä/] ÉY{Y cZ»Y/·Y Y
. |ÀZ]
Ê¿Z»Z ZË d À Ä] Äf] ÃÁa ½YË|» dY ¾°¼» ¾/ÌÀr¼Å : Ä/mÂe
Ìye Á {|n» ËYM µZ^« { ÊËZÅ dÌ·ÁR/» , |/¿Y{ ª/¸ e ½M Ä/] Ä/¯
. |ÀZ] ÄfY{ Ê¿Z¿Y ]ZÀ»
Ê¿Z»Z ÉË Ä»Z¿]
1- 9
ÉY~³YÁ Á ÉZ |Àf» ,ÊËZZÀ Ã|¿Ì³]{ Ê¿Z»Z ÉË Ä»Z¿/]
,ZÅ ¬¿ . |Z] Ê» ÃÁa ÊÅ{ Y³ ]YÁ Á ZÅ dÌ·ÁR /» , Z/Å /¬¿
ZÅ ÃÁ³ Ä] ZË {Y§Y Ä] | À ¿YÂe Ê» ÊÅ{ Y/³ /]YÁ Á Z/Å dÌ·ÁR/»
Én» ½Z»Z Y Êf¼« dY ¾°¼» ZÅ ÃÁ³ ZË {Y§Y . | ¿ Â Y~/³YÁ
z] ®Ë Z] \¸£Y Ê¸yY{ ÉZÅ ÃÁ/³ . |À/Z] ½M Y kZ/y Z/Ë ÃÁ/a
ê» ÉY|]Zu ZË Ê]ZËYZ] ,Ê/|ÀÆ» ½Â/r¼Å Z/y ÉY Ä¨Ì/Á
. |ÀfÅ
Y Êf¼« ½YÂÀ Ä] Ê¿Z»Z ÉË Ä»Z¿] ºY z] ,ZÅ ÃÁ/a j/¯Y {
|ÀËY§ ¾ËY lËZf¿ , {ÂmÁ ¾/ËY Z/] . {{/³Ê/» ¹Z/n¿Y ÃÁ/a ÉÄÌ/·ÁY ¶uY/»
Â Ä] , ½M ÉYmY dÌ¸]Z« Y¼f/Y Y ½ZÀ/Ì¼Y µÂ/u ÉY/] d/ËZ]Ê/»
´Ë{ ÄÌ·ÁY ½Z»Z Ä¯ ÊeÂ { . |¿ Â/ É/´¿Z] ÃÁ/a µÂ/ { ºÀ/»
. {Â ¼¿ ¿|Ë|ne ½M { ²¿{Ê ] dËZ]Ê» , |Z^¿ z]iY
cZ»Y//·Y //] Ã|//¼ É//iY ÃÁ//a Ê¿Z»Z// ZfyZ// Ä//¯ Z//n¿M Y
Z] \/¸£Y Ê¿Z»Z/ É/Ë Ä»Z¿/] , d/Y{ |/ÅYÂy ÃÁ/a cZZ^/eY
ZêY ( {Â Ê» tË/e 1 - 10 /z] { ) cZZ^/eY É/Ë Ä»Z¿/]
. {Y{ Ê ´ÀeZ´Àe
146
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» / ºÆ¿ ¶§
Ê¿Z»Z ÉË Ä»Z¿] ÉZÅ É{ÁÁ
Äf{ Ä Y Ê°Ë { 0 Ó Â¼ » ÃÁa Y f Y ÃÂ/mÁ . ÃÁa Y fY ÃÂmÁ
1- 1- 9
.1
: |¿Ì³ Ê» Y« Ë
½ZÌ» Ê¼Ì£ Á Ê¼ ÊÅ{ Y³ ]YÁ / Ê¿Z»Z Y f/ Y ÃÂ/mÁ
Ê¸Ìy |¿YÂeÊ» Ê¿Z»Z/ Y f/ Y ÃÂ/mÁ . Ê¿Z»Z/ ¦¸f/z» ÉZ/Å|uYÁ
ºfÌ ®Ë ÉÄÌÆe ,µZj/» ½YÂÀ/ Ä/] . |/Z] Ã{Z/ ZÌ/] Z/Ë Ã|Ì/rÌa
¾Ë|Àq ¾Ì] Ê´ÀÅZ¼Å ¹¸f» dY ¾°¼» Á{ ÃY cZZêY É Ã|Ì/rÌa
ÉZy ®Ë § Ä¯ Ê·Zu { |Z] µZ ¾Ë|Àq Ê { Ê/§ Z°¿Z¼Ì/a
Ze dY ¾°¼» ,Yn» Ê¸v» { Ã|\¿ ºfÌ ®Ë { Ê/ËÂ¿Ä»Z¿/]
[ Z¯ ] ,cZÌ¸¼ ½ZÀ¯Z¯ Á ]Z¯ ½{Â¼¿ ¸» Y fÌ] Ê¼¯ ,Z¯ ½Z/ËZa
. |Z] ÄfY{ ZÌ¿
¾Ì] Ê¼Ì£ Á Ê¼ ÊÅ{ Y³ /]YÁ / Ê/À§ Y f/ Y ÃÂ/mÁ
¶uY» µÂ { ÊÀ§ Y f Y ÃÂmÁ . ¦¸fz» ÊÀ§ ÉZ Å ¾/Ë ¶/a Ê/Ë{
¾Ì|ÀÆ» Âe Ä¯ ÃÁa É ÄÂ v» s ,µZj» ½YÂÀ/ Ä/] ) ÃÁ/a
¾Ì|ÀÆ» Âe Ã | ÄÌÆe d¸°Y Z] |ËZ] dY Ã|/ ÄÌ/Æe ½Y/¼
- µZj» ½YÂÀ Ä] ) ÃÁa ¶uY» ¾/Ì] { º/Å Á ( |/Z] Z³Z/ ÃZ/
ÉY] |ËZ] Ä¯ {|n» ÌÆne ºÌe Ä] ¶Ì^»ÂeY ÊuY ºÌe Ä¯ Ê/»Z´ÀÅ
ÄWYY Y {Ây Z¯ lËZf¿ ,|À¯ {ZnËY dyZ/ d/Ì¸]Z« ÄÌ/¸¬¿ É Ä¸Ì/Á
. |¿Y{ {ÂmÁ ( |Å{ Ê»
¾Ì] Ê¼Ì£ Á Ê¼ ÊÅ{Y³ ]YÁ / É{§ ¾Ì] Y f/ Y ÃÂ/mÁ
. |ÀÀ¯Ê» Z¯ ÃÁa { Ä¯ Ê¨¸fz» {Y§Y
Ä¯ Ê»Z´ÀÅ 0 Ô j» ,|¿Y{ {ÂmÁ ½Z» ºÅ Â Ä] \¸£Y Y f/ Y ÃÂ/mÁ ¾/ËY
É|Ì¸¯ cZuÔ» ,ÊuY ÉÄ R » ®Ë Âe Ã| ¹Y|zfY Z/¼ » ®/Ë
147
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» / ºÆ¿ ¶§
Ä] Z ÀMZ¿ ½Z¼ fyZ Z°¿Z¼Ìa ÉÃÁa d/ËË|» ºÌ/e ®/Ë ÉY/] Y Ê/uY
. |ËZ ¼¿Ê» tËe , ÂÂ»
¦Ë e Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe cZ»Y·Y . Ê¿Z/¿Y ÉÁÌ/¿ ¾/Ì»Pe cZ»Y/·Y . 2
Äq { Á ZÅ ÃÁ³ ZË {Y§Y Â¿ Äq Y ÊË ZÅ Ê´fËZ Â¿ Ä/q Ä/¯ |À/¯Ê/»
Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe cZ»Y·Y . |Z] Ê/» ZÌ/¿ {Â/» Ê/¿Z» ÉZ/Å [ÂqZ/q
] ZÀ» ÉË Ä»Z¿] ¾/Ìu { Ä/¯ |/Z]Ê/» ]ZÀ/» ¶/¯ cZ»Y/·Y Y Ê/z]
.( dY Ã| tËe 1- 7 z] { ) |¿Y Ã| ÊËZZÀ
. |ÀËZ¼¿Ê» {Á|v» Y ÃÁa ºÌe ÉZÅ [Zzf¿Y Ä¯ |ÀfÅ Ê¸»YÂ {ÂÌ« . {ÂÌ« . 3
. {Â |Ì¬» Ê¨¸fz» © Ä] |/¿YÂeÊ/» ÃÁ/a ®/Ë Ê¿Z»Z/ ÉZ/Å[Zzf/¿Y
|Ì¬» Y ÃÁa ºÌe ÊÅ{ ½Z»Z Ê/´¿Â´q |À/¿YÂeÊ/» Ä/¯ Ê/»Â¼ ¶/»YÂ
: dZÆ¿M Ä] {Á|v» Ä¿ Ê·Á Ë { YÂ» ¶»Z |ÀËZ¼¿
½M Ê¸//Y ZfyZ// Ä//¯ Ê¿Z»Z// / É//n» ½Z»Z// Ê¿Z»Z// ZfyZ//
ÊËeZ» ½M Ê¸Y ZfyZ Ä¯ Ê¿Z»Z Ä] d^¿ |Z] ÉÂ/« Ê/ËeZ»
Äf§³ ¿ { ÃÁa Ë|» ÉY] É e ²¿a 0 Z f^/¿ /¬¿ , d/Y ¦Ì /
- 2 z] Ä ] Ê¿Z»Z ÉZÅZfyZ {Â» { e Ê¸Ìë hv] ÉY] ) d/Y
.( {Â Âm 3- 3
ZË ZÅ ÄË{ZveY Z] É {Y{Y« ÉZÅ ª§YÂe / Ê ¼m É Ã¯Y~» ÉZ/Å ª/§YÂe
//]YÁ Z//Ë Z//Å //¬¿ ¹¸f//» |//¿YÂe Ê//» É//³Z¯ É Z//Å ÃÁ//³ ËZ//
¨¿ É} ®/Ë É/³Z¯ ÃÁ/³ /«YÁ { ) |/Z] Ê/Zy Ê/Å{ Y/³
.( { Â Ê» [Âv»
ºÌ//e É Z//Y Ä//¯ ÊeÂ// { / ÃÁ//a d//ËË|» ºÌ//e d//ÌvmY
Ã| ª§Â» Äf/~³ { Ê/ÀÌ » ÉZÅZfyZ/ Z/] ÃÁ/a d/ËË |»
dËZ¼u Ã|ÀËM { Ê Æ]Z» ÉZÅZfyZ Y 0 Ó Z¼f/uY Z/Æ¿M ,|À/Z]
. { Â¼¿ |ÀÅYÂy
ÃÁa ÊÅ{ ½Z»Z Á \¸£Y / Zf/¿Y {Â/» Ê¿Z/¿Y ÉÁÌ/¿ [Z/f¿Y
. {Ì³Ê» Y« Zy É{Y§Y ÉZÅÊ´fËZ ÌiPe dve
Ê¿Z»Z ÉË Ä»Z¿] ÉZÅ ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
Ä] É|u Ze ZÅ ÃÁa j¯Y Z»Y ,|Z]Ê/» Zf/°Ë ÃÁ/a /Å |À/qÅ . Z/ÅÂ´·Y
2- 1- 9
.1
ZË dÌ·ÁR» Á ¬¿ ¦ËZ e Y Ã{Z¨fY . |/¿Y{ dÅZ^/ /´Ë{ ÉZ/Å ÃÁ/a
|ÀËY§ Ë/e Ä/] |/¿YÂeÊ/» , Ä]Z/» ÉÃÁ/a ®/Ë Ê/Å{Y/³ /]YÁ
. |ËZ¼¿ ®¼¯ Ê¿Z»Z ÉË Ä»Z¿]
148
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» / ºÆ¿ ¶§
,ZÅ Ê» y Z/Å ½Z»Z/ Y ÉZÌ/] . Ê¿Z/ ¿Y ]ZÀ/» Z/¯ µYÁ . 2
dËË|» ºÌe Ä] |À¿YÂe Ê» Ä¯ |¿Y{ ÊÂÀf» ÉZÅ ÄËÁ Á ZÅ ½Â¼À/Å
½YÂÀ Ä] . |ÀËZ¼¿ ®¼¯ Ê¿Z»Z ÉË Ä»Z¿] ¦¸fz» {Z ]Y { ÃÁa
« Ê]» » º/q Ä/] ½Y/Ë|» Ä/] Ä/¯ Ê¿Z»Z/ {Y{ µZ¼f/uY ,µZj/»
ÊeY|Àf» « É´ Ì]» » /¬¿ ÉZ/¨ËY Ê/´¿Â´q {Â/» { ,{/´¿ Ê/»
. |Z] Äf Y{
ÊÁ Ä¯ {Y{ {ÂmÁ cZÌ]{Y ½Ô¯ É Ã°Ìa ®Ë . Ê¿Z»Z ÉÂX/e . 3
. |À¯ Ê» tËe ,|]ZË ZfyZ dËZ] Ê» Á |¿YÂe Ê» ½Z»Z/ Ä/¯ Y
cZÌ]{Y É Ã°Ì/a ¾/ËY Y ®/qÂ¯ É ÄÂ¼n»/Ë ®/Ë ZÆÀ/e |À/qÅ
,dY Ã{Y{ Y« ÄmÂe {Â» Y ÉY ÃÁa ÉZÅ ½Z»Z/ Ã/ËÁ Â/ Ä/]
Â Ä] Ê¿Z»Z ÉÂXe ÂÂ» Z] d/ËZ] Ê/» Ã Á/a d/ËË|» ºÌ/e
cZ»Y·Y ÉÂ´ zZa ÉfÆ] Âv¿ Ä] |À/¿YÂf] Z/e |¿{/³ ZÀ/M Ê/»Â¼
. | ÀZ] ÃÁa
dËZ]Ê» ¦¸fz» ½Z ¨¿ É} ÉZÅZÌ¿ Á ½Z ¨¿ É} d/ËÂÅ . ¨¿ É} ¶Ì/¸ve . 4
¶Ì¸ve {Â» , | |ÅYÂy ZY ZÆ¿M ÉZÅZÌ¿ Ä°À Ë Y Y ½ZÀÌ¼Y µÂu ÉY/]
tËe e Ê¸Ìë Â Ä] Y ¨¿ É} ¶Ì¸ve 1- 2- 1- 10 /z] . {Ì/³ Y/«
. |ËZ¼¿Ê»
Ê¿Z»Z ÉZÅÉË Ä»Z¿] ÉZÅÊmÁy
¹Zn¿Y ÉZ¯ Äq Ê¯ Äq ) ZÅ /¬¿ . dÌ·ÁR/» Á /¬¿ ÉY~/³YÁ
3- 1- 9
.1
ÃÁa ( {Ì³ Ê» Ê¼Ì¼e Äq Ê¯ Äq ) ÉZ/Å dÌ·ÁR/» Á ( |/Å{ Ê/»
ZÅ dÌ·ÁR» Á ZÅ ¬¿ . {Â Y~³ YÁ ÃÁa Ê/f¬» ½Z/ ¨¿ É} Ä /] |ËZ/]
ZÅ dÌ·ÁR» Á ZÅ ¬¿ j¯Y . |ÀËZ¼¿ ÌÌ¤e ½Z» d~³ Z] dY ¾/°¼»
Ë|» - ¶j» |ÀfÅ Ì/³{ ÃÁ/a Z/¯ { Ä/¿ÓZ § Ä/¯ Ê/¿Z ¨¿ É} Ä/]
Ê¬Ì¬u ½YZ¯|¿Y d{ Á ÃÁ/a d/ËË|» ºÌ/e É Z/Y ËZ/ ,ÃÁ/a
. | |ÅYÂy Y~³YÁ
ÊeZÌu ÃÁa Ë|» ÉZÅdÌ·ÁR» Á ZÅ¬¿ Z/ÅÃÁ/a j/¯Y { 0 Ó Â/¼ »
. |ËZ¼¿Ê» ÌÌ¤e ÉÌ´¼q Â Ä] É{]Z¯ ÉÃÂu Z] \ZÀf» Z»Y ,dY
¦Ë e Z] Ê/´ÀeZ´Àe Â/Ä/] d/ËZ]Ê/» ÃÁ/a ÉZ/ÅdÌ·ÁR/» Á Z/Å/¬¿
Ä] ,RAM ZË) dÌ·ÁR» ÉY~³YÁ ËeZ» ®Ë .|/Z] ^/e» ÃÁ/a ÉÃ{Á|/v»
{ .{Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ÂÀ»¾ËY Ä/] \/¸£Y ,({Â/ Â/m 2-9 ¶°/
Ê¨¸fz» sÂ { |À¿YÂeÊ» dÌ·ÁR» ÉY~³YÁ ÉZÅËeZ» ,e±] ÉZÅÃÁa
149
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» / ºÆ¿ ¶§
sÂ Ä] Â]» dÌ·ÁR» ÉY~³YÁ ËeZ» ®Ë ,µZj» ½YÂÀ/Ä/] .|¿Â/ ÄÌ/Æe
ÉZÅÄ¨·R» Y ®Ë Å µÁR» ,|uYÁ ZË ÃÁ³ ¹Y|¯ Ä¯ |À¯ ¦Ë e |¿YÂeÊ/» /eÓZ]
Â]» dÌ·ÁR» ÉY~³YÁ ÉZÅËeZ» Ä¯Ê·Zu { ,|Z]Ê» Z¯ d° ZfyZ
¾Ì » ÉZÅdÌ·Z § ÉY] ZÅdÌ·ÁR» Á ZÅ¬¿ ÉY~³YÁ dÆm e¾ÌËZa sÂ Ä/]
.|¿Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ÃÁ³ ½Á{ { z» {Y§Y Ä]
ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe dËË|» ÉÄ»Z¿] . Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe dËË|» ÉÄ»Z¿] . 2
ÃÁa ºÌe { Ê¿Z¿Y ]ZÀ» Ä¿Â´q Á Ê¿Z» Äq Ä¯ |À¯Ê» tË/e Ê¿ Z/¿Y
ÉÄ»Z¿] . | |ÀÅYÂy ÄfY~³ ZÀ¯ ÃÁa Y ZË Á |¿Â/Ê/» Äf/§³ Z/¯ Ä/]
,Ê¼Ì£ ZË Ê¼ |¿YÂeÊ» ÃÁa ÉZÅZÌ¿ Ä] Äf] Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¾/Ì»Pe
ÃÁa Ê¸¯ É Ä»Z¿] Lm Ä»Z¿] ¾ËY . |Z] fz» 0 Ô »Z¯ Z/Ë ¶/¨» ZÌ/]
.( {Â Âm ÃÁa É Ä»Z¿] ¾ËÂ°e 1- 4 z] Ä] ) {ÂÊ» [Âv»
ÉZÅY{Â¼¿ ÉÃ|¿Ì³]{ \¸£Y Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe d/ËË|» ÉÄ»Z¿/]
. dY Ã| tËe 3- 9 ¶° { Ä¯ |Z]Ê» ] Z À» Ê¿Âf
( ZÅ ÃÁ³ ZË {Y§Y ) ÃÁa ºÌ/e ÉZ/Y Ì/ye ÉÃÂ/v¿ Ä/] d/ËZ]Ê/»
. dY { ÊZy ÄmÂe ,|Z^¿ ZÌ¿ ÃÁa { Z/Æ¿M {Â/mÁ Ä/] /´Ë{ Ä/¯ Ê/¿Z»
: |À¿YÂeÊ» , \ZÀ» {|n» [Zf¿Y ÉZÅÄËÁ
dÆm « ÊYeZ¯ » Ä] ¶ËZ¼e ½{] ¾Ì] Y ZË ÅZ¯ ªË Y Y ZÅÄÀËÅ
. |ÀÅ{ ÅZ¯ É| ] [Zf¿Y Á [Zf¿Y ¾ËY ¾Ì] ½Z» ½{¯ a
ÉZÅ d§ {Â» { ½ZÀ/Ì¼Y ¹|/ ½{/] ¾/Ì] Y Z/Ë ÅZ/¯ ªË/ Y
. |ÀÅ{ {Â^Æ] Y ÄÌuÁ ,ÊeM Ê»Y|zfY
ÉËÂe ËZ¼¿ Ä¿Â³Å Y dY cZ^ Ê¿Z»Z Y{Â¼¿ . Ê¿Z»Z Y{Â¼¿ . 3
ÃÁa ÉZÅZÌ¿ Ä] Äf/] Ê¿Z»Z/ Y{Â/¼¿ . ÃÁ/a Ê/Å{ Y/³ /]YÁ Y
150
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» / ºÆ¿ ¶§
½YÂÀ Ä] . |Z] fz» 0 Ô »Z¯ ZË ¶¨» ZÌ] ,Ê¼Ì£ ZË Ê¼ |¿YÂeÊ»
ZÆq Ê·Y Ä Ê¸yY{ ÊeZ»|y ÉÃÁa ®/Ë ÉY/] Ê¿Z»Z/ Y{Â/¼¿ ,µZj/»
É¨¿ 3000 ºÌe ®Ë Ê¿Z»Z Y{Â¼¿ ¶Ìë Á ¹Zn¿Y Ä¯ dY |Ì ] , Ã¨¿
. |Z] ÄfY{ Y YÂ³Z¿ g{YÂu Ä] À¯YÁ
Ê¿Z»Z Y{Â¼¿ Y Zy ÊÂ¿ ( OBS ) Ê¿Z»Z d/° ZfyZ/ ®/Ë
Y ®Ë ¹Y|¯ µÁ R » Ê¿Z»Z/ ÉZ/Å|uYÁ ¹Y|/¯ |/Å{Ê/» ½Z/¿ Ä/¯ d/Y
. | À Z]Ê» ÉZ¯ ÉZÅÄf]
\u ] ½Z»Z ÉËÄ»Z¿] ÉY] ½Z^Ìfa ¶Ìë . ½Z^Ìf/a ¶Ì/ë . 4
Â Ä] Ä¯ ÊeZÔY . |ËZ¼¿Ê» Ì/Ì¤e ÃÁ/a ÉÃY|/¿Y Á É{/]Z¯ ÉÃÂ/u
Ä¿ Ê·Á Ë {YÂ» ¶»Z ,|¿{³Ê» ¾Ì»Pe ½Z^Ìfa ¶Ìë ½YÂÀ Ä/] /°»
: dZÆ¿M Ä] {Á|v»
ÉÄYÁ Ä] [ÊÅ|¿Z»Z ÉZÅÁ ] ÊËZÅ ÄÀ/Ë³ Ä/q / Ê¿Z»Z/ Ì/iPi
. |¿YÃ| Äf§³ Ã|Ë{Z¿ Á ¾ËY Ä] ÊÅ{ ½Z»Z
,ZÅ Ê´fËZ Ê¸¤ ¾ ËÁ ZÀ ÉY] [Âf°» \·Z» ÄÔy / ¶¤/ s/
¹Zn¿Y { ¹Ó ÉZÅ Ê³ËÁ ËZ Á Ê°ËÌ§ Ìv» ,ZÌfyY ,Z/Å dÌ·ÁR/»
Ã|Ì»Z¿ Ì¿ dÌ /Á s/ ¾/ÌÀr¼Å [¶¤/ s/ ] . ¾/Ì » ¶¤/ ®/Ë
. {ÂÊ»
151
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» / ºÆ¿ ¶§
Ä¯ Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ {ÁÊ/¼¿ Zf/¿Y Ä/¯ ÊeÂ/ { / Ê/Â»M ÉZÅZÌ/¿
ÉÄ Âe ,|Z] Y Y{ Y ÃÁa ZÌ¿ {Â» ÉZÅ Ê´fËZ {ÂÊ/» [Â/À»
. {Â] |ÅYÂy ÉZ^mY ÃÁa Y Êf¼« ½YÂÀ Ä ] ZÅ Ê´fËZ ¾ËY
Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ [~m
2- 9
ZÌ¿ {Â» Ê¿ Z ¿Y ]ZÀ» Ä] Ê]ZË d{ Y dY cZ^ Ê¿Z¿Y ÉÁÌ/¿ [~/m
¾°¼» ,ZÅÌv» j¯Y { . ÃÁa { Z¯ Á [Zf¿Y ÉY] ( ZÅÃÁ/³ Z/Ë {Y/§Y )
|ËZ] ÃÁa d/ËË|» ºÌ/e Á | À /Z^¿ f/{ { ]ZÀ/» « ¾/ËfÆ] » d/Y
Y ÃÁa cZ»Y·Y |ÀfÅ f{ { Ä¯ Ê ]ZÀ» Ä¯ |ËZ¼¿ ¶Zu ½ZÀ/Ì¼Y
. dyZ |ÀÅYÂy ª¬v»
Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ [~m ÉZÅÉ{ÁÁ
ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe dËË|» ÉÄ»Z¿] . Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe dËË|» ÉÄ»Z¿]
1- 2- 9
.1
cZ»Y·Y ¶»Z Ä»Z¿] ¾ËY . dY Ã| tË/e 2- 3- 1- 9 /z] { Ê¿Z/¿Y
. dY Ã| tËe 2- 1- 1- 9 z] { Ä¯ dY ÃÁa Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe
ÃÁa dËË|» ºÌe Ä¯ Ê»Z´ÀÅ . Ê¿Z¿Y ÉÁÌ ¿ ¾/Ì»Pe ÉÄ¿Y/y s/ . 2
|ËZ] ,{Y{ Y Ê¿Z¿Y ÉÁÌ/¿ [Z/f¿Y /] ÉY~³Ì/iPe Z/Ë d/ËY|Å Ê/ËZ¿YÂe
¾ËY . |Å{ Y« ÄuÔ» {Â» Y {ÂmÂ» ÉÃÂ¬·Z] Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ÉZ/Å Ê/³ËÁ
: dZÆ¿M Ä] {Á|v» Ä¿ Ê·Á Ë {YÂ» ¶»Z cZuÔ»
{ Y ê» ZË Ä]Z» É Z¯ ZÅÃÁ/³ Z/Ë {Y/§Y Z/ËM / ¾Ì/Ìa ÉÄ]/ne
.|¿YÃ{Y{ ¹Zn¿Y Êf{Ä] Y Z¯ ¾ËY ZÆ¿M ZËM .|¿YÃ{Y{ ¹Zn¿Y Äf~ ³
ÃÁa ¾ËY { ½{¯ Z/¯ Ä/] Z/ÅÃÁ/³ Z/Ë {Y/§Y Z/ËM / Ê/z ª/ËÔ
.|ÀfÅ |À»Ä«Ô
152
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» / ºÆ¿ ¶§
cÂ Ä] ´Ë|°Ë Z] Z¯ ÉY] ZÅÃÁ³ ZË {Y§Y ZËM / Êz ÉZ/Å Ê/³ËÁ
.|ÀfÅ \ZÀ» ,ºÌe ®Ë
ÉZÅ[ÂqZq { ZÅÃÁ³ ZË {Y§Y ¾Ë e[Â/¸» Z/ËM / Ê/f{ d/Ì¸]Z«
.{Â] |ÀÅYÂy f{ { ZÌ¿ {Â» Ê¿Z»
¹Ó Êv// Ä//q { Ê//ËZÅ Ê´f/ËZ Ä//q / Ê//³^y Á Z//ÅÊ´f/ËZ
.|Z]Ê»
Ì³{ ÉZÅ½Z»Z Y É fÌ] {Y| e ZË ®Ë dY ¾°¼» . ÁÌ¿ [~m µYÁ . 3
ÉÁÌ¿ [Zf¿Y dÆm Y ÊË ZÅÄËÁ ZË ZÅ½Â¼À/Å ,Z/ÅÊ/»/y ÃÁ/a {
µYÁ ¾ËY , |Z] Äf Y{ {ÂmÁ ©Â§ {YÂ» Ä¯ ÊeÂ { . |À/Z] Y Y{ Ê¿Z/¿Y
. |À¯Ê» ¶¼ Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ [~m |ÀËY§ ÉY] |Ì« ®Ë ½YÂÀ Ä]
Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ [~m ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
Y« Ã¯Y~» {Â» ZÅÃÁa j¯Y { |ËZ] Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ [Z/f¿Y . cY/¯Y~»
2- 2- 9
.1
{Y§Y ¾ËY Z] ÃÁa dËË|» ºÌe |Z] ¹Ó dY ¾°¼» ,µZj/» ÉY/] . {Ì/³
: |ËZ¼¿ Ã¯Y~»
ÃÁa Ä°ÀËY Y ½ZÀÌ¼Y µÂ/u ÂÀ/»Ä /] µÁ R /» ÉYÄ¨Ì/Á ½Y/Ë|»
ZÌ¿ {Â» Ê¿Z» [ÂqZq { Y ÅZ» Ê¿Z/¿Y ÉÁÌ/¿ Ê^/ZÀ» Â/ Ä/]
. |À¯Ê» d§ZË{
Ì ze ÂÀ» Ä] Én» ½Z»Z/ { ÃÁ/a d/ËË|» ÉZ/ÅºÌ/e ËZ/
. \ZÀ» ÂÄ] Êze Á [ZÌ¼¯ ]ZÀ»
Âm Ê¿Z»Z }Â¨¿ , 5- 4- 2 z] Ä] ) ºÌe }Â¨¿ µZ¼Y ÉZÅÊ´f/ËZ
cY¯Y~» { ÊËY] ¬¿ ,Ì³{ ÉZÅ½Z»Z ÉZÅdZÌ |À/¿Z¼Å ( {Â/
Ë|» ®Ë ,µZj» ½YÂÀ Ä/] . |À/¯Ê/» Z/¨ËY Ê¿Z/¿Y ÉÁÌ/¿ [Z/f¿Y / /]
d§ZË{ Y{Za Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ÉÌ ³ Z¯Ä] ZY ] dY ¾/°¼» ÉYÄ¨Ì/Á
{ Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ Ä¯ |À¯Ê» {ZnËY Ê«ZÌfY Ë|» { Â/Â» ¾/ËY . |ËZ/¼¿
Z¯Ä] ,{Y|¿ Y ÃÁa cZ»Y·Y ¹Z¼e ª¬ve Ê/ËZ¿YÂe Z/] Ä/q Ä/¯ Ê/f{
. {Ì³
Y Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ dY ¾°¼» {YÂ» Êy] { .Ã|¾ÌÌ e Ì/a Y [Z/f¿Y . 2
(¦·Y Ä¯ |Å{Ê» w Ê¿Z» \¸£Y {Â» ¾ËY .|Z] Ã| [ÂÀ» ÃÁ/a Ä/] ¶^/«
½YÂÀÄ] ÊZy Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ Á |/Z] Ê/f]Z« {ZÆÀ/Ìa ®/Ë ÉÄnÌ/f¿ ÃÁ/a
Ê¸yY{ ÊeZ»|y ÉÃÁa ®Ë ,ÃÁa([ ZË |ÀZ] Ã| |Æ e ,{ZÆÀÌa Y Ê/z]
.dY Ã| ¦Ë e ÃÁa ÂÀ» { Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ [Zf¿Y Á dY
153
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» / ºÆ¿ ¶§
|¿YÂeÊ» ( {ÂÊ» tËe 12 ¶§ { ) ÃÁa cZ¯Y| e d/Ë Ë|» . cZ¯Y|e . 3
¹Zn¿Y dÆm {Y§Y Y ÊËZÅ ÃÁ³ Z/Ë Z/y É{Y/§Y cZ/»|y d/§ZË{ ÉY/]
Ä¯ dY ¹Ó Ê»Z´ÀÅ cZ¯Y|e . {Ì³ Y« Ã{Z¨fY {Â» ÃÁa ÉZÅdÌ·Z §
¶Ì¼°e ÉY] ZÌ¿ {Â» Ê¿Z»Z ½Á{ Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ |«Z§ É/n» ½Z»Z/
¹| ] ÊÀ^» Ä¿ZÅZ³M ºÌ¼e ®Ë ÉÄYÁ Ä] ,µZj» ½YÂÀ Ä] ) . |Z] ÃÁ/a
Ä°ÀËY É ÄYÁ Ä] ,d«Á ¹Z¼e |À/»Z¯ cÂ/ Ä/] É{Y/§Y ¾/ÌÀq ¹Y|zf/Y
ZË ,|¿YÃ| Ã{Y{ |Æ e ZÅÃÁa ËZ Ä] ¶^« Y ÅZ» Ê¿Z¿Y ÉÁÌ/¿ ÉÄÌ/¸¯
.( ËY ËZ ÉÄYÁ Ä]
Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ [~m ÉZÅÊmÁy
Ä¯½ZÀq \ZÀ » {Y§Y Ä¯ Ê/»Z´ÀÅ . ÃÁa ÉÃ| [ÂÀ» Ê¿Z ¿Y ÉÁÌ¿
3- 2- 9
.1
Zv· Y ÃÁa ,|ÀZ] Ã| [ÂÀ» ÃÁa { Z/¯ ÉY/] d/§Ê/» Zf/¿Y
ÃÁa ÉZÅZÌ¿ Ä] Äf ] Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ . d/Y Ã | / ¾/Ì»Pe Ê¿Z/¿Y ÉÁÌ/¿
. {Â [ÂÀ» Ì¤f» cÂ Ä] ZË d«Á ÃZa ,d«Á ¹Z¼e |¿YÂeÊ»
ºÌe ÉZY ¹Z¼e ÃÁa ºÌe ÉZ¼ÀÅY f§{ ®Ë . ÃÁ a ºÌe ÉZ¼ÀÅY f§{ . 2
Ä] Äf] Z¼ÀÅY f§{ ¾ËY . |ËZ¼¿Ê/» d/Æ§ Y ½Z/ ¨¿ É} ËZ/ Á ÃÁ/a
fz» 0 Ô »Z¯ ZË ¶¨» ZÌ] ,Ê¼Ì£ ZË Ê¼ |¿YÂeÊ» ÃÁa ÉZÅZÌ¿
. |Z]
ºÌe ÉÄ Âe
3-9
Á É{Y¨¿Y c Â Ä] d¯Z» dÆm ½Z ¨¿ É} ÊËZ¿YÂe ËY§Y ,ºÌe ÉÄ Âe
. {Ì³Ê»]{ Y ºÌe ®Ë cÂ Ä] Z¯ dÆm ºÌe ÊËZ¿YÂe ËY§Y ¾/ÌÀr¼Å
. |Z]Ê» ºÌe ÉÄ Âe ÉY] ¹Ó ZY ( ÊÀ§ Á ÊfËË|» ) É{§ ÉÄ /Âe
ÊeZÌu §Y|ÅY ª¬ve { ÃÁa ÊËZ¿YÂe d/Æm ºÌ/e ®/Ë \/·Z« { Ä /Âe
. |Z]Ê»
{ ºÅ ºÌe ÉZY {§{§ Ä¯ Ê¿Z» ÃÁa ®Ë { ºÌ/e ÉÄ /Âe \/¸£Y
,|ÀZ] Â´zZa ÃÁa Ë|» ¶]Z/¬» { º/Å Á ÉYÄ¨Ì/Á /Ë|» ®/Ë ¶]Z/¬»
3- 3- 2 z] Ä] ÊËe Z» Ê¿Z»Z ÉZÅZfyZ hv] ÉY] ) dY Ã|Ì/rÌa
¾ËY z]iY dËË|» , ÃÁa dÌ¬§Â» ÊeZÌu ¶»Z ®Ë \¸£Y .( {Â Â/m
ÃÁ a Ë|» dÌ·ÁR» 0 Ó Â/¼ » Ä/¯ Ã{Â/] Ä§/ Á{ Ê/Å{Y/³ ÉÄ/]Y
. {ÂÊ» [Âv»
154
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» / ºÆ¿ ¶§
ÊËYmY ÉZÅ|ÀËY§ Y Ê°Ë ½YÂÀ Ä] 3 ¶§ { ºÌ/e ÉÄ /Âe Ä/q /³Y
. { Ë~a Ê» ¹Zn¿Y ÃÁa Y { º Ìe ÉÄ Âe Z»Y , dY Ã| «YÁ
ºÌe ÉÄ Âe ÉZÅÉ{ÁÁ
1- 3- 2- 9 z] { ÃÁa Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¾/Ì»Pe . ÃÁa Ê¿Z/¿Y ÉÁÌ/¿
1- 3- 9
.1
Á É{//§ ÉZ//ÅÊ´f//ËZ ,Ê¿Z//¿Y ÉÁÌ//¿ [ Z//f¿Y . d//Y Ã|// tË//e
ÄfyZ dY Y« Ä¯ Ê¼Ìe \u ] Y f{ { Ê¼Ìe ÉZ/ÅÊ´f/ËZ
. |ËZ¼¿Ê» ¦Ë e ¶»Z¯ Â Ä] ,{Â
. dY Ã| tËe 1- 3- 1- 4 z] { ÃÁa ÉÄ»Z¿/] . ÃÁ/a ÉÄ»Z¿/] . 2
,|ËZ¼¿Ê» ¶¼ ºÌ/e Ä/¯ ÉYÃ{Á|/v» { Y Ê/À§ ºÌ/ÅZ¨» ÃÁ/a ÉÄ»Z¿/]
. |À¯Ê» tË e
ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe dËË|» ÉÄ»Z¿] . Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe dËË|» ÉÄ»Z¿] . 3
. dY Ã| tËe 2- 3- 1- 9 z] { Ê¿ Z¿Y
tËe 1- 3- 3- 10 /z] { ) {/°¸¼ cZ/Y³ . {/°¸¼ cZ/Y³ . 4
ÂyZ] ,ÃÁa ÉÄ»Z¿] Z] ÄËZ ¬» { {°¸¼ Y ÃÁa ºÌe ÉY] ( {Â/Ê/»
. |Ë Z¼¿Ê» ºÅY§
Z] ÄËZ¬» { Y {Ây ÉYÃÁ{ cÂ Ä] |ËZ] ÃÁa ºÌe . Ê/mZy ÂyZ/] . 5
. |ËZ¼¿ ÉÌ³ÃY|¿Y ÃÁa Y kZy {Y§Y cYZf¿Y
ºÌe ÉÄ Âe ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
Á dËË|» ¶»Z ÉZ ºÌe ÉZÅ d/Ì·Z § . ÉZ/ ºÌ/e ÉZ/Å d/Ì·Z §
2- 3- 9
.1
ºÌe {°¸¼ {Â^Æ] ÉY] 0 Z Z Y Á ÃËÁ Ä] Ä¯ |Z] Ê» É{Y¨¿Y Ê/eZ » |«Y
t É ZY ½{Â¼¿ Ì³{ ½Âr¼Å cZ»Y|«Y Y ÉZÌ ] . |¿Y Ã| }ZzeY
ÉY] ÊZY | YÂ« Á ZË ÉË Ä»Z¿/] |À/ËY§ { ºÌ/e Ê/fËË|»Ì£
155
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» / ºÆ¿ ¶§
½YÂÀ Ä] Y ºÌe {° ¸ ¼ |À¿YÂe Ê» ½M Z/] Ä/ÆmYÂ» Á Z/ e ÊËZ/ZÀ
Âf{ {Â» ®Ë Y ÉZ ºÌe ÉZÅ dÌ·Z § . |ÀÅ{ LZ¬e Y ÄËÂ¿Zi /iY ®/Ë
Ze Äf§³ dÌ Á É´¿Z] ºÀ» cZ/¸m { ÉY Ä¬Ì/«{ lÀ/a É Ä/¸m
{Â^Æ] ÂÀ» Ä] Ä¯ ÉY Ã| ¶ÌÆe ÉY Ä§u Â Ä] É Ã{f/³ ¾/Ë¼e
ÊuY ÃZ³Z¯ ¶v» Y kZy { Ê¸Y ½Z ¨¿ É} ½ZÌ» { É{§ ]YÁ
. |Z] ÂÀf» |¿YÂe Ê» ,|¿Y Ã|
ºÌe . {Y{ {ÂmÁ cZÌ/]{Y ½Ô/¯ É Ã°Ì/a ®/Ë ÉZ/ ºÌ/e {Â/» {
ÉZ ºÌe ½Â³Z¿Â³ ÉZÅ dÌ·Z § Z] 0 Ó Â¼ » d/ËZ] Ê/» ÃÁ/a d/ËË|»
. |Z] ZÀM
- 2 z] { ) Ê»Â¼ dËË|» ÉZÅcZÆ» . Ê»Â¼ dËË|» ÉZÅcZÆ» . 2
Y{Ây] ºÌ/e ÉÄ /Âe ÉY/] Ê/Zy d/Ì¼ÅY Y ( d/Y Ã|/ tË/e 4
. |ÀfÅ
cZ»Y|«Y ,ªËÂe Á Y{Za ÉZÅºfÌ . ªËÂe Á Y{Za ÉZ/Åºf/Ì . 3
[Â¸» ÉZÅ Zf§ dËÂ¬e ZË lËÁ/e \/mÂ» Ä/¯ |Àf/Å Ê/fËË|» Ê¼/
{°¸¼ ¾Ì] ÉÄ]Y ,½| z]iY ÉY] |ËZ] ZÅºf/Ì ¾/ËY . |¿ Â/ Ê/»
Ë|» ,µZj» ½YÂÀ Ä] . |ËZ¼¿ ÊÀf§ZËd{ Á tË ,tYÁ Y Y{Za Á ÃÁ/a
Y{Za ÃÁa ÉY ÄÀËÅ ¥Y|ÅY ½ {Â¼¿ ª¬v» Zy Ä] dY Y« Ä¯ ÉYÃÁa
¾Ì»Pe ÉZÅ ºÌ¼e ] µfÀ¯ \/ZÀ » t/ Y d/ËZ]Ê/» |À/¯ d/§ZË{
. |Z] Y{Ây] cZ¯Y|e Á Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿
|ÀZ] ªËÂe Á Y{Za ÉZÅ ºfÌ ÉYY{ {Ây |ËZ] \¸£Y Z/Å ÃÁ/a
. |À//Z^¿ \//ZÀ» É//n» ½Z»Z// ÉZ//Å ºf//Ì d//Y ¾//°¼» Ä¯Y//q
Y eY§ ¥Y|ÅY ª¬ve ÂÀ» Ä] ÉZ¯ Ä§ZY Ä] Ä/«Ô ,µZj/» ½YÂÀ/ Ä/]
ZÌ¿ Z»Y {Ì³ Y« ªËÂe Á Y{Za {Â» dËZ] Ê» É|À] ½Z» É Ä»Z¿]
Á Y{Za {Â» dËZ] Ê¼¿ ¦Ì ÉË Ä»Z¿] Zy Ä] ÉZ/¯ Ä§Z/Y Ä/]
. {Ì³ Y« ªËÂe
Ì¿ Y Ê´ÀÅ§ ÉZÅ cÁZë |ËZ] \¸£Y ªËÂe Á Y{Za ÉZ/Å ºf/Ì
Y{Za \ZÀ» ¹ Ì¿Z°» ®Ë ÄÌÆe ,µZj» ½YÂÀ Ä/] . |À/Å{ Y/« /¿|»
ZÌ] dY ¾°¼» |Å{ Ê» Z/Æ] Ê/ËY³{§ Ä/] Ä/¯ Ê/´ÀÅ§ { Ê/¼Ìe
. |Z] ¶°»
Ê »Z¼e 0 Z ^Ë¬e ZË Ä¼Å ½{Y{ Y« Y d/Y cZ^/ Ê/¿Z°»º/Å . Ê/¿Z°»º/Å . 4
ÊËZ¿YÂe ËY§Y ÉY] Ä]Z» Ê°ËÌ§ ½Z°» ®Ë { ÃÁa ºÌe µZ/ § ÉZ/Y
e±] ÉZÅÃÁa { ÉYÃ{f³ Â Ä] Ê¿Z°»ºÅ . ºÌe ®Ë \/·Z« { Z/Æ¿M
156
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» / ºÆ¿ ¶§
|Z] z]iY Ì¿ e ®qÂ¯ ÉZÅÃÁa ÉY] |¿YÂeÊ/» Á {Â/Ê/» Ã{Z¨f/ Y
Á |ËMÊ» ºÅ{/³ ºÌ/e Ä/¯ Ê/ËZm ,²À/m ©Z /eY ®/Ë { ,µZj/» ½YÂÀ/ Ä/] )
ZÅÃÁa Y Êy] { .( ÃÌ£ Á |À¯ Ê» ÉÁMÁ Ä] ,| À¯ Ê» ÄÌÆe É|À]½Z/»
,| Z^ ¿ Ê¸¼ Z¯ ¾ËY Ä¯ ÊËZm . |Z^¿ Ë~a½Z°»Y Ê/¿Z°»º/Å d/Y ¾/° ¼»
cÔ»Z e ½{Â¼¿ \Ì£e ÉY] , °» ÉÁ { ÉÁ ÉZ/ÅÄ /¸m É|À/]½Z/»
. |Z] ¾Ë´ËZm ®Ë |¿YÂeÊ»
ÉY] Ã| Äf§³ ¿{ ÉZÅ dÌ·Z § ¹Z¼e ÉÃ|¿Ì³]{ Â/»M . Â/»M . 5
,Â»M ¾Ì] ¾Ì¨· R » Êy] . |Z]Ê» ÃÁ/a ºÌ/e ÉZ/ÅÊ´f/ËZ ËY/§Y
dÌ·Â^¬» Ä¿ Á d]Zi Ä¿ ZÅËZ¼e ¾ËY Z»Y ,|ÀfÅ ¶WZ« ËZ¼e Ä Âe Á ¶Ìve
Ô¯ Â»M ,µZj» ½YÂÀ Ä] ) Ê¼ |¿YÂeÊ» Â»M . | /¿Y{ ÉYÃ{f/³
ËZ ÂyZ] ,µZj» ½YÂÀ Ä] ) Ê¼Ì£ ZË ( Ä¿ZËY ÉZÀ^» ] Â»M , Ê{
®Ë ½ÓZ³] ÉY] Â»M ÄWY Y Ê´¿Â´q {Â/» { . |/Z] ( ºÌ/e ÉZ/Y
. {Y{ {ÂmÁ cZÌ]{Y ½Ô¯ ÉÃ°Ìa
ZÌ¿ {Â» É|Ì¸¯ ÉZÅcZÆ» |«Z/§ ÃÁ/a ºÌ/e ÉZ/Y Ä/¯ ÊeÂ/ {
Ä Âe ÃÁa Y Êf¼« ½YÂÀ Ä] |ËZ] ZÅcZÆ» ¾ËY ,|ÀZ] ÊÀ§ ZË ÊfËË|»
\ ZÀ» Â Ä] ÃÁa Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ {|n» ¾Ì»Pe ÉY] ÊËZÅ ¹Z³ |ËZ] ZË |]ZË
Âe ,Â»M ºÌ¬f»Ì£ Á ºÌ¬f» ÉZÅÄÀ/ËÅ 0 Ó Â/¼ » . {Â/ Äf/Y{]
. {ÂÊ» dyY{a Én» ½Z»Z
ºÌe ÉÄ Âe ÉZÅÊ mÁy
ÄfY{ Ê¿YÁY§ PÀ» |¿YÂeÊ» ºÌe {°¸¼ {Â^Æ] . {°¸¼ ÉZÅ {Â^/Æ]
3- 3- 9
.1
- |Å{ Y« ÌiPe dve Y ÃÁa {°¸¼ Y É{ZË ÉZÅÃÂu |¿YÂeÊ» Á |Z]
: µZj» ½YÂÀ Ä]
Ä¯ |ËZ¼¿ {Z« Y Zy z ®Ë |¿YÂeÊ» É{§ ÉZÅcZÆ» { {Â^Æ]
. |Å{ ¹Zn¿Y Éei R » cÂ Ä] Y ÁY Ä] Ã| Ã{Y{ Ìze ÉZÅ dÌ·Z §
Z] ÄÆmYÂ» Á Z e ÊËZZÀ ,µZj» ½YÂÀ Ä] ) Ê¼Ìe ÉZÅZf§ { {Â^Æ]
Y ÉfÌ] | { Ä¯ |ËZ¼¿ {Z/« Y ÃÁ/a ºÌ/e ÉZ/Y |/¿YÂeÊ/» ( ½M
. |ÀËZ¼¿ ÊÀ§ ÉZÅ dÌ·Z § ¥ Y ½ZËZÅ Ôe
|¿YÂe Ê» Ê¼Ìe ÉZÅ Ê´fËZ ZË É{§ ÉZÅ Ê´fËZ { {Â^Æ]
¶Ì Æ /e Y ÃÁ//a ¹Z//n¿Y f//Æ] ÉZ//Å ÃY É Ä //Âe Á ÊËZ//ZÀ
. |ËZ¼¿
157
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» / ºÆ¿ ¶§
µÂ¼ » ÂÄ] dËZ]Ê» ÃÁa ½ZÀ¯Z¯ . {°¸¼ ÉZÅÊ]ZËY É{ÁÁ . 2
ZÆ¿M Z] Ä¯ ÃÁa Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ÉZ/Y Y ®/Ë /Å ÉZ/ÅÊ/]ZËY ÉY/]
. |ÀËZ¼¿ ºÅY§ É{ÁÁ , |ÀfÅ ¶»Z e { É|m Âv¿ Ä]
158
10 ¶§
ÃÁa cZZêY dËË|»
µÂ//u d/Æm ¹Ó ÉZÅ|À/ËY§ ÉÃ|¿Ì//³]{ ÃÁ/a cZZ^/eY d/ËË|»
Á \ZÀ» ÊËZÆ¿ ºÌ/Àe Á ÃÌ/y} ,Z/f¿Y , É ÁM{/³ ,|Ì/·Âe Y ½ZÀ/Ì¼Y
ÊeZÌu Ê]YÁ ,ÃÁa cZZêY dËË|» . |Z]Ê» ÃÁa cZ ÔY /«Â»Ä/]
. |À¯Ê» {ZnËY ,|À»Ó dÌ¬§Â» ÉY] Ä¯ Y ÊeZÔY Á cY/¿ ,{Y/§Y ¾/Ì]
µZY Á d§ZË{ ÉY] |ËZ] |/¿YÃ|/ Ì/³{ ÃÁ/a { Ä/¯Ê¿Z/¯ ÉÄ/¼Å
ZÆ¿M Ä¯ Ê/eZZêY Ä/¯ |À/À¯ { |ËZ/] Á |À/Z] Ã|/ Ã{Z/»M cZZ^/eY
¶¯ ®Ë ½YÂÀ Ä] ÃÁa ] Ä¿Â´q ,|¿Y Äf§³ Y« ½M { {§ ®Ë ½ YÂÀÄ/]
Y Ë Ê¸Y É ZÅ|ÀËY§ Y Ê¸¯ |Ë{ ®Ë 1- 10 ¶°/ . {Y~/³Ê/» //Ì/iPe
: |À¯Ê» ºÅY§
ÊeZZêY Á ÊeZÔY ÉZÅZÌ¿ ¾ÌÌ e / cZZêY ÉË Ä»Z¿] . 1- 10
Ä] «Â» Äq ,|¿Y{ ZÌ¿ ÊeZÔY Äq Ä] Ê¿Z¯ Ä/q : ½Z/ ¨¿ É}
Ã{Y{ ZÆ¿M Ä/] Ä/¿Â´q cZ/ÔY ¾/ËY Á d/Y{ |À/ÅYÂy ZÌ/¿ ½M
. | |ÅYÂy
ÉY] ,ZÌ¿ {Â» cZÔY «Â»Ä] ½{Â¼¿ ºÅY§ / cZÔY /ËÂe . 2- 10
. ÃÁa ½Z ¨¿É}
¾ËY . {°¸¼ cZÔY Zf¿Y Á ÉÁM{³ / {°¸¼ ÊÅ{Y/³ . 3- 10
Á d§Ìa É Ì³ÃY|¿Y ,dÌ Á ÊÅ{Y³ ÉÃ|¿Ì/³]{ |À/ËY§
. |Z]Ê» ÊÀÌ]Ìa
d//Æm cZ//ÔY Z//f¿Y Á ÉÁM //¼m ,|Ì//·Âe / ÉY{Y ÉÄ//¼eZy . 4- 10
. ÃÁa ZË Ä¸u» ®Ë ¶Ì¼°e Ä] ½|Ìz] dÌ¼
¿Y{ ÉZÅ ÃÂu ËZ ÉZÅ|ÀËY§ Z] Á ´Ë|°Ë Z] ZÅ|ÀËY§ ¾/ËY
ÃÁ//a ZÌ//¿ Ä//] Äf//] |À//ËY§ //Å . |Àf//Å ¶»Z// e { Ê//]Ây Ä//]
{Y§Y Y ÊÅÁ³ ZË fÌ] {Y§Y ZË {§ ®Ë Ô e ¾¼f» |¿YÂe Ê»
ÃÁa Y Ä¸u» Å { Z] ®Ë ¶«Y|u 0 Z /»Â¼ |À/ËY§ /Å . |/Z]
. |f§Y Ê» ©ZëY
ÃÁa cZZêY dËË|» / ºÅ{ ¶§
¾Ì » YfY ÃÂmÁ Z] Á Yn» ÉZÀ cÂÄ/] ZÅ|À/ËY§ ZnÀ/ËY { Ä/q /³Y
,Ã|¿ tËe ZnÀËY { Ä¯ ÊËZÅÃÂÌ Ä] ¶¼ { dY ¾°¼» ,|¿YÃ| Ã{Y{ ËZ¼¿
{Â» 3 ¶§ { ¶Ìë Ä] ,É|ÀËY§ cÔ»Z e .|ÀZ] ÄfY{ ¶»Z/ e Á Ê¿Z/Âaº/Å
.dY Äf§³ Y« hv]
Y« hv] {Â» 2 - 4 - 2 z] { ) Ê»Â¼ dËË|» ÊeZZêY cZ/Æ»
½M |À¿Z» 0 Z ÀÌ Ê·Á dY ^/e» ÃÁ/a cZZ^/eY d/ËË|» Ä/] ( d/§³
Ê¿Ô¯ É Ã°Ìa Á dY e Ã{f³ ÊÂÂ» ,cZZêY ÉY«] . |Z] Ê¼¿
½YÂÀ Ä] . dÌ¿ Zf°Ë ,ÃÁa dÌ /Á { Ä/¯ {Ì/³ Ê/»]{ Y /¿Y{ Y
: µZj»
160
ÃÁa cZZêY dËË|» / ºÅ{ ¶§
Á cZZêY ¿YÂ» ,{ÂyZ] ÉZÅÄ¬¸u / Ã|Àf/§ / Ã|¿Ì/³ ÉZ/Åµ|/»
. ÃÌ£
¶]Z¬» { Ê/^f¯ cÂ/Ä/] Z^/eY ÉY/«] ¹Z´À/Å / Ä¿Z/ [Zzf/¿Y
d//Y{{ZË ®//Ë ¾f//Â¿ ¹Z´À//Å ,ÊÅZ¨// cÂ//Ä//] Z^//eY ÉY//«]
. ÃÌ£ Á Ê¼ Y³ ®Ë ¾fÂ¿ ¶]Z¬» { Ê¼Ì£
,Ä¸¼m ZfyZ ,µÂÆn» ÉÄ¤Ì ]Y] { ¹Â¸ » ÉÄ¤Ì / Z/´¿ Â/¿
. ÃÌ£ Á d¤· [Zzf¿Y
. ÃÌ£ Á É] ¶ËZÁ ÊuY ,ÃZY ½Z] / ÄWYY ½ÂÀ§
cZZ e ¶§ Á ¶u ,Ä¸m Âf{ ®Ë ÉÄÌÆe / Ä¸m dËË|» ½ÂÀ§
. ÃÌ£ Á
cZZêY ÉËÄ»Z¿]
1- 10
Á Ê//eZÔY ÉZÅZÌ//¿ ¾//ÌÌ e ÉÃ|¿Ì//³]{ cZZ^//eY É//ËÄ»Z¿//]
Äq ,|¿Y{ ZÌ¿ ÊeZÔY Äq Ä] Ê¿Z¯ Äq : |Z] Ê» ½Z ¨¿ É} ÊeZZêY
¾ËY Ê/¯ Ä/q /Âe Á Ä/¿Â´q Á d/Y{ |À/ÅYÂy ZÌ/¿ ½M Ä/] /«Â»
Ä] ZÌ¿ { ZÅ ÃÁa É Ä¼Å Äq/³Y . |/ |/ÅYÂy Ã{Y{ Z/Æ¿M Ä/] cZ/ÔY
ÉZÅ Á Á ÊeZÔY ÉZÅZÌ¿ Z»Y ,|ÀfÅ ºÌÆ ÃÁa cZ/ÔY µ{Z^/e
ÊeZÔY ÉZÅZÌ¿ ÊËZZÀ . |Z] Ê/» cÁZ¨f/» ZÌ/] cZ/ÔY /ËÂe
¶»Z ,ZÅZÌ¿ ½M ½{¯ Ã{ÁM] dÆm \ZÀ» ÊÁ ¾/ÌÌ e Á ½Z/ ¨¿ É}
. |Z]Ê» ÃÁa dÌ¬§Â» ÉY] Ê¼Æ»
¶uY» Y Êz] ½YÂÀÄ] cZZêY ÉËÄ»Z¿] ÉÃ|¼ ,Z/ÅÃÁ/a f/Ì] {
µÂ { dËZ]Ê» |ÀËY§ ¾ËY lËZf¿ ,{ÂmÁ ¾ËY Z] .{ÂÊ» ¹Z/n¿Y ÃÁ/a ÉÄÌ/·ÁY
Y ½ZÀÌ¼Y µÂu ÂÀ»Ä] ZÌ¿ cÂ { Á {{³ ÊÀÌ]Z] ºÀ» Â/Ä/] ÃÁ/a
.{Ì³ Y« ¿ |Ë|ne {Â» ,¼f» ÉÌ³Z¯Ä] dÌ¸]Z«
] Ê³] iY ÃÁa Ê¿Z»Z ZfyZ/ d/Y ¾/°¼» Ä/¯ Z/n¿M Y
cZZêY ÉË Ä»Z¿] \¸£Y -|Z] ÄfY{ ÃÁ/a cZZ^/eY cZ»Y/·Y
¶f» ( |Ë{³ tËe 1 - 9 z] { ) Ê¿Z»Z ÉË Ä»Z¿] Ä] 0 Z /ËÂ«
. dY
161
ÃÁa cZZêY dËË|» / ºÅ{ ¶§
cZZêY ÉËÄ»Z¿] ÉZÅÉ{ÁÁ
cZ»Y·Y Â¼n» Y |ÀeZ^ cZZêY cZ»Y·Y . cZZêY cZ»Y·Y
1 - 1 - 10
.1
¶° Á Â¿ ªÌ¨¸e ªË Y cZ»Y/·Y . ÃÁ/a ½Z/ ¨¿ É} Ê/eZÔY
,cZ//ÔY ½M Y Y ¶Ì//¸ve ®//Ë Z//] Ã|// Äf//YÂy cZ//ÔY
µ{Z^//e { //¬§ d//ËZ] Ê//» ÃÁ//a ]ZÀ//» . |¿Â// Ê//» z//»
½Y|¬§ Ä¯ É{YÂ» { ZË Á |ÀfÅ ºÌÆ dÌ¬§Â» { Ä¯ Ê/eZÔY
. |¿{//³ ¥//» ,{ Â// nÀ//» d//° Ä//] |//¿YÂe Ê//» cZZ^//eY
¹Ó ÃÁa ÊeZZêY cZ»Y·Y ¾/ÌÌ e d/Æm \/¸£Y Ä/¯ Ê/eZÔY
: Y |ÀeZ^ ,|ÀZ] Ê»
. ½Z ¨¿É} dÌ·ÁR» ]YÁ Á ÃÁa ½Z»Z
. ÃÁa { Ì³{ ÉZÅze Á ZÅz] ,ZÅ¾Ì¸bÌË{
Ì³{ ÊËZÅdÌ «Â» Äq { Á ÃÁa { {Y§Y {Y|/ e Ä/q Ä°À/ËY Y|/e
. |ÀZ]Ê»
ÉÄ¸ÌÁÄ] Ê¿ZÔY ,µZj/» ½YÂÀ/Ä/] ) Ê/mZy Ê/eZÔY ÉZ ÅZÌ/¿
( ZÅÄ¿Z
d§ZË{ Á µZY ÉY] Ä¯ ÊËZÅÁ Á ZÅÉÁM¾/§ . cZZ^/eY ÉÁM¾/§ . 2
|¿YÂeÊ» ,|¿Ì³Ê» Y« Ã{Z¨f/Y {Â/» ÃÁ/a ½Z/ ¨¿É} ½ZÌ/» cZ/ÔY
Y ,¶¨ » cZ¸m Ze fz» cZ¼·Z°» Y : |Z] cÁZ¨f» ÊÆmÂe ¶]Z« ÂÄ]
µÂÂ·YË ÉZÅÉ|À]½Z» Á Ã{Y{ ÉZÅÃZ´ËZa Z/e Ã{Z/ [Âf/°» Y|/»
. ¾ËÓ½M
|ÀeZ^ ,|¿Y~´] iY ÃÁa ] dY ¾°¼» Ä¯ cZZêY ÉÁM¾§ ¶/»YÂ
: Y
f{ { Ä] ÃÁ/a d/Ì¬§Â» Z/ËM / cZ/ÔY Ä/] ZÌ/¿ d/ËÂ§
Z//Ë - d//Y Äf//]YÁ Ã|// Á Ä//] 0 Z ]ÁZÀ//f» cZ//ÔY ÉÂ//§ ¾f//Y{
162
ÃÁa cZZêY dËË|» / ºÅ{ ¶§
Ê§Z¯ ,|¿Â Ê» fÀ» ºÀ» Â/ Ä/] Ä/¯ Ê/]Âf°» ÉZ/Å Y/³
.|ÀZ] Ê»
{ÂmÂ» Zu µZu { Ä¯ ÊËZÅºf/Ì Z/ËM / ÉÁM¾/§ Ä/] Ê/f{
.|¿ÂÊ» ÌÌ¤e \mÂ» ÃÁa ÉZÅZÌ¿ ZË -|ÀZ]Ê» \ZÀ» ,|ÀfÅ
ÉZ//Å ºf//Ì Z//ËM / ÃÁ//a Zf//¿Y {Â//» Ê¿Z//¿Y ÉÁÌ//¿ ¾//Ì»Pe
ÃÁa { Ì³{ {Y§Y ze Á Ä]/ne Z/] ,É{ZÆÀ/Ìa Ê/eZZêY
|ÅYÂy ZÌ¿ {Â» Ì³Y§ ¶Ìve Á Â»M Z/Ë ,|À/Z] Ê/» Z³Z/
.{Â]
ÃÁa ¹Z¼eY Y ¶^« ,f{ { 5ÉÁM¾§ Ä/¯ {Y{ µZ¼f/uY Z/ËM / ÃÁ/a µÂ/
.|À¯ ÌÌ¤e
{Á|v» Y ÃÁa ºÌe ÉZÅ [Zzf/¿Y Ä/¯ |Àf/Å Ê/¸»YÂ {ÂÌ/« . {ÂÌ/« . 3
¾Ì»Pe ÃÁa {ZË ZÌ] ]ZÀ» dY Y« ³Y -µZj» ½YÂÀ Ä] . |ÀÀ¯ Ê/»
¥Â » ½Z¼Ìa cZÔY É ÃY{Y Ä/] Éf/Ì] Ä/mÂe d/Y ¹Ó ,{Â/
. {{³
Ê¿Z¼Ìa ËY \¸£Y ,{ÂÊ» ¹Zn¿Y ½Z¼Ìa \·Z« { ÉYÃÁa Ä¯Ê»Z´ÀÅ
. {Y~³Ê» ÌiPe cZZêY ÉËÄ»Z¿] { Ä¯ {Y{ {ÂmÁ Êz»
. {Â Ä mY» 5- 1- 1- 4 z ] Ä] . cZÁ¨» . 4
cZZêY ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
dËZ] Ê» ¦¸fz» ½Z ¨¿ É} Ê/eZÔY ÉZÅZÌ/¿ . ½Z/ ¨¿ É} ¶Ì/¸ve
2- 1 - 10
.1
Á ZÆ¿M ÊeZÔY ÉZÅZÌ¿ Y |À¼Á Á Ê¬À» |Ë{ ®Ë ¾ËÂ°e ÂÀ» Ä]
{{//³ ¶Ì//¸ve ,ZÅZÌ//¿ ½M ¾fyZ// Ã{ÁM//] d//Æm ZÌ//¿ {Â//» ]ZÀ//»
Y« hv] {Â» ÉfÌ] ¶Ì/ë Z/] 2 - 2 /z] { ÃÁ/a ½Z/ ¨¿ É} )
\ZÀ» ÉZÅ ÉÁM ¾§ Á ZÅ Á dËZ] Ê» ¶Ì/¸ve ¾/ËY .( d/Y Äf/§³
. |Å{ Y« ÄmÂe {Â» ,|ÀÀ¯ Ê» ºÅY/§ Y ¹Ó cZ/ÔY Ä/¯ Y ÃÁ/a
ZË ÉÁÌ£ cZÔY ÉÁ ] ]ZÀ» ¥ÔeY Y Ä¯ {Â] \«Y» dËZ] Ê»
. {{³ [ZÀf mY \ZÀ»Z¿ ÉÁM ¾§
cZZêY ÉËÄ»Z¿] ÉZÅÊmÁy
Ä¯ dY Ê¯|» ,cZZêY dËË|» Ä»Z¿/] . cZZêY dËË|» ÉÄ»Z¿]
3 - 1 - 10
.1
: |À¯Ê» ºÅY§ Y ¶Ë} {YÂ»
163
ÃÁa cZZêY dËË|» / ºÅ{ ¶§
ÉÁM¼m ÉY] ZÌ¿ {Â» ÉZÅÁ Ä¯ Ê¿Z´ËZ] Á ÉÁM{³ ZfyZ ®Ë
¾ÌÀr¼Å ZÅÄËÁ . |/Å{Ê/» s/ Y cZ/ÔY ¦¸f/z» YÂ/¿Y ÃÌ/y} Á
0 Ô ^« Ä¯ Ê^·Z» tÌve Á ÁÄ] \·Z» Zf¿Y Á ÉÁM{³ d/ËZ]Ê/»
. |Å{ Âa Y |¿YÃ| ËÂe
,dÌ Á ÉZÅY³ ) cZÔY |À¯Ê» tËe Ä¯ /ËÂe ZfyZ/ ®/Ë
Á {Y{ ½ZËm Ê¿Z¯ Äq ÉÂÄ] ( ÃÌ£ Á ÊÀ§ {ZÀY ,É|À]½Z/» ,Ã{Y{
YÂ¿Y ËÂe ÉY] ( Ã Ì£ Á cZ/¸m ,[Âf/°» ÉZ/ÅY/³ ) Ê/Á Ä/q
Á ZÅdÌ·ÁR» Z] |ËZ] ZfyZ ¾ËY . | |ÅYÂy Ã{Z¨fY ¦¸fz» cZ/ÔY
Ã|Ë{³ tËe ÃÁa Ê¿Z»Z Y{Â¼¿ /Âe Ä/¯ Ê/Å{Y/³ /]YÁ
. |Z] Z³Z ,dY
Á ¶Ìë t ,cZËÂfv» ,¶° Ä¯ /ËÂe d/Æm cZ/ÔY Y Êu/
. { Ì³Ê»]{ Y Ã{Z¨fY {Â» ¦ËZ e Á |YÂ«
YÂ¿Y Y ®Ë Å |Ì·Âe ¹Z´ÀÅ Ã|ÀÅ{½Z/¿ Ä/¯ |Ì/·Âe ÉZ/ÅÉ|À/]½Z/»
. |Z]Ê» cZZêY
c Z Z ^///eY ¾ ///Ì] c Z /// Ô Y Ä ///] Ê/// f { É Z ///Å ÃÂ Ì///
.Ã| É|À] ½Z»
½Z»ºÅ ,cZZêY dËË|» ÉÄ»Z¿] ËÓZa Á ÉÁMÁÄ] ÉY] ÉYÃÂÌ
. ÃÁa ÉÄ Âe Á d§Ìa Z]
|¿YÂe Ê» ÃÁa ÉZÅZÌ¿ ÉZÀ^» /] cZZ^/eY d/ËË|» É Ä»Z¿/]
®Ë Ä»Z¿] ¾ËY . Ê¸¯ ZË |/Z] ¶/¨» ,Ê¼/Ì£ Z/Ë |/Z] Ê¼/
( |Ë{³ tËe 1 - 4 z] { ) ÃÁa Ê¸¯ É Ä»Z¿] Y Ê/§ /z]
. |Z] Ê»
cZÔY ËÂe
2- 10
ZÌ¿ {Â» cZÔY «Â» Ä] ½{Â¼¿ ºÅY§ Y dY cZ^ cZÔY /ËÂe
d//ËË|» ÉÄ»Z¿//] ÉZ//Ã{ZÌ//a ,|À//ËY§ ¾//ËY . ÃÁ//a ½Z// ¨¿É} ÉY//]
Y cZÔY É ÃfÀ»Ì£ ÉZÅ dYÂy{ Ä] À¯YÁ ¾ÌÀr¼Å ,cZZ^/eY
. {Ì³Ê»]{
164
ÃÁa cZZêY dËË|» / ºÅ{ ¶§
cZÔY ËÂe ÉZÅÉ{ÁÁ
. dY Ã| tËe 1- 3- 2- 4 z] { Z¯ lËZf¿ . Z¯ lËZf¿
1 - 2- 10
.1
1-3-1-10 z] { cZZêY dËË|» ÉÄ»Z¿] .cZZ^/eY d/ËË|» ÉÄ»Z¿/] . 2
. dY Ã| tËe
. dY Ã| tËe 1- 3- 1- 4 z] { ÃÁa ÉÄ»Z¿] . ÃÁa ÉÄ»Z¿] . 3
cZÔY ËÂe ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
,cZÔY µ{Zê dÆm ÊeZZêY ÉZÅ cZÆ» . cZZêY ÉZÅ cZ/Æ»
2- 2- 10
.1
Á tYÁ ,¶Ì/¼°e µÁR/» Ã|Àf/§ . |¿Ì/³ Ê/» Y/« Ã{Z¨f/Y {Â/»
Y ½M |¿YÂf//] Ã|¿Ì//³ Ä//¯ ÉY Ä//¿Â³ Ä//] ,d//Y cZ//ÔY ÉZ// ¥Z ¨//
{ Êf{ Ä] cZÔY Ä°ÀËY Ä] d^¿ ÁY Á |À¯ d§ZË{ Êf/{ Ä/]
d§ZË{ Y ½ZÀÌ¼Y µÂu Ä] d^¿ Ã|¿Ì³ . dY µÁR» Ì/¿ |¿Â/
cZZêY ÉY«] . dY µÁR» Z/Æ¿M tÌv/ { Á cZ/ÔY ¶»Z/¯
: {Y{ ÉZÌ] {Z ]Y
. ½{¯ d^v Á ½|ÌÀ ,ÊÅZ¨ Á [Âf°»
Á Ä »Zm ,Ä¿Z/ ,Éf/» Ä/] ) Ê/mZy Á ( ÃÁ/a ½Á{ ) Ê/¸yY{
.( ÃÌ£
Ê¼//Ì£ Á ( ÃÌ//£ Á Ê¿Z//Ô//Y cZ//¸m ,Z//ÅY//³ ) Ê¼//
.( ÃÌ£ Á Ê¼Ì£ ÉZÅÂ´f¨³ ,ZÅdY{{ZË )
.( ZÅYeºÅ Z] ) Ê¬§Y Á ( ½Z»Z ¾ÌËZa Á ÓZ] ) É{Â¼
Ê¨¸fz» ÉZÅÃÂÌ Ä] |À¿YÂeÊ» cZÔY . cZÔY µÂu ÉZÅºf/Ì . 2
Ä//¸¼m Y ,|¿Â// Äf//Y~³ Yf//Y Ä//] ½Z// ¨¿É} Á ºÌ//e ÉZ//Y //Âe
Y§Y¹/¿ ,Ê/°Ì¿Áf°·Y ÉÃ{Y{ ÉZ/ÅÃZ/´ËZa ,Êf/{ Ê/¿Z´ËZ] ÉZ/Åºf/Ì
Ä¸¼m Y ÊÀ§ Y|» Ä] Êf{ ÃZmY Ä¯ ÊËZÅºfÌ Á ÃÁa d/ËË|»
165
ÃÁa cZZêY dËË|» / ºÅ{ ¶§
Y ÃÌ£ Á ½Â»M ÉZÅs ,ÊuY ÊÀ§ cZ/z» ,Ê/|ÀÆ» ÉZ/ÅÄ/¬¿
. |ÀÀ¯Ê» {ZnËY
ÉZÅ ÃÂÌ Ä] |¿YÂe Ê» ÃÁa cZ/ÔY . cZÔY ËÂe ÉZÅ ÃÂÌ . 3
_Zq Y|» ËÂe ,ÃÁa cZ¸m -Ä¸¼m Y ,|¿Â ËÂe Ê/¨¸fz»
,Ä°^ ®Ì¿Áf°·Y Ã{Y{ ÉZ/Å ÃZ/´ËZa Ä/] Ê¯Yf/Y Ê/f{ ,Ã|/
É Ä°^ Á ¿Y¨À¯ Â Ë|ËÁ ,ZËÂ³ É Ä»Z¿ ,Ê°Ì¿Áf°·Y É Ä»Z¿ ,/]Z¼¿
. ÃÁa Ê¸yY{
cZÔY ËÂe ÉZÅÊmÁy
ZÅ dY{{ZË ,cZêZ°» Ã|¿Ì³]{ |À¿YÂe Ê» ÃÁa ª]YÂ . ÃÁa ª]YÂ
3 - 2- 10
.1
|u { dËZ]Ê» cZÔY ¾ËY . |ÀZ] ÃÁa ÉÃ|À/À¯ tË/e Y|/» Á
ºÌe ÉZY . |¿Â ÉY|Æ´¿ Äf§ZË ½Z»Z/ ÉY ÃÂÌ/ Ä/] Z/f«Y Á ½Z/°»Y
ÃÁa É Äqf§{ ®Ë { Y Êz ÉZÅ dY{{ZË |À¿YÂe Ê» \¸£Y ÃÁ/a
. |ÀÀ¯ ÉY|Æ´¿
ZË Á dÌ Á {Â» { ÃÁa Ê¼/ ÉZ/ÅY/³ . ÃÁ/a ÉZ/ÅY/³ . 2
. ÃÁa cYfÀ»
ZË Á Ê¼ cÂ Ä] Y cZ/ÔY ÃÁ/a ºÌ/e . ÃÁ/a ÉZ/Å Ä/WYY . 3
. |À¯ Ê» ºÅY/§ ÃÁ/a ½Z/ ¨¿ É} É Ä/¼Å Z/Ë /Å ÉY/] Ê¼/Ì£
ÊËZf«Y ÄWYY É ÃÂÌ Á {Y{ Ê´f] ½Z^Zz» ÉZÅZÌ¿ Ä] cZÔY
. dY
{°¸¼ ÊÅ{Y³ 3- 10
{°¸¼ cZÔY Zf¿Y Á ÉÁM{³ É Ã|¿Ì³]{ {°¸¼ ÊÅ{ Y³
ÉZfY { ]ZÀ» ¥» É ÃÂ/v¿ Á cZ/ÔY ½{ÁM ºÅY/§ ÂÀ/» Ä/]
{YÂ» ¶»Z |ÀËY§ ¾ËY . |Z] Ê» ½Z ¨¿ É} ÉY] ÃÁ/a ¥Y|/ÅY ª/¬ve
: dY Ë
Äq { Zu µZu { ÃÁa Ä¯ |À¯Ê» tËe / dÌ Á Ê/Å{Y/³
Ä//] Â]//» dÌ //Á ,µZj//» ½YÂÀ//Ä//] / d//Y Äf//§³ Y//« ÊfÌ //Á
. Äm{Â] Á É|À]½Z» ÉZÅ®Ëf»
Y ÉÌq Äq ÃÁa ºÌe Ä¯ |À/¯Ê/» tË/e / d§/Ìa Ê/Å{Y/³
Ìq Äq ZË É|À]½Z» ¶Ì¼°e |{ ,µZj» ½YÂÀÄ] / d/Y Ã{Y{ ¹Z/n¿Y
. dYmY µZu { Ìq Äq Ä°ÀËY ¶]Z¬» { dY Ã| ¶Ì¼°e
166
ÃÁa cZZêY dËË|» / ºÅ{ ¶§
. ÃÁa ÉÃ|ÀËM d§Ìa Á dÌ Á ÊËÂ´Ìa / ÊÀÌ]Ìa
,É|À] ½Z» ,Ã{Á|v» {Â» { dËZ]Ê» 0 Z /»Â¼ {/°¸¼ Ê/Å{Y/³
®Ë c ZÔY ZÅÃÁa Y ÉZÌ] . |À¯ ºÅY§ cZÔY ,dÌ¨Ì¯ Á ÄÀ/ËÅ
] ZË Á »Zm ÂÄ] dY ¾°¼» ZÅY/³ . |/¿Y{ ¹Ó Ì/¿ Y cZ/¯Y|e Á
. |¿{³ ÄÌÆe ZÀjfY ®Ë ÉÄËZa
{°¸¼ ÊÅ{Y³ ÉZÅÉ{ÁÁ
Y« hv] {Â/» 1- 3- 1- 4 /z] { ÃÁ/a ÉÄ»Z¿/] . ÃÁ/a ÉÄ»Z¿/]
1 - 3 - 10
.1
ÃÁa {° ¸¼ Ê]ZËY ÉY] Ä¯ Y É{| f» Ê¿Z^» ÃÁ/a ÉÄ»Z¿/] . d/§³
. {Ì³Ê»]{ ,|¿ÂÊ» Ã{Z¨fY
Ê^¿ ZË ¶»Z¯ Â Ä] ÊË Z Å{ÁZf/{ Ä/q / Z/¯ lËZf/¿ . Z/¯ lËZf/¿ . 2
|Æ e ZË Ã| {ZnËY ( Ê ]ZÀ» ZË / Á ) ÊËZÅ ÄÀ/ËÅ Ä/q ,|/¿Y Ã|/ ¶Ì/¼°e
1 - 3 - 2 - 4 z] { ) ÃÁa É Ä»Z¿] ÉYmY ÊmÁy / ÃÌ£ Á |¿Y Ã|/
Ã| {ZnËY [Âq Zq { dËZ] Ê » Z¯ lËZf¿ . |ÀZ] Ê» ( |Ë{/³ h/v]
ÄqZb°Ë cZÔY . {{/³ Y/³ ,cZZ^/eY d/ËË|» Ä»Z¿/] /Âe
ÉÁ ,{°¸¼ |Ì¨» ÊÅ{ Y³ ÉY] ,Z¯ lËZf/¿ {Â/» { ªÌ/«{
. dY
hv] {Â» 1 - 3 - 2 - 10 z] { ÃÁa ª]YÂ . ÃÁa ª]YÂ/ ËZ/ . 3
´Ë{ ,ÃÁa Z¯ lËZf¿ Á ÃÁa É Ä»Z¿] /] ÃÁÔ/ . d/Y Äf/§³ Y/«
|ÀZ] Ê» ÃÁa dÌ Á {Â» { ÊeZÔY ÉYY{ \¸£Y ÃÁa Y|/»
Y« ÄmÂe {Â/» ÃÁ/a {/°¸¼ nÀ/ ¹Z´À/Å { d/ËZ] Ê/» Ä/¯
. |¿Ì³
167
ÃÁa cZZêY dËË|» / ºÅ{ ¶§
{°¸¼ ÊÅ{Y³ ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
dÆm Ä¯ |ÀfÅ ÊeZ¸m ,{°¸¼ ÉZÅÉ´¿Z] . {°¸¼ ÉZÅÉ/´¿Z]
2- 3 - 10
.1
,{°¸¼ ÉZÅÉ´¿Z] . |¿ÂÊ» Y³] ÃÁa d§Ìa ZË / Á dÌ Á nÀ
tËe Ë { Ä¯ {°¸¼ ÊÅ{Y³ ®ÌÀ°e |Àq ZË ®Ë ÃY/¼ÅÄ/] 0 Z /Â¿
. |¿ÁÊ» Z ¯Ä] ,dY Ã|
Ê «YÁ lËZf¿ ÉÄËZ¬» ÉÃ|¿Ì³]{ c/ËZ¤» ¶Ì/¸ve . c/ËZ¤» ¶Ì/¸ve . 2
ÉZÅcËZ¤» 0 Z ^·Z£ . |Z] Ê» Zf¿Y {Â» ZË Ã| ÉËÄ»Z¿] lËZf¿ Z] ÃÁ/a
Z] ZÅcËZ¤» Z»Y ,|¿Ì³Ê» Y« ¶Ì¸ve {Â/» f/Ì] É|À/]½Z/» Á ÄÀ/ËÅ
ZË ]Y] dÌ¼ÅY Y ®Ë Á dÌ¨Ì¯ ,]ZÀ» ,Ã{Á|/v» ÉZ/ÅÃÂ/u { Ä»Z¿/]
. |¿Y{Ây] fÌ]
µÂ { ÃÁa lËZf¿ ËZ»M ÉÃ|¿Ì³]{ |/¿Á ¶Ì/¸ve . |/¿Á ¶Ì/¸ve . 3
. |Z]Ê» {°¸¼ ½| e|] ZË fÆ] ¾ÌÌ e dÆm ,½Z»
ÉZ//Å¶°// { Ã|//\//¯ Y ¶Ì//¸ve . Ã|//\//¯ Y ¶Ì//¸ve . 4
. |Z]Ê» {°¸¼ ÉÌ³ÃY|¿Y Ã{Z¨fY {Â» Á ¾ËeµÁY|f/» ,¨¸f/z»
,ÃÁa {°¸¼ Ê]ZËY ÉY] ÃÁa ºÌe Ä/] ®/¼¯ ÂÀ/»Ä/] ®Ì/À°e ¾/ËY
ÄqZb//°Ë ,Y É|À//]½Z//» //Ë{Z¬» Á ( ]ZÀ//» Z//Ë ) ÄÀ//ËÅ ,Ã{Á|//v» //Ë{Z¬»
dÌ·Z § Å ÉY] É|Ì¸¯ Y Ä ¶»Z (EV) Ã| \¯ Y . {ZÊ»
: |Z]Ê»
Z¯ ÉÃ|Äm{Â] ÉÄÀËÅ Äf~³ { Ä¯ , (PV) Ã| ÉËÄ»Z¿] Y
ÉÄÀËÅ {ÁM] Y z] ½M ,|Ê» Ã|Ì»Z¿ (BCWS) Ã| É|À/]½Z/»
ÉYÃÁ{ µÂ { dÌ·Z § ®Ë Ä] Ìze dÆm Ä/¯ d/Y Ã|/ |Ì/ËPe
. dY Ã| ÉËÄ»Z¿] ,¾Ì »
Ã| ¹Zn¿Y Z¯ Ê «YÁ ÉÄÀËÅ Äf/~³ { Ä/¯ , (AC) Ê/ «YÁ ÉÄÀ/ËÅ
ÉY] Ã| {ZnËY ÉÄÀËÅ ¶¯ Y dY cZ^ ,|Ê» Ã|Ì/»Z¿ (ACWP)
Är¿M Z] |ËZ] Ê «YÁ ÉÄÀËÅ ¾ËY . ¾Ì » ÉYÃÁ{ µÂ { dÌ·Z § ¶Ì/¼°e
Ã|Ë{³ Äm{Â] Ã|\¯ Y Á Ã|/ É/ËÄ»Z¿/] Y ÉY/] Ä/¯
ÉZÅÄÀËÅ ¬§ ,ºÌ¬f» cZZ /¬§ : µZj/» ) . |ËZ/¼¿ d/¬]Z» ,d/Y
.( ºÌ¬f»Ì£ ÉZÅÄÀËÅ ] ¶¼f» ZÅÄÀËÅ ¶¯ ZË ,ºÌ¬f»
Z¯ ÉÃ|/Ä/m{Â] ÉÄÀ/ËÅ Äf/~³ { Ä/¯ , (EV) Ã|/\/¯ Y
Ä¯ ÉZ¯ Y Y dY cZ^ ,|/Ê/» Ã|Ì/»Z¿ (BCWP) Ã|/¹Z/n¿Y
. dY Ã| ¹Zn¿Y 0 Z «YÁ
168
ÃÁa cZZêY dËË|» / ºÅ{ ¶§
ÊËZÅZÌ¬» ½{ÁM ºÅY§ ÂÀ»Ä] ,ºÅ Z/] \/Ì¯e { Y Ä/ ¾/ËY
. |¿ÁÊ» Z ¯Ä] ,Ä¿ ZË {ÂÊ» ¹Zn¿Y Ä»Z¿] ZY ] Z¯ ZËM Ä°ÀËY ºÆ§ ÉY]
(CV=EV-AC) ÄÀËÅ cËZ¤» ,Ã{Z¨fY {Â» ÉZÅZÌ/¬» ¾/ËeµÁY|f/»
,Y Á{ ¾ËY . |À Z] Ê» (SV=EV-PV) (SV) É|À]½Z» cËZ¤» Á (CV)
{°¸¼ Z° ¿Y dÆm |À¿YÂeÊ/» ,É|À/]½Z/» c/ËZ¤» Á ÄÀ/ËÅ c/ËZ¤»
yZ . |¿Â ¶Ë|ê ÊËYZ¯ ÉZÅ´¿Z¿ Ä/] ,ÃÁ/a É|À/]½Z/» Á ÄÀ/ËÅ
ÊËYZ¯ Ã{Z¨fY {Â» ´¿Z¿ ¾ËeµÁY|f» , (CPI=EV/AC) ÄÀËÅ {°¸¼
ÉÄ¼Å Â ¼n» ) Ê ¼ne (CPI) ÄÀËÅ {°¸¼ yZ/ . |/Z] Ê/» ÄÀ/ËÅ
ÉZÅÄÀËÅ ÉÄ¼Å Â¼n» ] ºÌ¬e Ã|\¯ Y {¨À/» ÉZ/ÅÄ/m{Â]
{Â» ,ÃÁa ¶Ì¼°e ÉZÅÄÀËÅ ÊÀÌ]Ìa ÉY] Ã{f/³ ¶°/Ä/] ( Ê/ «YÁ
É|À//]½Z//» {//°¸¼ yZ// ¾//ÌÀr¼Å . |¿Ì//³Ê//» Y//« Ã{Z¨f//Y
ÉY] , (CPI) ÄÀËÅ {°¸¼ yZ ÃY¼ÅÄ] cZ«ÁY Ê/ÅZ³ (SPI=EV/PV)
. {ÁÊ» Z¯Ä] ÃÁa ¶Ì¼°e ÉZÅ{ÁM ] ÊÀÌ]Ìa
Ã{Z¨fY Z] {°¸¼ ÉZÅY³ . cZÔY ËÂe ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY/]Y . 5
tËe 2- 2- 10 z] { Ä¯ |¿ÂÊ/» /ËÂe Ê/ËZÅY]Y Á Z/Å®Ì/À°e Y
. |¿YÃ|
{°¸¼ Y³ ÉZÅÊmÁy
Y Ã| ÉÁM¼m cZÔY {°¸¼ ÉZÅY³ . {/°¸¼ ÉZ/ÅY/³
3 - 3 - 10
.1
. |ÀËZ¼¿Ê» Ä/WYY Y ¶Ì/¸ve /Å lËZf/¿ Á |À/À¯Ê/» Ä/Ôy Á ÊÅ|¿Z»Z/
,Ã|//|Àf» cZZ^//eY d//ËË|» Ä»Z¿//] { Ä//¯ Ä//¿Â³½Z//¼Å Z//ÅY//³
Y ¦¸fz» ½Z ¨¿É} ZÌ¿ {Â» ¶Ìë t/ Á cZ/ÔY Â/¿ d/ËZ]Ê/»
. |ÀÀ¯ ºÅY§
ÉZÅY{Â¼¿) ÉYÄ¸Ì» ÉZÅY{Â¼¿ ¶»Z {°¸¼ ÉZÅY³ µÂ¼ » ÉZÅ¶°/
.|Z]Ê» µÁY|m Á ZÅ¹Y³ÂfÌÅ ,S ÉZÅÊÀvÀ» ,(|¿Â/Ê/» Ã|Ì/»Z¿ Ì/¿ d/¿Z³
Y ,Ê ¼ne Ã|/\/¯ Y Ê/¸Ì¸ve ÉÃ{Y{ ËZ/¼¿ ÂÀ/»Ä/] 2-10 ¶°/
Y ÊeÁZ¨f» ÉÄÂ¼n» 3-10 ¶° Ä¯Ê·Zu { ,|À¯Ê» Ã{Z¨fY S ÉZÅÊ/ÀvÀ»
.|Å{Ê» ËZ¼¿ µÁ|m cÂÄ] Y Ã|\¯ Y ÉZÅÃ{Y{
ÌÌ¤e dYÂy{ ®Ë \¸£Y ÃÁa {°¸¼ ¶Ì¸ve . ÌÌ¤e ÉZÅd/YÂy{ . 2
ÌÌ¤e ÉZÅdYÂy{ ¾ËY . |À¯Ê/» {Z/nËY ÃÁ/a ÉZ/ÅÄ^/Àm Ê/y] ÉY/]
dËË|» -µZj» ½YÂÀÄ] ) ÌÌ¤e µfÀ ¯ ¦¸fz» ÉZÅ|ÀËY§ { Ä¯ ÊeÂ/Ä/]
. | ¿{³Ê» ÃY{Y ,| tËe ( ÃÌ£ Á É|À]½Z» µfÀ¯ ,Ã{Á|v» ÌÌ¤e
169
ÃÁa cZZêY dËË|» / ºÅ{ ¶§
ÉY{Y ÉÄ¼eZy
4- 10
¶ËÓ{ Ä] ¾f§ZË ½ZËZa ZË ¥Y|ÅY Ä] Ê]ZÌf/{ Y /a Ä¸u/» Z/Ë ÃÁ/a
lËZf¿ ÉZ|Àf» ¶»Z ÉY{Y É Ä¼eZy . |¿Y{ ZÌ¿ Ä¼eZy Ä/] ,/´Ë{
ZË Y~³ ÄËZ» Âe ÃÁa µÂv» Ê¼ Ë~a ÂÀ/» Ä/] ÃÁ/a
-ÃÁa ª] YÂ ÉÁM{³ É Ã|¿Ì³]{ |ÀËM§ ¾ËY . |/Z] Ê/» Éf/»
¶Ì¸ve -ZÆ¿M Âe ÊËZÆ¿ ÉZÅ Ä/z» Z/° ¿Y Y ½ZÀ/Ì¼Y µÂ/u
ÊeZÔY ¾ÌÀq Ê¿Z´ËZ] Á ÃÁa ÉZ/Å Äf/yÂ»M Á Ê/z]iY ,d/Ì¬§Â»
. |Z] Ê» Ã|ÀËM { Ã{Z¨fY ÉY]
ÌyPe Ä] ÃÁa ¶Ì/¼°e Z/e d/ËZ]Ê/¼¿ ÉY{Y ÉÄ/¼eZy ÉZ/Åd/Ì·Z §
½ZÀÌ¼Y Ze |]ZË Ä¼eZy Ê] ÂyÄ] d/ËZ]Ê/» ÃÁ/a Y Ä¸u/» /Å . |f/§ZÌ]
,¾ËY ] ÃÁÔ . |¿YÃ|¿ Â»Y§ |Ì¨» Á º/Æ» cZ/ÔY Ä/¯ {Â/¼¿ ¶/Zu
dËZ]Ê» ½ZÀ¯Z¯ ÉÄ¿Yy ÉÃ{Y{ ÃZ´ËZa { {ÂmÂ» ½ZÀ¯Z¯ ÉZ/ÅcZ/Æ»
. |¿Â ÁÄ] ,ZÅÊ³^y Á ZÅcZÆ» ËY§Y Z° ¿Y ÂÀ»Ä]
170
ÃÁa cZZêY dËË|» / ºÅ{ ¶§
ÉY{Y ÉÄ¼eZy ÉZÅÉ{ÁÁ
Á dî ÉY] Ã|ÄÌÆe cY|Àf» ¹Z/¼e . {°¸¼ ÉÌ³ÃY|¿Y cY|Àf/»
1 - 4- 10
.1
ÉÌ³ÃY|¿Y [ÂqZq Ä¯ ÉËÄ»Z¿] {ZÀY ¶»Z ,ÃÁ/a {/°¸¼ ¶Ì/¸ve
ÉY{Y ÉÄ¼eZy ¾Ìu { É´¿Z] dÆm |ËZ] ,|ÀËZ¼¿Ê» ¾/ÌÌ e Y {/°¸¼
. |ÀZ] f{ {
µÂv» tËe dÆm Ã| ÄÌ/Æe {ZÀ/Y |ËZ/] . µÂ/v» cY|Àf/» . 2
ÉZÅ Ã|¿Áa ,ZÅ Ä¬¿ ,ÊÀ§ cY|Àf» ,Z/Å Ä/z» ,Z/Å Ä»Z¿/] ) ÃÁ /a
cÁZ¨f» É{]Z¯ ÃÂu Ä] Äf] ZÅ Ä»Z¿ sÔY / ÃÌ£ Á Ê/°Ì¿Áf°·Y
f{ { ÉY{Y É Ä¼eZy ¾Ìu { É´¿Z] d/Æm Ì/¿ ( |À/Z] Ê/»
. |ÀZ]
Y« hv] {Â» 1- 3- 2- 10 z] { ÃÁa ª]YÂ/ . ÃÁa ª]YÂ ËZ/ . 3
. | ¿Y Äf§³
ÉY{Y ÉÄ¼eZy ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y . {°¸¼ ÊÅ{Y/³ ÉZ/Å®Ì/À°e Á ZÅY/]Y
2- 4- 10
.1
. |¿YÄf§³ Y« hv] {Â» 2- 3- 10 z] { {°¸¼ ÊÅ{Y³
. {Â Âm 2- 3- 2- 10 z] Ä] . ÃÁa Y³ . 2
. {Â Âm 3- 3- 3- 10 z] Ä] . ÃÁa ÉZÅÄWYY . 3
ÉY{Y ÉÄ¼eZy ÉZÅÊmÁy
ÉÃ|É|À]dÆ§ ª]YÂ Y ¶»Z¯ ÄÂ¼n» ®Ë . ÃÁ/a ÉZ/ÅÊ/¿Z´ËZ]
3 - 4- 10
.1
ÉÄ¼Å . {{³ ÄÌÆe Êf¬» ZzY Âe Ê¿Z´ËZ] dÆm dËZ]Ê» ÃÁ/a
ÃÁa Ä] Â]» ÉYÄ»Z¿] Z/Ë ÃÁ/a Z/y ÉÄf/~³ ÉÃ{Y{ ÉZ/ÅÃZ/´ËZa
ÃZ³Å ZË |¿Â ¹Zn¿Y ½Z¼Ìa \·Z« { ZÅÃÁa ÃZ³Å . |¿Â ÁÄ] dËZ]Ê»
171
ÃÁa cZZêY dËË|» / ºÅ{ ¶§
Zy ÄmÂe ª]YÂ Ê¿Z´ËZ] Ä] |ËZ/] ,|À/Z] ZÌ/] Y|/e ÉÃ|¿Ì/³]{
. {{³ ¥Â »
ÉY] Y Éf» cZ»Y·Y É Ä¼Å ÃÁa Ä°ÀËY |ÌËPe . ÃÁ/a É Ä/¼eZy . 2
Á lËZf¿ Ê¼ Â Ä] Éf» ) d/Y Ã{/¯ Ã{ÁM/] ÃÁ/a µÂ/v»
/ dY Äf§Ë~a Y ÊeZ»|y ½Z»Z cZ»Y/·Y Á ÃÁ/a ÉZ/Å{ÁM d/{
Á ZÅ ÄfyÂ»M ,Äm{Â] ÉZÅ Y³ ,½ZÀ/¯Z¯ Ê/]ZËY -µZj/» ½YÂÀ/ Ä/]
.( ÃÌ£
. dY Äf§³ Y« hv] {Â» 3- 3- 3- 4 z] { ZÅÄfyÂ»M . ZÅÄfyÂ»M . 3
172
11 ¶§
ÃÁa ®Ë dËË|»
®Ë Ä] À¯YÁ Á ¶Ì¸ve ,ÊËZZÀ ÉÄf§ZË ¹Z¿ |ÀËY§ ®Ë d/ËË|»
ÉZÅ|»ZÌa Á µZ¼fuY ½{Â¼¿ ÄÀÌÌ] ¾¼f» [dËË|» ] ¾ËY . |Z] Ê» ÃÁa
ÉZ//Å{Y|ËÁ ÉZÅ|»ZÌ//a Á µZ¼f//uY ½{Â//¼¿ ÄÀ//Ì¼¯ Á d//^j» ÉZ//Å{Y|ËÁ
Y Ê//¸¯ É|//Ë{ 1- 11 ¶°// . d//Y ÃÁ//a ¥Y|//ÅY ÉZf//Y { [Â¸»Z//¿
: |Å{Ê» ÄWYY Ë Ê¸Y ÉZÅ|ÀËY§
ÉÃÂ v¿ {Â» { ÉÌ³ ºÌ¼e / ®Ë d/ËË|» É/Ë Ä»Z¿/] . 1- 11
. ÃÁa ®Ë ®Ë dËË|» ÉZÅ dÌ·Z § ÉË Ä»Z¿] Á ´¿
ÃÁa ] dY ¾°¼» Ä¯ ÊËZÅ ®Ë ¾ÌÌ e / ®/Ë ÊËZ/ZÀ . 2- 11
. ZÆ¿M ÉZÅÊ³ËÁ ÉZ |Àf » Á |¿Y~´] iY
ZÅ ®Ë Y Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve ®Ë ¹Zn¿Y / ®Ë Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve . 3- 11
¥Y|ÅY ] ZÆ¿ M ÉZÅiY É|À] dËÂ· Á Y ÂÀ/» Ä /] Z/Å dÌ /Á Á
. ÃÁa
Á µZ¼ // fuY É // Ì³ ÃY| // ¿Y / ®Ë Ê/¼ // ¯ ¶ // Ì/¸ve . 4- 11
//] Z//Æ // ¿M Z //// iM {ÁM //// ] Á Z//Å ®// / Ë ÉZ / Å| / »Z // Ì//a
. ÃÁa ¥Y| // ÅY
Á ZÅ Ä/ËÁ É ÄÌ/Æe / ®/Ë Ä/] À/¯YÁ É/Ë Ä»Z¿/] . 5- 11
] ZÅ|Ë|Æe ÅZ¯ Á ZÅ d§ ËY/§Y d/Æm Ê/ËZÅ ®Ì/À°e
. ÃÁa ¥Y|ÅY
,Ã|¿Z¼Ì«Z] ÉZÅ ®/Ë /] cZ/¿ / ®/Ë cZ/¿ Á µf/À¯ . 6- 11
Á ®Ë ÅZ¯ ÉZÅÄ»Z¿] ÉY/mY ,|/Ë|m ÉZ/Å®/Ë ÊËZ/ZÀ
. ÃÁa cZÌu ÉÄyq Y { ZÆ¿M Êz]iY Ê]ZËY
¶»Z e ¿Y{ ÉZÅÃÂu ËZ ÉZÅ|ÀËY§ Z] Á /´Ë|°Ë Z/] ZÅ|À/ËY§ ¾/ËY
Äq ³Y . |Å{Ê» w ÃÁ a Å { Z] ®Ë ¶«Y|u |ÀËY§ Å ,0 Ó Â¼ » . |/¿Y{
ËZ¼¿ ¾Ì » Y f Y ÃÂmÁ Z] Yn» ÉZÀ cÂ Ä] ZÅ|À/ËY§ ZnÀ/ËY {
, Ã|¿ tËe ZnÀËY { Ä¯ ÊËZÅÃÂÌ Ä] ¶¼ { dY ¾°¼» ,|¿YÃ| Ã{Y{
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
3 ¶§ { ¶Ìë Ä] É|ÀËY§ cÔ»Z e . |ÀZ] ÄfY{ ¶»Z e Á Ê¿Z/Âb¼Å
. |¿Y Äf§³ Y« hv] {Â»
,Â«Á cÂ { Ä¯ dY Ê «Ì£ ÊfÌ Á Z/Ë {Y|/ËÁ ÃÁ/a ®/Ë
Á d¸ ®Ë ®Ë ®Ë . {Y~³Ê» ÃÁa ¥|Å ®Ë ] Ê¨À» ZË d^j» É/iY
ZË Ân» ®Ë Ä] ZÌ¿ ,µZj/» ½YÂÀ/ Ä/] . {Y{ |»ZÌ/a ®/Ë , Â/«Á cÂ/ {
. |Z] d¸ ®Ë |¿YÂeÊ» ÃÁa Ä/] Ã|/ Ã{Y{ Ì/ze {Á|/v» ½ZÀ/¯Z¯
Y fÌ] Â/n» ~/yY d/Y ¾/°¼» Ä/¯ d/Y ¾/ËY ®/Ë ÉYY{ {Y|/ËÁ
174
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
½M ÉY] ½ZÀ¯Z¯ dY ¾°¼» ZË |»Zn¿Y µÂ Ä] Ã| ÉË Ä»Z¿ /] [½YÌ/» ]
w Ê «Ì£ ÉZÅ{Y|ËÁ ¾ËY Y ®Ë Å Ä¯ ÊeÂ { . |ÀZ^¿ Ê§Z¯ Ä¨ÌÁ
. dY{ |ÀÅYÂy ÃÁa dÌ¨Ì¯ ZË É|À] ½Z» ,ÄÀ/ËÅ /] Y É|»ZÌ/a ,|À/Å{
½Âr¼Å ÃÁa ÊÌv» \¿YÂm ¶»Z | À ¿YÂeÊ» ®Ë ÉYY{ ÉZÅdÌ /Á
Ä¯ ÊmZy ½YZ ¯ |¿Y d{ Ä] Ê´f]YÁ ZË ÃÁa dËË|» ¦Ì ÉZÅÃÂÌ
ÃÁa ®Ë { [\¿YÂm ¾ËY ] dY ¾°¼» Ä¯ |ÀZ] , |ÀfÌ¿ µfÀ¯ ¶]Z/«
. |ÀZ] ¶Ìy{
Ì//¿ Á ÃÁ//a ¥Y|//ÅY //] Ê//ËZÅ|Ë|Æe ÉÃ|¿Ì//³]{ ÃÁ//a ®//Ë
®Ë PÀ» . |Z]Ê» ¥Y|ÅY ¾/Ë Y ÉZf/Y { {Â^/Æ] ÉY/] Ê/ËZÅ d/§
ÉZÅ ®Ë . dY {ÂmÂ» ZÅÃÁa ¹Z¼e { Ä¯ dY ÊfÌ « ¹| { ÃÁ/a
dY ¾°¼» Á |¿YÃ| ¶Ì¸ve Á ÊËZZÀ Ä¯ |ÀfÅ Ê/ËZÅ ®/Ë ¹Â/¸ »
dËË|» ¶]Z« ¹Â¸ »Z¿ ÉZ/Å®/Ë . {Â/¼¿ É/ËÄ»Z¿/] Z/Æ¿M ÉY/] ½YÂf/]
¹Z LZf«Y ®Ë ÉÌ³Z¯ Ä] Z] ÃÁa ½YË|» dY ¾/°¼» Äq/³Y ,|Àf/Ì¿
. |¿Y{b] ZÆ¿M Ä] Ä]Z» ÉZÅÃÁa { ¾ÌÌa É Ä]ne ZY]
Ê//¬¸e ÃÁ//a d//Ì¬§Â» ÉY//] Ê//ËZÅ|Ë|Æe Z//] ^//e» Y ®//Ë Z//Å½Z»Z//
ÊeÂ { |¿ÂÊ» [Âv» |Ë|Æe ÃÁa ÉY/] Ä/¯ Ê/ËZÅ®/Ë .|À/ËZ¼¿Ê/»
¶Zu ®Ë Ë~a Z] dY ¾°¼» Ä¯ ÊY{Za Z] Ä¯ |¿Â Äf§Ë~a |À/¿YÂeÊ/»
ÊÀË³Ìa É|À]½Z» ®Ë ½{Â¼¿ ZÌfyY ,µZj» ½YÂÀÄ] .|ÀZ] µ{Z e { ,{Â/
xËZe ®Ë ª¬ve dÆm Ä¯ dY Ê°Ë ,{Y{ {Â/mÁ ½M Y É=|/ e µZ¼f/uY Ä/¯
,|¿ÂÊ» [Âv» d§ Ä¯ ÊËZÅ®/Ë .{Â/Ê/» Äf/§Ë~a ,/e{Á ¶Ì/¼°e
.|¿Â ÉÌ´Ìa ÃÁa ¥Y|ÅY Ä] Ê¿Zd ¨À» dÆm |À¿YÂeÊ»
{ ®Ë dËË|» Ä] ¾/fyY{a d/Æm |ËZ/] ½Z»Z/ ,d/Ì¬§Â» ÉY/]
dÌ¨Ì¯ Z] ÉZÅ Ã{Y{ ÉÁM ¼m Ä] ½Z»Z ¹Z¼fÅY . {Â | Æ f» ÃÁa Y
Ê¿Z»Z |Æ e Y ÉZÌ » ,ZÆ¿M ÉZÅ Ê³ËÁ Á ÃÁa ÉZÅ ®Ë {Â» { ÓZ]
. {ÂÊ» [Âv»
®Ë dËË|» ÉË Ä»Z¿]
1- 11
É ÃÂv¿ {Â» { ÉÌ³ ºÌ¼e |ÀËY§ ,®Ë dËË|» ÉË Ä»Z¿/]
ÃÁ//a ®//Ë ®//Ë d//ËË|» ÉZ /Å d//Ì·Z § É//Ë Ä»Z¿//] Á //´¿
µÂu ,®Ë dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ ÉY] ÉË Ä»Z¿] { . |/Z] Ê/»
Z] ®Ë dËË|» |/Ë{ É ÄÀ/»Y{ Á Â/¿ ,t/ Ä°À/ËY Y ½ZÀ/Ì¼Y
175
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
, |Z] Ê» \ ZÀf» ½Z»Z ÉY/] ÃÁ/a d/Ì¼ÅY Z/] Ì/¿ Á ®/Ë
. {Y{ dÌ¼ÅY
®Ë dËË|» ÉË Ä»Z¿] ÉZÅ É{ÁÁ
. dY Ã| tËe 1- 3- 1- 5 z] { ÃÁa ÂÀ» . ÃÁa ÂÀ»
1 - 1 - 11
.1
Y Ê ] dY ¾°¼» . ®/Ë d/ËË|» Ê¿Z»Z/ ÉZ/Å Ê/» /y . 2
®Ë ¶Ì¸ve Á À¯YÁ ÉY] ÉYÃ| ¦Ë e Ìa Y ÉZÅ{°ËÁ ZÅ ½Z»Z
. |¿Â Äf§³ ¿{ z» ÉÃÁa ®Ë ÉY] |ËZ] Ä¯ |ÀZ] ÄfY{
sÂ Á ZÅ dÌ·ÁR» ,ZÅ /¬¿ . Ã| ¦Ë e ÉZÅ dÌ·ÁR» Á Z/Å /¬¿ . 3
| À ÅYÂy i R » ÉË Ä»Z¿] ] ÉÌ³ºÌ¼e dÆm Ã| ¦Ë e Ìa Y ZÌfyY
. {Â]
{Á|u cÁZ ¨f» {Y§Y Á ¦¸fz» ÉZÅ ½Z»Z . ¨¿ É} ®Ë Zn» {Á|/u . 4
{ |À//¿YÂeÊ//» {Á|//u ¾//ËY . |À/Z]Ê//» Y Y{ ®//Ë ÉY//] Ê//¨¸fz» Z/n»
. | ¿ Â Y]Y ÊeZ»Y|«Y Ê ZË Ã| ½Z Ì] Ê» y ÉZÅ ÄÌ¿ZÌ]
ÊËZÅÂ´·Y ZÅ ½Z»Z Y Ê/y] . ½Z»Z ®Ë dËË|» ÉÄ»Z¿] ÉÂ´·Y . 5
. |¿YÃ{Â¼¿ ÄÌÆe ÃÁa ºÌe ÉÃ{Z¨fY ÉY/] ( Ê/eZ»|¬» {Y|¿Zf/Y ®/Ë Z/Ë )
{ ½M É|À»{Â Á {]Z¯ Ä] Äf] Á ¼f» Â Ä/] Y Â/´·Y ¾/ËY ½Z»Z/
. {Y{ |ÅYÂy {Â^Æ] ÃÁa
Ã| tËe 1- 3- 3- 5 z] { WBS . ( WBS ) Z¯ d/° ZfyZ/ . 6
. dY
®Ë dËË|» ÉË Ä»Z¿] ÉZÅ ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
dËË|» É Ä»Z¿] ¾ËÂ°e dÆm ÃÁa ÉZÅ ºÌ/e . É/Ë Ä»Z¿/] cZ /¸m
2- 1 - 11
.1
cZ ¸m { ½Z³|ÀÀ¯ d¯ . |ÀÅ{Ê» ¶Ì°e ÉË Ä»Z¿] cZ ¸m ,®/Ë
176
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
Z] ½Z»Z { É{§ Å ,ÃÁa ºÌe ½Y^Å ,ÃÁa Ë|» ¶»Z ZÌ¿ Ä] Äf]
½Z ¨¿ É} ,ÊËYmY ÉZÅ dÌ·Z § Á ®Ë É/Ë Ä»Z¿/] d/ËË|» dÌ·ÁR/»
dËË|» ÉZÅÂ´·Y Y Êf¬» {YÂ» { Z/Æ¿M . | À /Z]Ê/» ¾ËËZ/ Á É|Ì/¸¯
. |ÀËZ¼¿Ê» Ã{Z¨fY ZÅÉ{ÁÁ ËZ Á ®Ë
®Ë dËË|» ÉË Ä»Z¿] É ZÅ ÊmÁy
É ÃÂ//v¿ ®//Ë d//ËË|» É Ä»Z¿//] . ®//Ë d//ËË|» É Ä»Z¿//]
3 - 1 - 11
.1
ÉË Ä»Z¿] ,Ê/¼¯ Á Ê/¨Ì¯ ¶Ì/¸ve ,ÊËZ/ZÀ ¹Z/n¿Y Á ÊÅ{ZfyZ/
ÃÁa cZÌu É Äyq µÂ/ { Y ®/Ë cZ/¿ Á µf/À¯ , À/¯YÁ
ÉZÅ ®Ë Ä] À¯YÁ Ä] ®Ë d/ËË|» É Ä»Z¿/] . |À/¯ Ê/» tË/e
z] { ®Ë Ä] À¯YÁ É Ä»Z¿] { »Y ¾ËY / {Y{/a Ê/¼¿ {¨À/»
{YÂ» |¿YÂe Ê» ®Ë dËË|» É Ä»Z¿] . {{³ Ê» tËe 1 - 3 - 5 - 11
: {Ì³]{ Y Ë
|À¿YÂe Ê» Ä¯ Y Ê/ËZÅ Ã{Y{ ]ZÀ/» Á ZÅY/]Y , ZÅ{/°ËÁ . ÉÂ·Á|f/»
¦Ë e ,|¿Â/ Ã{Z¨f/Y ÃÁ/a { ®/Ë d/ËË|» ¹Z/n¿Y d/Æm
Á f{ { cZÔY ½YÌ» ,ÃÁa É Ä¸u» Ä] Äf/] . |ËZ/¼¿ Ê/»
ZÅ nÀ ¦¸fz» YÂ¿Y ,®Ë dËË|» { {ÂmÂ» ÉË~a ¥Z/ ¿Y
. | À Z] \ZÀ» |À¿YÂe Ê»
dËË|» É Ä»Z¿] { ¹Y|«Y Â¿ Å ÉY/] . Z/Å dÌ·ÁR/» Á Z/Å /¬¿
¾ÌÌ e Y ®Ë dËË|» ºÌ/e É Z/Y Á ½Z^Ìf/a ,^/Å ,®/Ë
ÃÁa É ÃY{Y Y kZy { Ä¯ ®Ë dËË|» ÉZ/Å ºÌ/e . |ËZ/¼¿ Ê/»
ºÌe Ä] d^¿ ÉfÌ] µÔ¬fY Z] dY ¾°¼» ,|¿Y Ã| ÊÅ|¿Z»Z
®Ë É Ä¿Z¨À» ÉZÅ ¶Ì¸ve ¹Zn¿Y Ä/] {Z/« ÃÁ/a Y~/³ ÄËZ»/
. |ÀZ] ÃÁa
¾//ÌÌ e ÃÁ//a ÉY//] Y ®//Ë d//ËË|» É Ä//m{Â] . É|À//] Ä//m{Â]
. |ËZ ¼¿ Ê»
d«Á |Àq Å ®Ë dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ Ä¯ |À¯Ê» ¾ÌÌ e .Ê¿Z» [ÁZÀ/e
dËZ]Ê/» lËZf/¿ .|/ |À/ÅYÂy ¹Z/n¿Y ÃÁ/a cZÌ/u ÉÄy/q µÂ/ {
.|¿{³ ÄÌÆe {Á Ê/§Z¯ ÉÃY|/¿Y Ä/] ,Z/ÅºÌ¼/e /] ÉY~³/iY ÂÀ/»Ä/]
.|¿Â ÊÀÌ]Z] ÃÁa ÉYmY Ê { ÉYÃÁ{ cÂ Ä] dËZ]Ê» ZÅºÌ¼e
Â¿ ÉY] ,\ZÀ» 5 Ìë ÉZÅÁ Á ÊÅ{\Ë . Ìë Á ÊÅ{\Ë/
Á ZÅÁ . |¿ÂÊ» µZ¼Y ®Ë Ê¼¯ Á Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve 5 Ê ¿Z» [ÁZÀ/e Á
177
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
¾ÌÌ e ÌaZÌa ,ÉZ³Z Y ½ZÀÌ¼Y µÂu dÆm |ËZ] Ê/Å{\Ë/
. |¿Â
[ ZÌ » ] ½M ZY] Ä¯ ZÅ®Ë É Ä¿ZfM ÉY] dY É ZÌ » . ZÅÄ¿ZfM
Éf» ,Z»§Z¯ . ( Ê¬Ë Äq Ä] Á Ê¯ Äq Âe ) | |/ÅYÂy ¹Y|/«Y
. |ÀZ] ÄfY{ ÊeÁZ¨f» ®Ë ÉÄ¿ZfM |À¿YÂeÊ» ÃÁa Y~³ÄËZ» Z/Ë
ÃÁa ºÌe Ä/¯ {Ì/³Ê/» /¿{ Y ÉYÄ¿Z/¿ /Ë~a ¶]Z/« ÉÄ¿Zf/M
ÉÌ³ÃY|¿Y ½M ª^ Y ®Ë Ä/] À/¯YÁ ÉÄ»Z¿/] ÉY/mY Ê/z]iY
. {Â¼¿ |ÅYÂy
Ä¯ Y ®Ë Ä] À¯YÁ ÉÄ»Z¿] \·Z« Á ÉÂfv» . ÊÅ{Y³ É ZÅ\·Z«
ÉZ//Å\//·Z« . |//Å{Ê//» s// ,{Â//Ê//» tË//e 1- 3- 5- 11 //z] {
dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ lËZf¿ Ä/¿Â´q Ä/¯ |À/À¯Ê/» ¾/ÌÌ e Ê/Å{Y/³
,ÊmZy Á Ê¸yY{ ½Z ¨¿É} ,ÃÁa ºÌ/e Ä/] Á ¶Ì/¸ve ,|Àf/» ®/Ë
. | |ÀÅYÂ y Ã{Y{ µZ¬f¿Y ¾ËËZ Á ½YY~³ÄËZ»
ÉY] Y ®Ë ÉYY{ ÉZÅdÌ·Z § ÃÂmÁ Ê»Z¼e d/î ÉÃÂ/v¿ . ÉÌ/´Ìa
|Àf//» Z//ÅÄf//yÂ»M Á Ê//eM ÉZÅZÌ//¿ ,ÉZ//m ÉÃÁ//a { É|À//»Ã//Æ]
Y ½M ÉÃÂv¿ Á ®Ë ÉZÅ|ÀËY§ ½|¿ Z/Ë ½|/ ÉÌ/¼» . |ËZ/¼¿Ê/»
. |À¯Ê» |Àf»
®Ë ÊËZZÀ
2- 11
ÊËZÅ®Ë ÉZÅÊ³Ë Á ÉZ|Àf» Á ¾ÌÌ e ¾¼/f» ®/Ë ÊËZ/ZÀ
. |¿Y~´ ] iY ÃÁa ] |À¿YÂeÊ» Ä¯ dY
Y Ë {Y§Y ®Ë ÊËZZÀ ½YZ ¯ |¿Yd{ 0 Ó Â/¼ » ½Z/°»Y cÂ/ {
Y ÊÂÂ» ½Y¿\uZ ,®Ë dËË|» ºÌe ,ÃÁa ºÌe : |¿ÂÊ» ¶»Z/
,ÃÁa ½YË|» ËZ ,ÊËZÆ¿ ½Y]Z¯ ,½ZËf» ,d¯/ ÉZ/Åd¼/« ËZ/
. ÊmZy ½Y¿\uZ Á ½Z ¨¿É}
Y//°e ¾Ìf//z¿ . d//Y //Ë~aY°e É|À//ËY§ ®//Ë 5 Ê ËZ//ZÀ
®Ë dËË|» ºÌe Âe ZË ÃÁa ºÌe Y Êz] Âe |/¿YÂe Ê/»
|À//¿YÂe Ê//» Ê¸//Y ½Z// ¨¿ É} Á ÃÁ//a ºÌ//e ¶//¯ . {Â// ¹Z//n¿Y
¶Ì//¸ve ®//Ë ª//¬ve d//Æm . |À//Z] Y//°e ¾//Ì»Á{ É Ã|À//Å{ ¹Z//n¿Y
Y°e |À¿YÂe Ê» ,|Àf/Ì¿ Ì /³ { ÃÁ/a { Ä/¯ É{Y/§Y , Ä¿Z¨/À»
. |ÀÅ{ ¹Zn¿Y Y ÊËZÆ¿
178
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
Ä°ÀËY v» Ä] |À¿YÂeÊ» \¸£Y ®Ë Ä] z]iY Á Ã{Z ÉZÅÀ/¯YÁ
. |¿Â YmY Á ÄÌÆe ,| ÊËZZÀ ®Ë
®Ë ÊËZZÀ ÉZÅÉ{ÁÁ
Ã| tËe 3- 1- 11 z] { Ä»Z¿] ¾/ËY . ®Ë d/ËË|» ÉÄ»Z¿/]
1 - 2- 11
.1
. dY
{ ¹¸f» ®Ë ÊËZ/ZÀ . ÃÁ/a É/Ë Ä»Z¿/] ÉZ /Å Ê/mÁy . 2
ÃÁa ½Z ¨¿É} Z/Ë Y~/³ÄËZ»/ ,Z»/§Z¯ ¥Y|/ÅY Á Ã{Á|/v» ,d/ËÂ» P »
ÉZÅ®Ë ÊËZZÀ dÆm dËZ]Ê» ZÅ|ÀËY§ ËZ ÉZÅÊmÁy . |Z]Ê»
Ä¿ Ê· Á Ë {YÂ» ¶»Z ZÅÊmÁy ¾ËY . | ¿ Â É´¿Z] ÃÁa ¶¯ { ¾°¼»
: dY ZÆ¿M Ä] {Á|v»
. ÃÁa ÂÀ»
. Z¯ d° ZfyZ
. µÂv» s
. É|À] ½Z» Á ÄÀËÅ ÉZÅ{ÁM]
. ^À» ÉÄ»Z¿]
. cZ¯Y|e ÉÄ»Z¿]
. {ÂÌ« Á cZÁ¨» ÉZÅdÆ§
] e|] ZË fÆ] ÌiPe dY ¾°¼» Ä¯ ÊËZÅ®/Ë . ®/Ë ÉZ/ÅÄf/{ . 3
Á ÊËZ//ZÀ ®//Ë ÉZ//ÅÄf//{ { |À//¿YÂeÊ//» ,|À//Z] Äf//Y{ ÃÁ//a
Ì¿ Á Ã{Â] z» d/ËZ]Ê/» ®/Ë ÉZ/ÅÄf/{ . |¿Â/ Ê/Å{½Z»Z/
ÉÃÂu ZË d À ÉY] ®Ë µÁY|f» ]ZÀ» ÉÃ|ÀÀ¯ ° À/» d/ËZ]Ê/»
: |ÀZ]Ê» Ë {YÂ» ¶»Z ZÅÄf{ . | À Z] É{]Z¯
179
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
ÉÁM ¾§ Ä] {Z¼fY ¶j» / É{°¸¼ ZË ÊfÌ¨Ì¯ ,ÊÀ§ ÉZÅ ®Ë
{ ÌÌ¤e ,µÂ¬ »Z/¿ { /°¸¼ ¥Y|/ÅY ,Ã|Ì/rÌa Z/Ë Ã|/¿ cZ^/iY
¾Ìu { d À/ ÉZÅ{Y|¿Zf/Y { Z/Ë Ã{Z¨f/Y {Â/» ÉÁM ¾/§
. ÃÁa
,]ZÀ» Á ½Z» Ê/§Z¯Z¿ Ì/ze ¶j/» / ÃÁ/a d/ËË|» ÉZ/Å®/Ë
ÉZÅ¾Ì¸bÌË{ Y ¦Ì ÉÃ{Z¨fY ,ÃÁa ÉÄ»Z¿/] \/ZÀ»Z¿ d/Ì¨Ì¯
. ÃÁa dËË|»
0 Z eY} Ä¯ Ã{Á |v» Á ½Z» ,ÄÀËÅ ¥Y|ÅY ¶j» / Ê¿Z»Z ÉZ /Å ®/Ë
ZË dËZ¨¯ ¹| ,ZÅ ÃÁa É|À] d/ËÂ· Á Y ½Y|/¬§ ,|À/Z] Ê/» Z³Z/Z¿
ÉZÅ ÃÁa ËZ Z] Ê ^À» ÉZÅ Z e Á ÄÌ·ÁY ÉY~³ ÄËZ» { Ä¨«Á
. ½Z»Z
¶WZ» ,ÊeY¬» ZË Ê¿Â¿Z« Ì/v» Ì/Ì¤e ¶j/» / Ê/mZy ÉZ/Å®/Ë
. YÂ//Å Á [M Á Â//¯ ®//Ë ,Z»//§Z¯ ÉZ//Åd//ËÂ· Á Y Ì//Ì¤e ,É//³Z¯
ÉZÅ[ÂM Á ¶Ì ,Ä·· Ä¸¼m Y ÉÆ« g{YÂu Ä] Â]» ÉZ/Å®/Ë
É Äi{Zu ¦¯ cZ»Y|«Y ¹¸f» ®Ë dËË|» ÉZm Ä] 0 Ó Â/¼ » Ê/¿|»
. |ÀZ]Ê» YÂ³Z¿
Ë ]ZÀ» ªË Y |¿YÂeÊ» ¾ÌÌa ÉZÅÃÁa cZÔY . Äf~³ cZÔY . 4
: |¿Ì³ Y« f{ {
ÉZÅ½Z»Z Y Ê°Ë Y Ì] ZË ®Ë d/Y ¾/°¼» / ÃÁ/a ÉZ/ÅÃ|¿Á/a
dÆm |À¿YÂeÊ» Ä¯ Y ¾ÌÌa ÉZÅÃÁa lËZf¿ ª]YÂ ÃÁ/a { Ì/³{
{YÂ» ¾ËY . |ÀËZ¼¿ ÉY|Æ´¿ ,|¿Ì³ Y« Ã{Z¨fY {Â» ®Ë ÊËZ/ZÀ
®Ë Ä] À¯YÁ ÉZÅÄ»Z¿] ZË ÃÁ/a Ê/ËZÆ¿ ÉZ/ÅY/³ |À/¿YÂeÊ/»
ÉYÃ| ÊÅ{½Z»Z ÉZÅ ÄfyÂ»M ¶»Z dY ¾/°¼» Z/ÅÃ|¿Á/a . |À/Z]
ªË Y ZË |ÀËZ¼¿ tËe Y Z/Æ¿M ÉZ/Å¶/uÃY Á cÔ°/» Ä/¯ |À/Z]
. | ¿ Ì³ Y« f{ { ,½Z»Z { ¾ËËZ ZË ÃÁa ½Z ¨¿É} ÉÄ]ne
,ÊÅZ´¿Y{ cZ ·Z» ,ÉZne ÉÃ{Y{ ÉZÅÃZ´ËZa / Ã|/fÀ» cZ/ÔY
Y ÉZÌ] ÉY ] dY ¾°¼» Ã|fÀ» cZ/ ·Z» ËZ/ Á ÉY{/]Â´·Y
. |ÀZ] f{ { É{]Z¯ ÉZÅÃÂu
®Ë ÊËZZÀ ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
cZÁ¨» Y Äf§ZËZfyZ É´¿Z] ®Ë ¹Zn¿Y . ÉZ|Àf» ÉZÅÉ´¿Z]
2- 2- 11
.1
,Ã{Á|v» Ê¸Ì/ë sÂ/ { Ì/¿ Á ÃÁ/a ¶/¯ { ÃÁ/a É Z/ÅÄ»Z¿/] Á
180
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
Ã|}ZzeY ¾ËZ£M ¹Z³ 0 Ó Â¼ » ,cZÔY ËZ Á ÃÁa ¾ÌÌa ÉZ/Å Ã|¿Á/a
. {ÂÊ» [Âv» ÃÁa ºÌe Âe
ÉÁM¼m ÉZÅ®ÌÀ°e ÉZÅ Ä¿Â¼¿ . cZÔY ÉÁM /¼m ÉZ/Å®Ì/À°e . 2
,ÊÀÅ} ½Z§Â ¶»Z |À¿YÂeÊ» ®Ë ÊËZZÀ { Ã{Z¨fY {Â» cZ/ÔY
( SWOT ) ZÅ|Ë|Æe Á ZÅd§ ,ZÅ¦ ,ZÅcÂ« ¶Ì¸ve Á ÄûZ/» ,Ê/¨·{
. |ÀZ]
Ã{Z¨fY {Â» ®ÌÀ°e ¾ËeµÁY|f» Ê/ÀÅ} ½Z/§Â |ËZ/ . Ê/ÀÅ} ½Z/§Â
Y »Zm ÊfÆ§ ½{ÁM d{ Ä ] ,¥|Å . |Z] ®/Ë ÊËZ/ZÀ ÉY/]
Ê¼¯ Á Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve ÉZÅ|ÀËY§ { 0 Y | ] |À¿YÂeÊ» Ä¯ dY ÊËZÅ®Ë
. |¿{³ Ê] ®Ë
|À//qÅ ,|//Å{ Ê//» ¹Z//n¿Y Y Ê//ÀÅ} ½Z//§Â ÃÁ//a ºÌ//e 0 Ó Â//¼ »
®ÌÀ°e ¾ËY |À¿YÂe Ê» Ì¿ Êze|Àq ½Y¿ \uZ Y ÉY Ä/Â¼n»
ÊËZÅ Ã|ËY ,Ã|ÀÀ¯ ¶ÌÆe ®Ë É^Å dve {Y§Y ¾ËY . |ÀÅ{ ¹Z/n¿Y Y
Ê ÌÁ É Ã{Á|v» { ®Ë ]ZÀ» . |ÀÀ¯ Ê» ª¸y ®Ë {Â/» {
. {{³ Ê» ¹ÔY Ä¼Å Ä] Ä/¸m ¾/Ìu { Ê/] ÉY/] Á ÊËZ/ZÀ
ZÆ¿M ¦ËZ e Á É|À] Äf{ ®Ë Â¿ \/u /] Z/Å ®/Ë b/
. {{³ Ê» ½ZÌ] sÂÁ Ä]
½Y¿\uZ ¿©ZëY Ä] Ê]ZÌf{ ÉY] ÉYÃÂÌ Ê¨·{ ®ÌÀ°e .Ê¨·{ ®ÌÀ°e
ÃÁa ®Ë ½Y¿\uZ .|Z]Ê/» ÃÁ/a ®/Ë ¶j/» ÊÂ/Â» ÃZ/]{
.|ÀËZ¼¿Ê» d¯Z» ¹Z¿Ê] cÂÄ] Z»Y {Â] |ÀÅYÂy Ã|ÊËZZÀ
ºÆ» ÉZÅ®Ë {Â» { Ê/Ë ZÅÃ|/ËY d/§ZË{ ÉY/] Ã|À/À¯¶ÌÆ/e
b Á ¶ËÂve ZÅxZa . |ËZ¼¿Ê» Ã{Z¨fY Ä/»Z¿/a ®/Ë Y ,ÃÁ/a
¿©ZëY . |ÀËMÊ»{ {³ Ä] ½Y¿\uZ ¾Ì] fÌ] ¿ZÆY ÉY]
|ÀËY§ ¾ËY Y Á{ |Àq µÔy { dY ¾°¼» ÃÁa Ê¸Y ÉZÅ®Ë {
Y {Y§Y ü Á ZÅÃ{Y{ { \ e ÅZ¯ { Ê¨·{ ®ÌÀ°e . {Â ª/¬v»
. |ËZ¼¿Ê» ®¼¯ ¶uZ» ] Zm Ê] iY µZ¼Y
É ÃÁa ½YË|» Z] ÄûZ» ªË/ Y ½YÂ/eÊ/» Y Z/Å®/Ë . ÄûZ/»
µÁR» z . {Â/¼¿ ÊËZ/ZÀ ÊÂ/Â» ½Y/¿ \uZ/ Z/Ë Ä]/neZ]
½ZËm { Y ZÆ¿M , |À¯Ê» ÊËZZÀ Y \ZÀ» {Y/§Y ®/Ë ÊËZ/ZÀ
d//Æ§ Á Z//¯ d//° ZfyZ// ¶j / » Ê//eZÔY Á Ã{Y{ Y//« ÃÁ//a
] Y ÃÁa ÉZÅ®Ë ½Z³|¿Â ÄûZ» . |ËZ¼¿ Ê» ºÅY§ Y cZ/Á¨»
181
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
,|À¿Y{Ê» |Ì¨» Ä¯ Ê ]ZÀ» ËZ Á ÃÁa cZ/ÔY ,½Z/eZÌ]ne Z/Y
. |ÀÀ¯Ê» ÊËZZÀ
ÂÀ» Ä] .( SWOT) ZÅ|Ë|Æe Á ZÅd/§ ,Z/Å¦ / ,Z/ÅcÂ/« ¶Ì/¸ve
Y ®Ë Å Y Y ÃÁa Ê] ,Ã| Ä uÔ» ÉZÅ®Ë d /Á ËY/§Y
. |À¯Ê» ¾Ì¼e SWOT {Z ]Y
®Ë ÊËZ/ZÀ ÉY/] Ê/YÁ ÉZ/Åd/Æ§ . Ê/YÁ ÉZ/Åd/Æ§ . 3
Ä]Z» ÉZÅÃÁa Y Ä¯ Ê/¿Y{ Á Äf/~³ cZ/ÔY Z/Y /] |À/¿YÂeÊ/»
dË» ®Ë . |¿Â ÄÌÆe ,|¿YÃ| ÄfyÁ|¿Y ÊeZÔY ]ZÀ» ËZ Y Á ¾Ì/Ìa
Ã{Z Á Ë ®Ë ÊËZZÀ Ä¯ dY ¾/ËY Ê/YÁ d/Æ§ Y Ã{Z¨f/Y
ÉÄÌÆe Ä¯ dY ¾ËY Ê/YÁ d/Æ§ Y Ã{Z¨f/Y ¦ / ®/Ë . {{/³ Ê/»
dY ¾°¼» Ã|ÀÀ¯Ã{Z¨fY Á ¾°¼»Ì£ ZÅ®Ë Y Ê¸»Z¯ 5 Ê YÁ d/Æ§
Ê§Z¯ ÄmÂe dËZ]Ê» . {{³ dÆ§ { {ÂmÂ» ÉZÅÄf{ Ä] {Á|v» 0 Ô ¼
Ã|ÅZ//» {Y|¿Zf//Y Ê//YÁ d// Æ§ ®//Ë { Ä//¯ Ê//»Ô«Y ÉÂnf//m Ä//]
dÆ§ ¾ËY . {{³ µÁ~^» ,|À fÅ ê» ÊZy ÉÃÁa Z ] Z»Y |¿ÂÊ/¼¿
¯} º¸« Ä] º¸« Y ÃÁa 5 ¾ °¼» ÉZÅ®Ë YÂ¿Y Ê»Z¼e dËZ]Ê» Ê/YÁ
ÉÄËÁ Å Ê¼/ ¹Z/³ ®/Ë ½YÂÀ/ Ä/] Ê/YÁ d/Æ§ É/´¿Z] . |ËZ/¼¿
s {Â^Æ] ÂÀ» Ä] ÃÂ¬·Z ] , ÉZÅ®Ë dÆ§ {Â^Æ] ÉY] ÃÁa ÉÄ¼eZy
. dY dÌ¼ÅY WZu , ZÅ®Ë
ZË ,ZÅÂËZÀ ,ZÅÄÌ§ É ®Ë ZY ] ÃÁa /Å . cZÁ¨» ¶Ì/¸ve . 4
Ä¯ dY Ê°ÌÀ°e cZÁ¨» ¶Ì¸ve . |]Z/ËÊ/» Ä /Âe Á Ê/Y|e cZ/Á¨»
ÉZÅ®Ë cZÁ¨» ¶Ì¸ve . |Å{Ê» Y« Ê] {Â» Y cZÁ¨» Z^fY
ÊËZZÀ Y cZÁ¨» ¦ Z/Ë ÉZ ³ Z/Z¿ ,Ê/f«{ Ê/] Y Ê/Z¿ É ÃÁ/a
. |ËZ¼¿Ê»
Ë {YÂ» ¶»Z |À¿YÂeÊ» Ê¼Ìe ÉZÅ®ÌÀ°e . Ê¼Ìe ÉZ/Å®Ì/À°e . 5
: |ÀZ]
ZË YÁZ ¯ ÊËY ÉZÅY{Â¼¿ ½YÂÀ Z] ¾ÌÀr¼Å ) µÂ/¸ » Á d/¸ ÉZ/ÅY{Â¼¿
®Ë ¶¸ ÊËZZÀ ÉY] / ( | ¿ ÂÊ/» ÄfyZÀ/ Ì/¿ Ê/ÅZ» ½YÂzf/Y
.( dY Ã| tËe 3- 2- 1- 8 z] { ) | ÀZ]Ê» |Ì¨»
ZêY Ê´¿Â´q ÉÃ|ÀÅ{ ½Z¿ / |ÀËY§ ½ZË m Z/Ë ºf/Ì ÉZ/ÅY{Â¼¿
z] { ) |ÀZ] Ê» dÌ¸ ¹Ì¿Z°» Á ºfÌ ®Ë ¦¸fz» ZÀ Ê¿Á{
.( dY Ã| tËe 3- 2- 1- 8
182
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
Ä//¯ d//Y ¶°//» ®//Ë Y É ËÂ//e ËZ//¼¿ ®//Ë / Ì//iPe ÉZ//ÅY{Â¼¿
Á ZÅÌ¤f» ¾Ì] ]YÁ ËZ Á ZÅ{Y|ËÁ Ê¿Z» \Ìee ,ÉYÄË ÉZÅÌiPe
. |Å{Ê» ½Z¿ Y ZÅ¶uZ»
®Ë ÊËZZÀ ÉZÅÊmÁy
cÂ { Ä¯ dY Ê «Ì£ ÊfÌ Á ZË {Y|ËÁ ®Ë ®Ë . Z/Å®/Ë
3 - 2- 11
.1
. {Y~³Ê» ÃÁa ¥|Å ®Ë ] Ê¨À» ZË d^j» ÉiY Â«Á
Ã|Ì»Z¿ ®Ë Y|Å ºËÔ ZË ZÅÄ¿Z¿ Ê/ÅZ³ Ä/¯ ZÅ´¿Z/¿ . ZÅ´¿Z/¿ . 2
. |ÀZ]Ê» Â«Á µZu { ZË ÄfÂÌa Â«Á Ä] ®Ë ®Ë |ÅYÂ/ ,|¿Â/Ê/»
d»Ô |¿YÂeÊ» Ê¿ZÌ» Ê¸Y ËZ«Á ª¬ve { dÌ¬§Â» ¹| ,µZj» ½YÂÀ Ä/]
. |Z] Â«Á µZu { É|À] ½Z» ÌyPe ®Ë Y ¹Z´ÀÅ {Á Y|Å ®Ë
¹Y|«Y Ä] ZÌ¿ |¿YÂ eÊ» ®Ë ÊËZZÀ . ZÅ|ÀËY§ ËZ Ä] Ê/ËZÅÉ{ÁÁ . 3
dY ¾°¼» µZj» ½YÂÀ/ Ä/] . |/Å{ Ìz/e Y /´Ë{ ÉYÃÂ/u { f/Ì]
ÄfY|¿ Y ZÅ®Ë Ê§Z¯ ÊËZZÀ ÉY] ¹Ó ¶Ìë Z¯ d° ZfyZ/
. |Z^¿ Ê¬ À» 0 Z ¬Ì«{ ZË ¶»Z¯ É|À] ½Z» Z]Äq ZË |Z]
®Ë Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve 3- 11
ÉZÅ ®Ë Â«Á ¿Z Á ÌiPe nÀ |ÀËY§ ®/Ë Ê/¨Ì¯ ¶Ì/¸ve
ÉZÅiY ZY ] Y ZÅ ®/Ë |À/ËY§ ¾/ËY . |/Z] Ê/» Ã|/ ÊËZ/ZÀ
Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve . |À¯ Ê» É|À/] d/ËÂ· Á Y ÃÁ/a ¥Y|/ÅY /] Z/Æ¿M É ÃÂ¬·Z/]
dËY|Å Á Zy ÉZÅ ®Ë Ä] ¾fyY{a dÌ¼ÅY ¾ÌÌ e ÃY ®/Ë ®/Ë
Z] ê» cZ»Y|«Y ½Z» ½{Â] Ê¿Yv] . |Z] Ê» ®/Ë Ä/] Z/Å À/¯YÁ
¾ÌÀr¼Å . |Å{ ÃÂ¸m ±] Y ®Ë ®Ë dÌ¼ÅY d/Y ¾/° ¼» ®/Ë
®¼¯ ®Ë nÀ sÔY Ä] f { { cZ/ÔY d/Ì¨Ì¯ Ê/]ZËY
Á µZ¼fuY Ä/¯ d/Y ¾/ËY ¹¸f/» ®/Ë Ê/¨Ì¯ ¶Ì/¸ve . |ËZ/¼¿ Ê/»
É Ã| dÌ^je ÉZÅ Á Á ZÅY]Y Y Ã{Z¨f/Y Z/] Z/Å ®/Ë ÉZÅ|»ZÌ/a
,{Â Ê» Y°e Ê¨Ì ¯ ¶Ì¸ve Ä¯ Ê»Z´ÀÅ . | ¿ Â Ê/]ZËY Ê/¨Ì¯ ¶Ì/¸ve
dËË|» f¼¯ ZË fÌ] ¹Y|«Y Ä] ZÌ¿ ´¿Z¿ |À¿YÂe Ê» lËZf¿ ÉZ/Å|¿Á
Ä¯ ÊËZÅ ÉÌ³ dÆm sÔY Ä] ZÅY]Y ¾/ËY Y Ã{Z¨f/Y . |À/Z] ®/Ë
¾ËY ÉY] . |ËZ¼¿ Ê» ®¼¯ ,|¿Â Ê» ÄWYY ÃÁa É Ä»Z¿] ®Ë { \/¸£Y
Y|ËZa ÃÁ a ÉZÅ ®Ë { ÌÌ¤e Z] ÃY¼Å ®/Ë Ê/¨Ì¯ ¶Ì/¸ve Ä/¯
¾ËY . {Â ÊÀÌ]Z] ÃÁa cZÌu É Äy/q ¾/Ìu { d/ËZ] Ê/» ,|¿Z/¼]
183
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
ZË ( 4 - 11 ) ®Ë Ê¼¯ ¶Ì¸ve { fÌ] ¶Ì¸ve Ä/] |/¿YÂe Ê/» |À/ËY§
. {Â ÊÆfÀ» ( 5 - 11 ) ®Ë Ä] À¯YÁ ÉË Ä»Z¿] Ä] 0 Z ¼Ì¬f»
®Ë Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve ÉZÅÉ{ÁÁ
. dY Ã| tËe 3- 1- 11 { Ä »Z¿] ¾ËY . ®Ë dËË|» É Ä»Z¿]
1 - 3 - 11
.1
|ÀËY§ ¾Ìu { Ã|Y|Ë|a ÉZÅ®Ë . Ã|/ ÊËZ/ZÀ ÉZ/Å®/Ë . 2
. |¿ÂÊ» Ê]ZËY ÃÁa ] ZÆ¿M ÉÃÂ¬·Z] cYÌiPe Z] ÃY¼Å ,®Ë ÊËZZÀ
{ ÃÁa d§Ìa Ä] \¸£Y ®Ë ®Ë dÌ « ¹|/ . ÃÁ/a dÌ /Á . 3
Y É{ZË {Y| e Ã Áa ¶ËYÁY { . {Y{ Ê´f/] eZÌ/u É Äy/q µÂ/
cYÌÌ¤e Á dY Äf§ZËZ¿ ¶»Z°e ÃÁa s ,|¿Y Ã|¿ Z°/M Z/Å ®/Ë
ÉfÌ] ÉZÅ ®Ë Ä¯ {Y{ {ÂmÁ µZ¼fuY ¾ËY Á |ÀÅ{ w |À/¿YÂe Ê/»
. {Â Y|Ë|a
ÉfÆ] { ÉYY{ ÉY°e ZË Ê»Â¼ Â¿ Y ÊËZÅ ÃÁa . ÃÁa Â¿ . 4
Z//Æ¿M ÉZ//Å |»Z Ì//a Á ®//Ë ÉYY{ ÉZ//Å {Y|//ËÁ Â//«Á µZ¼f//uY Y
ÉÁM ¾//§ ¾//ËfÆ] Á ¾//Ëe Äf§//Ìa Y Ä//¯ Ê//ËZÅ ÃÁ//a . |À//Z] Ê//»
dÌ « ¹| / Ã|Ì/rÌa ZÌ/] ÉZ/Å ÃÁ/a Z/Ë / |À/À¯ Ê/» Ã{Z¨f/Y
. |¿Y{ ÉfÌ]
. |ËZ¼¿Ê» tËe Y ®Ë Y { Á dyZÀ {Á|u ,d«{ . ZÅ Ã{Y{ d/«{ . 5
½ZÀÌ¼Y d /Ì¸]Z« |À/¿Z¼Å Y f/{ { ÉZ/ÅÃ{Y{ {Á|/u ,Z/ÅÃ{Y{ d/«{
®Ë ÊËZZÀ dÆm Ä¯ ÊËZÅÃ{Y{ ^À» . |ËZ¼¿Ê» ÉÌ/³ÃY|/¿Y Z/ÅÃ{Y{
. |¿Â Ê]ZËY |ËZ] ,|¿YÃ| Ã{Z¨fY
z] { Ä¯Â ½Z¼Å ZÅZÌ¬» ¾/ËY . Ì/iPe Á µZ¼f/uY ÉZ/ÅZÌ/¬» . 6
{ Ä¯ ®Ë É|Ì¸¯ | ] Á{ ½|ÌnÀ ÉY] ,|¿ÂÊ» tË/e 2- 2- 3- 11
. |¿Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ,| ¿ÂÊ» tËe 1- 2- 3- 11 z]
184
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
®Ë ÊËZZÀ |ÀËY§ ¾/Ìu { Ã|/ÊËZ/ZÀ cZ/Á¨» . cZ/Á¨» . 7
. |¿ÂÊ» Ê]ZËY ÃÂ¬·Z] ÉZÅ®Ë ½YÂÀÄ]
®Ë Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
Z] |À¿YÂeÊ» ®Ë ÉZÅ|»ZÌa Á ®Ë µZ¼f/uY . ®Ë ÌiPe Á µZ¼fuY
2- 3 - 11
.1
¦ÌÂe ¾ÌËZa ZÌ] Á ¾ÌËZa ,Âf» ,ÓZ] ,ÓZ] ZÌ] ¶j» Ê¨Ì¯ ÊËZÅÃYÁ
. |¿{³
. |Z]Ê» ®Ë ®Ë ¾fÂÌa Â«Á Ä] ¿Z ®Ë µZ¼fuY
Ä¯ ÊeÂ { ,ÃÁa ¥Y|ÅY ] ÌiPe Y dY cZ^/ ®/Ë ÉZÅ|»ZÌ/a
. {|¿ÂÌa Â«Á Ä] ®Ë ÉYY{ 5 { Y|ËÁ ®Ë
|¿ÁÊ» Z¯ Ä] ® Ë ÉYY{ Zy ÉZÅ{Y|ËÁ ÉY] ®Ë | ] Á{ ¾/ËY
Ä] ZÅ|»ZÌa Á µZ¼fuY Y Ã{Z¨fY Z] ZÅ®Ë ¶Ì/¸ve . ÃÁ/a ¶/¯ ÉY/] Ä/¿
Ä¿YÂm Â Ä] dËZ]Ê» Ä/¯ |ËZ/¼¿Ê/» ®/¼¯ Ê/ËZÅ®/Ë ÊËZ/ZÀ
. |¿Â dËË|»
Ä¯ dyZ ÊËeZ» ½YÂeÊ» . ®Ë ÌiPe /µZ¼fuY É|À]Äê ËeZ» . 2
,ÓZ] ZÌ] ) ®Ë ÉÄê , ÌiPe Á µZ¼fuY ÉZÅZÌ¬» \/Ì¯e Z/Y /]
¾ÌÌ e ZÅdÌ Á ZË ZÅ®Ë ÉY] Y ( ¾ÌËZa ZÌ] Á ¾ÌËZa ,/Âf» ,ÓZ/]
¶Ì¸ve ¹¸f» 0 Ó Z¼fuY ÓZ] ÌiPe Á ÓZ] µZ¼fuY ÉYY{ ÉZ/Å®/Ë . |ËZ/¼¿
. |ÀZ]Ê/» ®/Ë ÉÄ¿YÂ/m d/ËË|» Á Ê/ËZ¼¿ Ê/¼¯ Ä/¸¼m Y f/Ì]
Å ÉY] ®Ë ÉZÅZÌ¬» Á Ëe Z» ®Ë Y Ã{Z¨fY Z] ®Ë É|À]Äê
. {ÂÊ» ¹Zn¿Y ®Ë
Y« ( Ê « ) 1 Á ( ¶¼fv»Z¿ ) 0 ¾Ì] 0 Z f Ì^ ®Ë µZ¼fuY ZÌ¬» ®Ë
0 Z § Á Äf~³ ÉZÅÃ{Y{ Y ÉÌ³ÃÆ] ½Á|] \¸£Y Ä°ÀËY ¶Ì·{ Ä] . {Ì³Ê/»
|¿YÂeÊ» ®Ë µZ¼fuY ½|ÌnÀ ,{Â/Ê/» Ã{Z¨f/Y /¿\uZ/ ÉO Y
Y Ê^¿ µZ¼fuY ÉZÅY ´¿ZÌ] Ä¯ Ê^Ìee ZÌ /¬» ®/Ë . |/Z] ¶°/»
. {Ì³ Y« Ã{Z¨fY {Â» |¿YÂeÊ» ,|Z]Ê» Ê « 0 Z ^Ë¬e Ze ¶¼fv»Z¿ ZÌ]
µZj» ½YÂÀÄ] ) ¹Z ZÌ¬» ®Ë Y Ã{Z¨fY Z] ½YÂeÊ» ´Ë{ ÊÅY ½YÂÀÄ/]
. {Â¼¿ ¾ÌÌ e Y Zy cÓZ¼fuY ( 0 / 9 , 0 / 7 , 0 / 5 , 0 / 3 , 0 / 1
° À» ÃÁa ¥|Å ] Y ®Ë cY/iY c|/ , ® /Ë Ì/iPe ZÌ/¬»
,|Å{Ê» ¹Zn¿Y Y ¶Ì¸ve Ä¯ Ê¿Z»Z ²À/Å§ Ä/] Äf/] Ì/iPe . |ËZ/¼¿Ê/»
ÉZ//Å Y Ê//^Ìee ZÌ//¬» . |//Z] Ê¸//Y {|// Z//Ë Ê//^Ìee |//¿YÂeÊ//»
ZÌ] Á ÓZ] ,Âf» ,¾ÌËZa ,¾ÌËZa ZÌ] ½Âr¼Å ÉYÃ{Z ÉÃ| É|À] Ã{
185
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
cYÌiPe ¾ËY Ä/] Y Ê/ËZÅY Ê¸/Y { |/ ÉZ/ÅZÌ/¬» . |À/Z]Ê/» ÓZ/]
, 0 / 3 , 0 / 1 µZj» ½YÂÀÄ] ) Êy 0 Ó Â¼ » ZÅY ¾ËY . |À/Å{Ê/» Ì/ze
µZj» ½YÂÀÄ] ) ÊyÌ£ [ÉZÅY ] \¸£Y Z»Y |À/Z]Ê/» ( 0 / 9 , 0 / 7 , 0 / 5
Y [ZÀfmY Ä] ½Z»Z ¶ËZ/¼e ÉÃ|À/Å{ ½Z/¿ ( 0 / 8 , 0 / 4 , 0 / 2 , 0 / 1 , 0 / 05
³Y Ä¯ dY ¾ËY Á Á{ Å ÂÀ» . |Z] Ê/» ÓZ/] Ì/iPe Z/] ÉZ/Å®/Ë
] ®Ë ÌiPe Ä] Ê^¿ Y ®/Ë ,{|¿ÂÌ/b] Â/«Á Ä/] /¿{Â» ®/Ë
Ê¸Y {| ZË Ê^Ìee ÃYÂ y , ¾Ì » ÉZÅZÌ¬» . |]ZË Ìze ÃÁa ¥Y|/ÅY
¾ËY . |¿Â ÄÌÆe ,½Z»Z ª/§YÂe {Â/» ¦ËZ/ e Y Ã{Z¨f/Y Z/] |À/¿YÂeÊ/»
//eË~aY°e Y |À//ËY§ Á |À//z]Ê//» {Â^//Æ] Y Z//ÅÃ{Y{ d//Ì¨Ì¯ ¦ËZ// e
. |¿ZÊ»
. ÃÁa ¥|Å ] ®Ë cYÌiPe Ê]ZËY Y dY ÉYÄ/¿Â¼¿ . 2- 11 ¶°/
Á Ê^Ìee {°ËÁ Á{ Å ÉY] Á ¾ËY {]Z¯ ÉÃ|À/Å{½Z/¿ ¶°/ ¾/ËY
dËZ]Ê» Ê^¿ 5 ÌiPe 5 ZÌ¬» ÉZÅ³¦ÌÂe ¾/ËY . |/Z]Ê/» Ê¸/Y {|/
. |¿Â ºÅY§ ½Z» Z Âe ÃÁa Á Y Ìa
¶° ¾ËY . |Z]Ê» ( P-I ) ÌiPe / µZ¼fuY ËeZ» ®/Ë . 3- 11 ¶°/
ÉÃ{Z [/ , ®/Ë ½{Â/] ÓZ/] Z/Ë /Âf» ,¾/ÌËZa ¾/ÌÌ e ÂÀ/» Ä/]
ÊÀ Ë ,µZ¼fuY Á ÌiPe {ÁM] ÉY] Ã| Ã{Y{ Ì/ze ZÌ/¬» ÉZ/Å Y
®Ë ¶ ° ¾ËY . |Å{Ê» ½Z¿ Y | 9 ] Á{ ¾ËY \Ì¯e ÉY] Ê·Â¼ » Á ®Ë
ÌiPe ÉYY{ ÉZÅ®Ë Z] d¨·Zz» Y Ê·Zj» ½YÂÀÄ] Y Ê/yÌ£ ZÌ/¬»
Y« Ã{Z¨fY {Â» Ê/y ÉZ/ÅZÌ/¬» \/¸£Y Ê/·Á ,|ËZ/¼¿Ê/» Ä/WYY ÓZ/]
Z] |¿YÂeÊ» ÌiPe / µZ¼f/uY Ë/eZ» ,/´Ë{ Ê/Á ½YÂÀ/Ä/] . |¿Ì/³Ê/»
ÉY] | À¯ ¾ÌÌ e |ËZ] ½Z»Z . {{³ {ZnËY Ê^Ìee ÉZÅZÌ/¬» Y Ã{Z¨f/Y
nÀ» Ê°Ë Ä] ÌiPe Á µZ¼fuY Y ÊËZÅ\Ì¯e Ä/q Z/ÅÁ Y ¹Y|/¯ /Å
Âf» ®/Ë , ( /»« dÌ /Á ) ÓZ/] ®/Ë ÉÄ¬^/ { Ä/¯ {Â/Ê/»
®Ë \Ë . {Ì³Ê» Y« ( ^ dÌ Á ) ¾ÌËZa ®Ë Á ( { d Ì/Á )
dËY|Å Y ®Ë Ä] À¯YÁ cZ»Y|«Y Ä¯ ÉYÄf{ { ®Ë ¾f§³ Y« Ä]
. |ËZ¼¿Ê» ®¼¯ ,| À¯Ê»
ZÌ » Á{ ZY ] |ËZ] Ã| ÊËZZÀ cZÁ¨» . ÃÁa cZÁ¨» ½Â»M . 3
ÃZ^fY § Ä¯ ³Y ÃÁa ÉY] Ê/ËZÅ|»ZÌa Á /§ cZ^/i : |¿Â/ ½Â/»M
dËZ]Ê» ,|ÀZ] tÌv/ d/Y ¾/°¼» Ä/¯ Ê/ÀË´ËZm cZ/Á¨» . |/Z]
Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ ve |ÀËY§ { ÃÁa ¥Y|ÅY ] Z/Æ¿M ÉZÅ|»ZÌ/a Á Ã|/ ÊËZ/ZÀ
. |¿Â ½Â»M ®Ë
186
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
dËË|» ÉY] |ÅYÂz] ®Ë Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve /³Y . ZÅÃ{Y{ d«{ É|À/]Ã{ . 4
. |Z] Ê» Ä¿Z¨À» Á tÌv/ ÉZ/ÅÃ{Y{ ¹¸f/» ,{Â/ /«YÁ |Ì/¨» ÃÁ/a
½{Â] |Ì¨» ½YÌ» ÉÄm{ Ê]ZËY ÉY] ®ÌÀ°e ®Ë ZÅÃ{Y{ d«{ É|À]Ã{
®ÌÀ°e ¾ËY . |Z]Ê» ®Ë dËË|» ÉY] ZÅ®Ë Ä/] Â]/» ÉZ/ÅÃ{Y{
: |Z]Ê» Ë {YÂ» Ê] ÉÃ|¿Ì³]{
. ®Ë Y { |u
. ®Ë ÉÃZ]{ f{ { ÉZÅÃ{Y{
. ZÅÃ{Y{ dÌ¨Ì¯
. ZÅÃ{Y{ Êf{ Á ½ZÀÌ¼Y dÌ¸]Z«
Ã|¿ { Ê]Ây Ä] ®Ë ®Ë ³Y 0 Ô j» / d«{º¯ ÉZÅÃ{Y{ Y Ã{Z¨fY
ÃÁa Ë|» ÉY] Ã|ËZ§Ê] ®Ë Ê¨Ì¯ ¶ Ì¸ve ®/Ë Ä/] |/¿YÂeÊ/» / |/Z]
¾°¼» ,|Z^¿ Ë~a {Â» ZÅÃ{Y{ d « { Y É| À] Ã{ ®Ë ³Y . {Â Ê/ÆfÀ»
. {Â¼¿ ÉÁM¼m Éf Æ ] ÉZÅÃ{Y{ ½YÂf] dY
®Ë Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve ÉZÅÊmÁy
ªË Y |¿YÂeÊ» ®Ë É|À]Ã{ . ÃÁa ÉY] ®Ë Ê¸¯ É|À/] Ã{
3 - 3 - 11
.1
Z] ZêY { Y ÃÁa ®Ë ®Ë Ê¸¯ dÌ Á ,®Ë \ËY/ ÉÄ/ËZ¬»
Ìze dÆm |¿YÂeÊ/» ®/Ë É|À/]Ã{ . |/Å{ ½Z/¿ Z/ÅÃÁ/a ËZ/
187
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
}ZzeY ÉY] ,¦¸fz» ÉZÅÉ|À]Ã{ Z] ÊËZÅÃÁa Ä] ]ZÀ» ËZ ZË ½ZÀ/¯Z¯
Y dËZ¼u ÂÀ» Ä] ZË ,ÃÁa ÉÃZ]{ d ¨À» / ÄÀËÅ ¶Ì¸ve ºÌ¼e ®/Ë
. {Ì³ Y« Ã{Z¨fY {Â» ÃÁa Â¤· ZË ¹ÁY|e , Z£M ÉY] É{ZÆÀÌa
|À¿YÂeÊ» ZÅdÌ Á Á ZÅ®Ë . Ã| É|À]dËÂ· Á Y ÉZÅ®/Ë d/Æ§ . 2
Á Âf» ,ÓZ]) Ã{ ¶»Z ZÌ » ¾ËY .|¿Â É|À]d/ËÂ·ÁY ZÌ/ » É{Y|/ e /Âe
Ä¯ ÊËZÆ¿M Ä] ZÅ®Ë dY ¾°¼» ¾ÌÀr¼Å .|Z]Ê/» WBS t/ Z/Ë (¾/ÌËZa
Ê³|Ì ¶]Z« eË{ ½Z» ®Ë { Ä/¯ Ê/ËZÆ¿M Z/Ë ÉÂ/§ À/¯YÁ ®/Ë ¹¸f/»
dÌ¨Ì¯ Á {¯Z¯ ,É|À]½Z» ,ÄÀËÅ ] Ä¯ ÊËZÅ®Ë .|¿Â É|À]ÃÁ³ ,|ÀfÅ
Ã|ÌnÀ Yn» cÂÄ] ¦¸fz» ÉZÅÉ|À]Äê Z] dY ¾°¼» ,|/¿Y~³Ê/» Ì/iPe
µZ¼fuY Á ÌiPe ÉZÀ^» Z] Ä]Y { s ®Ë dËZ]Ê» ºÆ» ÉZ/Å®/Ë .|¿Â/
.|ÀZ] ÄfY{ ,Ã|Ã|ÌnÀ
Ä¯ ÊËZÅ®Ë . fÌ] ¶Ì¸ve Á dËË|» ÉY] Z/Å®/Ë d/Æ§ . 3
ÉÄÌ·ÁY ÉZÅY|Ë|¿Z¯ , |¿YÃ| É|À] Ä¬^ Âf» ZË ÓZ] [®/Ë ]½YÂÀ/Ä/]
|ÀÅYÂy ,®Ë dËË|» ¹Y|«Y Á ®Ë Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve ¶»Z ,fÌ] ¶Ì¸ve
. {Â]
,{ÂÊ» Y°e ¶Ì¸ve Ä¯ Ê»Z´ÀÅ . ®Ë Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve lËZf¿ ÉZÅ|¿Á . 4
Y Éf¼¯ ZË fÌ] dËÂ§ Á dÌ¼ÅY Á {Â Z°M lËZf¿ |¿Á dY ¾/°¼»
. {{³ \mÂ» fÌ] ¶Ì¸v e ZË ®Ë Ä] À¯YÁ ÉY]
®Ë Ê¼¯ ¶Ì¸ve
4- 11
ÉZÅ|»ZÌa Á ®Ë Å µZ¼fuY É{| ¶Ì¸ve ,®Ë Ê¼¯ ¶Ì¸ve |À/ËY§
. {Ì³Ê» ¿{ ÃÁa Ê¸¯ ®Ë Y|¬» ½Âr¼Å Y ÃÁ/a ¥Y|/ÅY /] ½M
188
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
Y ºÌ¼e ¶Ì¸ve Á Â·Z¯ d¿Â» ÉZÄÌ^ ¶j» ÊËZÅ®Ì/À°e |À/ËY§ ¾/ËY
: {Ì³Ê» Z¯ Ä] Ë {YÂ» ÉY]
. ÃÁa Zy ¥|Å ®Ë ª¬ve µZ¼fuY ¾ÌÌ e
ÊËZf « Y ÉÄfyÁ|¿Y ÉÃY|¿Y ¾ÌÌ e Á ÃÁa ®Ë ËZ¼¿ Ê/ËZ¼¿Ê/¼¯
. |Z] ZÌ ¿ {Â» dY ¾°¼» Ä¯ ÄÀËÅ Á ½Z»
ªË// Y |//¿Y{ ¹Ó Y Ä//mÂe ¾Ëf//Ì] Ä//¯ Ê//ËZÅ®//Ë ÊËZ//ZÀ
. ÃÁa ®Ë { ZÆ¿M Ê^¿ ºÆ ÊËZ¼¿Ê¼¯
ZË É|À] ½Z» ,ÄÀ/ËÅ Ê]ZÌf/{ ¶]Z/« Á Ä¿ZÀ/Ì] /«YÁ ¥Y|/ÅY ÊËZ/ZÀ
. Ã{Á|v»
¹Zn¿Y ®/Ë Ê/¨Ì¯ ¶Ì/¸ve Ê/a{ 0 Ó Â/¼ » ®/Ë Ê/¼¯ ¶Ì/¸ve
ÉZÅ|ÀËY§ . |Z]Ê» ®Ë ÊËZ ZÀ ¹¸f/» |À/ËY§ ¾/ËY . {Ì/³ Ê/»
{Â» ºÅ Z] ZË Á Yn» cÂ Ä] |À¿YÂeÊ» ®Ë ¶Ì¸ve Ê/¼¯ Á Ê/¨Ì¯
Á ½Z» Êf{ d/Ì¸]Z« Ä/] Â]/» cZ/uÔ» . |¿Ì/³ Y/« Ã{Z¨f/Y
cYÌiPe Á ®Ë {Â» { Ê¼¯ Á Ê¨Ì¯ ÉZÅY³ Ä/] ZÌ/¿ Á Ä/m{Â]
¶Ì¸ve Ä¯ Ê»Z´ÀÅ . {Â/¼¿ |À/ÅYÂy ¾/ÌÌ e Y Ã{Z¨f/Y ( ÉZ/Å ) Á ,½M
ZË fÌ] ¹Y|«Y Ä] ZÌ¿ |À¿YÂeÊ» lËZf¿ { ZÅ|¿Á ,{ÂÊ/» Y/°e Ê/¼¯
. | À ËZ¼¿ ½ZÌ] Y ®Ë dËË|» f¼¯
®Ë Ê¼¯ ¶Ì¸ve ÉZÅÉ{ÁÁ
Ã| tËe 3- 1- 11 z] { Ä»Z¿] ¾/ËY . ®Ë d/ËË|» ÉÄ»Z¿/]
1 - 4- 11
.1
. dY
.|¿YÃ| tËe 1-3-2-11 z] { ZÅ®Ë ¾ËY .Ã|ÊËZZÀ ÉZÅ®Ë . 2
z] { dÆ§ ¾ËY . Ã| É|À] dËÂ· Á Y ÉZÅ ®Ë d/Æ§ . 3
. dY Ã| tËe 2 - 3 - 3 - 11
189
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
z] { dÆ§ ¾ËY .fÌ] ¶Ì¸ve Á dËË|» ÉY] ZÅ®/Ë d/Æ§ . 4
. dY Ã| tËe 3- 3- 3- 11
,¾ÌÌa Ä]Z/» ÉÃ|/ ¶Ì/¼°e ÉZ/ÅÃÁ/a cZ/ÔY .Äf/~³ cZ/ÔY . 5
ÉÃ{Y{ ÉZÅÃZ´ËZa Á ®Ë ¾Ìzf» Âe Ä]Z» ÉZÅÃÁ /a cZ/ ·Z»
|ÀZ] f{ { Êf À ZË ÊZfyY ]ZÀ» Y dY ¾/°¼» Ä/¯ ®/Ë
.( {Â Âm 4- 1- 2- 11 z] Ä] )
Ë Z // , Ã Á / a º Ì / e Y | / ¿ Y Â e Ê / » É { Á Á .//¿\uZ// ÉO . 6
kZy {Y§Y ËZ Y Á ½Z»Z { ÊÂÂ» ½Y¿ \uZ
Â //m 2 - 2 - 1 - 5 //z ] Ä //] ) | //Ë M d // { Ä //] ½ Z » Z // Y
.({Â
½Z» c|» ÉZÅ{ÁM] Á ÃÁa ªÀ» . ÉË Ä»Z¿] ÉZÅ ÊmÁy ËZ . 7
ZÀ É|À] d/Æ§ ,|¿Â/ Ê/» Ã{Z¨f/Y É|À/] ½Z/» ¾/ÌÌ e { Ä/¯
ÊÀ§ ¥Y|ÅY ÉZÅ µ|» Á ÄÀ/ËÅ ÉZÅ{ÁM/] Z/] ÃY/¼Å WBS ÉY ÄÀ/ËÅ
. |¿Â Ê» [Âv» ÉË Ä»Z¿] ÉZÅ ÊmÁy ¾Ëe|Ì¨» ,ÃÁa
®Ë Ê¼¯ ¶Ì¸ve ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
2- 4- 11
ÉZÅ|»ZÌa Á µZ¼fuY ÊËZ¼¿Ê/¼¯ ÉY/] ÄûZ/» ÉZ/Å ®Ì/À°e .ÄûZ/» . 1
ÄûZ» ®Ë . |¿Ì³Ê» Y/« Ã{Z¨f/Y {Â/» ÃÁ/a ¥Y|/ÅY { Z/Å®/Ë
|¿YÂeÊ» ÊÂÂ» ½Y/¿\uZ/ Á ÃÁ/a ½Z/ ¨¿É} Z/] ®/Ë [ÃZ/]{ ]
Â¿ Ä] ZÌ¿ {Â» cZÔY . |Z] ZÅ®/Ë Ê/ËZ¼¿Ê/¼¯ { ¹Z/³ ¾Ìf/z¿
{ ,µZj//» ½YÂÀ// Ä//] . {Y{ Ê´f//] Ã{Z¨f//Y {Â//» Ê//·Z¼fuY ÉZ//Å//ËÂe
5 { Y|¿ZfY ¥Yv¿Y Á ¾Ì´¿ZÌ» Y ¾ÌÀr¼Å ZË Êj¸j» ÉZÅËÂe Y Ä¯ ÊeÂ/
cZÔY ,{Â Ã{Z¨fY ( µZ»¿ ±Â· ) ºfËZ´· µZ»/¿ Á µZ»/¿ ÉZ/Å/ËÂe
ZÅÂËZÀ ¾Ëe ¶¼fv» Á ( ÓZ] ) Ä¿ZÀÌ] Â/y , ( ¾/ÌËZa ) Ä¿ZÀ/Ì]|] cÂ/ Ä/]
®Ë ÉY] ÉYÄ¬¿ Ä ÉZÅ{ÁM] Y ÊËZÅµZj/» . |/ |À/ÅYÂy ÉÁM/¼m
. {ÂÊ» Ã{Y{ ½Z¿ 4- 11 ¶° { ÄÀËÅ {ÁM]
®Ë Ê¼¯ ¶Ì¸ve { 0 Ó Â/¼ » Äf/ÂÌa Ê/·Z¼fuY ÉZ/Å /ËÂe
Y Ã Áa É Ä¨·R» ÉZÅ|»ZÌa Á µZ¼fuY ZÅ ËÂe . |¿Â Ê» Ã{Z¨fY
,µZ»¿ ,dyYÂÀ°Ë ¶»Z ZÅ ËÂe Ê»Â¼ YÂ¿Y . | À /ËZ¼¿ Ê/» ½ZÌ/]
Y Ä¿Â¼¿ Á{ . |ÀZ] Ê» ( µZ»¿ ±Â· ) ºfËZ´· µZ»¿ Á Zf] ,Ê/j¸j»
´¿Z¿ É{Â¼ Âv» ½M { Ä/¯ ) 5 - 11 ¶° { Z/Å /ËÂe ¾/ËY
190
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
Ã{Y{ ½Z//¿ ( |//Z] Ê//» Ì//iPe ´¿Z//¿ Ê//¬§Y Â//v» Á µZ¼f//uY
. |¿Â Ê»
ÉÄûZ» Y ºÆ» Êz] ,®Ë {Á|/u Ê/¬ À» ÉZÀ/^» ÉZ/ |Àf»
À¯YÁ ÉY] i R » ÉZÅ{^ÅY Ä] |¿YÂeÊ» Ä¯Yq ,{{³Ê» [Âv» ®Ë
5- 11 z] { Ä¯ ®Ë Ä] À¯YÁ É/ËÄ»Z¿/] |À/ËY§ { ®/Ë Ä/]
. |»Zn¿ZÌ] , {ÂÊ» tËe
ÉYY{ Ä¯ ÊËZÅ®Ë ¾ÌÌ e Ä] dÌ/Zu ¶Ì/¸ve . dÌ/Zu ¶Ì/¸ve . 2
dÌZu ¶Ì¸ve . |ËZ¼¿Ê» ®¼¯ ,|ÀfÅ ÃÁa ] ÃÂ¬·Z] Ì/iPe ¾Ëf/Ì]
Ä ´¿ ½ZËZÀ^» ÉZÅY { dÌ « ¹| ´Ë{ ZÀ ÉÄ/¼Å Ä/¯ Ê/»Z´ÀÅ
¥|Å ] Y~³Ìi P e À Å dÌ « ¹| |u Ê] Ä] ,|¿Â/Ê/» Äf/Y{
. {Y{aÊ» ÃÁa Ê] dve
dy { ®Ë cÂ Ä] 0 Ó Â¼ » ºÌ¼/e ¶Ì/¸ve . ºÌ¼/e d/y{ ¶Ì/¸ve . 3
ºÌ¼e ®Ë Ä¯ dY ÉY{Â¼¿ ºÌ¼e dy{ . {ÂÊ» ÊÅ{ZfyZ ºÌ¼e
f{ { ÉZÅÄÀË³ /´Ë{ Z/Ë ®/Ë [Zzf/¿Y Z/iM Á cZ/uÔ» d/ve Y
ZË Z/ÅÄÀ/ËÅ Á Z/Å®/Ë cÓZ¼f/uY ºÌ¼/e d/y{ . |ËZ/¼¿Ê/» tË/e
. {Ì³Ê»]{ Y ÊeM ÉZÅºÌ¼e Á ZÅ{Y|ËÁ Ê¬À» Ì» Å ÉZÅ Y{Z/a
É| ] ÉZÅºÌ¼e Á ZÅY{Za ,ZÅÄÀËÅ ,Ê «Ì£ Z/iM ¹Z/¼e Ä/¯ Ê/»Z´ÀÅ
¾ËfÌ] ºÌ¼e ¹Y|¯ Ä¯ |Å{Ê» ½Z¿ ºÌ¼e dy{ ¶u ,|¿|/ Ê/¼¯
dy{ ®Ë . |Å{Ê/» ÄnÌ/f¿ Ã|¿Ì/³ºÌ¼/e ÉY/] Y Zf/¿Y {Â/» Y
. dY Ã| Ã{Y{ ½Z¿ 6- 11 ¶° { ºÌ¼e
Ä¯ |À¯ Ê» Ã{Z ¨fY Ê·|» Y ÃÁa ÉZ/ ÄÌ^/ ®/Ë . ÉZ/ ÄÌ^/ . 4
Y Ê¸Ìë t ®Ë { Ã|/ ¾/ÌÌ e ÉZ/Å d/Ì « ¹|/ [ µ|/» ¾/ËY ]
ÃÁa Ê¸¯ t { Ã| ½ZÌ] ¥Y|ÅY ] ZÆ¿M É ÃÂ¬·Z] ÌiPe cÂ/ Ä/]
®ÌÀ°e Y Ã{Z¨fY Z] 0 Ó Â/¼ » ÃÁ/a ÉZ/ ÄÌ^/ . |ËZ/¼¿ Ê/» ¶Ë|^/e
. {Â Ê» ¹Zn¿Y Â·Z¯ d¿Â»
191
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
ÊfÀ WBS dY ¾°¼» ÉZÄÌ^ ®Ë ,ÄÀËÅ ®Ë ¶Ì/¸ve ÉY/]
®Ë ¶Ì/¸ve ®/Ë ÉY/] . {Ì/³ Z/¯ Ä/] {Â/y µ|/» ½YÂÀ/Ä/] Y ÃÁ/a
Ã{Z¨fY {Â» É|À] ½Z» ( PDM ) ÉZÌ¿Ìa Ê¼Ì/e Á ,É|À/] ½Z/»
.( {Â Âm 1- 2- 2- 6 z] Ä] ) {Ì³Ê» Y«
.dY Ã| Ã{Y{ ½Z¿ 7-11 ¶° { ÄÀËÅ ®Ë ÉZÄÌ^ ÉÄnÌf¿ ®Ë
®Ë Ê¼¯ ¶Ì¸ ve ÉZÅÊmÁy
dÆ§ ¾ËY . Ã| Ê¼¯ ÉZÅ®Ë ÉÃ|/ É|À/]d/ËÂ· Á Y d/Æ§
3 - 4- 11
.1
\mÂ» Ä¯ d/Y ½Z/ÌiPe ½YÌ/» Z/] ÃY/¼Å É{YÂ/» ¶»Z/ Z/Å®/Ë
ÃÁa ÉY] d/§ ¾/Ëe±/] ÉÃ|/¿ÁM ºÅY/§ Z/Ë |/Ë|Æe ¾/Ëe±/]
. |ÀZ]Ê»
ÉÃÂ¬·Z ] É|À] ½Z» Á ÄÀËÅ lËZf¿ ÉZÅÊÀÌ]Ìa . ÃÁa Ê·Z¼fuY ¶Ì¸ve . 2
Z] ÃY¼Å Y ÃÁa ½Z»c|» Á ZÅÄÀËÅ ZË ¾°¼» ¶Ì¼°e ÉZÅxËZ/e ,ÃÁ/a
. |ËZ¼¿Ê» dÆ§ ZÆ¿M ½ZÀÌ¼Y sÂ
¥ Y | Å Y ª ¬ v e µ Z ¼ f /u Y . ½Z» Á ÄÀËÅ ¥Y|ÅY ª¬ve µZ¼f/uY . 3
É Z Å ® Ë Y { Â m Â » /¿ Y { Z /] Á Ê /¸ § É Ä » Z ¿ /] ª ^ / Ã Á /a
{ Á M ] Ê = ¼ ¯ ® Ë Y Ã { Z ¨ f Y Z ] | ¿ Y Â e Ê /» , Ã Á /a É Á Ì /a
.{Â
,{ÂÊ» Y°e ¶Ì¸ve Ä¯ Ê»Z´ÀÅ . ®Ë Ê¼¯ ¶Ì¸ve lËZf¿ ÉZ/Å|¿Á . 4
. {Â Z°M |¿YÂeÊ» lËZf¿ |¿Á ®Ë
192
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
®Ë Ä] À¯YÁ ÉËÄ»Z¿] 5- 11
ÊeZ»Y|«Y ¾ÌÌ e Á ZÅ[Zzf¿Y ¾ËÂ°e |ÀËY§ ®Ë Ä] À/¯YÁ É/ËÄ»Z¿/]
¾ËY . |Z]Ê» ÃÁa ¥Y| ÅY ] ZÅ|Ë|Æe ÅZ¯ Á Z/Åd/§ ËY/§Y d/Æm
ÂÀ» Ä] ÊËZÅd¼« ZË {Y§Y Ìze Á ÊËZ/ZÀ ÉÃ| ¿Ì/³]{ |À/ËY§
|ÀËY§ ¾ËY . |Z]Ê» ®Ë Ä] ª§YÂe {Â» À¯YÁ /Å dÌ·ÁR/» /Ë~a
ÉYÄfËZ Âv¿ Ä] Ã| ÊËZ/ZÀ ÉZ/Å®/Ë Ä/] Ä/¯ |/Å{Ê/» ½ZÀ/Ì¼Y
|ÅYÂy ¾ÌÌ e 0 Z ¼Ì¬f» À¯YÁ ÉËÄ»Z¿] Ê/z]iY . {Â/Ê/» Äf/yY{a
. |]ZËÊ» ÅZ¯ ZË ËY§Y ÃÁa ®Ë ZËM Ä¯ {Â¼¿
{ ,|Z] \ZÀf» ®Ë c| Z] |ËZ] ®Ë Ä] À/¯YÁ É/ËÄ»Z¿/]
Ì»MdÌ¬§Â» ÉY] ,|Z] z]iY ÉYÄÀËÅ /¿ Y Z/Å·Z/q Z/] Ä/ÆmYÂ»
ª §YÂe {Â» ,|Z] Ä¿ZÀÌ]«YÁ ÃÁa ËY Ä] ÄmÂe Z] ,|Z] ¹Z´ÀÅ Ä] ½{Â]
Ã| Äf§Ë~a µÁR» z ®Ë Âe Á |Z] Ì³{ ÉZÅd¼« ÉÄ/¼Å
¦¸fz» ÉZÅÄÀË³ ½ZÌ» Y ®Ë Ä] À¯YÁ ¾ËfÆ] [Zzf¿Y \/¸£Y . |/Z]
. |Z]Ê» Ê»Y·Y
®Ë Ä] À¯YÁ ÉËÄ»Z¿] É ZÅÉ{ÁÁ
Ã| tËe 3- 1- 11 z] { Ä»Z¿] ¾/ËY . ®Ë d/ËË|» ÉÄ»Z¿/]
1 - 5 - 11
.1
. dY
Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve Y dÆ§ ¾ËY . Ã| É|À]dËÂ· Á Y ÉZÅ®/Ë d/Æ§ . 2
. dY Ã| tËe 2- 3- 3- 11 z] { ®Ë
tËe 1- 3- 3- 11 z] { ®Ë É|À]Ã{ . ÃÁa ®Ë É|À/]Ã{ . 3
. dY Ã|
Y dÆ§ ¾/ËY . Ã| Ê¼¯ ÉZÅ®Ë ÉÃ| É|À]d/ËÂ· Á Y d/Æ§ . 4
. dY Ã| tËe 1- 3- 4- 11 z] { ®Ë Ê¼¯ ¶Ì¸ve
193
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
tËe 2- 3- 4- 11 z] { Ê·Z¼fuY ¶Ì/¸ve . ÃÁa Ê/·Z¼fuY ¶Ì/¸ve . 5
. dY Ã|
{ [¥Y|ÅY ¾ËY ª¬ve µZ¼fuY ] . ½Z» Á ÄÀËÅ ¥Y|ÅY ª/¬ve µZ¼f/uY . 6
. dY Ã| tËe 3- 3- 4- 11 z]
dY ¾°¼» ®Ë ÊËZZÀ |ÀËY§ { . ÃÂ¬·Z] ÉZ/ÅÀ/¯YÁ d/Æ§ . 7
Y ÊËZÅ Äf{ Z/Ë {¨À/» ÉZ/Å®/ Ë Ä/] Ä/¯ |¿Â/ ÊËZ/ZÀ Ê/eZ»Y|«Y
. |ÀÅ{ ½Z¿ À¯YÁ ZÅ®Ë
] Ä¯ ½Z»Z ÉY] Ë~a ¶]Z/« ®/Ë t/ . ®/Ë ÉZ/ÅÄ¿Zf/M . 8
3- 1- 11 z] Ä] ) dY~³ |ÅYÂy ÌiPe ®Ë Ä/] À/¯YÁ É/ËÄ»Z¿/]
.( {Â Âm
½Z°·Z» ½YÂÀÄ] |¿{Z« Ä¯ ÃÁa ½Z ¨¿É} Y ÊfÆ§ . ®/Ë ½Z/°·Z» . 9
ÉÄÌÆe { dËZ]Ê» ®Ë ½Z°·Z» . |ÀËZ¼¿ ¹Y|/«Y ®/Ë Ä/] Z /ÅÀ/¯YÁ
. |¿Â Ì³{ ®Ë Ä] ZÅÀ¯YÁ
d¸ ®Ë Âe É{| f» ÉZÅ®Ë dY ¾/°¼» . ®Ë Ê»Â¼ ¶/¸ . 10
®Ë Á{ Y Ì] ZË Á{ ÉY] |¿YÂeÊ» dÌ Á ¾ËY . |¿Â/ {Z/nËY Ê/»Â¼
. {ÁM |Ë|a Ê¸¯ À¯YÁ ®Ë Z] ÃY¼Å ¶Ë| e dÆm Y ÊËZÅd§ ÃÁa
z] { ZÅ|¿Á ¾/ËY . ®Ë Ê¼¯ Á Ê¨Ì¯ ¶Ì/¸ve lËZf/¿ ÉZ/Å|¿Á . 11
|À//¿YÂeÊ//» lËZf//¿ ÉZ//Å|¿Á . |//¿YÃ|// tË//e 4- 3- 4- 11 Á 4- 3- 3- 11
¶Ì¸ve ZË ®Ë Ä] À¯YÁ ÉY] Y Éf/¼¯ Z/Ë f/Ì] d/ËÂ§ Á d/Ì¼ÅY
. |¿{³ \mÂ» fÌ]
194
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
®Ë Ä] À¯YÁ ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
2- 5 - 11
Å ÉY] . |ÀZ]Ê» f{ { É{| f/» ®/Ë Ä/] À/¯YÁ ÉZÅ{^/ÅY
j¯Y|u ½M ½{Â] z]iY Ä¯ {Â [Zzf/¿Y É{^/ÅY d/ËZ]Ê/» ®/Ë
¶¼ Ä] ÊZy cZ»Y|«Y {^ÅY ½M ÉZÃ{ZÌa ÉY] dËZ]Ê» b . |Z]
. |¿Â [Zzf¿Y ½Z^ÌfÌa Á Ê¸Y ÉZÅ{^ÅY dY ¾°¼» . |ËM
ÂÀ» Ä] ÃÁa ÉÄ»Z¿] ÌÌ¤e Y dY cZ^ ®Ë Y [ZÀfm Y . [ZÀ/fmY
.1
ºÌe |ÀqÅ . ®Ë ÌiPe Y ÃÁa ¥Y|ÅY ü ZË dÌ Á ZË ®Ë ¥~/u
¾°¼» ,|ËZ¼¿ ¥~u Y ®Ë ÉYY{ ÉZÅ{Y|ËÁ ¹Z¼e |¿YÂeÊ¼¿ ³Å ÃÁa
. {{³ [ZÀfmY Zy ÉZÅ®Ë Ê ] Y dY
Y|Ë|a ÃÁ/a ÉY|f/]Y { Ä/¯ Y Ê°/Ë ÉYY{ ÉZ/Å{Y|ËÁ Y Ê/ ]
{Â^Æ] ,cZÔY \¯ ,cZ»Y·Y tYÁ ½ZÌ/] ªË/ Y ½YÂ/eÊ/» |¿Â/Ê/»
ÉY] Ã{Á|v» ÅZ¯ . {Â/¼¿ ¶/§ Á ¶/u /ze ÉÌ/³Y§ Z/Ë cZZ^/eY
®Ë }ZzeY ,½Z» ZË ]ZÀ» ½{Á§Y ,ÓZ] ®/Ë Z/] ÉZ/Å d/Ì·Z § Y [ZÀ/fmY
Z°¿Z¼Ìa ®Ë Y [ZÀ fmY ZË Â¿ {°ËÁ ®Ë ÉZ/m Ä/] Ã|/ ÄfyZÀ/ {/°ËÁ
. |ÀZ] [ZÀfmY Y ÊËZÅ Ä¿Â¼¿ |À¿YÂeÊ» ÄfyZÀZ¿ Ê§
dÌ°·Z» Z] ÃY¼Å ®Ë ®Ë |»ZÌa µZ¬f¿Y {|{ ®Ë µZ¬f/¿Y . µZ¬f/¿Y . 2
¥~u Y ®Ë ,®/Ë µZ¬f/¿Y . |/Z]Ê/» h/·Zi z/ Ä/] ½M À/¯YÁ
Y~³YÁ É´Ë{ z Ä] Y ½M dËË|» dÌ·ÁR» Ê³{Z Ä] Ä°¸] |ËZ¼¿Ê¼¿
. |À¯Ê»
195
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
ZÌ] Ê·Z» ÉZÅ®Ë Z/] Ä/ÆmYÂ» { ®/Ë dÌ·ÁR/» ½{Y{ µZ¬f/¿Y
ªu ®Ë dyY{a ¾¼f» ÄÌ¼Å 0 Z ^Ë¬e ®Ë µZ¬f¿Y . |Z]Ê/» z]/iY
¶»Z dyY{a ¾ËY . |Z]Ê» ®Ë ÉÃ|¿/Ë~a z/ Ä/] ®/Ë Ä¼Ì/]
ZÅÊf¿YZ³ Á Z/ÅÊ/f¿YYÁ ,É{/°¸¼ ÉZ/ÅÄ/»Z¿ d¿Z¼/ ,Ä¼Ì/] Y Ã{Z¨f/Y
Ä] ¾Ì » ÉZÅ®Ë dÌ·ÁR» µZ¬f¿Y ÉY] |À¿YÂeÊ» ZÅ½Z¼Ì/a . | /Z]Ê/»
Y|ËZa ÃÁa s Ä¯ ÊeÂ { . |¿Ì³ Y« Ã{Z¨f/Y {Â/» /´Ë{ z/
Ã|ÀÁ§ Ä] Y ®Ë |¿YÂeÊ» Â¬» d¼Ì« ½Z¼Ìa ®Ë Y Ã{Z¨fY ,|/Z]
Ä] Y ZÅ ®Ë fÌ] ÄÀËÅ dyY{aZ] ½Z¼Ìa ®/Ë |À/qÅ . |/Å{ µZ¬f/¿Y
{ÂmÁ ÉYÃÁa ½ZÌ» cYÌÌ¤e ³Y ,|ËZ¼¿Ê» µÂv» Y~³ÄËZ» Z/Ë Éf/»
. |ËZ¼¿ ®¼¯ ÄÀËÅ ÅZ¯ { |¿YÂeÊ» ½Z¼Ìa Â¿ ¾ËY |Z] ÄfY{
{Y|ËÁ ®Ë ÉZÅ|»ZÌa ZË Á µZ¼fuY ÅZ¯ Zf/YÂy ¶/Ë| e . ¶/Ë| e . 3
¹Y|«Y . |Z] Ê» Ë~a ¶]Z/« Ä¿Zf/M ®/Ë Z/e [Â¸»Z/¿ 5 ® /Ë ÉYY{
ÃÁa ] ½M ÌiPe ZË ®Ë ®Ë Â«Á µZ¼fuY ÅZ¯ dÆm ¹Z´ÀÅ{Á
. dY e z]iY ½M Â«Á Y | ] ÉZÅ|»ZÌa ½Y^m d/Æm { Ê / Y
ÉZÅ|»ZÌa Á ®Ë µZ¼fuY Ä] ÄmÂe Z] dËZ] Ê» ¶/Ë| e ÉZ/Å ÄÀ/ËÅ
. |ÀZ] \ZÀ» ½M
ÅZ¯ Y ¶°» Ä¯ |Ë|m Z°ÅY ®Ë ÉYmY cÂÄ] |¿YÂeÊ» ®Ë ¶/Ë| e
Ê³|ÌrÌa ÉYY{ ÉZÅ|ÀËY§ Ë~a ,µZj/» ½YÂÀ/Ä/] / {/Ë~a ¹Z/n¿Y ,{Y{ |/ÅYÂy
ÉÃ|ÀÁ§ ®Ë [Zzf¿Y ZË fÌ] ÉYÃ· ZË Ê|ÀÆ» ÉZ/ÅËZ/»M ÉY/mY ,f/¼¯
µZ¼fuY Ä¯ |Z] ÉYÄ¿Â³Ä] ËY ÌÌ¤e ÉÃ|¿Ì³]{ ¶Ë| e dY ¾°¼» .eY|ËZa
.É|À]½Z» Ä] ½Z» ZË ]ZÀ» ½{Á§Y ,µZj» ½YÂÀÄ/] / |]Z/Ë ÅZ/¯ ®/Ë Â/«Á
µ|» ZÌ¬» ËY§Y ®Ë ÅZ¯ ÂÀ»Ä] Ä¿Â¼¿ {ZnËY ¹¸f» |¿YÂeÊ/» ¶/Ë| e
,|Z] ÄfY{ kZÌfuY Ä¿Â¼¿ ÄÌÆe Ä] ¶Ë| e ¹Zn¿Y dY ¾°¼» .|Z] Ä/ËZa ZÌ/¬» Y
.dZ¯ ÄËZa ZÌ¬» Ä] d^¿ µ|» ÃY|¿Y ËY§Y ®Ë Y ªË ¾Ë|] Ze
®Ë ,{Y|¿ {ÂmÁ [®Ë Â«Á ] µZ¼ fuY ÅZ¯ ½Z/°»Y Ä/¯ É{YÂ/» {
c| ÉÃ|ÀÀ¯ ¾ÌÌ e Ä¯ Ê]YÁ ¾f§³ ¿{ Z] |¿YÂeÊ» Ê¸Ë| e À/¯YÁ
ZÌ¿ Y Ì] ÊuY ,µZj» ½YÂÀÄ] . |ËZ¼¿ ÄmÂe ®Ë ÌiPe Ä] ,|ÀZ]Ê»
Lm ®Ë Ê]Yy ÉÄnÌf¿ Ä¯ Y ÉÌiPe |/¿YÂeÊ/» Ê/§ ºf/Ì ®/Ë {
. |Å{ ÅZ¯ ,dY Ê¸Y
{Y{ ºÌ¼e ÃÁa ºÌ/e Ä/¯ d/Y ¾/ËY /´¿ZËZ¼¿ ®Ì/À°e ¾/ËY . /Ë~a . 4
Ä] {Z« Ä°ÀËY ZË |Å|¿ ÌÌ¤e ®Ë ®Ë Z/] Ä/ÆmYÂ» { Y ÃÁ/a ÉÄ»Z¿/]
Ê°Ë ³Y . |Z]Ê/¼¿ É/´Ë{ \/ZÀ» À/¯YÁ {^/ÅY pÌ/Å ÊËZ/ZÀ
196
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
ÉÄ»Z¿] ®Ë ¾ËÂ°e ¾¼f» |¿YÂeÊ» µZ § /Ë~a ,|/Å{ w d/ËZ]Ê/»
Á |Z]Ê¼¿ Ê»Y|«Y pÌÅ ¹¸f» ¶ ¨À» Ë~a . |Z ] YmY ÉY] ÊËZ/f«Y
Y~³YÁ ÃÁa ºÌe Ä] Y ZÆ¿M Ä] ¾fyY{a ,|ÀÅ{ w ZÅ®Ë Ä/¯ ÊeÂ/ {
. |À¯Ê»
µÂ { Ä¯ ÉYÃ| ÊËZZÀ ÉZÅ®Ë ÉY] ÊËZ/f«Y ÉÄ»Z¿/] ®/Ë
w dËZ]Ê» Ê°Ë ³Y . {Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ,|ÀËMÊ» |Ë|a ÃÁa
½YÌ//» Ä//] |//¿YÂeÊ//» ÊËZ//f«Y ÉÄ»Z¿//] ®//Ë ÌaZ//Ìa ¾//ËÂ°e ,|//Å{
½Âr¼Å ,®Ë ÉZÅ´¿Z¿ . |Å{ ÅZ¯ Y ¹Y|«Y ÉÄÀËÅ ÉYÄ uÔ» ¶]Z/«
ÄfY{ ÊËÓZ] ÌiPe ®Ë Ä¯ ÊeÂ { Ê/¿ZÌ» Ê¸/Y ËZ/«Á ª/¬ve ¹|/
[Zzf¿Y {^ÅY Ä¯ ÊeÂ { ZË |¿Â ÉÌ´Ìa Á z» dËZ]Ê» , |/Z]
. {{³Ê» ¾ËÂ°e ÉYY ÉÄ»Z¿] ®Ë ,|Z] z]iY 0 Ô »Z¯ |¿YÂf/¿ Ã|/
ÄÌÆe ,ÊËZf«Y 5 Y|¬» ®Ë Ìze ÉÃ|¿Ì³]{ |/¿YÂeÊ/» [Ä»Z¿/] ] ¾/ËY
. |Z] ÃÁa ÉÃ{Á|v» ÌÌ¤e ZË ¾Ë´ËZm ÉZÅ[Zzf¿Y
ÊËZf«Y ÉÃ{Z ·Y ©Â§ ®Ë ¾ÌÌ e ,®Ë Ë~a À¯YÁ ¾/ËeµÁY|f/»
ÂÀ» Ä] ]ZÀ» ZË µÂa ,½Z» Y ÉË{ Z¬» ¶»Z/ Ä/¯ d/Y ÉYÄf/yÁ|¿Y Z/Ë
ÉZÅ®Ë ÉY] Ã{Z ·Y ©Â§ ¾ËY . |Z]Ê» ¹Â¸ » ÉZÅ®Ë ¾f§ ³ /¿{
t ®Ë { Ã| Ä^/Zv» cYÌ/iPe ªË/ Y d/ËZ]Ê/» Ã|/Äf/§Ë~a
. {Â ¾ÌÌ e ®Ë ËZ¼¿ Y µÂ^« ¶]Z«
®Ë Ä] À¯YÁ ÉËÄ»Z¿] ÉZÅÊmÁy
3 - 5 - 11
dî ÊÅZ³ ) ®Ë Ä] À¯YÁ ÉÄ»Z¿/] . ®Ë Ä/] À/¯YÁ ÉÄ»Z¿/] . 1
cZ»Y|«Y ½M { Ä¯ Ê¸Ìë t Ze dËZ]Ê/» ( {Â/Ê/» Ã|Ì/»Z¿ ®/Ë
ZË Ë {YÂ» Y É{Y| e dËZ]Ê» Ä»Z¿] ¾ËY . {Â ÄfÂ¿ ,{{³Ê/» }Z/zeY
: {Ì³]{ Y ZÆ¿M ¶¯
ÃÁa ÉÃ|iPf» É ( ZÅ ) ÃÂu ,ZÆ¿M s , Ã|/ ÊËZ/ZÀ ÉZ/Å®/Ë
] |À¿YÂeÊ» ZÆ¿M Ä¯ ÉYÃÂv¿ Á ZÆ¿M ¶¸ , ( WBS À ,µZj» ½YÂÀ Ä/] )
. |¿Y~´] ÌiPe ÃÁa ¥Y|ÅY
. Äf§ZË Ìze ÉZÅdÌ·ÁR» Á ®Ë ½Z°·Z»
. ®Ë Ê¼¯ Á Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve ÉZÅ|ÀËY§ Y ¶Zu lËZf¿
Å ÉY] Ë~a ZË ¶Ë| e ,µZ¬f¿Y ,[ZÀfmY ¶»Z ª/§YÂe {Â/» À/¯YÁ
. ®Ë Ä] À¯YÁ ÉÄ»Z¿] { ®Ë
197
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
YmY {^ÅY Ä°ÀËY Y | ] {ÁÊ» Zf¿Y Ä¯ Ã|¿Z¼Ì«Z] ®Ë Y Êv/
. |¿Z¼] Ê«Z] , |
. À¯YÁ Ê]Zzf¿Y {^ÅY ÉYmY ÉY] Zy cZ»Y|«Y
. ZÅÀ¯YÁ ÉY] ZÅ½Z» Á Äm{Â]
. ÉYY ÉZÅÄ»Z¿] Á ÊËZf«Y ÉZÅÄ»Z¿]
Ä¯ |ÀfÅ ÊËZÅ®Ë Ã|¿Z » Ê«Z] ÉZÅ®/Ë . Ã|¿Z» Ê«Z] ÉZ/Å ®/Ë . 2
Ê«Z] ,|¿| }ZzeY ¶Ë| e Z/Ë µZ¬f/¿Y ,[ZÀ/fmY ÉZ/ÅÀ/¯YÁ Ä°À/ËY Y |/ ]
Ê] Á Äf§Ë~a Ä¯ Y ÊW m ÉZÅ®Ë ¾ÌÀr¼Å ZÅ®Ë ¾/ËY . |À/¿Z¼]
Ä] ÊËZf«Y Ë{Z¬» ½{Á§Y ªË Y ,µZj» ½YÂÀÄ] . |¿Ì³Ê»]{ ,|¿YÃ|/
. Zn» ½Z» ZË ÄÀËÅ
®Ë ÉYmY Y ºÌ¬f» ÉYÄnÌf¿ ½YÂÀÄ] Ä¯ ÊËZÅ®Ë .ÄËÂ¿Zi ÉZÅ®Ë . 3
ÉZÅ®Ë .|¿ÂÊ» Ã|Ì»Z¿ ÄËÂ¿Zi ÉZÅ®Ë |ÀËMÊ» |Ë|a ®/Ë À/¯YÁ
.|¿Â ÉËÄ»Z¿] dËZ]Ê» ZÆ¿M ÉZÅÀ¯YÁ Á ÊËZZÀ ÄËÂ¿Zi
Å dÌ·ÁR» ½{Â¼¿ z» ÉY] Ê¿Z¼Ìa ÉZÅª§YÂe . Ê¿Z¼Ìa ÉZÅª§YÂe . 4
,Ä¼Ì] ÉY] Á |¿Â «YÁ dËZ]Ê» Ä¯ ÊZy ÉZÅ®Ë µZ ^/« { /z]
,|ÀfÅ \ZÀ» ZÅ|Ë|Æe ¶Ë| e ZË [ZÀfmY ÉY] Ä¯ Ê»Ô«Y ËZ Á cZ»|y
. {{³Ê» |¬ À»
ÃÁa Ê·Z¼fuY ¶Ì¸ve . ZÌ¿ {Â» ÊËZf«Y É Äf/yÁ|¿Y /Ë{Z¬» . 5
ÃÁa ½YË|» Ä] ( 1 – 3 - 1 - 11 ) ®Ë ÉZÅ Ä¿ZfM Á ( 2 - 3 - 4 - 11 )
5 ® Ë ÅZ¯ ÉY] ZÌ/¿{Â» ÉZ/f«Y Z/Ë Äm/§ Y|/¬» ¾/ÌÌ e {
,½Z»Z ÉY] Ë~a ¶]Z« t/ ®/Ë Z/e ÃÁ/a ¥Y|/ÅY Y Ê/ze
. |ËZ¼¿ Ê» ®¼¯
¥ ¾¼f» ®Ë Ä] ZÅÀ¯YÁ j/¯Y . ZÅ|ÀËY§ ËZ Ä] ÊËZÅÉ{ÁÁ . 6
ÃÁ//a ÉÄ»Z¿//] { cYÌ//Ì¤e ¹¸f//» Á f//Ì] ]ZÀ//» Z//Ë ÄÀ//ËÅ ,½Z//»
t ÉY] Ã| Ã{b 5 ¾ Ì¼e Ä¯ |ÀfÅ ½M |À»ZÌ¿ ZÅ½Z »Z . | À Z] Ê»
ÉZÅ|ÀËY§ ½Á{ Ä] |ËZ] ¾Ë´ËZm ÉZÅ{^ÅY . |Z] Äm = Â » , ®Ë ÅZ/¯
. |¿Â Ã|¿YÂyZ] ¿Y{ ÉZÅÃÂu ËZ { \ZÀ»
|ÀËY§ lËZf¿ . Ã|¿|Ë|ne ÉÃÁa ÉÄ»Z¿] ®Ë Ä/] Ê/ËZÅÉ{ÁÁ . 7
Ã| ª§YÂe cZ»Y|«Y Ä°ÀËY Y ½ZÀÌ¼Y µ Âu ÉY] |ËZ] À¯YÁ ÉËÄ»Z¿]
ÉÄ»Z¿] { ,|¿ÂÊ» cZ¿ Á Y/mY ÉZ/m ÉÃÁ/a Y Ê/z] ½YÂÀ/Ä/]
. |¿Â Ã|¿ZnÀ³ ÃÁa
198
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
®Ë cZ¿ Á µfÀ¯ 6- 11
cZ¿ ,Ã| ÊËZZÀ ÉZÅ®Ë ÉÌ´Ìa |ÀËY§ ®Ë cZ/¿ Á µf/À¯
ÉYmY Y ½ZÀÌ¼ Y ,|Ë|m ÉZÅ®Ë ÊËZZÀ Á Ã|¿Z¼Ì«Z] ÉZÅ®Ë /]
. |Z]Ê» ®Ë ÅZ¯ { Z/Æ¿M Ê/z]iY Ê/]ZËY Á ®/Ë ÉZ/ÅÄ»Z¿/]
ÉYmY Ä/] Äf/]YÁ Ä/¯ Y ®/Ë ÉZ/Å®Ëf/» ®/Ë cZ/¿ Á µf/À¯
®Ë cZ¿ Á µfÀ¯ . |À¯Ê» dî ,|ÀZ]Ê» ê» ÊËZf«Y ÉZÅÄ»Z¿]
¢· Z] ÃÁa Ä¯ ½ZÀ/r¼Å . |/Z]Ê/» ÃÁ/a cZÌ/u { Äf/ÂÌa |À/ËY§ ®/Ë
ZË |ÀËMÊ» {ÂmÁ Ä] |Ë|m ÉZÅ®Ë ,|ÀËZ¼¿Ê» ÌÌ¤e ZÅ ®Ë {Â/Ê/»
. |¿ÂÊ» ¥] Ã| ÊÀÌ]Ìa ÉZÅ®Ë
Ä¯ |¿ÁM Ê» ºÅY§ ÊeZÔY ®Ë cZ¿ Á µfÀ¯ ^f » ÉZÅ|À/ËY§
ZêY . |ËZ¼¿Ê» ®¼¯ ®Ë Â«Á Y Ìa z]iY ÉZÅºÌ¼e }ZzeY Ä]
{ ®Ë t Ë~a ÉYÃÁ{ nÀ ÉY/] ÃÁ/a ½Z/ ¨¿É} ¹Z/¼e Z/]
. |Z]Ê» ZÌ¿{Â» ÃÁa
: ZËM Ä¯ dY ¾ËY ¾ÌÌ e ®Ë ] cZ¿ Y {Â¬»
. |¿YÃ| YmY ,|¿YÃ| ÉËÄ»Z¿] Ä¯ Ä¿Â³ ½Z¼Å ®Ë Ä] ZÅÀ¯YÁ
ZË |ÀZ] Ê» Zf¿Y{Â» Ê/z]iY ÉYY{ ®/Ë Ä/] À/¯YÁ cZ/»Y|«Y
. |¿Ë~a ¹Z n¿Y dËZ]Ê» |Ë|m ÉZÅÀ¯YÁ
. |ÀfÅ ^f » ÂÀÅ ÃÁa cZÁ¨»
ÌÌ¤e {Ây ¾ÌÌa dÌ Á Y ZÅ|¿Á ¶Ì¸ve ÉÄYÁ Ä] ®Ë ËZ¼¿
. dY Ã{Â¼¿
. dY Ã{Y{ w ®Ë ´¿Z¿ ®Ë
. |¿ÂÊ» ÉÁÌa ,\ZÀ» ÉZÅÊ»y Á ZÅÄËÁ
Y|Ë|a ZË |ÀfÂÌa Â«Á Ä] ,|¿{Â] Ã|¿ ÊËZZÀ 0 Ô ^« Ä¯ Ê/ËZÅ®/Ë
. |¿|
ÉZÅ{^//ÅY [Zzf//¿Y É Ã|¿Ì//³]{ |//¿YÂe Ê//» ®//Ë µf//À¯
ZË ÊuÔY ¹Y|/«Y }Z/zeY ,ÊËZ/f«Y É Ä»Z¿/] ®/Ë ÉY/mY ,¾/Ë´ËZm
Ä] dËZ] Ê» ®Ë Ä] À¯YÁ ®·Z» . |Z] ÃÁa {|n» É/Ë Ä»Z¿/]
iY Å ,Ä»Z¿] Ê/z]iY É ÃZ/]{ ®/Ë ºÌ/e ^/Å Á ÃÁ/a /Ë|»
¶Ë| e ÉY] ZÌ¿ {Â» ÉY ÃÁ{ ½ZÌ» sÔY Ä¿Â³Å Á Ã|¿ Ê/ÀÌ] Ì/a
. |Å{ Y³ ®Ë
199
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
®Ë cZ¿ Á µfÀ¯ É ZÅÉ{ÁÁ
3- 1- 11 z] { ®Ë dËË|» ÉÄ»Z¿/] . ®Ë dËË|» ÉÄ»Z¿/]
1 - 6 - 11
.1
. dY Ã| tËe
z] { ®Ë Ä/] À/¯YÁ ÉÄ»Z¿/] . ®/Ë Ä/] À/¯YÁ ÉÄ»Z¿/] . 2
. dY Ã| tËe 1- 3- 5- 11
1- 3- 10 z] { Ä¯ ÃÁa ª]YÂ ËZ Á ÉZ¯ lËZf¿ . ÃÁa cZ Z^/eY . 3
.|À ËZ¼¿Ê» ºÅY§ ÃÁa {°¸¼ Á ZÅ®Ë {Â» { ÊeZÔY ,Ã| tËe
Y« Ã{Z¨fY {Â» ZÅ ®Ë µfÀ¯ Á cZ¿ ÉY] 0 Ó Â¼ » Ä¯ ÊË ZÅY/³
|À»ZÌ¿ ¹Ô«Y ÉZÅdÆ§ , Ã/fÀ» ÉZ/ÅÄr]Zf/¯ Y |À/eZ^ ,|¿Ì/³Ê/»
. Äf§ZË c| ÉZÅZyY ZË y ÉZÅY|Å , ¹Y|«Y
ÃÁ//a {//°¸¼ Ä//¯ ½ZÀ//r¼ Å . ®//Ë f//Ì] ¶Ì//¸ve Á ÊËZ//ZÀ . 4
0 Ô ^« Ä¯ ÉYÃÂ¬·Z] ÉZÅ®Ë dY ¾°¼» ,{ÂÊ» Y/³ Á ÉÌ/³ ÃY|/¿Y
dËZ]Ê» ®Ë É |ÀËY§ ÉÄyq . | ¿{³ Z°M , |¿YÃ|¿ ÊËZZÀ
. {Â YmY ZÅ®Ë ¾ËY ÉY]
Á [Z//Å ]¶Ì//¸ve ¹¸f//» Ã{Á|//v» cYÌ//Ì¤e ,\//¸£Y . Ã{Á|//v» cYÌ//Ì¤e . 5
z] { Ã{Á|v» cYÌÌ¤e . |Z]Ê» ®Ë Ä] À¯YÁ |/Ë|m ÉZ/ÅÄ»Z¿/]
. dY Ã| tËe 1- 3- 5- 5
®Ë cZ¿ Á µfÀ¯ ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
Êz]iY ®Ë ÉZÅ É Ì /¼ » . ÃÁa ®Ë Ä] À¯YÁ ÉZÅ ÉÌ¼»
2- 6 - 11
.1
¾ÌÀr¼Å , ®Ë Â«Á ¶Ë| e ZË µZ¬f¿Y ,[ZÀfmY { ® Ë Ä] À¯YÁ
ÉZÅ ÉÌ¼» . |ËZ¼¿ Ê/» |Àf/» Á Ê/] Y ®/Ë ®·Z/» Ê/z]iY
¹Zn¿Y ®Ë µf/À¯ ÉY/] ÃÁ/a cZÌ/u É Äy/q µÂ/ { ®/Ë
. {Â Ê»
200
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
dËZ]Ê» ÃÁa ®Ë É/´¿Z] . ÃÁa ®Ë ÉY ÃÁ{ ÉZÅÉ/´¿Z] . 2
¹Z¼e Z¯ Âf { dËZ]Ê» ÃÁa ®Ë . {Â É|À/] ½Z/» ºÀ/» Â/ Ä/]
µÂ { |¿YÂe Ê» ®Ë É|À] d/ËÂ·ÁY Á É|À/] Ä^/e . |/Z] ºÌ/e cZ/¸m
¶Ì¸ve ¹¸f» dY ¾°¼» cYÌÌ¤e Ä¿Â³/Å . |ËZ/¼¿ Ì/Ì¤e ÃÁ/a cZÌ/u
. |Z] fÌ] Ê¼¯ Á Ê¨Ì¯
¶¯ {°¸¼ cZ¿ ÉY] Ã| \¯ Y . Ã|/ \/¯ Y ¶Ì/¸ve . 3
®Ë Y ¶Zu lËZf¿ . {ÂÊ» Ã{Z¨fY ZÀ^» É Ä»Z¿] ® /Ë Ä/] d^/¿ ÃÁ/a
{ ÉÃÁa ÉÃÂ¬·Z] ¥Yv¿Y ´¿ZËZ¼¿ | À ¿YÂeÊ/» Ã|/ \/¯ Y ¶Ì/¸ve
ÃÁa ®Ë Ä¯ Ê»Z´ÀÅ . |Z] É|À] ½Z/» Á ÄÀ/ËÅ ¥Y|/ÅY Y ¶Ì/¼°e µZ/u
ÉÃ| |»MÁ ¶Ì¸ve Á ÊËZZÀ , |]ZË ¥Yv¿Y ZÀ^» Y ÉÌ´¼/q Â/ Ä/]
//z] { Ã|// \//¯ Y ¶Ì//¸ve . {Ì//³ cÂ// d//ËZ]Ê//» ®//Ë
. dY Ã| tËe 4- 2- 3- 10
ÉZÅ dÌ¬§Â» ÊÀ§ {°¸¼ ÉÌ³ ÃY|¿Y . ÊÀ§ {°¸¼ ÉÌ/³ ÃY|/¿Y . 4
É Ä»Z¿] ÊÀ§ d§Ìa É|À] ½Z» Z/] Y ÃÁ/a ÉY/mY µÂ/ { Ê/À§
ª]Z» 5 É |»MZ¯ cZîY ¹| ½Âr¼Å Ê §Yv¿Y . |ËZ¼¿ Ê» ÄËZ¬» ÃÁ/a
ÃÁa É Ã{Á|v» ª¬ve [ ¹| ] ®/Ë Y Ê /¯Zu |/¿YÂe Ê/» Ä»Z¿/] Z/]
. |Z]
{ Ä¯ |ËM |Ë|a Ê°Ë ³Y . ®Ë Ä] À¯YÁ fÌ] É/Ë Ä»Z¿/] . 5
Y Ì] ¥Y|ÅY ] ÌiPe ZË Ã|¿ ÊÀÌ] Ìa ®Ë Ä] À¯YÁ É Ä»Z¿/]
¾ËY { ] . |Z^ ¿ Ê§Z¯ dY ¾°¼» Ã| ÉË Ä»Z¿] À¯YÁ , |Z] Zf/¿Y
Ê»Y·Y ®Ë µfÀ¯ ÉY] À¯YÁ f/ Ì] É/Ë Ä»Z¿/] ¹Z/n¿Y [ cÂ/
. {Â] |ÅYÂy
®Ë cZ¿ Á µfÀ¯ ÉZÅÊmÁy
ÉZÅÀ/¯YÁ ¾/Ë´ËZm ÉZ/Å¶/uÃY . ¾/Ë´ËZm ¶/uÃY ÉZ/ÅÄ»Z¿ /]
3 - 6 - 11
.1
ÊËZZÀ 0 Ô ^« Ä¯ dY ÉYÃ|Z°M ÉZÅ ®Ë ÉY] ÉYÃ|¿ ÉË Ä»Z¿]
Á |Àf» Ê^ZÀ» Â Ä ] |ËZ] ¾Ë´ËZm ÉZÅ¶uÃY |/¿Y Ã|/ ¿ Äf/§Ë~a Z/Ë
. |¿Â Ã|¿ZnÀ³ ÃÁa ®Ë Ä] À¯YÁ ÉÄ»Z¿] Á ÃÁa ÉÄ»Z¿] ½Á{
¶uÃY ZË ÊËZf«Y ÉÄ»Z¿] ÉYmY ¾¼f» ÊuÔY ¹Y|«Y . ÊuÔY ¹Y|«Y . 2
. |Z]Ê» ¾Ë´ËZm
ZË ÊËZf«Y ÉZÅÄ»Z¿/] /°» ÉY/mY . ÃÁ/a Ì/Ì¤e ÉZ/Å d/YÂy{ . 3
ZÅ®Ë Ä] À¯YÁ dÆm ÃÁa ÉÄ»Z¿] ÌÌ¤e ¹Y·Y ¾Ë´ËZm ÉZÅ¶/uÃY
201
ÃÁa ®Ë dËË|» / ºÅ{ZË ¶§
ÌÌ¤e dYÂy{ ®Ë Á| Y dY cZ^ ÄnÌf¿ ¾ËY . |/Å{Ê/» ÄnÌ/f¿ Y
Ã| tËe 3- 4 z] { Ä ¯ cY ÌÌ¤e ÉÄqZb/°Ë µf/À¯ ªË/ Y Ä /¯
. {ÂÊ» dËË|» ,dY
«YÁ dY ¾°¼» ZÅ®Ë . ®Ë Ä] À¯YÁ É Ä»Z¿] ÉZÅ ÉÁ M Á Ä] . 4
Ê]ZËY Á |Àf» dËZ]Ê» |¿ÂÊ» «YÁ Ä¯ ÊËZÅ ®Ë , |¿Â¿ ZË | ¿Â /
ÉZÅ®Ë µZ¼fuY ZË ÌiPe |¿YÂeÊ/» ®/Ë ÉZ/Åµf/À¯ ÉY/mY . |¿Â/
{|n» nÀ |ËZ] ®Ë ÉZÅ É|À] Ã{ . |/Å{ ÅZ/¯ Y Ã|/ ÊËZ/ZÀ
µfÀ¯ \ZÀ» Â Ä] |À¿YÂf] ºÆ» Á |Ë|m ÉZÅ®Ë Ä¯ ÉÂ/ Ä/] | ¿ Â/
Ä] À¯YÁ ÉÄ»Z¿] { dËZ]Ê» |¿Â Ê¼¿ «YÁ Ä¯ Ê/ËZÅ ®/Ë . |¿ {/³
. |¿Â Ä»Âfz» Á |Àf» ®Ë
¶Ì¸ve Á ÉY|Æ´¿ ,ÉÁ M {³ ÉY] Ä¯ Ê ^À» . ®Ë ÉÃ{Y{ ÉZÅ ÃZ´ËZa . 5
ºÅY§ ,®Ë dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ { Ã| Ã{Z¨fY Á ÉÁ M /¼m ÉZ/ÅÃ{Y{
½Z»Z Y { ®Ë dËË|» Ä] Ã{Y{ ÃZ´ËZa ¾ËY Y Ã{Z¨fY . {Â/Ê/»
É ZÅ ÄfyÂ» M ÉÄ»Z¿] ®Ë ÉÃ{Â·Z ½Z/» ~/³ { Á {Â/¼¿ |/ÅYÂy ®/¼¯
. |Å{Ê» ¶° Y ®Ë
ÉZÅ dÆ§ . ®Ë ÊËZZÀ ÊYÁ ÉZÅdÆ§ ÉZÅ ÉÁMÁ Ä/] . 6
ÊeM ÉZÅÃÁa ®Ë dËË|» { ,Ä]ne Y ¶Zu ÉÃ| |/»M Á Ê/YÁ
. {Â¼¿ | À ÅYÂy ®¼¯
202
12 ¶§
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|»
d{ Ä] ÉY] ZÌ¿ {Â» ÉZÅ|ÀËY§ ÉÃ|¿Ì³]{ ÃÁa cZ¯Y|e d/ËË|»
Ä] Ê]ZËd{ ÂÀ»Ä] ÊËYmY ½Z»Z Y kZy Y cZ»|y Á Z/ÅÓZ¯ ½{ÁM
cZ»|y Á ZÅÓZ¯ Y 0 Ó Â¼ » ,d·ÂÆ ÂÀ»Ä] . |/Z]Ê/» ÃÁ/a ÉÃ{Á|/v»
É|Ë{ 1- 12 ¶° . {ÂÊ» {ZË µÂv» ½YÂÀÄ] fÌ] ZË {|/ ®/Ë Ä/q
: |Å{Ê» ÄWYY Ë Ê¸Y ÉZÅ|ÀËY§ Y Ê¸¯
Ê¿Z» Äq { Á ÉÌq Äq Ä°ÀËY ¾ÌÌ e / cZ¯Y|e É/ËÄ»Z¿/] . 1- 12
. {Â Y|e |ËZ]
Á µÂ//v» cZ»Y//·Y ÉZ//|Àf» / d//YÂy{ É//ËÄ»Z¿//] . 2- 12
. ÃÂ¬·Z] ]ZÀ» ÊËZZÀ
ÉZÅs ZË ZÅ{Z ÆÀÌa ,ZÆ] {ZÆÀÌa ,ZÆ] ¹ÔY ~yY / d/YÂy{ . 3- 12
. Êf¬» {YÂ» { É{ZÆÀÌa
. ÃÂ¬·Z] ½Z³|ÀÁ§ ½ZÌ» Y [Zzf¿Y / ^À» [Zzf¿Y . 4 - 12
. Ã|ÀÁ§ Z] ZêY dËË|» / ½Z¼Ìa ÉÃY{Y . 5- 12
ÉÄÌ¸¯ ¶u ¶»Z ,½Z¼Ìa ¶§ Á ¶u Á ¶Ì¼°e / ½Z¼Ìa ÉÄ¼eZy . 6- 12
. Ã|¿ ¦Ì¸°e ¾ÌÌ e ¹Ô«Y
¿Y{ ÉZÅÃÂu ËZ ÉZÅ|ÀËY§ Z] ¾ÌÀ r¼Å Á ´Ë|°Ë Z] ZÅ|ÀËY§ ¾ËY
ZË ®Ë Ôe ,ÃÁa ÉZÅZÌ¿ ÉZÀ^» ] |ÀËY§ Å dY ¾°¼» . |¿Y{ ¶»Z e
{ Äq³Y . |Z] ÄfY{]{ Y ½Z¿M Y ÊËZÅÃÁ³ ZË {Y§Y Y ÉfÌ] {Y| e
Ã{Y{ ËZ¼¿ ¾Ì » YfY ÃÂmÁ Z] Yn» ÉZÀ cÂÄ] ZÅ|ÀËY§ ZnÀËY
,Ã|¿tËe ZnÀËY { Ä¯ ÊËZÅÃÂÌ Ä] ¶¼ { dY ¾°¼» ,|¿YÃ|
3 ¶§ { ¶Ìë Ä] É|ÀËY§ cÔ»Z e . |ÀZ] ÄfY{ ¶»Z e Á Ê¿ZÂb¼Å
. |¿YÄf§³ Y« hv] {Â»
Y|Ëy |Ë{ Y ,Ã|ÀÁ§ / Y|Ëy É Ä/]Y { cZ/¯Y|e d/ËË|»
Ã|ÀÁ§ / Y|Ëy É Ä]Y ÃÁa ®Ë { . dY Äf§³ Y« hv] {Â»
,É{]Z¯ É ÃÂu Ä] Äf/] . |/Z] {Â/mÂ» Êv/ /Å { |/¿YÂe Ê/»
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
Ã|¿YÂy Ã|ÀÀ¯ ¾Ì»Pe ZË Á|¿Á , Ê§ Z°¿Z¼Ìa -d/Y ¾/°¼» Ã|À/Á§
. {Â
{ . |ËZ¼¿Ê» dËË|» ÃÁa ®Ë \·Z« { Y {Ây Z¯ 0 Ó Â/¼ » Ã|À/Á§
: É{YÂ» ¾ÌÀq
Ã|ÀÁ§ ÉY] É|Ì¸¯ ¨ÀË} ®Ë ¾ËY]ZÀ] Á {Â] |ÅYÂy Éf» Y|Ëy
. |Z]Ê»
dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ É ÄÌ¸¯ Ä] |ËZ] Ã|ÀÁ§ ÉÃÁa d/ËË|» ºÌ/e
,|¿Y{ {ÂmÁ Ê/¿Y{ ÃÂ/u ¾/ËY { Ä/¯ Ê/ËZÆ¿M ZÆÀ/e Ä/¿ Á ÃÁ/a
. {Y{b]
204
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
ÉZÅ|ÀËY§ Y ÉZÌ] ÉY] É|Ì¸¯ É{ÁÁ ®Ë , ½Z¼Ì/a ËY/ Á {Z/¨»
ÉY ] ) É{ÁÁ ¾ËY ¶»Z 0 Ô ¼ ½Z¼Ì/a d/Y ¾/°¼» . |Àf/Å Ã|À/Á§
ZË |Z] ( ÄÀËÅ ¥Y|ÅY ,É|Ì¸¯ Ê¸Y ËZ«Á ,Ê¸/Y ÉZÅ{ÁZf/{ µZj/»
ÉZÅÄË|ÌËPe ,\¸£Y -µZj» ÉY] ) |ËZ¼¿ {Á|v» Y ÃÁa ºÌe ÉZÅ[Zzf/¿Y
ÉZÅÃÁa { Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe Ä] Â]» cZ¼Ì¼e {Â» { Y|Ëy
( |ÀZ]Ê» ZÌ¿ {Â» ÊuY
½Z»Z Y kZy { Ã|ÀÁ§ Ä/¯ |ËZ/¼¿Ê/» /§ ¾/ÌÀq ¶/§ ¾/ËY
{ Ä]Z//» Â//Ä//] h//v] º//Y //z] µZ//u ¾//ËY Z//] . {Y{ Y//« Ê//ËYmY
{{³Ê» |¬ À» ÊËYmY ½Z»Z ÉZÅ|uYÁ ËZ Z] Ä¯ Ê¼ ÉZÅÄ»ZÀ¬§YÂe
½ZÌ»Ä] Ê¼Ì£ ÉZÅÄ»ZÀ¬§YÂe Ä¯Ê/»Z´ÀÅ . |/Z]Ê/» µZ/¼Y ¶]Z/« Ì/¿
Á 9 ¶§ ,ÃÁa Ê¿ Z¿Y ]ZÀ» dËË|» { Ã|tËe ÉZÅ|ÀËY§ ,|ÀËMÊ»
Äf§³ Z¯Ä] Éf/Ì] µZ¼f/uY Z/] , 10 ¶/§ ,ÃÁ/a cZZ^/eY d/ËË|»
. |¿ÂÊ»
cZ¯Y|e ÉËÄ»Z¿]
1- 12
Ä¯ ÃÁa Y ÊËZÅZÌ¿ ÊËZZÀ |ÀËY§ Y deZ^ cZ/¯Y|e É/ËÄ»Z¿/]
ÃÁa ½Z»Z Y kZy Y cZ»|y ZË cÓÂv» Y|e ªË Y |À/¿YÂeÊ/»
Ã{Á|v» ¦Ë e Ôe ¾Ìu d/ËZ]Ê/» Á |À/]ZË ª/¬ve Â/v ¿ ¾/ËfÆ] Ä/]
¹Zn¿Y Y|e ZËM Ä¯ dY ¾ËY Ê] ¹¸f» |ÀËY§ ¾ËY . |/] ¹Z/n¿YÄ/]
Y|e Y|¬» Äq ,{Â Y|e ÉÌq Äq ,{Â ¹Zn¿Y Ä¿Â´q Y|e ,{Â/
. {Â Y|e Ê¿Z» Äq Á {Â
Y Y ( ÃÁa É Ã{Á|v» ) cZ/»|y Á cÓÂ/v» ÃÁ/a Ä/¯ Ê/»Z´ÀÅ
ÉË Ä»Z¿] Y ZÅ|ÀËY§ ,{ÁM Ê» d/{ Ä/] Ê/ËYmY ½Z»Z/ Y kZ/y
Å ÉY] ( 6 - 12 z] ) ½Z¼Ìa É Ä¼eZy Z/e ( 2 - 12 /z] ) d/YÂy{
ºÌe dY ¾°¼» . |¿{³ Ê» Y/mY Z/] ®/Ë d/»|y Z/Ë µÂ/v» {Â/»
cZ¯Y|e Á ½Z¼Ìa {Z¬ ¿Y ÉZÅ Äf ¾Ìzf» Y |Z] ¶ËZ» d/ËË|»
Â ®Ë ½YÂÀ Ä] «Â» Ä] Y ZÆ¿M Á Ã{ Â¼¿ ®¼¯ \¸ ZÌ/¿ ¹Z´À/Å {
. |Å{ d¯ |ÀËY§ { ÃÁa ºÌe
Á c Ó Â v » Ê Ë Y m Y ½ Z » Z Y k Z y Y Ã Á a Ä /¯ Ê /» Z ´ À Å
dYÂy{ ÉË Ä»Z¿] ÉZÅ|ÀËY§ ,{ÁZÌ¿ d{ Ä] Y cZ»|y
205
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
| Å Y Â z ¿ Y m Y ( 6 - 1 2 z ] ) ½ Z ¼ Ì a Ä /¼ e Z y Z /e ( 2 - 1 2 /z ] )
.|
¶»Z Ì¿ Y ÃÂ¬·Z] ½Z³|ÀÁ§ Ä] Äm Âe dËZ]Ê» cZ¯Y|e ÉËÄ»Z¿]
cZ¼Ì¼e ] É{Á|u Ze |Z] ¶ËZ» Y|Ëy Ä/¯ÊeÂ/ { Ã/ËÁÄ/] ,{Â/
. |Z] ÄfY{ µfÀ¯ ZË {Y~³ iY ½Z¼Ìa {Z¬ ¿Y Ä] Â]»
cZ¯Y|e ÉËÄ»Z¿] ÉZÅÉ{ÁÁ
( {Â Âm 1- 3- 2- 5 /z] Ä/] ) Ã{Á|/v» ÄÌ/¿ZÌ] . Ã{Á|/v» ÉÄÌ/¿ZÌ]
1 - 1 - 12
.1
{ Y Ê¼Æ» cZÔY ÄÌ¿ZÌ] ¾ËY . |ËZ¼¿Ê» tËe Y ÃÁa Ê¿ÂÀ¯ ÉZÅ/»
cZ¯Y|e ÉËÄ»Z¿] ¾Ìu { |ËZ] Ä¯ ÃÁa ÉZÅÉeYfY Á ZÅZÌ/¿ {Â/»
. |Å{Ê» ÄWYY ,|¿Ì³ Y« ÄmÂe {Â»
tËe 1 - 1 - 1 - 5 z] { ) ÃÁ/a µÂ/v» s/ . µÂ/v» s/ . 2
Ä¯ ÊeZuÔ» ZË ÊÀ § cZÂÂ» {Â» { Ê¼Æ» cZÔY ( d/Y Ã|/
ÄWYY ,|¿Ì³ Y« ÄmÂe {Â» cZ¯Y|e ÉË Ä»Z¿] ¾Ìu { d/Y ¹Ó
. |Å{ Ê»
s ®Ë . |Z]Ê» /eÃ{f/³ Z/¯ Âf/{ Y 0 Z /»Â¼ µÂ/v» s/
Z¯ Âf{ ®Ë -|À¯Ê» tËe Y ÃÁa ÊËZÆ¿ µÂ/v» ¾/ËyM µÂ/v»
Ä¯ Y µÂv» ½M Y Ê/z] ( d/Y Ã|/ tË/e 2- 3- 1- 12 /z] { )
³Y ,µZu ÅÄ] . |ËZ¼¿Ê» tËe ,{{³Ê» ÄWYY ÃÁa Ä] Ã|À/Á§ /Âe
cÁZë ÃZ´¿M ,|ÀÌ^] Y|e Y ÃÁa ¹Z¼e Ä¯ {Ì´] ºÌ¼e ÊËYmY ½Z»Z/
. {ÁÊ» ¾Ì] Y sÔY Á{ ¾ËY ½ZÌ»
{Z¬ ¿Y Ê¼ ÃÁ³ ®Ë ÊËYmY ½Z»Z/ /³Y . cZ/¯Y|e ]ZÀ/» . 3
]ZÀ» Ä¯ {Â] |ÅYÂy Â^n» ÃÁa ºÌe ÃZ´¿M ,|Z] ÄfY|¿ ½Z¼Ìa
206
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
¾Ì»Pe ÃÁa cZ¯Y|e ÉZÅ dÌ·Z § Ä] ®¼¯ ÂÀ» Ä] Y ze Á
. |ËZ¼¿
Äq Ä¯ |Z] ÄfY{ ¿{ |ËZ] cZ¯Y|e ÉËÄ»Z¿] |ÀËY§ . YZ] ËY/ . 4
{ ÊËY Á {Z¨» Äq dve Á Ê¿Z¯ Äq ªË Y ÊeÓÂ/v» Á cZ/»|y
. |ÀZ]Ê» f{ { YZ]
ÉZÅÊmÁy ËZ Ä/¯ É|/u Z/e . É/ËÄ»Z¿/] ÉZ/ÅÊ/mÁy ËZ/ . 5
ÉËÄ»Z¿] ¾/Ìu { Y Z/Æ¿M |ËZ/] ,|À/Z]Ê/» f/{ { É/ËÄ»Z¿/]
|ËZ] \¸£Y Ä¯ ÉËÄ»Z¿] ÉZÅÊ/mÁy ËZ/ . {Y{ Y/« /¿|» cZ/¯Y|e
,É|À]½Z» Á ÄÀËÅ ÉÄÌ·ÁY ÉZÅ{ÁM/] : Y |À/eZ^ ,|¿Ì/³ Y/« /¿|»
,Z¯ d° ZfyZ ,É|¬¿ ½ZËm ÉZÅ|¿Á ,dÌ¨Ì¯ dËË|» ÉZ/Å Ä»Z¿/]
. Ã|ÉËÄ»Z¿] Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe Á Ã|ÊËZZÀ ÉZÅ®Ë
. |¿ZÊ» {Á|v» Y Y|Ëy ÉZÅ[Zzf¿Y Ä¯ |ÀfÅ Ê/¸»YÂ {ÂÌ/« . {ÂÌ/« . 6
Ä] Êf{ ,ZÅÃÁ/a Y ÉZÌ/] ÉZ/Åd/Ë{Á|v» ¾/ËeµÁY|f/» Y Ê/°Ë
. |Z]Ê» ÄËZ»
ZË Ê «YÁ ,tÌv ,ÉËÄ»Z¿] { Ä¯ |ÀfÅ Ê¸»YÂ cZÁ¨» . cZÁ¨» . 7
. |¿ÂÊ» Äf§³¿{ Ê «
cZ¯Y|e ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
Y Êz] Á Ê»Â¼ dËË|» ®ÌÀ°e ®Ë . |Ëy Z/Ë dyZ/ ¶Ì/¸ve
2- 1 - 12
.1
¾ÌÌ e ÂÀ» Ä] |¿YÂe Ê» Ä¯ |Z] Ê» Ã{Á|v» ÊeZ»|¬» ¦Ë e |À/ËY§
Z] ÊËYmY ½Z»Z Âe Zy µÂv» ®/Ë d/Y ¾/°¼» Z/ËM Ä°À/ËY
dËZ] Ê/» ¶Ì/¸ve . {Â/ Äf/§³ Z/¯ Ä/] ,{Â/ |Ì/·Âe YZ/¯ É ÄÀ/ËÅ
ÉY] . {Ì³]{ ½Z»OÂe cÂ Ä] Y ºÌ¬f»Ì£ Á ºÌ¬f» ÉZ/Å ÄÀ/ËÅ
É Ã| ¶Ì¼ve ÄÀËÅ dËZ] Ê» ¶Ì/¸ve ¾/ËY « |Ë/y » É Ä^/Àm ,µZj/»
dËË|» ºÌ¬f» Ì£ ÉZÅ ÄÀËÅ ¾ÌÀr¼Å ,µÂv» |Ëy ÉY/] Ê/ «YÁ
. {Â ¶»Z Y |Ëy |ÀËY§ ]
Ì¿ Y ÊËYmY ½Z»Z ÉZ¼¿Á{ |ËZ] |Ëy ZË dyZ ¶Ì¸ve ®Ë
dY ¾°¼» µZj» ÉY] . |Å{ ½Z¿ ÃÁa Ê¿ÂÀ¯ ÉZÅZÌ/¿ |À/¿Z¼Å
Ze Ê¿Z¼fyZ ¶Ì¬im Y ÉÌ/q /Å ) ÉY ÄËZ»/ º/¸« ®/Ë |Ë/y
ÉY ÄÀËÅ ½M ½{¯ ÄËY¯ ZË ½{Â¼ ¿ ÃZmY ÉZm Ä] ( Ê/z Ä/¿ZËY
Ä] ÊËYmY ½Z»Z Ä¯ ÊeÂ { ,µZu Å Ä] . |Z^¿ Z/Ë |/Z] YZ/¯
|Ëy É ÄÀËÅ Y z] ¾ËY ,|Z] ÄfY{ Ê/¼WY{ ÉZÌ/¿ º/¸« ¾/ËY
207
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
f¼¯ ÃZmY É ÄÀ/ËÅ Y d/Y ¾/°¼» ÃÁ/a Ä/] Äf/§ZË Z/fyY
. |Z]
Ê]ZËY ÂÀ»Ä] \/¸£Y Ê/À§ /¿\uZ/ Ê/À§ ÉO . /¿ \uZ/ ÉO . 2
¾°¼» ZÅÊZÀZ¯ Ä¿Â³¾ËY . |ÀZ]Ê» ZÌ¿ {Â» |ÀËY§ ¾/ËY ÉZ/ÅÉ{ÁÁ
Á {{³ ºÅY§ Êze Â»M ZË ¿Y{ ÉYY{ {§ ZË ÃÁ³ Å Âe dY
: |Z]Ê» f{ ¶]Z« Ë {YÂ» Ä¸¼m Y ]ZÀ» Y ÉZÌ] Y
. ÊËYmY ½Z»Z ½Á{ ÉZÅ|uYÁ ËZ
. ¾ËÁZ»
. ÊÀ§ Á ÉYÄ§u ÉZÅ¾¼n¿Y
. Êf À ÉZÅÃÁ³
¦¸fz» YÂ¿Y ÉY] Ì] Á º¯ ZÅ½Z¼Ìa ¦¸fz» YÂ/¿Y . ½Z¼Ìa Â¿ [Zzf¿Y . 3
ÉÄf//{ Ä// Y Ê//°Ë { Z//Å½Z¼Ì//a 0 Z /»Â¼ . |À//Z]Ê//» \//ZÀ» ZÅ|Ë//y
: |¿Ì³Ê» Y« Ë ÉÃ{f³
ZÅ½Z¼Ìa Y Äf{ ¾ËY / Â¼n» d/¼Ì« Z/Ë Â/¬» d/¼Ì« ÉZ/Å½Z¼Ì/a
Ze . |ÀZ]Ê» z» µÂv» ®Ë ÉY] Â¬ » Ê¸¯ d¼Ì« ®Ë ¾¼f»
Ã|ÀÁ§ ºÅ Á Y|Ëy ºÅ ,|Z] Ã|¿ ¦Ë e ¶»Z¯ µÂv» Ä¯ É|/u
|À°¿ d§ZË{ Y ]Â¸» µÂv» Y|Ëy dY ¾°¼» ) |ÀÀ¯Ê» ®Ë
½M ÄÌÆe ÉY] Ê§ZY ÉZÅÄÀËÅ Ä¯ {Â ¹¸» Ã|ÀÁ§ dY ¾°¼» Z/Ë
dY ¾°¼» ¾ÌÀr¼ Å Â¬» d¼Ì« ÉZÅ½Z¼Ìa .( {Â ¶^¬f» [µÂv» ]
ÃÁa \zfÀ» ¥Y|ÅY Y ¾f§ eY§ ZË ¾fyZ ª¬v» ÉY] ÊËZÅÊ¬ËÂe
. |¿Ì³]{ Ì¿ Y É|À]½Z» ¥Y|ÅY ½Âr¼Å
dyY{a ¾¼f» ZÅ½Z¼Ìa Y Äf{ ¾ËY / ÄÀËÅ dyY{aZ] ÉZÅ½Z¼Ì/a
0 Z Â¿ ÉÃÁÔÄ/] Ê/ «YÁ ÉZ/ÅÄÀ/ËÅ ÉY/] Ã|À/Á§ Ä/] ( d/yY{aZ] )
¶°Ä] 0 Ó Â¼ » ZÅÄÀËÅ . |Z]Ê» Ã|ÀÁ§ {Â ½YÂÀ Ä] ÉYÄ¼u·Yªu
. |¿ÂÊ» É|À]Ä¬^ ºÌ¬f/»Ì£ ÉZ/ÅÄÀ/ËÅ Á ºÌ¬f/» ÉZ/ÅÄÀ/ËÅ
{ ÉZv¿Y ÉÃ{Z¨fY ÉY] Ä¯ |ÀfÅ ÉZÅÄÀËÅ ºÌ¬f» ÉZÅÄÀ/ËÅ
¹Zn¿Y ( ÃÁ/a d/«Á ¹Z/¼e Ê¿Z/¿Y ÉÁÌ/¿ ©Â/¬u ,µZj/» ÉY/] ) ÃÁ/a
Ã|Ì»Z¿ Ì¿ Z] ÉZÅÄÀ/ËÅ Ä/¯ ºÌ ¬f/»Ì£ ÉZ/ÅÄÀ/ËÅ . |¿Â/Ê/»
½YÂÀÄ] ÊËYmY ½Z»Z/ /Âe Ä/¯ |Àf/Å Ê/ËZÅÄÀ/ËÅ ,|¿Â/Ê/»
( d¯ ÊËYmY ½YË|» ©Â¬u ,µZj» ÉY] ) Z¯ Á \¯ ¹Zn¿Y ÉÄÀ/ËÅ
É|{ ½YÂÀÄ] 0 Ó Â¼ » ºÌ¬f»Ì£ ÉZÅÄÀËÅ . |¿ÂÊ» Äf§³ ¿{
ÄÀËÅ dyY{aZ] ÉZÅ½ Z¼Ìa . |¿{³Ê» Ä^Zv» ºÌ¬f» ÉZÅÄÀ/ËÅ Y
208
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
ÃÁa \zfÀ» ¥Y|ÅY Y ¾f§ eY§ ZË ª¬ve ÉY/] Ê/ËZÅ ÃÌ/´¿Y \/¸£Y
. |¿Ì³Ê»]{ Y ¶¯ ÉÄÀËÅ ZË É|À]½Z» ¥Y|ÅY ½Âr¼Å
Y Ê^Ì¯e Â¿ ®Ë {YÂ» Á ½Z» ÉZÅ½Z¼Ìa / {YÂ» Á ½Z/» ÉZ/Å½Z¼Ì/a
Á ÄÀË Å dyY{aZ] ª§YÂe Â¿ Á{ Å ¶»Z Ä¯ |ÀfÅ Ê¿Z¼Ìa cZ/¬§YÂe
½ZËZa Ä¯ dÆm½M Y {YÂ» Á ½Z» ÉZÅ½Z¼Ìa . |ÀZ]Ê» Â/¬» d/¼Ì«
¶¯ Ä¯ Yq -|ÀZ]Ê» ÄÌ^/ ÉYÄÀ/ËÅ cZ/¬§YÂe Ä/] ,|/¿Y|¿ Ê/z»
Âv¿ ¾ËY Ä] . {ÂÊ¼¿ ¾ÌÌ e [½Z¼Ìa ] |/¬ ½Z/» { ª/§YÂe ¾/ËY Y
ÄÀËÅ dyY{aZ] cZ¬§YÂe Â¿ Y Ä¯ ÊeÂ{ {YÂ» Á ½Z» ÉZÅ½Z¼Ì/a
,°//] . |À//]ZË ËY//§Y ½Z¼Ì//a ¢¸^//» Z//v· Y |À//¿YÂeÊ//» ,|À / Z]
Y|Ëy ZË Ã|ÀÁ§ Âe Ìa Y ZÅ|uYÁ w¿ µZj» ÉY] Ä/¯Ê/»Z´ÀÅ
[ d¼Ì« ] w¿ ] ¥ Á{ Å Ä¯Ê/¿Z» |À/¿Z¼Å ,|/Z] Ã|/¾/ÌÌ e
{YÂ» Á ½Z» cZ¬§YÂe ,|ÀZ] Ã|Ì ª§YÂe Ä] « |Y ½Z|ÀÆ» » ÉÄf{
. |ÀZ] Â¬» |uYÁ cZ¬§ YÂe ÄÌ^ |À¿YÂeÊ»
cZ¯Y|e ÉËÄ»Z¿] ÉZÅÊmÁy
cZ//¯Y|e d//ËË|» É Ä»Z¿//] . cZ//¯Y|e d//ËË|» É Ä»Z¿//]
3 - 1 - 12
.1
Y ) cZ¯Y|e ÉZÅ|ÀËY§ Ê/¬]Z» /] d/ËË|» É ÃÂ/v¿ d/ËZ] Ê/»
ÉY] . |ËZ¼¿ tËe Y ( ½Z¼Ìa É Ä¼eZy Ze dYÂy{ ÉË Ä»Z¿/]
: µZj»
.| |ÀÅYÂy Äf§³ Z¯ Ä] ZÅ½Z¼Ìa Y ÊYÂ¿Y Äq
Äq ,|ÀZ]Ê» ZÌ¿ {Â» Ê]ZËY ZÌ » ½YÂÀÄ] Ê¸¬f» ÉZÅ{ÁM] ³Y
.{Â¼¿ |ÅYÂy ÄÌÆe Y ZÆ¿M Ê¿Z» Äq { Á Ê¯
ÊeZ»Y|«Y Äq ,|Z]Ê» cZ¯Y|e ÉÃY{Y ®Ë ÉYY{ ÊËYmY ½Z»Z/ /³Y
.|Å{ ¹Zn¿Y 0 Z O |¿YÂeÊ» ÃÁa ºÌe Y
½YÂeÊ» Zn¯ ,|Z]Ê» ZÌ¿ {Â» cZ¯Y|e ÉÃ |/{Y|¿ZfY {ZÀ/Y /³Y
.d§ZË Y ZÆ¿M
.|¿ÂÊ» dËË|» Ä¿Â´q Ä¿Z³|Àq ½Z³|ÀÀ¯ÄÌÆe
ÊÅ{Y³ Á É|À]½Z» |À¿Z» ÃÁa ÉZÅÄ^Àm ËZ Z] Ä¿Â´q cZ¯Y|e
.| |ÅYÂy ²ÀÅZ¼Å {°¸¼
ÃÁa ÉZÅZÌ¿ Z/Y /] |/¿YÂeÊ/» cZ/¯Y|e d/ËË|» ÉÄ»Z¿/] ®/Ë
z] ®Ë [Ä»Z¿] ] ¾ËY . |Z] Ê¸¯ ZË ¶¨» ,Ê¼Ì£ ZË Ê¼ cÂÄ/]
209
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
,ÃÁa ÉÄ»Z¿] ¾ËÂ°e , 1- 4 z] { Ä¯ |Z]Ê» ÃÁa ÉÄ»Z¿] Y Ê/§
. dY Ã| tËe
¶Ìë Z] Y ÊeZ¯Y|e º¸« ( SOW ) Z¯ Âf{ . Z/¯ ( ÉZ/Å ) Âf/{ . 2
¾ÌÌ e Ä¯ |Å{ ÃZmY ÊeM ½Z³|ÀÁ§ Ä/] Z/e |À/¯ Ê/» tË/e Ê/§Z¯
¾°¼» « Ê§Z¯ ¶Ìë » . |ÀZ] Ê» Z¿YÂe º¸« ½M ÄÌÆe { Z/ËM Ä/¯ |À /À¯
{Â» ½Z¼Ìa ¶° ZË Y|Ëy ÉZÅZÌ¿ ,º/¸« d/ Ì^ Z/Y /] d/Y
. |Z] Ì¤f» ,Zf¿Y
dÌ¼ Ä] Y Z¯ Âf{ ¦¸fz» YÂ/¿Y É{/]Z¯ ÉZ/ÅÃÂ/u Y Ê/y]
Z¯ Âf{ sÔY ,Êf·Á{ ÉZÅÃÂu Y Êy] { ,µZj» ÉY] . |ÀZÀÊ/»
z» 0 Ô »Z¯ Êf»|y ZË µÂv» [«YÁ { ] Ä¯ ÊeZ¯Y|e º/¸« ®/Ë ÉY/]
º¸« ®Ë ÉY] ( SOO ) ¥Y|/ÅY ÉÄÌ/¿ZÌ] sÔ/Y Á {ÁÊ/» Z/¯Ä/] ,d/Y
,dY ÉYÃ|ÄfyZÀ ¶uÃY |À»ZÌ¿ ¶°» ®Ë ½YÂÀ/Ä/] Ä/¯ Ê/eZ¯Y|e
. {ÂÊ» Ã{Z¨fY
sÔY Z Ë ¿|Ë|ne cZ¯Y|e |ÀËY§ ¾Ìu { dY ¾/°¼» Z/¯ Âf/{
ZË eYZ¯ {°ËÁ ®Ë dY ¾°¼» ÊeM ÉÃ|ÀÁ§ ®Ë ,µZj» ÉY/] . {{/³
Y Ã{Â] Ã| ¾ÌÌ e ¶Y { Är¿M Ä] d^/¿ /eÄÀ/ËÅ º/¯ µÂ/v» ®/Ë
|À»ZÌ¿ Yn» Z¯ Âf{ ®Ë Ä] ÊeZ¯Y|e {¨À» º/¸« /Å . |/Å{ {ZÆÀ/Ìa
® Ë ½YÂÀÄ] |À¿YÂeÊ» d»|y ZË µÂv» ¾Ë|Àq ,{ÂmÁ ¾ËY Z] . |/Z]Ê/»
. |¿Â É|À]ÃÁ³ Z¯ Âf{ ®Ë Z] ÊeZ¯Y|e º¸«
Âf{ . |Z] ªÌ«{ Á ¶»Z¯ ,¥Z¨ ½Z°»Y|u Ze dËZ]Ê/» Z/¯ Âf/{
½Âr¼Å ,ZÌ¿ {Â» Ê^Àm cZ»|y Y ®Ë Å Y s ®/Ë d/ËZ]Ê/» Z/¯
Y|e º¸« ÉY] ÃÁa Y a ÊeZÌ¸¼ Ê¿Z^Ìfa ZË {°¸¼ Ê/Å{Y/³
Á ÊËYÂfv» cZ»Y·Y ,É{]Z¯ ÉZÅÃÂu Y Êy] { . {Â/ ¶»Z/ Y Ã|/
. {Y{ {ÂmÁ Z¯ Âf{ ®Ë ÉY] ¾Ì » Ê¸°
dYÂy{ ÉËÄ»Z¿] 2- 12
ÂÀ»Ä] ZÌ¿ {Â» {ZÀ/Y ÉZ/Ã{Z/»M ¾¼/f» d/YÂy{ É/ËÄ»Z¿/]
( {ÂÊ» tËe 3- 12 z] { dYÂy{ |ÀËY§ ) dYÂy{ Y Ê¿Z^Ìfa
. |Z]Ê»
210
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
dYÂy{ ÉËÄ»Z¿ ] ÉZÅÉ{ÁÁ
//z] { cZ//¯Y|e d//ËË|» ÉÄ»Z¿//] . cZ//¯Y|e d//ËË|» ÉÄ»Z¿//]
1 - 2- 12
.1
. dY Ã| tËe 1- 3- 1- 12
Ã| tËe 2 - 3 - 1 - 12 /z] { Z¯Âf/{ . Z/¯ ( ÉZ/Å ) Âf/{ . 2
. dY
z] Ä] ) ÉËÄ»Z¿] ÉZÅÊmÁy ËZ . ÉËÄ»Z¿] ÉZÅÊmÁy ËZ . 3
ÉËÄ»Z¿/] { Ä/¯Ê/¿Z» Y d /Y ¾/°¼» Ä/¯ ( {Â/ Â/m 5- 1- 1- 12
ÃZ]Á{ dËZ]Ê» ,|ÀZ] Ã| sÔY |¿YÄf§³ Y« ÄuÔ» {Â» cZ/¯Y|e
ÉËÄ»Z¿] ,ÂyÄ] . |¿{/³ É/´¿Z] d/YÂy{ Y Ê/z] ½YÂÀ/Ä/]
. {{³ Â¼Å ÃÁa É|À]½Z» Z] ªÌ«{ ÂÄ] dËZ]Ê» dYÂy{
dYÂy{ ÉËÄ»Z¿] ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
ÉÃ|¿Ì//³]{ |À//¿YÂeÊ//» {Y|¿Zf//Y ÉZ//Å¹//§ . {Y|¿Zf//Y ÉZ//Å¹//§
2- 2- 12
.1
ÉZÅÄz¿ ZË ÊeZ¯Y|e ¹Ô«Y {Y|¿ZfY ÉZ/Ås/ ,{Y|¿Zf/Y ÉZ/Å½Z¼Ì/a
Ä] ) ZÆ] {ZÆÀÌa ZÌ¿ {Â» {ZÀY Y Êz] ZË Ê/»Z¼e Y ÉYÃ|/{Y|¿Zf/Y
Y|¬» ÉYY{ Ä/¯ Ê/ËZÅ ½Z»Z/ . |À/Z] ( {Â/ Â/m 1- 3- 2- 12 /z]
{ZÀY ¾ËY Y Ê¿YÁY§ {Y| e dËZ]Ê» ,|ÀZ]Ê» cZ¯Y|e ÉYÄ/uÔ»¶]Z/«
. |ÀZ] ÄfY{ ZÌfyY { Ã|{Y|¿ZfY
. dY Ã| tËe 2- 2- 1- 12 z] { ¿\uZ ÉO . ¿\uZ ÉO . 2
dYÂy{ ÉËÄ»Z¿] ÉZÅÊmÁy
3 - 2- 12
Y cY{ZÆÀÌa d YÂy{ ÂÀ» Ä] cZ¯Y|e {ZÀ/Y . cZ/¯Y|e {ZÀ/Y . 1
ZÆ] ¹ÔY Á ZÆ] {ZÆÀÌa cZuÔY . {Á Ê/» Z/¯ Ä/] Ê/eM ½Z³|À/Á§
^À» [Zzf¿Y {Â» { ÉÌ³ ºÌ¼e Ä¯ {Á Ê» Z¯ Ä] Ê/»Z´ÀÅ 0 Z /»Â¼
211
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
, ( {Y|¿ZfY ZË ÉZne ¹Ô«Y |Ëy ½Z» ½Âr¼Å ) |Z] d¼Ì« ÉZÀ^» ]
Ä¯ {Á Ê » Z¯ Ä] Ê»Z´ÀÅ 0 Z »Â¼ É{ZÆÀÌa s sÔY Ä¯ Ê/·Zu {
É Äm{ { ÊÀ§ {°ËÁ ZË ÊÀ§ ÉZÅ cZ/Æ» ½Â/r¼Å /´Ë{ cZ/uÔ»
\¸£Y cZuÔY ¾ËY ,{ÂmÁ ¾/ËY Z/] . |À/Z] Äf/Y{ Y/« d/Ì¼ÅY µÁY
ÉZÅ dY{] Ze {Â] \«Y» dËZ] Ê» Á |¿Á Ê» Z¯ Ä] ´Ë|°Ë ÉZm Ä/]
ÉZÅ ¹Z¿ . {Â¿ {ZnËY Äf§ Z¯ Ä] sÔY ¹Â/Æ¨» {Â/» { Ê/ÆmÂ»Ì£
Ä] cÂ/{ : Y |À/eZ^ cZ/¯Y|e {ZÀ/Y ¦¸f/z» YÂ/¿Y ÉY/] µ ÁY|f/»
¹ÔY dYÂy{ , ( RFP ) É{ZÆÀÌa s/ d/YÂy{ , ( IFB ) Ä/«ZÀ»
. Z°¿Z¼Ìa É ÄÌ·ÁY xZa Á Ã¯Y~» Ä] cÂ{ , ( RFQ ) ZÆ]
¶»Z¯ Á ªÌ«{ ÉZÅ xZa ¶ÌÆe ÂÀ» Ä] dËZ] Ê» cZ/¯Y|e {ZÀ/Y
[ {ZÀ//Y ] ¾//ËY . |À//Z ] Ã|// ÊÅ{ZfyZ// ,Ê//eM ½Z³|À//Á§ ¥// Y
[Â¸» ¶° Y s ®Ë ,Z¯ Âf{ ÉÃ|¿Ì³]{ ÄÌ¼Å d/ËZ] Ê/»
Y Êb¯ ®Ë ,µZj» ÉY] ) |Z] ZÌ¿{Â» Ê¿Z¼Ìa ËY/ É Ä/¼Å Á x/Za
dY ¾°¼» Êf·Á{ ÉZÅ ½Z¼Ìa |¬ { .( µÂ¼ »Ì£ ËY ,Ä¿Â¼¿ ½Z¼Ìa
¦Ë e cY¬» Âe cZ¯Y|e {ZÀY ZfyZ Á YÂfv» ÉÄ¼Å Z/Ë Ê/z]
. |ÀZ] Ã|
Á d|°Ë ÊËZÅxZa Ze |ÀZ] ªÌ«{ É|uÄ] dËZ]Ê» cZ¯Y|e {ZÀ/Y
Ze |ÀZ] Ë~a¥Z ¿Y É|uÄ] dËZ]Ê» Z»Y ,|ÀËZ¼¿ ¾Ì¼e Y ÄËZ¬» ¶]Z«
ª¬ve 5 fÆ] ÉZÅÃY {Â» { ½Z³|À/Á§ ÉZÅ{ZÆÀ/Ìa ÉÄ/uÔ» ½Z/°»Y
. |¿Z ºÅY§ Y cZ»Y·Y
Ä] ÊÅ{Ã¼¿ ZË É|À]Äê ÂÀ»Ä] Ê]ZËY ÉZÅZÌ/ » . Ê]ZËY ÉZÅZÌ » . 2
|À¿YÂeÊ» ZÅZÌ » ¾ËY . {Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ,É{ZÆÀ/Ìa ÉZ/Ås/
dËË|» ÉYÄ§u ®Ë |ËZ] ¿ {Â» ÉÃÁa /Ë|» » ,µZj/» ÉY/] ) Ê/ÀÌ
Ë|» » ,µZj» ÉY] ) ÊÀÅ} ZË ( « |/Z] Ä»ZÀ/ÌÅYÂ³ ÉYY{ , PMP ,ÉÃÁ/a
|» Ä]Z» ÉZÅÃÁa { ¾ÌÌa cZÌ/]ne Y |ËZ/] /¿ {Â /» ÉÃÁ/a
{ZÀY Y Êz] ½YÂÀ Ä] \¸£Y Ê/]ZËY ÉZÅZÌ/ » . |À/Z] ( « . |/Z] Ã{ÁM
. |¿ÂÊ» [Âv» cZ¯Y|e
ÊfuYÄ] µÂ^«¶]Z« ]ZÀ» Y É{Y|/ e Y Ê/eZ¯Y|e º/¸« Ä/¯ÊeÂ/ {
{Á|v» |Ëy d ¼Ì«Ä] Ê]ZËY ÉZÅZÌ » Ä¯ dY ¾°¼» ,|Z] f{{
Ê§ kZz» Á º¸« ÉÄÀ/ËÅ ¶»Z/ |Ë/y d/¼Ì« {Â/» ¾/ËY { ) |¿Â/
ÂÀ»Ä] ,dÌ¿ Y«] d·Zu ¾ËY Ä¯Ê»Z´ÀÅ .( {Â/Ê/» ¶/ËÂve ½Â/r¼Å
212
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
Á ÊËZZÀ |ËZ/] É/´Ë{ [Zzf/¿Y ÉZÅZÌ/ » ,nÀ/ ®/Ë Y Ê¿Z^Ìf/a
: µZj» ÉY] . |¿{³ |Àf»
Ã| tËe Ã|ÀÁ§ É{ZÆÀÌa s { Ä/¯ ÉYÄ/¿Â³Ä/] / ZÌ/¿ º/Æ§
. dY
Ã|[Zzf¿Y ÉÃ|ÀÁ§ ZËM / cZÌ/u ÉÄy/q ÉÄÀ/ËÅ Z/Ë Ê/¸¯ ÉZ/ÅÄÀ/ËÅ
.|À¯Ê» ÄWYY Y (cZÌ¸¼ ÉÄÀËÅ ÃÁÔÄ] |Ëy ÉÄÀËÅ) ¶¯ ÉÄÀËÅ ¾Ëf¼¯
Y ZÌ¿ {Â» ¿Y{ Á ÊÀ§ ÉZÅ cZÆ» Ã|À/Á§ Z/ËM / Ê/À§ d/Ì¸]Z«
d{ Ä] Y ZÆ¿M Ä¯ dY{ Zf ¿Y 0 Z ¬À» Ã|ÀÁ§ Y ½YÂe Ê» Z/Ë {Y{
.{ÁM
ÂÀ»Ä] dËË|» ÉZÅÄËÁ Á ZÅ|ÀËY§ Ã|ÀÁ§ ZËM / dËË|» {/°ËÁ
Zf¿Y 0 Z ¬À» Ã|ÀÁ§ Y ½YÂeÊ» ZË {Y{ Y ª§Â» ÉÃÁa ®Ë ¾Ì¼/e
.|À¯ ÄÌÆe Y ZÆ¿M dY{
ÁY Y ½YÂeÊ» ZË {Y{ Y ¹Ó Ê·Z» ]ZÀ» Ã|À/Á§ Z/ËM / Ê/·Z» d/Ì§
.|À¯ ¾Ì»Pe Y ZÆ¿M Ä¯ dY{ Zf¿Y 0 Z ¬ À»
tËe 4- 3- 1- 12 z] { Z¯ ÉÄÌ¿ZÌ] . Z¯ ÉÄÌ¿ZÌ] ÉZÅÉÁMÁÄ/] . 3
] ÊËZÅÄÌuÔY ,dYÂy{ ÉËÄ»Z¿] ¾Ìu { dY ¾°¼» . d/Y Ã|/
. |¿Â ÊËZZÀ Z¯ ÉZÅÄÌ¿ZÌ] Y ÉfÌ] {Y| e ZË ®Ë
dYÂy{ 3- 12
ÉZÅs Á ZÆ] ÉZÅ{ZÆÀÌa ) ÊËZÅxZa ½{ ÁM d{Ä] ¾¼f» dYÂy{
ÃÁa ÉZÅZÌ¿ ª¬ve Ê´¿Â´q {Â/» { Ê/eM ½Z³|À/Á§ Y ( É{ZÆÀ/Ìa
pÌÅ ½Á|] |ÀËY§ ¾ËY { Ê «YÁ ÉZÅÔe ºY z] 0 Ó Â/¼ » . |/Z]Ê/»
. | |ÅYÂy ¹Zn¿Y ÊeM ½Z³|ÀÁ§ Âe [Z§ ],ÃÁa ÉY] ÉYÄÀËÅ
213
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
dYÂy{ ÉZÅÉ{ÁÁ
Ã| tËe 1 - 3 - 2 - 12 z] { cZ¯Y|e {ZÀ/Y . cZ/¯Y|e {ZÀ/Y
1 - 3 - 12
.1
. dY
ZË ZÅdÆ§ ,ZÅ½Z»Z Y Ê/y] . sÔË} ½Z³|ÀÁ§ ÉZ/Åd/Æ§ . 2
¾ËY . |ÀÀ¯Ê» ÉY|Æ´¿ Y ÊeM ½Z³|À/Á§ cZ/ÔY ÉÁZ/u ÉZ/ÅÃ|¿Á/a
ËZ// Á ¾Ì//Ìa [Z//ne {Â//» { Ê//eZÔY ÉYY{ 0 Ó Â//¼ » Z//Åd//Æ§
. |ÀZ]Ê» ÊeM ½Z³| ÀÁ§ cZÌÂy
ÃÁa ºÌe ,|Z^¿ f{{ d·ÂÆÄ] ÊËZÅdÆ§ ¾ÌÀq Ä/¯ÊeÂ/ {
cÂÄ] Ê»Â¼ cZÔY .|ËZ¼¿ ÄÌÆe {Â/y Y ]ZÀ/» Z/e {Â/] |/ÅYÂy Â^/n»
ÉZÅ¾¼n¿Y ,ÉYÄ¿Zz]Zf/¯ ÉZ¼À/ÅY ÉZÅf/§{ ,d/¿fÀËY ªË/ Y ÉYÃ{f/³
.|Z]Ê» µÂu ¶]Z« Ä]Z» ]ZÀ/» Á ÉZ/ne ÉZ/Å±Â·Z/eZ¯ ,^/e» Ê/¸v»
eÃ{f³ ÉZÅÔeÄ] Zy ]ZÀ» {Â» { Ê¸Ìë cZ/ÔY d/Y ¾/°¼»
.|Z] ÄfY{ ZÌ¿ ,¾ÌÌa ½ZËf» Z] ZêY ÉY«] ZË ¶v» |Ë{Z] ½Âr¼Å
ÊeM ½Z³|ÀÁ§ Y Êy] ZË Ê´¼Å ÉY] cZ¯Y|e {ZÀ/Y d/Y ¾/°¼»
. |¿Â µZY
d YÂy{ ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
2- 3 - 12
ÉZÅÂ´f¨³ ) ½Z³|ÀÅ{{ZÆÀÌa ÉZÅÂ´f¨³ . ½Z³|ÀÅ{{ZÆÀÌa ÉZÅÂ´f¨³ . 1
Ì¿ ZÆ] {ZÆÀÌa Y Ìa ÉZÅÂ´f¨³ , ½Z³|À/Á§ ÉZÅÂ´f/¨³ , ½YZ°¿Z¼Ì/a
s ÉÄÌÆe Y Ìa ÊeM ½Z³|ÀÁ§ Z] ÊeZ¸m Y |ÀeZ^ ( {ÂÊ» Äf¨³
ÄÌ//¸¯ Ä°À//ËY Y ½ZÀ//Ì¼Y µÂ//u ÂÀ//»Ä//] cZ//¸m ¾//ËY . É{ZÆÀ//Ìa
,ÊÀ§ cZ»Y·Y ) cZ¯Y|e Y f/» Á ¥Z¨/ º/Æ§ ®/Ë Ê/eM ½Z³| À/Á§
dY ¾°¼» . |¿Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ,|¿Y{ ( ÃÌ/£ Á Ê/¿Z¼Ìa cZ»Y/·Y
. |¿Â Ã|¿ZnÀ³ cZ¯Y|e {ZÀY { ÄÌuÔY ½YÂÀÄ] Z/Å/a Ä/] x/Za
½Z//°Ë ÃZ//´ËZm Y |À//ËY§ ¾//ËY ¾//Ìu { |ËZ//] ÃÂ¬·Z//] ½Z³|À//Á§ ÄÌ//¸¯
. |ÀZ ] Y{Ây]
Y ½YÂeÊ» \¸£Y Y ÃÂ¬·Z] ½Z³|ÀÁ§ Y {ÂmÂ» ÉZÅdÆ§ . Ê/Æ³M k{ . 2
cZË¿ ZË ZÅÄ»Z¿Á |À¿Z» Ê»Â¼ ÉYÃÁ{ cZË¿ { Ê/Æ³M k{ ªË/
dve ÉZÅÃÂ/u Ê/y] . {Y{ f/³ ÉYÄ§/u cÔ/n» |À/¿Z» Ê/ze
¹Ô«Y Y ÊZy YÂ¿Y {Â» { Ê/»Â¼ Ê/Æ³M k{ |À/»ZÌ¿ d/·Á{ ZÌ/fyY
®Ë {Â» { d·Á{ ZÌfyY d/ve ÉZ/ÅÃÂ/u \/¸£Y ,|À/Z]Ê/» Ê/eZ¯Y|e
214
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
¹¸» Ê»Â¼ ÊÆ³M k{Ä] Ê§ ½YZ°¿Z¼Ìa [[Zzf¿Y ] ÉY] Ê/f·Á{ ½Z¼Ì/a
. |ÀZ]Ê»
dYÂy{ ÉZÅÊmÁy
3 - 3 - 12
h//v^» Ä//] ¾//ÌÀr¼Å) É{ZÆÀ//Ìa ÉZ//Ås// .É{ZÆÀ//Ìa ÉZ//Ås// . 1
1-3-2-12 z] { É{ZÆÀÌa ÉZÅs Á ZÆ] ÉZÅ¹ÔY ,Z/Æ] cY{ZÆÀ/Ìa
Á ÊËZ¿YÂe ,Ã|ÄÌÆe ½Z³|ÀÁ§ Âe Ä/¯ |Àf/Å É{ZÀ/Y ({Â/ Â/m
.|ÀÀ¯Ê» tËe Ã|d/YÂy{ µÂ/v» ÄÌ/Æe ÉY/] Y Ã|À/Á§ ¶ËZ/¼e
Ã{Z»M ,ÄÂ]» cZ/¯Y|e {ZÀ/Y cZ»Y/·Y Z/] ª]Z/» É{ZÆÀ/Ìa ÉZ/Ås/
.|Z] ÃY¼Å ÊÅZ¨ ÉÄWYY ®Ë Z] dY ¾°¼» É{ZÆÀÌa ÉZÅs .{ÂÊ»
^À» [Zzf¿Y 4- 12
Á É{ZÆÀÌa ÉZÅs Á ZÆ] ÉZ/Å¹Ô/Y d/§ZË{ ¾¼/f» ^/À» [Zzf/¿Y
¾°¼» . dY Ã|ÀÀ¯¾Ì»Pe ®Ë [Zzf¿Y ÂÀ»Ä] Ê]ZËY ZÌ » ÉÌ/³Z¯Ä/]
|ÀËY§ { É´Ë{ {| f» ¶»YÂ ,d¼Ì« ZË ÄÀËÅ Y Ì£Ä] |/Z] ¹Ó d/Y
. |¿Â Ê]ZËY ^À» [Zzf¿Y ÉÌ³ºÌ¼e
º¸« ®Ë [[Zzf¿Y ] ÉY] Ê¸Y ¶»Z ¾ËeÃ|ÀÀ¯¾ÌÌ e |/¿YÂeÊ/» d/¼Ì«
«Â»Ä] ¶ËÂve Ä] {Z« Ã|ÀÁ§ {Â d]Zi /³Y Z/»Y ,|/Z] {ÂmÂ»Ì/£
¾Ëf¼¯ É{ZÆÀÌa d¼Ì« ¾Ëe¾ÌËZa dY ¾°¼» ,|Z] Ê/¼¿ µÂ/v»
. {Â¿ \mÂ» Y ÄÀËÅ
(d¼Ì« ) ÉZne Á ( Á ) ÊÀ§ z] Á{ Ä] Y É{ZÆÀÌa ÉZÅs \¸£Y
. |ÀËZ¼¿Ê» Ê]ZËY Ä¿Z³Y|m cÂÄ] Y ®ËÅ Á Ã{Â¼¿ ºÌ¬e
. |Z] ZÌ¿ ^À» ¾Ë|Àq Ä] ÊeZÌu cÓÂv» ÉY] dY ¾°¼»
ZË {¨À» cÂÄ] |À¿YÂeÊ» ZnÀËY { Ã|tËe ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY/]Y
ÊÅ{½Á ºfÌ ®Ë ,µZj/» ÉY/] . |¿Ì/³ Y/« Ã{Z¨f/Y {Â/» Ê/^Ì¯e
: {Á Z¯Ä] Ë {YÂ» ÉY] | ¿YÂeÊ»
½Z¼Ìa ®Ë Ä¯ | |ÅYÂy ÄfYÂy ÁY Y Ä¯ {¨À/» ^/À» ®/Ë [Zzf/¿Y
. |ËZ¼¿ Z»Y Y {Y|¿ZfY
Ê·YÂe ®Ë ¾ÌÌ e ÂÀ/»Ä/] É{ZÆÀ/Ìa ÉZ/Ås/ ÉÄÌ/¸¯ É|À/]Ã{
. ÉYÃ¯Y~»
. {Â Y°e |ÀËY§ ¾ËY d/Y ¾/°¼» ,Ê/eZ¯Y|e Ê¸/Y ¹Ô/«Y {Â/» {
®Ë ZY ] sÔ/Ë} ½Z³|À/Á§ Y ÃZ/eÂ¯ d /Æ§ ®/Ë d/Y ¾/°¼»
215
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
®Ë ZY] e¶¨» Ê]ZËY ®Ë ½M Y a Á {Â [Zzf¿Y ÄÌ·ÁY {ZÆÀÌa
. {Ë~a ¹Zn¿Y e»Zm Á eÊ¸Ìë {ZÆÀÌa
^À» [Zzf¿Y ÉZÅÉ{ÁÁ
1 - 4- 12
.dY Ã| tËe 1-3-3-12 z] { É{ZÆÀÌa ÉZÅs .É{ZÆÀÌa ÉZÅs . 1
ÉÄWYY ÂÀ»Ä] Ê/]ZËY ÉZÅZÌ/ » d/Y ¾/°¼» . Ê/]ZËY ÉZÅZÌ/ » . 2
,½Z³|ÀÀ¯¾/Ì»Pe cÓÂ/v» d/Ì¨Ì¯ Á Z/Åd/Ì¸]Z« Ê/]ZËY ÉY/] Ê/¬Ë
Y Z//Æ¿M //Âe Ã|//|Ì//·Âe Ê//¸^« cÓÂ//v» Z//Ë cZ//»|y Y Ê//ËZÅÄ//¿Â¼¿
Ê//ÀÌ]Z] ÉÃ|¿Ì//³]{ Ê//]ZËY ÉZÅZÌ// » ¾//ËY d//Y ¾//°¼» . {Ì//³]{
ÉZÅZÌ » . |Z] ½Z¼Ìa ÉÃ|ÀÀ¯|¬ À» ½Z»Z Z] ½Z³|ÀÀ¯ ¾Ì»Pe ÉÄf~³
. dY Ã| tËe 2- 3- 2- 12 z] { Ê]ZËY
0 Z »Â¼ ÃÁa cZ¯Y|e { Ì³{ ÉZÅ½Z»Z . Ê¿Z»Z ÉZ/ÅÊ/»/y . 3
Y É{ZÆÀÌa ÉZÅs Ê]ZËY Ä¯ |ÀZ]Ê» Ê¼ ÉZ/ÅÊ/»/y ÉYY{
. |ÀÅ{Ê» Y« ÌiPe dve
^À» [Zzf¿Y ÉZÅ ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
ª§YÂe Á ÉZ/ ¥Z¨/ ¾¼/f» ½Z¼Ì/a cY/¯Y~» . ½Z¼Ì/a cY/¯Y~»
2- 4- 12
.1
. |Z] Ê» ½M Z»Y Y Ìa ½Z¼Ìa cZ»Y·Y Á ZfyZ/ {Â/» { Ä§/Á{
Y Ã| ¶Zu cZ¬§YÂe ¶¯ dËZ] Ê» ½Z¼Ìa ÊËZÆ¿ ½ZÌ] ,½Z/°»Y|u Z/e
{YÂ» ¾ËY ¶»Z 0 Ó Â¼ » Ã| Ã{Y{ Âa cZÂ/Â» . |ËZ/¼¿ ° À/»
Á ËY ,cYZÌfyY Á ZÅ dÌ·ÁR» : |ÀZ] Ê¼¿ {Á|v» ZÆ¿M Ä] Ê·Á Ã {Â]
Ê·Z» ¾Ì»Pe ,ÉZne Á ÊÀ§ ÊfËË|» ÉZÅ{°ËÁ ,Ã{Z¨fY ¶]Z« ¾/Ì¿YÂ«
. d¼Ì« Á ½Z¼Ìa
216
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
|ÀËY§ ®Ë |¿YÂeÊ» ½Z¼Ìa cY¯Y~» ,Ê/eZ¯Y|e ÉÃ|Ì/rÌa ¹Ô/«Y ÉY/]
( Äf§ZÌ¿ Ä¼eZy ¹Ô«Y dÆ§ ZË cZÂÂ» ,µZj» ÉY] ) ZÅÉ{ÁÁ Z] ¶¬f/»
. |Z] {Ây Zy ( ª§YÂe ËÂ¿Ìa ,µZj» ÉY] ) ÉZÅÊmÁy Á
½{Â¼¿ Ê¼¯ ÂÀ»Ä] ÊÁ ÊÅ{½Á ºfÌ ®Ë . Ê/Å{½Á ºf/Ì . 2
[Zzf¿Y ] É{§ ÉÁY{ Ìa iY ½{Â/¼¿ ¶/«Y|u d/Æm Ê/¨Ì¯ ÉZ/ÅÃ{Y{
( 1 : |ÀZ]Ê» {YÂ» ¾ËY ¾¼f» ÊËZÅºfÌ ¾ÌÀq j¯Y . |Z]Ê/» ^/À»
É|À]Äê ( 2 Ê]ZËY ÉZÅZÌ » Y ®Ë/Å Ä/] É{|/ ½Á ®/Ë Ì/ze
¼m ( 4 Á Äê { ½Á ½{Â¼¿ [ ( 3 ZÌ/ » /Å { Ê/eM ½Z³|À/Á§
. Ê¸¯ ZÌf»Y ®Ë ÉÄ^Zv» ÂÀ»Ä] Ä¸Zu lËZf¿ ½{
cZ»Y·Y ¶«Y|u ¾ÌÌ e ¾¼f» É´·Z]£ ºfÌ ®Ë . É´·Z]£ ºfÌ . 3
ÉY] . |Z]Ê» Ê]ZËY ÉZÅZÌ » Y Ê/°Ë Y Ì/] Z/Ë ®/Ë ÉY/] {/°¸¼
ÃÁa Ë|» ®Ë Ä¯ {Â ÄfYÂy ÊeM ÉÃ|ÀÁ§ ®Ë Y dY ¾°¼» ,µZj»
/ PMP |» ÉYY{ ¨¿ ®Ë µZj» ÉY] / Zy ( dÌuÔ ) cZz» Z/]
. |Å{ {ZÆÀÌa ,{{³ Ê] Ë{ZÆÀÌa s Ê¬]Z» Ä°¿M Y Ìa Y
ÉZÌ] ÉY] dY ¾° ¼» Ã|ÀÀ¯ Y|e ½Z»Z . ¶¬f» ÉZÅ{ÁM] . 4
Ê//] ÂÀ//» Ä//] Y {Â//y ¶¬f//» ÉZÅ{ÁM//] ,Ê//eZ¯Y|e ¹Ô//«Y Y
ÊZY ÉZÅ cÁZë dY ¾°¼» . |ËZ¼¿ ÄÌÆe É{ZÆÀ/Ìa ÉY~/³ d/¼Ì«
ZË Ã{Â^¿ Ê§Z¯ Z¯ Âf{ Ä¯ |Z] ÂÂ» ¾/ËY ¥/ » ZÅ{ÁM/] ¾/ËY
Zq{ ZË Ã{¯ Zy Z/¯ Âf/{ Ä/] ¶»Z/¯ x/Za { Ê/eM É Ã|À/Á§
{ÁM] ½YÂÀ Z/] ¶¬f/» ÉZÅ{ÁM/] Y \/¸£Y . d/Y Ã|/ Ê/¼Æ§|]
. {Â Ê» {ZË , µÂ¬ » É ÄÀËÅ
^À» [Zzf¿Y ÉZÅÊmÁy
Ä¯ Ä^¿ZmÁ{ ÁM¹Y·Y ÉÄ»ZÀ/¬§YÂe ®/Ë Y d/eZ^ ½Z¼Ì/a ®/Ë . ½Z¼Ì/a
3 - 4- 12
.1
Y Y|Ëy Á |Å{ ÄWYY Y Êz» µÂv» Ze {ZÊ/» ¹/¸» Y Ã|À/Á§
hv] ®Ë ½Z¼Ìa ®Ë . |ËZ¼¿ dyY{a Ê/ÆmÁ ½M ÉY/] Ä/¯ |À/¯Ê/» ¹/¸»
Ä»ZÀ¬§YÂe ¾ËY . |Z]Ê» ZÅÃZ³{Y{ ¾Ì¿YÂ« ]Ze Ä/¯ d/Y ©Â/¬u Z/] ^/e»
Ã|ÀÀ¯° À» ( ÄÌ¼Å Ä¿ Ê·Á ) 0 Ó Â¼ » Á |Z] Ã|ÌrÌa ZË Ã{Z/ |/¿YÂeÊ/»
ËZ ½ZÌ» { dY ¾°¼» ZÅ½Z¼Ìa . |Z]Ê» µÂv» Ê³|ÌrÌa ZË Ê³{Z
ZË |Ëy dYÂy{ , Ê/§ ½Z¼Ì/a , Ä»ZÀ/¬§YÂe , ½Z¼Ì/a ¾/ËÁZÀ Z/] Z/Å¹Z/¿
ÉZÅÄËÁ Á ZÅÊ»y ÉYY{ Z/Å½Z»Z/ j/¯Y . |¿Â/ Ã|Ì/»Z¿ Ä/»Z¿µÂ/«
¾ÌÀq |¿YÂeÊ» Ä¯ Y Ê/z Ã/ËÁ cÂ/Ä/] Ä/¯ |À/Z]Ê/» É|Àf/»
217
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
½M Ä] Á |ÀËZ¼¿Ê» ¦Ë e |À¯ Z»Y ½Z»Z ¥ Y Y Ê/ËZÅÄ/»Z¿d/¬§YÂ»
. {Â Ê» Äf¨³ cZ¯Y|e ZÌfyY ËÂë
|ÌËPe Z/Ë É/´¿Z] ]Z/e Ê¸°/Ä/] ÃÁ/a {ZÀ/Y ÉÄÌ/¸¯ Ä/¯ |À/qÅ
¾ËY Ä¯ dZÀ » ¾Ë|] 0 Ó Â¼ » ½Z¼Ìa Ê«Â¬u ÁM¹Y/·Y d/ÌÅZ» ,|À/Z]Ê/»
¯¼e ,cÓZu ÉÄÌ¸¯ { . dY eÃ{f/³ |Ì/ËPe |À/ËY§ ®/Ë ]Z/e |À/
ÂÂ» ¾ËY Y ½ZÀÌ¼Y µÂu ] dËZ]Ê» |ÌËPe Á É´¿Z] |ÀËY§ Ê¸/Y
ZÌ¿ Ä¯ |À¯Ê» tË/e Y Ê/f»|y Z/Ë µÂ/v» ,½Z¼Ì/a ½ZÌ/] Ä/¯ |/Z]
Âe Ã|¼ ÉZ/ÅÃÁ/a Ä/¯ Ê/f·Zu { . |ËZ/¼¿ ª/¬v» Y Ã|/ÊËZ/ZÀ
dY ¾°¼» Êfu É´¿Z] |ÀËY§ ,|À/Z] Ã|/ |/Æ e Ê/»Â¼ cZ/R»
. {Â] Ì¿ Ä»ZÀf¬§YÂ» Ê»Â¼ É´¿Z] ¶»Z
½Z¼Ìa ÉÃY{Y 5- 12
{//°¸¼ Ä°À//ËY Y ½ZÀ//Ì¼Y µÂ//u |À//ËY§ Y d / eZ^ ½Z¼Ì//a ÉÃY{Y
ÉYY{ e±] ÉZÅÃÁa { . {ZÊ» ª¬v» Y ½Z¼Ì/a cZ»Y/·Y Ã|À/Á§
ÉÃY{Y É|Ì¸¯ ÉÄ^Àm ®Ë ,cZ»|y Á cÓÂv» ÉÃ|ÀÀ¯¾/Ì»Pe ¾/Ë|Àq
. |Z]Ê» ¦¸fz» ½Z³|ÀÀ¯¾/Ì»Pe ½ZÌ/» Yf/Y ÃÂ/mÁ d/ËË|» ,½Z¼Ì/a
c|Ä] ÃÁa ºÌe Ä¯ |ËZ/¼¿Ê/» ¹/¸ » Ê/¿Z¼Ìa ÉÄ/]Y Ê/«Â¬u d/ÌÅZ»
}ZzeY ½Z¼Ìa ÉÃY{Y ¹Z´ÀÅ { Ä¯ |ÀZ] ÊeZ»Y|«Y Ê/«Â¬u \/«YÂ \/«Y»
. |ÀËZ¼¿Ê»
ÉY ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ ÉÌ/³Z¯ Ä/] ¾¼/f» ½Z¼Ì/a É ÃY{Y
¾//ËY ÉZ//Å Ê//mÁy Ê//´qZb°Ë Á Ê//¿Z¼Ìa É ( Z//Å ) Ä//]Y { \//ZÀ»
½Z³|ÀÁ§ Ä¯ Ê¿Z» \¸£Y . |Z] Ê» ÃÁa Ê¸¯ dËË|» { ZÅ|À/ËY§
{ Ê´ÀÅZ¼Å Á Ê´qZb°Ë ¾ËY |À/Z] {Â/mÂ» É{| f/» cÓÂ/v» Á
|ËZ] Ä¯ ÉY ÃÁa dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ . {Ì³ Ê» ¶°/ ¦¸f/z» sÂ/
: Y |ÀeZ^ ,|¿{³ µZ¼Y
ÂÀ»Ä] ,dY Ã| tËe 2- 4 z] { Ä/¯ ÃÁ/a ÉÄ»Z¿/] ÉY/mY
. \ZÀ» ½Z» { Z°¿Z¼Ìa Z¯ \ËÂe
ÂÀ»Ä] ,dY Ã| tËe 3- 10 z] { Ä¯ {/°¸¼ Ê/Å{Y /³
. Z°¿Z¼Ìa ÊÀ§ Á É|À]½Z» ,ÉYÄÀËÅ {°¸¼ ] cZ¿
Á ÊZ] ÂÀ»Ä] ,dY Ã| tËe 3- 8 z] { Ä¯ dÌ¨Ì¯ µfÀ¯
. Z°¿Z¼Ìa µÂv» dËZ¨¯ ÊnÀdv
218
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
µÂu ÂÀ»Ä] ,dY Ã| tËe 3- 4 z] { Ä¯ cYÌ/Ì¤e µf/À¯
ÉÄÌ¸¯ Á |ÀZ] Ã| |ÌËPe \ZÀ» ÊeÂÄ] cYÌÌ¤e Ä°ÀËY Y ½ZÀÌ¼ Y
. |¿{³ ¸» ZÆ¿M Y ,cYÌÌ¤e Y ÊÅZ³M Ä] |À»ZÌ¿ {Y§Y
ËY . |Z]Ê» YY{ Ì¿ Y dËË|» Ê·Z» ÉÄ/¨·R» ®/Ë ½Z¼Ì/a ÉÃY{Y
¾Ì] z» ZêY ®Ë |ËZ] Á |¿Â ¦Ë e ½Z¼Ìa { dËZ]Ê» d/yY{a
Y«] Ã|ÀÁ§ Ä] Ê¿Y^m dyY{a Á Ã{Â¼¿ ¶Zu Ã|ÀÁ§ Ä¯ Êf§/Ìa
. |Z]
½Z¼Ìa ÉÃY{Y ÉZÅÉ{ÁÁ
. |¿YÃ| tËe 1- 3- 4- 12 z] { ZÅ½Z¼Ìa . ½Z¼Ìa
1 - 5 - 12
.1
Á |¿YÃ| ¶Ì¼°e ÊËZÅ{ÁZf{ Äq ) ½Z³|ÀÁ§ Z/¯ lËZf/¿ . Z/¯ lËZf/¿ . 2
,|¿YÃ| ª¬v» dÌ¨Ì¯ ÉZÅ{Y|¿ZfY |u Äq Ze ,|¿YÃ|¿ [¶Ì¼°e ] ZÅ¹Y|¯
Y Êz] ½YÂÀÄ] ( ÃÌ£ Á |¿YÃ| |Æ e ZË |¿YÃ| ¹Zn¿Y ÊËZÅÄÀ/ËÅ Ä/q
ÉfÌ] cZÌWm 2- 4 z] ) |¿{³Ê» ÉÁM¼m ÃÁa ÉÄ»Z¿/] ÉY/mY
( |Å{Ê» ÄWYY ÃÁa ÉÄ»Z¿] ÉYmY {Â» {
¶»Z |À¿YÂeÊ» cYÌ/Ì¤e ÉZ/Åd/YÂy{ . cYÌ/Ì¤e ÉZ/Åd/YÂy{ . 3
Y« Ä¯ Êf»|y ZË µÂv» s { ÊeZuÔY ZË ½Z¼Ìa {Z¨» { ÊeZuÔ Y
,|Z^¿ z]dËZ Ã|ÀÁ§ Z¯ Ä¯ÊeÂ{ . |Z] ,{{/³ ¾/Ì»Pe d/Y
ÃY{Y ÌÌ¤e dYÂy{ ®Ë ÉÄ·À» Ä] Ì¿ ½Z¼Ìa x§ [Z] { ºÌ¼e ÃZ´¿M
dËË|» ºÌe Á Ã|ÀÁ§ ZÆ¿M { Ä¯ ,Ì´¿Y] h/v] cYÌ/Ì¤e . |/ |/ÅYÂy
ÉZÅZ{Y ,|À]ZË d{ ª§YÂeÄ] ÌÌ¤e d]Z] dyY{a ] |À¿YÂeÊ/¼¿ ÃÁ/a
. |¿ÂÊ» Ã|¿YÂy ¥ZÀÌfY Á cYmZ» , cZy
ÉY] dyY{a dYÂy{ ÂÀ»Ä] |ËZ] Ã|ÀÁ§ .Ã|ÀÁ§ ÉZÅdÌ ÁcÂ/ . 4
.|ËZ¼¿ {Z ÊËZÅdÌ ÁcÂ ,´Ë{ ÊzËZe Ze xËZe ®Ë ÉY] Äf§³ ¹Zn¿Y Z/¯
219
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
½Z¼Ìa { ,ÉÁ ½Z^Ìfa ÉZÅÉZ|Àf» ¶»Z ,dÌ ÁcÂ Á| cZ»Y·Y
.|¿YÃ| ¦Ë e
½Z¼Ìa ÉÃY{Y ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
½Z¼Ìa cYÌÌ¤e µfÀ¯ ºf/Ì . ½Z¼Ì/a cYÌ/Ì¤e µf/À¯ ºf/Ì
2- 5 - 12
.1
ºf//Ì ¾//ËY . |ËZ//¼¿Ê//» ¦Ë// e Y ½Z¼Ì//a sÔ//Y ÉÃÂ//v¿ |À//ËY§
ÉZ//ÅÄ//ËÁ ,ÉÌ//´Ìa ÉZ//Åºf//Ì , Éf//§{ ÉZ//ÅZ¯ ÉÃ|¿Ì//³]{
cYÌÌ¤e \ËÂe ÉY] ZÌ¿ {Â» |ÌËPe sÂ Á cYmZ» ÉZ/ ¥Z¨/
µfÀ¯ ºfÌ Z] dËZ] Ê» ½Z¼Ìa cYÌÌ¤e µf/À¯ ºf/Ì . |/Z] Ê/»
µf//À¯ ºf//Ì 3 - 4 //z] ) {{//³ ÄqZb//°Ë cYÌ//Ì¤e ÉÄqZb//°Ë
.( |À¯Ê» tËe Y cYÌÌ¤e ÉÄqZb°Ë
{ Ê e Z Ô Y { ° ¸ ¼ Ê Å { Y /³ . { ° ¸ ¼ Ê Å { Y ³ . 2
Ê ] Z Ì f { µ Z u { Ê z ] i Y Ä q Z ] Ã | À / Á § Ä ° À /Ë Y { Â /»
º Å Y //§ d //Ë Ë | » É Y //] Y | // Z ] Ê //» ½ Z ¼ Ì //a ¥ Y | //Å Y Ä //]
.|ËZ¼¿ Ê»
ºfÌ ªË Y Ã|ÀÁ§ Ä/] Z/Åd/yY{a 0 Ó Â/¼ » . d/yY{a ºf/Ì . 3
e ±] ÉZÅÃÁa { . {Ë~aÊ» ¹Zn¿Y ÊËYmY ½Z»Z ÉZÅ[Zu dyY{a
ÃÁa Ä¯ dY ¾°¼» ,ÊeZ¯Y|e cZ»Y/·Y Ê/³|ÌrÌa Z/Ë ½YÁY/§ {Y|/ e Z/]
ºfÌ ,cÂ/ /Å { . |ËZ/¼¿ ¾/ËÂ°e Y {Â/y Ä/] Â/z» Ê¼f/Ì
Y ÃÁa dËË|» ºÌe Âe \ZÀ» ÊËZÅ|ÌËPe Á ZÅÉ´¿Z] |ËZ] d/yY{a
. |Z] ÄfY{]{
½Z¼Ìa ÉÃY{Y ÉZÅÊmÁy
[Âf//°» ÉZ//|Àf» Ä//] ½Z¼Ì//a ËY// Á {Z//¨» \//¸£Y . cZ^//eZ°»
3 - 5 - 12
.1
ÉZÅZyY ¶Ì^« Y Ã|ÀÁ§ / Y|Ëy cZZ^/eY Y Ê/Zy ÉZ/Å Ä^/Àm
½Z¼Ìa ÉZÅ ÉZ ¥Z¨ Z/Ë cYÌ/Ì¤e Á [Â¸»Z/¿ {/°¸¼ Ä/] Â]/»
. |ÀZ] Ê» |À»ZÌ¿
( Ã|¿|ÌËPe Á Ã||ÌËPe ) Ã| Ã|¿YÂyZ] cYÌÌ¤e . ½Z¼Ìa cYÌ/Ì¤e . 2
Á ÃÁa cZ¯Y|e Êf¬» ÉZÅ|À/ËY§ Á ÃÁ/a É/Ë Ä»Z¿/] ªË/ Y
\//ZÀ» ÉY Ä//¿Â³ Ä//] ,^//e» cY|Àf//» ËZ// Z//Ë ÃÁ//a É Ä»Z¿//]
. {Â Ê» ÉÁMÁ Ä]
220
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
®Ë Y ÃÁa Ä¯ d¿M ] /§ ZnÀ/ËY { . d/yY{a ÉZ/Åd/YÂy{ . 3
Ê¸yY{ ºfÌ ®Ë ÃÁa ³Y . |ËZ¼¿ Ê» Ã{Z¨fY ÊmZy dyY{a ºf/Ì
. {Â] |ÅYÂy « ZÅdyY{a » ZÆÀe ZnÀËY { ÊmÁy ,{Y{ {ÂyÄ] Âz»
½Z¼Ìa ÉÄ¼eZy 6- 12
ÄÌ^ ( dY Ã| tËe 4- 10 z] { ) YmY ÉÄ¼eZy Ä] ½Z¼Ìa ÉÄ¼eZy
Á tÌv cÂÄ] Z¯ ¶¯ ZËM ) µÂv» ÊnÀdv ºÅ Ä¯Yq ,|Z]Ê/»
ª]YÂ ÉÁMÁÄ] ) YmY ÉÄ¼eZy ºÅ Á ( .dY Ã| ¶Ì¼°e z]dËZ/
{ Ã{Z¨fY ÉY] cZÔY Ä¿Â³¾ËY Ê¿Z´ËZ] Á ÊËZÆ¿ lËZf¿ Z° ¿Y ÂÀ»Ä]
ÊZy ÉZÅÄËÁ ½Z¼Ìa ËY Á {Z¨» dY ¾°¼» . {Ì³Ê»]{ Y ( Ã|À/ËM
d·Zu ®Ë ½Z¼Ìa ¹Z´ÀÅ{Á x§ . |ÀËZ¼¿ ¾ÌÌ e ½Z¼Ì/a ÉÄ/¼eZy ÉY/] Y
. |Z]Ê» ½Z¼Ìa ÉÄ¼eZy Y Zy
½Z¼Ìa ÉÄ¼eZy ÉZÅÉ{ÁÁ
Ä] Ê·Á Ã{Â] {YÂ» ¾ËY ¶»Z ½Z¼Ìa ÉZ|Àf» . ½Z¼Ì/a É Z/|Àf»
1 - 6 - 12
.1
ÉZÅÉ|À]½Z» ÉÄÌ/¸¯ ÃY/¼ÅÄ/] ½Z¼Ì/a {Â/y : |/Z]Ê/¼¿ {Á|/v» Z/Æ¿M
ÄÌÆe ÊÀ§ |À Ä¿Â³Å ,Ã||Ì/ËPe Á Ã|/d/YÂy{ cYÌ/Ì¤e ,½Z^Ìf/a
¶Ì^« Y Ê·Z» {ZÀY ,Ã|ÀÁ§ {/°¸¼ cZ/Y³ ,Ã|À/Á§ /Âe Ã|/
ê» ÉZÅÊZ] Ä¿Â³Å lËZf¿ Á ZÅdyY{a ª] YÂ Á ZÅdÌ Á cÂ/
. ½Z¼Ìa Z]
½Z¼Ìa ÉÄ¼eZy ÉZÅ®ÌÀ°e Á ZÅY]Y
® /Ë Y d / e Z ^ c Z /¯ Y | e É Ì /¼» . cZ//¯Y|e ÉZ//Å ÉÌ//¼»
2- 6 - 12
.1
É Ë Ä » Z ¿ /] Y c Z /¯ Y | e É Z Å | À /Ë Y § Y Ä f /§ Z Ë d y Z / É /´ ¿ Z ]
221
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|» / ºÅ{YÁ{ ¶§
Ê Ë Z Z À c Z ¯ Y | e É Ì ¼ » ® Ë ¥ | Å . ½ Z ¼ Ì a É Ã Y { Y Z e c Z /¯ Y | e
¹ Ô /« Y Ë Z / Ä /] µ Z ¬ f /¿ Y Ä /¯ d / Y Ê//Ë Z Å d / ° Á Z /Å d /Ì¬§ Â »
Ê Ë Y m Y ½ Z » Z É Z Å Ã Á a Ë Z Z Ë É Z m É Ã Á /a { Ê/e Z ¯ Y | e
.|ËZ¼¿ Ê» ¾Ì¼e Y
½Z¼Ìa ÉÄ¼eZy ÉZÅÊmÁy
Ã|dÆ§ ª]YÂ Y ¶»Z¯ ÉÄÂ¼n» ®Ë dËZ]Ê» . ½Z¼Ìa ÉÃ|¿Á/a
3 - 6 - 12
.1
h//v] ÉY//] ) {{//³ ÄÌ//Æe ÃÁ//a Ê//ËZÆ¿ ª]YÂ// { ½|// Â//v¸» ÉY//]
4- 10 z] Ä] ÃÁa ÉZÅÊ¿Z´ËZ] Á Y/mY ÉÄ/¼eZy {Â/» { /eÊ¸Ì/ë
.( {Â Âm
µÁR» ½Z»Z ZË {§ dËZ]Ê/» . ½Z¼Ìa Ê¼/ ÉÄ/¼eZy Á /Ë~a . 2
Ã|ÀÁ§ Ä] ½Z¼Ìa ¹Z¼eY ] ÊÀ^» [Âf°» Ê¼ ÊÅYÂ³ ®Ë ½Z¼Ìa ÉÃY{Y
¦Ë e ½Z¼Ìa { 0 Ó Â¼ » Ê¼ ÉÄ¼eZy Z/Ë /Ë~a cZ»Y/·Y . |/Å{ Ä/WYY
. |¿{³Ê»
222
Ä»Z¿ sÔY
µÂ¼ ¹| Á µÂ¼
: Ä¯ {ÂÊ» ¶»Z Y ÊeZuÔY Ä»Z¿ sÔY ¾ËY
µZj//» ÉY//] ) |À//Z] Zf//°Ë 0 Z ^//Ë¬e Z//Ë Zf//°Ë ÃÁ//a d//ËË|» {
Á ,Z¯ d/° ZfyZ/ ,ÉZ/¯ É Äf/] ,Ã{Á|/v» É ÄÌ/¿ZÌ]
.( Ê¿Yv] Ì»
Ã»Á Ê»Â¼ {]Z¯ Z] ÄËZ¬» { Ê·Á Ã{Â^¿ Zf°Ë ÃÁ/a d/ËË|» {
ÉY] ) |¿Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» eªÌ«{ ÊÀ » Z] ZË cÁZ¨f» cÂÄ]
.( Ä¨ÌÁ ,dÌ·Z § ,Á xËZe ¾Ëe{Á µZj»
: {ÂÊ¼¿ ¶»Z Y Ë {YÂ» 0 Z »Â¼ Ä»Z¿sÔY ¾ËY
½YÂÀ Ä] ÃÁa ÊÆ³M µZj» ÉY] ) É{]Z¯ ÉYÃÂ/u Z/y cZuÔ/Y
.( cÔ¤f» ÉÄ Âe ÉÃZ]{ {§Ä] vÀ» Ê«Â¬u |À ®Ë
{]Z¯ Z] ¶° pÌÅÄ] ÃÁa dËË|» { Z/Æ¿M {/]Z¯ Ä/¯ ÊeZuÔ/Y
.( ºËÂ¬e µZj» ÉY] ) |Z]Ê¼¿ cÁZ¨f» ZÆ¿M ÉÃ»Á
ÉÃ|ÀÅ{¶Ì°e YmY Ê^Ì¯e Ê¿Z » Y ZÆ¿M ÊÀ » Ä¯ Ê^¯» cZuÔY
. | Z] Ìze ¶]Z« ZÆ¿M
|Z] Ì¼e ¶]Z« ZÀ^» sÔY Y ZÅÄ¿Â³ ¾ËY ÊÀ » Ä¯Ê»Z´ÀÅ ,Z/ÅÄ/¿Â³
¶»Z ÃËÁ ÊÅ{Y/³ ,{Â/Ê/» ¶»Z/ Ã/ËÁ Y/³ µZj/» ÉY/] )
.( {ÂÊ¼¿
Ë {YÂ» Ä»Z¿ sÔY ¾ËY ©Â§ µÂ¼ ¹| Á µÂ¼ É ÄnÌf¿ ½YÂÀ Ä/]
: {Ì³ Ê»]{ Y
½Z» dËË|» ,ÃÁa É Ã{Á|v» dËË|» Z] ê» cZuÔY j¯ Y
{Â» cZuÔY Y ÉZÌ] YË -ÃÁ/a ®/Ë d/ËË|» Á ÃÁ/a
0 Z ^Ë¬e ZË Zf°Ë ÃÁa dËË|» { ¿Y{ ÉZÅ ÃÂu ¾/ËY { Ã{Z¨f/Y
. |ÀfÅ Zf°Ë
.1
Ä»Z¿sÔY
d^¿ cZuÔY ¾ËY YË ,ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|» Y ÉZÌ/] cZuÔ/Y
.|¿Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» eªÌ«{ cÂÄ] ½ZÃ»Á {]Z¯ Ä]
Á ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|» Ä] Â]/» |/¿Y 0 Z f^/¿ cZuÔ/Y
Ã{Z¨fY {Â» cZuÔY j¯Y ÊÀ » YË -ÃÁa cZZêY d/ËË|»
½Z Ã»Á {]Z¯ Ä] d^¿ É{ZË cÁZë ¿Y{ ÉZÅ ÃÂu ¾/ËY {
. |¿Y|¿
dËË|» Á ÃÁ a ÉÄÀËÅ dËË|» Ä] Â]» |/¿Y 0 Z f^/¿ cZuÔ/Y
ÉZÅÃÂu ¾ËY { Ã{Z¨fY {Â» cZuÔY Y ÉZÌ] YË -ÃÁa cZ¯Y|e
É{]Z¯ ÉÃÂu ®Ë Ä] vÀ» Ä¯ |ÀfÅ ÉeªÌ«{ Ê¿Z » ÉYY{ ¿Y{
. |ÀZ]Ê» Zy
µÁY|f» ÉZÅ ÃYÁ
Ê «YÁ É ÄÀËÅ
AC
Ã| ¹Zn¿Y Z¯ Ê «YÁ É ÄÀËÅ
ACWP
Ã| É|À] ½Z» Z¯ Ê «YÁ ÉÄÀËÅ
ACWS
dÌ·Z § s
ÉY{] ºÌe Á
Ê «YÁ ½ZËZa xËZe
AD
ADM
AF
Y{] ] dÌ·Z §
AOA
Ã³ ] dÌ·Z §
AON
Ê «YÁ Á xËZe
¹Z¼eY É Äm{Â]
AS
BAC
Ã| ¹Zn¿Y Z¯ É Ã| Äm{Â] É ÄÀËÅ
BCWP
Ã| É|À] ½Z» Z¯ É Ã| Äm{Â] É ÄÀËÅ
BCWS
[Zu ÉÄ»Z¿] ¾ËY Y Ìa ) µ fÀ¯ [Zu É Ä»Z¿]
( |Ê» Ã|Ì»Z¿ ÄÀËÅ
cYÌÌ¤e µfÀ¯ c P ÌÅ
Â¬» É Ä¼u·Y ªu É ÃÁÔ Ä] ÄÀËÅ
ÄÀËÅ {°¸¼ yZ
.2
CAP
CCB
CPFF
CPI
Ê¬ËÂe É Ä¼u·Y ªu É ÃÁÔ Ä] ÄÀËÅ
CPIF
Ê¿Yv] Ì» Á
CPM
224
Ä»Z¿sÔY
ÄÀËÅ cËZ¤»
CV
Ã{Y{ xËZe
DD
½Z» c|»
DU
¹Z¼eY {ÁM]
EAC
½ZËZa xËZe ¾Ëe{Á
EF
Á xËZe ¾Ëe{Á
ES
¶Ì¼°e {ÁM]
Ã| \¯ Y
Ã| \¯ Y dËË|»
½ZËZa Ä] ½ZËZa ZË {YM ÉÁZÀ
d]Zi Â¬» d¼Ì«
Ê¬ËÂe É Ä¼u·Yªu Z] Â¬» d¼Ì«
Á Ä] ½ZËZa
Ê°Ì§Y ³ Ê]ZËY Á É´¿Z] ®ÌÀ°e
ZÆ] {ZÆÀÌa ÉY] cÂ{
½ZËZa xËZe ¾ËeË{
Ôe t
Á xËZe ¾ËeË{
( É ) ½Z»Z d° ZfyZ
¶Ì¼°e |{
ÉZÌ¿ Ìa ºÌe Á
Ä»Z¿] Ê]ZËY Á É´¿Z] ®ÌÀ°e
ETC
EV
EVM
FF
FFP
FPIF
FS
GERT
IFB
LF
LOE
LS
OBS
PC
PDM
PERT
Ã| ÉË Ä»Z¿] ½ZËZa xËZe
PF
ÃÁa Ë|» ZË ÃÁa dËË|»
PM
ÃÁa dËË|» ¿Y{ É Ã°Ìa
PMBOK®
ÃÁa dËË|» ÉY Ä§u
PMP®
Ã| ÉË Ä»Z¿] Á xËZe
PS
Ã| ÉË Ä»Z¿] Y
PV
dÌ¨Ì¯ ¾Ì¼e
QA
dÌ¨Ì¯ µfÀ¯
QC
dÌ·Á R » ÉY~³YÁ ËeZ»
RAM
Ã|¿Z» Ê«Z] ½Z» c|»
RDU
225
Ä»Z¿sÔY
É{ZÆÀÌa s dYÂy{
RFP
Z Æ] ¹ÔY dYÂy{
RFQ
½ZËZa Ä] Á ZË Ã| É|À] ½Z» ½ZËZa xËZe
Z¯ Âf{
É|À] ½Z» {°¸¼ yZ
SF
SOW
SPI
Á Ä] Á ZË Ã| É|À] ½Z» Á xËZe
SS
É|À] ½Z» cËZ¤»
SV
¥|Å ¶Ì¼°e xËZe
TC
¥|Å ½ZËZa xËZe ZË ¶¯ ÉÁZÀ
TF
Ì³Y§ dÌ¨Ì¯ dËË|»
TQM
¥|Å Á xËZe
TS
Y Ê|ÀÆ»
VE
Z¯ d° ZfyZ
WBS
¦ËZ e
.3
ÉYÄ»Z¿d/¤· ¦ËZ/ e ÉYY{ ZnÀ/ËY { Ã|/¦Ë/ e ½Z/³YÁ Y ÉZÌ/]
. |ÀZ]Ê» ,cÁZ¨f» {YÂ» Êy] { Á eÌÁ
: |ÀÀ¯Ê» Ã{Z¨fY Ë |YÂ« Y ¦ËZ e ¾ËY
|¿ Ì³ Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ¦ËZ e Y Êz] ½YÂÀ Ä] Ä¯ ÊeZuÔ/Y
. |¿Y Ã| Ã{Y{ ½Z¿ ®Ì·ZfËY ¥Áu Z] ,|¿Y Ã| ¦Ë e Ä»Z¿ ÃYÁ { Á
Á {{³ Ê/¼¿ Ä/WYY Ê/¨Ë e ,|À/Z] {Â/mÂ» ¥{Yf/» [ ½Z/³YÁ ] Ê/f«Á
É ÃYÁ Ä] , µZj» ½YÂÀÄ] ) {{³Ê/» d/ËY|Å t/mY É ÃYÁ Ä/] Ã|À/¿YÂy
.( {Â Âm tmY
Ã{Y{ ZmY ¦Ë e ½ZËZa { ,|ÀfÌ¿ ÊÀ » º/Å Ä/¯ Ê/ê» ÉZ/ÅÃYÁ
.( {Â Âm ê» É ÃYÁ Ä] ¾ÌÀr¼Å , µZj» ½YÂÀÄ] ) |¿ÂÊ»
. {Â Âm dÌ·Á R » ÉY~³YÁ ËeZ» Ä] . ÊËÂ³ xZa ËeZ»
®Ë 0 Ó Â¼ » . ÃÁa ®Ë |¿Á ¾Ìu { Ã|/ ¹Z/n¿Y Z/¯ Y Ê/Wm . d/Ì·Z §
]ZÀ» Á Zf¿Y {Â» É ÄÀËÅ , Zf¿Y {Â» ½Z» c|» ÉYY{ dÌ·Z §
ºÌ¬e ¦ËZÁ Ä] |À¿YÂeÊ» ZÅ dÌ·Z § . dY Zf¿Y {Â» ZÌ¿ {Â/»
. |¿Â
226
Ä»Z¿sÔY
|Ì·Âe ÂÀ»Ä] |ËZ] Ä¯ ÊZy ÉZÅd/Ì·Z § ÊËZ/ZÀ . d/Ì·Z § ¦Ë/ e
. |¿Â ¹Zn¿Y ÃÁa ¦¸fz» ÉZÅ{ÁZf{
É Ä°^ Y{Â¼¿ { Ä¯ ÃZeÂ¯ Ê/eZ^ Z/Ë sÔ/Y . (AD) d/Ì·Z § s/
½M Z¯ É Ã{Á|v» dÌ·Z § s 0 Ó Â¼ » . {Â/Ê/» Ã{Z¨f/Y ÃÁ/a
. |ËZ¼¿Ê» ¦ÌÂe Y dÌ·Z §
ÉY] Ä¯ ÉZ¯ Ê¿Z» ÉZÅÃÁ{ {Y| e {ÁM] . dÌ·Z § ½Z» c|» {ÁM/]
. |ÀZ]Ê» ZÌ¿ {Â» ZÅdÌ·Z § Y ®Ë Å ¶Ì¼°e
. {Â Âm ÉY{] ºÌe Á Ä] . (AOA) Y{] ] dÌ·Z §
. {Â Âm ÉZÌ¿ Ìa ºÌe Á Ä] . (AON) Ã³ ] dÌ·Z §
¾Ì] Ê¬À» cZZêY ÉZ|Àf» Á ÊËZZÀ . d/Ì·Z § Ê/·YÂe ¾/ÌÌ e
. ÊfÌ·Z §
¾Ìu { |ËZ] Ä¯ Ã| «YÁ ÉZÅÄÀ/ËÅ Â/¼n» . (AC) Ê/ «YÁ É ÄÀ/ËÅ
É|À] Äm{Â] É ÄÀËÅ Å Ä] ¾Ì » Ê¿Z» É ÃÁ{ ®Ë { Z¯ ÉYmY
{Â Â]» Ã| \¯ Y Á Ã|/ É/Ë Ä»Z¿/] Y { Ã|/
¬§ , ºÌ¬f» dZ ¨¿ [É ÄÀËÅ ] ¬§ |¿YÂeÊ» cZ«ÁY ÊÅZ³ Ä¯ )
ÉZÅÄÀ/ËÅ Ä/¸¼m Y Z/ÅÄÀ/ËÅ ÉÄ/¼Å Z/Ë , ºÌ¬f/» ÉZ/ÅÄÀ/ËÅ
. {Â Âm Ã| \¯ Y Ä] ¾ÌÀr¼Å .( |Z] ºÌ¬f»Ì£
Ê «YÁ É ÄÀËÅ sÔ/Y . (ACWP) Ã| ¹Zn¿Y Z/¯ Ê/ «YÁ É ÄÀ/ËÅ
. dY Ã| sÔ Y ¾ËY ¾Ë´ËZm
[ ½M { ] dÌ·Z § ®Ë Z¯ Ä¯ ½Z» Y É Y Ä/v· . (AF) Ê «YÁ ½ZË Za xËZe
É{]Z¯ ÉZÅ ÃÂ/u Ê/y] { : Ä/mÂe ) . d/Y Äf/§ZË ½Z/ËZa 0 Z / «YÁ
¶Ì¼°e 0 Ô ¼ » Z¯ Ä¯ {ÂÊ» Ê¬¸e « Äf§ZË ½ZËZa » Ê»Z´ÀÅ dÌ·Z §
(. |Z] « Ã|
[ ½M { ] dÌ·Z § ®Ë Z¯ Ä¯ ½Z» Y É Y Äv· . (AS) Ê «YÁ Á xËZe
. dY Ã| Á 0 Z «YÁ
dÌ¼// d/Æm cZ/ÔY Z//f¿Y Á ÉÁM /¼m ,|Ì/·Âe . ÉY{Y ÉÄ/¼eZy
. ÃÁa ZË Ä¸u» ¶Ì¼°e Ä] ½|Ìz]
|ÀZ]Ê» Ê·ÁY|f» ZÀ ÉYY{ Ä¯ ZÅÃÁa Y ÉY Äf{ . É{]Z¯ ÉÃÂu
0 Ó Â¼ » É{]Z¯ ÉZÅÃÂu . |ÀfÌ¿ {ÂmÂ» ZÅÃÁa É Ä¼Å { Ä/¯
Êf À ÉZÅz] ZË ZÅÉÁM ¾§ Z] ,ÊÀ Ë ) ÃÁa µÂv» \/·Z« {
,ÊmZy ¶]Z¬» { Ê¸yY{ ,µZj/» ÉY/] ) Éf/» Â/¿ Z/Ë ( Ä]Z/»
227
Ä»Z¿sÔY
\¸£Y É{]Z¯ ÉZÅÃÂu . |¿ÂÊ» ¦Ë e ( ÉZne ¶]Z¬» { Êf·Á{
. |¿Y{ Ê¿ZÂa ºÅ
ÉY{ ] ºÌe Á Ä] ¾/ÌÀr¼Å . d/Ì·Z § ®/Ë ÉËÂ/e ËZ/¼¿ . Y{/]
. {Â Âm
½M { Ä¯ Ä°^ ºÌ/e ®Ì/À°e ®/Ë . (ADM) ÉY{/] ºÌ/e Á
Y{//] ÉZÆf//¿Y . |¿Â//Ê//» Ã{Y{ ËZ//¼¿ Y{//] Z//] Z//Åd//Ì·Z §
dÌ·Z § ½Z/ËZa É Ã|À/Å{ ½Z/¿ ½M Â/¿ Á Á/ É Ã|À/Å{ ½Z/¿
dÌ·Z § Zf¿Y {Â» ½Z» c|» É Ã|ÀÅ{ ½Z¿ Y{] µÂ) |Z]Ê/»
cÂ Ä] 0 Ó Â/¼ » ) Z/ÅÃ/³ ¹Z/¿ Ä/] Ê/Z¬¿ { Z/Åd/Ì·Z § .( d/Ì¿
Ze |¿ÂÊ» ¶f» ´Ë|°Ë Ä] ( |¿ÂÊ» ºÌe ®qÂ¯ Ê/ËZÅ Ã/ËY{
Á Ä] ¾ÌÀr¼Å . {{³ tËe ½Z»Zn¿Y ÉY] Zf¿Y {Â» Ê/·YÂe
. {Â Âm ÉZÌ¿Ìa ºÌe
. {Â Âm Ã{Y{ xËZe Ä] . m» xËZe
ZË Ê «YÁ ,tÌv ÉË Ä»Z¿] { Ä¯ |ÀfÅ Ê¸»YÂ cZ/Á¨» . cZÁ¨»
ÃÁa ÉËÄ»Z¿] \¿YÂm ¹Z¼e ] cZÁ¨» . |¿ÂÊ» Ê¬¸e Ê/ «
ÉZÅºÌe . |ÀfÅ ÃÁa É Ã|ÀËY§ ¶Ìë Y Êz] Á |¿Y~³Ê» iY
Y cZÁ¨» 0 Y °» ,{Ây Ä»Z¿] |ÀËY§ Y Ê/z] ½YÂÀ / Ä/] ÃÁ/a
0 Ó Â//¼ » cZ//Á¨» . |À//À¯Ê//» ÊnÀ//Z^fY Á |Àf//» ,ÊËZ//ZÀ
. |ÀZ]Ê» ®Ë Y ÉY Äm{ ¾¼f»
Ê] {Â» Y cZÁ¨» Êf{ Ä¯ dY Ê°ÌÀ°e . cZ/Á¨» ¶Ì/¸ ve
ZË ÉZ ³ ZZ¿ ,Êf«{ Ê] Y Ä¯ ÃÁa ÉZ/Å®/Ë Á |/Å{Ê/» Y/«
. |ËZ¼¿Ê» ÊËZZÀ Y |¿ÂÊ» ÊZ¿ cZÁ¨» ¦
ÉZÅxËZe ¾ËeË{ Á ½ZËZa ÉZÅxËZe ¾ËeË{ É Ä^/Zv» . Á a d¯u
. Ä°^ ÉZÅdÌ·Z § É Ä¼ Å É Ã|¿ ¶Ì¼°e ÉZÅ/z] ÉY/] Á/
ªÀ» ] Á a d¯u Âe ÃÁa ½ZËZa xËZe Y [ZÅ xËZe ¾/ËY ]
d¯u ªË Y |¿YÂeÊ» ZË ½ZËZa xËZe . {{/³ Ê/» ¾/ÌÌ e Ä°^/
¾ÌÌ e Y~³ ÄËZ» ZË Éf/» /Âe Z/Ë {Â/ Ä^/Zv» Á Ì/a
. {Â Âm Ä°^ ¶Ì¸ve Ä] ¾ÌÀr¼Å . {{³
{ . É|À] ½Z» Z] ê» cZÔY Y ÉË Âe Ê/ËZ¼¿ . ÉY Ä¸Ì/» Y{Â/¼¿
¾ÌËZa { ÃÁa YmY ËZ Á Z/Åd/Ì·Z § ,Ê/·Â¼ » ÉY Ä¸Ì/» Y{Â/¼¿
ÓZ] { Ê¬§Y cÂ Ä] ZÅxËZe ,|¿ÂÊ» dÆ§ Y{Â¼¿ `q z]
ÉZÅÄ¸Ì» cÂ Ä] ZÅdÌ·Z § ½Z» c|/» Á |¿Â/Ê/» Ã{Y{ ËZ/¼¿
228
Ä»Z¿sÔY
[ Y{Â¼¿ ¾ËY ] . |¿ ÂÊ» Ã{Y{ ½Z¿ Ã|/ /«YÁ xËZ/e ´¿ZÌ/] Ê/¬§Y
. {ÂÊ» Ã|Ì»Z¿ Ì¿ d¿Z³ Y{Â¼¿
®Ë ZË ÉZ¯ É Äf] , ÃÁa ®Ë ÉY] ) Ê¸Y É Ã||ÌËPe É Ä»Z¿/] . ZÀ/^»
0 Ó Â¼ » . Ã{Á|v» É Ã||ÌËPe cYÌÌ¤e ÉZÆÀ» ZË ÃÁÔ Ä /] ( d/Ì·Z §
ÉZÀ^» ,ÄÀËÅ ÉZÀ^» ,µZj» ÉY/] ) Ã|À/À¯ ¦Ì/Âe ®/Ë ÃY/¼Å Ä/]
. {ÁÊ» Z¯ Ä] ( {°¸¼ ÉÌ³ ÃY|¿Y ÉZÀ^» ,É|À]½Z»
. {Â Âm Ã| É|À]½Z» ½ZËZa xËZe Ä] . ZÀ^» ½ZËZa xËZe
. {Â Âm Ã| É|À]½Z» Á xËZe Ä] . ZÀ^» Á xËZe
Y ÊÅÁ³ Âe |¿YÂeÊ» Ä¯ dÌ«Ôy Ê»Â¼ ®Ì/À°e ®/Ë .Ê/ÀÅ}½Z/§Â
ZÅ®Ë ÊËZZÀ ÂÀ» Ä] ÊÂÂ» ½Y¿ \uZ/ Z/Ë ºÌ/e ÉZ/Y
Ä] ÊÀÅ}½Z§Â ÉÄ¸m ®Ë ,µÂ¼ » Â Ä] .{Ì³ Y« Ã{Z¨fY {Â/»
ÂÀ» Ä] Ã|ÀÀ¯d¯ Å ÉZÅÃ|ËY Ä¯ {Â/Ê/» ÊÅ{ZfyZ/ ÉÂ/v¿
.®Ë ÊËZZÀ |ÀËY§ Y]Y ®Ë .{Â dî É| ] [ÉZÅ]¶Ì¸ve
. ÃÁa ®Ë ÉZÅÄm{Â] ¶¯ Â¼n» . (BAC) ¹Z¼eY É Äm{Â]
. {Â Âm {ÁM] Ä] . Äm{Â] {ÁM]
Y sÔY . (BCWP) Ã| ¹Z/n¿Y Z/¯ É Ã|/ Ä/m{Â] É ÄÀ/ËÅ
. dY Ã| sÔ Y ¾ËY ¾Ë´ËZm Ã| \¯
Y sÔY . (BCWS) Ã| É|À] ½Z» Z¯ É Ã| Äm{Â] É ÄÀ/ËÅ
. dY Ã| sÔ Y ¾ËY ¾Ë´ËZm Ã| ÉË Ä»Z¿]
. {Â Âm ÄfyÁ|¿Y Ä] . Äm§
.{ÂÊ» Ã{Z¨fY ÃÁa É|À]½Z» { Ä¯ Ê¿Z» |uYÁ ¾Ëe®/qÂ¯ .ºËÂ¬e |uYÁ
cÂÄ] Z»Y -Ã{Â] Äf¨Å ZË Á ,dZ cÂÄ] 0ÓÂ¼ » ºËÂ¬e ÉZ/Å|uYÁ
{ ¶Y { [ZÅ|uYÁ ¾ËY] .|ÀZ] |À¿YÂeÊ» Ì¿ Ä¬Ì«{ Êfu ZË ÉZ¯d/]Â¿
.|¿Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ÃÁa dËË|» ÉZÅY§Y¹¿ Z] ZêY
Y Ê¼ É Ã| [Zf¿Y ÃÁ³ ®Ë . (CCB) cYÌÌ¤e µf/À¯ c P Ì/Å
ÃÁ//a Ê//¿Z^» cYÌ//Ì¤e { Z//Ë |Ì//ËPe µÁ R / » Ä//¯ ½Z// ¨¿ É}
. |Z] Ê»
ÉZÅÄÀËÅ ] cZ¿ ÉY] Ä¯ ÉY~³ ÃZ¼ ºfÌ Å . ZÅ [Zu Y{Â¼¿
{YÂ» , ¹YÂ· , ³Z¯ µZj» ½YÂÀ Ä ] ) ZÆ¿M ÉZÅÄf{ ÉZÀ^» /] ÃÁ/a
ÃÁa ®Ë ÉZÅ[Zu Y{Â¼¿ . {ÂÊ» Ã{Z¨fY ( cYÌ/Æne Á ÄÌ/·ÁY
Ê¸Y ÊË YmY ½Z»Z d¯ ÉZÅ [Zu Y{Â¼¿ ÉZÀ/^» ] 0 Ó Â/¼ »
. {Â Âm ZÅ[Zu |¯ Ä] ¾ÌÀr¼Å . |Z]Ê»
229
Ä»Z¿sÔY
. |ÌËZ¼¿ Âm ÃÁa ÂÀ» Ä] . ÂÀ»
ÉË~a ½Z°»Y ÉZÅ®Ë Y ÉZÌ] Y É|À] dÆ§ ®Ë . ÊYÁ dÆ§
®Ë ½YÂÀÄ] [ dÆ§ ] ¾ËY . |ÀÅ{ w ÃÁa ®Ë { |À¿YÂeÊ/» Ä/¯
. {Ì³Ê» Y/« Ã{Z¨f/Y {Â/» ®/Ë ÊËZ/ZÀ |À/ËY§ { Y/]Y
Ä¯ Y [ ÊËZÅ ]®Ë ¦¸fz» YÂ¿Y ,Ã{Â] »Zm ÊYÁ ÉZÅ d/Æ§
. |ÀÀ¯Ê» dÆ§ ,|¿Y Ã| ÅZ ¾ÌÌa ÉZÅ ÃÁa {
Å ÉZv¿Y ÊËZZÀ ÉY] Ä¯ ÉY~³ ÃZ¼ ºfÌ /Å . ZÅ [Zu |¯
Y{Â¼¿ Ä] ¾ÌÀr¼Å . {ÂÊ» Ã{Z¨fY Z/¯ d / ° ZfyZ/ /À
. {Â Âm ZÅ[Zu
ÊeZZêY Á ÊeZÔY ÉZÅ ZÌ¿ ¾ÌÌ e .cZZêY ÉË Ä»Z¿]
, { Y { Z Ì ¿ Ê e Z Ô Y Ä q Ä ] Ê / ¯ Ä /q : Ã Á /a ½Z/ ¨¿ É}
Z Æ ¿ M d { Ä ] | Ë Z ] Ä ¿ Â ´ q Á | ¿ Y { Z Ì /¿ ½ M Ä /] /« Â » Ä /q
.|]
. À ®Ë ,Ã|ÀÅ{ ¶Ì°e z] ®Ë . Ä¨· R »
Ê¸»Z Å . {Y~³Ê» iY ÃÁa {°¸¼ ] Ä¯ ÊËYmY dË{Á|v» ®Ë . |Ì/«
. {Â «YÁ i R » , dÌ·Z § É|À]½Z» ¹Z´ÀÅ |¿YÂeÊ» Ä¯
. {Â Âm ÊËZf«Y ÉËÄ»Z¿] Á ÄfyÁ|¿Y Ä] . cZWZf«Y
. {Â Âm ÄfyÁ|¿Y Ä] . ÊËZf«Y ÉÃ{Z ·Y ©Â§
³Y Ä¯ dY Ê/fË Ë|» ÉÄ»Z¿/] ®/Ë ¾/ËÂ°e . ÊËZ/f«Y É/ËÄ»Z¿/]
½ZÀÌ¼Y µÂu ÉY] ,|ÀÅ{ w ®Ë ÉYY{ z» ÉZÅ{Y|ËÁ
Ã{Z¨fY {Â» |ËZ] Ä¯ Y ÊÀË´ËZm ÉZÅ{^/ÅY ÃÁ/a d/Ì¬§Â» Y
. |ËZ¼¿Ê» ÊËZZÀ ,|¿Ì³ Y«
[ ½YÌ» ] Y fÌ] ZÌ¿ {Â» ½Z» ZË µÂ/a Y|/¬» . ÊËZ/f«Y É Äf/yÁ|¿Y
t ®Ë Ze ÃÁa ¥Y|ÅY Y Êze ®/Ë ÅZ/¯ d/Æm {ÁM/]
. ½Z»Z ÉY] Ë~a ¶]Z«
Ä¯ Ä^¿ZmÁ{ ÁM ¹Y·Y É Ä»ZÀ¬§YÂe ®Ë Y d Y cZ^ ½Z¼Ì/a ®/Ë . ½Z¼Ì/a
Á |Å{ ÄWYY Y Êz» µÂ/v» Z/e {Z/Ê/» ¹/¸» Y Ã|À/Á§
ZÅ½Z¼Ìa . |ËZ¼¿ dyY{a ÊÆmÁ ½M ÉY] Ä¯ |À¯Ê» ¹¸» Y Y|Ëy
: |¿Ì³Ê» Y« Ë É Ã{f³ ÉÄf{ Ä Y Ê°Ë { 0 Ó Â¼ »
Y Äf{ ¾/ËY / Â/¼n» d/¼Ì« Z/Ë Â/¬» d/¼Ì« ÉZ/Å½Z¼Ì/a
µÂv» ®Ë ÉY] Â¬» Ê¸¯ d/¼Ì« ®/Ë ¾¼/f» Z/Å½Z¼Ì/a
¾°¼» ¾ÌÀr¼Å Â¬» d¼Ì« ÉZÅ ½Z¼Ìa . | À /Z]Ê/» z/»
230
Ä»Z¿sÔY
¥Y|ÅY Y ¾f§ eY§ ZË ¾fyZ ª¬v» ÉY] ÊËZÅ Ê¬ËÂe d/Y
. |¿Ì³]{ Ì¿ Y É|À] ½Z» ¥Y|ÅY ½Âr ¼Å ÃÁa ÉÃ|Ë³]
¾¼f» ZÅ½Z¼Ìa Y Äf{ ¾ËY / ÄÀËÅ d/yY{aZ] ÉZ/Å½Z¼Ì/a
Ê «YÁ ÉZ/Å ÄÀ/ËÅ ÉY/] Z°¿Z¼Ì/a Ä/] ( d/yY{aZ] ) d/yY{a
ºÌ¬f//» ÉZ//Å ÄÀ//ËÅ ¶°// Ä//] 0 Ó Â//¼ » Z//ÅÄÀ//ËÅ . |//Z]Ê//»
, Ã| ¹Zn¿Y ÃÁa Âe ºÌ¬f» cÂ/ Ä/] Ä/¯ Ê/ËZÅ ÄÀ/ËÅ )
ÉZÅ ÄÀËÅ Á ( ÃÁa ºÌ/e ÉZ/Y {¼f/{ ÉZ/Å ÄÀ/ËÅ |À/¿Z»
½Z»Z Âe ÃÁa Ä] Äf§ZË ZfyY ÉZÅÄÀËÅ ) ºÌ¬f/»Ì£
©Â¬u |À¿Z» ,Z¯ Á \¯ ¹Zn¿Y É ÄÀËÅ ½YÂÀ Ä] ÃÁa Ê/ËYmY
ÉZÅ ÄÀ/ËÅ . |¿Â/ Ê/» É|À/] Ä¬^/ ( d¯/ Ê/ËYmY ½Y/Ë|»
ºÌ¬f» É ZÅÄÀËÅ Y É|/{ ½YÂÀ/ Ä/] 0 Ó Â/¼ » ºÌ¬f/»Ì£
\//¸£Y ÄÀ//ËÅ d//yY{aZ] ÉZ//Å ½Z¼Ì//a . |¿{ //³Ê//» Ä^//Zv»
ÃÁa \zfÀ» ¥Y|ÅY Y ¾f§ eY§ ZË ª¬ve ÉY] ÊËZÅ Ê¬ËÂe
. |¿Ì³ Ê»]{ Y ¶¯ ÉÄÀËÅ ZË É|À] ½Z» ¥Y|ÅY ½Âr¼Å
Â¿ ®Ë {YÂ» Á ½Z» ÉZÅ ½Z¼Ìa / {YÂ/» Á ½Z/» ÉZ/Å ½Z¼Ì/a
ª§YÂe Â¿ Á{ Å ¶»Z Ä¯ |ÀfÅ Ê¿Z¼Ìa cZ¬§YÂe Y Ê^Ì¯e
½Z» ÉZÅ ½Z¼Ìa . |ÀZ] Ê» Â¬» d¼Ì« Á ÄÀËÅ dyY{a Z]
cZ¬§YÂe Ä] ,|¿Y|¿ Ê/z» ½Z/ËZa Ä/¯ d/Æm ½M Y {YÂ/» Á
{ ª§YÂe ¾ËY Y ¶¯ Ä¯Y/q -|À/Z] Ê/» ÄÌ^/ ÉY ÄÀ/ËÅ
ÉZÅ ½Z¼Ìa ,Âv¿ ¾ËY Ä] . {Â Ê¼¿ ¾ÌÌ e [ ½Z¼Ìa ] { Z ¬ ¿Y ½Z»
ÄÀËÅ dyY {aZ] cZ¬§YÂe Â¿ Y Ä¯ ÊeÂ { {YÂ/» Á ½Z/»
,°] . |À]ZË ËY§Y ½Z¼Ìa ¢¸^» Zv· Y |À¿YÂe Ê» ,|ÀZ]
Y|Ëy ZË Ã|ÀÁ§ Âe ZÅ|uYÁ w¿ µZj» ÉY] Ä¯ Ê/»Z´ÀÅ
] ¥ Á{ Å Ä¯ Ê¿Z» |À¿Z¼Å ,|Z] Ã|/ ¾/ÌÌ e Ì/a Y
Ã|Ì ª§YÂe Ä] « |Y ½Z|ÀÆ» » É Äf{ [ d¼Ì« ] w¿ /
|uYÁ cZ¬§YÂe ÄÌ^ |À¿YÂe Ê» {YÂ» Á ½Z/» cZ/¬§YÂe ,|À/Z]
. |ÀZ] Â¬»
. Ã|ÀÁ§ Z] ZêY dËË|» . ½Z¼Ìa ÉÃY{Y
¹Ô«Y É ÄÌ¸¯ ¶u ¶»Z , ½Z¼Ìa ¶§ Á ¶u Á ¶Ì/¼°e . ½Z¼Ì/a É Ä/¼eZy
. Ã|¿ ¦Ì¸°e ¾ÌÌ e
231
Ä»Z¿sÔY
,Ã| ÉËÄ»Z¿] {°¸¼ Z/] Ê/ «YÁ {/°¸¼ É Ä/ËZ¬» |À/ËY§ . µf/À¯
cÂ { Á ( ¶¼fv» ) ¾°¼» ÉZÅÄÀË³ Ê]ZËY ,ZÅ cËZ¤» ¶Ì¸ve
. \ZÀ» ÊuÔY ¹Y|«Y ¹Zn¿Y ZÌ¿
ÄÀËÅ [Zu É Ä»Z¿] Äf/~³ { . (CAP) µf/À¯ [Z/u É Ä»Z¿/]
ÊfËË|» µfÀ¯ É Ä¬¿ µfÀ¯ [Zu É Ä»Z¿/] . |/Ê/» Ã|Ì/»Z¿
Â«Á Ä /] É|À/]½Z/» Á Ä/m{Â] , Ã{Á|/v» ªÌ/¨¸e ½M { Ä/¯ d/Y
¾ËY . {Ë~aÊ» cÂ/ {/°¸ ¼ ÉÌ/³ ÃY|/¿Y ½M { Á {|¿ÂÌ/aÊ/»
ÉZm Z¯ d° ZfyZ Y \zfÀ» Ê/fËË|» Z/¬¿ { Z/ÅÄ»Z¿/]
. |¿ÂÊ» Ã{Y{
®Ë lËZf¿ Y ÉËÂe ÊËZ¼¿ Ê·fÀ¯ ÉZÅY{Â¼¿ . Ê/·fÀ¯ ÉZ/ÅY{Â¼¿
Y . |ÀZ]Ê» ¾Ì » Ê·fÀ¯ {Á|u ]Y] { Á ½Z» f/] { |À/ËY§
½M ZÌ¿ ZË |ÀËY § « ½{Â] µfÀ¯ dve » ¾ÌÌ e dÆm Z/ÅY{Â¼¿ ¾/ËY
. {ÂÊ» Ã{Z¨fY ºÌÀe Ä]
{Â» {°¸¼ ½{¯ Ye ºÅ ÂÀ» Ä] Ã| µZ¼Y cYÌ/Ì¤e . ÊuÔY ¹Y|«Y
. Ä»Z¿] Z] ÃÁa ÊeM Zf¿Y
ÉZÅdÌ·Z § ®e ®e Ä] ÄÀËÅ ÉZÅ{ÁM] Ìze .ÄÀËÅ É|À/] Ä/m{Â]
. Z¯
. ÃÁa É Äm{Â] { cYÌÌ¤e µfÀ¯ . ÄÀËÅ µfÀ¯
ÉY] ¹Ó ]ZÀ» ÉZÅ ÄÀËÅ Y ( {ÁM] ) ¾Ì¼ze ®Ë É ÄÌÆe . ÄÀË Å {ÁM]
. ÃÁa ÉZÅ dÌ·Z § ¶Ì¼°e
Y ½ZÀÌ¼Y µÂu ÂÀ» Ä] ÄfÂÌa Â«Á Ä] ÉZÅÄÀ/ËÅ . dÌ¨Ì¯ É ÄÀËÅ
, dÌ¨Ì¯ ÉËÄ»Z¿/] É Ã|¿Ì/³]{ d/Ì¨Ì¯ ÉZ/ÅÄÀ/ËÅ . d/Ì¨Ì¯
. |Z]Ê» ÉZ¯ ÃZ]Á{ Á dÌ¨Ì¯ ¾Ì¼e , dÌ¨Ì¯ µfÀ¯
Y ÉY ÄÀ//ËÅ É|» M Z//¯ d^//¿ . (CPI) ÄÀ//ËÅ {//°¸¼ yZ//
Y|¬» ÊÀÌ] Ìa ÉY] \¸£Y CPI . Ê «YÁ ÉZÅÄÀËÅ Ä] Ã|/ \/¯
Z¯ Ä] /Ë µÂ»/§ Y Ã{Z¨f/Y Z/] /Ë~a ½Z/°»Y É ÄÀ/ËÅ É Ä§Z/Y
dY ]Y] CPI . BAC/CPI = Äf§ZË ºÌ¼ e ¹Z¼eY É ÄÀËÅ : {ÁÊ»
. AC ] ºÌ¬e EV Z]
Â¿ ®Ë . (CPFF) Â¬» É Ä¼u·Y ªu É ÃÁÔ/ Ä/] Ä À/ËÅ ½Z¼Ì/a
½Z¼Ìa Âe Zn» ÉZÅÄÀËÅ ) Zn» ÉZÅÄÀËÅ Y|Ëy Ä¯ ½Z¼Ì/a
{Â Â¬» Y|¬» ®Ë É ÃÁÔ Ä] Y Ã|ÀÁ§ ( |¿{/³ Ê/» ¦Ë/ e
. |ËZ¼¿Ê» dyY{aZ] ( Ä¼u·Y ªu )
232
Ä»Z¿sÔY
½Z¼Ìa Â¿ ®/Ë . (CPIF) Ê¬ËÂe Ä¼u·Y ªu É ÃÁÔ Ä] ÄÀËÅ ½Z¼Ìa
¦Ë e ½Z¼Ìa Âe Zn» ÉZÅÄÀËÅ ) Zn» ÉZÅÄÀËÅ Y|Ëy Ä/¯
{Ây {Â Ã|ÀÁ§ Á |ËZ¼¿Ê» dyY{aZ] Y Ã|ÀÁ§ ( |¿{/³Ê/»
Y {°¸¼ É Ã| ¦Ë e ZÌ » Ä¯ |ËZ/¼¿Ê/» \/¯ ÊeÂ/ { Y
. {Z ª¬v»
É ÄÀ///ËÅ ¾///Ì] {Â///mÂ» cÁZ///ë ///Å / 1 . (CV) ÄÀ///ËÅ c///ËZ¤»
{ / 2 . dÌ·Z § ½M Ê «YÁ É ÄÀËÅ Z] dÌ· Z § ®Ë É Ã| É|À] Äm{Â]
EV-ACWP=CV
Ã| \¯ Y
Y É{Y| e ¶Ì¸ve Y a ÃÁa Ê¸¯ ½Z» c|» ÅZ¯ dÆm ¹Y|«Y . ¶Ì¸¬e
¾Ëf//Ì] µÂ//u ÉÃÂ//v¿ ¾//ÌÌ e ÉY//] ¾//°¼» ÉZ//ÅÄÀ//Ë³
. ÄÀËÅ ¾Ëf¼¯ Z] ½Z» c|» ÉZ Ã{§
Y Ã{Z¨fY Z] \¸£Y . Ê¿Yv] Ì» ÉÁ ] dÌ·Z § Å . Ê/¿Yv] d/Ì·Z §
Y ZÅdÌ·Z § Y Ê ] |ÀqÅ . {{³Ê» ¾ÌÌ e Ê¿Yv] Ì/» Á
|ÀZ] «YÁ Ê¿Yv] Ì» ] Ä°ÀËY ½Á|] ÉY ÃYÁ ªÀ/» /¿ Ä/¬¿
{Â» ÃÁ/a ¹Â/Æ¨» { c|/¿ Ä/] Ê/À » ¾/ËY ,|Àf/Å « Ê/¿Yv] »
. {Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY
¾ÌÌ e Y ÃÁa ½Z» c|» Ä¯ ZÅd/Ì·Z § Y ÉY Ä/Â¼n» . Ê/¿Yv] Ì/»
cÂ Ä] Ê¿Yv] Ì/» 0 Ó Â/¼ » É^/m µ|/» ®/Ë { . |À/À¯Ê/»
¾Ì » Y|¬» ®Ë ÉÁZ» ZË /e ®/qÂ¯ ÉÁZÀ/ Z/] Ê/ËZÅ d/Ì·Z §
¶¯ { Ì» ¾Ëe Ê¿ÓÂ Ì» ¾ËY . {{³Ê» ¦Ë e ( ¨ \/¸£Y )
. {Â Âm Ê¿Yv] Ì» Á Ä] . dY ÃÁa
¶Ì¸ve Z] Ä¯ Ä°^ ¶Ì¸v e ®Ì/À°e ®/Ë . (CPM) Ê/¿Yv] Ì/» Á
½YÌ» ¾Ëf¼¯ ÉYY{ ( Ì» ¹Y|¯ ) ZÅd/Ì·Z § Ê/·YÂe ¹Y|/¯ Ä°À/ËY
ÉY] ,|ÀfÅ ( ÉÁZÀ ½YÌ» ¾Ëf¼¯ ) É|À]½Z» É/Ë~a ¥Z/ ¿Y
¾Ëe{Á . {Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ÃÁa ½Z» c|/» Ê/ÀÌ] Ì/a
Á xËZe ®Ë Y Ã{Z¨fY Z] Á Ìa d¯u É Ä¸ÌÁ Ä] Z/ÅxËZ/e
d¯u ÉÄ¸ÌÁ Ä] Z/ÅxËZ/e ¾/ËeË{ . |¿Â/Ê/» Ä^/Zv» ¾/Ì »
0 Ó Â¼ » ) ¾Ì » ¶Ì¼°e xËZe ®Ë Y Ä¯ |¿{³Ê/» Ä^/Zv» Á /a
( |À¯Ê» Ä^Zv» Y ÃÁa ½ZËZa xËZ/e ¾/Ëe{Á Á Ì/a d/¯u
. {{³Ê» Z£M
¶Ì¼°e dÌ·Z § ®Ë Ä¯ ÉY Äv· Y Ê/¸ § {ÁM/] . Ê/¸ § ½Z/ËZa xËZ/e
. | |ÅYÂy
233
Ä»Z¿sÔY
|ÅYÂy Z£M dÌ·Z § ®Ë Ä¯ ÉY Äv· Y Ê¸ § {ÁM] . Ê¸ § Á xË Z/e
. |
ÃÁa ÊÅ{ Y³ ºfÌ ,½M Ze ZË ½M { Ä¯ ÊzËZe . (DD) Ã{Y{ xËZe
xËZe ¾ÌÀr¼Å . dY Ã{Â¼¿ ÄWYY Y dÌ Á Á Äf§³ ¹Zn¿Y ÉZ/ÅZ¯
. {ÂÊ» Ã|Ì»Z¿ m»
Y ºÌ¼e ®Ë Ä¯ dY ÉY{Â¼¿ ºÌ¼e dy{ . ºÌ¼e dy{ ¶Ì/¸ve
f{ { ÉZÅÄÀË³ ´Ë{ ZË ®Ë [Zzf¿Y ZiM Á cZuÔ» d/ve
Á Z//Å®//Ë Z//Ë cÓZ¼f//uY [ ºÌ¼//e d//y{ ] . |ËZ//¼¿Ê//» tË//e
ÉZÅºÌ¼e Á ZÅ{Y|ËÁ Ê¬À» Ì» Å ÉZÅ Y{Za Z/Ë Z/ÅÄÀ/ËÅ
. {Ì³Ê»]{ Y ÊeM
. {Â Âm {ÁM] Ä] . Ê « {ÁM]
¶]Z« Á Â¼¸» ,ÉÌ³ ÃY|¿Y ¶]Z« º¸« ZË ÄnÌ/f¿ ,¶/uZ» /Å . {ÁZf/{
®Ë Y Êz] ZË ÃÁa ®Ë ¶Ì/¼°e ÉY/] |ËZ/] Ä/¯ ÊnÀ/ dv/
{ÁZf{ Ä] ÃZY ÉY] Zy cÂ Ä] \/¸£Y . {{/³ |Ì/·Âe ÃÁ/a
ÃÁa Éf» ZË Y~³ ÄËZ» |ÌËPe Ä] Á» {ÁZf{ Ä¯ ÊmZy
. {ÁÊ» Z¯ Ä] ,dY
. {Â Âm Ê¬À» ÉÄ]Y Ä] . Ê´f]YÁ
®Ë ËZ¼¿ dÆm Ä¯ ¨ ½Z/»c|/» ÉYY{ d/Ì·Z § ®/Ë .ÉZ/n» d/Ì·Z §
ÉZÅdÌ·Z § .{ÂÊ» Ã{Z¨fY ÉY{/]ºÌ/e Á { Ê/¬À» ÉÄ/]Y
|À¿YÂf¿ Ê¬À» Ê]YÁ Ä¯ |¿Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» Ê»Z´ÀÅ ÉZ/n»
ºÌe dÌ·Z § Ê·Â¼ » ÉZÅY{] ®¼¯ Z] ¬¿ Ê/] Á ¶»Z/¯ cÂ/Ä/]
Ä¯ ÊËZÅ¾Ìqy cÂÄ] ÉËÂe ¿ Y ÉZn» [ÉZÅdÌ·Z §] .|¿Â/
.|¿ÂÊ» Ã{Y{ ½Z¿ ,{Y{ {ÂmÁ Y{] ®Ë ZÆ¿M {
ÉZÅÃÁ{ ËZ ZË cÔÌ e ¶»Z) Ê¿Z» ÉZÅÃÁ{ {Y| e .(DU) ½Z»c|/»
ZË dÌ·Z § ®Ë ¶Ì¼°e dÆm ZÌ¿ {Â/» ({Â/Ê/¼¿ ÉZ¯Ì/£ Ê/¿Z»
ÉZÅÄf¨Å ZË ÉZ¯ ÉZÅÁ cÂÄ] 0ÓÂ¼ » .ÃÁ/a Y /´Ë{ É/À
Éb ½Z» Z] d{Z¿ cÂÄ] cZ«ÁY ÊÅZ³ .{{/³Ê/» ½ZÌ/] ÉZ/¯
.{Â Âm Ôe Ä] ¾ÌÀr¼Å .{ÂÊ» ÄfZ´¿Y ½Z°Ë Ã|
½Á|] ÃÁa É|À] ½Z» ½{¯ ÃZ/eÂ¯ . ½Z/» c|/» ÉZ/ Ã{/§
ÄÌ¼Å ½Z» c|» ÉZ Ã{§ . ÃÁa É Ã{Á|/v» Y ¾f/Z¯
ÃÁa É ÄÀËÅ ËY§Y ¹¸f/» \/¸£Y Á d/Ì ¿ /Ë~a ½Z/°»Y
. |Z] Ê»
234
Ä»Z¿sÔY
¾//Ëe{Á Ê//¿Yv] Ì//» Á { . (EF) ½Z//ËZa xËZ//e ¾//Ëe{Á
®//Ë É Ã|//¿ ¶Ì//¼°e ÉZ//Å //z] Ä//¯ É//Ë~a ½Z//°»Y É Ä//v·
Ê//¿Z» {ÂÌ//« Á Ä°^// ªÀ//» ÉZÀ//^» //] ( ÃÁ//a Z//Ë ) d//Ì·Z §
Z ] |À¿YÂe Ê» ½ZËZa ÉZÅ xËZe ¾Ëe{Á . |¿Ë~a ½ZËZa |À¿YÂe Ê/»
ÌÌ¤e ÃÁ/a É Ä»Z¿/] { cYÌ/Ì¤e µZ/¼Y Á ÃÁ/a d§/Ìa
. |ÀËZ¼¿
É Äv· ¾Ëe{Á Ê¿Yv] Ì» Á { . (ES) Á xËZ/e ¾/Ëe{Á
( ÃÁa ZË ) dÌ·Z § ®Ë É Ã|¿ ¶Ì¼°e ÉZÅz] Ä¯ É/Ë~a ½Z/°»Y
. |¿Â Á |À/¿YÂeÊ/» Ê/¿Z» {ÂÌ/« Á Ä°^/ ªÀ/» ÉZÀ/^» /]
µZ¼Y Á ÃÁa d§Ìa Z] |À¿YÂeÊ/» Á/ ÉZ/ÅxËZ/e ¾/Ëe{Á
. |ÀËZ¼¿ ÌÌ¤e ÃÁa ÉÄ»Z¿] { cYÌÌ¤e
É Äm{Â] Z] ÃY¼Å Ã|/ ¹Z/n¿Y Ê/°ËÌ§ Z/¯ . (EV) Ã|/ \/¯ Y
¾°¼» ) ÄÀËÅ É Ã||ÌËPe ÉZÅ{ÁM] Â/¼n» . Z/¯ ¾/ËY [Â/»
Z//Ë ) ÉZ//Åd//Ì·Z § ÉY//] ( {Ì//³]{ Ì//¿ Y Z]// //z] d//Y
¾Ì » ÉY ÃÁ{ ¾/Ìu { Ã|/ ¶Ì/¼°e ( Z/Å d/Ì·Z § Y Ê/ËZÅ /z]
É ÄÀ//ËÅ ¾//ËY Y Ì//a .( ÃÁ//a Y Ä//v· ¾//ËY Z//e 0 Ó Â//¼ » )
ZË d/Ì·Z § ®/Ë ÉY/] (BCWP) Ã|/ ¹Z/n¿Y Z/¯ É Ã|/ Ä/m{Â]
. |Ê» Ã|Ì»Z¿ ZÅdÌ·Z § Y ÊÅÁ³
,Ã{Á|v» ÉZ ÄqZb°Ë ÉY] ÊÁ . (EVM) Ã| \¯ Y dËË|»
[ Á ] ¾ËY . ÃÁa {°¸¼ ÉÌ³ ÃY|¿ Y ÉY] Á ]ZÀ» Á É|À]½Z/»
Ê «YÁ É Ã| \¯ Y [ Y|¬» ] Z] Y Ã| ÉËÄ»Z¿] Z¯ Y|/¬»
¾ÌÌ e Ze |À¯Ê» ÄËZ¬» , dY Ã| ÄÀËÅ 0 Z / «YÁ Ä/¯ ÉY|/¬» Z/]
. |Z]Ê» Ä»Z¿] ª]Z» É|À] ½Z» Á ÄÀËÅ {°¸¼ ZËM |ËZ¼¿
ZË dÌ·Z § ®Ë ¶Ì ¼°e dÆm ZÌ¿ {Â/» Ê¿Z/¿Y ÉZ/Å|uYÁ {Y|/ e . Ô/e
Á |À»Z¯ ,dZ |À»Z¯ cÂÄ] 0 Ó Â¼ » . ÃÁa Y ´Ë{ ÉÀ
½Z» c|» Z] [Y ½M ] dËZ] Ê¼¿ . {Â Ê/» ½ZÌ/] Äf/¨Å |À/»Z¯ Z/Ë
. d§³ ÃZ^fY
ÄÂ¼n» ¶¯ ZË \Ì¯e ®Ë Ä¯ ÉY Ê¿Z^» ZË {YÂ» ,ZÅ z] Y Ê°Ë . /À
. |Å{Ê» ¶Ì°e Y
ZÅ½Z» c|» ÉY] 0 Ó Â¼ » . ¶¼fv» Ê= ¼¯ É ÄnÌf¿ ®Ë Y ÊÀÌ¼ze . {ÁM]
¾¼//f» |ËZ//] Ä//Ì¼Å Á {ÁÊ//» Z//¯ Ä//] ÃÁ//a ÉZ//ÅÄÀ//ËÅ Á
ÃY¼Å Ä] 0 Ó Â¼ » . |Z] ( |{ ± x µZj» ÉY] ) d«{ Y ÊËZÅ´¿Z¿
235
Ä»Z¿sÔY
Z¯ Ä] ( ÊnÀ ½Z°»Y ,Ê»ÂÆ¨» ,ÄÌ·ÁY ,µZj» ÉY] ) Ã|ÀÀ¯ ¦ÌÂe ®Ë
|¿Y{ ÊZy ÉZÅ Ã|ÀÀ¯ ¦ÌÂe É{]Z¯ ÉZÅÃÂu Êy] . {ÁÊ/»
, Ê³] ÉÄm{ {ÁM] ,µZj» ÉY] ) ÊZy d«{ {Á|u ´¿ZÌ/] Ä/¯
( Ê¿Z¼fyZ Á Ê|ÀÆ» ÉZÅÃÁa { Ê « {ÁM] Á Äm{Â] {ÁM]
. |ÀZ]Ê»
ÊÅÁ³ , dÌ·Z § ®Ë Y Zf¿Y {Â» Ê¸¯ É ÄÀËÅ . (EAC) ¹Z¼eY {ÁM/]
Z¯ É Ã| ¦ Ë e É Ã{Á|v» Ä¯ Ê»Z´ÀÅ ÃÁ/a Z/Ë Á Z/Åd/Ì·Z § Y
¹Z¼eY {ÁM] ÊÀÌ] Ìa ÉZ/Å®Ì/À°e f/Ì] . |/Z] Ã|/ ¶Ì/¼°e
ÉZÀ^» ] Ê¸Y É ÄÀËÅ {ÁM] ] ÊËZÅ ¶Ë| e Y |ÀeZ^ (EAC)
. ½ÂÀ¯Ze ÃÁa Ê «YÁ {°¸¼
®Ë ¶Ì¼°e ÉY] Zf¿Y {Â» Ê§ZY É ÄÀ/ËÅ . (ETC) ¶Ì/¼°e {ÁM/]
ÉZ/Å®Ì/À°e f/Ì ] . ÃÁ/a Z/Ë Á Z/Åd/Ì·Z § Y Ê/ÅÁ³ , d/Ì·Z §
{ÁM] ] ÊËZÅ ¶Ë| e Y |ÀeZ^
(ETC) ¶Ì¼°e {ÁM] ÊÀÌ] Ì/a
dÆm Ã|{ÁM] » ¾ÌÀr¼Å . ½ÂÀ¯Ze ÃÁa {°¸¼ ÉZÀ^» ] Ê¸Y
{ÁM] Á Ã| \¯ Y Ä] ¾ÌÀr¼Å . {Â/Ê/» Ã|Ì/»Z¿ «¶Ì/¼°e
. {Â Âm ¹Z¼eY
Ä¯ ÊËZÅ{Y|ËÁ ½M { Ä¯ Ä°^ ºÌe ®Ì/À°e ®/Ë . Ã/³ /] {Y|/ËÁ
ºÅ Ä] ÊËZÅY{] Z] ,|¿ÂÊ» Ã{Y{ ËZ¼¿ ( ZÅ Ã³ ZË ) ZÅÄ¿Zy Âe
®ÌÀ°e { . |ÀÅ{ ½Z¿ Y ZÅ{Y | ËÁ Â«Á Ê·YÂe Ze |¿Â/Ê/» ¶/Á
. {Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» Ä»Z¿] Ê]ZËY Á É´¿Z] Ê¸Y
ÉZm Ä] ) Ä»Z¿] Y Ê¸Y ÉZÅcËZ¤» ¶»Z ¬§ Ä¯ É|À . ÃËÁ Y/³
. |Z]Ê» ( ZÅ cË Z¤» ÉÄ¼Å
½{Â¼¿ ½ZÂa ºÅ ªË Y ÃÁa É|À]½Z» ÉZ Ã{§ . Ê/ÀË³ Ë/
,|¿ÂÊ» ¹Zn¿Y Ê·YÂf» cÂ Ä] Ê·Â¼ » d·Zu { Ä¯ ÊËZÅ dÌ·Z §
. ½Z¼fyZ Á ÊuY ¶j»
Y Ê°Ë Z] 0 Ó Â¼ » . dÌ·Z § ®Ë ¶Ì¼°e Ä] Â]» É Ä/v· . ½Z/ËZa xËZ/e
,Ã| É|À] ½Z/» ,Ã|/ {ÁM /] ,Ã|/ É/Ë Ä»Z¿/] ,Ê/ «YÁ {YÂ/»
. {{³Ê» ¦ÌÂe Ê¸ § ZË ¥|Å ,ZÀ^» ,¾ËeË{ ,¾Ëe{Á
. {Â Âm Ê¬À» ÉÄ]Y Ä] . (FF) ½ZËZa Ä] ½ZËZa
. {Â Âm Ê¬À» ÉÄ]Y Ä] . (FS) Á Ä] ½ZËZa
236
Ä»Z¿sÔY
Y ¡Z§ Y|Ëy Ä¯ ½Z¼Ìa Â¿ ®Ë . (FFP) d]Zi Â¬» d/¼Ì« ½Z¼Ì/a
½Z¼Ìa { Ä¯ Ä¿Â³ ½Z¼Å ) ¾/Ì » ÉY|/¬ » , Ã|À/Á§ ÉZ/ÅÄÀ/ËÅ
. |Ë Z¼¿Ê» dyY{a ÁY Ä] ( dY Ã| ¦Ë e
. {Â Âm d]Zi Â¬» d¼Ì« ½Z¼Ìa Ä] . Â¬» d¼Ì« ½Z¼Ìa
½Z¼Ìa Â¿ ®Ë .(FPIF) Ê¬ËÂe É Ä¼u·Y ªu Z] Â¬» d¼Ì« ½Z¼Ìa
Ã| ¦Ë e ½Z¼Ìa { Ä¯ Ä¿Â³ ½Z¼Å ) ¾/Ì » ÉY|/¬» Y|Ë/y Ä/¯
Ä¯ ÊeÂ { Ã|ÀÁ§ Á |ËZ¼¿ Ê/» d/yY{a Ã|À/Á§ Ä/] ( d/Y
Y|¬» ®Ë |¿YÂe Ê» ,{Z ª¬v» Y Ã| ¦Ë e {°¸¼ ÉZÅZÌ/ »
. |ËZ¼¿ \¯ [ ½M ] ] Ä§ZY
¾fyY|¿Y ÌyPe Ä] ½Á|] |¿YÂeÊ» dÌ·Z § ®Ë Ä¯ Ê/¿Z» Y|/¬» . ÉÁZÀ/
. |f§ZÌ] ÌyPe Ä] Á ¾Ëe{Á [ xËZe ] Y ÃÁ/a ½Z/ËZa xËZ/e
Á ÃÁa d§Ìa Z] |¿YÂeÊ» Á dY ÊZË É Ä^Zv » ®Ë ÉÁZÀ
Á ¶¯ ÉÁZÀ , É{YM . |À¯ ÌÌ¤e ÃÁa É Ä»Z¿] { cYÌÌ¤e µZ¼Y
Âm {YM ÉÁZÀ Ä] ¾ÌÀr¼Å . {ÂÊ» Ã|Ì»Z¿ Ì¿ Ì» ÉÁZÀ
. {Â
. {Â Âm ¹Z¼eY {ÁM] Ä] . ÊÀÌ] Ìa ÊËZÆ¿ ÉÄÀËÅ
¾//Ëe{Á Á Á// ÉZ//ÅxËZ / e ¾//Ëe{Á ÉÄ^//Zv» . Á Ì//a d//¯u
ÉZÅdÌ·Z § É Ä¼Å É Ã|¿ ¶Ì¼°e ÉZÅz] ÉY] ½ZËZa ÉZÅxËZe
. {Â Âm Á a d¯u Á Ä°^ ¶Ì¸ve Ä] ¾ÌÀr¼Å . Ä°^
. {Â Âm Ä°^ Ë Ä] . Ä°^ Ã{y
ÌyPe Ä] ½Á|] |¿YÂeÊ» dÌ·Z § ®Ë Ä¯ Ê¿Z» Y|¬» . (FF) {YM ÉÁZÀ/
É ÄYÁ Ê] ÉZÅdÌ·Z § Y ®Ë Å Á ¾ Ëe{Á [ xËZe ] ¾fyY|¿Y
. {Â Âm ÉÁZÀ Ä] ¾ÌÀr¼Å . |f§ZÌ] ÌyPe Ä] {Ây Y a
ZË z] ®Ë ÉZ/Å d/Ì·Z § µÁ R /» Ä/¯ É/Ë|» . ÉY Ä¨Ì/Á /Ë|»
( Ê//]ZËYZ] ,dyZ// ,Ê//|ÀÆ» ¶j//» ) Ê//ze É Ä¨Ì//Á
. |Z] Ê»
cÂ// Ä//] ½ZÀ//¯Z¯ Ä//¯ ÉY Ê¿Z»Z// ZfyZ// . ÉY Ä¨Ì//Á ½Z»Z//
,Ê]ZËYZ] ,|Ì·Âe µZj/» ÉY/] ) /ze Z/Y /] Ê/êY» Ä¸/¸
Ä//] {Â//y Ê//|ÀÆ» Ä//¯ - [ ÓZ//] ] t// { ÉY|]Z//u Á Ê//|ÀÆ»
. |¿ÂÊ» É|À] ÃÁ³ ( {ÂÊ» ºÌ¬e ÃÌ£ Á ©] ,®Ì¿Z°»
. {Â Âm ÉY Ä¸Ì» Y{Â¼¿ Ä] . d¿Z³ Y{Â¼¿
237
Ä»Z¿sÔY
ÉY Ä¨ÌÁ {]Z¯ ÉYY{ ¹Ô«Y Ìze dÆm Ä¯ ÉY Ä¬^ ZË Äf{ . Ä/m{
½Z°ËÌ£ ÊfÌ¨Ì¯ cZ»Y·Y ÉYY{ Ê·Á ( °q µZj» ÉY] ) ½Z/°Ë
Y ÊeÁZ¨f» Ë{Z¬» ¶]Z¬» { ¦¸fz» ÉZÅ°q dY ¾°¼» 0 Ô j/» )
. {ÁÊ» Z¯ Ä] ( |ÀZ] ÄfY{ d»ÁZ¬» ÁÌ¿
®ÌÀ°e ®/Ë . (GERT) Ê°Ì§Y³ Ê/]ZËY Á É/´¿Z] ®Ì/À°e
Ê¬À» ]YÁ Ê Á Ê/·Z¼fuY µZ/¼Y Ä/¯ Ä°^/ ¶Ì/¸ve
Zn» Y ( |¿Â¿ ¹Zn¿Y ZÅ dÌ·Z § Êy] dY ¾/°¼» ,Ê/À Ë )
. |¿Y{ Ê»
Ä¯ ê» ÉZÅdÌ·Z § Y ÊÅÁ³ ) ÄÔy ZË Ê/¸¯ d/Ì·Z § ®/Ë . Â»Z/Å
ÄÔy t { Á |¿Â/Ê/» Ã{Y{ ½Z/¿ d/Ì·Z § ®/Ë ½YÂÀ/Ä/]
ZË ÄfY{ Ê¸yY{ Ê·YÂe dY ¾°¼» Â»ZÅ ®Ë .( |¿ÂÊ» Y/³
. {Â Âm Ä°^ Ë ZË ÃÁa Ë Ä] ¾ÌÀr¼Å . |Z] ÄfY|¿
¶Ì·{ Ä] 0 Ó Â¼ » ZÅªÌ¸ e . Ä°^/ Ì/» { Äf/YÂyZ¿ Ä/¨«Á ®/Ë . ªÌ/¸ e
{ZnËY Ê¬À» ]YÁ Y ÊÂa ºq Z/Ë Z/Åd/Ì·Z § ¾/f§´¿ /¿{
. |¿ÂÊ»
½Z ¨¿ É} ÉY] ,ZÌ¿ {Â» cZÔY «Â» Ä] ½{Â¼¿ ºÅY§ . cZÔY ËÂe
. ÃÁa
. Ä¸u» ZË ÃÁa \ËÂe . Z£M
Y { cYÌÌ¤e ½{Â¼¿ ²À/ÅZ¼Å . cYÌÌ¤e É ÄqZb/°Ë µf/À¯
. ÃÁa
.{Â Âm Ã|\¯ Y Ä] :É|À]½Z»/ÄÀËÅ ÉÄqZb°Ë ÊÅ{Y³
s dYÂy{ µ{Z » 0ÓÂ¼ » sÔY ¾ËY .(IFB) ZÆ] {ZÆÀÌa ÉY] cÂ/{
ÉZÅÃÂu Y Êy] { dY ¾°¼» {ÂmÁ ¾/ËY Z/] .|/Z]Ê/» É{ZÆÀ/Ìa
.|Z] ÉeªÌ«{ ZË eZy Ê¿Z » ÉYY{ sÔY ¾ËY É{]Z¯
. {Â Âm Ê¸Y É|À]½Z» Ä] . É|Ì¸¯ {Y|ËÁ É|À]½Z»
ZÌ¿ a É Ä¨Ì/Á Ä/] Ä/¯ Ê/¬À» É Ä/]Y { ÄÌuÔ/Y ®/Ë . /yPe
½ZËZa Ê´f]YÁ ®Ë { µZj» ½YÂÀ Ä] . |À¯Ê» ¶¬fÀ» Y ÉÌ/yPe
10 Ze |¿YÂe Ê¼¿ ZÌ¿ a dÌ·Z § ,ÃÁ 10 yPe ®Ë Z] Á Ä]
Ä] ¾ÌÀr¼Å . {Â Á ZÌ¿ Ì/a [ d/Ì·Z § ] ½Z/ËZa Y /a Á
. {Â Âm ¹|¬e
É Äv· ¾ËeË{ Ê¿Yv] /Ì» Á { . (LF) ½ZËZa xËZ/e ¾/ËeË{
ÌyPe Ä] ½Á|] |/¿YÂeÊ/» d/Ì·Z § ®/Ë Ä/¯ É /Ë~a ½Z/°»Y Ê/¿Z»
238
Ä»Z¿sÔY
( Ã Áa ½ZËZa xËZe 0 Ó Â¼ » ) z» Ê¸Y É Ä/ «YÁ ®/Ë ¾/fyY|¿Y
. {Â ¶Ì¼°e
É Äv· ¾ËeË{ Ê¿Yv] Ì» Á { . (LS) Á xËZe ¾/ËeË{
ÌyPe Ä] ½Á|] |¿YÂe Ê» d/Ì·Z § ®/Ë Ä/¯ É /Ë~a ½Z/°»Y Ê/¿Z»
( ÃÁa ½ZËZa xËZe 0 Ó Â¼ » ) z» Ê¸Y É Ä «YÁ ®Ë ¾/fyY|¿Y
. {Â Z£M
ZÌ¿ a É Ä¨ÌÁ Ëe Ä¯ Ê¬À» É Ä]Y { ÄÌuÔY ®/Ë . ¹|/¬e
Ä] ½ZËZa Ê´f]YÁ ®Ë { µZj» ½YÂÀ/ Ä/] . {Z/ Ê/» ¾/°¼» Y
Á 10 |¿YÂe Ê» ZÌ¿ a dÌ·Z § ,ÃÁ 10 ¹|¬e ®Ë Z] Á/
yPe Ä] ¾ÌÀr¼Å . {Â Á ZÌ¿ Ìa [ dÌ·Z § ] ½ZËZa Y Ìa
. {Â Âm
ZÅÄfyÂ»M . {{³Ê» \¯ ÃÁa ÉYmY |ÀËY§ Y Ä¯ Ê¿Y{ . Z/Å Äf/yÂ»M
¾ÌÀr¼Å [ ZÅ ÄfyÂ»M ] . |¿Â ÄfyZÀ ÉY Ä/v· /Å { |À/¿YÂe Ê/»
. |¿{³Ê» [Âv» ÃÁa ÉÄ¬]Z ½YÂÀ Ä]
Z] Ä]Y ,µZj» ÉY/] ) ½Z^Ìf/a Â/¿ Y Ê/fÌ·Z § . (LOE) Ô/e t/
ÄfÂÌaZ¿ ÉZ¯ ÉÌ³ ÃY|¿Y ÉY] 0 Z vÌme Ä¯ ( Ã|ÀÁ§ ZË Éf/»
ÉÃÁ{ ®Ë { dÌ·Z § Y Ê¿Z°Ë w¿ Z] 0 Ó Â¼ » . |Z]Ê¼¿ \/ZÀ»
¾Ì » |À¯Ê» Ê¿Z^Ìf/a Z/Æ¿M Y Ä/¯ Ê/ËZÅ d/Ì·Z § Z/] Ä/¯ Ê/¿Z»
. { Â Ê» ¦ÌÂe ,{{³Ê»
. {Â Âm ]ZÀ» tÌe Ä] . tÌe
,®¸¼e ÉZÅÄÀËÅ ¾f§³ ¿{ ¹Â/Æ¨» . cZÌu ÉÄy/q Ê/]ZË ÄÀ/ËÅ
. ¦¸fz» ÉZÅÄÀË³ Ê]ZËY ¹Z´ÀÅ { \Ëze Á ÉY{] ÃÆ]
ZË |À¯Ê» |Ì·Âe µÂv» ®Ë 0 Z «YÁ Ä¯ ÊÅÁ³ Å /Ë|» / 1 . ¦/ /Ë|»
. ÉY Ä¨ÌÁ Ë|» ®Ë / 2 . |Å{Ê» ¹Zn¿Y d»|y ®Ë
. {Â Âm Ê¬À» ÉÄ]Y Ä] . ]Y
. {Â Âm Ä°^ ªÀ» Ä] . ªÀ»
. {Â Âm ÃÁa ÉÄ°^ Y{Â¼¿ Ä] . Ê¬À» Y{Â¼¿
®Ë ¾Ì] ZË ÃÁ/a d/Ì·Z § Á{ ¾/Ì] Ê´f/]YÁ ®/Ë . Ê/¬À» ÉÄ/]Y
É Ä]Y Ä] ¾ÌÀr¼Å . ÃÁa Ê¬À» Ê¸Y ÉÄ «YÁ ®Ë Á d/Ì·Z §
Ë~a ½Z°»Y Ê¬À» É Ä]Y Â¿ ZÆq . {Â/ Â/m ÉZÌ/¿ Ì/a
: Y |ÀeZ^
239
Ä»Z¿sÔY
Z¯ ¶Ì¼°e Ä] ZÌ¿ a [ d/Ì·Z § ] Z/¯ Z/£M / Á/ Ä/] ½Z/ËZa
. dY Äf]YÁ ZÌ¿ Ìa [ dÌ·Z § ]
Z¯ ¶Ì¼°e Ä] ZÌ¿ a [ dÌ·Z § ] Z¯ ¶Ì¼°e / ½Z/ËZa Ä/] ½Z/ËZa
. dY Äf]YÁ ZÌ¿ Ìa [ dÌ·Z § ]
Z¯ Z£M Ä] ZÌ/¿ /a [ d/Ì·Z § ] Z/¯ Z/£M / Á/ Ä/] Á/
. dY Äf]YÁ ZÌ¿ Ìa [ dÌ·Z § ]
Z¯ ] Z£M Ä] ZÌ¿ a [ dÌ·Z § Z/¯ ] ¶Ì/¼°e / ½Z/ËZa Ä/] Á/
. dY Äf]YÁ ZÌ¿ Ìa [ dÌ·Z §
ZÅÄyq . {~³Ê/» Ã/³ ®/Ë Y Z/] Á{ Ä/¯ Ä°^/ Ì/» ®/Ë . Äy/q
½Âr¼Å Ä°^ ¶Ì¸ve ÊfÀ ÉZÅ®ÌÀ°e Y Ã{Z¨fY Z] |À/¿YÂeÊ/¼¿
¶Ì¸ve Ä»Z¿] Ê/]ZËY Á É/´¿Z] ®Ì/À°e Á Ê/¿Yv] Ì/» Á
Zn» Ê/°Ì§Y³ É/´¿Z] Á Ê/]ZËY ®Ì/À°e { Z/ÅÄy/q . |¿Â/
. |ÀZ]Ê»
Ê¸Y ËZ«Á Á ZÅdÌ·Z § Ä¯ Ê¸¯ t É|À]½Z» ®/Ë . Ê¸Y É|À]½Z»
Ê¸Y ÉÄ «YÁ É|À]½Z» Ä] ¾/ÌÀr¼Å . |/Å{ Ê/» ½Z/¿ Y É|Ì/¸¯
. {Â Âm
. {Â Âm Ä°^ ¶Ì¸ve Ä] . ÊZË ¶Ì¸ve
ÉY] ÃÁa Ë|» ½M { Ä¯ Ê¿Z»Z ZfyZ Å . ÊËeZ» ½Z»Z/
Ìze ÃÁa Ä] Ä¯ É{Y§Y Z¯ dËY|Å Á Z/Å d/ËÂ·ÁY ¾/ÌÌ e
ºÌÆ//e ÉY Ä¨Ì//Á ½Y//Ë|» Z//] Y dÌ·ÁR//» ,|¿Â// Ê//» Ã{Y{
. |ËZ¼¿ Ê»
{ÁZf{ ®Ë ¶Ì¼°e 0 Ó Â¼ » -ÃÁa { ºÆ» {Y|ËÁ ®Ë . Ê¸/Y É Ä/ «YÁ
. Ã|¼
Ê¸Y ËZ«Á Ä¯ Ê¸¯ t É|À]½Z» ®/Ë . Ê¸Y É Ä «YÁ É|À/] ½Z/»
. {Â Âm Ê¸Y É|À]½Z» Ä] ¾ÌÀr¼Å . |Å{Ê» ½Z¿ Y Ã|¼
. {Â Âm ®Ë ¶Ë| e Ä] . ¶Ë| e
ÄËZ¬» { 0 Ó Â¼ » ÃÁa {° ¸¼ ÊÅ{ Y³ Á ¶Ì¸ve ,ÉÁM{/³ . cZ¿
. Ä»Z¿] Z]
lËZf¿ Y ËÂe ®Ë ÉÄ^Zv» ÂÀ» Ä] Ä¯ Ê/°ÌÀ°e . Â·Z¯ d¿Â» ¶Ì/¸ve
Ä] . |Å{Ê» ¹Zn¿Y Z] ¾Ë|Àq Y ÃÁa ÉZ/ ÄÌ^/ ®/Ë ¶¼f/v»
. {Â Âm ÉZ ÄÌ^
. {Y{ Ê¯|¿Y ¶¯ ÉÁZÀ Ä¯ ÊfÌ·Z § . Ê¿Yv] Ä^ dÌ·Z §
240
Ä»Z¿sÔY
. {Â Âm ÃÁ a É Ä°^ Y{Â¼¿ Ä] . Ä°^
Á Á ÉZÅxËZe ¾ËeË{ Á ¾Ëe{Á ÊËZZÀ |ÀËY§ . Ä°^/ ¶Ì/¸ve
¾ÌÀr¼Å . ÃÁa ÉZÅdÌ·Z § É Ã|¿ ¶Ì¼°e ÉZÅz] ÉY/] ½Z/ËZa
®ÌÀ°e Á Ä»Z¿] Ê]ZËY Á É´¿Z] ®ÌÀ°e , Ê¿Yv] Ì» Á Ä/]
. {Â Âm Ê°Ì§Y³ Ê]ZËY Á É´¿Z]
Ä°^ Y{Â¼¿ ®Ë Ä¯ [ZÅ ]dÌ·Z § ÉZÅ Ê´f]YÁ ÄÂ¼n» . Ä°^/ ªÀ/»
. |ÀÅ{Ê» ¶° Y ÃÁa
Y{Â¼¿ ®Ë { ¶f» ÉZÅdÌ·Z § Y ÄfÂÌa É ÄÂ¼n» /Å . Ä°^ Ì»
. ÃÁa É Ä°^
Ä] Ä¯ µZeY É Ä¬¿ ®Ë ,ÃÁa ®Ë É Ã|ÀÀ¯ ¦Ë e Z/¬¿ Y Ê/°Ë . Ã/³
¾ÌÀr¼Å . |Z] Ã| ¶f» ´Ë{ Ê´f]YÁ Ây ÉÄ¼Å ZË Êy]
. {Â Âm ÉZÌ¿ Ìa ºÌe Á Á ÉY{] ºÌe Á Ä]
. {Â Âm {ÁM] Ä] . Ê³] ÉÄm{ {ÁM]
Ä//¯ ÃÁ//a ½Z»Z// Y Ê//ËZ¼¿ . (OBS) ½Z»Z// d//° ZfyZ//
ÉZÅ|uYÁ Ä] Y ÉZ¯ ÉZÅÄf] Ä/¯ {{/³Ê/» ºÌ/Àe ÉY Ä/¿Â³ Ä/]
. |ËZ¼¿ ê» Ê¿Z»Z
,ZÅ ¬¿ ÉY~/³YÁ Á É Z/|Àf» ,ÊËZ/ZÀ . Ê¿Z»Z/ É/Ë Ä»Z¿/]
. ÃÁa ÊÅ{ Y³ ]YÁ Á ZÅdÌ·Á R »
. {Â Âm ¹|¬e Ä] . Ê¿ZÂa ºÅ
¾Ì] ÉZ»M É Ä]Y ®Ë Y Ä¯ {ÁM] ®ÌÀ°e ®/Ë . ®Ëf/»YZa {ÁM/]
{ ]//» cÂ//§ µZj//» ÉY//] ) ZÅÌ//¤f» ËZ// Á Äf//~³ ÉZ//ÅÃ{Y{
ÉY] ( Y/§Y ¹/¿ É Ä /Âe { [Ä»Z¿/] ] |/¯ ÉZÅ/ , ½Z¼fyZ/
. |À¯Ê» Ã{Z¨fY {ÁM] ®Ë ÉÄ^Zv»
Á Ã| \e» Â«Á cZ §{ ZY ] Ä¯ ¹Y³Âf/ÌÅ ®/Ë . ÂeZ/a Y{Â/¼¿
Ã| ÊËZZÀ d¸ Å /Âe Ã|/ |Ì/·Âe lËZf/¿ {Y|/ e ´¿Z/¿
. |Z]Ê»
ÉÄ°^ Y{Â¼¿ ®Ë { Ê·YÂf» Á ê» ÉZÅdÌ·Z § Y ÉY Ä/Â¼n» . Ì»
. ÃÁa
Z] ÉYÂ» ÉZÅÌ» ½M { Ä¯ É|À]½Z» { Ã³ ®Ë . Ì/» Ê/ËY´¼Å
ZÅ¶ËÂe ZË ZÅÌyPe Ã³ ½M { . |¿|¿ÂÌaÊ» ºÅ Ä] ZË Ã| ¹Z£{Y ºÅ
¶Ì¸ve { . |¿Y|¿Y ÌyPe Ä] Y ÃÁa |À¿YÂeÊ» Y´¼Å Ì» /Å Z/Ë
241
Ä»Z¿sÔY
Ä¬¿ ¾ËY { | ¿YÂeÊ» Ê³] ® Ë ,É|À]½Z» ®Ë ®/Ë Ê/¼¯
. |Å{ w
. {Â Âm ÉÁZÀ Ä] . Ì» ÉÁZÀ
Z¯ Y|¬» , |{ cÂ] Ä/¯ {ÁM/] ®/Ë . (PC) ¶Ì/¼°e |/{
½ZÌ] Y ZÅ dÌ·Z § Y ÊÅÁ³ ZË dÌ·Z § ÉÁ /] Ã|/ ¶Ì/¼°e
. |À¯ Ê»
µfÀ¯ ÂÀ» Ä] Ä¯ Ã||ÌËPe É Ä»Z¿] ®Ë . {°¸¼ ÉÌ³ ÃY|¿Y ÉZÀ^»
. |¿ÂÊ» ÄËZ¬» ½M Z] ZÅ¥Yv¿Y ,ÊfËË|»
[ |ÀËY§ ] ¾ËY . {°¸¼ cZÔY Z f¿Y Á ÉÁM{/³ . {°¸¼ ÊÅ{ Y³
Á d§//Ìa ÉÌ//³ ÃY|//¿Y ,dÌ //Á Ê//Å{ Y//³ ÉÃ|¿Ì//³]{
. |Z]Ê» ÊÀÌ] Ìa
ÃÁa Z¯ ¹Zn¿Y { 0 Z¼Ì¬f» ¿ZÀ¯Z¯ Ä/¯ Êf¯/ . Ê/ËYmY ½Z»Z/
. |ÀfÅ Ì³{
É Ä°^ Y{Â¼¿ Ä] ½{Y{ ZmY ÉY] 0 Ó Â¼ » sÔY ¾/ËY . c/a Y{Â/¼¿
Ä] ca ÊfÀ ¦Ë e ÉY] . {Ì/³Ê/» Y/« Ã{Z¨ f/Y {Â/» ÃÁ/a
. {Â Âm Ä»Z¿] Ê]ZËY Á É´¿Z] ®ÌÀ°e
. {Â Âm ÃÁa ÉÄ¸u» Ä] . Ä¸u»
.{Â Âm Ã|É|À]½Z» ½ZËZa xËZe Ä] .(PF) Ã|ÉËÄ»Z¿] ½ZËZa xËZe
.{Â Âm Ã|É|À]½Z» Á xËZe Ä] .(PS) Ã|ÉËÄ»Z¿] Á xËZe
ÃY¼Å Ä] Ã| É|À]½Z» Ê/°ËÌ§ Z/¯ . (PV) Ã|/ É/ËÄ»Z¿/] Y
Y Ìa . Ã| É |À] ½Z» Z¯ ½M ¹Zn¿Y ÉY] Ã|/ \ËÂ/e É Ä/m{Â]
|Ê» Ã|Ì»Z¿ « Ã| É|À]½Z» Z¯ É Ã| Ä/m{Â] É ÄÀ/ËÅ » ¾/ËY
. (BCWS)
½M { Ä¯ Ä°^ ºÌe ®ÌÀ°e ®/Ë . (PDM) ÉZÌ¿ Ìa ºÌ/e Á
ÂÀ»Ä] ZÅdÌ·Z § . |¿ÂÊ» Ã{Y{ ½Z¿ ( Ã³ ZË ) ]» Z] ZÅdÌ ·Z §
//]YÁ Z//] ,|¿{//³ Y//mY ½M ª^// |ËZ//] Ä//¯ Ê//·YÂe ½{Y{ ½Z//¿
. |¿YÃ| ê» ÉZÌ¿Ìa
®Ë ÉY] ÉZÌ¿ Ìa ºÌe Á { sÔY ¾/ËY . ÉZÌ¿ Ìa É Ä/]Y
{]Z¯ { µZu Å Ä] . {Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» Ê¬À» ÉÄ/]Y
,ÉZÌ¿ Ìa É Ä]Y ,Ã{Z¨fY {Â» ºÌe Á Y ¿ ¥ Ê¸ §
{Â» ´Ë|°Ë ÉZm Ä] ÉY Ã{f³ Â Ä] Ê´f]YÁ Á Ê¬À» ÉÄ]Y
. |¿Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY
242
Ä»Z¿sÔY
®Ë Ä] Ä¯ ÊfÌ·Z § , ÉY{] ºÌe Á { / 1 . ZÌ/¿ Ì/a d/Ì·Z §
dÌ· Z § , ÉZÌ¿ Ì/a ºÌ/e Á { / 2 . {Â/ Ê/» {YÁ Ã/³
. O |^»
| ] Á{ \Ì¯e ªË Y Ä¯ µÁY|f» Á ®Ë . ÌiPe Á µZ¼fuY Ë/eZ»
{ ÃÁa ¥Y|ÅY ] Ìi P e Á Â«Á µZ¼fuY [ Ê/À Ë ] - ®/Ë ®/Ë
®Ë ZËM Ä¯ ¾ËY ¾ÌÌ e ÉY] ,|/Å{ w [®/Ë] ½M Ä/¯ ÊeÂ/
.[ {ÁÊ» Z¯ Ä] ] ,{{³Ê» [Âv» ÓZ] ZË Âf» ,¾ÌËZa
|ËZ] Ê¿Z» Äq { Á ÉÌq Äq Ä°À/ËY ¾/ÌÌ e . cZ/¯Y|e É/ËÄ»Z¿/]
. {Â Y|e
d»|y ZË µÂv» ®Ë Ä¯ ÊËZÅ{¯Z¯ Á ZÅÊ³ËÁ . µÂv» É Ã{Á|/v»
. |ÀÀ¯Ê» z» Y
dËË|» ²ÀÅZ¼Å ÉY Ä¿Â³ Ä] Ä/¯ ^/e» ÉZ/Å ÃÁ/a Y Ê/ÅÁ³ . Ä»Z¿/]
Ì//¿ Y ÉZ//m Z//¯ Y É//À 0 Ó Â//¼ » Z//ÅÄ»Z¿//] . |¿Â//Ê//»
. |¿Ì³Ê»]{
ÉÄ°^ ¶Ì¸ve ®ÌÀ°e ®Ë . (ca) Ä»Z¿] Ê]ZËY Á É´¿Z] ®Ì/À°e
{ Ä//¯ Ê//»Z´ÀÅ Ä//¯ Ä»Z¿//] ½Z//» c|//» {ÁM//] ÉY//] Y//³{Y|ËÁ
,|Z] ÄfY{ {ÂmÁ dÌ « ¹| dÌ·Z § Å ½Z» c|/» ÉZÅ{ÁM/]
Ã{Z¨fY Ê¿Yv] Ì» Á Y ca . {Ì³Ê» Y/« Ã{Z¨f/Y {Â/»
Ê¿Á ¾Ì´¿ZÌ» Y Ä¯ {Ì³Ê» Z¯ Ä] Y ÊËZÅ ½Z/» c|/» Á |À/¯Ê/»
Ä^Zv» ¾Ëe ¶¼fv» Á Ä¿ZÀÌ]|] ,Ä¿ZÀÌ] Ây ½Z» c|» ÉZÅ{ÁM]
Y ¥Yv¿Y ,Ì» ÉZÅdÌ·Z § ÉZÅ½Z» c|» ½M Y c/a . |/¿Y Ã|/
¶Ì¸ve Á ½YÂÀ Ä] ca . |À¯Ê» Ä^Zv» Y ¶Ì¼°e 5 x ËZe 5 ZÌ »
. {ÂÊ» ÄfyZÀ Ì¿ cZv·
Zf°Ë ÉY ÄnÌf¿ ZË d»|y ,µÂv» {ZnËY ÂÀ»Ä ] Ä¯ Êf«Â» ÊÔe . ÃÁa
. {ÂÊ» |Æ e
{ÂmÁ 0 Z ¼ , Ã| {Z |Y Ë|» Âe Ä¯ Ê/¯|» . ÃÁa ÂÀ»
ÃÁa Ë|» Ä] [ |À ] ¾/ËY Á . |À/¯ Ê/» \ËÂ/e Y ÃÁ/a ®/Ë
ZÌfyY ÃÁa ÉZÅ dÌ·Z § Ä/] Ê¿Z»Z/ ]ZÀ/» Ì/ze ÉY/]
. |Å{ Ê»
Ä//¯ ÃÁ//a d//ËË|» Y ÉY Ä Â¼n»//Ë . ÃÁ//a cZZ^//eY d//ËË|»
,|Ì·Âe Y ½ZÀ/Ì¼Y µÂ/u d/Æm ¹Ó ÉZÅ|À/ËY§ É Ã|¿Ì/³]{
//«Â» Ä//] Á \//ZÀ» Ê//ËZÆ¿ ºÌ//Àe Á ÃÌ//y} ,Z//f¿Y , É ÁM{//³
243
Ä»Z¿sÔY
//] ¶¼ f / » [ //¿Y{ ÉÃÂ//u ] ¾//ËY . |//Z]Ê//» ÃÁ//a cZ//ÔY
Á {°¸¼ ÊÅ{ Y/³ , cZ/ÔY /ËÂe ,cZZ^/eY É/ËÄ»Z¿/]
. |Z]Ê» ÉY{Y É Ä¼eZy
Ä//¯ ÃÁ//a d//ËË|» Y ÉY ÄÂ¼n»//Ë . ÃÁ//a ÉÄÀ//ËÅ d//ËË|»
¶Ì¼°e Y ½ZÀÌ¼Y µÂu ÉY] ZÌ¿ {Â» ÉZÅ|ÀËY§ ÉÃ|¿Ì³]{
] ¶¼f» [ ¿Y{ ÉÃÂu ] ¾ËY . |Z] Ê» [Â» É Äm{Â] Z] ÃÁ/a
µfÀ¯ Á ÄÀËÅ É|À] Ä/m{Â] , ÄÀ/ËÅ {ÁM/] , ]ZÀ/» É/ËÄ»Z¿/]
. dY ÄÀËÅ
Ä¯ ÃÁa dËË|» Y ÉY ÄÂ¼n»/Ë . ÃÁ/a Ê¿Z/¿Y ]ZÀ/» d/Ë Ë|»
¾Ëe z]iY Ä] Ê/]ZË d/{ ÉY/] ¹Ó ÉZÅ|À/ËY§ ÉÃ|¿Ì/³]{
[ ¿Y{ É ÃÂu ] ¾ËY . |Z] Ê/» ÃÁ/a { Ì/³{ {Y/§Y Y É/] Z¯
ÉÄ Âe Á Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ [~m , Ê¿Z»Z ÉËÄ»Z¿] /] ¶¼f/»
. |Z]Ê» ºÌe
Ä//¯ ÃÁ//a d//ËË|» Y ÉY ÄÂ¼n»//Ë . ÃÁ//a Ê/ ´qZb°Ë d//ËË|»
Y ½ZÀ//Ì¼Y µÂ//u d//Æm Ä//¯ d//Y Ê//ËZÅ|ÀËY§ ÉÃ|¿Ì//³]{
¾ËY . |ÀfÅ ZÌ¿ {Â» ÃÁ/a ¦¸f/z» /ZÀ \/ZÀ» Ê/´ÀÅZ¼Å
É Ä»Z¿] ÉYmY , ÃÁa É Ä»Z¿] ¾ËÂ°e ] ¶¼f» [¿Y{ É ÃÂu ]
. |Z]Ê» cYÌÌ¤e É ÄqZb°Ë µfÀ¯ Á ÃÁa
¹Z¿ Ä¯ ÃÁa Ê·YÂf» 0 Ó Â¼ » ¶uY» Y ÉY ÄÂ¼n» . ÃÁa cZÌu É Äyq
ÉZÅ½Z»Z ZË Á ½Z»Z Ê·fÀ¯ ÉZÅZÌ¿ Ä/] Äf/] Z/Æ¿M {Y|/ e Á
. {ÂÊ» ¾ÌÌ e ÃÁa { Ì³{
Á ZÅY]Y ,Z/Å cZ/Æ» ,/¿Y{ ÉÌ/³Z¯ Ä/] . (PM) ÃÁ/a d/ËË|»
c Z»Y·Y ª¬ve ÂÀ» Ä] ÃÁ/a ÉZ/Å d/Ì·Z § ÉY/] Z/Å ®Ì/À°e
. ÃÁa
dY Ê¸¯ ÊuÔ/Y . (PMBOK ® ) ÃÁa dËË|» ¿Y{ É Ã°Ì/a
tËe Y ÃÁa dËË|» É Ä§u { {ÂmÂ» ¿Y{ É ÄÂn» Ä¯
Á Ê°//a ,©Â//¬u ¶j//» Z//Å Ä§//u ËZ// ½Â//r¼Å . |À//¯ Ê//»
Ä¯ Ê¿ZÌÅZ´¿Y{ Á ¾Ìzf» ] ¿Y{ É Ã°Ìa ¾ËY ÉY|]Zu
. dY Ê°f» ,|ÀÅ{ Ê/» Ê/«e Y ½M Á |À/À¯ Ê/» Ã{Z¨f/Y ½M Y
Ä¯ Ã| cZîY ÊfÀ ÉZÅ ÃÂÌ ÃÁa d/ËË|» /¿Y{ É Ã°Ì/a
Á Ä¿Z«Ôy ÉZÅ ÃÂÌ Â ¾Ì¼Å Á |¿Â Ê» Ã{/] Z/¯ Ä/] ZÌ/]
244
Ä»Z¿sÔY
Y ,|¿Y Ã|/Ë{ {Â/y Ä/] Y É/e{Á|v» É Ã{Z¨f/Y Ä/¯ Äf§/Ìa
. {Ì³ Ê»]{
Âe Ä¼¸¯ ªÌ«{ ÊÀ » Ä] Ä¯ É{§ . (PMP ® ) ÃÁa dËË|» ÉY Ä§u
. dY Äf§³ Y« |ÌËPe {Â» (PMI ® ) ÃÁa dËË|» ¾¼n¿Y
Ä¯ ÉeÂÌb»Z¯ É{]Z¯ ÉZÅÄ»Z¿] Y ÉY Äf/{ . ÃÁa dËË|» Y§Y ¹¿
É|À]½Z» Á ÄÀËÅ µfÀ¯ Á ÉËÄ»Z¿] Ä] ®¼¯ ÉY] ÃËÁ Â Ä]
. |¿ YÃ| ÊuY ÃÁa
ÉZÅ dÌ·Z § { 0 Z¼Ì¬f» Ä¯ ÃÁa ºÌ/e ÉZ/Y . ÃÁ/a d/ËË|» ºÌ/e
ºÌe ,e ®qÂ¯ ÉZÅ ÃÁa Ê ] { . |ÀZ]Ê» Ì³{ ÃÁa dËË|»
Y ÃÁa ºÌe ÉZY ¹Z¼e ÉZn» cÂ Ä] |¿YÂeÊ» ÃÁa d/ËË|»
. {Â ¶»Z
® / Ë d / Ë Ë | » / ] Y ] { µ Á R / » É { / § . ( P M ) Ã Á / a /Ë | »
.ÃÁa
Ê¬À» /]YÁ Y Ê/·Z¼mY ËZ/¼¿ /Å . ÃÁ/a É Ä°^/ Y{Â/¼¿
Y ÃÁa |¿Á ËZ¼¿ ÂÀ» Ä] Ä/Ì¼Å . Ã Á/a ÉZ/Å d/Ì·Z §
Y{Â¼¿ ½YÂÀ Ä] ½M Y \¸£Y . {Â Ê» Ã|Ì¯ d/Y Ä/] `/q
. {Â Ê» {ZË ca
Ä¯ ÃÁa ê» 0 Z ¬À/» ÉZ/Åd/Ì·Z § Y ÉY Ä/Â¼n» . ÃÁ/a É Ä¸u/»
. |¿ÂÊ» nÀ» Ã|¼ É{ÁZf{ ¶Ì¼°e Ä] 0 Ó Â¼ »
ÉYmY dËY|Å ÂÀ» Ä] Ä¯ Ã||ÌËPe Á Ê¼ |À ®Ë . ÃÁa É Ä»Z¿/]
Ê¸Y ÉZÅ{]Z¯ . {ÂÊ» Ã{Z¨fY ÃÁa µfÀ¯ ¾ÌÀr¼Å Á ÃÁ/a
cZ¼Ì¼e Á cZ/Á¨» ÉZ/|Àf» Y |À/eZ^ ÃÁ/a É Ä»Z¿/]
ÉZ|Àf» Á ½Z/ ¨¿ É} ½ZÌ/» cZZ^/eY ¶ÌÆ/e ,É/Ë Ä»Z¿/]
É Ä»Z¿] ®Ë . Ã||ÌËPe É Ã{Á|v» Á ÄÀËÅ , É|À]½Z/» ÉZÅZÀ/^»
. |Z] Ê¸Ìë ZË ÄÔy dY ¾°¼» ÃÁa
É Ä¼Å ½{Â/¼¿ ²À/ÅZ¼Å Á ÉZ/ ÄqZb/°Ë . ÃÁ/a É Ä»Z¿/] ¾/ËÂ°e
. »Zm Á cZîZ] |À ®Ë {ZnËY ÂÀ» Ä] ÃÁa ÉZÅÄ»Z¿]
ÉZÅdÌ·Z § ¹Zn¿Y ªË Y ÃÁa É Ä»Z¿] ÉYmY . ÃÁa É Ä»Z¿] ÉYmY
. ½M { Ã| ¯}
. ÃÁa ÉÄ»Z¿ ] ü Á ¾ËÂ°e . ÃÁa ÉËÄ»Z¿]
Ä//¯ ÃÁ//a d//ËË|» Y ÉY ÄÂ¼n»//Ë . ÃÁ//a cZ//¯Y|e d//ËË|»
Á ZÅÓZ¯ ½{ÁM d{ Ä] ÉY] ZÌ¿ {Â/» ÉZÅ|À/ËY§ ÉÃ|¿Ì/³]{
245
Ä»Z¿sÔY
Ä//] Ê//]ZË d//{ ÂÀ//» Ä//] Ê//ËYmY ½Z»Z// Y kZ//y Y cZ//»|y
//] ¶¼f//» [ //¿Y{ ÉÃÂ//u ] ¾//ËY . |//Z]Ê//» ÃÁ//a ÉÃ{Á|//v»
[Zzf¿Y , dYÂy{ , dYÂy{ ÉË Ä»Z¿ ] , cZ¯Y|e É/Ë Ä»Z¿/]
. |Z]Ê» ½Z¼Ìa ÉÄ¼eZy Á ½Z¼Ìa ÉÃY{Y , ^À»
Ä//¯ ÃÁ//a d//ËË|» Y ÉY ÄÂ¼n»//Ë . ÃÁ//a d//Ì¨Ì¯ d//ËË|»
Y ½ZÀ//Ì¼Y µÂ//u ÉY//] ZÌ//¿ {Â//» ÉZÅ|À//ËY§ ÉÃ|¿Ì//³] {
Ã| |Æ e ZÆ¿M Zy Ä] ÃÁa Ä/¯ d/Y Ê/ËZÅZÌ¿ ½|/ Ã{ÁM/]
¾Ì¼e , dÌ¨Ì¯ ÉËÄ»Z¿] ] ¶¼f» [¿Y{ É ÃÂu ] ¾ËY . dY
. |Z]Ê» dÌ¨Ì¯ µfÀ¯ Á dÌ¨Ì¯
,ÊËZZÀ ÉÄf§ZË ¹Z¿ |ÀËY§ ®Ë dËË|» . ÃÁa ®/Ë d/ËË|»
[ ¿Y{ ÉÃÂu ] ¾ËY . |Z]Ê» ÃÁa ®/Ë Ä/] À/¯YÁ Á ¶Ì/¸ve
Á d^j» ÉZÅ{Y|ËÁ ÉZÅ|»ZÌa Á µZ¼fuY ½{Â/¼¿ ÄÀÌ/Ì] ¾¼/f»
ÉZfY { [Â¸»Z¿ ÉZÅ{Y|ËÁ ÉZÅ|»ZÌa Á µZ¼fuY ½ {Â¼¿ ÄÀÌ¼¯
ÉËÄ»Z¿] ] ¶¼f» [¿Y{ ÉÃÂu ] ¾/ËY . d/Y ÃÁ/a ¥Y|/ÅY
¶Ì¸ve , ®Ë Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve , ®/Ë ÊËZ/ZÀ ,®/Ë d/ËË|»
cZ¿ Á µfÀ¯ Á ®Ë Ä] À/¯YÁ É/ËÄ»Z¿/] , ®/Ë Ê/¼¯
. |Z]Ê» ®Ë
Á ZÅdÌ·Z § ¹Zn¿Y ÉY] Ã| É ËÄ»Z¿] ÉZÅxËZe . ÃÁ/a É|À/]½Z/»
. Ê¸Y ËZ«Á ª¬ve ÉY] Ã| ÉËÄ»Z¿] ÉZÅxËZe
Á ZÅÊ³ËÁ Z] µÂv» ®Ë Ze {Â ¹Zn¿Y |ËZ] Ä¯ ÉZ¯ . ÃÁa É Ã{Á|v»
. {{³ ¶ËÂve z» ÉZÅ{¯Z¯
Ä//¯ ÃÁ//a d//ËË|» Y ÉY ÄÂ¼n»//Ë . ÃÁ//a ÉÃ{Á|//v» d//ËË|»
¾ËY Y ½ZÀÌ¼Y µÂu dÆm ZÌ¿ {Â» É ZÅ|À/ËY§ É Ã|¿Ì/³]{
{Â» ÉZÅZ¯ ¬§ Á / ZÌ¿ {Â» ÉZÅZ¯ É ÄÌ¸¯ ÃÁa Ä/¯ d/Y
¾ËY . |Z]Ê» ¶»Z Y ÃÁ/a Ì/»M d/Ì¬§Â» ¶Ì/¼°e ÉY /] / ZÌ/¿
¦Ë e , Ã{Á|v» ÉËÄ»Z¿/] , Z/£M /] ¶¼f/» [/¿Y{ ÉÃÂ/u ]
. |Z]Ê» Ã{Á|v» ÌÌ¤e µfÀ¯ Á Ã{Á|v» |ÌËPe , Ã{Á|v»
Ë|» Ä] ºÌ¬f»Ì£ ZË ºÌ¬f» Â Ä] Ä¯ É{Y/§Y .ÃÁ/a ºÌ/e LZ/Y
. |ÀÅ{Ê» Y³ ÃÁa
ÉÃ|¿Ì³]{ Ä¯ ÃÁa dËË|» Y ÉY ÄÂ¼n»Ë . ÃÁa ½Z» d/ËË|»
«Â» Ä] ¶Ì¼°e Y ½ZÀÌ¼Y µÂ/u d/Æm ZÌ/¿ {Â/» ÉZÅ|À/ËY§
¾ÌÌ e , dÌ·Z § ¦Ë e ] ¶¼f» [¿Y{ É ÃÂu ] ¾ËY . dY ÃÁa
246
Ä»Z¿sÔY
Á É|À]½Z» ¾ËÂ°e , d/Ì·Z § ½Z/» c|/» {ÁM/] , d/Ì·Z § Ê/·YÂe
. |Z]Ê» É|À]½Z» µfÀ¯
¾ÌÌ e ÉY] ÃÁa Ë|» ½M { Ä¯ Ê¿Z»Z ZfyZ Å . ÃÁ/a ½Z»Z/
ZÌfyY ÉYY{ , ÃÁa Ä] Ã|Y~³YÁ {Y§Y Z/¯ d/ËY|Å Á Z/Åd/ËÂ·ÁY
. |Z]Ê» ¶»Z¯
ZÅdÌ Á Á ZÅ®Ë Y Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve ®Ë ¹Z/n¿Y . ®Ë Ê¨Ì¯ ¶Ì/¸ve
|ÀËY§ ¾ËY . ÃÁa ¥Y|ÅY ] ZÆ¿M ÉZÅ/iY É|À/] d/ËÂ·ÁY ÂÀ/» Ä/]
Á ÃÁ//a ( ÉZ//Å ) ®//Ë Ì//iPe Á µZ¼f//uY nÀ// ÉÃ|¿Ì//³]{
dÆm Ì/iPe Á µZ¼f/uY Ë/eZ» ½Â/r¼Å Ê/ËZÅ Á Y Ã{Z¨f/Y
¾//ÌËZa Á //Âf» ,ÓZ//] ÉZ//ÅÄf//{ ½Á{ Z//Å®//Ë É|À//]Ä¬^//
. |Z]Ê» Ã|É|À]dËÂ·ÁY ®Ë Ä] À¯YÁ ÉË Ä»Z¿] ÂÀ»Ä]
{ÁM] Á ZÅ®Ë ÉZÅ|»ZÌa Á µZ¼fuY ÉÌ³ ÃY|/¿Y . ®Ë Ê¼¯ ¶Ì¸ve
Ê·Z¼fuY ÉZÅ ËÂe ªË Y ZÅ®Ë . ÃÁa ¥Y|ÅY ] ZÆ¿M ÉZÅiY
ÉZÅ ®ÌÀ°e Y |ÀËY§ ¾ËY . |¿{³Ê» ¦ÌÂe ¾/°¼» ÉZ/Å ¶/uZ»
Ã{Z¨f//Y ºÌ¼//e d//y{ ¶Ì//¸ve Á ÉZ// ÄÌ^// ½Â//r¼Å Ê//¼¯
. |ËZ¼¿Ê»
] ÃÁa Ê¸¯ {/°¸¼ Ê/]ZËY |À/ËY§ / 1 . (QA) d/Ì¨Ì¯ ¾Ì¼/e
Ä°ÀËY Y ½ZÀÌ¼Y µÂu ÂÀ» Ä] ,ºÀ/» ÉZÀ/^» ®/Ë Z/Y
/ 2 dyZ |ÅYÂy ª¬v» Y ê» dÌ¨Ì¯ ÉZÅ{Y|¿ZfY ÃÁ/a
Ã| Y~³YÁ ½M Ä] dÌ¨Ì¯ ¾Ì¼e dÌ·ÁR» Ä¯ Ê¿Z»Z |/uYÁ
. dY
, ÃÁa z» lËZf¿ ] cZ¿ |À/ËY§ / 1 . (QC) d/Ì¨Ì¯ µf/À¯
Á ê» ÊfÌ¨Ì¯ ÉZÅ{Y|¿ZfY Z] ZÆ¿M ©Z^¿Y ¾ÌÌ e ÂÀ» Ä]
/ 2 . |ÀËZÂyZ¿ {°¸¼ ¶/¸ ¥~/u ÉY/] Ê/ËZÅ ÃY ÊËZ/ZÀ
Ã| Y~³YÁ ½M Ä] dÌ¨Ì¯ µfÀ¯ dÌ·ÁR» Ä¯ Ê¿Z»Z |/uYÁ
. dY
Á ÃÁa Z] ê» ÊfÌ¨Ì¯ ÉZÅ{Y|¿ZfY ÊËZ/ZÀ . dÌ¨Ì¯ ÉËÄ»Z¿/]
. ZÆ¿M ª¬ve Ê´¿Â´q ¾ÌÌ e
. dÌ·Z § ®Ë ¶Ì¼°e ÉY] ZÌ¿ {Â» ½Z» . (RDU) Ã|¿Z» Ê«Z] ½Z» c|»
ÂÀ» Ä] Ä¯ Ä«ZÀ» |À Â¿ ®Ë . (RFP) É{ZÆÀÌa s d/YÂy{
cZ»|y ZË cÓÂv» Ê/eM ½Z³|À/Á§ Y cY{ZÆÀ/Ìa d/YÂy{
247
Ä»Z¿sÔY
É{]Z¯ ÉZÅ ÃÂu Y Ê/y] { d/Y ¾/°¼» . {Â/Ê/» Ã{Z¨f/Y
. |Z] É e Zy ZË e{Á|v» Ê¿Z » ÉYY{
dYÂy{ Z] sÔY ¾ËY µÂ¼ » Â Ä] . (RFQ) ZÆ] ¹Ô/Y d/YÂy{
{ dY ¾°¼» µZu ¾ËY Z/] . |/Z]Ê/» ¥{Yf/» É{ZÆÀ/Ìa s/
Ée Zy ZË e{Á|v» Ê¿Z » ÉYY{ É{]Z¯ ÉZ/ÅÃÂ/u Y Ê/y]
. |Z]
ZË Á ÄÀËÅ ®Ë ¶Ë| e dÆm ÃÁa ÉÄ»Z¿/] { / ®/Ë . Äf/yÁ|¿Y
ÂÀ» Ä¯ ¾ËY {Â» { fÌ] ¶Ìë {ZnËY dÆm \¸£Y . É|À]½Z»
Ã|ÀÀ¯ ¦ÌÂe ®Ë Z] ÃY¼Å ,|Z]Ê» ÊËZÅ®Ë Â/¿ Ä/q ¶/Ë| e
Ã{Z¨fY ( ÊËZf«Y É ÄfyÁ|¿Y ,ÊfËË|» É ÄfyÁ|¿Y -µZj» ½YÂÀ Ä] )
ÉÃÂu ZY ] Ã|¦ÌÂe sÔY z/» Ê/À » . {{/³Ê/»
. |Z]Ê» cÁZ¨f» É{]Z ¯
Ê«Z] ,®Ë ÉZÅ À¯YÁ ½| YmY Y | ] Ä¯ Ê°Ë . Ã|¿Z¼Ì«Z] ®Ë
. |¿Z»Ê»
cZ¼Ì¼e ½M { Ä¯ É|À]½Z/» ¶Ì/¸ve Y Ê¸°/ /Å . ]ZÀ/» tÌ/e
dËË|» cZuÔ» ZY ] ( ½ZËZa Á Á ÉZÅxËZe ) É|À]½Z/»
ZË Ã| {Á|v» ^À» Ä] Êf{ ,µZj/» ÉY/] ) |À/Z]Ê/» ]ZÀ/»
.( ]ZÀ» sÂ dËË|» ¶]Z«Ì£ cYÌÌ¤e
Á Á ÉZÅxËZe Ä¯ ÃÁa É|À]½Z» ®Ë .{Á|v» ^À» É|À/]½Z/»
. |Z]Ê» ]ZÀ/» Zf/¿Y {Â/» Ê/f{ ½YÌ/» ´¿ZÌ/] ½M ½Z/ËZa
. |Z] {Á|v» ^À» ÄÌ¼Å dËZ]Ê» ÃÁa ÊËZÆ¿ É|À]½Z»
ÉY|¬» Á ( {YÂ» Á cYÌÆ ne ,{Y§Y ) ]ZÀ» ¾/ÌÌ e . ]ZÀ» ÉË Ä»Z¿]
ZÌ¿ {Â/» ÃÁ/a ÉZ/Å d/Ì·Z § ¶Ì/¼°e ÉY/] Ä/¯ ®/Ë /Å Y
. |ÀZ] Ê»
ZfyZ Ä¯ d/Y ÉZfyZ/ . (RAM) dÌ·Á R /» ÉY~/³YÁ Ë/eZ»
Ze |ËZ¼¿Ê/» ^/e» Z/¯ d/° ZfyZ/ Ä/] Y ÃÁ/a Ê¿Z»Z/
ÃÁa Z¯ ÉÃ{Á|v» ZÀ Y ®Ë Å Ä¯ |ËZ/¼¿ ¶/Zu ½ZÀ/Ì¼Y
. dY Ã| Ã{Y{ Ìze µÁ R » z ®Ë Ä]
. {Â Âm dÌ·Á R » ÉY~³YÁ ËeZ» Ä] . dÌ·ÁR» Y{Â¼¿
. {Â Âm dÌ·Á R » ÉY~³YÁ ËeZ» Ä] . dÌ·ÁR» ËeZ»
248
Ä»Z¿sÔY
Y ½ZÀÌ¼Y µÂu dÆm Ä¯ ½Z¼Ìa ®Ë d/yY{a Y Ê/z] . ¾Ì¼/e
ÄfY{ Ä´¿ ½Z¼Ìa ¹Z¼eY ½Z/» Z/e ½Z¼Ì/a {Z/¨» ¶»Z/¯ {/°¸¼
. {Â Ê»
ZË [ÂÌ » º¸« ®Ë ½{Â¼¿ ª^À» ÂÀ» Ä] Ã|}ZzeY ¹Y|«Y . ÉZ¯ ÃZ/]Á{
. cZz» ZË cZ»Y·Y Z] ª^À»Z¿
ÉiY ,Â«Á cÂ { Ä¯ dY Ê «Ì£ ÊfÌ Á ZË {Y|ËÁ ®/Ë . ®Ë
. dY{ |ÅYÂy ÃÁa ¥Y|ÅY ] Ê¨À» ZË d^j»
®Ë Ä] À¯YÁ É/ËÄ»Z¿/] |À/ËY§ 5 ®Ì/À°e ¾/ËY . ®/Ë /Ë~a
{ Y ÃÁa ÉÄ»Z¿] {Y{ ºÌ¼e ÃÁa ºÌe Ä¯ d/Y ½M /´¿ZËZ¼¿
pÌÅ ÊËZZÀ Ä] {Z« Ä°ÀËY ZË |Å|¿ ÌÌ¤e ®Ë ®Ë Z/] Ä/ÆmYÂ»
. |Z]Ê¼¿ É´Ë{ \ZÀ» ÊÀ¯YÁ {^ÅY
ÃÁa ÉÄ»Z¿] ÌÌ¤e Y dY cZ^ ®Ë Y [ZÀfmY . ®Ë Y [ZÀfmY
. [® Ë ] ½M ÌiPe Y ÃÁa ¥Y|ÅY ü ZË ®Ë ¥~u ÂÀ»Ä/]
®Ë Ä] À¯YÁ ÉËÄ»Z¿] |ÀËY§ Y]Y ®Ë [®Ë Y [ZÀ/fmY ]
. {ÂÊ» [Âv»
]ZÀ» ÉÃ|ÀÀ¯ ° À» Ä¯ ÃÂ¬·Z] ®Ë Y Ê ]ZÀ» . ®Ë [ÉZÅ ]Äf/{
. |ÀZ]Ê» ÊmZy ZË Ê¿Z»Z ,ÉY ÃÁa dËË|» ,ÊÀ§
¶Ì¸ve Á ÉY|Æ´¿ ,ÉÁM{³ ÉY] Ä/¯ Ê/ ^À» . ®/Ë É Ã{Y{ ÃZ/´ËZa
dËË|» ÉZÅ|ÀËY§ { Ã| Ã{Z¨f/Y Á Ã|/ ÉÁM /¼m ÉZ/Å Ã{Y{
ÉÃ{Y{ ÃZ´ËZa ®Ë , ZÅ ÄfyÂ»M ÉÄ»Z¿] ®Ë . {ÂÊ» ºÅY/§ ®/Ë
Y ÊmÁy ®Ë ^À» ¾ËY . |Å{Ê» Y/« Ã{Z¨f/Y {Â/» Y ®/Ë
. {ÂÊ» [Âv» ®Ë cZ¿ Á µfÀ¯ |ÀËY§
[Ây iY ÃÁa ] dY ¾°¼» Ä¯ Yn» É{Y|y . ®Ë ÉYY{ {Y|/ËÁ
. |Z] ÄfY{ |] ZË
Á |¿Y~´] iY ÃÁa ] |À¿YÂeÊ» Ä¯ ÊË ZÅ®Ë ¾ÌÌ e . ®Ë ÊËZZÀ
¶»Z// Ã{Z¨f//Y {Â//» ÉZÅY//]Y . Z//Æ¿M ÉZ//Å Ê//³ËÁ ÉZ//|Àf»
. |ÀZ]Ê» ÊYÁ ÉZÅ dÆ§ Á ÊÀÅ} ½Z§Â
µÂ { ®Ë ÉZÅ|ÀËY§ ÉYmY ÉÃÂv¿ . ®/Ë d/ËË|» É Ä»Z¿/]
dËË|» ÉËÄ»Z¿] ÊmÁy Ä»Z¿] ¾ËY . |ËZ¼¿Ê» |Àf» Y ÃÁ/a
. {ÂÊ» [Âv» ®Ë
Á ´¿ ÉÃÂv¿ {Â» { ÉÌ³ ºÌ¼/e . ®Ë dËË|» É/ËÄ»Z¿/]
. ÃÁa ®Ë ®Ë dËË|» ÉZÅ dÌ·Z § ÉËÄ»Z¿]
249
Ä»Z¿sÔY
®Ë ÌiPe ZË Á µZ¼fuY ÅZ¯ {|/{ ®/Ë ¶/Ë| e . ®/Ë ¶/Ë| e
. |Z]Ê» Ë~a ¶]Z« É Ä¿ZfM ®Ë Ë Ze ®Ë
ÊËZZÀ ,Ã|¿Z¼Ì«Z] ÉZÅ ®Ë /] cZ/¿ . ®/Ë cZ/¿ Á µf/À¯
Ê]ZËY Á ®Ë ÅZ¯ ÉZ/Å Ä»Z¿/] ÉY/mY ,|/Ë|m ÉZ/Å ®/Ë
. ÃÁa cZÌu ÉÄyq Y { ZÆ¿M Êz]iY
. {Â Âm ®Ë Ä] À¯YÁ ÉÄ»Z¿] Ä] . ®Ë dî
Y Ã| ÊËZ ZÀ ÉZÅ ®Ë ¹Z¼e Ä¯ É|À . ®Ë Ä] À¯YÁ É Ä»Z¿]
,¥Y|ÅY /] ( Z/Å ) Ì/iPe ,Â/«Á µZ¼f/uY ,d/¸ ,s/ 5 ¶ Ì/ë Ä/]
. |ËZ¼¿Ê» ½ZÌ] Ê¸ § dÌ Á Á ¾Ì°·Z» ,Ã| s/» ÉZ/Å À/¯YÁ
. {ÂÊ» ÄfyZÀ Ì¿ ®Ë dî ½YÂÀ Ä] ¾ÌÀr¼Å
ÊËZÅ ®ÌÀ°e Á ZÅ ÄËÁ É ÄÌ/Æe . ®Ë Ä] À¯YÁ É/Ë Ä»Z¿/]
. ÃÁa ¥Y|ÅY ] ZÅ|Ë|Æe ÅZ¯ Á ZÅ d§ ËY/§Y d/Æm
//Ë~a Á µZ¬f//¿Y ,¶//Ë| e ,[ZÀ//fmY ¶»Z// ZÅY//]Y ¾//ËY
. |ÀZ] Ê»
® Ë Ì i P e µ Z ¬ f /¿ Y { | / { ® / Ë µ Z ¬ f /¿ Y . ® / Ë µ Z ¬ f /¿ Y
h · Z i z Ä ] ½ M À /¯ Y Á d /Ì ° · Z » Z /] Ã Y /¼ Å ® / Ë
.|Z] Ê»
ËZ ZË ZÅZ¯ |{ ,ZÅ dZ ¨¿ ,ZÅ ÄÀËÅ ÉËÂe ËZ/¼¿ . S Ê/ÀvÀ»
½M ¹Z¿ . {ÂÊ» º ½Z» Ä] d^¿ Ä ¯ Ê ¼ne [ cÂ Ä] ] Ë{Z¬»
Z] Á { Á t» ½ZËZa Á Á { ) ÉY ÊÀvÀ» |À¿Z» S ¶° Y
Á Ê»YM Ä] Ä¯ ÉY ÃÁa { Ä/¯ {Â/Ê/» Äf/§³ ( |À/e \Ì/
|ÅYÂy {ZnËY ,|]ZËÊ» Ä¼eZy lË|e Ä] Á |]ZËÊ» d/ ,{Â/Ê/»
É Ä nÌf¿ Ä¯ Ê ¼ne Ê·Z¼fuY ËÂe ÉY] ÊuÔY ¾ÌÀr¼Å . |/
[Âv» ,dY / ®Ë Ê¼¯ ¶Ì¸ve Y]Y ®Ë / ÉZ ÄÌ^/ ®/Ë
. {{³Ê»
. {Â Âm ÃÁa É|À]½Z» Ä] . É|À]½Z»
. {Â Âm Ä°^ ¶Ì¸ve Ä] . É|À]½Z» ¶Ì¸ve
. {Â Âm ½Z» c|» ÉZ Ã{§ Ä] . É|À]½Z» ÉZ Ã{§
. ÃÁa É|À]½Z» cYÌÌ¤e µfÀ¯ . É|À]½Z» µfÀ¯
ÉZÅ ½Z» c|» , ZÅ dÌ·Z § ÉZÅ Ê/·YÂe ¶Ì/¸ve . É|À/] ½Z/» ¾/ËÂ°e
É|À] ½Z» É ÄÌÆe ÂÀ/» Ä/] ZÌ/¿ {Â/» ]ZÀ/» Á Z/Å d/Ì·Z §
. ÃÁa
250
Ä»Z¿sÔY
cZ^ Ä¯ É|À]½Z» ÊËYZ¯ w¿ . (SPI) É|À]½Z» {/°¸¼ yZ/
. Ã| ÉËÄ»Z¿] Y ] Ã| ª¬v» ÉÃ| \/¯ Y Y d/Y
Ã| ÉËÄ»Z¿] É|À]½Z» Y Êz] Äq Ä¯ |À¯Ê/» tË/e SPI
. PV ] ºÌ¬e EV = SPI . dY Ã| ª¬v» 0 Z «YÁ
É Ã| É|À]½Z» ¶Ì¼°e ¾Ì] cÁZë Å / 1 . (SV) É|À]½Z/» c/ËZ¤»
Ã| \¯ Y { / 2 . dÌ·Z § ½M Ê/ «YÁ ¶Ì/¼°e Á d/Ì·Z § ®/Ë
. SV = EV - PV
½ZËZa [ ½M { ] Ä¯ Ê¿Z» ÉÄv· . (SF) Ã| É|À]½Z/» ½Z/ËZa xËZ/e
½Z//ËZa xËZ//e . d//Y Ã|// É|À//]½Z//» d//Ì·Z § ®//Ë Z//¯ ¾//f§ZË
Ä¯ {ÂÊ» «YÁ ÊËZÅ xËZe {Á|u ¾Ì] { 0 Ó Â¼ » Ã| É|À/]½Z/»
{Á|v» ½ZËZa xËZe ¾ËeË{ Á ½Z/ËZa xËZ/e ¾/Ëe{Á |/u Á{ Ä/]
. |Z] [ZÌ¼¯ ]ZÀ» tÌe ´¿ZÌ] |¿YÂeÊ» xËZe ¾ËY . |ÀfÅ
Á [ ½M { ] Ä¯ Ê¿Z» ÉÄ/v· . (SS) Ã| É|À]½Z» Á/ xËZ/e
Á// xËZ//e . d//Y Ã|// É|À//]½Z//» d//Ì·Z § ®//Ë Z//¯ ½|//
Ä¯ {ÂÊ» «YÁ ÊËZÅ xËZe {Á|u ¾Ì] { 0 Ó Â¼ » Ã| É|À/]½Z/»
{Á|v» Á xËZe ¾ËeË{ Á Á xËZ/e ¾/Ëe{Á |/u Á{ Ä/]
. |Z] [ZÌ¼¯ ]ZÀ» tÌe ´¿ZÌ] |¿YÂeÊ» xËZe ¾ËY . |ÀfÅ
ÃÁa ®Ë ½YÂÀÄ] dY ¹Ó Ä¯ ÊeZ»|y Á cÓÂv» Â¼n» . Ã{Á|/v»
. {Â Âm µÂv» ÉÃ{Á|v» Á ÃÁa ÉÃ{Á|v» Ä] . |¿Â ÄWYY
. {Â Âm ZÀ^» Ä] . Ã{Á|v» ÉZÀ^»
Ã{Á|v» ÌÌ¤e . ÃÁa É Ã{Á|/v» { ÉÌ/Ì¤e /Å . Ã{Á|/v» Ì/Ì¤e
ZÌ¿ ÃÁa É|À] ½Z» ZË ÄÀËÅ { ¶/Ë| e Ä/] Ä/Ì¼Å 0 Z ^/Ë¬e
. {Y{
. ÃÁa ÉÃ{Á|v» { cYÌÌ¤e µfÀ¯ . Ã{Á|v» cYÌÌ¤e µfÀ¯
Z] Á e ®qÂ¯ ÉZÅ Ä¨·R» Ä] Ê¸Y ÉZÅ{ÁZf{ ºÌ¬e . Ã{Á|v» ¦Ë/ e
. fÆ] Ê·fÀ¯ ½{ÁM ºÅY§ ÉY] fÌ] ÉË~a dËË|» dÌ¸]Z«
Ä¯ ÃÁa Z¯ É Ã|ÀËY§ ¶Ìë |À/ËY§ . Ã{Á|/v» É/Ë Ä»Z¿/]
Ä¯ |Z] Ê» [Âf°» É Ã{Á|v» É ÄÌ¿ZÌ] ®/Ë ¾/Ë Â°e ¶»Z/
¶»Z Y ÃÁa ¥Y|ÅY Á Ê¸Y ÉZÅ {ÁZf/{ ,ÃÁ/a ÄÌ/mÂe
. {Â Ê»
Á Êe M ÉZÅ ÉÌ³ ºÌ¼e dÆm ,Ã{Á|v » É ÄÌ/¿ZÌ] . Ã{Á|/v» É ÄÌ/¿ZÌ]
ÉZÀ^» , ÃÁa É Ã{Á|/v» Y µÂ/¼ » Ê/¯{ É Ä /Âe Z/Ë |Ì/ËPe
251
Ä»Z¿sÔY
d§Ìa Z] . |À¯Ê» ºÅY§ ÃÁa ½Z/ ¨¿ É} ¾/Ì] { Y É|Àf/»
ZÌ¿ tÌve Á ÊÀÌ]Z] Ä] Ã{Á|v» É ÄÌ/¿ZÌ] d/Y ¾/°¼» ÃÁ/a
Y ÃÁa É Ã{Á|v» { Ã||ÌËPe cYÌÌ¤e |¿YÂf] Ze |/Z] Äf/Y{
. |ËZ¼¿ ° À»
. ÃÁa ÉÃ{Á|v» Ê¼ Ë~a . Ã{Á|v» |ÌËPe
®Ë ÉYmY Y ºÌ¬f» ÉYÄnÌf¿ ½YÂÀ Ä/] Ä/¯ Ê°/Ë . Ä/ËÂ¿Zi ®/Ë
. |ËMÊ» |Ë|a ® Ë À¯YÁ
. ½Z»Z ®Ë ÉY] cZ»|y ZË ZÅÓZ¯ ÉÃ|ÀÀ¯ZÌÆ» . Ã|ÀÁ§
ÉY] Ä¯ d»|y ZË µÂv» É ÄÀËÅ Y É{ÁM] . µÂ¬ » É ÄÀËÅ {ÁM]
Z°¿Z¼Ìa ®Ë É{ZÆÀÌa É ÄÀËÅ ½{Â/] µÂ/¬ » [ ½YÌ/» ] Ê/]ZËY
. {Ì³Ê» Y« Ã{Z¨fY {Â» ÊeM
Ä¯ |À¯Ê» Ã{Z¨fY ÉY ÃÁ /a Ê/·|» Y ÉZ/ÄÌ^/ ®/Ë . ÉZ/ ÄÌ^/
cÂ Ä] Y Ê¸Ìë t ®Ë { Ã|/ ¾/ÌÌ e ÉZ/Åd/Ì « ¹|/
¶Ë|ê ÃÁa Ê¸¯ t { Ã| ½ZÌ] ¥Y|ÅY /] Z/Æ¿M ÃÂ¬·Z/] Ì/iPe
ÉZÅ{ÁM] Á ÉYÄ¿ZËY ÉZÅµ|» Y ÃÁa ÉZÅÉZÄÌ^ . |ËZ¼¿Ê/»
Ã{ Z¨fY Z] 0 Ó Â¼ » Á |ÀÀ¯Ê» Ã{Z¨fY Ê¸Ìë t ®Ë { ®Ë
. |¿ÂÊ» ¹Zn¿Y Â·Z¯d¿Â» ®ÌÀ°e Y
.{ÂÊ» Ã{Z¨fY ÉÁZÀ ÉY] ÉY{] ºÌe Á { Ä¯ ÊuÔY .É{YM
É{ZÆÀÌa ÉZÅ s ZË ZÅ{ZÆÀÌa ,ZÆ]{ZÆÀÌa ,ZÆ] ¹ÔY ~yY . d/YÂy{
. Êf¬» [ {YÂ» ] {
]ZÀ» ÊËZZÀ Á µÂv» cZ»Y·Y ÉZ/|Àf» . dYÂy{ ÉËÄ»Z¿]
. ÃÂ¬·Z]
ÃÂ¬·Z] ½Z³|ÀÁ§ ½ZÌ» Y [Zzf¿Y . ^À» [Zzf¿Y
{ ZÌ¿ {Â» Ê¿Z¿Y ]ZÀ» ½{Z¼³ Z¯ Ä ] Á [Zf¿Y . Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ [~m
. ÃÁa
Ì³{ ÃÁa { µZ § cÂ/ Ä/] Ä/¯ Ê/ËZÅ ½Z»Z/ Á {Y/§Y . /¨¿ É}
ÉYmY É ÄnÌf¿ É ÄYÁ Ä ] ZÆ¿M §ZÀ» dY ¾°¼» Z/Ë |Àf/Å
Y« Ìi P e dve Ê¨À» ZË d^j» cÂ Ä] Ã Áa ¶Ì¼°e ZË ÃÁ/a
½M lËZf¿ ZË ÃÁa ] Z/Æ¿M Ä/¯ d/Y ¾/°¼» ¾/ÌÀr¼Å . {Ì/´]
. |ÀËZ¼¿ }Â¨¿ µZ¼Y
,Ã{Â] Â]» dÌ·Z § Á Ä] Ä/¯ Ê/¿Z» É Ä/v· ®/Ë . Á/ xËZ/e
,Ê// «YÁ : {Â//Ê//» ¦Ì//Âe //Ë {YÂ//» Y Ê//°Ë Z//] 0 Ó Â//¼ »
252
Ä»Z¿sÔY
,¾ËeË{ ,¾Ëe{Á ,Ã| É|À]½Z» ,Ã|{ÁM] ,Ã| É/Ë Ä»Z¿/]
. Ê¸ § ZË ZÀ^» ,¥|Å
. {Â Âm Ê¬À» ÉÄ]Y Ä] . (SF) ½ZËZa Ä] Á
. {Â Âm Ê¬À» ÉÄ]Y Ä] . (SS) Á Ä] Á
{Â» cZ»|y ZË cÓÂv» Y ÊvË/e Ê¨Ì/Âe . (SOW) Z/¯ Âf/{
. ½Z¼Ìa {Z¨» ª^ ÄÌÆe
´¿ZÌ] 0 Ó Â¼ » Ä¯ ÃÁa ÉÄ°^ Y{Â¼¿ Y Ê§ d¼« ®/Ë . Ä°^ /Ë
. |Z]Ê» ÃÁaË ÉZÅ¶° Êy]
. {Â Âm Ä°^ Ë Ä] . Ä°^Ë
. ÃÁa ¶¯ Y Ée ®qÂ¯ z] . ÃÁaË
kZy Ã³ Y Ä¯ ÊfÌ·Z § , ÉY{] ºÌe Á { / 1 . ZÌ¿ /a d/Ì·Z §
« |¬» » dÌ·Z § ÂÀ» ÉZÌ¿ Ìa ºÌ/e Á { / 2 . {Â/Ê/»
. |Z]Ê»
|Ì¬» Y Ä°^ ¶Ì¸ve Ä¯ Ê¸Ì¼ve xËZe ®Ë . (TC) ¥|Å ¶Ì ¼°e xËZ/e
. |À¯Ê» sÔY cÂ ¾ËY Ì£ { ZË
, dÌ·Z § ®Ë Z¯ ½ZËZa ½M { Ä/¯ Ê/zËZe . (TF) ¥|/Å ½Z/ËZa xËZ/e
. dY ( Ã| ÉÌ³ ¥|Å ) Ã| ÉËÄ»Z¿]
. {Â Âm ZÀ^» Ä] . ¥|Å É|À]½Z»
, dÌ·Z § ®Ë Z¯ Á ½M { Ä¯ Ê/zËZe . (TS) ¥|/Å Á/ xËZ/e
. dY ( Ã| ÉÌ³ ¥|Å ) Ã| ÉËÄ»Z¿]
ÂÀ» Z¯ d° ZfyZ { Ä¯ Z¯ ÉY/] Ê/»Â¼ ÊuÔ/Y . Ä¨Ì/Á
Âe Z¯ fÌ] ÄËne Y |¿YÂeÊ» ÃÂ¬·Z] cÂ Ä] Ê·Á {{³Ê/¼¿
Ôe t ¾Ëe ¾ÌËZa ¾ÌÀr¼Å . |ËM d{ Ä] Z¯ µÁ R » ZzY
. ÃÁa ®Ë {
ËY§Y ÂÀ» Ä] ÊÅÁ³ Á É{§ ÉZÅ Ê´fËZ É Ä Âe . ºÌe É Ä /Âe
. ÃÁa {°¸¼
. {Â Âm ÃÁa ºÌe ÉZY Ä] . ºÌe LZY
{ ÊÀ§ ÉZÅ dÌ¬§Â» ÊÀ§ {°¸¼ ÉÌ³ ÃY|¿Y . ÊÀ§ {°¸¼ ÉÌ³ ÃY|¿Y
ÃÁa ÉÄ»Z¿] ÊÀ§ d§Ìa É|À]½Z» Z/] Y ÃÁ/a ÉY/mY µÂ/
. |ËZ¼¿Ê» ÄËZ¬»
ÉY Ä¿Â³ Ä] Ä¯ ÃÁa ÉÄ°^ Y{Â¼¿ Å . Ê¿Z» ZÌ¬ » Z] É Ä°^ Y{Â¼¿
. |Z] ½M ½Z» c|» ´¿ZÌ] dÌ·Z § µÂ Á dÌ «Â» Ä¯ {Â/ º/
253
Ä»Z¿sÔY
ªÀ» ¾¼f» Ä¯ dY ÉY Ä¸Ì» Y{Â¼¿ ®Ë ¶Y { [ Y{Â/¼¿ ] ¾/ËY
. |Z]Ê» Ä°^
. {Â Âm ÉÁZÀ Ä] . (TF) ¶¯ ÉÁZÀ
µ Á Y | f //» É { //° Ë Á . ( T Q M ) Ì //³ Y § d //Ì ¨ Ì ¯ d //Ë Ë | »
{ d Ì ¨ Ì ¯ { Â ^ Æ ] É Ä » Z ¿ ] ® Ë É Z Ã { Z Ì /a Â À /» Ä /]
.½Z»Z ®Ë
. {Â Âm ®Ë µZ¬f¿Y Ä] . µZ¬f¿Y
Ã|Ì»Z¿ ®Ë Y|Å º W Ô ZË ZÅ Ä¿Z¿ ÊÅZ³ Ä¯ ZÅ´¿Z/¿ . ZÅ´¿Z¿
Â«Á µZu { ZË ÄfÂÌa Â«Á Ä] ®Ë ®Ë |ÅYÂ ,|¿Â/ Ê/»
¦¯ ® Ë ÊËZZÀ |ÀËY§ { |À¿YÂe Ê» ZÅ´¿Z¿ . |ÀZ] Ê»
Y« ÄmÂe {Â/» ®/Ë cZ/¿ Á µf/À¯ |À/ËY§ { Á |¿Â/
. |¿Ì³
ÉY] Ä¯ dY Ä¿Z«Ôy É{°ËÁ Y Ê|ÀÆ» . (VE) Y Ê/|ÀÆ»
,d«Á { ÊËÂm Ä§/ ,cZÌ/u É Äy/q ÉZ/Å ÄÀ/ËÅ ÉZ/ ÄÀ/ÌÆ]
ZË / Á ¶ W Z» ¶u ,YZ] ºÆ É Ä Âe ,dÌ¨Ì¯ {Â^Æ] ,ZÅ{Â ËY§Y
. {ÁÊ» Z¯ Ä ] ]ZÀ » Y eiR» Ã{Z¨fY
. Ê¨À» ®/Ë ÉYY{ {Y|/ËÁ ®/Ë Ä/] Ê/À¯YÁ . ¾/Ë´ËZm ¶ /u ÃY
®Ë Â«Á Y Ìa ¾Ë´ËZm ¶u ÃY ®/Ë Ä/¯ ¾/ËY É Ä/YÁ Ä/]
É Ä»Z¿//] Y ,{Â// Ê//¼¿ É//Ë Ä»Z¿//] ®//Ë ÉYY{ {Y|//ËÁ
. dY ËZ¼f» ÊËZf«Y
Y Y³{ÁZf//{ É|À//] ÃÁ//³ ®//Ë . (WBS) Z//¯ d//° ZfyZ//
Y ÃÁ//a É Ã{Á|//v» ¶//¯ Ä//¯ |//Z] Ê//» ÃÁ / a ÉZ//Å Ä//¨·R»
Y e ¾ÌËZa t Å . |À¯ Ê/» ¦Ë/ e Á Ã{Â/¼¿ Ê/Å{ ½Z»Z/
Y ÃÁa Z¯ Y ÉY Ã|ÀËY§ Ê¸Ìë s ,Z¯ d/° ZfyZ/
. |Å{ Ê» ½Z¿
. |Z]Ê» ¥{Yf» dÌ·Z § Z] . dÌ¿ µÁY|f» ´Ë{ Ä¯ ÊuÔ/Y . ÉZ¯ º¸«
. {Â Âm dÌ·Z § Ä]
, Z¯ d° ZfyZ t ¾Ëe ¾ÌËZa { {ÁZf{ ®/Ë . ÉZ/¯ É Äf/]
®Ë Ä] YmY Á ÉËÄ»Z¿] ÉY] |¿YÂf/] {ÁZf/{ ½M Ä/¯ Ê/»Z´ÀÅ
Z] dY ¾°¼» »Y ¾ËY . {Â/ Ã{Y{ Ì/ze /´Ë{ É ÃÁ/a /Ë|»
|Àq Ä] |¿YÂeÊ» ÉZ¯ É Äf] ½M { Ä¯ ÃÁaË ®Ë Y Ã{Z¨f/Y
. {Ë~a ¹Zn¿Y ,{Â ÄËne dÌ·Z §
254
Ä»Z¿ÃYÁ
¦·Y /M
Risk thresholds
Civil unrest
®Ë ÉZÅÄ¿ZfM
Ê¿|» ÉZÅ[ÂM
Initiation
Z£M
Initiating
¾ËZ£M
Lessons Learned
Hard Tool
ZÅÄfyÂ»M
dz Y]Y
Soft Tool
¹¿ Y]Y
Retention
Z¬]Y
Effects
Avoidance / Prevention
Authority
Discretionary
Escalation notices
Personnel Administration
Presentation
ZÅiY
[ZÀfmY
ZÌfyY
ÉZÌfyY
Äf§ZËc| ÉZÅZyY
½ZÀ¯Z¯ ÉÃY{Y
ÄWYY
Communication
cZZêY
Preference
dÌvmY
Planned Value (PV)
Earned Value (EV)
Appraisal
Performance appraisal
Mentoring
Pro-forma standard
Base Documents
Ã|ÉËÄ»Z¿] Y
Ã|\¯ Y
Ê]ZËY
{°¸¼ Ê]ZÌY
{ZY
ÊeZ»|¬» {Y|¿ZfY
ÄËZa {ZÀY
Incentive
Ê¬ËÂe
Modified
Ã|sÔY
Ä»Z¿ÃYÁ
Historical Information
Quotation
Contingency
Äf~³ cZÔY
ZÆ] ¹ÔY
Zf«Y
Corrective Action
ÊuÔY ¹Y|«Y
Preventive Action
Ä¿YÌ´Ìa ¹Y|«Y
Risk-related action
Requirements
Mandatory
Template
Benchmarking
Work Breakdown Structure Templates
Project’s team options
Alternative options
Project’s organizational options
Deviation
Standard deviation
Measurement
Progress Measurement
Performance Measurement
®Ë Z] ê» ¹Y|«Y
cZ»Y·Y
Ê»Y·Y
Â´·Y
ÉY{]Â´·Y
Z¯ d° ZfyZ ÉZÅÂ´·Y
ÃÁa ºÌe ÉZÅ[Zzf¿Y
¾Ë´ËZm ÉZÅ[Zzf¿Y
ÃÁa Ê¿Z»Z ÉZÅ[Zzf¿Y
¥Yv¿Y
{Y|¿ZfY ¥Yv¿Y
ÉÌ³ÃY|¿Y
d§Ìa ÉÌ³ÃY|¿Y
{°¸¼ ÉÌ³ÃY|¿Y
[
Revisite
Cost-reimbursable
Inspection
Performance Review
Project Archive
Pesimestic
Duration Estimating
Estimate at Completion (EAC)
Budget Estimate
Parametric Estimate
Bottom-up Estimating
Estimate to Complete (ETC)
Order of Magnitude
ÊÀÌ]Z]
ÄÀËÅ dyY{aZ]
ÊZ]
{°¸¼ É´¿Z]
ÃÁa Ê¿Z´ËZ]
Ä¿ZÀÌ]|]
½Z» c|» {ÁM]
¹Z¼eY {ÁM]
Äm{Â] {ÁM]
®Ëf»YZa {ÁM]
ÓZ] Ä] ¾ÌËZa {ÁM]
¶Ì¼°e {ÁM]
Ê³] ÉÄm{ {ÁM]
256
Ä»Z¿ÃYÁ
Three-point estimate
Definitive Estimate
Control Estimate
Analogous Estimating
É YÄ¬¿Ä {ÁM]
Ê « {ÁM]
Ê·fÀ¯ {ÁM]
Ä]Z» {ÁM]
Conceptual Estimate
Ê»ÂÆ¨» {ÁM]
Preliminary Estimate
ÊeZ»|¬» {ÁM]
Cost Estimate
Communicator
Communication Planning
Additional Planning
Additional risk response planning
Organizational Planning
ÄÀËÅ {ÁM]
cZZêY ÉÃ|ÀÀ¯Y«]
cZZêY ÉËÄ»Z¿]
fÌ] ÉËÄ»Z¿]
®Ë Ä] À¯YÁ fÌ] ÉËÄ»Z¿]
Ê¿Z»Z ÉËÄ»Z¿]
Replanning
{|n» ÉËÄ»Z¿]
Resourse Planning
]ZÀ» ÉËÄ»Z¿]
Risk response planning
Risk lesson learned program
Fallback plan
®Ë Ä] À¯YÁ ÉËÄ»Z¿]
®Ë ÉÄfyÂ»M ÉÄ»Z¿]
ÉYY ÉÄ»Z¿]
Contingency Plan
ÊËZf«Y ÉÄ»Z¿]
Strategic Plan
É{^ÅY ÉÄ»Z¿]
Control Account Plan
Integrated Management Control Plan
Staffing management plan
Work Package
Cost Budgeting
Budget at Completion (BAC)
Time-phased Project Budjet
[Zu µfÀ¯ ÉÄ»Z¿]
dËË|» ÉÄqZb°Ë µfÀ¯ ÉÄ»Z¿]
Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe dËË|» ÉÄ»Z¿]
ÉZ¯ ÉÄf]
ÄÀËÅ É|À]Äm{Â]
¹Z¼eY ÉÄm{Â]
Ã|Ê¿Z» É|À ]Ä¸u» ÃÁa ÉÄm{Â]
Performance improvement
{°¸¼ {Â^Æ]
Continous Improvement
¼f» {Â^Æ]
Update
Staff utilization
Scope Statement
ÉÁMÁÄ]
Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ÉÌ³Z¯Ä]
Ã{Á|v» ÉÄÌ¿ZÌ]
Interactivity
ÊfÌ·Z § ¾Ì]
Statement of Objectives
¥Y|ÅY ÄÌ¿ZÌ]
257
Ä»Z¿ÃYÁ
_
Commercial databases
Acceptance
ÉZne ÉÃ{Y{ ÉZÅÃZ´ËZa
Ë~a
Formal Acceptance
Ê¼ Ë~a
Active Acceptance
µZ § Ë~a
Passive acceptance
¶ ¨À» Ë~a
Project file
Concequence
Periodic Forecast
Offer
Bid
ÃÁa Ã|¿Áa
|»ZÌa
ÉYÃÁ{ ÊÀÌ]Ìa
{ZÆÀÌa
ZÆ] {ZÆÀ Ìa
Copetitive Proposal
Êf]Z« {ZÆÀÌa
Lump-Sum Contract
Â¼n» d¼Ì« ½Z¼Ìa
Contract
½Z¼Ìa
c
Imposed Date
End Date
Target Date
Lag
Supplier
Organizational theory
Ê¸Ì¼ve xËZe
Ä¼eZy xËZe
¥|Å xËZe
yPe
Ã|ÀÀ¯¾Ì»Pe
Ê¿Z»Z ÉÂXe
Client approval
Z»§Z¯ |ÌËPe
Scope Verification
Ã{Á|v» |ÌËPe
Revised
Ã| ¿|Ë|ne
Decomposition
ÄËne
Analysis
¶Ì¸ve
Probabilistic analysis
Ê·Z¼fuY ¶Ì¸ve
Earned value analysis
Ã|\¯ Y ¶Ì¸ve
Sensitivity analysis
Decision tree analysis
Stakeholder analysis
Trend Analysis
Mathematical Analysis
dÌZu ¶Ì¸ve
ºÌ¼e dy { ¶Ì¸ve
¨¿É} ¶Ì¸ve
|¿Á ¶Ì¸ve
ÊZË ¶Ì¸ve
258
Ä»Z¿ÃYÁ
Benefit/Cost Analysis
ÄÀËÅ / {Â ¶Ì¸ve
Quantitative risk analysis
®Ë Ê¼¯ ¶Ì¸ve
Qualitative risk analysis
®Ë Ê¨Ì¯ ¶Ì¸ve
Product Analysis
µÂv» ¶Ì¸ve
Variance Analysis
cËZ¤» ¶Ì¸ve
Assumption analysis
Make-or-buy analysis
Reallocation
Revers Resource Allocation
cZÁ¨» ¶Ì¸ve
|Ëy ZË dyZ ¶Ì¸ve
{|n» Ìze
Â° » ^À» Ìze
Release
Ìye
Leveling
tÌe
Authorizing
\ËÂe
Quality Assurance
Mitigation
Activity Definition
Scope Definition
Activity Sequencing
Value Adding Change
Scope Change
Supporting Detail
Progressive Elaboration
Detailed
Lateral Thinking
Delegating
Lead
Calendar
Completion
Program Evaluation and Review
dÌ¨Ì¯ ¾Ì ¼e
¶Ë| e
dÌ·Z § ¦Ë e
Ã{Á|v» ¦Ë e
dÌ·Z § Ê·YÂe ¾ÌÌ e
Y§YY ÌÌ¤e
Ã{Á|v» ÌÌ¤e
½Z^Ìfa ¶Ìë
Ã|ÀËY§ ¶Ì ë
Ê¸Ìë
Ê^¿Zm °ë
ZÌfyY ËÂë
¹|¬e
ºËÂ¬e
¶Ì¼°e
Ä»Z¿] Ê]ZËY Á É´¿Z] ®ÌÀ°e
Technique
Graphical Evaluation and Review
Ê°Ì§Y³ Ê]ZËY Á É´¿Z] ®ÌÀ°e
Technique
Diagramming techniques
Ê¼Ìe ÉZÅ®ÌÀ°e
Project Plan Development
ÃÁa ÉÄ»Z¿] ¾ËÂ°e
259
Ä»Z¿ÃYÁ
Schedule Development
Timing
Contractual agreements
Collective bargaining agreements
Project Justification
Information Distribution
Cumulative likelihood distribution
Triangular distribution
Log-normal distribution
Team development
Sponsoring project team
Risk management team
Team building
É|À]½Z» ¾ËÂ°e
Ê¿Z» [ÁZÀe
Ê¿Z¼Ìa cZ¬§YÂe
Ê ¼ m Ã¯Y~» ÉZÅª§YÂe
ÃÁa ÄÌmÂe
cZÔY ËÂe
Ê ¼ne Â«Á ¿Z ËÂe
Êj¸j» ËÂe
( µZ»¿ ±Â· ) Ê¼fËZ´· µZ»¿ ËÂe
ºÌe É Ä Âe
ÃÁa Y~³ÄËZ» ºÌe
®Ë dËË|» ºÌe
ÉZºÌe
g
Risk register
®Ë dî
k
Recruitment
Staff Acquisition
ÁÌ¿ [~m
Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ [~m
Cash Flow
É|¬¿ ½ZËm
Flowcharting
ÊËZ¼¿½ZËm
Kick off meeting
Bidder Conference
Status Review Meeting
Information-gathering
Correct biases
¾ËZ£M Ä¸m
½Z³|ÀÅ{{ZÆÀÌa Ä¸m
dÌ Á É´¿Z] ÉÄ¸m
cZÔY ÉÁM¼m
d{ ÉZÅÉÌ³dÆm
o
Multidisciplinary
Êze|Àq
s
Risk ranges
Information Retrieval
®Ë {Á|u
cZÔY µÂu
Feedback Loop
ÂyZ] ÉÄ¬¸u
Knowledg Area
¿Y{ ÉÃÂu
260
Ä»Z¿ÃYÁ
w
Administrative Closure
Project Closure
YmY ÉÄ¼eZy
ÃÁa ÉÄ¼eZy
Service
d»|y
Buyer
Y|Ëy
Feature
dÌÂy
Policy
Ê»y
Organizational Policy
Quality Policy
Ê¿Z»Z Ê»y
dÌ¨Ì¯ Ê»y
Summery
ÄÔy
Automatic
Z¯{Ây
Optimistic
Ä¿ZÀÌ]Ây
{
High-quality data
Under Contract
Grade
Solicitation
Request for Quotation
Change request
Request for Proposal
Percent Complete (PC)
Individual contributor
Deliverable
Deliverable Oriented
Statement of Work
Manual
Invitation for Bid
Project team directory
Work Period
Discipline
ÓZ] dÌ¨Ì¯ Z] ÉZÅÃ{Y{
½Z¼Ìa \·Z« {
Äm{
dYÂy{
ZÆ] ¹ÔY dYÂy{
ÌÌ¤e dYÂy{
É{ZÆÀÌa s dYÂy{
¶Ì¼°e |{
Ê¬Ì¬u Z¯|¿Yd{
{ÁZf{
Y³{ÁZf{
Z¯ Âf{
Êf{
Ä«ZÀ» Ä] cÂ{
ÃÁa ºÌe ÉZ¼ÀÅ f§{
ÉZ¯ ÉÃÁ{
¾Ì¸bÌË{
}
Stakeholder
¨¿É}
261
Ä»Z¿ÃYÁ

Resolution
ZÅ¶uÃY
Course of action
Z¯ÃY
Expert Judgment
¿\uZ ÉO
Data precision ranking
ZÅÃ{Y{ d«{ É|À]Ã{
Overall risk ranking
®Ë Ê¸¯ É|À]Ã{
Formal
Formalizing
Personal and organizational relations
Reporting relationships
Dual reporting relationships
Tolerance
Recruitment practices
Ê¼
Êz]dÌ¼
Ê¿Z»Z Á Êz ]YÁ
ÊÅ{Y³ ]YÁ
Ä§Á{ ÊÅ{Y³ ]YÁ
ÉY{YÁ
ÁÌ¿ [~m µYÁ
Human resource practices
Ê¿Z¿Y ]ZÀ» Z¯ µYÁ
Benefit Measurement Method
{Â ÉÌ³ÃY|¿Y Á
Constrained Optimization Method
Arrow Diagramming Method
{Á|v» ÉZÄÀÌÆ] Á
ÉY{] ºÌe Á
Precedence Diagramming Method
ÉZÌ¿Ì a ºÌe Á
Conditional Diagramming Method
Ê ºÌe Á
Resource-Base Method
^À» ] ÊÀ^» Á
Critical Path Method
Ê¿Yv] Ì» Á
Trend
|¿Á
Event
{Y|ËÁ
Risk event
Adverse risk event
Key Event
Comparative Approaches
Procedure
®Ë ÉYY{ {Y|ËÁ
[Â¸»Z¿ ®Ë ÉYY{ {Y|ËÁ
É| Ì¸¯ {Y|ËÁ
Ê¬Ì^e ÉZÅ{°ËÁ
ÄËÁ
Leadership
É^Å
Guideline
½Â¼ÀÅ
High-impact risk
ÓZ] ÌiPe Z] ®Ë
Schedule Risk
É|À]½Z» ®Ë
Organaizational risk
Ê¿Z»Z ®Ë
262
Ä»Z¿ÃYÁ
Country risk
Â¯ ®Ë
Residual risk
Ã|¿Z»Ê«Z] ®Ë
Force majeure risk
Known risk
ÉÆ« ÉÃÂ« Ä] Â]» ®Ë
¹Â¸ » ®Ë

Reserve Time
ÄfyÁ|¿Y ½Z»
Elapsed Time
Ã|Éb ½Z»
Time and Material
Schedule
Alternative Schedule
Critical Chain
Subdeliverable
{YÂ» Á ½Z»
É|À]½Z»
¾Ë´ËZm É|À]½Z»
Ê¿Yv] ÉÃÌn¿
{ÁZf{Ë

Organizational Breakdown Structure
Work Breakdown Stucture
Coding Structure
Matrix organizational structure
Performing Organization
Fast Tracking
Ê¿Z»Z d° ZfyZ
Z¯ d° ZfyZ
ÉY~³|¯ ZfyZ
ÊËeZ» Ê¿Z»Z ZfyZ
ÊËYmY ½Z»Z
ÊÀË³Ë
Schedule Level
É|À]½Z» t
Authority level
ZÌfyY t
Scenario
Assessment
Approved Document
Project Records
Project Management Information System
Reward an recognation system
Tracking System
Work Authorization System
Chang Control System
Schedule Change Control System
ÂËZÀ
nÀ
Ã||ÌËPe |À
ÃÁa ª]YÂ
ÃÁa dËË|» cZÔY ºfÌ
ªËÂe Á Y{Za ºfÌ
ÉÌ´Ìa ºfÌ
Z¯ \ËÂe ºfÌ
cYÌÌ¤e µfÀ¯ ºfÌ
É|À]½Z» cYÌÌ¤e µfÀ¯ ºfÌ
Screening System
É´·Z]£ ºfÌ
Weighting System
ÊÅ{½Á ºfÌ
263
Ä»Z¿ÃYÁ

Schedule Performance Index (SPI)
Cost Performance Index (CPI)
É|À]½Z» {°¸¼ yZ
ÄÀËÅ {°¸¼ yZ
Likelihood
Â«Á ¿Z
Near Critical
Ê¿Yv] Ä^
Simulation
Contract Provisions
Resourse Pool Description
Staffing pool description
Job description
Position description
Partner
Risk identification
Alternative Identification
Poor project management practices
ÉZÄÌ^
½Z¼Ìa ËY
^À» Ä¿Yy s
Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿ ¾Ì»Pe É Ä¿Yy s
¶¤ s
dÌ Á s
®Ë
®Ë ÊËZZÀ
ZÅÄÀË³ ÊËZZÀ
®Ë dËË|» ¦Ì ÉZÅÃÂÌ

Expert
¿\uZ
Bill of Material
{YÂ»cÂ

Risk score
Scoring and interpretation
®Ë \Ë
Ì¨e Á ÊÅ{\Ë

Design of Experiments
Proposal
Brainstorming
cZËZ»M ÊuY
É{ZÆÀÌa s
ÊÀÅ}½Z§Â

Critical Success Factor
Slippage
Personal interests
Random Causes
Special Causes
Element
dÌ¬§Â» ÊeZÌu ¶»Z
Ê³{Zf§Y\¬
Êz ªËÔ
Ê§{Ze ¶¸
Zy ¶¸
À
264
Ä»Z¿ÃYÁ
¥
Process
|ÀËY§
Buffer
Äm§
Seller
Ã|ÀÁ§
Vendor
Crashing
Compression
Subcritical Activity
Administrative activity
Communication Technology
Contingency allowance
Á|¿Á / Ã|ÀÁ§
Ê³{§
ÉZÃ{ §
Ê¿Yv]Ë dÌ·Z §
ÉY{Y dÌ·Z §
cZZ^eY ÉÁM¾§
ÊËZf«Y ÉÃ{Z ·Y©Â§
Activity List
dÌ·Z § dÆ§
Checklist
ÊYÁ dÆ§
Listing
Action-Item list
É|À]dÆ§
¹Y|«Y |À»ZÌ¿ ¹Ô«Y dÆ§
©
Reporting formats
ÊÅ{Y³ ÉZÅ\·Z«
Itemize
½{¯ ¯} º¸« Ä] º¸«
Constraint
Fixed-price
|Ì«
Â¬» d¼Ì«

Paper Work
Function
Full-time Employees
Issues logs
Éf§{ Z¯
{¯Z¯
d«Á¹Z¼e ½ZÀ¯Z¯
ÃfÀ» ÉZÅÄr]Zf¯
Accounting Code
ÉY|]Zu |¯
Code of Accounts
ZÅ[Zu |¯
Business
Detection
Schedule Control
Quality Control
Financial Control
Risk monitoring and control
Z¯ Á \¯
¦¯
É|À]½Z» µfÀ¯
dÌ¨Ì¯ µfÀ¯
Ê·Z» µfÀ¯
®Ë cZ¿ Á µfÀ¯
265
Ä»Z¿ÃYÁ
Cost Control
Ä ÀËÅ µfÀ¯
±
Collection
Employee groups
Performance Report
Project Report
Time Reporting
Performance Reporting
ÉÁM{³
É³Z¯ ÉZÅÃÁ³
{°¸¼ Y³
ÃÁa Y³
Ê¿Z» ÊÅ{Y³
{°¸¼ ÊÅ{Y³
¹
Probability/impact risk rating
matrix
Tight Matrix
Responsibility assignment matrix
ÌiPe / µZ¼ fuY É|À]Äê ËeZ»
®Ë
Ã{§ ËeZ»
dÌ·ÁR» ÉY~³YÁ ËeZ»
Risk owner
®Ë ®·Z»
Component
Ä¨·R»
Baseline
Adjusted Baselin
Scope Baseline
ZÀ^»
Ã|ºÌÀe ÉZÀ^»
Ã{Á|v» ÉZÀ^»
Cost baseline
ÄÀËÅ ÉZÀ^»
Methodology
ÉÂ·Á|f»
Metric
Most likely
Scope
®Ëf»
¾Ëe¶¼fv»
Ã{Á|v»
Project Scope
ÃÁa ÉÃ{Á|v»
Product Scope
µÂv» ÉÃ{Á|v»
Limitation
Product
Economic Model
Scoring Model
Decision Model
Parametric Modeling
Communication Management
Project Communication Management
dË{Á|v»
µÂv»
É{Zf«Y µ|»
É|À]ZÌf»Y µ|»
ºÌ¼e µ|»
®Ëf»YZa ÉZµ|»
cZZêY dËË|»
ÃÁa cZZêY dËË|»
266
Ä»Z¿ÃYÁ
Ã| \¯ Y dËË|»
Earned Value Managemant (EVM)
É|À]°Ìa dËË|»
Configuration Management
Ã{Á|v» dËË|»
Scope Management
ÃÁa Ê¿Z¿Y ]ZÀ» dËË|»
Project Human resource management
ÃÁa ÉÄÀËÅ dËË|»
Project Cost Management
ÃÁa Ê´qZb°Ë dËË|»
Project Integration Management
ÃÁa cZ¯Y|e dËË|»
Project Procurement Management
ÃÁa dÌ¨Ì¯ dËË|»
Project Quality Management
Ì³Y§ dÌ¨Ì¯ dËË|»
Total Quality Management
Negotiation
Ã¯Y~»
Surveillance
d^«Y»
É´Ì]»
Coaching
Ä¸u»
Phase
Performance Measurement Documentation
Product Documentation
Customer
Specifications
Interview
Evaluation Criteria
Variance
Schedule Variance (SV)
Cost Variance (CV)
Assumptions
Health and safety regulation
{°¸¼ ÉÌ³ÃY|¿Y cY|Àf»
µÂv» cY|Àf»
Éf»
ÊÀ§ cZ z»
ÄûZ»
Ê]ZËY ZÌ »
cËZ¤»
É|À]½Z» cËZ¤»
ÄÀËÅ cËZ¤»
cZÁ¨»
ÊÀ¼ËY Á dY|Æ] cY¬»
Ordinal scale
Ê^Ìee ZÌ¬»
General scale
¹Z ZÌ¬»
Cardinal scale
Ê¸Y {| ZÌ¬»
Numberical scale
É{| ZÌ¬»
Ratio scale
d^¿ ZÌ¬»
Mechanism of causation
dÌ6 ¸ ¹Ì¿Z°»
Tangible
Project risk response audits
Audit
Â¼¸»
ÃÁa ®Ë Ä] À¯YÁ ÉZÅÉÌ¼»
ÉÌ¼»
267
Ä»Z¿ÃYÁ
Resource Requirements
Charter
Project Charter
Skill
Key general management skills
Value Engineering (VE)
ZÌ¿{Â» ]ZÀ »
ÂÀ»
ÃÁa ÂÀ»
cZÆ»
Ê»Â¼ dËË|» É|Ì¸¯ ÉZÅcZÆ»
Y Ê|ÀÆ»
½
No probability
¶¼fv»Z¿
Work Results
Z¯ lËZf¿
Resourse rate
]ZÀ» w¿
Trigger
Symptom
Schedule Monitoring
Risk exposure
Fishbone diagram
System or process flow chart
Chart of accounts
Couse-and-effect diagram
´¿ Z¿
Ä¿Z¿
É|À]½Z» ] cZ¿
®Ë ËZ¼¿
ÊÅZ» ½YÂzfY Y{Â¼¿
ºfÌ ZË |ÀËY§ ½ZËm Y{Â¼¿
ZÅ[Zu Y{Â¼¿
µÂ¸ » Á d¸ Y{Â¼¿
Influence diagrams
ÌiPe ÉZÅY{Â¼¿
Attribute Sampling
Ê¨ÌÂe ÉÌ³Ä¿Â¼¿
Variable Sampling
ZÅÌ¤f» ÉÌ³Ä¿Â¼¿
Training needs
In-house staff
Competent Staff
ÊÂ»M ÉZÅZÌ¿
Ê¿Z»Z½Á{ Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿
( ÄfËZ ) ÅZ» Ê¿Z¿Y ÉÁÌ¿
Á
Dependency
Milestone
Planned Response
Assignment
Role and responsibility assignment
Interpersonal interfaces
Organizational interfaces
Condition
Ê ´f]YÁ
Ê¸Y ÉÄ «YÁ
Ã|ÉËÄ»Z¿] À¯YÁ
Ìze / [Zf¿Y / ÉY~³YÁ
dÌ·ÁR» Á ¬¿ ÉY~³YÁ
É{§¾Ì] YfY ÃÂmÁ
Ê¿Z»Z YfY ÃÂmÁ
dÌ Á
268
Ä»Z¿ÃYÁ
Occurrence
Â«Á
Vendor
Á|¿Á
Ê³ËÁ
Attribute
Å
dËY|Å
Direction
ÄÌ·ÁY ÉÄÀËÅ
Sunk Cost
Budgeted Cost of Work Performed
Ã| ¹Zn¿Y Z¯ ÉÃ|Äm{Â] ÉÄÀËÅ
(BCWP)
Budgeted Cost of Work Scheduled
Z¯ ÉÃ|Äm{Â] ÉÄÀËÅ
(BCWS)
Ã|É| À]½Z»
Actual Cost
Ê «YÁ ÉÄÀËÅ
Actual Cost of Work Performed (ACWP)
Life-Cycle Costing
Ã| ¹Zn¿Y Z¯ Ê «YÁ ÉÄÀËÅ
cZÌu ÉÄyq Ê]ZËÄÀËÅ
Cost of Quality
dÌ¨Ì¯ ÉÄÀËÅ
Jeopardy warnings
y ÉZÅY|Å
Overlap
Collocation
Technical Review Board
Engineering Review Board
Ê¿ZÂaºÅ
Ê¿Z°»ºÅ
ÊÀ§ É´¿Z] cPÌÅ
Ê|ÀÆ» É´¿Z] cPÌÅ
Technical Assessment Board
ÊÀ§ nÀ cPÌÅ
Configuration Control Board
É|À]°Ìa µfÀ¯ cPÌÅ
Resource Histogram
^À» ¹Y³ÂfÌÅ
É
Integrative
Ã|ÀÀ¯ÄqZb°Ë
269

Download Report

PMBOK2000-farsi.pdf

Paperzz.com

Your Paperzz