‫به نام خدا‬
‫درس مدیریت پروژه های فناوری اطالعات (مپفا)‬
‫دانشکده مهندسی کامپیوتر‪ ........................................................................................‬دانشگاه صنعتی شریف‬
‫ترم اول سال تحصیلی ‪94-95‬‬
‫‪.....................................................................................................................................................................................‬‬
‫تمرین سّوم ‪ :‬مواجهه با تنگناها (زمانی ‪ ،‬هزینه ای و کیفی)‬
‫و تصمیم گیری در مورد آینده ی پروژه مپفا‬
‫موضوع ‪:‬‬
‫طرح برپائی اطلس لحظه ای نقشه های دانشی پژوهشهای‬
‫کاربردی ایران(اپکا)‬
‫امتیاز تمرین ‪:‬‬
‫‪3500‬‬
‫(‪ 1900‬امتیاز گروهی و ‪ 1600‬امتیاز فردی)‬
‫طراح تمرین‪ :‬مدرس درس‬
‫زمان ارائه صورت تمرین ‪ 14 :‬آذرماه ‪94‬‬
‫مهلت نهائی تحویل تمرین‪ 8 :‬دی ماه ‪94‬‬
‫مفروضات و محدودیت های مسئله ‪.‬‬
‫‪ -1‬پروژه باید تا ‪ 22‬آذر شروع و در تاریخ ‪ 22‬اسفند ماه ‪ 94‬به بهرهبرداری برسد(یک ماه‬
‫تعویق)‪.‬‬
‫‪ -2‬یک هفته زمان برای نصب و استقرار سامانه در یک دانشگاه نمونه (مثال دانشگاه شریف)‬
‫برای شروع کار سامانه مشخصشده است‪.‬‬
‫‪ -3‬دو هفته زمان برای پایاندهی(‪ )finishing‬مشخصشده است‬
‫‪ -4‬بودجه در نظر گرفتهشده برای این پروژه ‪ 500‬تا ‪ 600‬میلیون تومان است که طی سه‬
‫قسط (غیر از بیست درصد پیش پرداخت و ده درصد حسن انجام کار) میانی ‪ 25 ، 15‬و‬
‫‪ 30‬درصدی پرداخت میشود‪.‬‬
‫‪ -5‬تحویل دادنی قسط اول شبکه زمان و بودجه بندی شده برنامه ‪ ،‬قسط دوم مستلزم دریافت‬
‫گزارش پیشرفت کار زمانی ‪ 40‬در صدی و تایید یک هفته ای آن و قسط سوم مستلزم‬
‫دریافت گزارشات پیشرفت کار ‪ 80‬درصدی و تایید یک هفته ای آن و دریافت ضمانت‬
‫حسن انجام کار ده درصدی مستلزم اتمام نصب و راه اندازی و تسلیم گزارش پایان دهی و‬
‫اعتبار سنجی آن است‪.‬‬
‫پاسخ تمرینات را به نشانی رایا نامه استادیار ارشد درس ارسال نمائید و در موضوع نامه شماره‬
‫دانشجوئی‪ ،‬نام گروه ‪ ،‬شماره تمرین ‪ ،‬گونه تحویل(انفرادی یا گروهی) و عبارت ‪ ITPM19495‬را درج‬
‫کنید‪.‬با استفاده از ‪ cc‬یک نسخه از نامه ارسالی را برای بایگانی شخصی خود نگهدارید‪.‬جواب بخشهای‬
‫گروهی را فقط مدیران گروه ها ارسال نمایند‪.‬‬
‫تمررین سره جمعرا ‪ 3500‬امتیراز دارد و شرامل دوازده بخرش اسرت‪ .‬هفرت بخرش گروهری‬
‫با ‪ 1900‬امتیاز و پنج بخش فردی با ‪ 1600‬امتیاز ‪.‬‬
‫توجه بره زمران باقیمانرده ترا پایران تررم محتروای تمررین سروم و ههرارم در ایرن تمررین ادغرام‬
‫شده و این تمرین آخرین تمرین درس است‪.‬‬
‫راه حلهای ایرن تمررین در قالرب پیشرنهادات فرردی یرا گروهری برا درج پرروژه تعریرف شرده در‬
‫‪Ms Project‬اخذ میشود‪.‬‬
‫موضوع تمرین سوم و نهائی‬
‫موضوع این تمرین مواجهه با شرایط غیر مترقبه در مدیریت پروژه و قرار گرفتن در تنگناهای زمانی ‪ ،‬مالی‬
‫و کیفی است که باید برای آنها چاره اندیشی کنید‪ .‬در هر مرحله جدول اطالعات خط مبنا شامل هزینه ‪ ،‬زمان‬
‫و کیفیت مورد انتظار هر فعالیت را هم به روز نموده و پرونده خط مبنای جدید (پس از اعمال تصمیماتی که‬
‫برای گذر از هر وضعیت اتخاذ کرده اید) را در محیط نرم افزاری مایکرو سافت پروجکت ایجاد نمائید و در آن‬
‫مسیر یا مسیرهای بحرانی جدید را مشخص کنید‪ .‬شبکه نهائی فعالیت ها که در قالب یک برنامه خط مبنا‬
‫(‪.)Baseline‬در پایان تمرین دوم فراهم شده است اطالعات ورودی این تمرین است ‪ .‬در تدوین راه حل‬
‫ها به مسیر یا مسیرهای بحرا نی و به محدودیت های کارقرما باید توجه کنید ‪.‬‬
‫اهداف و نحوه انجام تمرین سوم‬
‫بکارگیری دانش کاربردی در مورد مباحث مدیریت خطر ‪ ،‬تغییر ‪ ،‬کیفیت و منابع در مدیریت اجرائی و‬
‫بحران دراجرای پروژه ها و استفاده عملی از امکانات و قابلیتهای محیطهای رایج نرم افزاری مدیریت پروژه‬
‫والزامات آنها (بر اساس الگوهای و مدلهای علمی رایج و اطالعات تجربی پیشینه گرا ‪ ،‬جمع آوری اطالعات از‬
‫طریق مطالعه کتاب درسی ‪ ،‬مراجعه به مطالب مطروحه در کالس درس ‪ ،‬وبگردی یا مطالعه مجموعه‬
‫مقاالت کنفرانس های مدیریت پروژه در کشور) هدف این تمرین است‪ .‬ورودی این تمرین خروجی نهائی‬
‫تمرین دوم گروه است‪.‬‬
‫بخش اول(گروهی) ‪-‬ترسیم ابعاد تنگنا ها ‪ ،‬اطالع رسانی وقایع به تصمیم گیران فردی و‬
‫همفکری در مورد فضای راه حلها ‪ 250 :‬امتیاز‪.‬‬
‫در این بخش از تمرین که به شکل گروهی انجام میشود ابتدا در مورد صورت نهائی فرسنگ نماها و تحویل‬
‫دادنی های پروژه تصمیم گیری شود و با نظر جمع صورت نهائی آنها در قالب جدولی تهیه و پس از درج‬
‫در برنامه خط مبنای پروژه گروه (نتیجه تمرین دوم گروه) توسط مدیر گروه به عنوان بخشی از تحویل دادنی‬
‫های این بخش تمرین آماده تحویل گردد‪ .‬سپس در مورد نحوه تبدیل زیانها یا سودهای زمانی ‪ ،‬مالی و‬
‫کیفیتی به یکدیگر توافق شود ‪ .‬که هر واحد زمان معادل چه میزان هزینه و یک واحد مثال درصد افت یا‬
‫ارتقاء کیفی ‪ ،‬معادل چه میزان زیان یا سود مالی یا هدر رفتن یا ذخیره زمانی است‪.‬این توافقات نیز مکتوب و‬
‫تحویل می گردد‪ .‬سپس در مورد نحوه نمایش وقایع در قالب یک چند تائی مثال پنج تائی بحث و توافق‬
‫میشود ‪( :‬شناسه فعالیت ‪ ،‬گونه واقعه ‪ ،‬تاثیر مالی ‪ ،‬تاثیر زمانی ‪ ،‬تاثیر کیفی) ‪ ،‬جهت سادگی تحلیل و تمرین‬
‫فرض نمائید تاثیرات مالی ‪ ،‬زمانی و کیفی مستقلند (هر چند بهم قابل تبدیلند) و وقایع هم همین طور‪.‬تاثیرات‬
‫را با درصد نسبت به همین مشخصات در هر فعالیت یا بسته کاری بیان کنید و بسنجید و کیفیت را برای هر‬
‫فعالیت تعریف و تحقق آنرا اندازه بگیرید‪.‬سپس در گروه به دسته بندی و تحلیل گونه های فعالیتی و وقایع‬
‫بپردازید و انواع آنها را فهرست کنید ‪ .‬مثال بعنوان گونه هائی از فعالیتهای مستعد بحران به موارد زیر میتوانید‬
‫توجه کنید ‪:‬‬
‫‪ )1‬فعالیتی برونسپاری شده باشند‪.‬‬
‫‪ )2‬در روی یکی از مسیرهای بحرانی پروژه باشند‪.‬‬
‫‪ )3‬دارای رتبه خطر امکان سنجی شده باالئی باشند‪.‬‬
‫‪ )4‬بعنوان فعالیتی خطر زا برنامه جبرانی (شامل اندوخته زمانی و هزینه ای ) برایشان پیش بینی‬
‫نشده باشد(بر اساس کار انجام شده در تمرین دوم)‪.‬‬
‫‪ )5‬برای انجام همزمان نیازمند ابزارها و امکاناتی که باید قبال تهیه میشده و یک مجری در سازمان‬
‫باشند‪.‬‬
‫‪ )6‬از عدم ‪ ،‬یا تاخیر در انجام آنها خسارات چشمگیری به فعالیتهای دیگر پروژه وارد شود‪.‬‬
‫‪ )7‬کیفیت مورد نظر انجام آن فعالیت وابستگی به منابع زمانی و هزینه ای مصروفه و کیفیت انجام‬
‫کار مجری آن داشته باشد‪.‬‬
‫‪ )8‬مولد فرآورده ای از پروژه از گونه های محصولی یا فرآیندی باشد‪.‬‬
‫‪ )9‬اتمام آن فعالیت بعنوان فرسنگ نما پایش شود‪.‬‬
‫‪ )10‬عدم توفیق در انجام آن منجر به بازگشت به انجام مجدد چند گام پیشین شود‪.‬‬
‫‪ )11‬فعالیتی باشد که خلل در انجام آن فرصت آفرین باشد‪.‬‬
‫‪ )12‬فعالیتی باشد که فرصت ناشی از اتمام آن در زمان کمتر یا با هزینه کمتر ‪ ،‬بحران زا باشد‪.‬‬
‫‪ )13‬فعالیتی باشد که خلل در انجام آن تاثیر جدی بر کیفیت محصوالت پروژه بگذارد‪.‬‬
‫‪ )14‬حادثه ای نامنتظر و غیر مترقبه باشد که اثرات آن نیازمند تحلیل و پیشگیری از وقوع آن از قبل‬
‫میسر نباشد‪.‬‬
‫‪ )15‬حادثه ای مولد خطرات پنهان باشد که نیازمند افزودن فعالیتهای از هم اکنون برای خطر سنجی‬
‫و پیشگیری از تبعات آتی آن باشد‪..‬‬
‫در مورد گونه های وقایع ‪ ،‬رخدادها یا حوادث نیازمند پایش و کنترل تاثیر به گونه هائی از اتفاقات‬
‫نادر ‪ ،‬رایج یا با احتمال وقوع کم میتوان اشاره کرد و در هر گروه مجدد به دسته بندی وقایع پرداخت‪.‬‬
‫گروه های فعالیتی و رخدادی به اندازه چهار فعالیت و دو واقعه به ازای هر فعالیت ‪ ،‬بدون تکرار با‬
‫توافق جمعی ‪ ،‬بر ای انجام بخش بعدی تمرین بین افراد گروه تقسیم شود‪.‬موارد توافقی گروهی این‬
‫مرحله را بعنوان نتایج کار گروهی تحویل دهید‪.‬‬
‫بخش دوم (فردی) ‪ -‬شناسائی فعالیتها و تعریف وقایع ‪:‬‬
‫‪300‬‬
‫امتیاز ‪.‬‬
‫در بخش دوم تمرین هر عضو گروه با مطالعه برنامه خط مبنای پروژه حاصل از تمرین دوم و توافقات‬
‫بخش اول این تمرین ‪ ،‬چهار فعالیت و هشت مورد واقعه مرتبط انتخاب شده در گروه برا ی خود ‪ ،‬در‬
‫پرسش قبلی را ‪ ،‬تعریف و تشریح کند و در هر مورد پنج تائی معرف را ‪ ،‬تکمیل و یادداشت کند‪ .‬الزمست‬
‫تاثیرات ناشی از هر واقعه ‪ ،‬محدودیت های زمانی ‪ ،‬مالی یا کیفی فعالیت را در معرض تهدید قرار دهد‪ .‬این‬
‫تعریف ها و تشریحات تحویل دادنی های انفرادی این بخش تمرین است‪.‬‬
‫بخش سوم(گروهی) ‪ -‬گردآوری وقایع پیشنهادی فردی و انتخاب سبد توافقی وقایع و‬
‫فعالیتها ‪ 300 :‬امتیاز ‪.‬‬
‫این جلسه به مباحثه در مورد پیشنهادات فردی بخش قبل اختصاص دارد که پس از توضیحات اقناعی افراد‬
‫‪،‬گروه سبدی شامل حداقل شانزده واقعه در مورد حدود هشت فعالیت یا بسته کاری را از بین پیشنهادات فردی‬
‫اعضای گروه ‪ ،‬برای اعمال مدیریت انتخاب میکند ‪ .‬این سبد باید بین افراد گروه به شکل عادالنه ( هر عضو‬
‫مثال دو فعالیت و به ازای هر فعالیت دو واقعه ) برای انجام بخش بعدی تمرین تقسیم شود به شکلی که در‬
‫وقایع و فعالیتهای تخصیصی به هر فرد کمینه تعداد ممکن از پیشنهادات اودر بخش قبل تمرین ‪ ،‬موجود‬
‫باشد ‪.‬صورت اولویت دار و تخصیص یافته به اعضای گروه این وقایع و فعالیتهای تحت تاثیر ‪ ،‬تحویل دادنی‬
‫های این بخش هستند و نمره گروهی این بخش به نسبت سهم افراد در لیست نهائی منتخب گروه داده‬
‫میشود‪.‬‬
‫بخش چهارم(فردی) ‪ -‬اتخاذ تصمیمات مدیریتی فردی برای مواجهه با وقایع مصوب گروه‬
‫به فرد در بخش قبلی تمرین ‪:‬‬
‫‪450‬‬
‫امتیاز ‪.‬‬
‫در این بخش به ازای وقایع مصوب گروه برای تصمیم گیری فردی( دو فعالیت و چهار واقعه) ‪،‬که مولد‬
‫تنگناهای زمانی ‪ ،‬هزینه ای و کیفی هستند ‪،‬هر فرد می بایست تصمیمات مدیریتی خود در زمینه حل‬
‫بحران ناشی از وقوع هر واقعه ر بیان کند و تبعات تصمیم خود را بر برنامه خط مبنای پروژه حاصل از انجام‬
‫بخش اول این تمرین اعمال کرده و برنامه خط مبنای جدید را تولید و بر روی آن مسیر یا مسیرهای بحرانی‬
‫جدید احتمالی را ترسیم نماید‪ .‬سپس تصمیمات خود را بر اساس برنامه خط مبنای جدید اثر سنجی کند‪.‬‬
‫تحویل دادنی های فردی این بخش پرونده رایانه ای برنامه خط مبنای قدیم و جدید ‪ ،‬مستند متنی توصیف‬
‫گر عناوین فعالیتهای مندرج در مسیر یا مسیرهای بحرانی جدید ‪ ،‬تغییرات آنها نسبت به قبل و تحلیل متنی‬
‫یک صفحه ای در زمینه اثر سنجی تصمیمات خود در مورد وقایع مصوب گروه برای خود است‪.‬‬
‫بخش پنجم(گروهی) ‪ -‬بررسی تصمیمات متخذه افراد در برابر وقایع و انتخاب مناسب‬
‫ترین تصمیمات برای تهیه برنامه خط مبنای جدید پروژه ‪ 400 :‬امتیاز‪.‬‬
‫در این بخش تمرین هر فرد را حلهای خود برای مدیریت وقایعی که به او سپرده شده را در جمع مطرح‬
‫میکند و از راه حلهای ارائه شده افراد در مقابل وقایع ‪ ،‬پس از ارائه هر فرد و دفاعیات او در قبال نقدهای‬
‫احتمالی ‪ ،‬از کل وقایع بررسی شده فرعی ‪ ،‬هفت واقعه و راه حل برتر با آرای جمع ‪ ،‬انتخاب و بر‬
‫اساس امتیازی که هر فرد از صد به هر واقعه و راه حل میدهد ‪ ،‬وقایع و راه حل ها رتبه بندی شده و بر‬
‫اساس اعمال این راه حل ها بر برنامه خط مبنای پروژه حاصل از انجام بخش اول این تمرین ‪ ،‬برنامه خط‬
‫مبنای جدید پروژه تهیه شود تا در بخش بعدی تمرین مورد استفاده واقع شود‪.‬‬
‫تحویل دادنی های این بخش عبارتند از ‪ :‬پرونده رایانه ای برنامه خط مبنای پروژه حاصل از انجام بخش‬
‫اول این تمرین ‪ ،‬پرونده رایانه ای برنامه جدید خط مبنای پروژه گروه که در آن راه حل های منتخب گروه‬
‫اعمال شده باشد‪ .‬توصیف متنی مسیر یا مسیرهای بحرانی جدید برنامه جدید خط مبنای پروژه گروه ‪ ،‬با ذکر‬
‫نام فعالیتهای مندرج بر آنها و بیان نام فعالیتهای حذف یا اضافه شده در مسیرهای بحرانی جدید‪.‬‬
‫بخش ششم (فردی) ‪ :‬تصمیم گیری تجربی در مورد ادامه یا توقف پروژه ‪ 100 :‬امتیاز ‪.‬‬
‫این بخش تمرین به تحلیل شهودی ‪ ،‬تحلیلی و اجمالی( و نه محاسباتی و کمّی) فردی ‪ ،‬از امکان یا عدم‬
‫امکان ادامه پروژه در وضعیت فعلی در شرایط استمرار یا تشدید وقایع ‪ ،‬برگشت به حالت عادی یا بهبود‬
‫شرایط اضطراری در قالب یک تحلیل متنی یک صفحه ای اختصاص دارد‪،‬که در هر مورد ادله مربوط به هر‬
‫نتیجه گیری باید ذکر شود‪.‬‬
‫بخش هفتتم (گروهتی)‪ -‬بترآورد شترایط پتز از بحتران ‪ ،‬تعیتین منتابع متورد نیتاز‬
‫برای اتمام عادی پروژه از طریق محاسبه منابع صرف شده ‪ 200 :‬امتیاز‪.‬‬
‫در این بخش با مقایسه برنامه خط مبناای اولیاه پاروژه باا آخارین گوناه هماین برناماه پاس از بحرانهاا و‬
‫وقایع اتفاقیه (موضوع بخشاهای قبلای ایان تمارین ) ‪ ،‬باا جماع بنادی گروهای هزیناه و زماانی کاه تاا‬
‫اتمام پروژه ( با فرض برگشت به شرایط عادی و عدم تکرار بحران) نیاز دارید برآورد کنید‪.‬‬
‫بخش هشتم (گروهی) ‪-‬ادامه پروژه پز از بحران ‪ 300 :‬امتیاز‪.‬‬
‫با توجه به توافاق باا کارفرماا در زمیناه نحاوه تاامین بودجاه هاای پاروژه پاس از بحرانهاا باه یاافتن راه‬
‫حلی برای فراهم ساازی امکاان ا داماه پاروژه بیندیشاید‪ .‬ابالغیاه کارفرماا بار اسااس توافقاات دو نشسات‬
‫طوالنی با مادیران پاروژه بیاانگر نکاات زیار اسات ‪ :‬تعهاد کارفرماا در جهات تضامین بودجاه ای هزیناه‬
‫های پروژه تاا اتماام طای ‪ ،‬چهاار قساط باا فاصاله زماانی مسااوی کاه قساط اول آن همزماان باا آغااز‬
‫مجاادد ادامااه پااروژه پرداخاات خواهااد شااد‪.‬مبلن ایاان اقساااط بااه ترتیااب ‪ %30 ، %15 ، %20‬و ‪ %35‬کاال‬
‫مبلن ماورد نیااز بارای اتماام پاروژه اسات‪ .‬پرداخات هار قساط مناوط باه تساویه حسااب پرداخات هاا از‬
‫طریق صورت وضعیت های تاییاد شاده اسات‪ .‬باا مقایساه زماان و مبلان اقسااط بودجاه ای دریاافتی باا‬
‫هزینه های مورد نیاز مرحلاه ای ‪ ،‬میازان و زمانهاائی کاه دچاار کمباود نقادینگی خواهیاد شاد ‪ ،‬محاسابه‬
‫و برآورد کنید‪.‬‬
‫بخش نهم (فردی) ‪-‬برآورد آینده پروژه ‪ 500 :‬امتیاز‪.‬‬
‫فرض کنید در آساتانه دریافات قساط دوم بودجاه هساتیم و در عاین حاال صاورت وضاعیت هاای ماالی‬
‫مجریااان نشااان ماای دهااد تاااکنون بااا اتمااام ‪ %60‬کارهااای ایاان مرحلااه و صاارف ‪ %85‬قسااط اول بودجااه‬
‫تنها ‪ %15‬زمان برای اتمام این مرحله داریم ‪:‬‬
‫‪ -1-9‬با محاسبه شاخص هاای مربوطاه در ساه وضاعیت ‪ ،‬برگشات باه شارایط آغااز اداماه پاروژه‬
‫‪ ،‬ادامه بحران به روال کنونی و تشدید بحرانها ‪ ،‬منابع الزم برای اتمام پروژه را برآورد کنید‪.‬‬
‫‪ -2-9‬باار اساااس محاساابات بنااد قباال ‪ ،‬توصاایه ای بااه کارفرمااا باارای ادامااه یااا قطااع پااروژه بااا‬
‫استدالل بنویسید تا در گروه در بند بعدی تمرین به بحث گذارده شود‪.‬‬
‫بخش دهم (گروهی) –جمع بندی گروه از شرایط ادامه پروژه ‪ 200 :‬امتیاز‪.‬‬
‫در این بخش تحلیال هاای فاردی بناد قبال در گاروه باه بحاث گاذارده شاود و ماتن تحلیال نهاائی‬
‫گروه ( بر اساس تحلیل های فاردی ) بارای اداماه ‪ ،‬قطاع یاا پایاان دهای اجارای ایان پاروژه را باا ذکار‬
‫دلیل و فرض عدم امکان افزایش هزینه و زمان تا پایان ‪ ،‬تهیه و نوشته شود‪.‬‬
‫بخش یازدهم ( گروهی)‪ -‬تدوین جمعی برنامه پایان دهی ‪ 250 :‬امتیاز‪.‬‬
‫با فرض پایان دهای پاروژه در دو وضا عیت توقاف یاا اتماام ‪ ،‬در هار ماورد صاورت اولویات دار اقادامات‬
‫پایان دهی را با توافق جمعی بنویسید‪.‬‬
‫بخش دوازدهم (فردی) – پیشنهاد موارد آموختنی پروژه ‪ 250 :‬امتیاز ‪.‬‬
‫از روالهای موفق و نااموفق مادیریتی ایان پاروژه بار اسااس بحرانهاای واقاع شاده و تصامیمات گرفتاه‬
‫شااده و نتااایج ایاان تصاامیمات ‪ ،‬دو صااورت اولویاات دار تهیااه کنید‪.‬سااپس بااه محاساابه کمّاای ارز‬
‫توفیقات و شکست ها بپردازید و بر این اساس بهترین توفیق و بدترین شکست را تعیین کنید‪.‬‬
‫موفق باشید‬
‫ایاان‬