‫طراحي مفهومي يك محيط پژوهش الكترونيكي‬
‫سيدابراهيم ابطحي‬
‫‪[email protected]‬‬
‫دانشکده مهندس ي کامپيوتردانشگاه صنعتي شريف‬
‫اسفندماه ‪1385‬‬
‫چکيده‬
‫طراحي مفهومي يك محيط پژوهش الكترونيكي جهت ‪:‬‬
‫حل برخي ازدشواريهاي انجام پژوهشهاي مهندس ي به روش سنتي‪.‬‬
‫استفاده از روشهاي نوين پژوهش الكترونيكي‪.‬‬
‫تحليل فرصت ها و تهديدهايي ناش ي ازآن ازطريق ترسيم يك چهارچوب براي توليد يك‬
‫محيط رايانهاي پژوهش الكترونيكي به عنوان كمك پژوهشگررايانهاي جهت انجام‬
‫پژوهش به كمك رايانه درمحيط الكترونيكي‪.‬‬
‫بيان مشخصات امكانسنجي شده عمومي و مؤلفههاي اين محيط‪.‬‬
‫توصيف معماري و طراحي ساختارمفهومي آن ‪.‬‬
‫نمونهسازي تكاملي و تجربه انجام دو پژوهش كاربردي دراين محيط ‪.‬‬
‫مقدمه‬
‫‪ ‬كمبود فرآروش هاي مدون پژوهش حوزه هاي مهندس ي‪.‬‬
‫‪ ‬كمبود فرآروش هاي مدون پژوهش‪ ،‬برگرفته از ويژگيهاي اين حوزه‪.‬‬
‫‪ ‬در محيط الكترونيكي‪ ،‬الگوهاي پژوهش به كمك رايانه را مي تواند به سمت‬
‫پژوهش بر پايه محيط الكترونيكي و استفاده از قابليتهاي آن در جهت ابداع‬
‫روشهاي مناسب و معتبر پژوهش در حوزههاي مهندس ي حرکت نمايد‪.‬‬
‫‪ ‬روشها‪ ،‬راهبردها‪ ،‬ابزارها و امكانات جمعآوري‪ ،‬نگهداري و بازيابي اطالعات و‬
‫تحليل و توليد محصوالت پژوهش ي مستدل با ارجاعات معتبر و ارقام و اعداد‬
‫دادهكاوي شده قابل رد يابي تا منابع داده اي به كمك امكانات دسترس ي به‬
‫اطالعات در وسعت رايا سپهر ميتواند چهارچوبي براي محيطهاي پژوهش‬
‫الكترونيكي بسازد‪.‬‬
‫مزايا و معايب استفاده ازروشهاي سنتي پژوهش در‬
‫حوزه هاي مهندس ي‬
‫پژوهشهاي مهندس ي با ّماهيت ساخت و طراحي‪ ،‬به نمونهسازي ‪،‬داده كاوي ‪ ،‬شبيه سازي‬
‫‪،‬استفاده از مدلهاي علي تحليلي مبتني بر قاب و داده آمايي متكي هستند‪.‬‬
‫در روشهاي سنتي پژوهش به اين مسائل كمتر اعتنا شده است و مدلهاي آماري در اين‬
‫پژوهشها محدود و الگوهاي استنتاجي عموما مبتني بر آزمون فرض هاي آماري است‪.‬‬
‫فرآيندهاي اطالعجويي و دانشيابي در اين الگوها كمتر مورد بحث بوده و دادههاي ثبتي و‬
‫اظهاري عموما مجموعه داده هاي معتبر اين حوزهها را ميسازند‪.‬‬
‫از نقاط قوت اين الگوها تجارب تاريخي و مكرر و پيشينه طوالني انجام پژوهشهاي سنتي‬
‫است‬
‫كه از آنها در جهت شناسائي مؤلفههاي مورد نياز محيط پژوهش الكترونيكي ميتوان بهره‬
‫گرفت و زيست چرخ پژوهش الكترونيكي را با نقد الگوي سنتي معادل آن پيشنهاد نمود‪.‬‬
‫تعاريف‪ ،‬ويژگيها و ضرورتهاي پژوهش الكترونيكي‬
‫پژوهش الكترونيكي‪ ،‬انجام پژوهش در محيط الكترونيكي است‪.‬‬
‫از منظري ديگري پژوهش الكترونيكي راه حلي تلفيقي براي بهره گيري از محاسن‬
‫دو پيش فهم پژوهش ّ‬
‫كمي و پژوهش كيفي است ‪.‬‬
‫كه با تسهيل پژوهش ّ‬
‫كمي به كمك محيط الكترونيكي (رايانهاي و شبكهاي)‬
‫امكان استفاده همزمان از محاسن هر دو روش را فراهم ميسازد‪.‬‬
‫زيرا روشهاي داده آمايي و دادهكاوي رايانه اي‪ ،‬ابعاد تحقيق كيفي را نيز روز به‬
‫روز گستردهتر مي نمايند ‪.‬‬
‫تعاريف فوق چنانچه به جاي ًالگوي فعاليتهاي به كمك رايانه بر اساس‬
‫الگوهاي مبتني بر رايانه مجددا تعريف شوند حتي ميتوانند منشا تحوالتي نيز در‬
‫پژوهشهاي سنتي حوزههاي مهندس ي گردند‪.‬‬
‫قابليتهاي الگوهاي پژوهش به كمك رايانه و پژوهش‬
‫مبتني بررايانه‬
‫ترسيم درخت موضوعي‪.‬‬
‫خدمات برگهدان الكترونيكي پژوهش‪.‬‬
‫گردآوري الكترونيكي مشخصات مراجع و منابع كاغذي‪ ،‬الكترونيكي و اينترنتي ‪.‬‬
‫جمع آوري‪ ،‬تجميع‪ ،‬تلخيص و معتبرسازي داده ها ‪.‬‬
‫طراحي پرسش‪ ،‬پرسشنامه‪.‬‬
‫امكان انجام مصاحبههاي لحظهاي‬
‫استخراج خودكار نتايج مصاحبه ها و داده كاوي آنها ‪.‬‬
‫توليد مقاالت الكترونيكي و كاغذي با ارجاعات معتبر تا اصل منابع و مقادير‬
‫ابرمقداري قابل رديابي تا پايگاه داده اي منشاء ‪.‬‬
‫الگوهاي پژوهشهاي الكترونيكي حامي الگوهاي مديريت‬
‫پژوهش‬
‫محيط هاي پژوهش الكترونيكي در الگوهاي به كمك و يا مبتني بر رايانه با چهار‬
‫چوب مديريت و پژوهش هماهنگي دارند ‪.‬‬
‫مديريت پژوهش ابزاري مؤثر جهت بهسازي توانمندیهاي گروههاي تحقيقاتي‬
‫است كه از طريق به اشتراك گذاري دانش در فضاي فعاليتهاي پژوهش ي‪،‬‬
‫ساختار دهي به روشها و ابزارهاي مؤثر به منظور انجام فعاليتهاي پژوهش ي‪،‬‬
‫يكپارچهسازي نتايج پروژه هاي پژوهش ي با هدف محقق سازي اهداف اساس ي در‬
‫كاربردهاي تخصص ي و تضمين كيفيت دستاوردهاي پژوهش ي‪ ،‬اين امر را ميسر‬
‫ميكند‪.‬‬
‫چار چوب مديريت تحقيق مؤيد الگوي پژوهش الكترونيكي است زيرا نگاهي به‬
‫عناصر و گامهاي اجراي آن‪ ،‬مدل پژوهش الكترونيكي را به عنوان ابزار مهمي‬
‫براي مديريت دانش تاييد ميكند‬
‫اهداف‪ ،‬مشخصات و كاركردهاي محيط پژوهش‬
‫الكترونيكي‬
‫‪‬طراحيها خدمات الكترونيكي كافي براي هر گام زيست چرخ در نظر‬
‫گرفته ميشود ‪.‬‬
‫‪‬در جهت تكامل روشهاي پژوهش رايج‪ ،‬خدماتي از جمله مدلسازي‬
‫ّ‬
‫علي مبتني بر قاب‪ ،‬امكانات شبيهسازي و تقليد نرم افزاري و توليد‬
‫نهايي پژوهش در قالب مقاله الكترونيكي واجد ارجاعات ابرمتني و‬
‫مقادير ابرمقداري براي اين محيط به عنوان مشخصه در نظر گرفته‬
‫و توصيه ميشود‬
‫مدل مفهومي‪ ،‬روش و كاركردهاي محيط پژوهش‬
‫الكترونيكي‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫‪(5‬‬
‫‪(6‬‬
‫‪(7‬‬
‫ساماندهي و قابليت ذخيره‪ ،‬بازيابي‪ ،‬تجميع و ارجاع به منابع با اتصاالت بين متني و منبعي‬
‫كافي ‪.‬‬
‫ارتقاء كلي و كيفي گام جمعآوري اطالعات شامل برگه دان نويس ي الكترونيكي با امكانات‬
‫ارجاع به منابع متمركز و غير متمركز و ارجاعات الكترونيكي و اينترنتي ‪.‬‬
‫ساماندهي اين در مجموعه در قالب يك كتابخانه الكترونيكي ‪.‬‬
‫تسهيل جمعآوري‪ ،‬درج‪ ،‬ذخيره‪ ،‬بازيابي و تحليل خودكار اطالعات پشتيبان شامل مصاحبه‬
‫با خبرگان و كارشناسان ‪.‬‬
‫امكانات دادهكاوي براي تحليل خودكار دادهها ‪.‬‬
‫استفاده از مدل براي تحليل مضمون پژوهش(هر چند موردي يا موضوعي) ‪.‬‬
‫امكان توليد خودكار مقاالت پژوهش ي با درج مطالب و اطالعات جمعآوري شده در آن و‬
‫درج اتصاالت ابرمتني و ابرمقداري به مراجع و منابع ‪.‬‬
‫تصویرمدل مفهومي رهياب‬
‫زيست چرخ و گردش كاردرمحيط پژوهش الكترونيكي‬
‫‪ (1‬تعريف مجدد تبسم (الگوي تحقيق مكاشفهاي بر پايه سپهر اطالعاتي مبنا)براي پژوهش‬
‫موردي‪.‬‬
‫‪ (2‬پيكربندي كام(كتابخانه الكترونيكي مرجع)‪.‬‬
‫‪ (3‬درج و تكميل درخت موضوعي پروژه‪.‬‬
‫‪ (4‬آغاز فرآيند منبعيابي براي پژوهش‪.‬‬
‫‪ (5‬معرفي و درج اطالعات منابع پژوهش ي‪.‬‬
‫‪ (6‬آغاز فرآيند داده‪ ،‬اطالع و دانشيابي‪.‬‬
‫‪ (7‬تكميل برگه دانهاي الكترونيكي‪.‬‬
‫‪ (8‬تكميل دادهاي‪ ،‬اطالعاتي و دانش ي كام‪.‬‬
‫‪ (9‬تكميل پرونده پرسشها وتوليد پرسشنامههاي نظرخواهي‪.‬‬
‫‪ (10‬انتخاب يا توليد مدل تحليل ّ‬
‫عل ّّي از كتابخانه مدلهاي دانش پژوهي( كمپ) محيط‬
‫پژوهش الكترونيكي‪.‬‬
‫زيست چرخ و گردش كاردرمحيط پژوهش الكترونيكي‬
‫‪(11‬‬
‫‪(12‬‬
‫‪(13‬‬
‫‪(14‬‬
‫‪(15‬‬
‫‪(16‬‬
‫‪(17‬‬
‫‪(18‬‬
‫‪(19‬‬
‫‪(20‬‬
‫انجام مصاحبهها لحظهاي خودكار يا كاغذي توليدي رايانه و درج اطالعات آنها در كام‪.‬‬
‫انجام تحليل مبتني بر مدل پروژه و درج نتايج آن در كام‪.‬‬
‫تهيه‪ ،‬تامين و درج دادهها‪ ،‬اطالعات و دانشهاي تكميلي مورد نياز‪.‬‬
‫تجميع دادهها در كام‪.‬‬
‫توليد منظرههاي تركيبي در كام‪.‬‬
‫توليد گزارشات كام‪.‬‬
‫انجام دادهكاوي دادهها به كمك كاوشگر(مؤلفه داده كاوي محيط پژوهش الكترونيكي) و‬
‫درج آنها در كام‪.‬‬
‫ّ‬
‫تحليل خودكار و رايانهاي مصاحبهها‪ ،‬درج اطالعات مدل تحليل علي و تحليل رايانهاي آن‬
‫و توليد گزارشات ابرمقداري‪.‬‬
‫توليد مقاله ابرمقداري و ابرارجاعي حاصل پژوهش در گونه هاي الكترونيكي و كاغذي‪.‬‬
‫پااليش كام براي تكميل پيشينه پروژه انجام شده و آمادهسازي آن براي انجام پروژه بعدي‪.‬‬
‫ويژگيهاي مؤلفههاي پايه محيط پژوهش الكترونيكي‬
‫پيشنهادي‬
‫شش مؤلفه پايه محيط پژوهش الكترونيكي پيشنهادي اين مقاله كه از اين به بعد‬
‫آنرا "رهياب" مي ناميم به شرح زيرند‪:‬‬
‫‪ .1‬تبسم‪ :‬الگوي تحقيق مكاشفهاي بر پايه سپهر اطالعاتي مبنا‪.‬‬
‫‪ .2‬كمپ‪ :‬كتابخانه مدلهاي دانش پژوهي موردي‪.‬‬
‫‪ .3‬كام‪ :‬كتابخانه الكترونيكي مرجع پروژه‪.‬‬
‫‪ .4‬كاوشگر‪ :‬مؤلفه داده كاو و يكپارچهساز و مولد ابرمقدارهاي معتبر‪.‬‬
‫‪ .5‬تگر‪ :‬مؤلفه تحليل گر رايانه اي ( مولد تحليل هاي رايانه اي مدلها و‬
‫مصاحبه ها)‪.‬‬
‫‪ .6‬رد ياب‪ :‬مؤلفه ردياب اطالعات تا اصل منابع مورد ارجاع‪..‬‬
‫مدل مؤلفه اي رهياب‬
‫معماري‪ ،‬ساختارو ابزارهاي محيط يكپارچه پژوهش الكترونيكي‬
‫انواع خدمات محيط پژوهش الكترونيكي‬
‫خدمات محيط پژوهش الكترونيكي شامل‪ :‬خدمات كاربري‪ ،‬خدمات راهبردي و خدمات ارزش افزا‬
‫است‪.‬‬
‫خدمات كاربري شامل‪ :‬خدمات جمعآوري و درج اطالعات منابع‪ ،‬ضمن نگهداري‬
‫ارجاعات الزم به منابع پايه آنهاست(ردياب )‪ ،‬خدمات جمعآوري و درج‪ ،‬تجميع‪،‬‬
‫بهنگامي و دستيابي به داده ها‪ ،‬اطالعات و دانشهاي فرآيند شده نيز از طريق‬
‫كتابخانه الكترونيكي مرجع( كام ) در اختيار كاربران است‪.‬‬
‫خدمات پيكر بندي پذيري و بهنگامي كام و تبسم و توليد و‬
‫خدمات راهبردي شامل‪ّ :‬‬
‫انتخاب مدل تحليل علي موضوعي در كتابخانه مدلهاي دانش پژوهي ( كمپ ) و‬
‫برنامههاي ورود اطالعات و تحليلگر رايانهاي آن است‪.‬‬
‫خدمات ارزش افزا شامل ‪ :‬خدمت تكميل و تجميع داده ها‪ ،‬تحليل خودكار داده ها و‬
‫اطالعات‪ ،‬تحليلگرهاي رايانهاي مدل تحليلي و مصاحبه هاي كارشناس ي و‬
‫خدمات داده كاوي و توليد مقاله الكترونيكي محصول پژوهش است‪.‬‬
‫ويژگيهاي خدمات جمعآوري و درج اطالعات منابع‬
‫(رد ياب)‬
‫رهياب ( محيط نمونه پژوهش الكترونيكي )‪:‬‬
‫‪ ‬پس از مناسب سازي تبسم براي پژوهش موردي‪ ،‬خدمات كاربري منبعشناس ي خود را با‬
‫امكان ترسيم و بهنگامي درخت موضوعي مطالب مورد پژوهش ارائه مي نمايد‪.‬‬
‫‪ ‬كاربر‪ ،‬همزمان ميتواند مشخصات منابع دادهاي‪ ،‬اطالعاتي و دانش ي را در برگههاي مربوطه‬
‫درج نمايد كه مؤلفه ردياب ارجاعات الزم را براي فراهم سازي امكان درج ابرارجاعات در مقاله‬
‫به شكل خودكار توليد مي كند‪.‬‬
‫‪ ‬كاربر سپس مي تواند به درج داده ها‪ ،‬اطالعات و دانشهاي گردآوري شده خود از طريق‬
‫برگهدان الكترونيكي بپردازد ‪.‬‬
‫‪ ‬همزمان در صورت لزوم به معرفي منابع و يا تكميل و يا بهنگامي درخت موضوعي پژوهش‬
‫اقدام كند‪.‬‬
‫با بهنگامي تبسم همه اين تعاريف در پيوند با يك پروژه خاص سازمان داده خواهند شد‪.‬‬
‫ويژگيهاي خدمات جمع آوري‪ ،‬درج دادهها‪ ،‬اطالعات و دانشها‬
‫درج داده ها در رهياب از طريق معرفي پايگاههاي داده اي ميسر است‬
‫كه خود سامانه مشخصات آنرا استخراج مينمايد و امكان انتقال‬
‫اطالعات آن به كام ( كتابخانه الكترونيكي مرجع ) را فراهم مي سازد‪.‬‬
‫امكان درج اطالعات در رهياب شامل درج اطالعات منابع مطالعاتي از‬
‫طريق برگه دان الكترونيكي و درج اطالعات در برگه هاي ورود‬
‫اطالعات مدل تحليل پروژه ميسر است‪.‬‬
‫ورود دانش‪ ،‬شامل درج نظرات كارشناسانه در پاسخ به پرسشنامه‬
‫هاي مصاحبه هاست‪.‬‬
‫معماري كتابخانه مجازي مورد نيازمحيط تحقيق الكترونيكي (كام)‬
‫كام داراي يك معماري شش اليه و چهار گروه خدمتي پشتيبان جانبي است‪:‬‬
‫اليه اول‪ ،‬برگههاي منشا ورود دادهها به پايگاههاي دادهاي است كه دادههاي آن جهت استفاده پژوهشگر در‬
‫كام درج مي شود‪ .‬از اين طريق امكان ديدن پرسشنامههاي جمع آوري اين اطالعات به وجود ميآيد‪.‬‬
‫اليه دوم‪ ،‬پرونده ها يا پايگاههاي داده اي مبدا است كه از اين طريق داده موجود در اصل پرونده ها قابل ديدن‬
‫است‪.‬‬
‫اليه سوم‪ ،‬برگه هاي ورود داده به اين پايگاه هاست كه امكان تكميل يا پااليش داده ها را مي دهد‪.‬‬
‫اليه چهارم‪ ،‬امكان ايجاد پايگاه اطالعات تجميعي ( در زماني كه بيش از يك پايگاه داده اي در مورد يك موجوديت‬
‫وجود داشته باشد) را مي دهد‪ .‬اولويت تجميع از طريق بازنويس ي اقالم اطالعاتي اولويت دار از كاربر اخذ مي‬
‫شود‪.‬‬
‫اليه پنجم‪ ،‬اليه منظرههاي اطالعات تركيبي از مضاميني است كه از تركيب اطالعات موجوديت ها حاصل مي‬
‫شود ‪.‬‬
‫اليه ششم گزارشات قابل اخذ است‪ .‬چهار گروه خدمتي پشتيبان كام شامل امكان استفاده از تگر (تحليلگر‬
‫خود كار رايانهاي)‪ ،‬كاوشگر (خدمات داده كاوي)‪ ،‬تحليلگر مدل پژوهش ي و توليد اطالعات جبراني و مكمل‬
‫است‪.‬‬
‫معماری الیه ای کام‬
‫واسط کاربر کام‬
‫دادهكاوي‪ ،‬تجميع و تحليل گرخودكاردادهها و اطالعات‬
‫( كاوشگر)‬
‫مؤلفه كاوشگر امكان داده كاوي اقالم داده اي كام را فراهم ميسازد‪.‬‬
‫در زمان تعريف مشخصات اقالم اطالعاتي به تناسب نوع قلم‬
‫اطالعاتي كاوشگر بر اساس تعريف اوليه قابل تغيير توابع داده کاوي‬
‫اعمال مجاز و ممکن را استخراج و عمل داده كاوي را انجام مي‬
‫دهد‪.‬‬
‫امكان نمايش نمودارهاي داده اي و توليد گزارش ابر مقداري داده‬
‫كاوي از امكانات كاوشگر است‪.‬‬
‫مثالی از پیاده سازی کاوشگر در رهیاب‬
‫ّ‬
‫مدلهاي تحليلي علي و شبيه سازهاي رفتارسامانهاي (كمپ)‬
‫كمپ كتابخانه مدل هاي پايه دانش ي است كه به شكل مضموني امكان تحليل ّ‬
‫علي مبتني برقاب در حوزه‬
‫پژوهش ي را ميدهد‪.‬‬
‫در صورت توليد و افزودن مدل خاص موردي به كمپ بايد برنامه ورود اطالعات به مدل و تحليل گر خودكار‬
‫رايانه نتايج تحليل مدل به كمپ افزوده شود‪.‬‬
‫در دو تجربه موردي انجام شده براي يك مطالعه بازار سنجي نرم افزار‪ ،‬مدل بازاريابي "سوستاك" در قالب مهر‬
‫رسا باز مهندس ي گرديد و مورد استفاده واقع شد ودر مطالعه ديگر تالش گرديد مهررسا از حوزه نرم افزار به‬
‫امكاناتي براي تحليل حوزه فناوري اطالعات ارتقاء داده شود ‪.‬‬
‫تالش اوليه انجام شده براي توليد مدلهاي مبتني بر قاب در حوزه فناوري اطالعات منجر به استفاده از مدل‬
‫بازار سنجي "سوستاک" و تعميم آن گرديد‪.‬‬
‫اين تعميم از يک کاال به خانواده اي از کاالها و از کاالي فيزيکي به کاالي منطقي صورت‬
‫پذيرفت‪".‬سوستاک"بهنگام شده بدين ترتيب با نام "مهر رسا" قابل بکارگيري در حوزه نرم افزار گرديد‪.‬‬
‫در گام بعدي مدل جهت تعميم به کل حوزه هاي فناوري اطالعات نيازمند در نظرگرفتن حوزه هاي جزئي سخت‬
‫افزاري‪،‬ارتباطي‪،‬سازمان ابزاري و زنده افزاري بود‪.‬‬
‫الگوي نهائي از طريق تعميم "مهر رسا" و ايجاد قابليت بکارگيري آن براي حوزههاي متعدد از طريق مولفه "کمپ"‬
‫است‪.‬‬
‫مهر رسا یک مدل برای کمپ‬
‫تحليلگرهاي خودكاررايانهاي (تگر)‬
‫تحليلگرهاي خودكار رايانه اي‪ ،‬سامانه هاي جزيي تحليل هستند كه تفسيرهاي متني مبتني بر‬
‫نتايج آماري و جمعبنديهاي استنتاجي را در قالب الگوهاي زباني محدود ارائه مي نمايند‪.‬‬
‫در نمونه رهياب براي تحليل خودكار مصاحبه هاي كارشناس ي‪ ،‬ارزيابي داده هاي ثابت و جمع‬
‫بندي تحليل مبتني بر مدل از اين الگو استفاده مي گردد كه مهمترين حسن آن عدم نياز به‬
‫تحليل مجدد دستي پس از تغيير اقالم دادهاي است زيرا به كمك تگر به سرعت تحليل متني‬
‫جديد به شكل خودكار توليد مي گردد‪.‬‬
‫تحليل گرهاي رايانه اي عمال در دوپروژه موردی طراحي و پياده سازي شده اند و با کارائي قابل‬
‫قبولي تحليل مصاحبه هاي کارشناس ي ‪ ،‬ارزيابي داده هاي ثابت و تحليل خودکار نتايج بررس ي‬
‫هاي کارشناسانه "مهر رسا" را انجام داده اند‪.‬‬
‫اين تحليل گرها در نسخه هاي بعدي قابل ارتقاء هستند‪.‬‬
‫الگوي توليد مقاله الكترونيكي حاوي‬
‫ابرمقدارها و ابرارجاعات‬
‫تفاوت اساس ي آن با مقاالت پژوهش سنتي اعتبار استداللها و اقالم درج شده و ارجاعات به‬
‫منابع مورد استفاده است‪.‬‬
‫منابع داده اي‪ ،‬اطالعاتي و دانش ي اين مقاالت در نسخه الكترونيكي تا اصل منابع قابل رد يابي‬
‫و كسب اطمينان از صحت آن ميسر است‪.‬‬
‫در نسخه كاغذي مشخصات كامل منابع با ارجاعات درون متني و فهرست مراجع در پايان‬
‫مقاله درج مي شود‪.‬‬
‫روال توليد اين مقاله كه قابل افزودن به كام براي استفاده در پژوهش يهاي بعدي است‬
‫بدين قرار است كه واژه پرداز مورد نظر پژوهشگر در اختيار او قرار ميگيرد و همزمان منابع‬
‫فراهم شده در مراجع يا داده هاي خام يا داده كاوي شده و يا نتايج تحليلهاي رايانهاي آنها به‬
‫عنوان منبع قابل درج در مقاله در دسترس او است و مؤلفه ردياب وظيفه درج اتصاالت و‬
‫پيوندهاي ارجاعي را به عهده دارد كه با انتخاب اين منابع توسط پژوهشگر براي درج در‬
‫مقاله‪ ،‬اين كار به شكل خودكار انجام ميشود‪.‬‬
‫فرصتها و تهديدهاي ناش ي ازاستفاده ازپژوهش‬
‫الكترونيكي‬
‫فرصتها‪:‬‬
‫امكان پژوهش جمعي از راه دور در محيط اينترانتي يا اينترنتي‪ ،‬انجام پژوهش فردي يه شكل ارزش افزا با امكان‬
‫ارتقاء و افزودن تعداد منابع‪ ،‬مراجع‪ ،‬برگهدانها و پروندههاي دادهاي‪ ،‬تلفيق نتايج پژوهش هاي پيشين به شكل‬
‫سريع و سهل براي انجام پژوهش جديد و توليد سريع محصوالت پژوهش ي است‪.‬‬
‫كاهش زمان و هزينه هزينه هاي پژوهش‪ ،‬ارتقاء كيفيت اطالعات و معتبر سازي نتايج پژوهش ها و سهولت انجام‬
‫كار پژوهش ي كه مي تواند تعداد پژوهشگران را افزايش دهد ‪.‬‬
‫تناسب با الگوهاي نوين مديريت پژوهش در سازمانهاي پژوهش ي از ديگر اين فرصتها است‪.‬‬
‫تهدیدها‪:‬‬
‫تهديدهاي محتمل اين روش تسهيل امكان سوء استفاده يا استفاده غير مجاز از پژوهشهاي ديگران است‪.‬‬
‫تهديد دوم عدم آشنايي پژوهش گران با نحوه كار با اين محيط ها و الگوها است كه در نمونههاي اوليه موجب‬
‫افزايش زمان و هزينه اجرا ميشود‪.‬‬
‫تهديد سوم امكان غلبه ارزش شكلي فعاليتهاي پژوهش ي بر ارزشهاي محتوايي آن است كه آسيبي است كه در‬
‫ابتداي به كارگيري بسياري از فناوریهاي نو وجود دارد و مالحظات و امكانسنجي اقتصادي و ارزشيابي كيفي مي‬
‫تواند آنرا تقليل دهد‪.‬‬
‫آينده پژوهش الكترونيكي درپيوند با مديريت پژوهش و‬
‫پژوهش اينترنتي‬
‫آينده مديريت پژوهش در حوزه تحليل و استفاده از مدل هاي مقايسهاي است ‪:‬‬
‫هدف اين كار‪ ،‬مقايسه روشها و ابزارهاي موجود نظير پيكر بندي محتوا‪،‬‬
‫محتوا كاوي‪ ،‬تركيب مفاهيم به عنوان روش و ابزارهاي نو‪ ،‬نوآوریهاي جديد در‬
‫حوزه محتوا سنجي شامل باز نمايي محتوا‪ ،‬توليد محتوا‪ ،‬ارزيابي محتوا و برنامه‬
‫ريزي محتوا است‪.‬‬
‫پژوهش الكترونيكي از اين باب همساز و پذيرايي اين تحوالت است‪ .‬از سويي‬
‫ديگر آينده پيش روي پژوهش اينترنتي در جستجوهاي واجد كيفيت براي‬
‫دسترس يهاي پر محتواي اطالعاتي است كه همسو با مفروضات پژوهش‬
‫الكترونيكي است ‪.‬‬
‫نتيجهگيري‬
‫شيوههاي سنتي پژوهش در شرايط كمبود تعداد پژوهشگران‪ ،‬افزايش هزينه و‬
‫زمان انجام پروژههاي پژوهش ي‪ ،‬انجام پژوهشهاي‪ ،‬تكراري‪ ،‬دشوار اعتبار‬
‫سنجي اطالعات در عصر آلودگي اطالعات در اثر كثرت اطالعات‪ ،‬پاسخگويي‬
‫نيازهاي موجود نيست‪.‬‬
‫پژوهش الكترونيكي به عنوان يك راهحل الكترونيكي هر چند با دشواري جذب‬
‫در محيطهاي پژوهش ي مواجه است اما راهحلي است كه نمي توان از آن چشم‬
‫پوشيد و واجد دستاوردهاي است كه ميتواند برخي از مشكالت فوق را حل‬
‫كند‪.‬‬
‫آينده پژوهش الكترونيكي استفاده از آن جهت انجام پژوهشهاي گروهي توزيع‬
‫شده در گستره اينترنت و توليد لحظهاي محصوالت پژوهش ي است كه مي تواند‬
‫به فعاليتهاي پژوهش ي سرعت دهد و كيفيت آنها را ارتقاء بخشد‪.‬‬
‫برخی ازمراجع‬
‫•‬
‫‪T.Andeson, H.Kanuka, "e-Research: Methods, Strategies and Issues",‬‬
‫‪Pearson Education Inc, 2003.‬‬
‫سيد ابراهيم ابطحي‪ " ،‬تحقيق الكترونيكي "‪ ،‬گزارش كامپيوتر ماهانه انجمن انفورماتيك ايران‪ ،‬سال بيست و پنجم‪ ،‬شماره‬
‫•‬
‫‪ ،154‬آذر و دي ماه ‪.1382‬‬
‫‪• K.Badie, M.T.Mahmoudi," Research Management: An Essential Mean For‬‬
‫‪Creating Knowledge in Research Environments", E-learning and Knowledge‬‬
‫‪Management Seminar, Tehran University, 11-14 Sept, 2005.‬‬
‫• مريم طايفه محمودي و كامبيز بديع‪ "،‬مديريت تحقيق‪ :‬ابزار اصلي مديريت دانش در محيط هاي تحقيقاتي(بخش يك) "‪،‬‬
‫گزارش كامپيوتر ماهنامه انجمن انفورماتيك ايران‪ ،‬سال بيست و هفتم‪ ،‬شماره ‪ ،164‬آبان و آذر ماه ‪.1384‬‬
‫‪• E.Turban, R.K.Rainer, R.E,Potter," Introduction to Information Technology",‬‬
‫‪John Wiley Sons Inc.,2005.‬‬
‫• مريم طايفه محمودي و كامبيز بديع‪ "،‬مديريت تحقيق‪ :‬ابزار اصلي مديريت دانش در محيط هاي تحقيقاتي( بخش آخر)"‪،‬‬
‫گزارش كامپيوتر ماهنامه انجمن انفورماتيك ايران‪ ،‬سال بيست و هفتم‪ ،‬شماره ‪ ،165‬دي و بهمن ‪.1384‬‬
‫‪• Greg Spence," Internet Research", Prentice Hall, 2001.‬‬