‫باسمه‬
‫تعالي‬
‫معاونت ربانهم رزيي و نظارت راهبردي‬
‫دفتر ربرسي اهي فني اقتصادي‬
‫گروه آمارو اطالعات‬
‫ارتباطات وفناوري اطالعات‬
‫ت‬
‫حليلي رب شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات(‪ )IDI‬رد اريان‬
‫تهيه كننده‪ :‬محبوهباحمدي‬
‫وريايش سوم‬
‫اسفند ماه ‪1394‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪ ) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي ‪ -‬دفتر بررسي هاي فني اقتصادي‬
‫فهرست مطالب‬
‫چكيده ‪1 ............................................................................................................................................................................‬‬
‫مقدمه ‪4 ........................................................................................................................................... .................................‬‬
‫‪ -1‬نگاهي به آمارهاي و تصميمات جهاني در حوزه ارتباطات و فناوري‬
‫اطالعات‪5..........................................................‬‬
‫‪ -2‬شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات (‪9 ..................................................................................................)IDI‬‬
‫‪2-1‬‬
‫تعريف شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات (‪10 .............................................................................)IDI‬‬
‫‪2-2‬‬
‫بررسي جايگاه ايران در شاخص ‪ IDI‬در بين كشورهاي جهان در سال ‪12 ..................................................2014‬‬
‫‪2-3‬‬
‫بررسي جايگاه ايران در شاخص ‪ IDI‬در بين كشورهاي منطقه در سال ‪13 ..................................................2014‬‬
‫‪2-4‬‬
‫نتيجه گيري ‪24 .......................................................................................................................................................‬‬
‫فهرست جداول‬
‫جدول شماره ‪ -1‬جايگاه ايران از منظر شاخصهاي بين المللي ارتباطات و فناوري اطالعات بين كشورهاي منطقه و‬
‫جهان‪2 .................................................................................................................................................................................‬‬
‫جدول شماره ‪ -2‬ميزان تاثيرپذيري امتياز شاخص ‪ IDI‬از افزايش در هر يك از عوامل موثر برشاخص‪3 ..........................‬‬
‫جدول شماره ‪ -3‬نحوه محاسبه شاخص ‪11 .................................................................................................................IDI‬‬
‫جدول شماره ‪ - 4‬شاخص‪ IDI‬و زيرشاخصهاي دسترسي‪ ،‬استفاده و مهارت در سال ‪14 ......................................2014‬‬
‫جدول شماره ‪ –5‬مقايسه كشور ايران با ساير كشورهاي منطقه در عوامل موثر بر زيرشاخص دسترسي در سال ‪19....2014‬‬
‫جدول شماره ‪ - 6‬مقايسه كشور ايران با ساير كشورهاي منطقه در عوامل موثر بر زيرشاخص استفاده و مهارت سال‬
‫‪2014‬‬
‫‪22 .......................................................................................................................................................................................‬‬
‫أ‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪ ) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي ‪ -‬دفتر بررسي هاي فني اقتصادي‬
‫فهرست نمودارها‬
‫نمودار شماره ‪ :1‬روند تغييرات جهاني در اهداف اصلي ‪ ICT‬بين سالهاي ‪ 2000‬تا ‪8 .........................................2015‬‬
‫نمودار شماره ‪ :2‬مقايسه شاخص ‪ IDI‬در ايران با متوسط آن در منطقه و جهان در سال ‪12 .......................................2014‬‬
‫نمودار شماره ‪ :3‬مقايسه وضعيت شاخص ‪ IDI‬كشورهاي منطقه چشم انداز با ميانگين منطقه و جهان سال ‪2014‬‬
‫‪..........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪15‬‬
‫نمودار شماره ‪ :4‬مقايسه روند شاخص ‪ IDI‬در برخي كشورهاي منطقه چشم انداز سالهاي ‪ 2007‬تا ‪15 ........2014‬‬
‫فهرست نقشه ها‬
‫نقشه شماره ‪ :1‬وضعيت شاخص ‪ IDI‬براي كشورهاي منطقه در سال ‪23 .................................................................2014‬‬
‫ب‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫چكيده‬
‫شاخصهاي ارزيابي و تحليل عملكرد بخشش ارتباطشات و فنشاوري اطالعشات در هركششوري نقشش مهمشي در‬
‫برنامهريزيهاي راهبردي‪ ،‬تصميمگيري هشا و بررسشي ميشزان رششد و توسشعه كششورها دارنشد كشه بشر ايشن اسشا مجشام‬
‫بينالمللي نگاه تخصصي و ويژه به شاخصهاي اين حوزه دارنشد‪ .‬نهادهشايي چشون اتحاديشه جهشاني مخشابرات (‪،)ITU1‬‬
‫سازمان ملل (‪ ،)UN2‬بخش اطالعات اكونوميست(‪ ،)EIU3‬مجمش جهشاني اقتصشاد(‪ ،)WEF4‬بانشك جهشاني(‪،)WB5‬‬
‫مجم اقتصادي كشورهاي‪ ،OECD6‬كارگروه تجارت و توسعه سازمان ملل(‪ )UNCTAD7‬بشا برگشزاري سشمينار در‬
‫سطح بينالمللي‪ ،‬مصاحبه با خبرگان بخش ‪ ICT8‬در هر كشور‪ ،‬تعامل با نهادهاي ملي هشر كششور‪ ،‬برگشزاري دورههشاي‬
‫آموزشي و ‪ ...‬در جهت ارتقاي دانش مرتبط با فناوري اطالعات و ارتباطات تالش و برنامهريزي ميكنند‪.‬‬
‫در گزارش پيش رو‪ ،‬جايگاه ايران از منظر شاخص توسعه ارتباطات و فنآوري اطالعات (‪ )IDI‬مورد تحليشل و‬
‫بررسي قرار گرفته است‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪5‬‬
‫‪6‬‬
‫‪7‬‬
‫‪8‬‬
‫‪International Telecommunication Union‬‬
‫‪United Nations‬‬
‫‪Economist Intelligence Unit‬‬
‫‪World Economic Forum‬‬
‫‪World Bank‬‬
‫‪Organization for Economic Co-operation and Development‬‬
‫‪United Nations Conference on Trade and Development‬‬
‫‪Information and Communication Technologies‬‬
‫‪1‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫جدول شماره ‪ -1‬جايگاه ايران از منظر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات‪ IDI‬بين كشورهاي منطقه و جهان‬
‫عنوان شاخص‬
‫مقدار شاخص‬
‫رتبه در‬
‫منطقه‬
‫رتبه در‬
‫جهان‬
‫متوسط شاخص‬
‫در منطقه‬
‫متوسط شاخص‬
‫در جهان‬
‫كشور اول جهان‬
‫كشور اول منطقه‬
‫شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات(‪)IDI‬‬
‫‪4/79‬‬
‫‪14‬‬
‫‪91‬‬
‫‪5/52‬‬
‫‪5/03‬‬
‫كره جنوبي‬
‫بحرين‬
‫زيرشاخص دسترسي‬
‫‪5/97‬‬
‫‪14‬‬
‫‪80‬‬
‫‪6/16‬‬
‫‪5/53‬‬
‫لوكزامبورگ‬
‫قطر‬
‫زيرشاخص استفاده‬
‫‪2/19‬‬
‫‪17‬‬
‫‪108‬‬
‫‪4/09‬‬
‫‪3/64‬‬
‫دانمارك‬
‫بحرين‬
‫زيرشاخص مهارت‬
‫‪7/61‬‬
‫‪9‬‬
‫‪69‬‬
‫‪7/09‬‬
‫‪6/81‬‬
‫يونان‬
‫رژيم اشغالگر‬
‫قدس‬
‫سال‬
‫‪2014‬‬
‫‪2‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫جدول شماره ‪ -2‬ميزان تاثيرپذيري امتياز شاخص ‪ IDI‬از افزايش در هر يك از عوامل موثر برشاخص‬
‫درصد افزايش در‬
‫شاخصها‬
‫شاخص‬
‫ميزان اثرگذاري برامتياز شاخص ‪IDI‬‬
‫زيرشاخص دسترسي‬
‫مشتركين تلفن ثابت بازاي‬
‫‪a‬‬
‫هر‪100‬نفر‬
‫مشتركين تلفن همراه بازاي‬
‫‪b‬‬
‫هر‪100‬نفر‬
‫‪10‬‬
‫‪ c‬پهناي باند اينترنت بين‬
‫المللي (‪)bit/s‬بازاي هركاربر**‬
‫درصد خانوارها با دسترسي به‬
‫‪d‬‬
‫كامپيوتر‬
‫در صد خانوارها با دسترسي به‬
‫‪e‬‬
‫اينترنت در خانه‬
‫‪0/12‬‬
‫‪10‬‬
‫‪ 0/06‬تا‬
‫_‬
‫بر اساس تابعي‬
‫لگاريتمي‬
‫‪10‬‬
‫‪0/08‬‬
‫‪10‬‬
‫‪0/08‬‬
‫‪0/07‬‬
‫زيرشاخص استفاده‬
‫اينترنت‬
‫بازاي‬
‫كاربران‬
‫‪f‬‬
‫‪100‬نفر‬
‫مشتركين اينترنت باند پهن‬
‫‪g‬‬
‫ثابت‬
‫مشتركين باند پهن بي سيم‬
‫‪h‬‬
‫بازاي هر‪ 100‬نفر‬
‫هر‬
‫‪10‬‬
‫‪0/17‬‬
‫‪10‬‬
‫‪0/2‬‬
‫‪10‬‬
‫‪0/17‬‬
‫زيرشاخص مهارت‬
‫‪i‬‬
‫نرخ باسوادي برزگساالن(‪) %‬‬
‫نسبت نام نويسي در سطح‬
‫‪j‬‬
‫دبيرستان(‪)%‬‬
‫نسبت نام نويسي در سطح‬
‫‪k‬‬
‫دانشگاه(‪)%‬‬
‫‪10‬‬
‫‪0/07‬‬
‫‪10‬‬
‫‪0/07‬‬
‫‪10‬‬
‫‪0/07‬‬
‫مقدمه‬
‫‪3‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫با ظهور انقالب اطالعات‪ ،‬سهم صنعت ارتباطشات و فنشآوري اطالعشات در سراسشر دنيشا در روابشط اقتصشادي و‬
‫اجتماعي به يكباره افزايش يافته است‪ .‬بدليل تغيير سري در ساختار و شكل اين صنعت‪ ،‬اطالعات تبديل به نوعي ثشروت‬
‫گرديده است و دقيقاً همان نقشي كه طال و نفت در دوره انقالب اقتصادي پيشين ايفاءكرده انشد‪ ،‬صشنعت اطالعشات در‬
‫عصر حاضر بر عهده دارد‪ .‬در حال حاضرحجم زيادي ازاطالعات بطور مداوم و بسشيار سشري توليشد ششده و انتقشال مشي‬
‫يابند ‪ .‬استفاده بهينه از اين اطالعات ارزش اقتصادي و اجتمشاعي ايجشاد مشي كنشد و الزم اسشت تشا سشازمانهاي دولتشي و‬
‫خصوصي براي بدست آوردن ‪ ،‬پردازش و بهبود و تفسير اين داده ها برنامهريزي دقيق نمايند‪.‬‬
‫مطابق بند الف ماده ‪ 46‬قانون برنامه پنجم توسعه وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات مكلشف اسشت نسشبت بشه‬
‫ايجاد و توسعه شبكه ملي اطالعات و مراكز داده داخلي امن و پايدار با پهناي بانشد مناسشب بشا رعايشت مشوازين ششرعي و‬
‫امنيتي كشور اقدام و با استفاده از توان و ظرفيت بخشهاي عمومي غيشر دولتشي ‪ ،‬خصوصشي و تعشاوني ‪ ،‬امكشان دسترسشي‬
‫پرسرعت مبتني بر توافقنامه سطح خدمات را به صورتي فراهم نمايدكه تشا پايشان سشال دوم كليشه دسشتگاههاي اجرائشي و‬
‫واحدهاي تابعه و وابسته و تاپايان برنامه ‪ 60 ،‬درصد خانوارها و كليه كسشب و كارهشا بتواننشد بشه ششبكه ملشي اطالعشات و‬
‫اينترنت متصل شوند‪ .‬ميزان پهنشاي بانشد اينترنشت بشين الملشل و بشه ويشژه آمشادگي الكترونيشك و ششاخص توسشعه دولشت‬
‫الكترونيك بايد به گونه اي طراحي شود كه سرانه پهناي باند و ساير شاخصهاي ارتباطات و فنشاوري اطالعشات در پايشان‬
‫برنامه در رتبه دوم منطقه قرار گيرد‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫‪ -1‬نگاهي به آمارها و تصميمات جهاني در‬
‫حوزه ارتباطات و فناوري اطالعات‬
‫‪5‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫در سالهاي اخير دسترسي و استفاده از فناوري اطالعات به ويژه سرويسهاي مرتبط با موبايل و اينترنت رشد‬
‫پايداري داشته است‪ .‬برآوردهاي اتحاديه جهاني مخابرات (‪ )ITU‬در گزارش اندازه گيري جامعه اطالعاتي ‪2015‬‬
‫‪9‬‬
‫حاكي از آن است كه تا پايان سال ‪ 2015‬ميالدي ‪:‬‬
‫‪ % 95 .1‬از افراد جهان تحت پوشش شبكه هاي تلفن همراه قرار دارند كه تعداد مشتركين تلفن همراه از ‪2/2‬‬
‫ميليارد نفر در سال ‪ 2005‬به ‪ 7/1‬ميليارد نفر در سال ‪ 2015‬افزايش مي يابد‪.‬با توجه به اينكه تعداد مشتركين‬
‫تلفن همراه به جمعيت جهان نزديك شده است اما هنوز كشورهاي در حال توسعه جهت دسترسي و‬
‫استفاده جهاني از تلفن همراه بايد راه زيادي را طي كنند‪.‬‬
‫‪ .2‬تعداد مشتركين خطوط تلفن ثابت كاهش مستمر دارد برآورد مي شود كه مشتركين تلفن ثابت از ‪1/25‬‬
‫ميليارد نفر در سال ‪ 2005‬به حدود ‪ 1/06‬ميليارد نفر در سال ‪ 2015‬كاهش يابند ‪.‬‬
‫‪ .3‬برآورد مي شود كه تعداد مشتركين جهاني پهن باند موبايل از ‪ 0/8‬ميليارد نفر در سال ‪ 2010‬به ‪3/5‬‬
‫ميليارد نفر در سال ‪ 2015‬افزايش يابند اگرچه مشتركين پهن باند ثابت افزايش كمتري داشته اند و در سال‬
‫‪ 2015‬برآورد مي شود كه به ‪ 0/8‬ميليارد نفر برسد‪.‬‬
‫‪ .4‬كاربران اينترنت به سرعت در حال افزايشند و برآورد مي شود كه ‪ %40‬از جمعيت جهان كاربر اينترنت‬
‫باشند‪.‬‬
‫با وجود اين آمارها هنوز اختالف زيادي در دسترسي و استفاده از ‪ ICT‬در كشورهاي پيشرفته و در حال‬
‫توسعه و كشورهاي كمتر توسعه يافته وجود دارد‪.‬كشورهاي در حال توسعه با تاخير بعد از كشورهاي توسعه‬
‫يافته در دسترسي به فناوري اطالعات قرار دارند و كشورهاي كمتر توسعه يافته در دسترسي به ‪ ICT‬واينترنت‬
‫ضعف دارند علي الخصوص در كشورهاي آفريقايي اين ضعف مشهودتر مي باشد ‪.‬شكاف ديجيتال به وضوح‬
‫‪9‬‬
‫‪Measuring the Information Society Report 2015‬‬
‫‪6‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫در بين كشورها مشاهده مي شود به ويژه بين مناطق شهري و روستايي و نيز شكاف ديجيتال معناداري بين زنان‬
‫و مردان در بسياري از كشورها و شكاف گسترده اي بين افراد با درآمد باال و پايين وجود دارد‪.‬‬
‫‪ ITU Plenipotentiary Conference‬كه باالترين نهاد سياستگذاري اتحاديه بين المللي مخابرات است و‬
‫هرچهارساله با حضور نمايندگان همه كشورهاي عضو برگزار مي گردد در سال ‪ 2015‬نيز در كره جنوبي‬
‫برگزار شد‪.‬يكي از تصميم گيري هاي اين كنفرانس كه نظام پايش شاخص هاي فناوري اطالعات وارتباطات‬
‫كشورها نيز از آن متاثر مي گردد‪ ،‬پذيرش برنامه جهاني شكل دهي به آينده بخش فناوري اطالعات‬
‫وارتباطات تحت عنوان ‪“Connect 2020 Agenda for Global Telecommunication/ICT‬‬
‫”‪Development‬بود‪ .‬اين برنامه‪ ،‬چشم انداز مشترک‪ ،‬اهداف و مقاصدي را كه كشورهاي عضو در همكاري‬
‫با تمامي ذينفعان در اكوسيستم فناوري اطالعات و ارتباطات متعهد به دستيابي به آنها در سال ‪2020‬‬
‫ميالدي(‪ 1398‬شمسي) هستند مشخص مي كند‪.‬اتحاديه بين المللي مخابرات با توجه به برنامه راهبردي خود در‬
‫سالهاي ‪ 2016‬تا‪ 2019‬دراين برنامه مشاركت خواهد داشت‪.‬بر اسا‬
‫برنامه ‪ CONNECT2020‬كشورهاي‬
‫عضو ‪ ITU‬متعهد هستند كه براي دستيابي به چشم انداز زير با يكديگر همكاري كنند ‪:‬‬
‫جامعه اطالعاتي قدرتمندشده با جهان متصل بهم كه در آن مخابرات‪/‬فناوري اطالعات و ارتباطات توانمندساز و شتاب‬
‫دهنده رشد و توسعه پايدار اجتماعي‪ ،‬اقتصادي براي همه است‪.‬‬
‫در اين برنامه از همه كشورهاي عضو دعوت شده است تا با طرح ها‪ ،‬پروژه ها و اقداماتي كه درنظر ميگيرند‬
‫و با اتكا به تجارب‪ ،‬قابليت ها و خبرگي خود در پياده سازي موفق برنامه ‪ CONNECT2020‬مشاركت‬
‫داشته باشند‪ .‬همان گونه كه در چشم انداز اين برنامه اشاره شده است‪ ،‬موضوع اصلي ‪ ،‬فناوري اطالعات و‬
‫ارتباطات براي توسعه پايدار است كه در چهار محور اصلي تعريف شده است ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫رشد ‪ :‬توانمندسازي و تشويق به توسعه دسترسي به مخابرات‪/‬فناوري اطالعات وارتباطات و استفاده از آن‬
‫‪2‬‬
‫شموليت‪ :‬ازبين بردن شكاف ديجيتال و فراهم نمودن پهن باند براي همه‬
‫‪7‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫‪3‬‬
‫پايداري‪ :‬مديريت چالش هاي حاصل از توسعه مخابرات‪/‬فناوري اطالعات‬
‫‪4‬‬
‫نوآوري و مشاركت‪ :‬رهبري‪ ،‬بهبود و سازگاري با محيط در حال تغيير مخابرات ‪/‬فناوري اطالعات‬
‫كه هر محور داراي بخشهايي است كه از آوردن آن در اين مبحث خودداري شده است ‪.‬با توجه به اهداف تعيين‬
‫شده در ‪ CONNECT2020‬براي كشورهاي در حال توسعه كشور ما نيز تا سال ‪ 2020‬بايد ‪ %50‬خانوارها به‬
‫اينترنت دسترسي داشته باشند و‪ %50‬افراد نيز بتوانند از اينترنت استفاده كنند‪.‬در حال حاضر ضريب نفوذ كاربران‬
‫اينترنت در كشور ما ‪ %39‬مي باشد و خانوارهاي داراي دسترسي به اينترنت ‪ %44‬مي باشد كه رسيدن به اين هدف‬
‫دور از انتظار نمي باشد‪.‬بر اسا‬
‫نتايج ارائه شده توسط سازمان فناوري اطالعات ايران منتج از طرح نمونه گيري‬
‫"دسترسي خانوارها و استفاده افراد از فناوري اطالعات و ارتباطات " كه با همكاري مركز آمار ايران انجام شده‬
‫است برآوردها حاكي از آن است كه تا پايان سال ‪ 1395‬ضريب نفوذ اينترنت در كشور ما به ‪ %50‬و دسترسي‬
‫خانوارها به اينترنت تا پايان سال ‪ 95‬از ‪50‬درصد فراتر خواهد رفت ‪.‬‬
‫نمودار شماره ‪ -1‬روند تغييرات جهاني در اهداف اصلي ‪ ICT‬بين سالهاي ‪ 2000‬تا ‪2015‬‬
‫‪100‬‬
‫‪96.8‬‬
‫‪95.3‬‬
‫‪90‬‬
‫‪70‬‬
‫‪60‬‬
‫‪47.2‬‬
‫‪46.4‬‬
‫‪43.4‬‬
‫‪50‬‬
‫‪40‬‬
‫‪30‬‬
‫‪Per 100 inhabitants/households‬‬
‫‪80‬‬
‫‪20‬‬
‫‪10.8‬‬
‫‪10‬‬
‫‪0‬‬
‫*‪2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015‬‬
‫‬
‫‬
‫‬
‫‬
‫‬
‫‬
‫‪2G‬‬
‫*اطالعات سال ‪ 2015‬بر اسا برآورد اتحاديه جهاني مخابرات مي باشد ‪.‬‬
‫‪8‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫‪ -2‬شاخص توسعه‬
‫ارتباطات و فناوري اطالعات‬
‫(‪)IDI‬‬
‫‪-2-1‬تعريف شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات (‪)IDI‬‬
‫‪9‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫همچنانكه تعداد بيشتري از مردم به شبكه هاي جهاني اجتماعي اطالعات و ارتباطات با سرعت باال ميپيوندند‪،‬‬
‫ايجاد يك زيرساخت قوي براي ارتباطات و فناوري اطالعات‪ ،‬پيگيري و اندازهگيري توسعه ارتباطات و فنآوري‬
‫اطالعات (‪ )ICT‬اهميت بيشتري پيدا مي كند‪.‬‬
‫شاخص‪ IDI‬توسط سه زير شاخص دسترسي ‪،‬استفاده و مهارت امتياز بندي مي شود كه هر يك از اين زير شاخصها‬
‫وزن خاصي در تعيين اين شاخص دارند‪ .‬هر زيرشاخص‪ ،‬گام خاصي را نمايان مي سازند و ممكن است زيرشاخصها‬
‫در طول زمان بر حسب توسعه تكنولوژيهاي مرتبط با ‪ ،ICT‬تغيير كنند و از گامي به گام ديگر منتقل شوند‪ .‬به‬
‫عنوان مثال پهن باند اكنون تكنولوژي پيشرفتهاي محسوب ميشود و بنابراين در گام دوم يعني زيرشاخص استفاده‪،‬‬
‫قرار دارد ولي ممكن است در آينده اين تكنولوژي به عنوان تكنولوژي حياتي محسوب شده و درگام اول يعني‬
‫زيرشاخص دسترسي قرار گيرد و زيرشاخص ديگري درگام دوم مورد ارزيابي و وزن دهي قرار گيرد‪.‬شاخص ‪IDI‬‬
‫عددي بين صفر تا ‪ 10‬مي باشد‪.‬نحوه محاسبه شاخص ‪ IDI‬به شرح جدول زير مي باشد‪ .‬ابتدا هر شاخص با استفاده از‬
‫مقدار ايده آل يا شاخص مرج استاندارد مي شود و پس از آن مطابق جدول زير وزن دهي مي گردد و سپس با استفاده‬
‫از فرمولهاي ارائه شده محاسبه مي گردد ‪.‬در پايان اعداد محاسبه شده براي سه زيرشاخص دسترسي ‪،‬استفاده و مهارت با‬
‫وزنهاي در نظر گرفته شده امتياز كلي ‪ IDI‬را براي هر كشور مشخص مي نمايد‪.‬‬
‫جدول شماره ‪ -3‬نحوه محاسبه شاخص ‪IDI‬‬
‫‪10‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫شاخصها‬
‫مقدار ايده آل*‬
‫وزن‬
‫فرمول محاسبه‬
‫‪0/4‬‬
‫‪+ Y2+Y3+ Y4+ Y5‬‬
‫‪L=Y1‬‬
‫‪60‬‬
‫‪Z1=a/60‬‬
‫‪0/2‬‬
‫‪y1= Z1*0/2‬‬
‫‪120‬‬
‫‪Z2=b/120‬‬
‫‪0/2‬‬
‫‪Y2= Z2*0/2‬‬
‫‪962216‬‬
‫) ‪Z3=Log(c‬‬
‫)‪/log(962216‬‬
‫‪0/2‬‬
‫‪Y3= Z3*0/2‬‬
‫‪100‬‬
‫‪Z4=d/100‬‬
‫‪0/2‬‬
‫‪Y4= Z4*0/2‬‬
‫‪100‬‬
‫‪Z5=e/100‬‬
‫‪0/2‬‬
‫‪Y5= Z5*0/2‬‬
‫‪0/4‬‬
‫‪M=Y6+ Y7+ Y8‬‬
‫كاربران اينترنت‬
‫‪f‬‬
‫بازاي هر ‪100‬نفر‬
‫مشتركين اينترنت‬
‫باند پهن ثابت‬
‫‪g‬‬
‫(باسيم)‬
‫‪100‬‬
‫‪Z6=f/100‬‬
‫‪0/33‬‬
‫‪Y6= Z6*0/33‬‬
‫‪60‬‬
‫‪Z7=g/60‬‬
‫‪0/33‬‬
‫‪Y7= Z7*0/33‬‬
‫مشتركين باند پهن بي‬
‫‪h‬‬
‫سيم بازاي هر‪ 100‬نفر‬
‫‪100‬‬
‫‪Z8=h/100‬‬
‫‪0/33‬‬
‫‪Y8= Z8*0/33‬‬
‫‪0/2‬‬
‫‪N=Y9+ Y10+ Y11‬‬
‫‪100‬‬
‫‪Z9=i/100‬‬
‫‪0/33‬‬
‫‪Y9= Z9*0/33‬‬
‫‪100‬‬
‫‪Z10=j/100‬‬
‫‪0/33‬‬
‫‪Y10= Z10*0/33‬‬
‫‪100‬‬
‫‪Z11=k/100‬‬
‫‪0/33‬‬
‫‪Y11= Z11*0/33‬‬
‫(شاخص مرجع)‬
‫مقدار استاندار شده‬
‫زيرشاخص دسترسي‬
‫‪a‬‬
‫‪b‬‬
‫‪c‬‬
‫‪d‬‬
‫‪e‬‬
‫مشتركين تلفن ثابت‬
‫بازاي هر‪100‬نفر‬
‫مشتركين تلفن همراه‬
‫بازاي هر‪100‬نفر‬
‫پهناي باند اينترنت‬
‫بين المللي‬
‫(‪)bit/s‬بازاي هركاربر**‬
‫درصد خانوارها با‬
‫دسترسي به كامپيوتر‬
‫در صد خانوارها با‬
‫دسترسي به اينترنت‬
‫در خانه‬
‫زيرشاخص استفاده‬
‫زيرشاخص مهارت‬
‫نرخ باسوادي‬
‫‪i‬‬
‫برزگساالن(‪) %‬‬
‫نسبت نام نويسي در‬
‫‪j‬‬
‫سطح دبيرستان(‪)%‬‬
‫نسبت نام نويسي در‬
‫‪k‬‬
‫سطح دانشگاه(‪)%‬‬
‫شاخص توسعه‪)IDI( ICT‬‬
‫‪))L*0/4)+(M*0/4)+(N*0/2))*10‬‬
‫* ‪-‬مقادير ايده آل براي شاخصهاي ‪c،b،a‬و ‪ g‬با اضافه كردن دو برابر انحراف معيار به مقادير ميانگين شاخصها به دست آمده است ‪.‬‬
‫**‪ -‬براي از بين بردن تاثير مقادير بزرگ و داده هاي خارج از محدوده در مقادير‪ ،‬از مقيا لگاريتمي استفاده شده است ‪.‬‬
‫‪11‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫‪ -2-2‬بررسي جايگاه ايران در شاخص ‪ IDI‬در بين كشورهاي جهان در سال ‪2014‬‬
‫اعداد گزارش شده براي شاخص ‪ IDI‬طي سالهاي ‪ 2011‬تا ‪ 2014‬بيانگر اين است كه شاخص ‪ IDI‬بيشتر‬
‫كشورهاي جهان بهبود داشته است‪ .‬مقادير متوسط ‪ IDI‬و همچنين زير شاخصهاي دسترسي و استفاده بين سالهاي‬
‫‪ 2011‬تا ‪ 2014‬بيشتر افزايش يافته و زيرشاخص مهارت در اين سالها تغييرات كمتري داشته است‪ .‬اختالف بين‬
‫پايينترين و باالترين مقدار ‪ IDI‬براي سالهاي ‪ 2013‬و ‪ 2014‬تغيير كمي داشته است (‪ 7/9‬در سال ‪ 2013‬و ‪ 7/76‬در‬
‫سال ‪ . )2014‬در سال ‪ 2014‬همانند سالهاي قبل اكثر كشورهاي داراي رتبه باال در اين شاخص از قاره اروپا بوده اند‪ ،‬به‬
‫جز كشور كرهجنوبي كه رتبه ‪ 1‬وهنگ كنگ رتبه ‪ 9‬را به خود اختصاص دادهاند كه بيانگر اين نكته است كه منطقه‬
‫اروپا پيشرو در توسعه ‪ ICT‬بوده است‪.‬در بين سالهاي ‪ 2010‬تا ‪ 2014‬ده كشور كه داراي باالترين مقادير ‪ IDI‬بوده اند‬
‫جايگاه خود را در ‪ 12‬رده اول حقظ كرده اند به جز كشورهاي سوئيس و هنگ كنگ كه با ژاپن(رتبه ‪ 11‬در سال‬
‫‪ )2014‬و فنالند(رتبه ‪ 12‬در سال ‪ )2014‬جايگزين شده اند ‪ .‬بارزترين تغيير در اين پنج سال در بين ده كشور اول دنيا‬
‫تغيير رتبه كشور انگلستان از ‪ 10‬در سال ‪ 2010‬به رتبه ‪ 5‬در سال ‪ 2014‬مي باشد ‪ .‬در طي اين ‪ 5‬سال متوسط شاخص‬
‫‪ IDI‬براي ده كشور اول دنيا از عدد ‪ 8/06‬در سال ‪ 2010‬به ‪ 8/68‬در سال ‪ 2014‬ارتقا يافته است ‪.‬بررسي ها نشان مي‬
‫دهد كه تفاوتهاي عمدهاي در سطوح ‪ ICT‬مابين كشورها وجود دارد‪ .‬در سال ‪ 2014‬مقدار ‪ IDI‬از ‪ ( 1/17‬مربوط‬
‫به چاد) تا ‪ ( 8/93‬مربوط به كره جنوبي) در نوسان است‪ .‬مقدار متوسط ‪ IDI‬از ‪ 4/77‬در سال ‪ 2013‬به ‪( 5/03‬حدود ‪6‬‬
‫درصد افزايش) در سال ‪ 2014‬رسيده است كه نشان دهنده رشد توسعه فناوري ‪ ICT‬در سراسر جهان است‪.‬‬
‫در بين ‪ 30‬كشور داراي باالترين مقدار شاخص ‪ IDI‬در سال ‪ ، 2014‬نوزده كشور از قاره اروپا مي باشند‪،‬‬
‫كشورهاي پيشرفته با درآمد باال مانند آمريكا‪ ،‬كانادا‪ ،‬نيوزلند و استراليا از ساير قاره ها وكشورهايي با اقتصاد در حال‬
‫توسعه با درآمد باال مانند كره جنوبي( با دارا بودن باالترين مقدار ‪ ))8/93( IDI‬وبحرين‪ ،‬ماكائوو ‪ ...‬نيز در اين ليست‬
‫حضور دارند‪ .‬ايران در شاخص ‪ IDI‬در سال ‪ 2014‬در رتبه ‪ 91‬جهاني (با سه پله ارتقاء نسبت به سال قبل) با عدد‬
‫شاخص ‪ 4/79‬قرار دارد‪.‬‬
‫‪12‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫نمودار شماره ‪ :2‬مقايسه شاخص ‪ IDI‬در ايران با متوسط آن در منطقه و جهان در سال ‪2014‬‬
‫‪ -2-3‬بررسي جايگاه ايران در شاخص ‪ IDI‬در بين كشورهاي منطقه در سال ‪2014‬‬
‫نتايج ‪ IDI‬در سال ‪ 2014‬بيانگر اين نكته است كه بيشتر كشورهاي منطقه رتبه ‪ IDI‬خود را افزايش دادهاند‬
‫و اين نشان ميدهدكه يك حركت در منطقه براي تبديل شدن به جامعه اطالعاتي وجود دارد‪ .‬در بين ‪ 26‬كشور‬
‫منطقه كه اطالعات براي ‪ 20‬كشور در دستر‬
‫بوده است‪ ،‬كشور بحرين در سال ‪ 2013‬و ‪ 2014‬به ترتيب با ‪ 7/40‬و‬
‫‪ 7/63‬رتبه اول شاخص ‪ IDI‬منطقه را به خود اختصاص داده است‪.‬همچنين كشورهاي لبنان ‪،‬امارات متحده عربي و‬
‫عربستان نيز در زميته استفاده از ‪ ICT‬پيشرفت خوبي داشته اند‪.‬كشورهاي كويت ‪،‬عمان وعربستان سعودي در شاخص‬
‫ضريب نفوذ تلفن همراه رشد داشته وكشورلبنان در شاخص دسترسي خانوارها به كامپيوتر و اينترنت رشد داشته است‪.‬‬
‫ايران رتبه‪ 14‬ام منطقه را در شاخص ‪ IDI‬در سال ‪ 2014‬دارد‪.‬‬
‫جدول شماره ‪ -4‬شاخص ‪ IDI‬و زيرشاخصهاي دسترسي‪ ،‬استفاده و مهارت در كشورهاي منطقه‪2014 -‬‬
‫‪13‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫شاخص ‪IDI‬كلي‬
‫زيرشاخص دسترسي‬
‫زيرشاخص استفاده‬
‫زيرشاخص مهارت‬
‫نام كشور‬
‫رقم‬
‫رتبه‬
‫رقم‬
‫رتبه‬
‫رقم‬
‫رتبه‬
‫رقم‬
‫رتبه‬
‫بحرين‬
‫‪7/63‬‬
‫‪1‬‬
‫‪7/79‬‬
‫‪4‬‬
‫‪7/56‬‬
‫‪1‬‬
‫‪7/49‬‬
‫‪10‬‬
‫قطر‬
‫‪7/44‬‬
‫‪2‬‬
‫‪8/13‬‬
‫‪1‬‬
‫‪6/93‬‬
‫‪3‬‬
‫‪7/05‬‬
‫‪15‬‬
‫امارات متحده عربي‬
‫‪7/32‬‬
‫‪3‬‬
‫‪7/86‬‬
‫‪3‬‬
‫‪6/99‬‬
‫‪2‬‬
‫‪6/93‬‬
‫‪16‬‬
‫رژيم اشغالگر قد‬
‫‪7/19‬‬
‫‪4‬‬
‫‪7/98‬‬
‫‪2‬‬
‫‪5/57‬‬
‫‪6‬‬
‫‪8/86‬‬
‫‪1‬‬
‫عربستان سعودي‬
‫‪7/05‬‬
‫‪5‬‬
‫‪7/42‬‬
‫‪5‬‬
‫‪6‬‬
‫‪5‬‬
‫‪8/41‬‬
‫‪2‬‬
‫كويت‬
‫‪6/83‬‬
‫‪6‬‬
‫‪7/31‬‬
‫‪6‬‬
‫‪6/03‬‬
‫‪4‬‬
‫‪7/49‬‬
‫‪11‬‬
‫عمان‬
‫‪6/33‬‬
‫‪7‬‬
‫‪7/24‬‬
‫‪7‬‬
‫‪5/05‬‬
‫‪8‬‬
‫‪7/09‬‬
‫‪14‬‬
‫لبنان‬
‫‪6/29‬‬
‫‪8‬‬
‫‪6/57‬‬
‫‪9‬‬
‫‪5/54‬‬
‫‪7‬‬
‫‪6/99‬‬
‫‪13‬‬
‫قزاقستان‬
‫‪6/20‬‬
‫‪9‬‬
‫‪6/92‬‬
‫‪8‬‬
‫‪4/54‬‬
‫‪10‬‬
‫‪8/07‬‬
‫‪4‬‬
‫آذربايجان‬
‫‪5/79‬‬
‫‪10‬‬
‫‪6/11‬‬
‫‪11‬‬
‫‪4/7‬‬
‫‪9‬‬
‫‪7/34‬‬
‫‪12‬‬
‫تركيه‬
‫‪5/58‬‬
‫‪11‬‬
‫‪6‬‬
‫‪13‬‬
‫‪4/7‬‬
‫‪11‬‬
‫‪8/35‬‬
‫‪3‬‬
‫ارمنستان‬
‫‪5/32‬‬
‫‪12‬‬
‫‪6/08‬‬
‫‪12‬‬
‫‪3/19‬‬
‫‪13‬‬
‫‪8/06‬‬
‫‪5‬‬
‫گرجستان‬
‫‪5/25‬‬
‫‪13‬‬
‫‪6/20‬‬
‫‪10‬‬
‫‪3/03‬‬
‫‪14‬‬
‫‪7/23‬‬
‫‪7‬‬
‫ايران‬
‫‪4/79‬‬
‫‪14‬‬
‫‪5/97‬‬
‫‪14‬‬
‫‪2/19‬‬
‫‪17‬‬
‫‪7/61‬‬
‫‪9‬‬
‫اردن‬
‫‪4/75‬‬
‫‪15‬‬
‫‪5/69‬‬
‫‪15‬‬
‫‪2/36‬‬
‫‪16‬‬
‫‪7/66‬‬
‫‪8‬‬
‫قرقيزستان‬
‫‪4/62‬‬
‫‪16‬‬
‫‪4/16‬‬
‫‪18‬‬
‫‪3/46‬‬
‫‪12‬‬
‫‪7/85‬‬
‫‪6‬‬
‫مصر‬
‫‪4/40‬‬
‫‪17‬‬
‫‪5/12‬‬
‫‪16‬‬
‫‪2/71‬‬
‫‪15‬‬
‫‪6/34‬‬
‫‪17‬‬
‫سوريه‬
‫‪3/48‬‬
‫‪18‬‬
‫‪4/76‬‬
‫‪17‬‬
‫‪1/22‬‬
‫‪18‬‬
‫‪5/42‬‬
‫‪18‬‬
‫پاكستان‬
‫‪2/24‬‬
‫‪19‬‬
‫‪3/15‬‬
‫‪19‬‬
‫‪0/69‬‬
‫‪19‬‬
‫‪3/54‬‬
‫‪19‬‬
‫افغانستان‬
‫‪1/83‬‬
‫‪20‬‬
‫‪2/64‬‬
‫‪20‬‬
‫‪0/32‬‬
‫‪20‬‬
‫‪3/21‬‬
‫‪20‬‬
‫ازبكستان‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫يمن‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫فلسطين‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫عراق‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫تاجيكستان‬
‫‪NA‬‬
‫‪-‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪14‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫نمودار شماره ‪ -3‬مقايسه وضعيت شاخص ‪ IDI‬كشورهاي منطقه چشم انداز با ميانگين جهاني و منطقه سال ‪2014‬‬
‫نمودار شماره ‪ -4‬مقايسه روند شاخص ‪ IDI‬در برخي كشورهاي منطقه چشم انداز سالهاي ‪ 2007‬تا ‪2014‬‬
‫بحري ن‬
‫قط ر‬
‫امارات متحده عرب ي‬
‫ر يم اشغا لگر قد‬
‫عربستان سعودي‬
‫كويت‬
‫عمان‬
‫لبنان‬
‫ايران‬
‫اطالعات سال ‪ 2009‬موجود نمي باشد‪..‬‬
‫‪15‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫زيرشاخص دسترسي‪:‬‬
‫در شاخص مشتركين تلفن همراه به ازاي هر ‪ 100‬نفر طي سالهاي ‪ 2010‬تا ‪ 2014‬تعداد زيادي از اقتصادهاي در‬
‫حال توسعه و برخي كشورهاي توسعه يافته رشد زيادي داشتند به طوري كه متوسط اين شاخص ‪ %94‬براي سال ‪2010‬‬
‫و ‪ %112‬براي سال ‪ 2014‬مي باشد‪.‬رشد مستمر در اين شاخص براي برخي كشورها مانند كامبوج ‪ ،‬مالي‪ ،‬گابن و‬
‫سورينام باعث جابجايي زيادي در رتبه اين كشورها در شاخص ‪ IDI‬شده است ‪.‬‬
‫شاخص پهناي باند اينترنت بين الملل به ازاي هر كاربر اينترنت نيز از ديگر شاخصهاي اين زير شاخص است‬
‫كه بي ثبات بوده اما اين شاخص مستقيماً از رابطه بين سرمايه گذاري در زيرساختهاي جديد و رشد استفاده ازپهن باند‬
‫بي سيم تاثير مي پذيرد‪.‬‬
‫كشورهايي كه بيشترين رشد در اين شاخص دارند از كشورهاي منطقه لبنان و سايركشورها غنا‪ ،‬السالوادر و‬
‫سورينام مي باشند‪.‬‬
‫در شاخص دسترسي خانوارها به كامپيوتر و اينترنت تغييرات كمتر از تغييرات تلفن همراه مي باشد ‪.‬بين‬
‫سالهاي ‪ 2010‬تا ‪ 2014‬از بين كشورهايي كه بيش از ‪ %25‬در شاخص دسترسي خانوارها به كامپيتوتر رشد داشته اند مي‬
‫توان به كويت‪ ،‬عربستان‪ ،‬عمان ‪،‬ارمنستان و گرجستان ازكشورهاي منطقه اشاره كرد‪.‬‬
‫در سال ‪ 2014‬رتبه اول اين زير شاخص متعلق به لوكزامبورگ مي باشد‪.‬ايسلند‪ ،‬هنك كنگ (چين) و‬
‫انگلستان در رتبههاي بعدي قراردارند‪ .‬كشورهاي آلمان‪ ،‬سوئيس‪ ،‬مالت ‪ ،‬هلند‪،‬كره جنوبي‪ ،‬سوئد‪ ،‬ژاپن وفرانسه نيز در‬
‫اين زيرشاخص پيشتاز هستند‪ .‬رتبه ‪ 80‬اين زيرشاخص با عدد ‪ 5/97‬مربوط به ايران ميباشدكه كشورمان در اين شاخص‬
‫نسبت به سال ‪ 2013‬دوپله صعود داشته است‪.‬‬
‫بررسي اين زير شاخص در منطقه نشان مي دهد كه قطردر سال ‪ ، 2014‬با رقم ‪ 8/13‬رتبه اول منطقه و رتبه ‪21‬‬
‫جهان را به خود اختصاص داده است و پس از آن رژيم اشغالگر قد‬
‫با رقم ‪ 7/98‬و ‪ 4‬درصد كاهش نسبت به سال‬
‫‪ ،2013‬يك رتبه نزول داشته و رتبه دوم منطقه(رتبه ‪25‬ام جهان) را به خود اختصاص داده است‪.‬كشورهاي امارات‬
‫متحده عربي‪ ،‬بحرين‪ ،‬عربستان سعودي و كويت و عمان در رتبه هاي بعدي قرار دارند‪.‬ايران در اين زير شاخص در سال‬
‫‪ 2014‬با ‪ 5/97‬و يك رتبه نزول در رتبه ‪14‬منطقه و( رتبه ‪80‬ام جهان) قرار دارد‪.‬‬
‫متوسط زير شاخص دسترسي در منطقه ‪ 6/16‬ميباشدهرچند اين زيرشاخص نسبت به سال قبل ‪ 9‬درصد‬
‫افزايش يافته ولي رتبه ايران يك رتبه نزول كرده كه به دليل رشد سري تر اين زيرشاخص در ساير كشورهاي منطقه‬
‫نسبت به ايران است‪.‬‬
‫بررسي عوامل موثر براين زير شاخص نشان مي دهدكه‪:‬‬
‫‪16‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫ مشتركين تلفن ثابت بازاي هر‪ 100‬نفر با توجه به كاهش مستمر تعداد مشتركين تلفن ثابت دركل جهان و‬‫استفاده از تكنولوژيهاي جديد بي سيم پيش بيني مي شود كه رشد چنداني در اين شاخص در منطقه نخواهيم داشت‬
‫‪.‬عليرغم اين موضوع هر ‪ %10‬افزايش در ضريب نفوذ تلفن ثابت امتياز ‪ IDI‬را ‪ 0/12‬تغيير خواهد داد‪.‬‬
‫مشتركين تلفن همراه بازاي هر‪100‬نفر به جز كشورهاي ايران ‪،‬تركيه ‪،‬لبنان ‪،‬سوريه ‪،‬پاكستان و افغانستان تمام‬‫كشورهاي منطقه در اين شاخص به شاخص مرج تعيين شده (‪ )%120‬توسط اتحاديه جهاني مخابرات (‪ )ITU‬رسيده‬
‫اند و چنانچه براي سال ‪ 2015‬شاخص مرج تغييري نكند اين كشورها افزايش امتيازي در اين آيتم نخواهند داشت اما‬
‫چنانچه كشور ما در اين آيتم رشد داشته باشد منجر به افزايش امتياز در شاخص ‪ IDI10‬خواهد شد هر ‪ %10‬افزايش در‬
‫ضريب نفوذ تلفن همراه امتياز ‪ IDI‬را بين ‪ 0/06‬تا ‪ 0/07‬تغيير خواهد داد‪.‬‬
‫پهناي باند اينترنت بين المللي (‪ )bit/s‬بازاي هركاربر درايران با كشورهاي پيشتاز منطقه تفاوت زيادي دارد‬‫اما با توجه به روش استاندارد سازي اين آيتم با شاخص مرج و محاسبه لگاريتمي چنانچه پهناي باند اينترنت بين الملل‬
‫را براي ايران معادل با (‪ )98409‬باالترين مقدار در منطقه كه متعلق به رژيم اشغالگر قد‬
‫است در نظر بگيريم مقدار‬
‫شاخص ‪ IDI‬حدود ‪ 0/16‬افزايش خواهد يافت‪ .‬با توجه به شكل تواب لگاريتمي ابتدا شيب نمودارزياد و پس از آن‬
‫شيب نموداركند مي شود( به عنوان مثال اگر به مقدارپهناي باند ايران به ازاي هر كاربر در سال ‪ 2014‬كه برابر ‪6056‬‬
‫بوده ‪10000‬واحد افزوده شود مقدار ‪ IDI‬برابر‪ 0/04‬افزايش خواهد يافت‪ .‬اما نمي توان گفت هر ‪10‬هزار ‪ bit‬افزايش‬
‫به اندازه ‪ 0/04‬در مقدار ‪ IDI‬تاثير دارد چراكه با در نظر گرفتن پهناي باند ‪ 98000‬يعني حدود ‪ 16‬برابر مقدارپهناي باند‬
‫سال ‪ 2014‬مقدار ‪ IDI‬صرفاً ‪ 0/16‬افزايش داشته است نه ‪ 16‬برابر ‪ 0/04‬يعني حدود ‪.0/65‬‬
‫درصد خانوارهاي داراي كامپيوتر در ايران ازكشورهاي پيشتاز منطقه حدود ‪ 30‬تا ‪ % 40‬كمتر ميباشد‬‫‪.‬افزايش ‪ %10‬در اين شاخص منجر به افزايش ‪ 0/08‬امتياز در شاخص ‪ IDI‬خواهد شد‪.‬‬
‫درصد خانوارهاي داراي دسترسي به اينترنت در ايران ازكشورهاي پيشتاز منطقه حدود‪40‬تا‪ % 50‬كمتر‬‫ميباشد‪.‬افزايش ‪ %10‬در اين شاخص منجر به افزايش ‪ 0/08‬امتياز در شاخص ‪ IDI‬خواهد شد‪ .‬با توجه به تعداد كاربران‬
‫تلفن همراه كه از اين طريق از خدمات اينترنتي استفاده مي كنند به نظر مي رسد درصد خانوارهاي داراي دسترسي به‬
‫اينترنت از ‪ 44/7‬درصد بيشتر مي باشد و نياز به بررسي بيشتر دارد‪.‬‬
‫جدول شماره ‪-5‬مقايسه كشور ايران با ساير كشورهاي منطقه درعوامل موثر بر زيرشاخص دسترسي سال ‪2014‬‬
‫‪10‬‬
‫‪Information and Communication Development Index‬‬
‫‪17‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫رديف‬
‫نام كشور‬
‫مشتركين تلفن‬
‫مشتركين تلفن‬
‫پهناي باند اينترنت‬
‫ثابت به ازاي‬
‫همراه به ازاي‬
‫بين المللي به ازاي‬
‫هر ‪100‬نفر‬
‫هر ‪100‬نفر‬
‫هر كاربر‬
‫درصد‬
‫خانوارهاي‬
‫داراي‬
‫كامپيوتر‬
‫درصد خانوارهاي‬
‫داراي دسترسي به‬
‫اينترنت‬
‫‪1‬‬
‫بحرين‬
‫‪21.2‬‬
‫‪173.3‬‬
‫‪49,054‬‬
‫‪94.6‬‬
‫‪81.0‬‬
‫‪2‬‬
‫قطر‬
‫‪18.4‬‬
‫‪145.8‬‬
‫‪67,473‬‬
‫‪97.2‬‬
‫‪98.0‬‬
‫‪3‬‬
‫امارات متحده عربي‬
‫‪22.3‬‬
‫‪178.1‬‬
‫‪44,503‬‬
‫‪87.9‬‬
‫‪90.1‬‬
‫‪4‬‬
‫رژيم اشغالگر قد‬
‫‪37.1‬‬
‫‪121.5‬‬
‫‪98,409‬‬
‫‪82.4‬‬
‫‪71.5‬‬
‫‪5‬‬
‫عربستان سعودي‬
‫‪13.4‬‬
‫‪179.6‬‬
‫‪30,548‬‬
‫‪80.0‬‬
‫‪94.0‬‬
‫‪6‬‬
‫كويت‬
‫‪14.2‬‬
‫‪218.4‬‬
‫‪50,096‬‬
‫‪87.8‬‬
‫‪75.4‬‬
‫‪7‬‬
‫عمان‬
‫‪9.6‬‬
‫‪157.8‬‬
‫‪33,724‬‬
‫‪84.0‬‬
‫‪86.2‬‬
‫‪8‬‬
‫لبنان‬
‫‪19.4‬‬
‫‪88.3‬‬
‫‪23,992‬‬
‫‪81.0‬‬
‫‪68.4‬‬
‫‪9‬‬
‫قزاقستان‬
‫‪26.1‬‬
‫‪168.6‬‬
‫‪51,489‬‬
‫‪64.7‬‬
‫‪58.8‬‬
‫‪10‬‬
‫آذربايجان‬
‫‪18.9‬‬
‫‪110.9‬‬
‫‪32,219‬‬
‫‪51.7‬‬
‫‪54.6‬‬
‫‪11‬‬
‫تركيه‬
‫‪16.5‬‬
‫‪94.8‬‬
‫‪42,911‬‬
‫‪56.0‬‬
‫‪60.2‬‬
‫‪12‬‬
‫ارمنستان‬
‫‪18.9‬‬
‫‪115.9‬‬
‫‪44,534‬‬
‫‪51.5‬‬
‫‪46.6‬‬
‫‪13‬‬
‫گرجستان‬
‫‪25.4‬‬
‫‪124.9‬‬
‫‪70,966‬‬
‫‪45.8‬‬
‫‪41.0‬‬
‫‪14‬‬
‫ايران‬
‫‪39.0‬‬
‫‪87.8‬‬
‫‪6,056‬‬
‫‪52.5‬‬
‫‪44.7‬‬
‫‪15‬‬
‫اردن‬
‫‪5.0‬‬
‫‪147.8‬‬
‫‪7,874‬‬
‫‪51.1‬‬
‫‪60.0‬‬
‫‪16‬‬
‫قرقيزستان‬
‫‪7.9‬‬
‫‪134.5‬‬
‫‪8,166‬‬
‫‪17.6‬‬
‫‪12.0‬‬
‫‪17‬‬
‫مصر‬
‫‪7.6‬‬
‫‪114.3‬‬
‫‪9,302‬‬
‫‪45.1‬‬
‫‪36.8‬‬
‫‪18‬‬
‫سوريه‬
‫‪18.1‬‬
‫‪70.9‬‬
‫‪4,048‬‬
‫‪47.6‬‬
‫‪40.9‬‬
‫‪19‬‬
‫پاكستان‬
‫‪2.6‬‬
‫‪73.3‬‬
‫‪5,684‬‬
‫‪15.9‬‬
‫‪13.2‬‬
‫‪20‬‬
‫افغانستان‬
‫‪0.3‬‬
‫‪74.9‬‬
‫‪6,924‬‬
‫‪2.7‬‬
‫‪2.3‬‬
‫‪21‬‬
‫ازبكستان‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪22‬‬
‫يمن‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪23‬‬
‫فلسطين‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪24‬‬
‫عراق‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪25‬‬
‫تاجيكستان‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫زيرشاخص استفاده‪:‬‬
‫‪18‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫تغيير در اين زيرشاخص پوياتر از زير شاخص دسترسي مي باشد البته سرعت رشد اتصاالت باند پهن ثابت وبي‬
‫سيم در مقيا بزرگتر در بهبود و پيشرفت اقتصادي كشورها حتي كشورهايي كه در رتبه بندي سال ‪ 2010‬در رتبه هاي‬
‫باال قرار دارند مشهود مي باشد‪.‬بيشترين ميزان رشد در اين زير شاخص مربوط به كشورهاي عربي مانند بحرين‪ ،‬امارات‬
‫متحده عربي‪ ،‬عربستان سعودي و لبنان از كشورهاي منطقه و برزيل و تايلند و ‪ ...‬مي باشد‪ .‬بهبود رشد بيشتر از ‪ 2‬امتياز در‬
‫اين زير شاخص باعث ارتقاي رتبه به سمت باالي جدول رتبه بندي گرديده است به عنوان مثال رشد ‪ 2/43‬امتيازي‬
‫انگلستان در اين زير شاخص باعث ارتقا ‪ 9‬رتبه اي اين كشور از رتبه ‪ 12‬به رتبه ‪ 3‬طي سالهاي ‪ 2010‬تا ‪ 2014‬شده است‬
‫‪.‬كشورهاي استوني‪ ،‬نيوزلند‪ ،‬هنگ كنگ وسوئيس نيز جز اين كشورها مي باشند‪.‬اين يافته ها به تاثير زياد اين زير‬
‫شاخص بر روي شاخص ‪ IDI‬تاكيد دارد‪.‬‬
‫بررسي عوامل موثر براين زير شاخص نشان مي دهدكه‪:‬‬
‫ كاربران اينترنت بازاي هر ‪100‬نفر در ايران با كشورهاي داراي رتبه باال در منطقه تفاوت زيادي دارد‪.‬درصد‬‫كاربران اينترنت در كشورهاي پيشتاز منطقه بين ‪ 70‬تا ‪ %95‬قرار دارد و عدد ايران ‪ %39‬مي باشد كه بسيار پايين تر از‬
‫كشورهاي پيشتاز منطقه مي باشد ‪ .‬هر ‪ %10‬افزايش در اين شاخص منجر به افزايش ‪ 0/17‬امتياز در شاخص ‪ IDI‬خواهد‬
‫شد‪.‬‬
‫درصد مشتركين اينترنت باند پهن ثابت در منطقه بين ‪ 5‬تا ‪27‬درصد مي باشد و اين رقم براي ايران ‪ 9/5‬درصد‬
‫مي باشد كه تفاوت چنداني با ساير كشورهاي منطقه ندارد‪ .‬درصد مشتركين باند پهن ثابت در جهان از‪ %50‬تجاوز نمي‬
‫كند و ارقام بين ‪ 30‬تا ‪ 50‬درصد عموماً مربوط به كشورهاي پيشرفته مي باشد‪.‬‬
‫درصد مشتركين فعال اينترنت پهن باندبي سيم دركشورهاي قطر‪،‬كويت ‪،‬امارات متحده عربي وبحرين باالتر از‬
‫‪ %100‬مي باشد كه نشاندهنده توسعه سري تكنولوژي در اين كشورها مي باشد و چنانچه شاخص مرج توسط اتحاديه‬
‫جهاني مخابرات تغييري نكند رشد اين شاخص در امتياز ‪ IDI‬اين كشورها موثر نخواهد بود‪ .‬در خصوص ايران اين‬
‫رقم براي سال ‪ 2014‬حدود ‪ 10‬درصد مي باشد كه رقم بسيار پاييني در منطقه محسوب مي شود و پس از ايران‬
‫كشورهاي سوريه ‪،‬پاكستان و افغانستان در رتبه هاي پايين تر قرار دارند‪.‬شايان ذكر است كه هر ‪ %10‬افزايش در اين‬
‫شاخص منجر به افزايش ‪ 0/17‬امتياز در شاخص ‪ IDI‬خواهد شد‪.‬‬
‫زيرشاخص مهارت‪:‬‬
‫‪19‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫از آنجا كه اين زير شاخص به طور اخص مربوط به فناوري اطالعات نمي باشد بلكه متاثر از عوامل ديگر‬
‫مانند تحصيالت بوده وكمتر از دو زيرشاخص ديگرمستقيماً به فناوري اطالعات وابسته است لذا بهبود در اين‬
‫زيرشاخص توسط ‪(11EGTI‬گروه كارشناسان تعيين شاخصهاي فناوري اطالعات) مورد توجه قرارگرفته است‪.‬‬
‫درسال ‪ 2014‬توسط موسسه يونسكو دو شاخص جايگزين‪)1 :‬نسبت فراگيران كامپيوتر ‪ )2‬نسبت ثبت نام ناخالص در‬
‫برنامه آموزش به كمك كامپيوتر پيشنهاد شده است‪.‬در عمل متوسط تغييرات در اين زيرشاخص بين سالهاي ‪ 2010‬تا‬
‫‪ 2014‬فقط ‪ 0/19‬امتياز مي باشد كه بازتاب سرعت كم دربخش آموزش و پرورش در مقايسه با بخش فناوري‬
‫اطالعات را نشان مي دهد‪.‬‬
‫در زيرشاخص مهارت يونان رتبه اول جهان را دارد و بعد از آن كشورهاي كره جنوبي‪ ،‬فنالند‪ ،‬بالرو‬
‫‪،‬اياالت متحده آمريكا‪ ،‬استراليا و اسلوني قراردارند‪ .‬در بين كشورهاي منطقه‪ ،‬رژيم اشغالگر قد با رتبه ‪ 26‬وعربستان‬
‫سعودي با رتبه ‪ 45‬جزء ‪ 50‬كشور پيشتاز در اين زيرشاخص هستند‪ .‬بايد در نظر داشت كشورهايي كه در اين‬
‫زيرشاخص در باالي جدول رده بندي قرار دارند ‪ ،‬لزوماَ در زيرشاخصهاي ديگر و يا در شاخص ‪ IDI‬داراي رتبه‬
‫خوبي نيستند‪ .‬به عنوان مثال مي توان از كشور يونان نام برد كه رتبه اول اين زيرشاخص متعلق به اين كشور است ولي‬
‫در شاخص كلي ‪ IDI‬داراي رتبه ‪ ،39‬در زيرشاخص دسترسي داراي رتبه ‪ 37‬و رتبه ‪ 53‬در زيرشاخص استفاده مي‬
‫باشد‪.‬همچنين از ‪ 10‬اقتصاد برتر جهان در شاخص ‪ IDI‬كشورهاي انگستان رتبه ‪ ،44‬سوئيس رتبه ‪ 48‬و لوكزامبورگ‬
‫رتبه ‪ 80‬در زيرشاخص مهارت را دارند‪.‬ايران با عدد ‪ 7/61‬در اين زيرشاخص رتبه ‪ 69‬جهاني را در بين ‪ 167‬كشور به‬
‫خود اختصاص داده است ‪.‬‬
‫‪: Expert Group on Telecommunication ICT Indicators‬‬
‫‪11EGTI‬‬
‫‪20‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫جدول شماره ‪-6‬مقايسه كشور ايران با ساير كشورهاي منطقه در عوامل موثر بر زيرشاخص استفاده و مهارت سال ‪2014‬‬
‫زيرشاخص استفاده‬
‫مشتركين‬
‫زيرشاخص مهارت‬
‫رديف‬
‫نام كشور‬
‫‪1‬‬
‫بحرين‬
‫‪91‬‬
‫‪2‬‬
‫قطر‬
‫‪91.5‬‬
‫‪9.9‬‬
‫‪3‬‬
‫امارات متحده عربي‬
‫‪90.4‬‬
‫‪11.5‬‬
‫‪114‬‬
‫‪4‬‬
‫رژيم اشغالگر قد‬
‫‪71.5‬‬
‫‪26.2‬‬
‫‪52.2‬‬
‫‪101.7‬‬
‫‪5‬‬
‫عربستان سعودي‬
‫‪63.7‬‬
‫‪10.4‬‬
‫‪99‬‬
‫‪116.2‬‬
‫‪57.5‬‬
‫‪6‬‬
‫كويت‬
‫‪78.8‬‬
‫‪1.4‬‬
‫‪139.8‬‬
‫‪100.3‬‬
‫‪28.5‬‬
‫‪96.3‬‬
‫‪7‬‬
‫عمان‬
‫‪70.2‬‬
‫‪4.5‬‬
‫‪73.7‬‬
‫‪93.5‬‬
‫‪28.1‬‬
‫‪91.1‬‬
‫‪8‬‬
‫لبنان‬
‫‪74.7‬‬
‫‪22.8‬‬
‫‪53.5‬‬
‫‪75.1‬‬
‫‪47.9‬‬
‫‪93.9‬‬
‫‪9‬‬
‫قزاقستان‬
‫‪54.9‬‬
‫‪12.9‬‬
‫‪59.8‬‬
‫‪97.7‬‬
‫‪44.5‬‬
‫‪99.8‬‬
‫‪10‬‬
‫آذربايجان‬
‫‪61‬‬
‫‪19.8‬‬
‫‪46.8‬‬
‫‪100.3‬‬
‫‪20.4‬‬
‫‪99.8‬‬
‫‪11‬‬
‫تركيه‬
‫‪51‬‬
‫‪11.7‬‬
‫‪42.7‬‬
‫‪86.1‬‬
‫‪69.4‬‬
‫‪95‬‬
‫‪12‬‬
‫ارمنستان‬
‫‪46.3‬‬
‫‪9.1‬‬
‫‪34.2‬‬
‫‪95.9‬‬
‫‪46.1‬‬
‫‪99.7‬‬
‫‪13‬‬
‫گرجستان‬
‫‪48.9‬‬
‫‪12.2‬‬
‫‪21.8‬‬
‫‪100.6‬‬
‫‪33.1‬‬
‫‪99.8‬‬
‫‪14‬‬
‫ايران‬
‫‪39.4‬‬
‫‪9.5‬‬
‫‪10.7‬‬
‫‪86.3‬‬
‫‪55.2‬‬
‫‪86.9‬‬
‫‪15‬‬
‫اردن‬
‫‪44‬‬
‫‪4.7‬‬
‫‪19.1‬‬
‫‪87.8‬‬
‫‪46.6‬‬
‫‪95.4‬‬
‫‪16‬‬
‫قرقيزستان‬
‫‪28.3‬‬
‫‪4.2‬‬
‫‪68.5‬‬
‫‪88.2‬‬
‫‪47.6‬‬
‫‪99.5‬‬
‫‪17‬‬
‫مصر‬
‫‪31.7‬‬
‫‪3.7‬‬
‫‪43.5‬‬
‫‪86.3‬‬
‫‪30.1‬‬
‫‪73.8‬‬
‫‪18‬‬
‫سوريه‬
‫‪28.1‬‬
‫‪1.7‬‬
‫‪5.7‬‬
‫‪47.7‬‬
‫‪28.4‬‬
‫‪86.4‬‬
‫‪19‬‬
‫پاكستان‬
‫‪13.8‬‬
‫‪1.1‬‬
‫‪5.1‬‬
‫‪38.3‬‬
‫‪9.8‬‬
‫‪57.9‬‬
‫‪20‬‬
‫افغانستان‬
‫‪6.4‬‬
‫‪0‬‬
‫‪3.2‬‬
‫‪54.3‬‬
‫‪3.7‬‬
‫‪38.2‬‬
‫‪21‬‬
‫ازبكستان‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪22‬‬
‫يمن‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪23‬‬
‫فلسطين‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪24‬‬
‫عراق‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫كاربران‬
‫اينترنت‪%‬‬
‫مشتركين باند‬
‫ثبت نام در‬
‫ثبت نام در‬
‫نرخ باسوادي‬
‫پهن بي سيم‪%‬‬
‫دبيرستان ‪%‬‬
‫دانشگاه ‪%‬‬
‫بزرگساالن ‪%‬‬
‫‪21.4‬‬
‫‪126.2‬‬
‫‪95.5‬‬
‫‪33.5‬‬
‫‪95.7‬‬
‫‪106.3‬‬
‫‪111.6‬‬
‫‪14.3‬‬
‫‪97.3‬‬
‫‪83.6‬‬
‫‪30.4‬‬
‫‪93.8‬‬
‫‪67.9‬‬
‫‪97.8‬‬
‫‪94.7‬‬
‫باند پهن‬
‫ثابت‪%‬‬
‫‪21‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫‪25‬‬
‫تاجيكستان‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫‪NA‬‬
‫نقشه شماره ‪ – 1‬وضعيت شاخص ‪ IDI‬براي كشورهاي منطقه در سال ‪2014‬‬
‫‪22‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫‪-2-4‬نتيجه گيري‪:‬‬
‫بهبود در شاخص ‪ IDI‬ايران منوط به بهبود در زيرشاخصهاي مرتبط و نيز عوامل موثر بر اين زيرشاخصها مي باشد ‪.‬‬
‫زيرشاخص دسترسي ‪:‬‬
‫ مشتركين تلفن ثابت بازاي هر‪ 100‬نفر با توجه به كاهش مستمر تعداد مشتركين تلفن ثابت دركل جهان و‬‫استفاده از تكنولوژيهاي جديد بي سيم پيش بيني مي شود كه رشد چنداني در اين شاخص در منطقه نخواهيم داشت ‪.‬‬
‫مشتركين تلفن همراه بازاي هر‪100‬نفر ‪ :‬هر ‪ %10‬افزايش در ضريب نفوذ تلفن همراه امتياز ‪ IDI‬را بين ‪ 0/06‬تا‬‫‪ 0/07‬تغيير خواهد داد‪.‬‬
‫پهناي باند اينترنت بين المللي (‪ )bit/s‬بازاي هركاربر تابعي لگاريتمي است ‪.‬‬‫درصد خانوارهاي داراي كامپيوتر‪. :‬افزايش ‪ %10‬در اين شاخص منجر به افزايش ‪ 0/08‬امتياز در شاخص‬‫‪ IDI‬خواهد شد‪.‬‬
‫درصد خانوارهاي داراي دسترسي به اينترنت‪.:‬افزايش ‪ %10‬در اين شاخص منجر به افزايش ‪ 0/08‬امتياز در‬‫شاخص ‪ IDI‬خواهد شد‪.‬‬
‫زيرشاخص استفاده ‪:‬‬
‫تاثير اين زير شاخص بر روي شاخص ‪ IDI‬از زير شاخص دسترسي بيشتر مي باشد ‪.‬‬
‫كاربران اينترنت بازاي هر ‪100‬نفر ‪ :‬هر ‪ %10‬افزايش در اين شاخص منجر به افزايش ‪ 0/17‬امتياز در شاخص‬
‫‪ IDI‬خواهد شد‪.‬‬
‫درصد مشتركين اينترنت باند پهن ثابت هر ‪ %10‬افزايش در اين شاخص منجر به افزايش ‪ 0/2‬امتياز در شاخص‬
‫‪ IDI‬خواهد شد‪.‬‬
‫درصد مشتركين فعال اينترنت پهن باند سيار ‪ :‬هر ‪ %10‬افزايش در اين شاخص منجر به افزايش ‪ 0/17‬امتياز در‬
‫شاخص ‪ IDI‬خواهد شد‪.‬‬
‫زيرشاخص مهارت ‪:‬‬
‫اين زير شاخص به طور اخص مربوط به فناوري اطالعات نمي باشد بلكه متاثر از عوامل ديگر مانند‬
‫تحصيالت بوده وكمتر از دو زيرشاخص ديگرمستقيماً به فناوري اطالعات وابسته است‪.‬‬
‫با توجه به تحليل باال افزايش تعداد مشتركين تلفن همراه ‪،‬‬
‫افزايش درصد دسترسي خانوارها به اينترنت و كامپيوتر ‪،‬‬
‫‪23‬‬
‫تحليلي بر شاخص توسعه ارتباطات و فناوري اطالعات( ‪) IDI‬در ايران‬
‫وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات‪ -‬معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي‪ -‬دفتر‬
‫بررسيهاي فني اقتصادي‬
‫افزايش تعداد مشتركين پهن باند ثابت و بي سيم‪ ،‬افزايش‬
‫پهناي باند اينترنت بين الملل و افزايش كاربران اينترنت‬
‫باعث افزايش امتياز ‪ IDI‬شده و نهايتا" منجر به بهبود رتبه‬
‫ايران در منطقه و جهان خواهد شد‪.‬‬
‫‪24‬‬