‫دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬
‫ﺳﯿﺪه ﻋﺎﻃﻔﻪ ﻋﻠﻮي ‪ ،‬زﯾﻨﺐ ﻧﯿﺮي ‪ ،‬راﺷﯿﻦ ﺣﺎﺗﻤﯽ‬
‫ﭼﮑﯿﺪه‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﻮﻻت در ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ اﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﮔﺎم ﺑـﺰرگ‬
‫و ﻣﻬﻢ ﺑﺮاي ﭘﯿﺸﺒﺮد ارﺗﺒﺎط ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠـﯽ ﻣـﻮرد ﺗﺎﯾﯿـﺪ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ ﻧﮕـﺎﻫﯽ ﺑـﻪ‬
‫ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺟﻬﺎن درﻣﯽ ﯾﺎﺑﯿﻢ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫـﺎي ﻋﻤـﻮﻣﯽ را ﮐـﺎﻫﺶ‬
‫دﻫﺪ و ﮐﺎراﯾﯽ و اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﮐﻨﺘﺮل و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ‪ ،‬درﻣـﺎن ﻋﻤـﻮﻣﯽ و ﺗـﺎﻣﯿﻦ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف وﺟﻮد اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺨﺖ اﻓﺰاري و ﻧﺮم اﻓﺰاري در ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ‬
‫و ادارات دوﻟﺘﯽ و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ از آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد و ﭼﺸﻤﮕﯿﺮي ﻣﯿﺎن ﺳـﻄﺢ داﻧـﺶ ﻓﻨـﺎوري‬
‫اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت در ﮐﺸﻮر و دﯾﮕﺮ ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن وﺟﻮد دارد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎﺧﺼﯽ ﺑـﺮاي ﺷﻨﺎﺳـﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﯿﺰان ﻋﺪم ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﮕﯽ ﮐﺸﻮر در ﺳﻄﺢ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﺳـﻮي دﯾﮕـﺮ راﻫﺒﺮدﻫـﺎي ﻣﺼـﻮب و‬
‫ﮐﻼن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﮐﺸﻮر ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﺪﻧﻪ دوﻟﺖ و و اﮔﺬاري اﻣﻮر ﺗﺼﺪي ﮔﺮي ﺑـﻪ ﺑﺨـﺶ ﺧﺼﻮﺻـﯽ و‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮان ﻧﻈﺎرﺗﯽ و اﻋﻤﺎل ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ در ﺑﺨﺸﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻈﺎم ﺳﯿﺎﺳﯽ – اداري‪ ،‬ﺿﺮورت اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﯿﻮهﻫﺎي‬
‫ﺟﺪﯾﺪ و اﻟﺰاﻣﺎ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻧﻮﯾﻦ را آﺷﮑﺎر ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬
‫واژه ﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي‪ :‬دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ -‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ -‬ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪ -‬ﺣﮑﻮﻣﺖداري ﺧﻮب‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪:‬‬
‫دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺎرﺑﺮد ﻓﻨﺎوري‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﮑـﺪﯾﮕﺮ ارﺗﺒـﺎط‬
‫دارﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﻞ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﯿﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺗﺠﺎرت‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت وﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺘﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﭼﻨﺪ دﻫﻪ ﭘﯿﺶ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﺸﺮ در ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎي دروﻧﯽ و ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﺗﺨﺮﯾﺒﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎ ﺳﻮاﻟﯽ اﺳﺎﺳـﯽ‬
‫روﺑﺮو ﺑﻮده اﺳﺖ ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ﻫﺪف از ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭼﯿﺴﺖ؟ اﮔﺮ ﻫﺪف ﻧﻬﺎﯾﯽ از ﺗﻮﺳﻌﻪ را ﺑﻬﺒﻮد ﻧﺤﻮه زﻧﺪﮔﯽ و ﺗﺎﻣﯿﻦ‬
‫آراﻣﺶ دروﻧﯽ اﻧﺴﺎن ﻫﺎ ﺑﺪاﻧﯿﻢ و اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ از دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻫﺎي ﻏﯿﺮواﻗﻌـﯽ و ﻏﯿـﺮ ﻋﻤﻠـﯽ ﭼـﻮن ﺑﺎزﮔﺸـﺖ ﺑـﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ ﺷﺎﯾﺪ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﺎﺻﻞ از آن ﻫﻤﭽﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ از وﻗﺖ‬
‫و اﺟﺘﻨﺎب از ﺑﻮروﮐﺮاﺳﯽ ﻣﻨﻔﯽ و آﺳﯿﺐ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴـﺖ ﺑـﺎ ﮐـﺎﻫﺶ رﻓـﺖ و آﻣـﺪﻫﺎي ﺑـﯽ ﻣﻮرد‪،‬ﺗﻘﻠﯿـﻞ‬
‫ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺧﺖ و ﺣﻔﻆ ﺟﻨﮕﻞ ﻫﺎي ﺑﺎ ارزش از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ راﻫﮑﺎرﻫﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐـﻪ ﺿـﻤﻦ ﺣﻔـﻆ دﺳـﺘﺎوردﻫﺎي ﺑـﺎ ارزش‬
‫ﺧﻮد در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ و دروﻧﯽ ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﺟﻮاب ﻣﺜﺒﺖ داده اﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻔﻬﻮم دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪:‬‬
‫دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ﺷﺮاﯾﻄﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖﻫـﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪروزي و در ﺗﻤﺎم اﯾﺎم ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اراﺋﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري ﺑﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﺗﺴـﻬﯿﻞ‬
‫اﻣﻮر دوﻟﺖ از ﻃﺮﯾﻖ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت و اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎرا و ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان و ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري و ﺗﻮﻟﯿﺪي ﻣﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﯾﮏ دوﻟﺖ ﺑﺪون ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ ﮐـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت دوﻟﺘـﯽ را ﺑـﺪون واﺳـﻄﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﺪ و ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺸﺎرﮐﺖ آﻧﺎن در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﯾﮏ ﺷﮑﻞ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ از دوﻟﺖ اﺳﺖ‪ .‬دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺗﻤﺎﻣﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﻮارد زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫§ از ﻓﻦآوري اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮي ﺷﻮد‪.‬‬
‫§‬
‫§‬
‫اراﯾﻪ و ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺮاي اﻓﺮاد و ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐـﻪ ﺑـﺎ ﺧـﺪﻣﺎت و اﻃﻼﻋـﺎت دوﻟﺘـﯽ ﺳـﺮوﮐﺎر‬
‫دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺘﺎﻧﺪارد و و ﺣﺪت روﯾﻪ در اراﯾﻪ ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺘﯽ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺪه اﻧﺘﻈﺎرات‪:‬‬
‫§ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺑﺴﺘﺮي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻫﻤﮑﺎري ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﻓـﻦ آوري ﻫـﺎي ﺟﺪﯾـﺪ‪) .‬اراﯾـﻪ‬
‫ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺮدم و ﺟﺎﻣﻌﻪ(‬
‫ﺗﻌﺎرﯾﻒ و اﺻﻄﻼﺣﺎت‪:‬‬
‫ ذيﻧﻔﻊ ‪ (Stakeholder):‬اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﮔﺮوهﻫﺎي ﺧﺎﺻﯽ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮي ﺑـﻪ ﻃـﺮحﻫـﺎ و‬‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي دوﻟﺖ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت دوﻟﺖ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ اﻫﻤﯿﺖ دارد و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫـﺎي دوﻟﺘـﯽ‬
‫ذيﻧﻔﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺼﻮﺑﺎت دوﻟﺖ در ﻣﻮرد ﺣﺪاﻗﻞ ﺣﻘﻮق ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﺮاي آﻧﻬـﺎ از ﻧﻈـﺮ ﮐـﺎري و‬
‫ﺣﺮﻓﻪاي داراي اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ‪ (Citizen):‬ﻓﺮدي ﺑﺎ ﺣﻘﻮق و ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﻫﺎي ﺗﻌﺮﯾﻒﺷـﺪه و ﻣﻌـﯿﻦ در ﺟﺎﻣﻌـﻪ؛ اﯾـﻦ ﺣﻘـﻮق‬‫ﺷﺎﻣﻞ ﺣﻖ رأي‪ ،‬ﺣﻖ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ آزاد و … ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻓﺮادي ﮐﻪ در اﻧﺘﺨﺎﺑـﺎت ﺷـﺮﮐﺖ ﮐـﺮده و رأي ﻣـﯽدﻫﻨـﺪ و ﯾـﺎ‬
‫اﺷﺨﺎﺻﯽ ﮐﻪ در ﯾﮏ ﺗﺠﻤﻊ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن دوﻟﺖ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧﯽ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﮐـﻪ در‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ‪ (Business):‬ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎري و ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﻮده ﮐـﻪ از ﯾـﮏ ﺳـﻮ ﺑـﺎ دوﻟـﺖ و‬‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﯽ و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن )‪ (consumers‬ﯾﺎ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن در ارﺗﺒـﺎط ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤـﺎﻣﯽ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ از زﻣﺎن ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮاي ﺛﺒﺖ و اﻣﻮر ﻣﺎﻟﯽ و ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ و رﻋﺎﯾﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ و … ﺑﺎ دوﻟـﺖ و‬
‫ارﮔﺎنﻫﺎي اداري در ارﺗﺒﺎط ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮﺧﯽ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﯿﻤﺎﻧﮑﺎر ﺑﺎ دوﻟﺖ در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻣﺜـﻞ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻋﻤﺮاﻧﯽ دوﻟﺖ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از اﻫﺪاف اﺳﺎﺳﯽ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺳﺎﻻري اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐـﻪ ﺗﻤـﺎﻣﯽ‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮﯾﺶ دﺧﺎﻟﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ و ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮔﺴـﺘﺮده ﻣـﺮدم‪ ،‬در واﻗـﻊ‬
‫دوﻟﺖ ﻣﺎﻫﯿﺘﯽ ﻏﯿﺮ رﺳﻤﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎ دوﻟﺖ در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫رﺳﺎﻧﻪ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺑﺮاي دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪:‬‬
‫رﺳﺎﻧﻪ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺑﺮاي دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾـﻖ راﯾﺎﻧـﻪ ﻫـﺎي ﺷﺨﺼـﯽ‬
‫ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ آن ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري اﺳﺖ وﻟﯽ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در ‪3‬ﺗﺎ‪5‬ﺳـﺎل آﯾﻨـﺪه از ﮐﯿﻮﺳـﮏ ﻫـﺎ و ﺗﻠﻔـﻦ‬
‫ﻫﺎي ﻫﻤﺮاه وﯾﮋه اي ﮐﻪ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ ﻧﯿﺰ ﺑﺘﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ ﻧﺴـﻞ‬
‫اول ﺗﻠﻔﻦﻫﺎي ﻫﻤﺮاه ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﯽﺳﯿﻢ را دارﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﺒﻮه ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪:‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﻤﺎدﻫﺎ در واﻗﻊ ﺣﺮوف اﺧﺘﺼﺎري ﭼﻨﺪ ﮐﻠﻤﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﯾﻦ ﻣﻮرد اﺳﺖ ﮐﻪ دوﻟـﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ‪،‬‬
‫ﭼﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﯾﯽ را ﺑﺎ ﭼﻪ اﻓﺮادي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫)‪ :G2C (Government to Citizen‬راﺑﻄﻪ دوﻟﺖ ﺑﺎ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﮐﻪ ﻃﯽ آن دوﻟﺖ ﺳﺮوﯾﺴﯽ را ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻀﻮي از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻪ ﺣﻖ او اﺳـﺘﻔﺎده از ﺳـﺮوﯾﺲﻫـﺎي دوﻟـﺖ‬
‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﺧﺪﻣﺎت را ﺑﻪ ﺻﻮرت راﯾﮕﺎن درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ :G2C (Government to Customer‬راﺑﻄﻪ اي ﮐﻪ ﻃﯽ آن دوﻟﺖ ﺳﺮوﯾﺲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓـﺮدي‬
‫از اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﺸﺘﺮي اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ راﯾﮕﺎن ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ در ﻣـﺪل‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﯽ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﯿﺎن ‪ Customer‬و ‪ Citizen‬ﺗﻔﺎوت وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫)‪ :G2B (Government to Business‬راﺑﻄﻪاي ﺑﯿﻦ دوﻟـﺖ و ﺑﻨﮕـﺎهﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري وﺧﺼﻮﺻـﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ آن دوﻟﺖ ﺳﺮوﯾﺴﯽ راﺑﻪ آن ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل ﻣـﯽﺗـﻮان ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺰاﯾﺪهاي ﮐﻪ از ﻃﺮف دوﻟﺖ در اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﻪ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ در اﯾﻦ‬
‫ﻣﺰاﯾﺪه ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ از ﻗﺒﯿﻞ اراﺋﻪ ﻣﺠﻮز وﮔﻮاﻫﯽﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎ‪ ،‬اﻧﺠـﺎم ﺧﺮﯾـﺪ و ﻓـﺮوش ﮐﺎﻻﻫـﺎ‪،‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت وﻏﯿﺮه دراﯾﻦ ﺑﺨﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫)‪ :G2G (Government to Government‬راﺑﻄﻪاي ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي درون دوﻟـﺖ و ﯾـﺎ ﺑـﯿﻦ‬
‫دوﻟﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻪ ﻃﯽ آن‪ ،‬ﻫﺮﯾﮏ از اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﯾﺎ دوﻟﺖﻫﺎ ﻣـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ دﯾﮕـﺮي ﺳـﺮوﯾﺲ دﻫﻨـﺪ و ﯾـﺎ‬
‫رواﺑﻄﯽ در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮐﺜﺮ اﻣﻮر اداري دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨـﯽ‬
‫ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎ ﺑﺨﺶ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‪ ،‬از ﺳﺮﻋﺖ و اﻃﻤﯿﻨﺎن ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﻧﯿﺎز‬
‫ﺑﻪ اﺗﺼﺎل ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دوﻟﺘﯽ اﺣﺴﺎس ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪ :G2E (Government to Employee‬راﺑﻄـﻪ ﺑـﯿﻦ دوﻟــﺖ ﺑـﺎ ﮐﺎرﻣﻨـﺪاﻧﺶ اﺳـﺖ و ﺷــﺎﻣﻞ‬
‫ﺳﺮوﯾﺲﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻃﺮف دوﻟﺖ ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان اداري ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دوﻟﺘﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮐﺎر و ﺷﻐﻞ آﻧﻬـﺎ‬
‫اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺮوﯾﺲﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ اﻣﻮر ﻣـﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺣﻘـﻮﻗﯽ و ﻣﺎﻟﯿـﺎت و … ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﮐﺎرﻣﻨـﺪان ﺑﺎﺷـﺪ ‪.‬‬
‫رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﺎرﻣﻨﺪان و ارﺗﺒﺎﻃﺎت داﺧﻠﯽ ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن دوﻟﺘﯽ ﺟﻬﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﮐﺎﻏﺬﺑﺎزي و ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮي‬
‫از اﺗﻼف زﻣﺎن و اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﺎراﯾﯽ ﺳﺎزﻣﺎن دوﻟﺘﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎي ‪ G2E‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رواﺑﻄﯽ ﮐﻪ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت دﯾﮕﺮي در ﺟﻬﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﻦ دوﻟﺖ و ارﮐـﺎن ﺟﺎﻣﻌـﻪ وﺟـﻮد‬
‫دارد ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﮐﺮد‪:‬‬
‫)‪ : C2G (Citizen to Government‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﻣﯿﺎن دوﻟﺖ و ﻣـﺮدم ﮐـﻪ ﻃـﯽ آن‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ را ﺑﻪ دوﻟﺖ اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﯾﮏ رأيﮔﯿﺮي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻓﺮمﻫﺎ و آراﺋـﯽ ﮐـﻪ‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪ دوﻟﺖ اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﻨﺪ؛ ﯾﮏ ارﺗﺒﺎط ‪ G 2 C‬را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآورد‪.‬‬
‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬
‫)‪ : S (SMALL‬دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮔﺴﺘﺮدﮔﯽ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ از اﺗـﻼف ﻧﯿـﺮوي‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ دوﻟﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺑﻪ دوﻟـﺖﻫـﺎي ﻣﺤﻠـﯽ ﮐﻮﭼـﮏﺗـﺮ ﺗﻘﺴـﯿﻢ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ :M (MORAL‬دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻘﯿﺪ ﺑﻪ اﺧﻼق ﺑﻮده و ﺣﺮﯾﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﺧﺼﻮﺻـﯽ ﺷـﻬﺮوﻧﺪان را‬
‫ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫)‪ :A (AUDITABLE‬دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ ﺟﻮاﺑﮕﻮ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن از روﻧﺪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ آﮔﺎﻫﯽﻫـﺎي‬
‫ﻻزم را ﮐﺴﺐ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ : R (RESPONSIBLE‬دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﺑﺎﯾﺪ در ﺻﻮرت ﺑﺮوز ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯾﺶ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ :T (TRANSPAREN‬دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﺑﺎﯾﺪ از ﻣﻮﺿﻊ ﺷﻔﺎﻓﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻣﻮر ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﮐﻠﯿﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪،‬ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري ‪،‬ﺳﺎﯾﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي دوﻟﺘﯽ و ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺖ را ﻗـﺎدر‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎزد ﺗﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﯾﮏ وب ﺳﺎﯾﺖ در ﺷﺒﮑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺑﺪون ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻫـﺎي ﻣﮑـﺎﻧﯽ و زﻣـﺎﻧﯽ ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت و‬
‫ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺖ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ ‪،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﺪﻣﺎت و اﻃﻼﻋﺎت دوﻟﺘﯽ را از ﯾـﮏ ﮐﯿﻮﺳـﮏ ﮐﻮﭼـﮏ‬
‫اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ و ﯾﺎ اﺗﺎﻗﯽ ﮐﻪ در ﯾﮏ اداره دوﻟﺘﯽ واﻗﻊ ﺷﺪه و ﯾﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﯾﮏ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ در ﻣﻨﺰل و ﯾـﺎ ﻣﺤـﻞ ﮐـﺎر ﺧـﻮد‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺪﯾﺮان ﺗﺠﺎري ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ)ﭘﺮﮐﺮدن ﻓﺮم ﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ(ﺑﺴﯿﺎري از ﻧﯿﺎزﻣﻨـﺪي ﻫـﺎي‬
‫ﮐﺎر ﺧﻮد را ﺑﺮاورده ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﺮدم و ﻣﺴﺌﻮﻻن دوﻟﺘﯽ ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ درﯾﺎﻓﺖ و ﭘﺮداﺧـﺖ ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﻫـﺎ را از ﻃﺮﯾـﻖ‬
‫اﯾﻨﺘﺮﻧــﺖ اﻧﺠــﺎم دﻫﻨــﺪ‪.‬دوﻟــﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑــﯽ در واﻗــﻊ ﺑــﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ ارﺗﺒﺎﻃــﺎت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑــﯽ ﻣﯿــﺎن دوﻟﺖ‪،‬ﺷــﺮﮐﺖ‬
‫ﻫﺎ‪،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان و ﮐﺎرﮐﻨﺎن دوﻟﺖ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺒﮑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد اﻃﻼق ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ داراي ﻣﻨﺎﻓﻊ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اراﺋﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺘﯽ ﺑـﻪ ﺷـﻬﺮوﻧﺪان‪،‬ﺑﻬﺒﻮد ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬
‫ﻣﯿﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﺗﺠﺎرت و ﺻﻨﻌﺖ و ﺳﺎﯾﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي دوﻟﺘﯽ‪،‬اﻓـﺰاﯾﺶ اﺧﺘﯿـﺎرات ﺷـﻬﺮوﻧﺪان از‬
‫ﻃﺮﯾﻖ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت و اداره ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ اﻣﻮر دوﻟﺘﯽ از آن ﺟﻤﻠـﻪ اﺳـﺖ‪.‬ﻧﺘـﺎﯾﺞ اﯾـﻦ ﻣﺰاﯾـﺎ‪،‬وﻗﻮع ﻣﻔﺎﺳـﺪ اداري‬
‫ﮐﻤﺘﺮ‪،‬اﻓﺰاﯾﺶ دﻗﺖ‪،‬ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ در ﮐﺎرﻫﺎي دوﻟﺘﯽ‪،‬ﺑﺮﺧﻮرداري از رﻓﺎه ﺑﯿﺸﺘﺮ‪،‬رﺷﺪ درآﻣﺪﻫﺎي دوﻟﺖ و ﮐـﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨـﻪ‬
‫ﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﺑﺮاي ارزﯾﺎﺑﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﮐﺸﻮرﻫﺎ در ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ ﭘـﻨﺞ ﻣﺮﺣﻠـﻪ را ﺷﻨﺎﺳـﺎﯾﯽ ﻧﻤـﻮده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .1‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻮﻇﻬﻮر‬
‫ﻃﯽ اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻌﺪادي وبﺳﺎﯾﺖ ﺳﺎده و ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻫﻢ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي دوﻟﺘﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷـﻮد ﮐـﻪ ﺑـﺮ‬
‫روي آﻧﻬﺎ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﻣﺤﺪود و ﭘﺎﯾﻪاي ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞﯾﺎﻓﺘﻪ )‪(Enhanced‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮ ﺗﻌﺪاد ﺳﺎﯾﺖﻫﺎي دوﻟﺘﯽ اﻓﺰوده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻏﻨﯽﺗﺮ و ﭘﻮﯾـﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ و‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﺎ ﺗﻮاﺗﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮي درﺳﺎﯾﺖﻫﺎ اﻋﻤﺎل ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ )‪(Interactive‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮐﺎرﺑﺮان از ﻓﺮمﻫﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﯽ ﺑـﺮاي‬
‫اﻧﺠﺎم ﮐﺎرﻫﺎي ﺧﻮد ﺗﻤﺎس ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮده و درﺧﻮاﺳﺖﻫﺎ و ﻗﺮار ﻣﻼﻗـﺎتﻫـﺎي ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ‪ on line‬ﺗﻨﻈـﯿﻢ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺮاﮐﻨﺶ )‪(Transaction‬‬
‫ﻃﯽ اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮐﺎرﺑﺮان ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺧﺪﻣﺎت و ﯾﺎ اﻧﺠﺎم ﺗﺒﺎدﻻت ﻣﺎﻟﯽ را از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺒﮑﻪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫اﻣﻦ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .5‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ)‪( Seamless‬‬
‫ﻃﯽ اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮐﻠﯿﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﺑﺮ روي ﺷﺒﮑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮاﻧﻊ ﮔﺴﺘﺮش دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‪:‬از ﻣﯿﺎن ﻣﻮاﻧﻊ ﮔﺴﺘﺮش دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﺑـﻪ ﺳـﻪ ﻣـﻮرد‬
‫اﺻﻠﯽ اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪.‬‬
‫‪-1-5‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬
‫‪ -1-1-5‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ دوﻟﺖﻫﺎ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اوﻟﯿﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺑﻪ اﺟﺮا درآوردن ﻃﺮح دوﻟـﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿـﮏ ﻧﺸـﺎن داده اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﻣﺸﮑﻞ اﺻﻠﯽ اﯾﺠﺎد وﺗﻮﺳﻌﻪ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‪ ،‬ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺸﮑﻞ اﺻﻠﯽ در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐـﻪ آﯾـﺎ ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎدﮔﯽ ﭘﺬﯾﺮش ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدي ﮐﻪ اﯾﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ را دارد ﯾﺎ ﺧﯿﺮ‪.‬اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺗﺄﺛﯿﺮ اﺻـﻠﯽ ﺧـﻮد‬
‫را ﺑﺮ ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺘﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻋـﺪهاي از ﮐﺎرﻣﻨـﺪان دوﻟـﺖ ﺑـﺎ ﺗﻐﯿﯿـﺮات‬
‫ﺳﺮﯾﻊ در ﻧﻈﺎم اداري ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ‪ .‬درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻋﺪهاي دﯾﮕﺮ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮده و از آن اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﯽﮐﻨﻨـﺪ‪.‬ﺑـﺮاي راﺿـﯽ‬
‫ﮐﺮدن ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﯽ اﻣﻦ ﻫﺴـﺖ وﺣـﺮﯾﻢ ﺧﺼﻮﺻـﯽ‬
‫اﻓﺮاد ﮐﺎﻣﻼً رﻋﺎﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﯾﮏ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‪ ،‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺑـﻪ ﺟـﺎي ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮي از ﺧﻄـﺮ و‬
‫رﯾﺴﮏ درﮐﺎرﻫﺎي اداري ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رﯾﺴﮏ ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫درﭼﻨﯿﻦ ﻣﺤﯿﻄﯽ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺧﻼﻗﯿﺖ و ﻧـﻮآوري در ﮐﺎرﻫـﺎي اداري ﺗﺸـﻮﯾﻖ ﻣـﯽﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ در ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬
‫اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان و واﺣﺪﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﻪ اﻣﻨﯿﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ اﻃﻤﯿﻨـﺎن داﺷـﺘﻪ و اﮐﺜـﺮ‬
‫اﻣﻮر ﺧﻮد را از ﻃﺮﯾﻖ آن اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬در ﭼﻨﯿﻦ ﻓﻀﺎﯾﯽ دوﻟﺖ ﻧﯿﺰ از ﺧﻼﻗﯿﺖ و ﻧﻮآوري ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -2-1-5‬راه رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻣﻄﻠﻮب‬
‫ﻋﻤﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻦ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﺑﯿﺶ از ﻫـﺮ ﭼﯿـﺰ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ و راﻫﺒـﺮي ﺑﺴـﯿﺎر ﮐﺎرآﻣـﺪ ﻧﯿـﺎز دارد‪ .‬اﯾـﻦ‬
‫ﻫﯿﺄتﻣﺪﯾﺮان ﺗﻨﻬﺎ از ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ‪ IT‬ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ ؛ ﺑﻠﮑﻪ در اﯾـﻦ ﻫﯿـﺄت اﻓـﺮادي ﺑـﺎ ﺗﺨﺼـﺺﻫـﺎي اﻗﺘﺼـﺎد‪،‬‬
‫ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﯿﺰ ﺣﻀﻮر ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﮔﺎم اﺻﻠﯽ ﺑﻌﺪي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﻤـﻪ ﺟﺎﻧﺒـﻪ ﺑـﺮاي اداﻣـﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻦ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2-5‬ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و اداري‬
‫‪ -1-2-5‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ وادارات‬
‫درﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ادارات دوﻟﺘﯽ داراي رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و اﯾﻦ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻓﻘﺪان ﯾﮏ ﺷﺒﮑﻪ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻻن اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ در ﺣﻮزه درونﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻋﺎدت ﮐﺮدهاﻧﺪ ارﺗﺒﺎط‬
‫ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ را ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪ .‬روش ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮي ﺑﺎﻻ ﺑـﻪ ﭘـﺎﯾﯿﻦ ﻧﯿـﺰ ﻋﺎﻣـﻞ‬
‫دﯾﮕﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ داﻣﻦ زده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2-2-5‬ﺳﺎﺧﺘﺎر اداري ﻣﻄﻠﻮب دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‬
‫در ﯾﮏ ﻧﻈﺎم دوﻟﺘﯽ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‪ ،‬ﻣﻮاﻧﻊ و ﺣﺼﺎرﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد دوﻟﺖ از ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﺑﺴﺘﻪ و‬
‫ﻣﺤﺘﺎط ﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﺑﺎز ﮐﻪ در آن ﻧﻮآوري ﺣﺮف اول را ﻣﯽزﻧﺪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -3-2-5‬راه رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر اداري ﻣﻄﻠﻮب‬
‫ﯾﮑﯽ از راهﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ دادن ﭘﺎداش ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان و ﻣﺪﯾﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎ اﻓﺘﺎدن دوﻟـﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿـﮏ‬
‫در ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮد ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺑﺮﺧﯽ دوﻟﺖﻫﺎ ارﮔـﺎنﻫـﺎي ﺧﺎﺻـﯽ را ﺟﻬـﺖ دﻧﺒـﺎل ﮐـﺮدن اﯾـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‬
‫ﺗﺎﺳﯿﺲ ﮐﺮدهاﻧﺪ در ﻫﻤﯿﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ ﻣﻮازات اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺼـﺎن‪ IT‬درﺣـﺎل ﺳـﺎﺧﺘﻦ زﯾـﺮ ﺑﻨـﺎي ﻻزم ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺳﺎﺧﺘﻦ ارﮔﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ -3-5‬ﮐﻤﺒﻮد ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫‪ -1-3-5‬وﺿﻌﯿﺖ ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ -‬درﺟﻮاﻣﻊ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪاي ﻣﺜﻞ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ‪ -‬ﮐﻤﺒﻮدي از ﻟﺤﺎظ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﮏ اﺣﺴﺎس ﻧﻤﯽﺷﻮد؛ اﻣﺎ ﮐﻤﺒﻮد ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﭼﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻓﻨﯽ و ﭼـﻪ از ﻧﻈـﺮ ﻣـﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﯾـﮏ‬
‫ﻣﺸﮑﻞ ﻋﻤﺪه در راه ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ روﻧﺪ ﺗﻐﯿﺮ ﺑﻪ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ ﻧـﻮ و‬
‫ﺑﺪﯾﻊ ﺑﻮدن اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع در واﻗﻊ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﻧﯿﺮوي ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺑـﺎ ﺗﺠﺮﺑـﻪاي‪ ،‬ﺑـﺮاي ﭘﯿـﺎدهﺳـﺎزي دوﻟـﺖ‬
‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ در ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ -2-3-5‬وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮاي ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‬
‫ﯾﮏ ﻣﻮج ﺟﺪﯾﺪ از اﻓﺮاد ﺗﺤﺼﯿﻞﮐﺮده در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ وارد دوﻟـﺖ ﻣﺮﮐـﺰي ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬از‬
‫ﻃﺮﻓﯽ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ دوﻟﺖ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ آﻣﻮزش و ﺣﻘﻮق ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺟﺬب اﻓـﺮاد ﺷﺎﯾﺴـﺘﻪ از ﺑـﯿﻦ ﮐﺎرﮐﻨـﺎن‬
‫ﻓﻌﻠﯽ دوﻟﺖ اﻗﺪام ﮐﻨﺪ؛ زﯾﺮا اﯾﻦ اﻓﺮاد ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر دوﻟﺘﯽ و اداري آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮي دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -3-3-5‬راه رﺳﯿﺪن ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻄﻠﻮب‬
‫ﮔﺮﭼﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﻣﺪﯾﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮدهاي در ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت دارﻧﺪ‪ ،‬ﯾﮏ اﻗﺪام اﺳﺎﺳـﯽ و اﺻـﻮﻟﯽ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد؛ اﻣﺎ آﻣﻮزش ﻣﺪﯾﺮان ﻗـﺪﯾﻤﯽ و اﺳـﺘﻔﺎده از آﻧﻬـﺎ اﯾـﻦ ﻣﺰﯾـﺖ را دارد ﮐـﻪ اﯾـﻦ اﻓـﺮاد ﻣـﯽﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫درﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ ﮐﺮده و اﻋﺘﺒﺎرات ﻣﺎزاد را ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﮏ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿـﮏ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻠﻖ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻧﻮﯾﻦ ارﺗﺒﺎﻃﯽ و اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ را ﭘـﯿﺶ روي ﻣـﺎ ﻗـﺮار ﻣـﯽدﻫﻨـﺪ‪،‬‬
‫اﻣﮑﺎن اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻓﻨﺎوري ﺑﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺠﺪد ﻣﻌﻤﺎري دوﻟـﺖ و ﻗﺎﺑـﻞ دﺳـﺘﺮسﺗـﺮ‪ ،‬ﮐﺎرآﻣـﺪﺗﺮ و ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﺗﺮ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ آن اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻧﻮآوريﻫﺎ در ﻓﺮآﯾﻨﺪ اداره اﻣﻮر ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﭘﺪﯾﺪار ﺷﺪن واﻗﻌﯿﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم دوﻟﺖ‬
‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺮوزه ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ دﺳﺖ در دﺳﺖ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ دادهاﻧﺪ ﺗﺎ دوﻟﺖﻫﺎ را وادار ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﺷـﮑﻞ ﺟﺪﯾـﺪي از اداره‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﮑﻨﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﻈﺎرات اﻓﺮاد در ﻣﻮرد ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﻧﯿﺰ ﻧﺤﻮه و ﮐﯿﻔﯿﺖ اراﺋـﻪ آن ﺑـﻪ ﻃـﻮر روزاﻓـﺰون در‬
‫ﺣﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ و دوﻟﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي اﯾﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎ و اﻧﺘﻈﺎرات ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬آﻧﺎن ﺧﻮاﻫﺎن اﯾـﻦ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﮐـﻪ ﺳـﺎﻋﺎت‬
‫ﮐﺎر ﻣﻮﺳﺴﺎت دوﻟﺘﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ و ﻫﺮ زﻣﺎن ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﮐﺎرﻫﺎي ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ ،‬در ﺻﻒﻫـﺎ ﻣﻌﻄـﻞ‬
‫ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺗﺮ وارزان ﺗﺮي ﺑﻪ دﺳﺘﺸﺎن ﺑﺮﺳﺪ و ﻣﻮاردي از اﯾﻦ دﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﺗـﺮﯾﻦ‬
‫ﺷﮑﻞ دوﻟﺖ ﺑﺮاي اﯾﻦ اﻧﺘﻈﺎرات در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ اﺳﺖ ‪.‬دوﻟﺖﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑـﺮاي ﺟـﺬب ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪ‪،‬‬
‫ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﺎﻫﺮ‪ ،‬ﮔﺮدﺷﮕﺮان و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮارد ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ در رﻗﺎﺑﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺟﺪﯾﺪي ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ اﯾﻦ اﻣﮑﺎﻧﺎت را ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ ‪.‬دوﻟـﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ ﺑـﺮاي ﮐﯿﻔﯿـﺖ ﺧـﺪﻣﺎت رﺳـﺎﻧﯽ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺧﻮب زﯾﺎدي را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻗﺎدرﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﭼﻨـﺪ روز ﯾـﺎ ﭼﻨـﺪ ﻫﻔﺘـﻪ ﻇـﺮف‬
‫ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘﻪ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﯾـﺎ ﺧـﺪﻣﺎت ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ ﺧـﻮد را درﯾﺎﻓـﺖ ﮐﻨﻨـﺪ ‪.‬ﺷـﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬ﺷـﺮﮐﺖﻫـﺎ و‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دوﻟﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺪون اﺳﺘﺨﺪام وﮐﻼي دادﮔﺴـﺘﺮي و ﺣﺴـﺎﺑﺪاران ﮔـﺰارشﻫـﺎي ﺧﻮاﺳـﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان دوﻟﺖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎرآﻣﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎرﮐﻨـﺎن دﻧﯿـﺎي ﺗﺠـﺎرت‬
‫اﻣﻮر ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ ‪.‬ﯾﮏ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻣﻮﺛﺮ در زﻣﯿﻨﻪ اﺳﺘﻘﺮار دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮدﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈـﻪاي‬
‫از ﻗﺒﯿﻞ ﻣﻮارد ذﯾﻞ در دوﻟﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﺗﺴﻬﯿﻞ ﺧﺪﻣﺖ رﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ‪،‬ﺣﺬف ردهﻫﺎﯾﯽ از ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ‬
‫دوﻟﺘﯽ )ﮐﻮﭼﮏ ﺳﺎزي اﻧﺪازه دوﻟﺖ(‪،‬ﺗﺴﻬﯿﻞ اﺧﺬ اﻃﻼﻋﺎت و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﺷـﻬﺮوﻧﺪان و ﺷـﺮﮐﺖﻫـﺎ و ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دوﻟﺖ‪ ،‬ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﮐﺎري ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨـﻪﻫـﺎ از ﻃﺮﯾـﻖ ادﻏـﺎم و ﺣـﺬف‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي اﺿﺎﻓﯽ و ﻣﻮازي‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﮐﺠﺎﯾﯿﻢ؟‬
‫دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ در اﯾﺮان ﺑﺎ وﺟﻮد آن ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﻣﺘﻮﻟﯽ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬اﻣﺎ در ﺑﻌﻀﯽ ﺣـﻮزهﻫـﺎ ﻓﻌـﺎل اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺮﯾﺐ ﺑﻪ ‪ 1000‬ﺳﺎﯾﺖ دوﻟﺘﯽ اﯾﺮان ﺑﺎ وﺟﻮد ﻫﻤﻪ ﮐﺎﺳﺘﯽﻫﺎ و ﻧﻘﺺﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﻃﻼعرﺳﺎﻧﯽ دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ رﺳـﻤﯽ در‬
‫وب وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﯽ دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ ﮐﺸﻮر را ﺑﻪ دوش ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ ‪.‬‬
‫دﻓﺎﺗﺮ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﮐﻪ در اﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺸﻮر راهاﻧﺪازي ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺨﺘﻠـﻒ اﻧﺘﻈـﺎﻣﯽ و‬
‫ﺛﺒﺘﯽ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﻨﺪ و اﯾﻦ ﺧﻮد ﯾﮏ ﮔﺎم ﺑﻪ ﺟﻠﻮ در اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ اﯾﺮان اﺳﺖ ‪.‬اﻋﻄـﺎي‬
‫دهﻫﺎ ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﺗﻮﻣﺎن ﺗﺴﻬﯿﻼت از ﻃﺮﯾﻖ ﻃﺮح ﺗﮑﻔﺎ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ در ﺟﻬﺖ ﺗﻘﻮﯾﺖ زﯾﺮﺑﻨﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﻋﻠﻤـﯽ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ در ﺣﻮزهاي ﺗﯽ‪ ،‬ﺧﻮد ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ در ﮔﺴﺘﺮش دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ در اﯾـﺮان دارد ‪.‬ﺑـﺎ اﯾـﻦ‬
‫وﺟﻮد‪ ،‬دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﺎ ﺑﺎ روﯾﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﯽ ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎري و اﺟﺮاﯾﯽ‬
‫رﻧﺞ ﻣﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ ﻗﻄﻌﺎ ﻋﺰم ﻣﻠﯽ و اﯾﺠﺎد ﻃﺮح ﺟﺎﻣﻊ در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ در ﭼﺸـﻢاﻧـﺪاز ﺑﯿﺴـﺖ ﺳـﺎﻟﻪ ﮐﺸـﻮر‪،‬‬
‫ﻣﺸﮑﻞﮔﺸﺎي ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻮاﻧﻊ ﭘﯿﺶ روي ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽ ﺻﻨﺎﯾﻌﯽ ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺻﺎدرات و ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ اﻇﻬﺎر داﺷـﺖ‪ :‬ﺑﺎﯾـﺪ ﻫـﺮ ﭼـﻪ‬
‫ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و اﺳﺘﺎﻧﺪاري اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ در اﺳﺘﺎنﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺗﻼش وزارت ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻓﻨـﺎوري اﻃﻼﻋـﺎت‬
‫و ﻫﻢ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ و ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ راه اﻧﺪازي ﺷﻮد‪ .‬وي اداﻣﻪ داد‪ :‬اﮔﺮ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻧﺸـﺪه و‬
‫ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻫﻢ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺧﻮد را راه اﻧﺪازي ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺻـﺮﻓﺎ داﺷـﺘﻦ اﺑﺰارﻫـﺎي ‪ IT‬ﻣﺸـﮑﻞ‬
‫ﻣﻤﻠﮑﺖ ﻣﺎ را ﺣﻞ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺪﯾﺮﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﺻـﺎدرات و ﺑﺎزارﯾـﺎﺑﯽ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧـﻪ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸـﺎن ﮐـﺮد‪:‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ راﯾﺞ ﺷﺪه ﺳﺒﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ درﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐـﻪ‬
‫در ﮐﺸﻮرﻫﺎي دﯾﮕﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﭘﺮوازﻫﺎي داﺧﻠﯽ ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏ ﺳﻮم ﻣﻘﺪار اوﻟﯿﻪ ﺗﻘﻠﯿﻞ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫اﻧﻘﻼب ‪ IT‬اﯾﺠﺎد ﺷﺪه و ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﯾﺪ از اﯾﻦ اﻧﻘﻼب ﻋﻘﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وي درﺧﺼﻮص راه ﺣﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒـﻮد‬
‫وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻓﺰاﯾﺶ وزارﺗﺨﺎﻧﻪﻫـﺎ آﻧﻬـﺎ را ادﻏـﺎم ﮐـﺮده و ﺧـﺪﻣﺎﺗﯽ را ﮐـﻪ در ﺑﺨـﺶ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ و دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺮدم اراﯾﻪ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ ،‬اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻋﻀﻮ ﻫﯿﺎت ﻋﻠﻤـﯽ داﻧﺸـﮕﺎه اﺻـﻔﻬﺎن اﻓـﺰود‪ :‬اﯾﺠـﺎد‬
‫ﻣﺸﺎﻏﻞ ﮐﺎذب و ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻘﻮقﻫﺎي روي ﺧﻂ ﻓﻘﺮ ﻫﯿﭻ ﻣﺸﮑﻠﯽ را در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺣﻞ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬وي در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﮐﻪ اداﻣﻪ روﻧﺪ ﻣﻮﺟﻮد در دوﻟﺖ ﺑﻌﺪي اﯾﺮان را از ﻧﻈﺮ ‪ IT‬در ﭼﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﮐﺮد‪ :‬درﺣـﺎل‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﮔﺮهﻫﺎي اﺻﻠﯽ ‪ IT‬دراﯾﺮان ﺑﻪ اروﭘﺎ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻮده و رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ اﯾﺮان و اروﭘﺎ ﺧﻮب اﺳﺖ و ﻣـﺎ از ﻟﺤـﺎظ‬
‫اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ در ﺳﻄﺢ ﺧﻮﺑﯽ ﻗﺮار دارﯾﻢ‪ .‬ﺣﺘﯽ در ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﯽ ﻫﻢ ارﺗﺒﺎط روﻣﯿﻨـﮓ ﻣـﺎ ﺑـﺎ اﮐﺜـﺮ ﮐﺸـﻮرﻫﺎي‬
‫ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ و ﮐﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎﯾﯽ درﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬وي در ﭘﺎﯾﺎن ﺗﺼﺮﯾﺢ ﮐﺮد‪ :‬اﮔﺮ دوﻟﺖ ﺑﻌﺪي اداﻣﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳـﻮم را‬
‫دﻧﺒﺎل ﻧﮑﻨﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎرم ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮم ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و در ﻣﻮاردي ﻣﺜـﻞ ﻃـﺮح‬
‫ﺗﮑﻔﺎ ﮐﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرد و ﻣﻮﻓﻖ ﻋﻤﻞ ﻧﮑﺮد‪ ،‬دوﻟﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﺳﯿﻢ آن ﺑﭙﺮدازد و ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﺎﯾـﺪ ﺟـﺎﯾﮕﺰﯾﻦ‬
‫اﻓﺮادي ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ درﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺘﻮﻟﯽ اﻣـﺮ ﺗﮑﻔـﺎ ﻫﺴـﺘﺪ‪.‬دوﻟـﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﻓﻌـﺎل دوﻟـﺖ ﺑـﺎ‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﯾﺎ دوﻟﺖ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ اﻧﺘﺸﺎر اﻃﻼﻋﺎت از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘـﯿﺶ‬
‫ﺑﯿﻨﯽ )‪ ، (Forecasting‬ﺑﯽ ﺷﮏ ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﻠﯿﺪي در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺟﺮاﯾﯽ اﺳـﺖ و اﺳـﺎس آن ﺑـﺮ ﻓﺮاواﻧـﯽ داده‬
‫ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺑﯿﺶ از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﺑﺮاي ﯾـﮏ دوﻟـﺖ ﮐـﺎرا‬
‫ﺿﺮوري اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺧﺪﻣﺎت درﻣﺎﻧﯽ ‪ ،‬ﺑﺎزار داراﺋﯽ ﻫﺎي ﻏﯿـﺮ ﻣﻨﻘـﻮل و ﺑﺎزارﻫـﺎي ﺗﺠـﺎري و‬
‫ﻣﺎﻟﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻧﯿﺎز را ﺑﻪ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻫﺎي ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ واﻗﻌﯿﺖ دارﻧﺪ‪ .‬در ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ ﭘـﯿﺶ ﺑﯿﻨـﯽ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿـﮏ‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻫﺎي ﺳﻨﺘﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ و در واﻗﻊ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻗﺴﻤﺖ ﻻزم اﻻﺟـﺮا و ﻏﯿـﺮ ﻗﺎﺑـﻞ اﻧﮑـﺎر در دوﻟـﺖ‬
‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ دﻧﯿﺎي ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫در زﯾﺮﻣﯿﺰان ﮐﺎراﯾﯽ ﺧـﺪﻣﺎت دوﻟـﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ در ﮐﺸـﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺟﻬـﺎن ﺑـﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮﻣﻘﺎﯾﺴـﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﻧﺪ‪:‬ﻣﺠﻤﻊ ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﯾﺎ ‪ World Economic Forum‬ﮔﺰارﺷﯽ را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻗﺎﻟـﺐ آن ﻧﻘـﺎط‬
‫ﺿﻌﻒ و ﻗﻮت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﻠﯽ ‪ ICT‬در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎن ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔـﺰارش‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ در ﻣﻮرد ﻣﯿﺰان ﮐﺎرآﯾﯽ ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎن‪ ،‬اﯾـﺮان در اﯾـﻦ‬
‫زﻣﯿﻨﻪ رﺗﺒﻪ ﺻﺪ و ﭘﺎﻧﺰده را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده ﺑﻮد‪.‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﺑـﺎر ﻣﺠﻤـﻊ ﺟﻬـﺎﻧﯽ اﻗﺘﺼـﺎد ﮐـﻪ ﯾﮑـﯽ از ﻧﻬﺎدﻫـﺎي‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻌﺘﺒﺮ در ﺳﻄﺢ دﻧﯿﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣـﯽﺷـﻮد ﮔﺰارﺷـﯽ را ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان ‪Global Information Technology‬‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻗﺎﻟﺐ آن ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ و ﻗﻮت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻣﻠﯽ ‪ ICT‬در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺟﻬـﺎن ﻣـﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ‪ 104‬ﮐﺸﻮر ﺟﻬﺎن در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ رﺗﺒﻪﺑﻨﺪي ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺸﻮر ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ اراﺋﻪ دﻫﻨﺪه ﻓﻨﺎوري ارﺗﺒﺎﻃﺎت و اﻃﻼﻋﺎت در ﺟﻬﺎن ﻣﺒﺪل ﺷﺪه اﺳـﺖ ﺑـﺮ ﻃﺒـﻖ‬
‫ﮔﺰارش ﯾﺎد ﺷﺪه ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﺎﯾﺖ ‪ WWW.Weforum.org‬ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه و دﺳﺘﺮﺳﯽ اﺳﺖ ﮐﺸﻮر ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر ﺑﻪ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ اراﺋﻪ دﻫﻨﺪه ﻓﻨﺎوري ارﺗﺒﺎﻃﺎت و اﻃﻼﻋﺎت در ﺟﻬﺎن ﻣﺒﺪل ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬اﯾﻦ ﮔﺰارش ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ آﻣﺮﯾﮑﺎ‬
‫ﭘﺲ از ﮐﺸﻮرﻫﺎي اﯾﺴﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻨﻼﻧﺪ و داﻧﻤﺎرك در رﺗﺒﻪ ﭘﻨﺠﻢ ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر رﺗﺒﻪ اول را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼـﺎص دﻫـﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺗـﺮي آن در زﻣﯿﻨـﻪ رﯾﺎﺿـﯿﺎت و اراﺋـﻪ‬
‫آﻣﻮزشﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺮﻗﺮاري ﻣﮑﺎﻟﻤﺎت ﺗﻠﻔﻨﯽ‪ ،‬ﺧﺮﯾﺪ و ﻧﺼﺐ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻻزم ﺑﺮاي ﭘﯿﺸـﺒﺮد ﻓﻨـﺎوري‬
‫اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻧﯿﺰ اوﻟﻮﯾﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر ﺑﺮاي ‪ ICT‬در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ وﺟـﻮد‬
‫آن ﮐﻪ ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر رﺗﺒﻪ اول اﯾﻦ ﮔﺰارش را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده‪ ،‬اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻫﻨﻮز در زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺮﺧـﯽ ﺷـﺎﺧﺺﻫـﺎ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻣﺎدﮔﯽ ﺗﺠﺎري و ﺑﺮﺗﺮي در ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ ﭘﯿﺸﺘﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﻋﻀﺎي ﻣﺠﻤﻊ ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻗﺘﺼـﺎد ﮐـﻪ ﻣﻘـﺮ آن در‬
‫ﺷﻬﺮ ژﻧﻮ اﺳﺖ را ﺑﺮﺧﯽ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺟﻬﺎن ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ و آﻧﺎن ﺑﺮاي ﺗﻬﯿـﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﮔﺰارش ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﺷﺪه ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﻃﺒﻖ اﯾﻦ ﮔﺰارش ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺳﻮﺋﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮓ ﮐﻨـﮓ‪ ،‬ژاﭘـﻦ‪ ،‬ﺳـﻮﺋﯿﺲ‪ ،‬ﮐﺎﻧـﺎدا‪ ،‬اﺳـﺘﺮاﻟﯿﺎ‪،‬‬
‫اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻧﺮوژ‪ ،‬آﻟﻤﺎن‪ ،‬ﺗﺎﯾﻮان‪ ،‬ﻫﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻮﮐﺰاﻣﺒﻮرگ‪ ،‬رژﯾـﻢ ﺻﻬﯿﻮﻧﯿﺴـﺘﯽ‪ ،‬اﺗـﺮﯾﺶ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴـﻪ و ﻧﯿﻮزﯾﻠﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﯿـﺐ‬
‫رﺗﺒﻪﻫﺎي ﺷﺸﻢ ﺗﺎ ﺑﯿﺴﺘﻢ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص دادهاﻧﺪ‪.‬در ﻣﯿﺎن ﮐﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎي ﻣﺮﮐﺰي و ﺷﺮﻗﯽ اﺳﺘﻮﻧﯽ ﺑﺎ ﮐﺴﺐ‬
‫رﺗﺒﻪ ‪ 25‬در ﺻﺪر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺷﯿﻠﯽ ﻧﯿﺰ در ﻣﯿﺎن ﮐﺸﻮرﻫﺎي آﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ در ﻣﻘﺎم ‪ 35‬ﻗﺮار دارد و ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ رﺗﺒﻪ‬
‫را در اﯾﻦ ﻗﺎره ﮐﺴﺐ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽاﮐﺒﺮ ﺟﻼﻟﯽ‪:‬اﻣﮑﺎن ﭘﯿﺎدهﺳﺎزي دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ ﻫﻨـﻮز ﻣﻬﯿـﺎ ﻧﯿﺴـﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺎه دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ اﯾﺮان رﺗﺒﻪ ‪ 101‬اﺳﺖ‪.‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﭘﯿﺎدهﺳﺎزي دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ‪ ،‬ﺑﺎﯾـﺪ ‪5‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﯿﺪاﯾﺶ‪ ،‬ارﺗﻘﺎ‪ ،‬ﺗﻌﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺗﺮاﮐﻨﺶ و ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ را ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﮔﺬراﻧﺪ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ ﻋﻠﯽاﮐﺒﺮ ﺟﻼﻟﯽ‪ ،‬ﺗﺌﻮرﯾﺴﯿﻦ ﻣﻮج ﭼﻬﺎرم و اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬در ﮔﻔﺖوﮔﻮ ﺑﺎ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر ﺳﯿﺘﻨﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﯿـﺎن اﯾـﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﭘﯿﺎدهﺳﺎزي دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ در ‪ 5‬ﺣﻮزه ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪ ،‬اﻇﻬﺎر داﺷﺖ‪ :‬اﺑﺘﺪا در ﺣـﻮزه‬
‫زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﺑﺎﯾﺪ اﺑﺰارﻫﺎي ﺳﺨﺖاﻓﺰاري‪ ،‬ﻧﺮماﻓﺰاري و ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﮐﺎﻣﻼ در دﺳﺘﺮس ﻣﺮدم ﻗﺮارﮔﯿﺮد و آنﻫـﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ از‬
‫ﻫـــﺮ ﻧﻘﻄـــﻪ دﻟﺨـــﻮاه ﺑـــﻪ راﺣﺘـــﯽ از ﺧـــﺪﻣﺎت ﺑـــﺮﺧﻂ دوﻟـــﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـــﯽ اﺳـــﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨـــﺪ ‪.‬‬
‫وي‪ ،‬اﻓﺰود‪ :‬در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ‪ ،‬در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺤﺮوم‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﮐﯿﻮﺳﮏﻫـﺎي دﺳﺘﺮﺳـﯽ ﺑـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت و درﻣﻨـﺎﻃﻖ‬
‫ﺷــــﻬﺮي از ﻃﺮﯾــــﻖ دﻓــــﺎﺗﺮ دوﻟــــﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑــــﯽ‪ ،‬اﻣﮑﺎﻧــــﺎت ﻣﻨﺎﺳــــﺐ را ﻓــــﺮاﻫﻢ ﮐــــﺮد ‪.‬‬
‫ﺟﻼﻟﯽ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﮐﺮد‪ :‬ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎرﺑﺮان اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ و ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤـﺮاه در ﮐﺸـﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺷـﺎﻧﺲ آنﻫـﺎ در‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎﻻ ﻣﯽرود و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺷﺎﻣﻞ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﯽﺳﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﺳﯿﻢ‪ ،‬ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬
‫از ﻃﺮﯾـــﻖ ﻓﯿﺒﺮﻧـــﻮري و ﻣـــﺎﻫﻮاره ﻧﻘـــﺶ ﻣﻬﻤـــﯽ در ﺗﻮﺳـــﻌﻪ زﯾﺮﺳـــﺎﺧﺖ دوﻟـــﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـــﯽ دارد ‪.‬‬
‫ﻋﻀﻮ ﻫﯿﺎت ﻋﻠﻤﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺣﻮزه دوم را ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ "ﻧﯿـﺮوي اﻧﺴـﺎﻧﯽ" ﻋﻨـﻮان و ﺗﺼـﺮﯾﺢ ﮐـﺮد‪ :‬ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺠﺮب و ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺠﺪد ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﮐﺎري ﺳﻨﺘﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎي دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬ﺟﻼﻟﯽ اﻇﻬﺎرداﺷـﺖ‪ :‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫آﻣﻮزش ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺷﻬﺮوﻧﺪان و ﺗﻮﺳﻌﻪ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎي ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺘﺨﺼﺺ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻮﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ و‬
‫ﺳﺎﯾﺮ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ‪.‬ﺟﻼﻟﯽ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ وﻣﻘﺮرات ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﯿﺎز دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬اﻣﻀﺎي دﯾﺠﯿﺘﺎﻟﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺟـﺎي اﻣﻀـﺎي ﺳـﻨﺘﯽ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد و ﭘـﻮل دﯾﺠﯿﺘـﺎﻟﯽ در‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬ﺟﻼﻟﯽ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﮐﺮد ‪:‬در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﺑﺎﯾـﺪ ﻣﺠـﺎﻣﻊ ﻗـﺎﻧﻮنﮔـﺬار ﺑـﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮاي ﭘﯿﺎده ﺳﺎزي دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬وي‪ ،‬ﭼﻬﺎرﻣﯿﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ را ﻋـﺰم و اراده‬
‫دوﻟﺖ داﻧﺴﺖ و اﻓﺰود‪ :‬ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻤﺎم اﺑﺰار ﻻزم ﺑﺮاي ﭘﯿﺎدهﺳﺎزي دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬در اﯾـﻦ ﻣﯿـﺎن‪،‬‬
‫ﻋﺰم و اراده ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﺴﻮول اﺟﺮاﯾﯽ ﮐﺸﻮر و ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ‪.‬اﯾﻦ اﺳﺘﺎد داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻢ‬
‫و ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬آﺧﺮﯾﻦ ﺣﻮزه ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﻧﯿﺰ "ﺑﻮدﺟﻪ و اﻋﺘﺒﺎرات ﻻزم" ﺑﺮاي ﭘﯿﺎدهﺳﺎزي دوﻟﺖ اﻟﺘﺮوﻧﯿﮏ داﺳﺖ و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺳﺮاﻧﻪ ﻫﺮﻧﻔﺮ از ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺮاي ﭘﯿﺎدهﺳﺎزي دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﻌﻠﻮم ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬در ﻏﯿـﺮ اﯾـﻦ‬
‫ﺻﻮرت ﺑﺪون ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري دوﻟﺖ‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﭘﯿﺎدهﺳﺎزي دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ ‪.‬ﺗﺌﻮرﯾﺴـﯿﻦ ﻣـﻮج‬
‫ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﯾﺎدآور ﺷﺪ‪ :‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﭘﻨﺞ ﺣﻮزه ﻓﻮق‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓﺳﺎزي و اﯾﺠﺎد ﻓﻀﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺧﻮاﺳـﺘﺎر دوﻟـﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﯾﻨﮑﻪ ﭘﺲ از ﭘﯿﺎدهﺳﺎزي‪ ،‬دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﯿﺪ ﻧﯿﺰ ﻣﻮﺿـﻮع ﻣﻬﻤـﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ آن را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮد ‪.‬وي ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﻮﺟﻮد در داﺧﻞ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﻓﻀﺎي ﭘﯿﺎدهﺳﺎزي دوﻟـﺖ‬
‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻫﻨﻮز ﻣﻬﯿﺎ ﻧﯿﺴﺖ و اﮔﺮﭼـﻪ ﭼﻬـﺎر اﺳـﺘﺎن ﺷـﯿﺮاز‪ ،‬آذرﺑﺎﯾﺠـﺎن ﺷـﺮﻗﯽ‪ ،‬ﻣﺸـﻬﺪ و اﺻـﻔﻬﺎن ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬
‫اﺳﺘﺎنﻫﺎي ﭘﺎﯾﻠﻮت‪ ،‬اﻗﺪاﻣﺎت اوﻟﯿﻪ را ﺷﺮوع ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آنﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﯿﺎورﻧـﺪ ‪.‬ﻋﻀـﻮ ﻫﯿـﺎت‬
‫ﻋﻠﻤﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬در ﭘﺎﯾﺎن‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﮐﺮد‪ :‬از ﻧﻈـﺮ ﻣﻘﺎﯾﺴـﻪ در ﺟﻬـﺎن‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕـﺎه دوﻟـﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ‬
‫ﮐﺸﻮرﻣﺎن‪ ،‬از ﺑﯿﻦ ‪ 190‬ﮐﺸﻮر ﺟﻬﺎن در رﺗﺒﻪ ‪ 101‬اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﺟﺎﯾﮕﺎه در ﺳﺎل ‪ 2005‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺳـﺎل ‪ ،2006‬ﺳـﻪ‬
‫رﺗﺒﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﺮاﺗﮋي اﺳﺘﻘﺮار دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬
‫اوﻟﯿﻦ ﮔﺎم در ﺗﺪوﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ آن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﺳﯿﺎﺳﺘﮕﺬاران ﺑﺎﯾـﺪ ﺑﺪاﻧﻨـﺪ‬
‫ﮐﻪ دﻗﯿﻘﺎ در ﭘﯽ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﭼﻪ ﭼﯿﺰي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻇﺮﻓﯿﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑـﺮاي اﯾﺠـﺎد ارﺗﺒﺎﻃـﺎت‬
‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﺑﯿﻦ دوﻟﺖ و ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬دوﻟﺖ ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ و اﺟﺰاي ﻣﺨﺘﻠﻒ درون دوﻟﺖ دارد‪ .‬ﻫـﺮ ﺣﮑـﻮﻣﺘﯽ ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص ﺧﻮد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺪوﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﻗﻠﻤﺮو ﻧﻔﻮذ و‬
‫ﮔﺴﺘﺮش اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺪوﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي اﻗﺪام ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﺳـﺘﺮاﺗﮋي‬
‫از اﯾﻦ ﻟﺤﺎظ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﻋﻤﻠﯽ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺠﺪد ﻓﺮآﯾﻨـﺪﻫﺎ و روﯾـﻪﻫـﺎ را ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي ﮐـﻪ در‬
‫راﺳﺘﺎي دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪه آن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﺮده و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮔﺎمﻫـﺎي اوﻟﯿـﻪ ﺣﺮﮐـﺖ را ﺗﻌﯿـﯿﻦ‬
‫ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬اﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺑﺎﯾﺪ درﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه ﻣﺮاﺣﻞ ذﯾﻞ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫§‬
‫§‬
‫§‬
‫§‬
‫§‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺳﺎﺧﺘﺎر دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ و اﺟﺰا و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﮐﻠﯿﺪي آن‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن و ﮐﺎرﺑﺮان دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﭼﺸﻢ اﻧﺪازي ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﻗﺎﺑﻞ درك ﺑﺎﺷﺪ‬
‫و درﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر از دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ اﻫﺪاف ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺳﻨﺠﺶ و ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺧﻂ ﻣﺸﯽﻫﺎي ﻻزم ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻄﻠﻮب دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪،‬‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﯿﻮهاي ﮐﻪ ﻣﯿﺰان آﻣﺎدﮔﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﺮار دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫§ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻓﺮآﯾﻨﺪ و ﻣﺮاﺣﻞ اﺳﺘﻘﺮار دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﺣﮑﻮﻣﺖداري ﺧﻮب‬
‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻮع ﻧﮕﺮش و ﻧﮕﺮاﻧﯽﻫﺎي ﺧﻮد‪ ،‬ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻣﺘﻌـﺪدي از ﺣﮑﻮﻣـﺖداري ﺧـﻮب‬
‫اراﺋﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﺑﺨﺸﯽ از اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ ﮐﻼن‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﺖداري ﻋﺒﺎرت اﺳـﺖ از‬
‫ﻓﺮآﯾﻨﺪي ﮐﻪ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ آن ﻣﻮﺳﺴﺎت دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ اداره اﻣﻮر ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﺮده و از‬
‫ﺣﻘﻮق اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ )‪ (www.unhchr.ch‬و ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮي دﯾﮕﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖداري ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ از‬
‫ﺷﯿﻮه ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي ﻗﺪرت در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺸﻮر‪ .‬در ﺗﻌﺮﯾﻒ اﺧﯿﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖداري ﻣﺴـﺘﻘﯿﻤﺎ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺧﺼﻮﺻﯽ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻮام درﺑـﺮ ﻣـﯽ ﮔﯿـﺮد ‪.‬ﺑﺮﺧـﯽ از‬
‫ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮي از ﺣﮑﻮﻣﺖداري اراﺋﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ آﻧﺎن ﺣﮑﻮﻣﺖداري ﻓﺮآﯾﻨﺪي اﺳﺖ ﮐـﻪ از‬
‫ﻃﺮﯾﻖ آن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﻤﻌﯽ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺣﻞ ﮐﺮده و ﻧﯿﺎزﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﺮﻃﺮف ﻣـﯽﮐﻨـﯿﻢ ‪.‬ﻃﺒـﻖ اﯾـﻦ‬
‫دﯾﺪﮔﺎه‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﺖداري ﺻﺮﻓﺎ ﺷﺎﻣﻞ دوﻟﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ و اﻓﺮاد و ﮔﺮوهﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣـﺪﻧﯽ را ﻧﯿـﺰ‬
‫درﺑﺮﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ،‬روﯾﻪﻫﺎ و ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ در اﻣـﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ رﯾـﺰي‪ ،‬ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺗﺼـﻤﯿﻢ ﮔﯿـﺮي‬
‫دﺧﯿﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ را ﻧﯿﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮد )‪. (www.unescap.org‬ﺑﺎ ﻋﻨﺎﯾـﺖ ﺑـﻪ ﺗﻌـﺎرﯾﻒ ﭘـﯿﺶ ﮔﻔﺘـﻪ و درك‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ از ﻣﻔﻬﻮم ﺣﮑﻮﻣﺖداري‪ ،‬ﻣـﯽ ﺗـﻮان ﮔﻔـﺖ ﮐـﻪ ﺣﮑﻮﻣـﺖداري ﺧـﻮب )‪، (GOOD GOVERNANCE‬‬
‫ﺑﺮﮐﯿﻔﯿﺖ و ﻧﺤﻮه اﻧﺠﺎم وﻇﯿﻔﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖداري ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬ﺑﺮاﺳﺎس ﯾﮑـﯽ از ﺗﻌـﺎرﯾﻒ اراﺋـﻪ ﺷـﺪه‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣـﺖداري‬
‫ﺧﻮب ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻧﺠﺎم وﻇﺎﯾﻒ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهاي ﻋﺎري از ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﺗﺒﻌﯿﺾ و در ﭼﺎرﭼﻮب ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻮﺟـﻮد‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﺖداري ﺧﻮب ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻧﺠﺎم وﻇﺎﯾﻒ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهاي ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫‪.‬ﺑﺎ اﯾﻦ دﯾـﺪﮔﺎه و ﺑﺮاﺳـﺎس ﺗﻌـﺎرﯾﻒ ﻣﺘﻌـﺪدي ﮐـﻪ از ﺣﮑﻮﻣـﺖداري ﺧـﻮب اراﺋـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻣـﯽ ﺗـﻮان ﮔﻔـﺖ‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖداري ﺧﻮب ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از؛ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺪوﯾﻦ و اﺟﺮاي ﺧﻂ ﻣﺸﯽﻫـﺎي ﻋﻤـﻮﻣﯽ در زﻣﯿﻨـﻪﻫـﺎي اﻗﺘﺼـﺎدي‪،‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﻧﯽ و ﺑـﺎ رﻋﺎﯾـﺖ اﺻـﻮل ﺷـﻔﺎﻓﯿﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﯾﯽ و‬
‫اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ ﺿﻤﻦ ﺑﺮآوردن ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻖ ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬اﻣﻨﯿﺖ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﭘﺎﯾـﺪار ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد ‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي‪:‬‬
‫دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺷﯿﻮهاي اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺣﺼﻮل اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﯾﻨﮑﻪ ﻫﻤـﻪ ﺷـﻬﺮوﻧﺪان ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي ﯾﮑﺴـﺎن از ﻓﺮﺻـﺖ‬
‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺗﺼﻤﯿﻤﺎﺗﯽ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺮ وﺿﻌﯿﺖ و ﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ آﻧﻬﺎ ﺗـﺎﺛﯿﺮ ﻣـﯽ ﮔـﺬارد‪ .‬اﯾـﻦ ﺷـﮑﻞ‬
‫ﺟﺪﯾﺪ ازﺣﮑﻮﻣﺖداري‪ ،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان را از ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻨﻔﻌﻞ ﺧﺪﻣﺎت دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﻓﻌﺎل ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺑﺎره ﻧﻮع ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐـﻪ ﺑـﻪ آن ﻧﯿـﺎز دارﻧـﺪ اﻇﻬـﺎرﻧﻈﺮ ﮐﻨﻨـﺪ‪.‬ارﺗﺒـﺎط ﻣﯿـﺎن دوﻟـﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ و‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖداري ﺧﻮب ﺑﻪ ﻗﺪري ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ اﮔﺮ در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖداري ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﻧﺸﻮد ﻫﺮﮔﺰ رﺳـﺎﻟﺖ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ اﻧﺠـﺎم ﻧﺮﺳـﺎﻧﯿﺪه اﺳـﺖ ‪.‬دوﻟـﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑـﯽ اﻣﮑﺎﻧـﺎت‬
‫ﮔﺴﺘﺮدهاي را ﺑﺮاي ﻋﯿﻨﯿﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ آرﻣﺎنﻫﺎي ﺣﮑﻮﻣﺖداري ﺧﻮب ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑـﺎ ﺑـﻪ ﮐـﺎرﮔﯿﺮي ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي‬
‫ﺟﺪﯾﺪ ارﺗﺒﺎﻃﯽ و اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﺑﻬﺒـﻮد ﻓﺮآﯾﻨـﺪﻫﺎي اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت در ﺑﺨـﺶ ﻋﻤـﻮﻣﯽ‪ ،‬ﺗﺴـﺮﯾﻊ اراﺋـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﺗﺮﺷﺪن ﻣﺎﻣﻮران دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ﺷﻔﺎف ﺷـﺪن اﻃﻼﻋـﺎت‪ ،‬ﮐـﺎﻫﺶ ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﻣﯿـﺎن ﻣـﺮدم و دوﻟﺘﻤـﺮدان‪،‬‬
‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ اﺛﺮﺑﺨﺶ ﺗﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان و اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣـﺪﻧﯽ در ﻓﺮآﯾﻨـﺪ ﺗﺼـﻤﯿﻢ ﮔﯿـﺮي ﻋﻤـﻮﻣﯽ‪ ،‬ﮔﺴـﺘﺮش ﻋـﺪاﻟﺖ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺮاد ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت و‪ ....‬ﮐﻤﮏ ﺷـﺎﯾﺎﻧﯽ ﻣـﯽﮐﻨـﺪ و ﺣﮑﻮﻣـﺖﻫـﺎ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ در ﻣﺴﯿﺮ ﺗﺤﻘﻖ ﺣﮑﻮﻣﺖداري ﺧﻮب ﺣﺮﮐـﺖ ﮐﻨﻨـﺪ ﺑﺎﯾـﺪ ﺑـﻪ اﺑـﺰار ﻧﯿﺮوﻣﻨـﺪي ﻫﻤﭽـﻮن دوﻟـﺖ‬
‫اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﺴﻠﺢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﮔﺰﯾﺪهاي از ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ آﻗﺎي دﮐﺘﺮ ﺑﯿﮏ زاده )ﮐﻮاﻻﻻﻣﭙﻮر ‪(1382‬‬
2- Hamegan.com [Date: 22/7/2007]
3- Academist.ir [Date: 22/7/2007] http://www.academist.ir/?p=738
‫ ره ﺷﻬﺮ‬IT ‫ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺨﺶ‬-4
5- ‫ ﺷﺒﮑﻪ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت اﯾﺮان‬, Iritn.com [Date:16/7/2007]
http://www.iritn.com/?action=show&type=news&id=12126
6-Talareweb.com [Date: 17/7/2007]
http://www.talareweb.com/html/index.php?name=News&file=article&sid=3282
7-Esirjan.com [Date: 18/7/2007]
http://www.esirjan.com/index.php?option=com_content&task=view&id=54&Itemid=34
8- Citna.ir [Date: 17/7/2007] http://www.citna.ir/2065.html