İSTANBUL TİCARET ODASI
Y A Y I N N O . 1998-35
SLOVAKYA
ÜLKE PROFİLİ,
VE
TÜRKİYE - SLOVAKYA
SERBEST TİCARET ANLAŞMASI
Hazırlayanlar:
Özlenen SEZER
Avrupa Birliği Şubesi Müdürü
Fatma U N S A L
Avrupa Birliği Şubesi Araştırma Raportörü
T e m m u z 1998
Bu eserin tüm telif hakları istanbul Ticaret Odası'na (İTO) aittir.
İTO'nun ve yazarının ismi kaydedilmek koşuluyla yaymdan almtı yapmak
mümkündür. Ancak, İTO'nun yazılı izni olmadan yayırun tamamı veya bir bölümü,
kopyalanamaz, çoğaltılamaz, ticari amaçlarla kullanılamaz.
1. Baskı Temmuz 1998
ÎTO-İstanbul
ISBN-975-512-270-2
İTO yaymlan için aynntılı bilgi Ticari Dokümantasyon Şubesi'nden edinilebilir.
Tel
: (0212)51141 5 0 - 2 2 5 / 3 0 3
Faks
: (212)513 88 2 7 - 5 2 0 10 27
E. Posta : dokümantasyon @ tr-ito.com
BASKI
GRENfi]fîNS
REKLAMCILIK VE MATBAACILIK LTD. ŞTİ.
TEL: (O 212) 556 04 43 - 502 35 64
Ö N S Ö Z
Oda'mız, ihracatçılarımızın uluslararası pazarlara ait bilgi
ihtiyaçlarını gideiTnek üzere çeşitli çahşmalar yapmakta ve bunu
ilgililerin
döneminde
istifadesine
imzalanan
sunmaktadır.
Serbest
Özellikle
Ticaret
Gümrük
Anlaşmaları
Birliği
sonucunda
ithalatımız açısından avantajlı fiyatlarla girdi sağlamak; ihracatımız
açısından
da
pazar
payımızı
arttınnak,
ihraç
ürünlerimizi
çeşitlendinnek imkanları doğmuştur.
Bu nedenle, Slovakya'ya yönelik bu çalışma hazırlanmış ve
sektörel bilgiler, vergi mevzuatı, dış ticaret, dağıtım kanalları,
piyasanın durumu gibi konular incelenmiştir..' Bu çalışmanın saha
araştııınası
sırasındaki
katkılarından
dolayı
T.C.
Bratislava
Büyükelçisi Sn. Nurettin Nurkan ile Elçilik personeline teşekkür
ederim.
Çalışmanın
ihracatçılarımıza
ve
diğer
ilgililere
faydalı
olmasını diler, çalışmayı gerçekleştiren Oda'mız A v m p a
Birliği
Şubesi Müdürü Özlenen Sezer ile Araştırma Rapoıtöm
Fatma
Unsal ve yazımını gerçekleştiren Oya Uçar'a teşekkür ederim.
Prof. Dr. İsmail Ö Z A S L A N
Genel Sekreter
İ Ç İ N D E K İ L E R
Ö N S Ö Z
A M A Ç
V E
Y Ö N T E M
B İ R İ N C İ
B Ö L Ü M
ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER
Sayfa No
\. COĞRAFİ, SİYASİ VE D E M O G R A F İ K YAPISI
3
1.1. C O Ğ R A F Y A VE İKIJM
3
1.2. N Ü F U S V E D E M O G R A F I K Y A P I
5
1 . 3 . sı Y A S A L T A R I H
9
1.4. S I Y A S A L Y A P ı
13
2. E K O N O M İ K Y A P I
16
2 . 1 . G E N E L EK(JNOMİK D U R I M
16
ÖZELLEŞTIRME
26
YABANCı YATıRıMLAR
28
YATıRıM OLANAKLARI
31
2.2. B A Ş L ı C A SEKTÖRLER
34
K I M Y A s A N A Yi
MADIÎNCILIK....
34
,.
34
ENER.TI S E K T Ö R Ü
35
IMALAT SEKTÖRÜ...
37
INŞAAT
38
TARıM
39
U L A Ş ı M SEKTÖRlJ
42
TURIZM....
43
BANKACıLıK..
43
3. DIŞ T İ C A R E T
44
3 . 1 . G E N E L O L A R A K D I Ş Tic A R E T
44
3 . 2 . D I Ş E K O N O M I K B A Ğ L A N T I L A R V E P O L İ I İKAI.AIÎ
56
İ K İ N C İ
B Ö L Ü M
TÜRKİYE - S L O V A K Y A İLİŞKİLERİ
4. T Ü R K İ Y E - S L O V A K Y A İ L İ Ş K İ L E R İ
61
4 . 1 . T Ü R K I Y E İLE E K O N O M I K V E T Î C A R I İLIŞKILERI
62
4.2.
68
TÜRKIYE - S L O V A K Y A SERBEST TICARET A N L A Ş M A S I . . . .
Ü Ç Ü N C Ü
B Ö L Ü M
PİYASAYA İLİŞKİN BİLGİLER
5.
PİYASAYA İLİŞKİN BİLGİLER
75
5.1.
P I Y A S A H A K K ı N D A G E N E L BILGILER
5.2.
P I Y A S A Y A G İ R İ Ş T E Ö N E R İ L E R VE
5.3.
75
DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
79
TÜKETICININ YAPıSı V E DAVRANıŞLARı
83
6. M E V Z U A T V E U Y G U L A M A L A R
91
6.1.
I T ı L \ L A T IVlEVZUATı
91
6.2.
IHRACAT MEVZUATı
95
6.3.
G Ü M R Ü K REJIMI
96
6.4.
Ü R Ü N STANDARTLARı VE KALITE KONTROLÜ
96
6.5.
K A M B I Y O M E V Z U ATı
97
6.6.
YABANCI SERMAYE KANUNU
98
6.7.
Y A T ı R ı M L A R ı N TEŞVIKI
99
6.8.
S E R B E S T BÖLGELER, G Ü M R Ü K ANTREPOLARI
100
6.9.
G E L I R V E K U R U M L A R V E R G I S I , S İ G O R T A İŞLEMLERI
100
6. lO.ÇiFTE
VERGILENDIRMF,YI Ö N L E M E ANLAŞIVIALARI
102
6.11 . F İ K R İ M Ü L K I Y E T H A K L A R ı , M A R K A , P A T E N T
102
6.12.ETIKETLEME.
103
D Ö R D Ü N C Ü
B Ö L Ü M
İŞ A D A M L A R I İÇİN Y A R A R L I B İ L G İ L E R
7. Ü L K E Y E G İ D İ Ş
107
7.1. N A S ı L G I D I L I R ?
107
7.2. NE Z A M A N G I D I L I R ? :
107
7.3. P A S A P O R T V E V I Z E İ Ş L E M İ , E R İ
108
7.4. Y O L C U L A R I Ç I N G Ü M R Ü K K O N T R O L Ü
108
8. GÜNLÜK YAŞAM
108
8 . 1 . İKI İ M V E U YCİUN GiYSi
108
8 . 2 . YEREL ULAŞIM
109
8 . 3 . İş S A A T L E R I VE T A T I L L E R
109
8 . 4 . HABERı.EŞMtî
IH
8.5. ÖNEMLI TELEFONLAR
1 11
8.6. D I Ğ E R Y A R A R L ı BILGILER
112
9. YARARLİ ADRESLER
115
9 . 1 . T Ü R K I Y E TEMSILCILIĞI
115
9.2. RESMI DAIRELER VE KURUMLAR
116
9.3. TICARETI GELIŞTIRME K U R U M L A R I .
122
9.4. FINANS KURULUŞLARı.
124
9.5. Y A Y ı N ORGANLARı
129
9.6. OTO KİRAJ.AMA KURULUŞLARI
133
9.7. PAZAR ARAŞTIRMA, REKLAM
VE DANıŞMANLıK AJANSLARı
9.8. TICARET FUARLARI
137
9.9. OTEL VE LOKANTA REHBERI
144
EKLER
SLOVAKYA'YA İTHALATI LİSANSA
TABİ ÜRÜN LİSTESİ
SLOVAKYA'DAN İHRACATI LİSANSA
TABİ ÜRÜN LİSTESİ
HEM İTHALATI HEM İHRACATI LİSANSA
TABİ ÜRÜN LİSTESİ
SLOVAKYA'DAKİ EN BÜYÜK 10 TİCARET
VE DAĞITIM FİRMASI
SERBEST TİCARET ANLAŞMASI'NDA
BAHSİ GEÇEN LİSTELER
153
156
159
161
163
·.. '...... .. ', .. ...
,
'
'.'.'
..
'.,
...........,........ .. .... ...•................ ...........•............,••...... ' .......,.'....,.........,.,'
','
,
'
..'
.. ......•,.. ',',., .....,.. '.
,
'.','
......,.,.. '.'...........
.
..'...... ' ..... ' ........ ,..... .. ......•.-.'....... ' ...' ...... ,...... '.'.',' .....'.'.'.' .•.'.' ........ ,.......
,
TABLO LAR L İ S T E S i
..... ... '........ ,.,.,.......
.',
,'
,'.',','
.•. '.'.'.'.'. ................... ...
,
.... ::;';:«:--Üh»::':-"~' ;•..••. , ,. :...~' ::-::-:::·;,:~~mü;::--//.;;-;·;··:;'· ...... '.',' :.' ....... ~•. ;."~' ,. ~.- :-:,:,;-;:,,;::-/.;y;-ü).::. ;·;·;,' '.' . , .......... '.~' . ~.- «:-:*:}h»»::::~:y/.«/;-;:.:::»»::.-.-·;·:-;*~:«wü;:
w;:~m···:-:.;·:.· :·:.:;·~·w;-;-/~:::.::,..;·:···;::.:..«· «;:«:~~::.;.
Sayfa
No:
TABLO - 1
TABLO - 2
TABLO -3
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
TABLO
-4
-5
-6
-7
-8
-9
- 10
-11
-12
-13
- 14
-15
- 16
-17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
TABLO - 30
AYLıK ORTALAMA sıCAKLıKLAR .................................
NÜf'USlJN YAŞ GRUPLARıNA GÖRE ORTALAMASI. .........
NÜFUSUN EKONOMİK FAALİYET
DlJRUMlJNA GÖRE KOMPOZİSyONU ..............................
NÜFUSUN ETNİK yAP~S~ ..................................................
NÜFUSUN DİNİ YAPISI. ..................................................
BAŞLıCA ŞEHİRLERDE NÜFUS DAGILIMI. .......... '............
2 EKİM 1994 SEçİMLERiNE GÖRE
PARLAMENTONUN DURUMU .........................................
BAŞLıCA EKONOMİK GÖSTERGELER ............................
GSYİH'NiN SEKTÖRLERE GÖRE DAGILIMI. ...................
GSYİH'NİN TÜKETiM GRUPLARıNA GÖRE DAGILIMI .....
işGÜCÜ İSTİHDAMI ......................................................
Döviz KURU ................................................................
SLOVAKYA'DAKİ EN BÜYÜK YABANCI yATıRıMLAR .....
SLOVAK~ MADEN ÜRETİMİ .........................................
AKARY AKIT VE ELEKTRİK ÜRETİMi .............................
SLOVAKY AİNŞAA T ÜRETİMİ. .......................................
SLOVAKYA TARIMSAL ÜRETiMİ ....................................
SLOVAKYA CANLı HAYVAN SAYısı. ..............................
ULAŞıM ..........................................................................
SLOVAKYA DIŞ TİcARETİ. ............................................
SLOVAKYA'NIN İHRACAT YAPTıGl BAŞLıCA ÜLKELER.
SLOV AKYA'NIN MAL GRUPLARı
İTİBARİYLE DIŞ TİcARETİ ............................................
SLOVAKYA'NIN İTHALAT YAPTıGl BAŞLıCA ÜLKELER ..
CEFTA ÜLKELERİ İTHALAT GÖSTERGELERİ. ................
CEFTA ÜLKELERİ İHRACAT GÖSTERGELERİ ................
SLOVAKYA'NIN CEFTA İLE DIŞ TİcARET .......................
SLOVAKYA'NIN ÜLKELER İTİBARİYLE DIŞ TicARETi ....
tÜRKİYE - SLOVAKYA DIŞ TİcARET ..............................
ÜRÜNLER* İTİBARİYLE TÜRKİYE'NİN
SLOVAKYA'YA İHRACATI. ............................................
ÜRÜNLER* İTİBARİYLE TÜRKİYE'NİN
SLOVAKYA'DAN İTHALATI. ..........................................
4
5
6
7
8
9
15
16
21
22
24
25
29
35
36
38
40
41
42
44
46
47
SO
51
51
52
'53
62
64
66
A M A Ç
VE
Y Ö N T E M
Bu çalışmanın amacı, Orta Avrupa'da adeta bütün yolların
kesiştiği
bir
bölgede
yer
alan
Slovakya'nın
Türk
işadamları
tarafından daha iyi tanınmasını sağlamak, ayrıca iki ülke arasındaki
Serbest
Ticaret
Anlaşması
ile
ortaya
çıkabilecek
ftrsadarm
saptanmasıdır.
Araştımia,
masabaşı,
saha
araştırmaları
ve
bilgilerin
derlenmesi dönemi olmak üzere üç aşamada gerçekleşmiştir.
Masabaşı araştıiTnaları sırasında çeşitli bilgi ve dokümanlar
derlenmiştir.
İkinci
aşama
olarak
Slovakya'da,
başta
Türkiye
Büyükelçiliği olmak üzere, Slovakya Ticaret ve Sanayi Odası,
Ekonomi Bakanlığı, Ulusal Slovak Yabancı Yatırım ve Kalkınma
Ajansı ve çeşitli özel sektör temsilcileri ile görüşülmüştür.
Bu araştıiTnalarm sonucunda bütün bilgiler derlenerek kitap
haline getirilmiştir.
I. BÖLÜM
ÜLKE HAKKINDA
GENEL BİLGİLER
1.
COĞRAFİ, SİYASİ VE D E M O G R A F İ K
YAPISI
1.1. C O Ğ R A F Y A VE İKLÎM
Slovakya Cumhuriyeti, 40"" ve 48° kuzey enlemleri ile 19° ve
30° doğu boylamları arasmda yer alan bir Orta Avrupa ülkesidir.
Kuzeyinde Polonya, batısmda Çek Cumhuriyeti,
güneybatısmda
Avustuıya, güneyinde Macaristan, doğusunda Ukrayna ile çevrilidir.
Denize çıkışı yoktur. Tuna nehri ile Tatra sıradağları arasında yer
almaktadır. Yüzölçümü, 49.036 km^'dir. Kraj adı verilen üç bölgeye
ayrılan ülkenin başkenti Bratislava'dır.
Ülke
topraklarının
beşte
ikisinden
fazlasını
onnanlar
oluşturmakta olup, yalnızca üçte biri tarıma ayrılmıştır. Düzlüklerde
buğday, aıpa, mısır, şeker pancarı, çavdar ve sebze yetiştirilir; sığır
ve domuz besiciliği yapılır. Dağlık bölgelerdeki vadilerde patates,
yulaf ve keten. Vah ırmağı vadisinde ise tütün ve meyve yetiştirilir.
Batı Slovakya'daki Kaipat Dağları'nm yamaçları bağlarla kaplıdır.
Ülkedeki dağlar zengin maden yataklarına sahiptir. Rezerv
yönünden zengin olan madenler demir cevheri, bakır, magnezit,
kurşun ve çinkodur. Ayrıca cıva, asbest, kalay, barit, siderit perlit,
gümüş ve altın yatakları da işletilmektedir. Düzlüklerde sınırlı da
olsa petrol ve doğal gaz yatakları bulunmasına ve bir miktar linyit
çıkarılmasına karşın sanayinin temel ihtiyacı olan enerjiyi
Vah,
Orava, Homad ve Slana ırmakları üzerinde yer alan hidroelektrik
santralleri karşılamaktadır.
4 o
İklimi,
döıt
mevsiminde
iklimlerin karışımıdır.
yaşandığı
Denizden
karasal
ve
uzak bir A v m p a
denizsel
ülkesi
olan
Slovakya'da da diğer Orta Avrupa ülkelerinde olduğu gibi kışları
sert soğukların hakim olduğu kara iklimi hüküm
sürmektedir.
Yazların serin geçtiği ülkede, yıllık sıcaklık ortalamaları yıldan yıla
büyük farklılık göstermektedir. Tuna ovasında iklim diğer kısımlara
göre daha yumuşaktır. Dağlık kesimler bol yağış alır.
Hava
dummunu
ülkenin
coğrafi
konumundan
çok
yükseklikler etkiler. Slovakya'nm en k u m ve en sıcak bölgeleri
ortalama sıcaklığın 10 "^C ve yıllık ortalama yağışın 50 cm olduğu
güney Slovakya ovaları ve doğu Slovakya düzlükleridir. Yüksek
Tatra dağlarında ortalama sıcaklık 3 °C ve yıllık yağış ortalaması
200cm'dir. En soğuk ay Ocak, en sıcak ay Temmuz'dur.
T
ABLO-1
AYLIK ORTALAMA SICAKLIKLAR
Ock.
Şub.
Mrt.
Nsn.
May.
H/r.
Tem.
Ags.
Eyl.
Ekm.
Kas.
Ari.
Bratislava
0
1
6
10
15
18
20
20
16
10
4
1
Kosice
7
0
4
9
14
17
18
18
15
9
7
-1
Kaynak : Waslnngtonpost Web Page,
Weatherpost
1.2. N Ü F U S V E D E M O G R A F İ K
YAPI
1995 yılı itibariyle nüfusu 5.367.700 olup nüfus yoğunluğu
kilometre kare başına 109'dur. Nüfusun % 23'ünü 0-14 yaş arası
grup, % 66'sını 15-64 yaş arası g m p , % 1 Tini de 65 yaş ve üzeri
grup oluşturmaktadır. Nüfusun artış hızı % 0.54'dür.
Kentleşme
oranı, % 56.9dur.
T A BL O - 2
NÜFUSUN YAŞ GRUPLARINA GÖRE
KOMPOZİSYONU
( Bin Kişi / 1 9 9 5 )
Yaş Grubu
Erkek
Kadın
Toplam
0-14
610,8
584,4
1.195,2
15-19
242.0
232,2
474.2
20-39
815,7
793,9
1.609,6
40-59
616,9
658,0
1.274,9
60 - 74
259,6
357,9
617.5
68,5
127,6
196,1
2.613,7
2.754,1
5.367,7
75 +
Toplam
Kaynak : Ecommist
fıitelligence Uııil. 1997-98 Coımtıy
Profile
T A B LO-3
N l l F l J S l l N EKONOMIK FAALIYET D U R U M U N A
GÖRE KOMPOZISYONU
( Bin Kişi / 1 9 97 )
Erkek
Kadm
Toplam
2.613,7
2.754.1
5.367,8
610,9
584,4
1.195.3
2.002,9
2.169,7
4.172,5
Faal Nüfus
1.353,6
1.127,6
2.481.1
° Çalışan
1.207,1
987,0
2.194.0
° İşsiz
146,6
140,6
287.1
15 Yaş Üzeri
Ekonomik Olarak
Faal Olmayan Nüfus
649,3
1.042,1
1.691.4
Öğrenci
209,6
203.2
412.7
° Emekli
374,7
619,4
994.1
0,8
54.7
55.5
Oranı (%)
67,6
52.0
59,5
İşsizlik Oranı (%)
10,8
12.5
11.6
Toplam Nüfus
° Üretim Öncesi
° Üretimde ve
Üretim Sonrası
Ekonomik Olarak
° İlave Doğum
İzninde Olanlar
Ekonomik Faaliyet
Kaynak : Selected Data On Regions in the Slovak Republic.
Slovak Statistical Itıstilıite. 4"' Quarter ¡997
Slovakya
nüfusımun,
yaklaşık
9/10'unu
Slovaklar
oluştunııaktadır ve ağırlıklı olarak güney bölgelerde yaşarlar. Yine
güneyde yoğunlaşan Macarlar ülkede en büyük azınlık grubudur.
Ülkenin batı ve kuzeydoğu kesimlerinde küçük Çek. Ukraynalı,
Alman, Rus ve Polonyalı topluluklar yaşamaktadır.
T A B l. O - 4
NÜFUSUN ETNİK YAPISI
( 1 9 9 5)
(%)
•
Slovak
85.7
•
Macar
10.6
•
R o m a n /Çingene
1.4
•
Çek
1.0
•
Ruthanyah
0.3
•
Ukraynalı
0.3
•
Alman
0.1
•
Polonyalı
0.1
•
Diğer
^
Knynak: ll'cl^sıfc
of Eınhussv
0.3
n/ Slovakia
in l [SA
|
Hıristiyan olan halknı büyük kısmı Katoliktir. Resini dili
Slovakça'dır. 6-15 yaş arasında öğretimin mecburi ve parasız olduğu
ülkede okuma yazma oranı % 1 OO'dür.
T A B L O -5
N Ü F U S U N DİNİ YAPISI
(19 9 5)
(%)
60.4
•
Katolik
•
Ateist
9.7
•
Protestan
8.4
•
Ortodoks
4.1
•
Diğer
17.5
Kavnak: Website of Embassy of Slovakia in USA
Ülkenin başkenti olan Bratislava, nüfus yoğunluğunun en
yüksek olduğu yerdir. Eski Macaristan Krallığmnı merkezi olan
Bratislava günümüzde ülkenin kültür merkezi olmasmm yanısna üç
ülkenin (Slovakya, Macaristan ve Avustuıya) s m u m a yakm bir
bölgede akan Tuna nehrinin kıyısmda ulaşım merkezi olarak da çok
önemlidir.
o
9
o
T A B LO-6
BAŞLICA ŞEHİRLERDE
NİIFIİS DAĞILIMI
( 1 9 9 5)
Şehir
Nüfus
•
Bratislava
451.616
•
Kosice
239.927
•
Presov
92.013
•
Banska Bystrica
88.390
•
Nitra
87.127
•
Zilina
86.373
•
Trnava
73.012
•
Trene in
57.928
Kaynak: İVehsite ol Emhassy oj Slovakia in USA
1.3. SİYASAL TARİH
Tarih boyunca Slovakya Bölgesi önce Macar Krallığının,
ardından
Avusturya-Macaristan
İmparatorluğunun
bir
parçası
olmuştur. XVIII. Yüzyılda madenciliğin gelişmesine paralel olarak
altın madenciliği ve metal işleme teknolojisi alanlarında Avrupa
standaıtlarmm üstüne çıkan Slovakya bu özelliğinin yanısıra, tarih
boyunca yoğun bir kültürel değişim bölgesi olagelmiştir.
İO
XVIII.
yüzyılın
sonlarında
gelişmeye
başlayan
Slovak
milliyetçiliği, 1848-49 Macar devriminden sonra Macar olmayan
halkları tutan Habsburg Krallığından yardım gördüyse de
y\vustuıya-Macaristan
anlaşmasından
sonra
Macar
1867
hükümeti
Slovakya'yı yeniden hakimiyeti altına almıştır. Bu dönemde Macar
hükümetinin takip ettiği Macarlaştırma politikası yüzünden birçok
Slovak başta ABD olmak üzere yabancı ülkelere göç etmiştir,
Fiiıinci Dünya Savaşından sonra Macaristan'dan ayrılan Slovaklar,
Çeklerle birlikte yeni Çekoslovak Devleti'ni kurmuşlardır (1918).
F'akat
Çeklerin
uyguladığı
katı
merkeziyetçi
rejim
yüzünden
Slovaklar arasında özerklik isteği hızla yaygınlaşmıştır.
Birinci ve İkinci Dünya Savaşı arasında geçen dönemde ülke
tek devlet olarak parlamenter demokrasi ile yönetilmiş, bu dönemde
Slovakya birliğin kültürel alanlarda ve eğitim alanında ilerlemesine
önemli
katkılarda
bulunmuştur.
Slovakya'da
tarımla
uğraşan
nüfusun fazlalığı ülkenin önemli sorunlarından biri olmuş, Çek'lerin
sanayide
ilerleme
kaydetmeleri
iki
ulus
arasındaki
ekonomik
dengesizliği daha da fazla arttırmıştır. Tarımdan elde edilen gelirin
zamanla azalmasıyla ülke dışına büyük göçler gerçekleşmiştir.
Endüstriyel
azgelişmişlik
yanında,
toprakların
adaletsiz
dağılımı ülkenin önemli sosyal sorunlarından biri olmuştur. Birinci
Dünya Savaşı sonrasında yapılan toprak reformu geniş kapsamlı
olmamış, sorunun çözümü için oldukça uzun bir süre geçmesi
gerekmiştir.
Reform,
küçük
toprak
sahibi
çiftçilerin
sayısını
arttırmış ancak bu hiçbir zaman yeterli olmamıştır.
Almanya'ya
Çekoslovakya'nın
Südetler
bölgesine
hakim
olma yetkisini veren Münih Antlaşması'nm yürürlüğe girmesinden
kısa bir süre önce Slovaklar, Slovakya'yı Çekoslovakya içinde özerk
bir birim olarak Han etmişlerdir (1938).
ikinci Dünya Savaşı snasnıda Prag'nı Almanlarca işgalinden
sonra
Slovakya
tarafmdan
gerçekte
yönetilmiştir.
ordulannm
Almanyanm
1945
ülke topraklarnn
başmda
Alman
uydusu
Sovyet
işgalinden
bir
ve
hükümet
Çekoslovak
kurtarmak
için
harekete geçtiği snada Slovaklar iki halkm eşit olacağı ve yeniden
kurulacak
olan
Çekoslovakya
Devleti'ne
katılma
konusunda
Çeklerle anlaşmışlardır.
İkinci Dünya Savaşı sonrasında askeri endüstrinin gelişmesi
artan nüfusa iş olanağı sağlamıştır ve ekonomik kalkınmaya katkıda
bulunmuştur. Komünistlerin iktidara geldiği Şubat 1948'den sonra
ülkede
yaşanan
politik
gelişmeler,
merkezden
planlanan
bir
ekonomiriin tesisiyle sonuçlanmıştır. Bu dönemde tarım alanmda
hızla Sovyet modeli benimsenmiş ve kollektif devlet
kurulmuştur.
Mevcut
gıda
endüstrisi
ve
satış
şirketleri
sistemi
devletleştirilerek elde edilen gelirlerle devlet gıda endüstrisi ve
devlet satmalına kurumu kurulmuştur.
31 Temmuz
verilmiştir.
1956'da Slovakya'ya daha geniş
11 Tenunuz
1960'da
yürürlüğe
giren
özerklikler
anayasa
ile
Slovaklar, Çeklerle aynı haklara sahip olmuşlardır ve Slovakya üç
yönetim
bölgesine
(Zapadoslovensky),
(Stredoslovensky),
ayrılmıştır:
17.976
16.179
14.668 kmkni"
km'
ile
ile
ile
Batı
Slovakya
Orta
Slovakya
Doğu
Slovakya
(Vychodoslovensky).
1969 yılı başmda Çekoslovakya Sosyalist Cumhuriyeti'nin
yasama organı olan Federal Meclis'te Çek Sosyalist Cumhuriyeti ile
eşit şekilde temsil edilen Slovak Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuş ve
Bratislava üç yönetim bölgesinin başkenti durumuna gelmiştir.
1989 yılında bütün doğu bloku ülkelerinde olduğu
gibi
Çekoslovakya'da da yumuşama politikası başlamıştır. Parlamenter
demokrasiye ve piyasa ekonomisine geçiş amacıyla
sosyal
ekonomik yaşamda temel bazı değişiklikler gündeme
ve
gelmiştir.
Politik reformlar ilk aşamada Komünist Partinin öncü
rolünün
ortadan kaldırılması ve birçok siyasi parti ve hareketin doğması ile
sonuçlanmıştır.
İlk demokratik seçimler 1990 yılında yapılmış ve komünist
rejim
tamamen
sona erdirilmiştir.
Seçimler
sonucunda
Slovak
Hükümeti "Şiddete Karşı Halk Hareketi", "Hıristiyan Demokratik
Hareket" ve "Demokratik
Parti" tarafından
oluşturulmuştur.
Bu
partiler aynı zamanda, federal hükümette ve federal parlamentoda
da yer almışlardır.
1992 Haziran'ında Çekoslovakya'yı meydana getiren Çek ve
Slovakya Cumhuriyetlerinde ayrı ayrı yapılan seçimlerden sonra iki
cumhuriyetin birbirinden ayrılması ön plana çıkmıştır.
Yapılan
görüşmeler neticesinde 25 Kasım 1992 günü yapılan anlaşma ile
1 Ocak 1993 tarihinde iki cumhuriyet birbirinden ayrılmıştır.
Bölünme ile eşzamanlı olarak, iki ülke arasında
birliğin
ve
gümrük
birliğinin
kurulmasına
dair
parasal
anlaşma
imzalanmıştır. Parasal birlik iki ülke para birimlerinin 8 Şubat 1993
tarihinde ayrılması
ile sona ermiştir.
Hala yüriuiükte
bulunan
gümrük birliği iki ülkeye, ayrılmanın özellikle ticaret üzerinde
yarattığı olumsuz etkileri atlatmalarında yardımcı olmaktadır.
1.4. SİYASAL YAPI
Slovakya Cumhuriyeti, Parlamenter demokrasi ile yönetilen
bir ülkedir. Slovakya Cumhuriyeti Millet MecHsi, yasama yetkisini
elinde bulundmmaktadn- ve gizli oyla dört yıllık dönemler için
seçilen 150 üyeden oluşur. Bir partinin paıiementoya girebilmesi
için toplam oyların en az % 5'ini alması gerekmektedir. Partiler,
Paıiemento'da seçimlerde aldıkları oy oranına göre temsil edilirler.
Resmi Adı
Slovak Cumhuriyeti
Yönetim Şekü
Parlamenter Cumhuriyet
Parlamento
150 sandalyeli Milli Meclis
Son Seçim T a r i h i
1 Ekim 1994
Gelecek Seçim
25-26 Eylül 1998
Devlet Başkanı
Michal Kovac (02.03.1993-02.03.1998)
Devlet Yönetimi
Demokratik
Slovakya
için
Hareket
Partisi (HZDS) yönetimindeki koalisyon
hükümeti.
Başbakan
Vladimir Meciar (HZDS) (12.12.1994-
)
Slovakya Cumhurbaşkanı, devletin başıdır ve milletvekilleri
tarafından en az beşte üçlük bir çoğunlukla seçilir. Bir kişi ard arda
maksimum iki defa beşer yıllık dönemler için Cumhurbaşkanlığına
seçilebilir. Sınırlı yetkiye sahiptir. 1993'ten beri Cumhurbaşkanlığı
görevini sürdüren Michal Kovac'ın görevi 2 Mart I998'de sona
eiTniştir.
İ 4
Hükümet, yürütme yetkisini
elinde bulundm^makta
olup,
başbakan, başbakan yardnncısı ve bakanlardan oluşur. Başbakan,
Cumhurbaşkanı
tarafından
atanır.
Hükümetin
diğer
üyeleri
Başbakanın önerisiyle yine Cumhurbaşkanı tarafından atanır.
Ülkede,
Vladimir
Meciar'ın
"Demokratik
Slovakya
İçin
Hareket" partisi, "Slovakya İşçi Birliği" ve "Slovak Ulusal Partisi"
ile birlikte Aralık 1994'ten beri sol eğilimli bir koalisyon olarak
hükümette bulunmaktadır.
Anayasa
mahkemesi, ülkede anayasal düzeni
korumakla
görevli bağımsız yargı organıdır. Parlamento tarafından önerilen 20
aday arasmdan Cumhurbaşkanı tarafından 7 yıllık dönemler için
atanan 10 hakimden oluşmaktadır.
Slovakya Cumhuriyeti, 79 yerel yönetim bölgesinden oluşan
8 idari bölgeye ayrılmaktadır.
Yerel
yönetimler,
kendi
idari
ve
mülki
işleriyle
ilgili
konularda bağımsız kararlar alabilmektedirler. Belediye meclisleri
ve belediye başkanları seçimle işbaşına gelmektedir.
T A B LO-7
2 E K İ M 1994 S E Ç İ M L E R İ N E G Ö R E
PARLAMENTONUN DURUMU
•
Demokratik Slovakya İçin Hareket
•
Ortak Seçim (Demokratik Sol,
Sosyal Demokrat İşçi Hareketi ve
Aldıkları Oy
Milletvekili
Oram (%)
Sayısı
34.96
61
10.41
18
Yeşiller Partisi Koalisyonu)
•
Macar Koalisyonu
10.18
17
•
Hıristiyan Demokratik Hareket
10.18
17
•
Demokratik Birlik
8.57
15
•
Slovakya İşçi Birliği
7.34
13
•
Slovak Ulusal Partisi
5.40
9
•
Diğerleri
13.0
0
Kaynak : Economisl Iıılellii^ence (Jııil. I997-9H Conıılrv Pro/ile
2.
EKONOMIK YAPı
2.1 • G E N E L EKONOMIK DURUM
1997 yılında kişi başına geliri 3.450 Dolar olan
Slovak
ekonomisi sanayileşmiş bir ekonomidir. 11. Dünya Savaşından önce
komşusu Çek Cumhuriyetine göre daha fakir ve kırsal ekonomiye
dayanan
Slovakya,
merkezi
planlama
döneminde
ağır
sanayileşmeye verilen önem ile Çek Cumhuriyeti ile arasındaki
açığı kapatmıştır.
TABLO-8
BAŞLıCA EKONOMIK GÖSTERGELER
1992
1993
1994
1995
1996
1997
332
370
441
518
581
656
Büyüme Hı/,ı ( % )
- 6.5
-3.7
4.9
6.8
6.9
5.9
Enflasyon (% )
10.0
23.2
13.4
9.9
5.8
6.4
Nüfus (milyon)
5.31
5.31
5.32
5.35
5.36
5.4
İşsizlik Oranı ( % )
10.2
14.4
14.8
13.1
12.8
11.6
İhracat (milyon $)
6.288
5.452
6.743
8.591
8.824
8.950
İthalat (milyon S )
6.845
6.365
6.634
8.820
11.106
10.475
-557
-912
109
-229
- 2.282
- 1.525
30.77
32.04
29.71
30.65
33.6
3.5
4.1
5.8
8.0
10.5
CSYİH (milyar koruna)
Dış Ticaret Denjjesi
(milvon S)
Ortalama Döviz Kuru
(Sk / $)
To|)lam Dış Borçlar
(milvar $)
2.8
(25 Şubal 1998. 1$=35.13 Sk)
Kavnak : Economist Intelligence Unit. I''' Quarter 1998
Koni ün i s t
rej i nı i n
dağı 1 m ası n ı n
ardı n dan
uy gul am aya
konulan ekonomik program ile uzun vadede fiyat liberalizasyonu ve
sıkı para politikası uygulanması hedeflenirken, bütçe dengesinin
sağlanması
amacıyla
üretilen
geçiş
amacıyla
ekonomisine
ürünlere zam yapılmıştır.
uygulamaya
konulan
Piyasa
ekonomik
reformun ana enstrümanı özel mülkiyetin yerleştirilmesi olmuştur.
1993 sonlarında piyasa ekonomisine uygun bir vergi yasasının kabul
edilmesiyle bu süreç hız kazanmıştır.
dönemi
Slovak ekonomisi
geçiş
boyunca özellikle eskiden başlıca ticaret partneri
olan
C O M E C O N pazarının ortadan kalkmasından önemli ölçüde zarar
görmüştür.
Federal Hükümetin ekonomi politikaları, 1992 yılında Slovak
Cumhuriyeti'nde
eleştirilere
seçimleri
uğramıştır.
kazanan
Ekonomi
partiler
politikası
tarafından
üzerinde
ağır
iktidarda
bulunan Çek ve Slovak koalisyon partileri arasındaki önemli görüş
ayrılıkları.
Federal
Cumhuriyet'in
ikiye
bölünmesinin
temel
nedenleri arasmda bulunmaktadır.
Hükümet özelleştirmeyi ekonomide etkinliğin sağlanmasının
önkoşullarından
biri
olarak
görmektedir.
Federal
Hükümet
tarafından 1991 yılında başlatılan özelleştirme süreci iki aşamadan
oluşmaktadır. İlk aşama olan küçük ölçekli özelleştirme süreci 1992
yılı sonunda tamamlanmış, büyük ölçekli özelleştirme süreci ise
halen devam etmektedir, 1994 yılında yeni özelleştirme politikası ile
ilgili
önemli
seçimlerin
kararlar
ardından
alınmış,
iktidara
ancak
gelen
Kasım
hükümet,
1994'te
yapılan
ikinci
özelleştirme programım önce ertelemiş, ardından iptal etmiştir.
dalga
1995 ve
doğrudan
1996 yıllarında özelleştirme politikası
satış üzerinde yoğunlaşmış,
mülkiyetin
yeni
sahiplerine
benimsenmiştir.
doğrudan
transferinde
Doğrudan
satış
satış
temel
yönteminin
yalnızca
yöntemi,
metod
olarak
benimsenmesiyle
Ulusal Mülkiyet Fonu (NPF) özelleştirme sürecinde daha fazla
önem kazanmıştır.
Avrupa Biıiiği'ne ekonomik entegrasyon açısından önemli bir
sorımla
karşılaşılmayacağı
ancak
özellikle
bankacılık
sektörü,
sermaye piyasalannm şeffaflaştırılması, yabancı sermaye girişinin
kolaylaştırılması, özelleştirme gibi alanlarda bazı tedbirler alınması
gerektiği ve Avrupa Birliği ile mevzuatın uyumlaştırılması
için
gerekli iç düzenlemelerin bir an önce yapılarak uyum yasalarının
çıkarılması gerekmektedir.
Dünya
Cumhuriyeti
Stratejisi"
Bankasfnca
-
kısa
Ekonomik
başlıklı
süre
Büyüme
bir
araştııma
önce
ve
yayınlanan
"Slovak
Avrupa
Entegrasyonu
raporunda,
Slovakya'nın
bağımsızlığını kazandığı tarihten bu yana geçen son 5 yıl zarfında
makro - ekonomik alanda elde ettiği sonuçların fevkalade
iyi
olduğu, enflasyonun hızla aşağıya çekildiği ve mevcut enflasyon
oranının Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri (MDAÜ) arasında en
düşük rakamı ifade ettiği belirtilmiştir.
Ayrıca, anılan ülkeler arasında en yüksek
oranının
da
SlovakyaVa
ait
olduğu,
yatırım
ve
GSYÎH
artış
tasarrufların
GSYİH'ya oranının ise keza, MDAÜ'ne kıyasla en yüksek olduğu,
bunun da sermaye birikimi
arttırdığı
ancak
ve ekonomik büyüme
Slovakya'nın
ekonomik
olanaklarını
büyümede
sağlarken dış ticaret açığını dengeleme sorunuyla karşı
olduğu kaydedilmektedir.
istikrarı
karşıya
Raporda, ayrıca, Slovakya'nın nıakro - ekonomik alanda elde
ettiği başarılı sonuçların mali politikalardaki disiplinle sağlandığı,
bunun
da son yıllarda gözlemlenen
yüksek
büyüme
ve
fiyat
istikrarına katkıda bulunduğu, ayrıca, özel sektöıtin büyümesine de
yardımcı
olduğu
belirtilmektedir.
Bununla
beraber
ekonomik
alanda kaydedilen bu gelişmelere paralel olarak cari
ödemeler
dengesinde büyük bir açıkla karşılaşıldığı da kaydedilen raporda,
bunun ekonomik reform sürecindeki tüm MDAÜ'lerde gözlemlenen
ortak bir olgu olduğuna da işaret edilmektedir.
Öte
yandan,
raporda,
Slovak
ekonomisi
ile
ilgili
bazı
önerilere de yer verilerek, hükümetin kamu iktisadi teşebbüslerini
özelleştirmesinin ve bu çerçevede, özellikle bankacılık sektöründe,
"General Credit Bank" (VUB) ile "Investment and Development
Fiank (lRB)"m özelleştirme çalışmalarını hızlandırmasının önemine
işaret edilmektedir. Raporda, ayrıca, çalışma yasasında yapılacak
değişiklikler
çerçevesinde,
bilhassa
küçük
işletmelerde
istilıdamı ile emeklilik yaş haddınin yükseltilmesi
işgücü
konusundaki
önerilere de ver verilmektedir.
Liretim
1993 yılı temelde ayrılmanın neden olduğu sürekli ekonomik
küçülmenin sürdüğü ve hükümetin bu duruma karşı mücadeleye
başladığı bir yıl olmuştur.
Gayri Safı Yurt İçi Hasıla'nııı (GSYİH) yıllar itibariyle ard
arda azalmasının ardından ekonomideki kötü dmııma rağmen Gayri
Safı Yurt İçi Hasıla (GSYİH) 1994 yılında % 4.9 oranında artış
kaydetmiştir.
1995 yılında GSYÎH büyümesi artarak sürmüş ve
% 6.8 oranında artış kaydedilmiştir, iç talepteki artışın buna katkısı,
ihracat gelirlerinin üzerine çıkmıştır.
1994 ve 1995 yıllarında kaydedilen ekonomik büyümenin
başlıca
nedenleri
ihracatta
sağlanan
artış,
izlenen
istikrar
politikalarının başarısı ve enflasyon oranındaki düşmedir. 1996 yılı
içinde de ekonomideki iyileşme devam etmiştir. Slovakya
1995
yılında Orta Avrupa ülkeleri arasında en düşük enflasyon ve en
yüksek ekonomik büyümeyi gerçekleştiren ülkedir.
Diğer
taraftan
1996
yılında
ihracat
gelirlerindeki
artış
oranında önemli bir azalma gerçekleşmesine ve dış ticaret açığı
verilmesine rağmen GSYÎH % 6.9 oranında artmıştır. Gayri Safı
Yurt İçi Hasıla'daki büyümenin % 20'si ihracat ve dış ticaret
dengesindeki artıştan kaynaklanmıştır.
Sanayi üretimindeki % 91uk artış ile iç talepteki % 6.2'lik
genişleme de bu artışa destek ^olmuştur. Dış ticaret ve ödemeler
dengesi açıkları Slovak ekonomisinin en zayıf olduğu noktaları
göstermektedir.
1996 yılında ülkenin GSYÎH'sı 581 milyar Slovak Koruna'sı
(30 milyar Alman Markı) olmuştur.
1
A BLO - 9
GSYIH'NIN SEKTÖRLERE
GÖRE D A Ğ ı L ı M ı
(1996)
Toplam (%)
•
Tarım, Ormancılık
•
İmalat Sanayi
•
İnşaat
4.7
•
Ulaşım ve Haberleşme
8.4
•
Kamu Hizmetleri
13.7
•
Diğer Hizmetler
41.4
5.2
26.3
Toplam
100.0
Kaynak : EconomisI Intelligence Uııll. 4''' Oııarler 1997
Slovak
ekonomisine
arz
cephesinden
bakıldığmda
hizmetlerin en dinamik sektörü oluşturduğu gözlenmektedir. 1989
yılmda hizmetlerin GSYİH içindeki payı % 32 iken, 1996 yılmda bu
oran % 55'e yükselmiştir. Endüstrinin payı ise 1989 yılında % 49
iken, 1996 yılında % 26'ya düşmüştür. Diğer sektörlerin (tarım,
müteahhitlik) G S M H y a katkısı 1996 yılında % lO'a gerilemişltir.
Ülke, gelişen ekonomisi ve istikrarlı göstergeleri nedeni ile
yabancı piyasalardan kredi bulmakta zorlanmam akta, hatta geçiş
döneminde bulunan ülkeler içerisinde en yüksek kredi notuna sahip
üç ülke arasmda değerlendirilmektedir.
22
n
Fiyatlar ve Tüketim
1991 yılında fiyatların % 90'ı libere edilmiş, ancak enerji
fiyatları,
kiralar
ve toplu
taşıma
ücretleri
üzerindeki
kontrol
sürmüştür. Bu duruma rağmen, 1 Nisan 1996'da yürürlüğe konulan
Fiyat
Kanunu,
değerlendirilen
Maliye
Bakanlığına,
olağanüstü
durumlarda, fiyatlar üzerinde düzenleme
olarak
yapma
yetkisi tanımaktadır. Yasanın, Maliye Bakanlığı tarafından fiyatların
düzenlenmesinde
geniş
kapsamlı
olarak
hiçbir
zaman
uygulanmamış olması piyasalardaki istikrarın müdahale olmadan da
sağlanabileceğini göstermektedir.
T A B L O - 10
GSYİHNİN TÜKETİM GRUPLARINA
GÖRE DAĞILIMI
(19 9 6)
Toplam (%)
•
Özel Tüketim
49.3
•
Hükümet Tüketimi
23.7
•
Toplam Sabit Yatırımlar
38.1
•
\1al ve Hizmet İhracatı
57.4
•
IVlal ve Hizmet İthalatı
- 68.4
Toplam
100.0
Kaynuk : F.coın>ınisl lıılelli^^ence Uııil. 4''' Oııarıer 1997
İzlenen sıkı para politikası sayesinde 1993 yılında % 23.2
oranında
artan
tüketici
fiyatları
bu tarihten
itibaren
düşmeye
başlamış, 1994 yılında % 13.4, 1995 yılında % 9.9 oranlarına
gerilemiştir. 1996 yıhnda % 5.8, 1997 yılında ise % 6.4 olarak
gerçekleşmiştir. 1994 yılı sonuna kadar sıkı para politikası izleyen
Slovak Ulusal Bankası, 1995 yılında bu politikasını
hafifletmiş,
ancak 1996 yılı ortalarından itibaren yeniden eski politikasına dönüş
yapmıştır. Parasal gelişmeler, banka kredisi kullanımında gözle
gömlür bir artış yaratmış, bu ise para arzının artışının en önemli
nedenini oluşturmuştur. Slovak Ulusal Bankası, 1996 yıh Haziran
ayından itibaren para arzını azaltmak amacıyla çeşitli
önlemler
almaya başlamıştır.
İstihdam
Geçiş döneminde ekonomik faaliyetlerdeki azalmaya paralel
olarak işsizlik oranında önemli artışlar yaşanmıiştır. İşsizlik oranı
bölgeler arasmda farklılık göstermesine rağmen, ülke genelinde
1995 yılı sonunda % 13.1 olarak gerçekleşmiş, 1996 yılı sonunda
ise işsizlik oranı % 12.8'e gerilemiştir. 1997 yılında da % 11.6
olarak gerçekleşmiştir. Özel sektör 1995 yılında toplam istihdamın
% 50'sini sağlamıştır.
TABLO-11
İŞGÜCÜ İSTİHDAMI
(Bin Kişi)
1992
1 993
1 994
19 95
2.175
2.118
2.096
2.138
° Tarım, Ormancılık
&Balıkçılık
288
225
240
234
° İmalat, Madencilik
626
601
589
607
^ İnşaat
198
174
159
158
1.063
1.118
1.108
1.139
Toplam İstilıdam
° Hizmetler
İşsiz Sayısı
260
368 •
371
333
° İşsizlik Oranı (%)
10.4
14.4
14.8
13.1
Kaynak : Economist Intelligence Unit. Coımtıy Profile 1997-98
Hükümet Bütçesi
1994 ve
1996 yıllan arasında Slovakya sıkı bir maliye
politikası izlemiş, bunun sonucu olarak düşük bütçe açıkları ortaya
çıkmıştır.
1995 yılında Gayri Safı Yurt İçi Hasıla'nm % 48'i bütçe
gelirleri ile sağlanarak O E C D standartlarına ulaşılmıştır.
1996
yılında 8 milyon Slovak Komna'sı açık veren bütçe 1997 yılında ise
37
milyon
Slovak
Komna'sı
açık
vermiştir.
1997
hesaplanan açık, borç geri ödemelerini de kapsamaktadır.
yılı
için
DÖVİZ
Kuru
Döviz kurundaki istikrarlılık da kaydedilmesi gereken bir
noktadır.
Üç yıldan
fazla
bir süredir konveıtibl
olan
Slovak
Korunası dengeli bir seyir izlemektedir.
TABLO-12
DOVIZ KURU
1995
1 996
1997
1998
a ABD Doları
29,57
31,895
34,782
34,003
° Alman Markı
20,65
20,514
19,398
19,313
2,93
2,917
2,758
2,745
100,47
99,557
93,998
93,693
° Çek Kronu
1,11
1,168
1,004
1,065
° Fransız Frangı
6,03
6,080
5,798
5,759
° İngiliz Poundu
46,01
53,896
57,842
55,472
^ İsviçre Frangı
25,65
23,615
23,913
23,190
° İtalyan Lireti (1000)
18,66
20,872
19,743
19,580
° Japon Yeni (100)
28,83
27,500
26,848
25,048
Kanada Doları
21,77
23,305
24,152
23,434
° Avusturya Şilini
° Belçika Frangı (100)
Kaynak : Weh Page of Natiomd Bank of Slovakia.
25.5.1998
ÖZELLEŞTIRME
Kasım
1989'dan
itibaren
Çekoslovakya'da
piyasa
ekonomisine geçiş yönünde programlar uygulanmaya başlanmıştır.
1994 yılında özel sektör Gayri Safi Milli Hasıla'nın % 58'ini
oluştumrken aynı oran 1995 yılında % 65'e yükselmiştir.
1995
yılında
iken
özel
sektömn
sanayi
üretimindeki
payı
%
64
müteahhitlik faaliyetlerinde % 80 oranında gerçekleşmiştir.
Devlet mülklerinin satılması iki aşamalı özelleştirme
gerçekleştirilmeye
ortalarında
çalışılmıştır.
biten
birinci
Mayıs
etap
1992'de
başlayıp
Çekoslovakya
ile
1993
zamanında
yürütülmüştür. Sözü edilen aşama Slovak Cumhuriyeti'nde değeri
166
milyar
Komna'yı
bulan
750
şirketin
özelleştirilmesini
hedeflemiş ve kupona dayalı toplu özelleştirme yolu ile 503
flmıada
80 milyar Koruna değerinde aktifler özelleştirilerek Çek ve Slovak
Cumhuriyeti'nde 8.5 milyon kişi hissedar olmuştur.
Slovak
Cumhuriyeti,
Çek
Cumhuriyeti'nin
özelleştirme
modelini temel alan ve 200 büyük firmayı kapsayan özelleştirmenin
ikinci etabını (ikinci dalga kupon özelleştirmesi)
uygulamaya
koymuş,
özelleştirmede
hangi
1994
sonunda
metodun
hükümetin
seçilmesi
1994 yılında
değişmesi
konusunda
ile
karar
verilemediği için geciktirilmiştir.
Yeni
ortalarında
hükümetin
ana
hatları
özelleştirme
ile
ortaya
programı
çıkmıştır.
1995
Hükümet
yılının
1991
Özelleştirme Kanunu'nda değişiklik yaparak Ulusal Mülkiyet Fonu
bonolarının kullanılması yoluyla özelleştirme ve uygulama yolunu
seçmiştir.
a
27°
Yeni kanuna göre 3.5 milyon kupon sahibi, Ulusal Mülkiyet
Fonu tarafmdan düzenlenen ve garanti edilen nominal değeri 10.000
Slovak Komna'sı olan 5 yıl vadeli bonolar almışlardn.
Bono
sahipleri vadeye
veya
kadar bekleme
veya fon portföyündeki
çalıştıkları fırmanm hisselerini alma şeklinde ellerindeki bonoları
kullanabileceklerdir. 1995 ve 1996 yıllarında özelleştirmenin çoğu
direk satış şeklinde yapılmıştır. 1995 yılında 68.2 milyar Koruna
değerinde devlet aktifi özelleştirilmiştir.
İkinci dalga özelleştirme ile toplam değeri 4.9 milyar dolar
olan 1084 devlet şirketi özelleştirilmiştir. 144 firmayı
kapsayan
üçüncü dalga özelleştirme 1996 yılından itibaren başlamış ve halen
devam
etmektedir.
geliştirme,
Bu
eğitim,
belirtilmektedir.
sağlık
Yeni
telekomünikasyon,
son dalga özelleştirmede
gibi
çıkarılan
savunma,
alanlara
yasa,
kimya
ağırlık
ayrıca,
gibi
araştırma
ve
verileceği
gaz,
stratejik
elektrik,
olarak
değerlendirilen devlet şirketlerinin özelleştirilmesini yasaklamıştır.
En büyük dört fmansal kummun (üç banka ve bir sigorta şirketi)
özelleştirilmesi ise henüz gerçekleştirilmemiştir.
Hükümetin
bankalar
üzerinde
kontrolünü
sürdürdüğü,
devletin kamu finansmanı için banka kaynaklarına başvurduğu ve
yatırımlar için izlenen yüksek faiz politikasının özel
sektömn
yakınmalarına neden olduğu gözlenmektedir.
Ayrıca, özelleştirme politikasında hükümete yakm k u m m ve
şahıslara öncelik verildiği ve ülkeye yabancı sermaye
girişinin
engellendiği, bunun da Slovak ekonomisinin yeniden yapılanma
sürecini aksattığı dile getirilmektedir. Hükümetin, dış kaynaklar
yerine
kendi
öz
kaynaklarını
kullanarak
kalkınma
sürecini
gerçekleştirmek istemesi ve yabancı sermayeye yeterince açılmayışı
eleştirilerin odak noktasını teşkil etmektedir.
YABANCI YATIRIMLAR
1995 yılı sonu rakamlarına göre Slovakya'ya yapılan yabancı
yatırımların
değeri
732,9 milyon
dolara erişmiştir.
Sözkonusu
yatırımların % 60'ı Bratislava'da yer alan 3.850 fıiTnaya yapılmıştır.
Yabancı yatırımı çeken ikinci önemli bölge Prievidza olup 30.3
milyon dolar değerinde yatırım yapılmıştır. 1994 yılında Almanya
en çok yatırım yapan ülke olmuştur. Avusturya, Çek Cumhuriyeti,
A B D ve Fransa ise Almanya'yı takip eden ülkelerdir.
Sözkonusu ülkelerin doğmdan yabancı yatırımlar içindeki
payı % 80'dir. Yabancı yatırımların yarıya yakım (% 43.4) imalat
sektömnde
olup,
ticaret
(%32.4),
mali
sektör
(%
15.7)
ve
gayrimenkul (% 5) takip eden sektörlerdir. Bratislava'da kumlan
Bank
Austria,
Çek
Komercni
Banka
ve
Citibank
yabancı
toplam
yabancı
yatırımcıları çeken bir faktör olmuştur.
1997 yılı
sonu itibariyle
Slovakya'daki
semiaye yatırımı ] milyar dolara yükselmiş bulunmaktadır. Dış
sermaye çevrelerinin ekonomiye duydukları güven tedricen artmış
olmakla birlikte, yine de diğer MDAÜ'ne kıyasla daha
seviyededir. Bunda siyasi konjonktürün
düşük
de rolü bulunduğu bir
gerçektir. Halen, yabancı sennaye ortaklığıyla kurulmuş
9.717
fınnamn bulunduğu Slovakya'da yatırım yapan ülkeler arasında en
yüksek paya sahip olanlar sırasıyla; Avustuıya (179 milyon dolar),
Almanya (163 milyon dolar), Çek Cumhuriyeti (126 milyon dolar),
A B D (83 milyon dolar), İngiltere (51 milyon dolar), Hollanda (47
milyon dolar) ve Fransa (43 miyon dolar)'dır. Yabancı sermaye
yatırımları
en
sektörlerinde
fazla
olup
yoğunlaşmaktadır.
sanayi, ticaret,
ağırlıklı
bir
bankacılık
şekilde
ve
Bratislava
sigortacılık
yöresinde
Ayrıca, özel sektörün ekonominin her alanındaki payı da
giderek büyümektedir.
Halen sanayi üretiminin % 72,8'i, inşaat
sektör ünün % 81.8'i, perakende satışların % 95.8'i ve karayolu kargo
taşımacılığının % 82.7'si özel sektöre aittir. Öte yandan, yabancı
sermaye ortaklığıyla kurulmuş şirketlerin % 95.5'i de özel şirket
statüsündedir.
T
EN
A B LO"
13
SLOVAKYA'DAKI
B Ü Y Ü K Y A B A N C I YATıRıMLAR
( BİN S K K )
Ülke
Tcsco Stores SR, a.s.
İngiltere
Sektör
Ticaret
Yatmm Tutan
1000000-2000000
(perakende
satış)
Volkswagen Bratislava,
Almanya
Taşıt
1000000-2000000
Norveç,
Metalürji
500000-1000000
spoL s.r.o.
Slovalco, a.s.
İngiltere
Rhone-Poulenc/Chemlon a.s.
Fransa
Kimyasallar
500000-1000000
Novackc Chemicke Zavody, a.s.
Çek
Kimyasallar
500000-1000000
Alkolsüz
500000-1000000
Cumhuriyeti
Coca-Cola Amatil Slovakia, s.r.o.
Hollanda
İçecekler
Hypo Bank Slovakia, a.s.
Almanya
Bankacılık
500000-1000000
Ö M V Slovensko, s.r.o.
Avusturya
Akanakiî
500000-1000000
Tatransky Permon a.s«
Çek
Hotel
500000-1000000
Cumhuriyeti
Credit Lvonnais Bank Slovakia a.s.
Fransa
Bankacılık
500000-1000000
Citibank (Slovakia) a.s.
ABD
Bankacılık
500000-1000000
Bank Austria (SR) a.s.
Avusturya
Bankacılık
500000-1000000
Komcrcni Banka Bratislava a.s.
Çek
Bankacılık
500000-1000000
Cumhuriyeti
Shell Slovakia, s.r.o.
İngiltere
Akaryakıt
100000-500000
Fermas, spol. s,r,o.
Almanya
Eczacılık
100000-500000
Henkel Palma spol, s.r.o.
AvTisturva
Deterjan
100000-500000
Mölnlycke spol. s.r.o.
İsveç
Kağıt
100000-500000
Wicnerberger-Slovanske
Avusturya
Tuğla
100000-500000
Almanya,
Bankacılık
100000-500000
tehelne spol. s.r.o.
Prva Stavebna Sporitelna a.s.
Avusturya
Samsung-Calex spol. s.r.o.
(jüney Kore
Ev Aletleri
100000-500000
Pepsi-Cola SR, s.r.o.
Hollanda
Alkolsüz
100000-500000
İçecekler
L'udova Banka, Akciova spolocnost
Avusturya
Bankacılık
100000-500000
Kablo Bratislava spol. s.r.o.
Avoısturya
Kablo
100000-500000
Creditanstalt, a.s.
Avusturya
Bankacılık
100000-500000
Euro Tel Bratislava s.r.o.
Hollanda
Telekomüni
100000-500000
asvon
Eduscho spol. s.r.o.
Avusturya
Ticaret
100000-500000
Feroscrvis a.s.
Çek
Ticaret
100000-500000
Avusturya
Bankacılık
100000-500000
Kerametal, akciova spolocnost
Almanya
Ticaret
100000-500000
Sachs Trnava, spol. s.r.o.
Almanya
Oto Parçalaı
100000-500000
Hoechst-Biotika, spol. s.r.o.
Almanya
Eczacılık
100000-500000
Li az Velky Krtis, spol. s.r.o.
Çek
Oto Parçalaı
100000-500000
Ticaret
100000-500000
Cumhuriyeti
Stavebna sporitelna VUB_Wüstenro
a.s.
Cumhuriyeti
Ferona Kosice, a.s.
Çek
Cumhuriyeti
Polnobanka, a,s.
İngiltere
Bankacılık
100000-500000
Liaz Zvolen, spol. s.r.o.
Çek
Otomobiller
100000-500000
Cumhuriyeti
Kaynak : Analysis of Foreign Investment Inflow in the Slovak Republic, SNAZIR a.s.
YATIRIM OLANAKLARI
Yabancı Yatırım ve Kalkınma için Slovak Ulusal Birliği
(SNAZIR) yabancı yatırımı teşvik etmek için bilgi sağlamakta ve
yatırım olanaklarını yayınlamaktadır.
Aşağıda
yabancı
sermaye
yatırımlarında
önem
verilen
sektörler belirtilmektedir.
° Gaz ve petrol boru hatları ve depoları
kurulması
ve
modernizasyonu,
° Gabcikova ve Zilna'da barajlar, su rezeı*vuarları, petrol ve
enerji kompleksleri yapımı, nükleer enerji istasyonlarının
yeniden
yapılanması
ve
tamamlanması,
Slovakya
ve
Avustuıya arasında yüksek voltajlı enerji güç sistemlerinin
kuralması.
° Ulaşım ve telekomünikasyon altyapısı. Bratislava-ZilinaTatıy, Bratislava-Banska Bystrica, Çek sınırı - TrencinPoprad-Kosice-Ukrayna sınırı, Avustuıya sınırı-Bratislava,
TiTiava-Nitra-Z volen
geliştirilmesi,
karayollarının
tamamlanması
Bratislava havaalanının
ve
modernizasyonu.
Tuna nehrinde su ulaşımının gelişmesi, digital
telefon
sistemi,
° Turizm
sektömn ün
gelişimi,
sağlık
ve
kış
sporları
merkezlerinin geliştirilmesi,
° Yapı
malzemeleri
üretiminde;
Slikat
prefabrikasyonu,
tuğla yapımı, taş kesme, seramik, kiremit üretimi,
° Metalürji sektöründe; Alüminyum üretiminin ve demirkok gazı desülfırizasyonunun modernleştirilmesi.
° Madencilikte, nıagnezit sanayinin gelişimi, özel seramik
üretimi,
yeni
tuz
çıkarma
ve
işleme
fabrikalarının
kurulması,
° Metal mühendisliği dallarmda; piston makinaları, hidrolik,
motorlu araç aksesuarları, uçak ekipmanı, kamyon
ve
aksesuarları, cihaz kutuları üretiminde,
° Elektıik
mühendisliği
dallarında,
kondüktör,
insulatör,
elektrik transformatörleri, tıbbi elektrik ekipmanı, enerji
dağıtım aletleri, ölçü aletleri üretiminde,
° Kimya
sanayhıde;
Petrol
rafinesi
ve işlemesi,
petrol
ürünlerinin imalatı, klorin kimyasının geliştirilmesi,
° Hafif
sanayide;
(elektronik
örme,
Tekstil
sektömnün
otomatik
modernizasyonu
dokuma),
deri
üretimi
(boyama, kurutmak, yumuşatma), ayakkabı üretimi (lüks
marka ayakkabılar, spor ayakkabılar), cam yapımı,
° İnşaat
sanayinde:
Hastane,
konut,
enerji
ve
ısıtma
sistemleri,
° Tarımda; Az verimli toprağı işleme, çevresel faktörleri
gözönüne
alarak
tarımsal
üretimin
modernizasyonu,
bioteknolojinin sunulması, hayvancılık gelişimi,
° Yiyecek sektöründe; Süt üılinleri üretiminin geliştirilmesi,
şeker üretimi, et işleme ve kümesçilik (dondurulması ve
paketlenmesi), meyve suyu üretimi.
1995 yılı sonu itibariyle Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası
(EBRD) Slovakyada değeri 359 milyon EÇU'yu bulan 13 projeye
finansman sağlamayı kabul etmiştir.
1
1
AVRUPA İMAR VE K A L K I N M A BANKASİ (EBRD) TARAFINDAN
F İ N A N S M A N L A R I N A KATKİ S A Ğ L A N A N BAZI P R O J E L E R
EBRD
Proje
Saj^lanan
Finansman
Proje
Değeri
42 milyon S
Eurote! Bratislava: Cep telefonu
sistemi ve Iıabcrieşıne dalında
network gelişim
Telekomü­
nikasyon
8 Milyon $
Slovak
Tcfecorriîîiyiîications:
Telekomünikasyon
sisteminin
genişletilmesi ve modernizasyonu
Telekom
44 milyon ECU 227 milyon
International Road Corridor:
Slovak} a'yı Avrupa'ya bağlayan
yol ağnun ulusal ve uluslararası
geçiş trafiğinin sağlanması
Ulaştırma
Sîoveca: Ethoxylation
kurulması
Kimya
fabrikası
ECU
15 milyon ECU 41.6 milyon
ECU
15 milyon DM
28.1 milyon
DM.
Slovnaft: Benzin istasyon ağını
genişletmek ve çağdaşlaştırmak
Petrol
30 milyon DM
Pol'nobanka: Bankanın % 20
hissesini alan EBRD bankanın
gıda \ e
içecek
sektöründeki
firmalara fon sağlamasının temini
F inan s
15 milyon ECU
Istrobanka
Credit
Line:
Bankanın kauçuk, cam ^c kağıt
sanayi, ağaç ve çevre programları
ile
ilgili
projelerine
destek
sağlamak
Finans
30 milyon DM
Sk)Yalco: Ülkenin tek entegre
alüminyum fabrikasında eritme
projesi ile çevrede oluşan hasarın
önlenmesi
Alüınin>xım
110 milyon S
Slovak Post-Prtvatisation Fund:
Fondan
yararlanan
finualann
özelleştirilmesine yardım edilmesi
30 milyon ECU
o
34
a
2.2. B A Ş L ı C A S E K T Ö R L E R
KIMYA SANAYI
Kimya
sanayi
uzun
ve
köklü
ekonomisinin önemli sektörlerinden olup
geçmişi
ile
Slovak
1994 yılmda yaşadığı
durgunluktan çıkmıştn*. Kullandığından daha çok kimyasal ürün
imal eden ülke Rusya ve Ukrayna gibi yeni pazarlara açılarak
ihracatını
aittıiTnayı
hedeflemektedir.
Slovakya
ayrıca
kimya
fabrikalarının modernizasyonu, çevreye uyumlu olması ve araştırma
bölümlerinin oluşturulması yönünde geniş bir yatırım
programı
başlatmıştır.
Slovnaft, N C H Z ve Duslo başta olmak üzere ülkede 30
önemli kimya şirketi vardır. 1995 yılı itibariyle sanayi üretiminin
% 20'sini oluştıuan kimya sektöm Alman Hoechst, Degussa, Henkel
ve Fransız Rhone Poulenc gibi ortak yatırımları şimdiden ülkeye
çekmeyi başarmıştır. Kimyasal iplik üretimi, boyama mateiyalleri,
kauçuk sektöm, plastik üretimi ve işlemesi, ham petrol işleme,
petrokimya, organik ve inorganik kimyasallar sektömn önemli alt
dallarıdır.
MADENCILIK
Slovakya'da
çok
sayıda
maden
çıkarılmaktadır.
Ancak
bunlardan demir cevheri, alüminyum ve bakır dışındakiler oldukça
sınırlı miktarda üretilmektedir. Ülkede kurşun, çinko, cıva, asbest,
kalay, antimon madeni, altın, gümüş, cıva, magnezit, tuz, seramik,
bentonite, kömür, doğal gaz madenleri de işletilmektedir.
TABLO-14
SLOVAKYA MADEN ÜRETİMİ
( Bin T o n )
1991
1992
1 9 93*
66.3
40.0
39.7
40.0
39.7
a Bakır
25.3
25.0
29.2
23.0
23.0
•
Civa
75.0
60.0
50.0
50.0
50.0
•
Çinko
' 7.8
6.2
0
0
0
•
Demir
] .627
1.414
1.092
1.021
1.046
a
Alüminyum
1 994
1995
* 1993yılına kadar olan değerler Çekoslovak} a'ya aittir.
Kaynak ı Economist Intelligence Unit. CowiUy Profile 1997-98
ENERJİ SEKTÖRÜ
Slovakya'da kişi başına düşen enerji sanayileşmiş ülkelerin
üzerinde bulunmaktadır. Ülkenin önemli enerji kaynaklarmı, toplam
enerji ihtiyacının % 25'ini karşılayan, linyit kömürü ve hidroelektıik
santraller oluşturmaktadır.
T A B L O - 15
AKARYAKIT VE ELEKTRİK ÜRETİMİ
1991
1992
1993*
1994
1995
71.5
61.5
66.5
67.2
74.2
314
277
264
288
349
4.1
3.5
3.0
_
-
2.1
2.0
1.9
1.7
1.9
22.7
22.3
24.4
24.7
25.9
Termal
9.2
8.8
8.6
8.0
9.2
°
Nükleer
11.7
11.1
11.9
12.1
11.5
°
Hidrolik
1.9
2.4
3.9
4.6
5.2
°
Ham Petrol
(Bin Ton)
° Doğal Gaz
(Milyon m^)
° Linyit
(Milyon Ton)
° Kok Kömürü
(Milyon ton)
D Elektrik (Milyar
kWh)
1993yıhna kadar olan değerler Çekoslovakya'ya
aittir.
Kaynak : Fxonomist Intelligence Unit, Country Profile 1997-98
Enerji
ihtiyacının
karşılanması
amacıyla
Çek
Cumlıuriyeti'nden önemli ölçüde kömür ithal edilmektedir.
Toplam elektrik üretiminin % 50'sinden fazlası
nükleer
enerji santralleri tarafından yaratılmaktadır. Slovakya'nın nükleer
enerji programı kayda değerdir.
Slovakya ihtiyacı olan doğal gazın % 5'ini üretmekte gerisini
Rusya'dan ithal etmektedir. Petrolde de tamamen Rusya'dan ithalata
bağımlıdır. Enerji ihtiyacının da % 28'ini karşılamaktadır. Kömür
madenciliği, doğal gaz, ham petrol dağıtımı, temini ve taşımacılığı
bu sektömn başlıca faaliyetleridir.
İMALAT SEKTÖRÜ
Komünizm döneminde gelişmesi büyük ölçüde desteklenen
ağn° sanayinin çelik gibi sektörleri bölünmenin ardmdan batıda yeni
pazarlar bulmada zorlanmasalarda birçok fabrika geleceğe fazla
umutla
bakamamaktadır.
sanayinin
daha
çok
Yapısal
silahlanmaya
değişim,
dayanması
Slovakya'da
ağır
nedeniyle
Çek
Cumhuriyeti'ne göre daha zorlu yaşanmaktadır. Buna rağmen işgücü
yoğun sektörler. Doğu Avrupa'nın en düşük işçi ücretlerine sahip
olan ülkede, rekabet güçlerini korumaktadırlar.
Mekanik mühendislik toplam sanayi üretiminin %
17'sini
oluşturmaktadır. İmal edilen üılinler tüketim mallarından fabrika
inşası ve montaj hattı gibi büyük çaplı yatırım faaliyetlerine kadar
değişmektedir. Otomotiv yapımı, alet yapımı ve ağır makine üretimi
gelişmiş düzeydedir.
Diğer taraftan, Doğu Avrupa'nın en modem tesislerine sahip
olan demir-çelik endüstrisi geçiş dönemi zorluklarına rağmen üretim
miktarını arttı mı ıştır. Bu endüstrinin ürünlerinin kalitesi Avrupa
standartlarını
karşılarken,
fıyat-maliyet
avantajlarmı
da
korumaktadır. Bu nedenle, Kosice çelik fabrikası Slovakya'nm en
büyük ihracatçısı konumuna gelmiştir. 1995 yılında Slovakya mal
ihracatının % I6.3'ünü demir ve çelik üranleri oluşturmuştur.
Ülkede yılda 4.8 milyon ton ham çelik işlenerek levha, külçe,
şerit ve kaynaklı bomlara dönüştüılilmektedir. Binek otomobil ve
tıbbi malzeme gibi hassas alet yapımında da etkindirler.
Elektrik mühendisliği dalları ise sanayi üretiminin % 7.4'ünü
oluşturmaktadır. Önemli alt dallar telekomünikasyon,
bilgisayar,
otomasyon, laboratuvar teknolojisi, kablo, transformatör,
aletleri ve elektrikli makinalardır.
montaj
İNŞAAT
Eski rejim döneminde tamamen devlet kontrolü altmda olan
inşaat sektöründe 1992'de başlayan canlanma ile sektörde büyüme
kaydedilmeye başlanmıştn*. 1995 yılmda inşaat sektöründe, 51,5
milyar Slovak Korunası değerinde üretim gerçekleştirilirken, 1996
yılmda bu değer 62 milyar Slovak Komnası'na yükselmiştir. Aynı
şekilde özel sektörün payıda hızla artmıştır.
Sektörde özellikle prefabrik yapı, tuğla yapımı ve taş kesme,
baca, seramik, fayans, pano üretiminde fırsatlar mevcuttur.
T A B L O - 16
SLOVAKYA INŞAAT ÜRETIMI
1993
1994
1995
1996
1997
(6 aylık)
44.3
45.8
51.5
62.0
31.3
23.6
34.0
42.2
51.6
25.6
53.2
74.2
81.8
83.2
82.0
inşaat Üretimi
(milyar SKK)
Özel Sektör
Şirketlerinin Üretimi
(milyar SKK)
Toplam İnşaat
Üretiminde Özel
Sektörün Payı (%)
Kavnak: SNAZIR. a.s.
TARıM
1 Ocak 1992 tarihi itibari^/le tarım sektöründe temel üretim
birimi olan 827 adet birleşmiş tarımsal kooperatif yanında ülkede 58
adet devlet çiftliği bukuımaktadır. Her iki üretim birimi tarafından
Slovak topraklarının % 92.7'si işlenmektedir. Anılan
çiftliklerin
bazıları bölünüp daha küçük parçalara ayrılmış olmasına rağmen,
tarımda sosyalist dönemlerden kalan sistem sürdürülmekte, bireyler
tarafından işletilen çilflıkler belirli bir oranı aşamamaktadır.
Tarım eski komünist sistemde devlet taralından
ediliyordu.
I992'de
bu
sübvansiyonlar
sübvanse
kesilmiştir.
Fiyat
liberizasyonu ve ekonomik reformlar gıda fiyatlarında düşüşe yol
açmıştır ve çiftçileri mali sıkıntılara sürüklemiştir.
Geçiş dönemi boyunca tarım sektörünün GSMH
içindeki
payı giderek azalmıştır. 1991 yılında % 12.6 olan bu oran 1995
yılında % 8'e düşmüştür. Toplam tarımsal üretim 1989-1993 yılları
arasında önemli oranda düşmesine rağmen 1994 yılından itibaren
artmaya başlamıştır.
Tarım
sektöründe
başlıca
ihraç
ürünleri
buğday, patates ve şeker pancarı yer almaktadır.
arasında
arpa.
T A B L O - 17
SLOVAKYA TARIMSAL ÜRETİMİ
( B i n Ton )
1991
1992
1993
1994
1995
Hububat
4.004
3.552
3.152
3.700
3.490
°
Buğday
2.124
1.697
1.528
2.145
1.938
° Çavdar
131
76
69
96
89
° Arpa
960
1.038
674
874
794
° Mısır
711
676
674
521
597
1.501
1.326
1.107
1.110
1.175
669
658
857
399
441
Şekerpancarı
Patates
Kaynak : Economist Imelligence Unit, 1997-98 CounUy Profile
T A B L O - 18
S L O V A K Y A CANLI H A Y V A N SAYISI
( Bin Baş )
1991
Sığır
1992
1993
Î994
1995
1.397
1.182
993
916
929
501
429
386
359
355
Domuz
2.428
2.269
2.179
2.037
2.076
Koyun
531
572
411
397
428
13.866
13.267
12.234
14.246
13.382
°
Süt İneği
Kümes
Hayvanları
Kaynak : Ecoııoınisl Intelligence Unil. 1997-98 Counfry Pro/île
1996 yılında sığır ve domuz üretiminde bir azalma gözlenmiş
ve sığır sayısı 892 OOO'e, domuz üretimi ise 1 985 OOO'e düşmüştür.
Kümes hayvanları
üretiminde ise artış kaydedilmiş ve
14 147 OOO'e ulaşmıştır.
sayıları
1997 yılı Haziran sonu itibariyle de
857 000 sığır. 1 871 000 domuz ve 14 728 000 kümes hayvanı
olduğu saptanmıştır.
ULAŞIM SEKTORU
1995 sonu itibariyle Slovakya, 17.889 k m otoban ve karayolu
ile
3.665
km
demiryoluna
sahiptir.
Hükümet,
Slovakya'nm
Avrupa'ya bağlanması için ulaşnn imkanlarına öncelik tanımaktadır.
T A B L O - 19
ULAŞIM
1992
19 93
1994
1995
Karayolları
° Uzunluğu (km)
17.880
17.865
17.889
17.889
Otoyollar (kın)
198
198
198
198
994
994
1016
° Araç Sayısı (bin)
De m iry olları
° Uzunluğu (km)
" Yolcu Sayısı (bin)
i
3.661
3.661
3.665
107
87
99
89
76
64
58
61
3.66
° Kargo (milyon ton)
Kaynak : Eronnmisi Iniclligcncc ivil.
199~''W Coııııny Profile
Slovakya'nın kara ve demiryolları gerek ülke içindeki ağ,
gerekse Batı ve Doğu Avrupa yerleşim birimlerine olan erişimi ile
oldukça
gelişmiştir.
Karadeniz'e
ve Batı
avantajına sahiptir.
Slovakya
Avrupa
ayrıca
su yolu
Tuna
nehri
sistemlerine
vasıtasıyla
bağlı
olma
TURIZM
Tatra'lardaki
kış
sporları
ve
dağcılık
merkezleru
cıımhunyetin dört bir yanına dağıhnış kaphca ve ıhcalaı; koruma
altına alınmış tarihsel kentler ve geleneksel halk sanatı şenliklerinin
düzenlendiği köyler Slovakya'ya çok sayıda turist çekmektedir.
1995 yılı Ocak - Eylül döneminde ülkeyi ziyaret eden turist
sayısı 21 milyon olmuştur. Slovakya'nın 1996 yılı turizm gelirleri
672.8 milyon dolar olup, bu rakam 1995 yılına (620 milyon dolar)
oranla % 8.5'lik bir artış göstermiştir.
Otel, restaurant. sağlık kulüpleri, catering, fastfood
gibi
turizm ile ilgili sektörlerde yatırım olanakları mevcuttur.
BANKACILIK
1990'da iki aşamalı bankacılık sistemi sona ermiş ve Şubat
1992'de
bankacılıkla
ilgili
kanunlar
yürürlüğe
girmiştir.
Ocak
1993'de Merkez Bankası kurulmuştur.
1995 yılı sonu itibariyle 9 yabancı banka şubesi dahil olmak
üzere ülkede faaliyet gösteren 29 banka mevcuttur. Şubat 1996'da
yürürlüğe giren yeni bankacılık rejimi, bankaların sermaye yeterlilik
oranını % 6.25'den % 8'e yükseltmiştir.
3.
DIŞ T İ C A R E T
3.1. GENEL OLARAK DIŞ TICARET
T A B L O - 20
SLOVAKYA DIŞ TİCARET!
( Milyon A B D D o l a n )
İhracat
İthalat
Denge
Hacim
1989
10.770
-10.776
21.546
-6
Î990
9.052
-9.815
18.867
-763
1991
7.921
-7.080
15.001
841
1992
8.770
-10.371
19.141
-1.601
1993*
5.452
-6.365
11.817
-912
1994
6.743
-6.634
13.377
109
1995
8.591
-8.820
17.411
-229
1996
8.824
-11.106
19.930
-2.282
1997
8.950
-10.475
19.425
-1.525
* 1993yılımı kadar olan değerler eski Çekoslovakya'ya
aittir.
Kaynak : Ecoıumıist Intelligence Unit. I''' Quarler 1998
Slovakya'nın dış ticaretinde sosyalist rejimin sona ermesiyle
piyasa ekonomisinin hakim olduğu ülkelerle ticarete doğru bir
kayma gözlemlenmektedir. 1989 yılında batı ile yapılan ticaret payı
% 37 iken, 1992 yılında aynı oran % 66'ya yükselmiştir.
Dış ticaret sürekli artış eğilimi gösteren iç taleple birlikte,
1994 yılından itibaren Slovak ekonomik kalkınmasının süılikleyici
unsurlarından bir tanesi olmuştur. İki ülkenin ayrılmasından sonra
1994 yılında dış ticaret fazlası veren ülkede, 1995 yılında çok düşük
miktarda bir açık gerçekleşmiş,
1996 yılından itibaren
GSMH
büyümesi esas olarak yatırım ve hükümet harcamaları ile sağlanmış
olduğundan
bu yüzden
artan yatırım
ve hükümet
harcamaları
ithalatta önemli oranda artışa neden olmuş ve dış ticaret açığı
büyümüştür,
Slovakya'nm ihracatına yarı işlenmiş imalat ürünleri, makine
ve ekipman üılınleri hakimdir.
Slovakya
Cumhuriyeti'nin
birinci
ticaret
partneri
Çek
Cumhuriyeti olup onu Almanya, Avustuıya, İtalya, Macaristan,
Polonya ve Rusya takip etmektedir. Dış ticaretin ürün yapısı
incelendiğinde ise, 1996 yılında ithalatın % 35'ini makinalar ve
ulaştiîTna cihazlarının, %
17'sini ise ham petrolün
oluşturduğu
gözlenmektedir. İhracatın mal kompozisyonu incelendiğinde ise
% 39'luk payla ara malları ilk sırayı almakta, bunu makine ve
ulaştırma cihazları % 23'lük payla izlemektedir.
T A B L O - 21
SLOVAKYA'NIN İHRACAT YAPTIĞI
BAŞLICA ÜLKELER
(%)
1996
1997
•
Avrupa Birliği Ülkeleri
41.3
42.2
•
Çek Cumhuriyeti
30.6
26.7
a
Almanya
20.9
22.3
•
Avustuıya
6.0
7.4
•
İtalya
4.9
5.6
•
Polonya
4.8
5.5
•
Macaristan
4.6
4.7
•
Rusya Federasyonu
3.5
3.7
Ka>'nak : F.conomisı Iııle/ligeııce Unil. 4''' Quarter 1997
Slovakya'nın ilıraç ettiği başlıca ümnler demir ve çelik,
nükleer reaktör, fırın, makine, hassas mekanik aletler, plastik ve
plastik ürimler, otomobil, traktör, motosiklet aksesuarları, demir
çelik ürünleri, ses ve görüntü kayıt ekipmanı, kağıt, kereste, orman
ürünleri, hidrokarbon yakıtı, mineral yağlardır.
T A B L O - 22
SLOVAKYA'NIN MAL GRUPLARI İTİBARİYLE
DIŞ T İ C A R E T İ
( 1 997)
İhraca t
(Milyon
ABD Doları)
Gıda ve Canlı Hayvanlar
1t ha 1 at
(%)
(IVlilyon
ABD Dolan)
(% )
327
3.7
642
6.3
64
0.7
1 19
1.2
Hammaddeler
402
4.5
473
4.6
Akaryakıt Ürünleri
447
5.0
1.817
17,8
15
0.2
21
0.2
İçecekler ve Tütün
Hayvansal ve
Bitkisel Yağlar
Kimyasallar
ı.OÎ 1
1 1.4
1.255
12.3
Ara Mallar
3.072
34,7
1.543
15.1
lUaşını Ekipmanları
2.427
27.5
3.435
33.6
Çeşitli İmalat (Jrünleri
1.071
12.1
914
8.9
0.0
5
0.1
100.0
10.475
Makine ve
Diğerleri
TOPLAM
8.950
Kaynak : CESTAT Statisikal
Bu İlet in, f'^ (juancr ¡997
100.0
îhracat 1996 yılında % 2 oranında artmıştır. Slovakya'nın
birinci ticaret partneri (toplam ihracatı içinde % 30.6 pay) Çek
Cumhuriyeti'nde büyüyen iç talep ile Avrupa Birliği ülkeleri ile
artan ilişkiler ihracatı arttıran başlıca faktörlerdir. Mart
1994'de
ithalata konulan % 10 oranında vergi ve devalüe edilen Slovak
Koruna'sı ihracatın artması için alman diğer bir önlemlerdir.
1996 yılında dış ticaret dengesindeki bozulma, ekonomideki
bazı geçici bozukluklarla açıklansa da, Slovak dış ticaretindeki
yapısal
zayıflığı
yansıtmaktadır.
İhracat
sınırlı
sayıda
partner
üzerinde yoğunlaşan, birkaç büyük dış ticaret şirketi tarafından,
sınırlı bir üıiin yelpazesinde gerçekleştirilmektedir.
Slovakya'nın
temel ihracat kalemi olan ara malı ihracatı piyasalardaki gelişmelere
paralel olarak dalgalanma göstermektedir.
Ülke, 1994 yılında dış ticaret fazlası verirken 1995 ve 1996
yıllarında tekrar açık vermiştir. 1996 yılında toplam ihracat 8.8
milyar dolar iken, ithalat 11.1 milyar dolar olarak gerçekleşmiş ve
yaklaşık -2.3 milyar dolar değerinde ticaret açığı meydana gelmiştir.
Slovakya'nın ihracatında 1994-1995 yılları arasında yaşanan
ihracat patlaması ve 1996'daki yavaşlama Slovakya'nın ana ticaret
partnerlerinin ekonomik dummlarınm değişimi ile açıklanmaktadır.
Slovak
ihraç
ürünlerinin
kaynaklanmaktadır.
tutulan
ulusal
düşüklüğünden
Fiyat
para
rekabet
avantajı,
biriminden
kaynaklanmaktadır.
gücü
değeri
ve
fiyat
göreli
iş
gücü
avantajından
olarak
düşük
ücretlerinin
Slovakya ihracatta
sağladığı
karşılaştırmalı üstünlüğü korumak amacıyla esnek kur politikası ile
düşük ücret politikasını uygulamayı sürdürmektedir.
i 995 yılı ödemeler dengesi hesabının 3/4'ünü mal ticareti
oluşturmasına
rağmen,
hizmet
ticaretine
de
özel
önem
atfedilmektedir. Hizmet ticareti içindeki ulaştırma ve taşımacılık,
toplam hizmet gelirleri içinde % 26'lık payla ilk sırayı almaktadır.
Hizmet
sektörü
içinde
turizm
de
önemli
bir
paya
sahip
Slovakya
diğer
Doğu
bulunmaktadır.
İhracat
cephesinden
bakıldığında,
Avrupa ülkelerinde olduğu gibi mallarına olan talebin zayıflığından
ve
fiyatlarının
düşüklüğünden
kaynaklanan
baskı
ile
karşı
karşıyadır.
İthalat, 1995 yılından itibaren iç talepteki (özellikle enerji
ürünlerinde)
artışa
paralel
olarak
önemli
oranda
artmıştır.
Slovakya'nın ana enerji kaynağı olan Rusya sözkonusu açığın ana
sorumlusu olarak ortaya çıkmaktadır. Yeni inşa edilen Nochovce
nükleer santralı için
gerekli makine ve teçhizatın dışardan ithal
edilmesi de, artışın önemli nedenleri arasındadır.
Slovakya'nın ithal ettiği başlıca ümnler arasında makinalar ve
makina aksamı, ulaşım ekipmanları, petrol ve doğal gaz, tüketim
malları, kimyasallar, sanayi malları, gıda ürünleri ve ham maddeler
yer almaktadır.
Slovakya'nın ithalatı, 1996 yılı itibariyle 11.1 milyar dolar
olarak gerçekleşmiştir ve ithalat yaptığı başlıca ülkeler arasında
% 36.9 ile Avrupa Birliği ülkeleri, % 24.8 ile Çek Cumhuriyeti,
%
17.7 ile de eski Sovyetler Birliği ülkeleri yer
almaktadır.
% 14.7'lik oran ile Almanya, Avrupa Birliği ülkeleri arasında en
fazla paya sahip ülke olmuştur. Onu % 6 ile İtalya ve % 4.7 ile
Avustuıya takip etmektedir.
T A B L O - 23
SLOVAKYA'NIN İTHALAT YAPTIĞI
BAŞLICA ÜLKELER
(%)
1996
1997
•
Çek Cumhurîyetı
24.8
23.0
•
Almanya
14.7
15.1
•
Avusturya
4.7
4.7
•
İtalya
6.0
5.6
•
Polonya
2.5
2.8
•
Rusya Federasyonu
17.7
15.6
Kaynak : Economist imcili gence Uniî, 4'^' Ouarler 1997
Dış
sanayileşmiş
ticaretin
ülkelerin
coğrafi
payının
dağılımı
giderek
incelendiğinde
arttığı
batılı
gözlenmektedir.
Slovakya'nın toplam ihracatı içinde 1993 yılında % 30 paya sahip
olan Avrupa Birliği ülkeleri bu payını
1996 yılında %
36.9'a
yükseltmiştir. Aynı dönem içinde Slovakya'nın en önemli ticari
partneri olan Çek Cumhuriyeti'nin ihracat içindeki payı % 42'den
% 24.8'e düşmüştür. Gelişmekte olan ülkelerin bulunduğu son grup
ancak % ] 5'lik bir paya sahiptir.
= 5Í
T A B L O -
24
CEFTA i LKELERİ İTHALAT
GÖSTERGELERİ
( Milyon A B D D o l a n )
Cok Cumh.
Macaristan
Polonya
1995
25.265
15.466
29.050
9,492
8,820
1996
27.716
18.144
37,137
9,421
11,106
1997*
19.674-
15.099
30.159
6,932
7,805
" İ m / t ' / - . 1997yılının
Slovcnya
ilk 9 aylık dönemine
aittir.
Kaynak : CESTAT Suni sı kal Bıılleliıı. 3"' Ouarler
T A B L O -
Slovakya
¡997
25
TA ÜLKELERİ İHRACAT
GÖSTERGELERİ
( Milyon ABD Dolan )
Çek Cıımh.
Macaristan
Polonya
1995
21,657
12,867
22.895
8.316
8..S91
1996
21,907
15,704
24.440
8.310
8.824
1997*
I6,.M2
13..149
19.004
6.137
6.6.14
^ l crilcr, Ì997yıluıın
Slovcnya
ilk 9 aylık iUhıcnnne aiiiir.
KiU'iıak : CESTATSiatistical
Bullctin, 3"' Ouarler 1997
Slovakya
Slovakya'nın,
CEFTA
(Merkezi
Avrupa
Serbest
Ticaret
Antlaşınası-bkz. Sayfa ...) ülkeleri ile toplam dış ticaretinde gerek
ithalat gerekse ihracat açısından oran olarak sürekli bir azalma
eğilimi
gözlenmektedir. Eylül 1997 itibariyle CEFTA ülkelerine
yapılan ihracatın % 69.2'si Çek Cumhuriyeti, % 12.4'ü Macaristan.
% 14. Fi Polonya ve % 2.9'u ise Slovenya'ya gerçekleştirilmiştir. Bu
ülkelerden yapılan ithalatın ise % 79.4'ü Çek Cumhuriyetinden,
%
7.7'si
Macaristan'dan,
%
9.9'u
Polonya'dan,
%
1.6'sı
Slovenya'dan gerçekleştirilmiştir.
T A B L O-26
S L O V A K Y A ' N I N C E F T A İ L E DıŞ T İ C A R E T İ
11 h 2i l a t
İhracat
(Milyon
ABD Dolan)
(%)
(Milyon
ABD Dolan)
1994
3.059
45.7
2.294
34.0
1995
3.799
44.3
2.903
33.1
867
42.0
785
30.0
(H)
1.794
42.5
1.583
30.5
(ııı)
2.740
42.2
2.415
30.7
(IV)
3.715
42.1
3.306
29.7
1997 ( ı )
848
39.7
763
29.2
(M)
1.746
39.6
1.597
29.9
(111)
2.576
38.8
2.274
28.2
1996 { ı )
Kavnak : CESTATSiaîisiical
BuUeihı,
guarfer 1997
("/i.)
da
1997 yılında dış ticaret alanında başarılı bir grafik çizen
Slovakya, 8,9 milyar dolar ihracat, 10.4 milyar dolar ithalat ile
toplam
ticaret
Slovakya'nm
hacmini
ihracat
19.4
yaptığı
milyar
başlıca
dolara
ülkeler,
yükseltmiştir.
sırasıyla;
Çek
Cumhmiyeti (% 26.7), Almanya (% 22.3), Avustuıya (% 7.4), İtalya
(%
5,6),
Polonya
(%
5.5),
Macaristan
(%
4.7)
ve
Rusya
Federasyonu (% 3.7) olmuştur. Slovakyanm ithalatında en ön sırayı
paylaşan ülkeler ise sırasıyla; Çek Cumhuriyeti (% 23), Rusya
Federasyonu (% 15.6), Almanya (% 15.1), İtalya (% 5.6). Avusturya
(% 4.7), Fransa (% 3.7), ABD (% 3.3) ve Polonya (% 2.8) olmuştur.
T A B L o - 27
SLOVAKYA'NIN ÜLKELER İTİBARİYLE
DIŞ T İ C A R E T İ
( 1997/% )
İhracat
İthalat
•
Çek Cumhuriyeti
26.7
23.0
•
Almanya
22.3
15.1
•
Avusturya
7.4
4.7
•
İtalya
5.6
5.6
•
Polonya
5.5
2.8
•
Rusya Federasyonu
3.7
15.6
•
Macaristan
4.7
-
•
Fransa
-
3.7
•
ABD
-
3.3
Kaynak : Slovak Slatislical Institule
a
54
1997 yılında dış ticaret alanında gözlemlenen iki önemli olgu
sırasıyla; AB ülkeleri ile olan ticaretin toplam ticaret hacmi içindeki
payının 7.7 milyar dolara çıkmasıdır. Bu suretle, AB ülkeleriyle
olan
ticaretin
bulunmaktadır.
payı
toplam
Buna
mukabil,
içinde
%
42.2'ye
Rusya'nın
yükselmiş
Slovakya'ya
olan
borçlarının tasfiyesi çerçevesinde Slovakya'nın bu ülkeden
ham
petrol, dogalgaz, nükleer santral yakıtı, savunma ekipman ve yedek
parçası ile sınai mallar alımı dolayısıyla dış ticaret açığı azalan
oranda da olsa devam etmiştir (1.5 milyar dolar).
Slovak
kapatmak
hükümetince
gerek
gerek
mevcut
Çek Cumhuriyeti'nce
dış
1997 yılı
ticaret
içinde
açığım
alınan
ekonomik tedbirler ve ithalat kısıtlamalarının Slovak ekonomisi
üzerindeki olumsuz etkilerini bertaraf etmek amacıyla 1 Mayıs 1997
tarihinden itibaren ithalatta % 20 oranında depozito uygulaması
(ithalat teminat akçesi), sıkı bütçe önlemleri ve kamu sektöründe
ücret aıtışlarım engelleyecek tedbirler alınmıştır.
Slovak hükümetince yürürlüğe konulan bu önlemleri Çek
hükümetince yürürlüğe konulan önlemlerle büyük bir paralellik
göstermektedir. Slovakya'nın ihracatının % 26.2'si ve ithalatının
% 23.2'si Çek Cumhuriyeti üzerinden yürütülmekte olup, bu ülke
tarafından alınacak her türlü mali ve ekonomik tedbir paketinin
Slovak ekonomisine de yansımalarının olması doğaldır. Bu itibarla,
alman tedbirler, gümrük birliği çerçevesinde Çek'lere karşı bir
misilleme mahiyetindedir.
Slovakya'nın bu tutumu AB tarafından eleştirilmiş ve ortaklık
anlaşmasına aykırı olduğu ileri sürülmüştür. Çek ve Slovak tarafı ile
AB arasnıda bu alanda sürdürülen
müzakereler sonucunda
15
Temmuz tarihinde Slovak hükümetince kabul edilen bir kararla,
ithalat teminatı yerine ithalata % 7 oranında ilave vergi
surcharge)
{import
konulması kararlaştırılmış, daha sonra 1 Ocak 1998'de
bu oran % 7'den % 5'e indirilmiştir. Geçici olarak yürürlüğe konulan
bu tedbirin aşamalı olarak kaldırılacağı
ve
1998 yılı
sonunda
sıfırlanacağı bildirilmiş ve bu konu D T Ö (Dünya Ticaret Örgütü)
tarafından
incelemeye
Bakanlığı'nca,
alınmıştır.
Nitekim,
Slovak
Maliye
1998 yılı Mart ayında yapılan bir açıklama ile,
DTÖ'nün tavsiye kararı çerçevesinde sözkonusu ithal vergileri bu
yılın Nisan ayından itibaren % 5'ten, % 3'e indirihniştir.
3,2.
Dış
EKONOMİK BAĞLANTILAR VE
POLİTİKALAR
Slovakya, Birleşmiş Milletler (UN), Uluslararası Para Fonu
(IMF), Dünya bankası (WB), Dünya Ticaret Örgütü (WTO), Avrupa
Konseyi, Avrupada Güvenlik ve İşbirliği Organizasyonu (OSCE) ve
diğer birçok uluslararası organizasyona üyedir.
A v m p a birliği, N A T O , Batı Avrupa Birliği (WEU) ve O E C D
gibi Batı A v m p a ve Atlantik ötesi organizasyonlara entegrasyon,
Slovak
dış polikasmm
en öncelikli hedefidir.
Bu
entegrasyon
çabaları, Slovak halkının ve siyasi partilerinin büyük bir çoğunluğu
tarafından desteklenmektedir.
Slovakya,
Şubat
1995'ten
beri
Avrupa
Birliği'nin
aday
üyelerinden biridir. Politik, ekonomik, ticari, hukuki, sosyal, teknik
ve diğer konularda A v m p a Birliği ile Slovakya arasındaki diyalog
giderek gelişmektedir. A v m p a Birliği-Slovakya dış ticareti kayda
değer ölçüde artış göstermiştir. Slovakya, 27 Haziran 1995 tarihinde
A v m p a Birliği'ne tam üyelik için başvuruda bulunmuştur. T e m m u z
1997'de A v m p a komisyonu tarafmdan Avrupa Konseyi'ne sunulan
raporda A v m p a Birliği'ne giriş görüşmelerinin Slovakya'ya açık
olması gerektiği, politik açıdan gerekli kriterleri karşılayamadığı
ancak
orta
belirtilmiştir.
vadede
Gündem
ekonomik
2000
kriterleri
çerçevesinde
karşılayabileceği
Aralık
1997'de
Lüksemburg'da yapılan A v m p a Konseyi toplantısında ise Slovakya,
Avmpa
Birliği'ne
alınacak
ülkeler
arasmda
ikinci
gmpta
yer
almıştır.
Slovakya, NATO'yu Avmpa'daki en etkin güvenlik yapısı
olarak görmektedir. NATO'ya üye olma isteğini birçok defalar dile
getirmiştir
ve bunun
için
girişimlerde
bulunmaktadır.
Ayrıca,
Slovakya, NATO'nun Avmpa'da önemli bir savunma dayanağı olan
Batı A v m p a Birliği'nin de (WEU) aday üyesidir.
Slovakya, OECD'ye üyelik için gerekli kriterleri karşılamak
amacıyla adımlar atmaktadır. Ayrıca, bu ülkelerin OECD'ye tam
üye
olmalarına
yardım
etmek
amacıyla
düzenlenen
OECD
Programına da katılmıştır.
Slovakya,
Merkezi
Avrupa
Serbest
Ticaret
(CEFTA)'mn kurucu üyelerinden biridir. Aralık
imzalanan CEFTA'ya
Anlaşması
1992 tarihinde
Slovakya, Çek Cumhuriyeti,
Macaristan,
Polonya, Romanya ve Slovcnya üyedir. Bu anlaşmanın amacı, 2001
yılında reformcu
Merkezi Avrupa ülkeleri arasında bir
serbest
ticaret bölgesi oluşturmaktır. Anlaşma hem sanayi hem de tarım
ürünlerini kapsamaktadır.
Slovakya,
EFTA
ülkeleriyle
Serbest
Ticaret
Anlaşması
imzalamıştır. Anlaşmanın amacı, 30 Haziran 2002'ye kadar sürecek
bir geçiş dönemi içinde dereceli olarak bir serbest ticaret alanının
kurulmasıdır. Anlaşma, sanayi üriinlerini, balıkçılık ve işlenmiş
tarım
ürünlerini
kapsamaktadır.
Aynı
şekilde,
Romanya,
Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, İsrail ve Türkiye ile de
serbest ticaret anlaşmaları yapmıştır. Slovakya, en büyük komşusu
olan Ukrayna ile ekonomik iHşkilerini geliştiîTneye büyük önem
vermekte
ve
Rusya
Federasyonu'ndaki
pozisyonunu tekrar elde etmeyi istemektedir.
geleneksel
pazar
II.
BOLUM
TÜRKİYE-SLOVAKYA
İLİŞKİLERİ
4.
TÜRKİYE - SLOVAKYA İLİŞKİLERİ
4.1.
T Ü R K İ Y E İLE E K O N O M İ K VE TİCARİ
Slovakya
Cumhuriyeti,
Çekoslovak
İLİŞKİLERİ
Federasyonu'nun
demokratik ve barışçıl yollarla ikiye ayrılması ile 1 Ocak 1993
tarihinde ortaya çıkmıştır.
A n l a ş m a Ve Protokoller
1 Ocak
1993
tarihinden
itibaren
Çek
ve
Slovakya'nın
bölünmesiyle birlikte her iki Cumhuriyet eski Çekoslovakya'nın
yükümlülüklerini
aynen
kabul
ettiklerini
açıklamışlardır.
Bu
çerçevede Türkiye'nin eski Çekoslovakya ile yaptığı aşağıda yer
alan
anlaşmalar
halen
Çek
ve
Slovak
Cumhuriyetleri
için
geçerliliğini kommaktadır.
-
Ticaret Anlaşması (29.08.1975)
-
Ekonomik, Teknik, Sınai ve Bilimsel İşbirliği Anlaşması
(06.04.1992)
-
K.E.K.
12.
Dönem
Toplantısı
Mutabakat
Zaptı
(30.04.1992)
îki ülke arasında Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması
2
Nisan
1997
girmemiştir.
tarihinde
Yatırımların
imzalanmış
Karşılıklı
olup,
henüz
Teşviki
ve
yümrlüğe
Korunması
Anlaşması'nın ise imzalanması amacıyla taslak teati edilmiş, ancak
ilk tur müzakereler henüz yapılmamıştır.
Türkiye
-
Slovak
Cumhuriyeti
Ticari
ve
Ekonomik
îiişkileri
Slovakya ve Türkiye arasmda ekonomik alanda kayda değer
bir işbirliği potansiyeli bulunmaktadır. Türkiye Slovakya'yı resmen
tanıyan
ilk
ülkelerden
olup
1994
Nisan
ayında
Büyükelçilik
açmıştır.
T A B L O
28
T Ü R K İ Y E - S L O V A K Y A DIŞ TİCARETİ
( Bin A B D Dolan )
j Türkiye'nin
İhracatı
Türkiye'nin
İthalatı
Hacim
Denge
1989
39.177
72.068
111.245
-32.891
1990
64.374
143.334
207.708
-78.960
1991
64.149
155.448
219.957
-91.299
1992
52.271
183.679
235.950
-131.408
1993*
15.740
21.910
37.650
-6.170
1994
12.842
26.410
39.252
-13.568
1995
16.331
43.311
59.642
-26.980
1996
20.149
20.403
40.552
-254
1997
25.157
22.398
47.555
2.759
4.105
6.183
10.288
-2.078
1998**
' 1993 yılına kadar olan değerler Çekoslovakya ile dış ticaretimize
** 1998yılının ilk 3 aylık verileridir.
Kaynak : D/.v Ticaret A lüsle.şar/ığı, Dev/et İstatistik
Enstitüsü
aittir,
Tablonun tetkikinden de görüleceği üzere, 1995 yılında 59.6
milyon dolar olan ikili ticaret hacmi
1996 yılında 40.5 milyon
dolara inmiştir, 1997 yılında bir artış kaydedilmişse de iki ülkenin
bu konudaki işbirliği potansiyelini yansıtmaktan uzaktır.
Slovakya'ya olan ihracatımız 1994 yılında 3 milyon dolara
yakın
bir
düşüş
toparlanarak
göstermiş
artmaya
ancak
başlamıştır.
bunu
takip
eden
Ocak-Aralık
1995
yıllarda
itibariyle
ihracatımız % 27.2 oranında artarak 16.3 milyon dolar seviyesine
yükselmiştir.
1996
yılında,
Slovakya'ya
yönelik
ihracatımızda
büyük bir artış (% 23.2) kaydedilmiş ve 20.1 milyon dolar olarak
gerçekleşmiştir.
Slovakya'ya yönelik ihracatımızda tekstil ve
konfeksiyon
ürünleri yanında, dizel motorlu toplu taşımaya mahsus araçlar ve
ambulanslardan oluşan kara taşıtları da çok önemli bir yere sahiptir.
Bunların
ürünleri,
dışında Türkiye,
Slovakya'ya
meyve
ve
sebze,
ayakkabı, deri ürünleri, boya, kozmetik, ayçiçek
gıda
ve
zeytinyağı, plastik eşya, konfeksiyon ürünleri, tütün ve beyaz eşya
ihraç etmektedir.
n
64
T A B L O " 29
ÜRÜNLERI ITIBARIYLE TÜRKIYE NıN
SLOVAKYA YA IHRACATı
( A B D D O L A R I & 1997 İLK 8 AY)
ÜRÜNLER
G,TA,P]
Değer
80.22.20
Kabuksu/ fuıdık
186,000
80.22.20
Kabuksu/ diğer standart fındık
833.800
î 7.04.90
Jöleli şekerler
237.549
25.19.90
Tamamen vanmış (sinterlenmiş) diğer manve/i
125.864
41.04.39
SığırUirm diğer derileri
233.525
51.12.11
Diğer mensucat
153.097
55,11.10
Diğer iplik
128.324
59.02.90
Nakil aracı iç. dış lastiği için ınen-visko/.
Kauçuk emdirilmiş
]\().m
6Î.01.Î0
Diğer dışgivim
136.738
61.04,12
Takım elbiseler
166.800
61.04.22
Takımlar
235.918
61.04.62
Pantolonlar
61.06.10
Bluzlar
61.09.10
Tişörtler
61.09.Î0
Atletler
166.388
61.10.20
Kadın, kız. çocuk için hırka süveter benzeri eşya
651.492
61.12.11
Spor kıyafetler
157.936
62.03.42
Kısa pantolonlar
114.950
62.03.49
Pantolonlar - dokunabilir diğer madde, diğer.
1.973,992
119.385
2.318.205
Erkek / erkek çocukları için
240,180
62.04.62
Pantolonlar - mesleki, pamuktan, kadın / kız çocuk için
286.945
62.04.62
Pantolonlar - elde batik baskı, denimden.
Kadın / kız çocuk için
133.330
62.04.62
Pantolonlar - diğer, denimden. kadın / kız çocuk için
116.323
62.04.63
Pantolonlar - mesleki, sentelikliilerden.
Kadın / kız çocuk için
176.760
62.11.43
Diğer kıyafetler
1-44.996
63.02.60
Tuvalet ve mutfak bezleri
224.662
71,13.19
AlhncÜHi ıriiicc\ berci cşyasL aksaiiìi
432,036
73.12.10
D e m i r - çelikten demetli teller
217.489
83.11.10
Elektrikli ark k a M i a g ı y a p m a k için
85.2H.12
D e m i r - çelikten adi metal
249.050
Renkli televizyonlar 42 cm < ekran
184.308
K ö ş e g e n n / u n l u ğ n < 52 c m
82.28.12
Renkli televizyonlar 52 cm < ekran
K ö ş e g e n u z u n l u ğ u < 72 c m
148.095
10.604.836
Il A R A T O P L A M
3,988.320
I DİĞER
i G E N E L
T O P L A M
14.593.156
* ¡00.000 AJ^J) Dolan üzcriiidc itììctìafa konu olan
ühinler
Kavnak : Dİf'^
1995 3/ılında
Slovakya'dan
ithalatımız
%
63.9
oramnda
büyüyerek 43.3 milyon dolara ulaşmıştır. Sözkonusu ithalat artışı
temel olarak bu ülkeden yapılan buğday ithalatı ile yarı mamul
niteliğindeki
demir
-
çelik
ve
tekstil
ürünleri
ithalatından
kaynaklanmıştır. 1996 yılında ise ithalatımızda % 53 oranında bir
düşüş gözlenmiş ve 20.4 milyon dolara gerilemiştir.
SlovakyaMan
yapılan
ithalatta
hububat
önemli
bir
yer
tutmaktadır. Ayrıca kara taşıtları aksam ve parçaları, özellikle vites
kutuları, tekstil sanayine yarı mamul girdi niteliği taşıyan sentetik
ve suni lifler ile demir - çelik ürünleri bu ülkeden ithalat ettiğimiz
ürünler arasında yer almaktadır.
Bunların dışında Türkiye, Slovakya'dan kimyasal ürünler,
elektrik
mühendisliği
ürünleri,
sağlık
teknolojisi,
metalürji,
mekanik, ve optik aletler, oyuncak, ağaç ürünleri, kağıt karton,
alüminyum ürünleri ithal etmektedir.
T A B L O -30
ÜRÜNLER* İTİBARİYLE T Ü R K İ Y E NİN
S L O V A K Y A ' D A N İTHALATI
( ABD DOLARI & 1997 İ L K 8 AY )
G.T.İ.P
Ü R Ü N L E R
Değer
5().4().()0
Koyun tiirii lıavvanliinn oijinal bağırsakları
193.281
29.21.51
()-, in-, p-fcnilendiamin, diaminotolucnler. türevleri
i 5 i .460
40.11.20
Diğer o(obiis. kamyonlarda kullanılan
Kauçuktan dış lastikler
623.982
54.02.10
Naylon, diğ.polianıidlerdcn diğer iplik
838.563
54.03.31
Visko/. ipeği ipliği (dikiş hariç) tekkat
397.639
72.08.51
Yassı hadde ürünleri
342.848
72.08.52
72.08.53
72.09.17
1.547.289
„
452.472
„
692.658
72.09.27
72.09.90
72.25.19
1.143.925
„
104.638
„
302.560
84.14.30
Soğulma cihazları
84.50.11
Üstten yüklemeli tam otomatik çamaşır makinası
84.66.93
Lazer, ulirasonik v b . cihazların dökme
386.817
1.525.836
Demir - çelik dökümden
84.79.89
231.216
Kendine özgü İbnksiyonu olan
diğer makine ve cihazlar
125.365
84.82.10
Bilyalı nılmanlar
138.948
84.82.50
Silindirik makaralı rulmanlar
126.400
87.08.40
Motorlu taşılların diğer amaçlı vites kutuları
3.950.192
ARA TOPLAM
13.276.089
DİĞER
GENEL
1.492.587
TOPLAM
* 100.000 ABD Dolan üzerimle ithalata komi olan
Kaynak: DİE
14.768.676
ütimler
Slovakya'da
35
civarında
işadainımız
bulunmaktadır.
Bunlar daha ziyade konfeksiyon, hazır giyim eşyası, mamul deri
ürünleri ve inşaat malzemeleri alanında faaliyet gösteren
firma
sahipleri olup, Bratislava, Kosice ve Zilina başta olmak
üzere
Slovakya'nın
muhtelif
şehirlerinde
atölye
ve
işyerleri
bulunmaktadır.
Türkiye, 1997 itibariyle Slovakya'da yatırım yapan ülkeler
arasında 81.166 Dolar ile 35. sırada yeralmakta ve toplam 31
şirkette Türk sermayedarların iştiraki bulunmaktadır.
Serbest
Bölgelerimiz
ile Slovak
Cumhuriyeti
arasındaki
ticaret hacmi 1996 yılında 474.000 dolar. 1997 yılının ilk sekiz
ayında
ise
915.000
dolar
olarak
gerçekleşmiştir.
Serbest
bölgelerimizde faaliyet gösteren Slovak firması bulunmamaktadır.
Slovak Cumhuriyeti, Türkiye dahil aralarında Bulgaristan,
İsrail.
Hırvatistan,
ülkelerinin
de
Ukrayna
bulunduğu
ve
bir
Bağımsız
grup
ülkeyi
Devletler
GSP
Topluluğu
kapsamından
çıkarmış olup, buna ilişkin yasa 1 Ocak 1995 tarihinde yürürlüğe
girmiştir.
4.2. TÜRKIYE-SLOVAKYA SERBEST TİCARET ANLAŞMASI
Ülkemiz ile Çekoslovak Federasyonu arasmda serbest ticaret
alannnn
kurulmasma
yönelik
ilk
görüşmeler
1992
yılmda
başlamıştır, ancak Çekoslovakya'nın bölünme sürecine girmesi ile
kesintiye uğratmıştır. 1994 yılı Temmuz ayında Çek ve Slovak
Cumhuriyetleri
ile yeni görüşmeler yapılmış ancak önemli
bir
mesafe kaydedilememiştir.
6
Mart
1995
tarihli
ve
1/95
sayılı
Ortaklık
Konseyi
Kararı'nda ifade edilen, Türkiye'nin 1996 yılından itibaren 5 yıllık
bir süreç içerisinde Avrupa Birliği'nin otonom ve tercihli rejimlerini
üstlenme yükümlülüğü çerçevesinde bu ülkelerle Serbest Ticaret
Anlaşması (STA) yapılması
tekrar gündeme gelmiştir.
Ayrıca,
Slovakya Cumhuriyeti, sözkonusu kararın 16. maddesine ilişkin
deklarasyonda,
Türkiye
açısından
Avrupa
Birliği'nin
üçüncü
ülkelerle tesis ettiği tercihli ilişkilerinin üstlenilmesinde öncelik
verilecek ülkeler arasında sayılmaktadır.
Türkiye ile Slovak Cumhuriyeti arasında Serbest Ticaret
Anlaşması müzakere süreci 18-20 Mart 1996 tarihinde başlamış ve
20 Ekim 1997 tarihinde Ankara'da imzalanmıştır.
Çek
ve
Slovak
Cumhuriyetleri
ile ayrı
ayrı
imzalanan
anlaşmalara ilişkin müzakereler, iki ülke arasında 1993 yılında tesis
edilen gümrük birliği sebebiyle birlikte yîhütülmüştür.
Slovakya Cumhuriyeti ile imzalanan anlaşma, bir taraftan
ülkemizin bu ülke pazarındaki payını aıttırırken diğer taraftan da
Slovakya Pazarında Avrupa Birliği ülkeleri ile eşit rekabet imkanı
yaratacaktır.
Avrupa Birliği'ne entegrasyon hareketinin gittikçe hızlandığı
Doğu Avrupa pazarına geniş bir ürün yelpazesi ile girebilınemiz
bakımından. Slovakya ile imzalanan serbest ticaret anlaşmasının bir
an önce yürürlüğe girmesi büyük önem arzetmektedir. Anlaşma.
Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Slovakya Parlamentosu tarafından
onaylanmış ancak henüz yürürlüğe girmemiştir. Slovakya ile Çek
Cumhuriyeti arasında gümrük birliği olması
girebilmesi
için
anlaşmanın
Çek
nedeniyle yürürlüğe
Cumhuriyeti
tarafından
da
onaylanması gerekmektedir.
Konuya
ithalat
açısından
bakıldığında,
ülke
kaynaklı
hammadde ve yarı mamullerin ithalatında maliyetlerin düşmesi ile
yerli sanayimizin rekabet gücü artabilecektir. Anlaşmanın yürürlüğe
girmesi ile birlikte sanayi ürünlerinin yaklaşık % 64'ünde gümrük
vergileri hemen kaldırılacaktır.
Slovakya Cumhuriyeti'nin
bazı
ithalat
kısıtlamaları
ithalat rejiminden
hariç,
tüm
kaynaklanan
kısıtlamalar
Kısıtlamaya tabi unsurların bazıları, uranyum,
kalkmıştır.
linyit,
kimyasal
radyoaktif elementler gibi ürünlerdir.
Tekstil ve konfeksiyon üılinleri diğer sanayi ürünleri gibi
muamele
görecektir.
Slovakya'ya
karşı
Mutabakat
Zaptı
kısıtlamaları,
bu
Tekstil
15 Aralık
ve
1995 tarihinde
çerçevesinde
anlaşma
konfeksiyon
imzalanmış
uygulanmakta
çerçevesinde
üılinlerinde
1998
olan
olan
miktar
yılı
başında
kaldırılmıştır.
Demir-çelik ürünleri de Anlaşmanın genel kapsamı içinde
değerlendirilmiştir.
Slovakya
gümrük
ve
Türkiye,
vergilerini.
sanayi
Anlaşmanın
ümnlerine
yürürlüğe
uyguladıkları
ginnesi
ile
birlikte
sıfırlayacaklardır. Ancak her iki tarafın hassas ürün listeleri bu
kapsamın dışındadır. Anlaşmada hassas ürünler için uygulanmak
üzere, iki takvim belirlenmiştir.
Bunlardan birincisi, yürürlüğe giriş ile birlikte % 50'lik bir
indirim,
1 Ocak
1999 tarihinde de kalan gümrük
vergilerinin
sıfırlanmasını öngörmektedir. Bu üılinler Türkiye için bazı petrol
yağları, azotlu gübreler, organik boyalar, polimeıier, plastik kaplar,
ambalaj
malzemeleri,
yonga
levhalar,
konttpIaklar,
kağıt
ve
kartonlar, seramik karolar, cam damacana, kavanoz benzeri sofra ve
mutfak için cam eşya, demir-çelik, demir çelikten bomlar, halat ve
kablolar, alüminyum ümnleri, elektrik transformatörleri, ampulleri,
izole teller ve kablolardır.
Slovak tarafının bu takvimi uygulayacağı bazı ürünler ise
şunlardır: Bazı organik ve anorganik kimyasal bileşimler,
saç
müstahzarları, iç ve dış lastikler, kağıt ve karton, bazı ayakkabılar,
porselenden mutfak eşyası, cam ürünleri, bazı demir-çelik ümnleri,
bakır, nikel, çinko ve alüminyum ürünleri, bazı elektrikli cihazlar,
bazı
makinalar,
mekanik
cihazlar,
elektrikli
makinalar,
bazı
mobilyalar ve oyuncaklar.
Hassas ürünlerin diğer listesi ise üç yıllık bir geçiş süreci
öngörmektedir. Tarafların birinci listelerine nispeten daha hassas
kabul
ettikleri
ürünlere
uygulanacak
olan
bu
takvim;
temel
vergilerin, anlaşmanın yürürlüğe girmesi ile birlikte % 70, 1.1.1999
tarihinde % 50 ve 1.1.2000 tarihinde % 30 oranlarına indirilerek,
2001 tarihinde tamamen kaldırılmasını öngörmektedir.
Türkiye'nin üç yıllık takvimi uygulayacağı Slovak menşeli
ürünler temel olarak, 2/95 sayılı OKK'na ekli listeye bazı tekstil ve
konfeksiyon ürünleri ve 8452 10 kodlu dikiş makinaları eklenerek
oluşturulmuş, mobilyalar hariç tutuhnuştur.
Slovak
tarafının
3 yıllık
geçiş
takvimini
uygulayacağı
ürünlerden bazıları şunlardır: Bazı gübreler, bazı kimyasal ve plastik
ürünler, deri ürünleri, ahşap üılinler, kağıt, karton ve bunlardan
eşya, tekstil ve konfeksiyon ürünleri, bazı ayakkabılar, bazı seramik
ürünleri, cam eşya, makinalar, elektrikli cihazlar, bazı otomotiv
sanayi ürünleri, optik alet ve cihazlar, müzik aletleri ve bazı
mobilyalar.
Slovakya, iç piyasasında neredeyse hiç gelişmemiş
olan
tekstil ve konfeksiyon ürünlerinde yüksek bir koruma talep etmiştir.
v\ncak,
Slovakya'nın
koruma
oranlarının
diğer
MDAÜ'lerine
nispeten daha düşük olduğu ve bu ürünlere uygulanan
gümrük
vergilerinin aşamalı olarak indirilerek üç yıl sonunda sıfırlanacak
olması gözönüne alındığında, tekstil ve konfeksiyon ürünlerimizin
Slovakya pazarında kısa sürede yer edinebileceği düşünülmektedir.
Ayrıca, Slovak tarafının Türkiye açısından önem arzeden
tekstil
ve
konfeksiyon
ürünlerini
hassas
olarak
belirlemesi,
Türkiye'ye çok hassas olan otomotiv sanayi ürünlerimizi koruma
imkanı sağlamıştır.
Tarım ürünleri çerçevesinde, karşılıklı olarak işlenmiş tarım
ürünleri (katkılı yoğurt, çiklet, şekerleme, çikolata), bira ve peynirde
eşit koşullarda birbirlerine pazar imkanı yaratacaklardır.
Üretim ve ihracat potansiyeHmiz açısmdan önem arz eden
tumnçgiller, zeytinyağı, k m u kayısı, k m u üzüm gibi geleneksel
ürünlerimizin yamsıra bazı yaş meyve ve sebzelerde sınırsız vergi
muafiyeti, bazı işlenmiş meyve ve sebzelerde (meyve suyu, reçel
vb), tütünde tarife kontenjanı çerçevesinde vergi indirimi şeklinde
Türkiye bazı tavizler almıştır.
Buna karşılık kısıtlı miktardaki tarife kontenjanı çerçevesinde
canlı hayvan, bazı hayvansal ümnler ile ayçiçeği ve kolza yağı
(ham), şarap ve bazı tohumluklarda Slovakya'ya taviz tanınmıştır.
Anlaşma
ile
Slovakya,
Türkiye'ye
bazı
işlenmiş
tarım
ümnleri (çiklet ve şekerlemeler, bazı çikolatalı ümnler ve margarin)
ile tütün,
salamura zeytin, peynir, bazı meyve ve
Topluluğa
tanıdığı
uygulaması
Slovakya
tercihli
öngörmüş,
pazarına
rejimden
böylece
daha
daha
ülkemiz
avantajlı
düşük
menşeli
olarak
sebzelerde
bir
bu
girmesi
yaratılmıştır.
Anlaşma ile ilgili üılin listesi EK'ler bölümündedir.
vergi
ürünlerin
imkanı
III. BÖLÜM
PİYASAYA İLİŞKİN
BİLGİLER
5.
PİYASAYA İLİŞKİN
5,1.
PİYASA HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1990'lı
değişim
BİLGİLER
yılların
başında
mzgaıiarmdan
en
Çekoslavakya gelmektedir.
eski
çok
doğu
bloku
etkilenen
Bu değişimde
ülkelerindeki
ülkelerin
ülke hem
başında
ekonomik
sistemini değiştirmiş, hem de ikiye bölünerek apayrı iki devlet
oluşturmuştur. Slovakya bu devletlerden biridir.
Slovakya,
MDAÜ
diye
bilinen
ülkeler
grubunun
bir
parçasıdır. Ülkenin hem yüzölçümü, hem de nüfus olarak az olması
yeniden yapılanmasını hızlandırmıştır. 1994 yılmdan sonra büyüme
hızı yaklaşık % 6 civarında olmuş, işsizlik oram ise % 12 ile 13
arasında değişmektedir. Kişi başına düşen dış borç 1997'nin ilk altı
ayında 1500 $'dır. Ortalama ücret ise, 8.622 SKK'dır. (1 SK - 35 $)
Slovakya, aynı dummdaki diğer MDAÜ'ler gibi henüz tam
olarak
piyasa
ekonomisine
geçişi
tamamlayamamıştır.
Aslında
Slovakya'nın piyasa ekonomisine geçiş sürecini üç etapta gruplamak
mümkün olabilir. İlk bölüm İ989 Kasım'dan sonraki dönemdir. İlk
dönemin
en önemli
karakteristiği toplam ekonomik
faaliyetler
içinde % 5'den az olan özel sektömn payınm genişletilmesidir. 1997
sonu itibarı ile bu oran % 75 olmuştur. İkinci etap bu fımıalarm
ekonomide yerleşmelerinin; "derinliğin" sağlanmasına yöneliktir.
Bu dönemde Slovakya'yı dünya pazarlarından ayıran teknoloji açığı
kapatılacaktn\
Bu
dönem
özelleştirme
hakkmda
faaliyetlerin
yoğunlaştığı bir dönemdir. Üçüncü dönem ise borsa gibi mali
kumulların
kurulması
ve
etkinliklerinin
çalışmaların olduğu dönemdir.
artırılmasına
yönelik
Slovak ekonomisi ile batı ekonomileri arasındaki farkın kısa
sürede kapatılmaya başlamasına şaşırmamak gerekir. Zira ülkede
mevcut işgücü eğitim seviyesi yüksek ve hırslı bir yapıya sahiptir.
Ülke
nüfusunun
yaklaşık
5.5
milyon
kişi
oluşu
ekonomik
kalkınmayı hızlandıracak en büyük etkenlerden biridir.
Slovakya'nın eski doğu bloku ülkeleri arasında büyüme hızı
en yüksek ve enflasyon oranı en düşük ülkelerden biri olması IMF
ve dünya bankası yetkililerince olumlu karşılanmakta ve uluslararası
fınans
çevrelerinin
Slovak
ekonomisine
güvenleri
giderek
artmaktadır.
Slovakya'da özel sektörün toplandığı kuruluş, diğer ülkelerde
olduğu gibi Ticaret ve Sanayi Odası'dır. Üyeliğin gönüllülük esasına
dayandığı Oda'nın 30.000 üyesi vardır. Ülkenin ihracatının % 80'ı
Oda'ya kayıtlı 40 şirket tarafından yapılmaktadır.
Yani başka ifade
ile dış ticaret henüz çok yayılmamıştır. Halkın alım gücü çok
yüksek
değildir.
Ancak tüm gayretler Slovakya'ya
daha
fazla
yabancı yatırımı çekebilmek yönündedir. 1997 yılı sonu itibariyle
Slovakya'daki
ulaşmıştır.
toplam
Ülkedeki
yabancı
en
sermaye yatırımı
büyük
yabancı
1 milyar
sermaye
$'a
kaynağı
Avusturya'dır.
Ülkenin başkenti olan Bratislava'nın en büyük alış veriş
mağazası T E S C O isimli İngiliz mağazasıdır. Gerek giyim, gerekse
ev eşyası ya da kozmetik ümnlerinin bir arada bulunduğu bu
"depaıtment store" hem yerli ürünleri, hem de İngiliz menşeili
ümnleri satmaktadır. Orta ve üst sınıf gelir grubuna hitap eden
mağazada özellikle Cumartesileri büyük kalabalık yaşanmaktadır.
Piyasanın
diğer
unsurları
ise müstakil
dükkanlar,
veya
butiklerdir. Tekstil konusunda bir kaç uluslararası marka dışında
büyük bir tekstil piyasası bulunmamaktadır. Butiklerde satılan yerli
ürünler kalite açısından zayıfdır. Ayrıca model, desen, stil gibi
unsurlarda büyük eksiklik vardır. Diğer önemli husus ise bir tekstil
dükkanına girildiğinde aynı malın her bedenini bulmak mümkün
değildir. Tüketici ne bulursa onu almaktadır.
Ancak
buradaki
önemli konu tekstilde böyle bir açık varken ve tekstilde Türkiye bu
kadar kuvvetli iken piyasadaki bir 'Türk tekstil ürünleri" kavramı
olmadığıdır.
1991 - 94 yılları arasında Slovakya'ya ithal edilen
tekstil ürünlerinin % 90'ı Türk menşeili iken bu oran % 40"a inmiş
olup, giderek de azalmaktadır. Burada en büyük rakibimiz Çin'dir.
Butiklerde Türk malına rastlanmaktadır.
Tekstil ürünleri ülkeye girdikten sonra ithalatçı bunları her
hafta iki gün sabaha karşı açılan toptan tekstil pazarına getirmek,
burada gelip alış veriş yapan butik sahipleri mallarını nakit para ile
alıp
doğmdan
dükkanlarına
veya
semt
pazarlarına
götümp
satmaktadırlar. Ülkeye gelen Türk tekstil ürünleri de bu dağıtım
kanalı ile piyasaya girmektedir. Ayrıca Slovakya'ya bavul ticareti ile
de tekstil ürünlerimizin gittiği saptanmıştır.
Ülkede inşaat faaliyetleri sürekli devam etmektedir. Ancak
gerek sıhhi tesisat gerekse mermer, fayans gibi mallarda piyasa
İtalyanların elindedir. Bu sektörde Türk malı ülkede çok azdır.
Deri eşya ve deri giyim eşyası da gene belirli mağazalarda
satılan ve orta kalitede eşyalardır. Piyasadaki Türk deri ceketleri ve
deri eşyası ortalama Slovak vatandaşı için pahalı gelmektedir.
Yaş
meyve
sebzede
piyasada
tekstile
benzer
bir
yapı
bulmaktadır. Belediyeye ait bir büyük kapalı pazar alanına herkes
gelip malını perakende satmaktadır. Halk bu pazarda alış veriş ettiği
gibi sokak aralarındaki
küçük baraka ya da dükkanlardan
almaktadırlar. Küçük miktarlarda ve ihtiyaç duydukça
da
alışveriş
yapılmaktadır. Toplu alış veriş alışkanlığı yoktur. Yaş meyve ve
sebze
piyasası
kaynaklanan
ise
Türkiye
sorunlar
çok
zira
nakliyeden
teslimatını
engellemekte, dolayısıyla pazarın kaybolmasına yol
açmaktadır.
zaman
ürünlerin
zordur
zamanında
Türkiye zaman
bu
için
belli ümnlerde bu pazara girmekte
ve
süreklilik sağlayamadığından hemen kaybetmektedir. Bu sektörde
bir "toptancı hali" kavramı olmadığından piyasadaki mevcut dört beş toptancıya ulaşmak zomnludur.
Slovak Piyasasında Mevcudiyetimizi Engelleyen Unsurlar
Nelerdir ?
Bu unsurlardan birincisi herhalde Türk işadamının daima
büyük
pazarlar
ve
büyük
hedefler
peşinde
koşmasıdır.
Zira
Slovakya 5.5 milyon nüfuslu, başkent Bratislava ise 500 bin nüfuslu
bir şehirdir. Yani bu ülkenin nüfusu İstanbul'un yarısı kadardır.
Dolayısıyla hem nüfusu, hem de alım gücü daha yüksek pazarlara
yönelmeyi tercih etmektedirler. Bu nedenle bu pazar gözardı edilmiş
ve önemsenmemiştir.
Nakliyeden kaynaklanan sorunlar pazardaki mevcudiyetimizi
büyük ölçüde engellemektedir. Direkt THY uçuşları olmadığından
tek alternatif kara yoludur. Normal şartlarda Kapıkule'den sonra
2 - 3 günlük yol minimum bir haftada katedilmektedir. Sadece bu
fark bile teslimatların gecikmesine ve Türk malına bir güvensizlik
doğmasına yol açarken eğer sözkonusu ümn yaş meyve sebze ise
malın bozulmasına yol açmaktadır. Bu durumda ithalatçı / toptancı
üste para verip malı imha etmek zorundadır. Bu da daha önce
bahsettiğimiz
piyasada
sürekliliği
sağlamayı
engellemektedir.
Ayrıca yaş meyve sebze piyasasına ulaşabilmek
için
İngilizce
bilmek yeterli değildir. Bu sektör için kesinlikle Slovakça konuşan
kişiler zorunludur.
Slovak pazarında kalıcı olabilmek için en başta yapılacak şey
bir Ticaret Müşavirinin atanmasıdır. Slovakya Büyükelçiliğimizin
mevcuz kadrosunun üstün gayretleri ile yürütülen çalışmalar bir
Ticaret Müşaviri ile daha yukarılara çekilebilir.
5.2.
PİYASAYA GİRİŞTE ÖNERİLER
VE D İ K K A T EDİLECEK
HUSUSLAR
Çalışmamızın başlangıç bölümlerinde gerek
Slovakya'nın,
gerekse de Bratislava'nın nüfus azlığından ve halkın alım gücünün
çok yüksek olmadığından bahsedilmektedir. Örneğin burada hiç bir
döşemelik kumaş siparişi 20 bin metre olamaz. Ancak tüm bu
nedenler bu piyasanın tamamıyle göz ardı edilebileceği manasma
gelmemelidir. Bilakis gerek Avmpa'daki coğrafi konumu, gerekse
Türkiye'ye coğrafi ve siyasi yakınlığı ticaretin geliştirilmesi için
uygun zemini sağlamaktadır.
Ayrıca Çek Cumhuriyeti ile Gümrük Birliği anlaşması ve
diğer Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri ile CEFTA anlaşması
vardır. Turistik özelliklere sahip olması bir çok Avustuıyalıyı ve
diğer Avrupalıları buraya çekmektedir.
İki
ülke
gelişebileceği
arasında
sektörler,
işbirliği
ulaşım
ve
yatırım
olanaklarının
ve telekomünikasyon
altyapısı,
baraj, boru hatları ve depoları kurulması ve modernizasyonu, turizm
sektörü özellikle sağlık ve kış sporları merkezlerinin geliştirilmesi,
orman ürünleri, sanayi yapı malzemeleri, madencilik ve metal
mühendisliği, kimya ve cam sanayi, hafif sanayii (tekstil sektörünün
modernizasyonu, ayakkabı üretimi, deri üretimi, cam yapımı), inşaat
sanayii (hastane, konut, enerji ve ısıtma sistemleri), gıda (şeker
üretimi,
meyve
suyu
üretimi,
süt
ümnlerinin
gelişmesi)
ve
paketlemedir.
Slovakya'da
ucuzdur.
Bu
depolama
nedenle
imkanları
Orta Avrupa'da
elverişli
bir
ve
atlama
maliyetler
taşı
olarak
kullanılabilir. Bratislava - Viyana arası 60 km'dir, otobüs, tren, taksi
seferleri
vardır. Avrupa'nın diğer şehirlerine uzaklığıda
fazla
değildir.
Slovakya'da eğitimli ve diğer Avrupa ülkelerine göre daha
ucuz iş gücü bulmak mümkündür. Örneğin 7000 - 8000 SKK'na
üniversite mezunu işçi bulmak kolaydır (1 $ = 35 SKK).
Bratislava'da bir Türk hyper-marketinin açılması Slovakya
için Türk ümnlerinin pazaıiandığı güzel bir imkan yaratacak
piyasada bu konuda büyük boşluğu dolduracaktır.
ve
Piyasaya giriş için en önemli husus buraya ciddi nakliye
şirketlerinin
sebzede
çalışmasnn
nakliyeden
kaybetmemize
yol
sağlamaktn*. Zira özellikle yaş
doğan
hatalar
açmaktadır.
bizim
Ayrıca
meyve
pazarı
tamamıyle
nakliyede
karşılaşılan
sorunların atlatılabilmesi için Tuna Nehri ulaşımından yararlanma
imkanlarının araştırılması gerekmektedir.
Halkın çok fazla para kazanma hırsı yoktur. Buna karşılık
herkes
iyi
giyinmeye
özen
göstermektedir.
Ancak
tekstilde
perakende, butik tarzı mağazaların artması gerekmektedir.
İki ülke arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması'nda
tekstil
S l o v a k y a m n hassas sektörüdür. Ancak tekstilin her dalında Türkiye
için büyük pazar vardır. Çocuk eşyaları konusunda piyasada büyük
açık vardır. Ayrıca halk çocuğa büyük ilgi göstermekte ve tüm
isteklerini karşılamaya çalışmaktadır.
Slovakya'da
Türkiye için pozitif bir imaj
vardır.
Fakat
Slovakya'da daha fazla kültürel faaliyette bulunup daha etkin olarak
sempati yaratmamız lazım. Bratislava'da bir Türk kültür merkezi
açılması
ve Türk lokantasının
bulunması
Türkiye için
olumlu
olabilir.
Slovak
pazarı,
KOBİ'lerimizin
tek
tek
giderek
orada
faaliyette bulunmayacakları bir pazar olarak görünebilir. Ölçekler
küçüktür. Şirketler için 50 - 60 bin mark sabit gider gerekmektedir.
Ancak KOBÎ'ler bu pazara birleşerek gidebilirler. Show-room'lar
açarak ürünlerini sürekli olarak pazarlayabilirler.
Ülkeye ithal edilecek malların standartlara uyup uymadığmı
ithalatçmm
mutlaka
kontrol
etmesi
gerekmektedir.
Sözkonusu
kontroller s m n d a yapılmakta ve uygun olmayan mallar
sokulmamaktadır.
Bu
konuda
ithalatçı
ile
mutlaka
ülkeye
gömşmek
gerekmektedir. Rusya - Litvanya - Ukrayna, Çek Cumhuriyeti ve
Beyaz Rusya'daki best ve onay raporları Slovakya tarafından geçerli
kabul edilmektedir.
1995 yılında çıkan bir kanunla paketlerin üzerindeki tüm
bilgilerin
Slovakça
olma
zorunluluğu
getirilmiştir.
İhracatçı­
larımızın bu hususa dikkat etmeleri gerekmektedir.
Reklam oldukça önemli bir hususdur. Televizyon, radyo ve
yazılı basın kullanıldığı gibi bilboard'lar ve posterlerde etkin reklam
araçlarıdır. Ancak bu faaliyetlerin Slovakça olması zomnludur.
Slovakya'da ticaret yapmak için kişilerin
kendi
işlerinin
başında dumıası, orada kendi fıımasım, en önemlisi kendi dağıtım
sistemini kurması gerekmektedir. Ancak bu şekilde pazar payımız
artabilir. Bu arada Slovakya içindeki fuarlara iştirak edilmeli ve
reklam faaliyetlerine önem verilmelidir.
İş görüşmelerinin Slovakça olması ihtimali yüksektir. Şirket
yöneticileri
Almanca
veya
İngilizce
konuşmaktadırlar.
Ancak
önceden bu hususa açıklık getirmek daha faydalıdır.
Slovakya'da başarılı olabilmek ve uzun vadeli iş ilişkilerine
girebilmek iyi dostluk ilişkileri karşılıklı güvenin oluştumlması ile
başlar. Toplantılarda doğmdan konuya başlamadan
sohbetlerde
bulunmak daha sonra iş gömşmelerine geçilmesi daha faydalı sonuç
vermektedir.
İş göılişmelerinde içki ikramı son derece yaygındır.
Alış verişler nakit bazda yapılmaktadır. Kredi kartı kullanımı
yeni yeni yayılmakta dolayısıyla bazı güçlüklerle karşılaşılmaktadır.
Önıeğin
gold
karta
bile
50
$'lık
harcama
için
provizyon
sorulmaktadır.
5 . 3 . TÜKETİCİNİN YAPISI VE DAVRANIŞLARI
Slovakya pazarı birinci derecede "fiyatım etkili olduğu bir
pazardır.
Dolayısıyla
belirlenecek
satış
hedeflerinde
ve
stratejilerinde bu hususun önemle üzerinde durmak gerekmektedir.
Şehir merkezlerinden
kırsal kesime
doğru
uzaklaştıkça
fiyatın
etkileyici unsur olarak ağırlığı daha da artmaktadır.
Gıda
ürünleri
için küçük
gramajlar
tercih
edilmektedir.
Toptan alış-veriş alışkanlığı yerine günlük alış-veriş yapılmaktadır.
Hazır gıda veya paketlenmiş /ambalajlanmış gıdalarda buna dikkat
etmek gerekmektedir.
Ambalajlarda Slovakça yazılım zorunludur. Ancak turizmin
çok canlı olduğu bir bölge olduğundan daha geniş bir tüketici
kitlesine hitap edilebilmesi için Almanca ve/veya İngilizce
de
yazılması faydalı olabilir.
Slovaklar
sanatın her dalma özellikle de okumaya
çok
düşkün bir halkdır. Bu nedenle yazılı basın ve yazılı basındaki
reklamlar tüketici tercihlerini yönlendirebilir.
Mağazalardan olduğu kadar pazarlardan da alış-veriş yapma
alışkanlığı çok yüksektir. Bu tür yerlerdeki satışlara farklı ürün ve
farklı kalitede mal sunulması da doğaldır.
Aşağıda bazı
elektronik
eşyaların
ve gıda
maddelerinin
fiyatları verilmektedir (Mayıs 1998 itibariyle).
r
.
r
^
Televizyon (Daewoo - 48 ekran)
Müzik Seti (Philips)
Kahve Makinası (Braun)
Buzdolabı
(Eurotech FK 33 - Derin Donduruculu)
. Buzdolabı ( P h i l c o - C B R 251 12)
^ Çamaşır Makinası
(Philco Crosley 852 RXT)
> Mikro Dalga Fırın (Panasonic)
1 $ = 35 S K K
^
^
^
^
.
^
y
>
y
^
^
^
^
^
r
>
.
^
>
25
Kiwi
29
Yeşil Elma
24
Kuru Fındık
16
Kuru Kayısı
20
Erik
23
An tep Fıstığı
26
Greyfurt
29
Elma
44
Domates
39
Salatalık
65
Üzüm
39
Karmbahar
25
Patates
35
Kuru Soğan
25
Havuç
89
Patlıcan
89
Patlıcan
15
Kınnızı Mercimek
70
Sarımsak
1 $ = 35 S K K
11.690 SKK
4.999 SKK
1.390 SKK
18.779 SKK
22.240 SKK
19.900 SKK
16.490 SKK
KK / adet
SKK / kg
SKK / 100 gr
SKK / 100 gr
SKK / kg
SKK / kg
SKK / kg
SKK / kg
SKK / kg
SKK / kg
SKK/kg
SKK / kg
SKK / kg
SKK / demet
SKK / kg
SKK / kg
SKK / kg
S K K / 2 5 0 gr
SKK / kg
Piyasadaki rakip ülkeler itibariyle ithal mallantun duruımımı
göstermek amacıyla aşağıdaki istatistikler verilmiştir.
G T 1 P
0804.20.90
0805.20.33
0805.20.30
(1997)
ilkele r
F O B (IJSS)
Yunanistan
Türk i ve
İran
İspanya
Hollanda
Almanva
İtalva
Avusturya
Hindistan
Brezilya
I67.9KX
Toplam
Toplam GTIP 0804.20.90
374.966
374.966
155.633
19.337
15.241
14.569
1.603
274
200
94
27
İspanya
Türkive
Yunanistan
Fas
Fransa
2.287.918
684.037
19.484
6.870
697
Toplam
Toplam GTIP 0805.20.33
2.999.007
2.999.007
İspanya
Yunanistan
İtalva
Kıbrıs
Türkive
Fransa
Almanva
(jünev Afrika
Hollanda
Avusturya
1.251.405
551.305
495.505
194.157
52.682
2.767
1.522
71 1
409
Toplam
Toplam GTIP 0805.20.30
2.550.780
2.550.820
316
0805.90.00
1604.20.70
1704.10.19
1704.90.65
Kıbrıs
Fas
Türkiye
israil
ispanya
Hollanda
Zimbabwe
Toplam
Toplam GTIP 0805.90.00
Tayland
İspanya
Çin Halk Cumhuriyeti
Toplam
Toplam GTIP 1604.20.70
Fransa
İspanya
italya
Almanya
Çek Cumhuriyeti
Slovenya
Macaristan
Belçika
Mısır
Türkiye
Toplam
Toplam GTIP 1704.1019
Çek Cumhuriyeti
ispanya
Almanya
Belçika
Türkiye
Avusturya
Macaristan
Finlandiya
Hollanda
Litvanya
Toplam
Toplam GTIP 1704.90.65
1 1.625.
11.385
11.594
1.546
190
108
38
26.486
26.486
353.842
118.853
6.54
479.219
479.219
520.107
181.626
162.354
120.065
41.670
30.431
21.303
6.704
5.089
1.937
1.081.287
1.083.275
1.049.733
133.709
75.668
42.440
26.181
11.259
6.577
5.125
378
5
1.351.075
1.351.075
1902.19.10
1905.30.11
1905.30.51
1905.90.45
4303.10.00
İtalya
Çek Cumhuriyeti
Toplam
Toplam GTİP 1902.19.10
Çek Cumhuriyeti
Belçika
Polonya
İtalya
Hollanda
Avoısturya
İngiltere
Fransa
Almanya
Macaristan
Toplam
Toplam GTIP 1905.30.il
Çek Cumhuriyeti
Polonya
Hırvatistan
İngiltere
Türkiye
Macaristan
Almanya
İtalya
Belçika
İspanya
Toplam
Toplam GTİP 1905.30.51
İtalya
Almanya
İngiltere
Tayvan
Danimarka
Polonya
Toplam
Toplam GTİP 1905.90.45
Çek Cumhuriyeti
Çin Halk Cumhuriyeti
55.761
1.156
56.918
56.918
3.518.117
1.024.754
639.142
438.101
93.095
122.835
110.661
104.508
51.119
30.039
6.332.372
6.333.521
3.787.77
328.162
71.581
36.866
35.389
33.148
22.895
15.293
10.949
2.871
4.344.924
4.345.507
25.024
10.983
1.579
8
8
7
37.639
37.639
901.851
656.633
6104.62.10
6110.30.91
6204.61.10
Almanya
Polonya
Hindistan
Pakistan
İtalya
Türkiye
Arjantin
Güney Kore
Toplam
Toplam GTIP 4203.10.00
Danimarka
Çin Halk Cumhuriyeti
Çek Cumhuriyeti
Almanva
Italva
Türkiye
Macaristan
Bangladeş
Hindistan
Avustuıya
Toplam
Toplam GTIP 6104.62.10
Çek Cumhuriyeti
Tayland
Almanva
İngiltere
İtalya
Yunanistan
Çin Halk Cumhuriyeti
Yugoslavya
Polonya
Makao
Toplam
Toplam GTİP 6110.30.91
Almanva
Avustur\'a
İtalya
Çek Cumhuriyeti
533.361
492.729
460.025
300.383
230.574
174.449
137.996
49.924
3.937.925
4.049.542
105.442
49.115
24.201
24.062
12.759
8.328
6.149
3.567
3.459
3.311
240.393
249.997
39.982
36.603
32.959
20.089
16.479
15.027
13.024
12.612
10.504
10.342
207.622
277.284
46.351
26.975
14.366
12.564
,
6403.99.50
6403.99,50
7323.93.90
ingiltere
Çin Halk Cumhuriyeti
Slovcnya
Macaristan
A.B.D.
Polonya
Toplam
Toplam GTIP 6204.61.10
Çin Halk Cumhuriyeti
Macaristan
İtalya
Çek Cumhuriyeti
Avusturya
İspanya
Endonezya
Hollanda
Ukrayna
Portekiz
Toplam
Toplanı GTIP 6403.99.50
Çin Halk Cumhuriyeti
Çek Cumhuriyeti
Vietnam
italya
Almanya
Tayvan
Hollanda
Endonezya
Polonya
Türkiye
609.207
86.941
54.973
53.910
50.633
43.876
7.467
6.368
4.463
4.326
Toplam
Toplam GTIP 6404.19.90
922.165
932.128
İtalya
Avusturya
Almanva
Çek Cumhuriyeti
Çin Halk Cuınhuriyeti
Tayvan
1.005
6.206
3.764
2.548
2.240
1.894
127.913
133.159
25.985
15.059
10.453
7.018
3.808
2.434
1.789
846
706
688
68.788
70.187
2.860.222
532.922
475.726
209.709
84.548
43.172
8528.12.52
Hong Kong
Güney Kore
Hindistan
Türkiye
Toplam
Toplam GTİP 7323.93.90
Polonya
Fransa
Macaristan
Almanya
Slovenya
İngiltere
İspanya
Japonya
Slovakya
Çek Cumhuriyeti
Toplam
Toplam GTİP 858.1.522
42.567
34.931
24.386
20.296
4.328.478
4.418.560
543.184
205.754
181.353
81.051
69.021
43.178
32.488
7.193
4.566
1.527
1.169.315
1.174.609
o
6.
MEVZUAT
6.L
91
a
VE UYGULAMALAR
İTHALAT M E V Z U A T I
I. Gümrük Vergileri
A. Gümrük Tarifesi
Tarife yapısı, "Uyumlaştırılmış Emtia Kodlama ve Tarife
Sistemi (Harmonized
HSr
Commodity
Coding
& Description
System
-
dir. Her ürün, bir uyumlaştırılmış sistem koduna sahiptir.
Gümrük
vergileri,
ithal
edilen
ürüne
veya
hizmete
göre
değişmektedir. Gümrük vergisi, faturada listelendiği gibi ürünün
maliyet, sigoıta ve navlun bedeli (CİF) üzerinden kararlaştırılır.
B. İthalat Vergisi
İthalat vergi oranı Mayıs 1998 itibariyle % 3'tür. Bu oran,
ithal edilen ürünlerin hemen hemen % 80'ine uygulanmaktadır.
EkiîTi 1998 itibariyle ise kaldırılması planlanmaktadır.
C. Katma Değer Vergisi (KDV)
İthalat üzerindeki
katma değer vergisi, giriş
noktasında
ödenilmektedir. Malın CİF değerine g ü m m k vergisi eklenir ve K D V
bunun üzerinden hesaplanır. Tüm ithal ümnler, % 23 oranında bir
temel KDV'ye tabidir. Daha düşük bir oran olan % 61ık tercihli
oran, genel olarak gıda, diğer dayanıksız tüketim maddeleri ile
hizmet sektömnde (inşaat malzemeleri, ısı ve elektrik
alkolsüz
içecekler,
seyahat
acentası
hizmetleri,
enerjisi,
yatacak
yer
hizmetleri dahil) uygulanmaktadır. İlaç, sigorta ve sağlık hizmetleri
dahil bazı hizmetler ve birkaç ürün KDV'ye tabi değildir.
Ocak
Vergisi
1998
kanununa
itibariyle
göre posta
uygulamaya
konan
Katma
ve telekomünikasyon
Değer
hizmetleri,
bankacılık hizmetleri, finans ve sigorta hizmetleri, şirketlere yapılan
vergi ve hukuk danışmanlığı hizmetleri üzerindeki KDV % 23'e
yükseltilmiştir. Aynı şekilde reklam payı içeriğinin en az % 50'sini
\ e y a erotik malzemeler içeriğinin en az % lO'unu oluşturan
medya
ürünleri de (periyodik basın dahil) % 23 KDV oranına tabidir.
D, İstihsal, Tüketim ve Lüks Ürün Vergisi
İstihsal vergisi, şarap, likör. bira. tütün ürünleri, sıvı yakıtlar
ve makine yağları dahil bazı ürünlere uygulanmaktadır. Vergi, ilgili
ürümm herbir biriminin sabit bir miktarı olarak belirlenmektedir.
E. G ü m r ü k Vergisinden Muafiyet
Gümrük Vergisi. Slovakya'da kurulmuş bir şirketin imalat
laaliyetlerine yabancı bir kuruluş tarafından yapılan nakit dışı katkı
(makine ve ekipman) olarak ithal edilen ürünlere (özel araçlar ile
lotari ve benzeri oyunların faaliyetleri için gerekli mallar hariç)
uygulanmamaktadır.
Bu ürünler sadece eğer yabancı
kuruluş, Slovak
imalat
firmasının kayıtlı sermayesinde en az % 35 hisseye sahipse ve nakit
dışı katkı en az 10 milyon Slovak Korunası (Mayıs 1998 itibariyle
yaklaşık 300 bin ABD Dolan) tutarında ise gümrük vergisinden
muai tutulmakladır.
II. İthalat/İhracat Belgelen
Mevzuat, Avrupa Birliği standartlarıyla uyumlaştırılınaktadır
ve ithalat/ihracat belgeleri Avrupa Birliği ülkeleri \k
benzerlik
göstermektedir. Fatura, bildirimin bir parçasıdır.
Tekstil
ve
giyecek
ithalatında,
menşe
şehadetnamesi
gereklidir. Eğer daha düşük bir GATT vergi oranı uygulanacaksa
(genellikle Avrupa Birliği'nden ithal edilen ürünler için), yükleme
belgeleri temel alınarak menşe şehadetnamesi, faturalar ve ilgili
belgeler istenmektedir.
Menşe
şehadetnamesi,
malın
ağırlığını,
değerini, işaret ve numaralarım göstermelidir. Yetkili bir Ticaret
Odası
tarafından
basılmış
veya
onaylanmış
olmalıdır.
Slovak
ithalatçılar, mal gümrüğe ulaştığı anda belgelerin asıllarına sahip
olmalıdır.
111. ithalat Lisansları
A. Resmi Lisanslar
Bazı
mal
ve
hizmetlerin
ithalatı
için
resmi
lisans
istenmektedir.
•
Seçilmiş ürünler üzerinde ithalat lisansı verme, 302/1995
no.lu kararname ile düzenlenmektedir.
•
Bu ürün ve hizmetlerin ithalatı, verilen lisansta belirtilen
şartlar
çerçevesinde
yapılabilir.
Lisanslar,
Slovak
Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı tarafından verilmektedir.
•
İlgili yönetmelik lisansları ikiye ayırmaktadır:
°
Her başvurana ortak bir temel üzerinde otomatik
olarak
verilen
lisanslar:
Enformasyon
olarak kullanılan kayıtlardır.
kaynağı
a
°
Başvmaniîi
94-
otomatik
olarak
hak
kazanmadığı
lisanslar: Bazı hassas ürünler için ve açıkça tarih
belirtilerek
normlarına
basılır.
Amaç, " Slovak
uymayan
malların
ekolojik
girişini
engellemektir, (Bkz. Ekler)
•
Numuneler, dahili veya harici işlem için getirilen mallar,
gümrükte muhafaza altına alınan veya geçici kullanım
için getirilen mallar ve isnat altındaki defolu mallar için
lisans
istenmemektedir.
Belirli
gümrük
muamele
ve
işlemleri sırasında, gümrük bildiriminde bulunan bir kişi
gümrük yetkilileri için gümmk bildirimi sırasında orijinal
bir
lisans
dolduiTualıdır.
Yoksa
gümrük
yetkilileri
bildirilen malları serbest bırakmayacaktır.
B. İthalat Lisansına Tabi Ürünler
•
İthalat lisansları, Slovak hukukunda geçerliliğini koruyan
eski Çekoslovak Dışticaret Bakanlığı'nm
199rdeki bir
kararnamesine göre uygulanmaktadır. Kararname lisansın
amacına göre malları genel ve özel olmak üzere ikiye
ayınnaktadır. Genel kategoride yer alan yüze yakın mal
gmbu için lisans almak bir formalitedir. Kalan % lO'luk
durumda ise lisans almak için Ekonomi
Bakanlığfnm
kararı gerekmektedir. Özel kategoride yer alan mallar üç
graba ayrılmaktadır: Fannakolojik ümnler, silahlar ve
C O C O M ümnleri. Ekonomi Bakanlığı kararını verirken
yerli üreticiler üzerindeki etkisi yanında çevre ve sağlık
faktörlerini de gözönünde bulundumr.
Lisansa bağh ürünler listesi çalışmanın EK'ler bölümünde
sunulmaktadır.
C. İthalat Lisansı Basımı
Slovak
Cumhuriyeti
Ekonomi
Bakanlığı,
315/9,3
no.lu
kararnameye göre, belirh bir zaman dilimi içinde belirli miktarda
mal için ithalat lisansı basmakta ve kaydetmektedir.
Ekonomi Bakanhğı
Mierova 9, 827 15, Bratislava
Tel
: (421-7) 574 1111
F a k s : (421-7) 237 827
Ekonomi
Bakanlığı'nda
Lisans ve Tescil
Bölümü,
mal
hizmet, teknoloji ithalat ve ihracatı için lisans verme yetkisine sahip
tek birimdir. Buna ek olarak askeri malzeme ve ekipman ticaretini
kontrol
etmek
üzere
hükümet
içinde
bir
Lisans
Komitesi,
oluştumlınuş olup askeri malların ithalatı ve ihracatı için lisans
verip
vermemeye
etmektedir.
Lisans
karar
vermekte
Komitesi,
ve
Ekonomi,
uygulanmasını
Dışişleri
ve
kontrol
Savunma
Bakanlıklarının temsilcilerinden oluşmaktadır.
6.2. İHRACAT M E V Z U A T I
İhracat lisansına tabi ürünler, her ülke için farklıdır ve sürekli
değişmektedir. Genel olarak, çifte kullanıma sahip olabilecek optik
malzemeler ve yazılım gibi sa\amma ümnleri ve ekipmanı için
ihracat lisansı istenmektedir.
6.3. GÜMRÜK REJİMİ
Slovakya, Dünya Ticaret Örgütü'nün bir üyesidir ve G A T T
anlaşmalannı
üstlenmiştir.
Slovak
hukuku,
GATT'm
VII.
Maddesinin uygulanmasma yönelik Anlaşmayı takip etmektedir.
Gümrük Değerinin Takdiri, bu anlaşmaya göre yapılmaktadır ve
kurallar
tek
tip,
tarafsız
bir
sistem
sağlamaktadır.
Slovak
mevzuatında, gümrük değerinin takdiri, 612/1992 no.lu kanunun 20,
2 1 , 22 ve 28. Maddelerinde belirtilmektedir.
Ulusal ürünlerin desteklenmesine yönelik belirgin resmi bir
politika yoktur. Ancak hükümet, ekonomik reformlar ve yabancı
rakiplerin
ortaya çıkmasıyla varlıkları tehdit altına giren
yerli
üreticilere karşı son derece duyarlıdır.
6.4. ÜRÜN STANDARTLARI VE KALİTE KONTROLÜ
Slovak Standartlar, Metroloji ve Test Etme Ofisi (UNMS),
standart
sertifikası
kuruluştur.
Ulusal
vermeyi
koordine
eden
Test Merkezi, ürünleri
ve
uygulayan
test eder ve
bir
onayı
sertifikaları basan UNMS'ye gönderir. Değişik ümn kategorilerinde
hizmet veren birkaç test merkezi vardır.
Standart sertifikası için istenenler, 20 Eylül 1997 tarihinde
değişmiştir.
Slovak
gümrük
ofisleri,
ithalatçının
malın
ülkeye
girişinden önce ithal edilen ürünlerin hemen hemen % 90'ının kalite
ve
güvenliğini
ispat
eden
sertifikayı
teslim
etmesini
şart
koşmaktadır. Her sertifika, Slovak Standartlar, Metroloji ve Test
Etme Ofisi (UNMS) tarafından onaylanmalı ve UNMS'nin onayını
gösteren 1000 Slovak Korunası (yaklaşık 30 Dolar) değerinde pul
taşımalıdır.
Bu sertifikayı almayı gerektiren başlıca ürünler şunlardır:
Gıda ürünleri, mutfak aletleri, ilaçlar, elektrikli aletler, mühendislik
ürünleri, tarım makinaları. plastikler, boyalar, cilalar, kozmetik ve
spor ürünleri.
Standart Sertifikası almak ithalatçının sorumluluğudur. İthal
edilen ürünün, üreticinin ve ithalatçının ismi sertifikada değişmediği
sürece aynı sertifika birden çok yükleme için kullanılabilir.
Ürün sertifikası hakkında daha fazla bilgi almak isteyenler
aşağıdaki adrese başvurabilirler:
Slovak S t a n d a r t l a r , Metroloji ve Test E t m e Ofisi ( U N M S )
(Slovak Offîce ofStandarts,
Metro/og)' and
Testing)
Mr. Miloslav Varga, Direktör
Stefanovicova 3, 814 39, Bratislava
Tel
: (421-7) 391 147
F a k s : ( 4 2 1 - 7 ) 391 050
6.5. KAMBİYO MEVZUATI
Slovak Korunası 1 Ekim 1995 itibariyle cari işlemler için
tamamen konvertibl hale getirilmiştir. Koruna'nın değeri günlük
olarak Alman Markı (% 60) ve Amerikan Doları'ndan (% 40) oluşan
bir sepet baz alınarak belirlenmektedir.
Bir yatırımla ilgili fonları,
değiştirmede
veya
transfer
başka bir konvertibl
etmede
herhangi
bir
birime
güçlükle
karşılaşılmamaktadır. Çok büyük işlemler (50 milyon Doların üzeri)
için Slovakya Ulusal bankası'na önceden haber vermek gerekebilir.
Döviz
işlemleri.
Eylül
1995'te
Kanunu'na göre yönetilmektedir.
liberalizasyonu,
Komna'nın
düzenlenen
Kambiyo
Düzenleme, iş muamelelerinin
konvertibilitesi
ve
Slovakya'nın
IMF'nin VIll. Maddesinin getirdiği sommlulukları kabul ettiğini
belirtmektedir.
6.6. Y A B A N C Ì S E R M A Y E K A N U N U
Slovakya dışında mukim her birey veya Slovakya dışında
kayıtlı her tüzel kişilik. Yabancı Sermaye kanunları çerçevesinde
Slovak vatandaşları ile aynı şartlar altında ve aynı
çerçevede
Slovakya'da iş kurup, faaliyette bulunma hakkına sahiptir.
Slovakya'da ticari faaliyette bulunma hakkı, işletme Şirket
Tescil'ine kaydettirildiği tarihte elde edilmiş olur. Bu kayıt için
başvum,
yabancı
işletmeler
tarafından
Tescil
Mahkemesi'ne
yapılmaktadır. Başvumnun kabul edilip kaydedilmesi
genellikle
dört hafta sürmektedir.
Tescil için yapılan başvum aşağıdaki bilgi ve dokümanları
içermelidir:
•
İşletme adı ve kayıtlı iş adresi
•
Şirket mukavelesi
•
Bildirilen kumluş semiayesinin
Slovak
Bankalarından
birine yatırıldığını gösteren konfırmasyon
•
Ticaret lisansı ve diğer gerekli hukuki izin
•
İşletme faaliyetlerinin tanımı
•
Tescil edilecek yeni şirketin tümnü behrten beyanat.
Slovakya'da özel sektöre açık olan tüm alanlarda %
100
yabancı seıınayeye izin verilmektedir.
Slovakya'da
olabilmektedir:
kurulan
Genel
ticari
şirketler
ortaklık
aşağıdaki
(general
şekillerde
commercial
partnership), limited ortaklık (limited paitnership), sınırlı sommlu
şirket (limited Hability company), joint-stock şirket
(joint-stock
company).
Yabancı sennaye ile ilgili çalışmalar Yabancı Yatırım ve
Kalkınma için Slovak Ulusal Ajansı (SNAZIR, a.s.) isimli kuruluş
tarafından yönlendirilmektedir.
SNAZıR, a,s.
Sladkovicova 7, 811 06 Bratislava
Tel
:(421 7) 533 51 7 5 , 5 3 3 51 IK 533 50 00
F a k s : (421 7) 533 50 22
E-mail: [email protected]
6.7.
YATIRIMLARIN
TEŞVİKİ
Şu anda yabancı yatırımcılar için özel bir yatırım teşviği
mevcut değildir. Ancak makroekonomik göstergelerinin
durumu,
ülkenin coğrafi konumu, kalifiye ve düşük maliyetli iş gücü elde
edilebilirliği
getirmektedir.
ülkeyi
yabancı
yatırımcılar
için
çekici
hale
6.8.
SERBEST BÖLGELER, GÜMRÜK
Kosice'de
ANTREPOLARI
12 hektarlık bir serbest ticaret bölgesi
vardır.
Ancak Slovak ekonomisine önemli bir etkisi yoktm* ve yabancı
yatırımı çekmede önemli bir oynamamaktadır. Bratislava'da daha
büyük bir serbest ticaret bölgesi kmulması planlanmaktadır.
Slovakya'da hem kamuya ait hem de özel gümılik antrepoları
mevcuttur. Antrepo yönetmeliklerine uyan her ithalatçı, kamuya ait
gümrük antrepolarını kullanabilir. Genellikle gümrük
bürolarına
yakın
kuruluşlar
yerlerde
bulunur
ve hükümet
veya bölgesel
tarafından işletilir. Özel gümrük antrepoları genel olarak sadece
sahipleri tarafından kullanılmaktadır.
6.9.
GELIR VE KURUMLAR VERGİSİ,
SİGORTA
Ülkede
İŞLEMLERİ
1 Ocak
1993'ten itibaren yeni bir vergi
sistemi
yürürlüğe girmiştir ve aşağıda sıralanan vergiler sistemin esasını
oluşturmaktadır:
1. Katma Değer Vergisi
(KDV): Katma
Değer
Vergisi
uygulama ve oranları, sayfa mevzuat bölümünde detaylı
bir şekilde anlatılmıştır.
2. İstihsal Vergisi: İstihsal vergisi, sıvı yakıtlar ve petrol,
likör
ve
alkol,
uygulanmaktadır.
bira,
şarap
ve
tütün
ümnlerine
3. Gelir Vergisi: Bu vergi gelir ve kurumlar vergisi olmak
üzere ikiye ayrılmaktadn\
Gelir vergisi, Slovak vatandaşları ve Slovakya'da bir yıl
içinde en az 180 gün kalan kişilerin hem ülke içindeki
hemde ülke dışındaki gelirlerinden tahsil edilmektedir.
Sürekli olarak Slovakya'da yaşamayanların ise sadece
Slovakya içindeki kazançlarından alınmaktadır. Gelirin
tutarına göre % 15'ten başlayan ve artan oranlarda vergi
uygulanmaktadır.
Kummlar
vergisi, vergi oranı, % 40'tır.
Slovakya'da
kurulmuş olan şirketlerin hem ülke içi hemde ülke dışı
faaliyetlerinden
Slovakya
elde ettikleri gelir vergiye tabi
dışında
kumlmuş
olan
Slovakya içindeki faaliyetlerinden
şirketlerin
elde ettikleri
iken,
sadece
gelir
vergiye tabidir.
4. Emlak Vergisi
5 . Yol Vergisi: Slovakya'da kayıtlı araçlar ve uluslararası
taşımacılık yapan araçlar yol vergisine tabidir.
6. Veraset Vergisi, Bağış ve Hediye Vergisi, Emlak Alım
Satım Vergisi
7. Gayrimenkul Vergisi
8. Çevre Koruma Vergisi
Sosyal sigorta, Slovakya'da mecburidir ve sağlık tahsisatı,
işsizlik
sigortası
ödemeleri
ile
işveren
emeklilik
ve
çalışanlar
sigoıtasmdan
arasmda
oluşur.
Sigorta
paylaşılır.
İşveren
çalışanlarının sigorta ödemelerinin % 38'ini karşılar. Çalışanlar ise
b m t maaşlarının % 12'si oranında sigorta ödemesinde bulunur.
Serbest meslek sahiplerinin sigorta ödemeleri oranı % 50'dir ve
kendileri tarafından ödenir.
6.10. ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARI
Çekoslovakya zamanında imzalanan çifte
önleme anlaşmaları,
Slovak Cumhuriyeti
vergilendirmeyi
ve Çek
Cumhuriyeti
tarafından aynen üstlenilmiştir. Bu ülkeler arasında şunlar yer
almaktadır: Avustuıya, Belçika, Kanada, Danimarka, Finlandiya,
Fransa,
Almanya,
Yunanistan,
İtalya,
Japonya,
Lüksemburg,
Hollanda, Noıveç, İspanya, İsveç, İngiltere, ABD, Macaristan ve
Polonya.
Slovakya ve Türkiye arasında Çifte Vergilendirmeyi Önleme
Anlaşması
2
Nisan
1997
tarihinde
imzalanmış
olup,
henüz
yümrlüğe girmemiştir.
6 . 1 1 . FIKRI MÜLKIYET HAKLARı, M A R K A , PATENT
Mülkiyet haklarının korunması konusu, iki k u m m u n yetkisi
altında bulunmaktadır. Kültür Bakanlığı telif haklarından (yazılım
dahil) sommlu iken, Endüstıiyel Mülkiyet Bürosu diğer alanlarda
sorumluluğa sahiptir.
Slovakya, Dünya Fikri Mülkiyet Organizasyonu'nun (WIPO)
bir üyesidir. Ayrıca, edebi ve sanatsal çalışmaların korunmasına
yönelik Bern Konvansiyonu, endüstriyel mülkiyetin korunmasına
yönelik
Paris
Konvansiyonu,
markalar
hakkındaki
Madrit
Anlaşması, Nice Anlaşması, Patent İşbirliği Anlaşması, Evrensel
Telif
Hakları
Konvansiyonu
ve
Cenevre
Fonogram
Konvansiyonu'na taraftır.
Fikri
mülkiyet
Organizasyonu
ile
hakları
yapılan
yönetmelikleri,
Avrupa
Patent
görüşmelerden
sonra
onların
yönetmeliklerine paralel olarak düzenlenmiştir.
Patentler, 20 yıl geçerlidir. Ticari markalar, 10 yıl geçerlidir
ve zaman dolduğunda aynı süre ile yenilenebilir. Ticari markalarda
ilk başvuran tescil hakkına sahiptir .
6 . 1 2 . ETİKETLEME
Slova%a
1995 yılında yapılan bir kanun değişikliği
ile
etiketlemede eski Çekoslovak sistemini lağvederek kendi sistemini
tanıtmıştır. Buna göre yurt içinde üretilen veya ithal edilen ürünlerin
ambalajında bulunan ve içeriğini gösteren işaret ve bilgilerin, ürünle
ilgili kılavuz kitapların, ürün garantileri ve tüketiciye yönelik diğer
bilgilerin Slovakça olması gerekmektedir.
IV. BOLUM
İŞADAMLARI İÇİN
YARARLI BİLGİLER
7. Ü L K E Y E
GİDİŞ
7 . L NASıL GIDILIR?
Slovakya'ya
hem
karayolu
hem
de
havayolu
ile
gidilebilmektedir. Türk Havayolları, Çek Havayolları ile anlaşmalı
olarak Prag
üzerinden aktarmalı olmak üzere haftada üç kez
(Pazar-Çarşamba-Cuma) Slovakya'ya ortak sefer düzenlemektedir.
Çek Cumhuriyeti transit vize istememektedir. Ayrıca Swissair ile
Zürih üzerinden aktarmalı olarak gitmekte mümkündür. İsviçre ve
Avusturya transit vize istemektedir.
Başkent Bratislava, Viyana'dan 60 km.* Prag'tan 320 km.
Budapeşte'den de 180 km. uzaklıkta olup her üç şehirdende araba,
otobüs ve tren ile ulaşım mümkündür. Viyana ve Budapeşte"den
nehir yolu ile ulaşım imkanı da mevcuttur.
7 . 2 . N E ZAMAN GİDİLİR ?
Slovakya'ya ticari temaslarda bulunmak üzere gidecek olan
işadamlarının
ülkeyi
ziyaret
için
Nisan-Mayıs
gibi
hava
koşullarının uygun olduğu bahar aylarını tercih etmeleri tavsiye
edilmektedir.
7.3. P A S A P O R T V E V Í Z E İ Ş L E M L E R I
Ülkeye gidecek Türk vatandaşlarının geçerli bir pasaporta
sahip olmaları gerekmektedir. Slovakya, Türk vatandaşlarına vize
uygulamaktadn*.
Vize,
İstanbul'daki
Başkonsolosluk'tan
temin
edilebilir. Ancak iş gezilerinde davet mektubu talep edilmektedir.
7.4. Y O L C U L A R İ Ç I N G Ü M R Ü K K O N T R O L Ü
İşadamlarımızm g ü m m k kontrolleri için Slovakya Elçiliği
veya Başkonsolosluğu tarafından vize yanında ekli verilen onaylı
vize
başvum
formu
nüshalarını
muhakkak
yanlarında
bulundurmaları ve kendilerine verilecek nüshayı ülkeden ayrılırken
ibraz etmek üzere saklamaları gereklidir.
8. G Ü N L Ü K
YAŞAM
8.1. I K L I M VE U Y G U N GIYSİ
Slovakya'da,
yazları
ılık,
kışları
soğuk
geçen
kıta
iklimi hüküm sürmektedir. Maksimum sıcaklıklar, 32 °C ile 35
arasında
değişmektedir.
En
sıcak
ay
29.9 X ) . Minimum sıcakhklar ise -12 T
Temmuz'dur
ile - 20 X
(ortalama
arasında
değişmektedir. En soğuk ay Ocak'tır (-8 °C). Slovakya'yı ziyaret
edecek işadamlarının gittikleri mevsimin hava şartlarına uygun
kıyafeder seçmeleri gerekmektedir.
8.2. Y E R E L ULAŞIM
Slovakya'da toplu taşıma yaygın olarak
kullanılmaktadır.
Şehiriçi ulaşım genellikle tramvay ve otobüslerle sağlanmaktadır ve
çok
düzenlidir.
merkezlerinde
Taksiler,
otellerin
bulunmaktadır.
civarında
Arabaya
göre
uygulanmaktadır. Talep halinde fatura verilmektedir.
8.3.
İş S A A T L E R I V E T A T I L L E R
Devlet Daireleri
Pazartesi - Cuma
-
8.00-1630
Cumartesi - Pazar
-
Tatil
Pazartesi-Cuma
-
8.00-15.30
Cumartesi - Pazar
-
Tatil
Bankalar
İş Yerleri
Pazartesi - Cuma
- 8.00 - 16.30
Cumartesi - Pazar
- Tatil
Mağazalar
Pazartesi - Cuma
-
8.00-18.00
Cumartesi
-
8.00-12.00
Pazar
- Tatil
ve
farklı
abşveriş
tarife
= 110 =
Postaneler
Pazartesi - Cuma
-
7.00-20.00
Cumartesi
-
8.00-19.00
Pazar
-
9.00-14.00
Resmi Tatiller
Bağımsızlık Günü (Slovak Republic Day)
1 Ocak
Kutsal Bayram (Epiphany)
6 Ocak
Kutsal Cuma (Good Friday)
Nisan
Paskalya Yortusu (Easter Monday)
Nisan
İşçi Bayramı (Labor Day)
1 Mayıs
Cumhuriyet Günü (Libertion of Republic)
8 Mayıs
Methodis Günü (Cyril&methodist day)
5 Temmuz
Milli Yükseliş (Slovak National Uprising)
29 Ağustos
Anayasa Günü (Slovak Constitution Day)
1 Eylül
Uruc Yortusu (Assumption Day)
15 Eylül
Bütün Azizler Yortusu (Ali Saints Day)
1 Kasım
Noel Arefesi (Christmas Eve)
24 Aralık
1. Noel Günü ( 1 . Christmas Day)
25 Aralık
2. Noel Günü (2. Christmas Day)
26 Aralık
Resmi tatillerde tüm işyerleri kapalıdır.
Ill
8.4. H A B E R L E Ş M E
Slovakya'nın uluslararası telefon kodu 42rdir.
Belli başlı başlı şehirlerin telefon kodları ise şöyledir:
Bratislava
7
Banska Buystrica
88
Kosice
95
Zilina
89
Nitra
87
Trnava
805
Piestany
838
92
Poprad
8.5. Ö N E M L I T E L E F O N L A R
°
Polis
158
°
İtfaiye
150
°
Ambulans
155
D
Bilinmeyen Numaralar
(Slovakya)
121
°
Bilinmeyen Numaralar
(Bratislava)
120(0120)
^
Bilinmeyen Numaralar
(Uluslararası)
0149
°
Telegraf
127 (0127)
Kurtarma
154
°
Kayıp Eşya
534 61 11
°
Turizm Enformasyon
533 37 14, 533 43 70
o
112
o
8.6. DİĞER YARARLI BİLGİLER
Para
Bir Slovak Korunası (SK) 100 Heller'dir. Slovak parası, 20,
50, 100, 200, 500, 1000 ve 5000 Slovak Komnası banknotlar, 1, 2,
5 ve 10 Slovak Komnası ile 10, 20 ve 50 Heller değerinde madeni
paralar halinde basılmaktadır. Bir ABD Doları, yaklaşık olarak 34
Slovak Komnası civarındadır.
Kredi Kartları ve Seyahat Çekleri
Kredi kartı kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır.
Ziyaretçilerin Slovakya'ya getirebilecekleri döviz miktarı ve
seyahat çekleri için herhangi bir sınır yoktur.
Sağlık
Slovakya'da ziyaretçiler açısmdan sağlıkla ilgili herhangi bir
tehlike bulunmamaktadır. İlk yardım hizmetleri 24 saat boyunca her
yerde mevcuttur.
Elektrik
Eleküik voltajı, 220 Volt/50 HZ'dir. İki dişli fış ve prizler
kullanılmaktadır.
o
113°
Ölçü Sistemi
Ülkede metrik sistem kullamimaktadır.
Yerel Zaman
Greenwich zaman diliminden bir saat ileridir. Bu nedenle
Türkiye ile arasmda 1 saatlik (1 saat geri) zaman farkı mevcuttur.
Örneğin İstanbul'da saat 12.00 iken Bratislava'da 11.00'dir. Ülkede
yaz saati uygulaması vardır.
Din
Halkın büyük kısmı katolik hıristiyandır. Bunun yanında
hıristiyanlığın diğer mezheplerine mensup olanlar, ateistler, az da
olsa yahudiler ve diğer bazı dinlere mensup olanlar da mevcuttur.
Dil
Slovakça resmi dildir. Rusça eski rejim döneminde resmi dil
olmasına rağmen yaygın bir kullanıma sahip değildir.
Nüfusun
büyük bir kısmı özellikle endüstri ve dış ticaretle ilgili olanlar
Almanca konuşmaktadır.
İngilizce
çok
yaygın
olarak
bilinmemektedir.
Ancak
İngilizce öğrenimi, özellikle genç nesil arasında hızla artmaktadır.
Akademik ve kültürel çevıelerde özellikle eski
Fransızca
Macarca
konuşulmaktadır.
Ancak
sayı
nesiller arasında
giderek
azalmaktadır.
özellikle güney ve doğu bölgelerinde yaygın
olarak
kullanılmaktadır.
Güvenlik
Slovakya ağır suçlarda düşük bir suç oranına sahiptir. Ancak
son yıllarda özellikle geceleri önemli turistik yerlerde yankesicilik
gibi suçlarda bir artış gözlenmiştir.
9. Y A R A R L I A D R E S L E R
9 . L TÜRKİYE TEMSİLCİLİĞİ
O
T.C. Bratislava Büyükelçiliği
(Bratislava
Turldsli
Embassy)
Holubyho, 11 811 03
Bratitislava, S L O V A K Y A
o
Tel
: (421-7) 531 55 0 4 / 5 3 1 56 06
Fax
: (421-7) 531 31 45
Slovak Cumhuriyeti Büyükelçiliği
(Embassy
ofSlovali
Republic)
Atatürk Bulvarı, No: 245, 06692
Ankara, TÜRKİYE
o
Tel
: (0312) 426 58 87
Fax
: ( 0 3 1 2 ) 4 6 8 26 89
Slovak Cumhuriyeti Başkonsolosluğu
(General Consulate
of Slovak
Republic)
Vişnezade Mah., Acı Su Sok., Arzu Apt.
No: 15/3-4, 80680, Maçka
İstanbul, TÜRKİYE
Tel
: (0212) 227 30 66/67
Fax
: (0212) 260 25 86
9.2. RESMİ DAİRELER VE KURUMLAR
O
Slovakya Cumhuriyeti Hükümet Ofisi
(Office of the Government
of the Slovak
Republic)
Namestie Slobody 1, 813 70
Bratislava, Slovakia
o
Tel
:(421 7) 359 51 11
Fax
: (421 7 ) 3 9 2 603
Ekonomi, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
(Ministry of Economy, Industry and
Mierova 19, 827 15
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 5 7 4 11 11
Fax
: ( 4 2 1 7 ) 2 3 8 040
Maliye Bakanlığı
(Ministry of
Finance)
Stefanovicova5, 813 08
Bratislava, Slovakia
Tel
: (421 7 ) 4 9 8 432
Fax
: (421 7 ) 4 9 8 065
Trade)
O
Dışişleri Bakanlığı
(Ministry of Foreign
Affairs)
Stroniova 1, 833 36
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: ( 4 2 ] 7 ) 3 7 0 41 11
Faks
:(421 7) 376 364
İçişleri Bakanlığı
(Ministry of
Interior)
Pribinova2, 812 72
Bratislava, Slovakia
o
Tel
:(421 7) 323 659
Faks
:(421 7) 367 746
Adalet Bakanlığı
(Ministry of Justice)
Zupne Namestie 13, 813 11
Bratislava, Slovakia
Tel
:(421 7) 353 204
Fax
:{421 7) 330 732
O
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
(Ministıy
of Labour, Social Issues and
Family)
Spitalska4, 816 43
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 4 4 2 415
Fax
: ( 4 2 1 7) 362 150
Tarım, Ormancılık ve Gıda Bakanlığı
(Ministıy
of Agriculture,
Forestıy
and Food)
Dobrovicova 12, 812 66
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: ( 4 2 1 7 ) 3 6 8 561
Fax
: ( 4 2 1 7) 306 62 94
Haberleşme ve Ulaştırma Bakanlığı
(Ministıy
of Communications
Mileticova 19, 820 06
Bratislava, Slovakia
Tel
: ( 4 2 1 7 ) 2 5 4 753
Fax
: ( 4 2 1 7 ) 2 5 4 800
and
Transportation)
O
Çevre Bakanlığı
(Ministıy
of
Environment)
H l b o k a l , 812 35
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 4 9 2 532
Fax
: (421 7 ) 4 9 7 267
Milli Emlakları İşletme ve Özelleştirme Bakanlığı
(Ministry for Administration
and Privatization
Property)
D r i e n o v a 2 4 , 820 09
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 2 3 4 332
Faks
: (421 7 ) 2 9 4 548
İnşaat ve Kamu Çalışmaları Bakanlığı
(Ministry of Construction
Spitalska8, 816 44
Bratislava, Slovakia
Tel
: (421 7 ) 4 4 1 111
Fax
: (421 7) 367 054
and Public
Works)
of
National
O
Eğitim ve Bilim Bakanlığı
(Ministıy
of Education and
H l b o k a 2 , 8 1 3 30
Bratislava, Slovakia
o
Tel
:(421 7 ) 4 9 5 772
Fax
: (421 7 ) 4 8 7 098
Kültür Bakanlığı
(Ministry of Culture)
Dobrovicova 12, 813 31
Bratislava, Slovakia
o
Tel
:(421 7 ) 3 2 3 295
Fax
:(421 7 ) 3 6 8 140
Sağlık Bakanlığı
(Ministıy
of
Healthcare)
L i m b o v a 2 , 833 41
Bratislava, Slovakia
Tel
:(421 7 ) 3 6 1 482
Fax
:(421 7) 361 508
Science)
O
Savunma Bakanlığı
(Min isin ' of Def en ce)
Kutuzövova 7, 831 03
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 2 5 8 861
Fax
: (421 7 ) 2 5 8 781
Slovakya İstatistik Ofisi
(Statistical
Office of the Slovak
Müeticova 3, 824 67
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 5 2 6 63 60
Fax
: (421 7) 566 13 61
Ulusal Mülkiyet Fonu
(National Property
Fund)
D r i e n o v a 2 7 , 821 01
Bratislava, Slovakia
Tel
:(421 7 ) 5 6 1 12 5 8 / 3 0
Fax
: (421 7 ) 5 6 1 14 46
Republic)
9 . 3 . TİCARETİ GELİŞTİRME KURUMLARI
O
Slovakya Sanayi ve Ticaret Odası
(Slovak Chamber of Commerce
and
Indusüy-SOPK)
G o r k e h o 9 , 816 03
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7) 362 787
Fax
: (421 7) 364 22 22
Yabancı Yatırımlar ve Kalkınma Milli Kurumu
(National Agency for Foreign Investment
and
Development)
Sladkovicova 7, 811 06
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7) 533 51 75
Fax
-.(421 7) 533 50 22
Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri
Geliştirme Milli Kurumu
(National
Agency for
Development
Enterprises)
N e v a d z o v a 5 , 821 01
Bratislava, Slovakia
Tel
: (421 7 ) 2 3 7 563
Fax
: (421 7 ) 5 2 2 24 34
of Small
and
Medium
O
İşveren Birlikleri ve Kuruluşları Federasyonu,
Enformasyon ve Danışma Merkezi
(Federation
Information
of
Employers'
and Consulting
Unions
Centre)
Drienova 24, 826 03
Bratislava, Slovakia
o
Tel
:(421 7 ) 2 3 5 024
Fax
: (421 7) 233 542
Slovakya Girişimciler Birliği
(Slovak Societ)? of
Entrepreneurs)
Sturova 110, 900 01
Modra, Slovakia
Tel
o
: ( 4 2 1 7 ) 0 4 9 2 / 4 0 92
Bratislava Bilgi Servisi
(Bratislava
Information
Nedbalova uL, 814 28
Bratislava, Slovakia
Tel
: ( 4 2 1 7) 334 059
Fax
:(421 7) 332 708
Service-BIS)
and
Associations,
o
124
o
9.4. FİNANS KURULUŞLARI
O
Milli Slovakya Bankası
(National
Bank of
Slovakia)
S t u r o v a 2 , 818 54
Bratislava, Slovakia
o
Tel
:(421 7 ) 5 1 3 11 11
Fax
: (421 7 ) 3 6 4 721
T A T R A Banka
(Tatra
Bankası)
Vajanskeno nabrezie 5, 810 06
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 3 0 6 21 11
Faks
: (421 7) 324 760
Yatırım ve Kalkınma Bankası
(Investment
and Development
S t u r o v a 5 , 818 55
Bratislava, Slovakia
Tel
: (421 7) 362 085
Fax
: (421 7 ) 3 6 3 484
Bank)
= 125
O
o
Genel Kredi Bankası
(General Credit
Bank)
Namestie SNP 19,818 56
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 5 1 5 11 12
Fax
: (421 7) 326 867
Konsolidasyon Bankası
(Consolidation
Bank SFI)
Cintorinska 2 1 , 814 99
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7) 321 087
Fax
: (421 7) 321 353
Devin Banka
Frantiskanske nam 8, 813 10
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 5 3 3 34 79
Faks
:(421 7) 533 23 11
Post Bank
PO Box 149, G o r k e h o 3 , 814 99
Bratislava, Slovakia
Tel
: (421 7 ) 3 3 4 642
Fax
: (421 7) 331 413
O
Slovak Kredi Bankası
(Slovak Credit
Bank)
Namestie SNP 13,814 99
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 4 5 5 316
Fax
: (421 7) 362 691
Slovak Tasarruf Bankası
(Slovak Savings
Bank)
Namestie SNP 18, 816 07
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 5 2 0 45 00
Faks
: (421 7 ) 5 2 0 40 09
Çekoslovak Ticaret Bankası
(Czechoslovak
Commercial
Michalska 18, 815 63
Bratislava, Slovakia
Tel
1(421 7 ) 5 3 4 52 30
Fax
: (421 7) 533 27 75
Bank)
O
Volksbank
Namestie SNP 15, 810 00
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 3 8 1 11 40
Fax
: (421 7) 364 847
Istrobanka
Laurinska 1, 811 01
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 5 3 9 73 43
Faks
: (421 7) 533 17 44
Polnobanka
V a j n o r s k a 2 1 , 832 65
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 2 7 3 964
Fax
: (421 7 ) 2 7 3 975
Amex Temsilci Ofisleri
(Amex Representative
Offices)
Tatratour, Frantistanske nam 3, 815 09
Bratislava, Slovakia
Tel
: (421 7) 335 852
O
Bratislava Menkul Kıymetler Borsası
(Bratislava
Stock
Exchange)
Vysoka M. 814 99
Bratislava, Slovakia
o
Tel
:(421 7 ) 3 3 5 844
Fax
:(421 7) 335 725
Uluslararası Bratislava Mal Borsası
(Bratislava
International
Commodity
Ruzinovska 1,81 02
Bratislava, Slovakia
o
Tel
:(421 7) 522 63 11
Fax
:(421 7) 522 63 18
Bratislava Opsiyon Borsası
(Bratislava
Options
Exchange)
Dunajska4, 814 81
Bratislava, Slovakia
Tel
:(421 7 ) 3 6 2 127
Fax
:(421 7) 362 134
Exchange)
9.5. YAYIN ORGANLARI
Günlük
o
Novy Cas
G o r k e h o 5 , 812 78
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 3 6 3 070
Fax
: (421 7) 363 104
Pravda
Pribinova25, 810 11
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 3 6 7 503
Fax
; (421 7 ) 2 1 0 47 59
Praca
Odborarske nam. 3, 814 99
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: ( 4 2 1 7 ) 6 5 0 60
Fax
: (421 7 ) 2 1 2 985
Narodna Obrada
Trnavska cesta 112, 830 00
Bratislava, Slovakia
Tel
: (421 7 ) 5 2 2 04 33
Fax
: (421 7) 522 05 94
O
Slovenska Republika
Ruzova Dolina 6, 824 70
Bratislava, Slovakia
o
Tel
:{421 7 ) 2 0 1 15 05
Fax
: (421 7) 310 539
SME
M y t n a 3 3 , 810 05
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 4 9 8 726
Fax
: (421 7 ) 4 9 8 306
Kosicky Vecer
SNP 24, 042 97
Kosice, Slovakia
o
Tel
: (421 9 5 ) 4 2 9 820
Fax
: (421 9 5 ) 4 2 1 214
Uj szo
(Macarca)
Prievozska 14 A, 820 06
Bratislava, Slovakia
Tel
: (421 7) 523 83 20
Fax
: (421 7) 523 83 21
Haftalık
o
Eurotelevizia
P n b m o v a 2 5 , 819 14
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7) 563 41 94
Fax
: (421 7 ) 2 1 0 41 52
Eurotelevizia
P r i b i n o v a 2 5 , 819 37
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7 ) 2 1 0 41 35
Fax
: (421 7 ) 2 1 0 41 45
Slovenska
Jaskovy rad 5, 833 80
Bratislava, Slovakia
o
Tel
: (421 7) 373 169
Fax
: (421 7) 376 118
Express
P r i b i n o v a 2 5 , 819 05
Bratislava, Slovakia
Tel
: (421 7 ) 2 1 0 40 31
Fax
: (421 7) 325 185
İki Haftada Bir
o
The Slovak Spectator
(İngilizce)
K o s i c k a 3 7 , 821 08
Bratislava, Slovakia
Tel
: (421 7 ) 5 4 4 97 37
Fax
. - ( 4 2 1 7 ) 5 4 4 97 35
Radyo
o
Slovensky Rozhias
Mytna 1, 812 90
Bratislava, Slovakia
Tel
: (421 7 ) 3 9 7 897
Fax
: (421 7) 398 923
Televizyon
o
Slovenska Televizia
Miynska dolina 28, 845 45
Bratislava, Slovakia
Tel
:(421 7 ) 7 2 5 948
Fax
: (421 7 ) 7 2 5 227
9 . 6 . O T O K I R A L A M A KURULUŞLARI
o
Auto Danubius
31 Trnavska 83104
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 213 096
Favorit Car
275 Pri vinohradoch, 83106
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: ( 0 4 2 1 - 7 ) 2 8 4 152
Toledo Car
12 Saratovska, 84102
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 784 495
Europçar-Inter Rent-{Hotel
1 Ruhne namestie, 81102
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 534 08 41
Mobil Service
Vavilovova 24, 85101
Bratislava, Slovakia
Tel
: (0421-7) 845 423
Danube)
o
Kazamp Jozef Jalsovsky
15 Sustekova, 85104
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 818 573
Recar
1 Svatoplukova, 81106
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 215 756, 626 24
Legia Turiec
6 U s i a k o v a , 81106
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 784 759
Hertz-Rentex-('//o?e/ Forum)
2 Nodzovo Namestie, 81106
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 534 81 55
Hertz-Rentex-f^/rpor/
Ivanka)
82001
Bratislava, Slovakia
Tel
: (0421-7) 291 482
o
Terminus
184 Racianska, 83102
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 283 676
Slovcar
30 Prievozska cesta, 82105
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 521 31 19
Autoprogress
23 Karpatske Namestie, 83106
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: ( 0 4 2 1 - 7 ) 2 8 6 650
Uertz-(Kosice)
Watsonova 5, 04001
Kosice, Slovakia
Tel
: (0421-95) 306 56
Fax
: (0421-95)304 44
9.7. P A Z A R A R A Ş T ı R M A , R E K L A M
VF D A N ı Ş M A N L ı K A J A N S L A R ı
O
İM.1'.S.A. 10 Co. Ivtd. (Pazar Araştîrması)
1 r v ş e z d o s i a \ o v o ııanı. ! 7 . 811 02
lîraîiskıva
^
Slovakia
Tı;?
: ( 4 2 ! 7 ) 5,33 53 2 8
lav
.i^2\h 533 21 SO
F O C l S iSosya! ve Piyasa Analiz Merkezi)
(FOCVS-Ccnteı-Jor
Social and Market
Gross! in go va 3 7 . 811 09
Bratislava. Slovakia
o
Tc!
: {42 i
Fax
: ( 4 2 i 7) 536 13 78
7)
5.36 13 66
Slovak Ticaret Misyonu
(Slovak Trade
Mission)
P . O . Box 54, 810 00
Bratislava I, Slovakia
Tel
: (421 7 ) 8 3 6 361
Fax
: (421 7) 836 361
Analysis)
9.8. TİCARET FUARLARI
Aşağıda ülkedeki fuarlardan bazıları verilmiştir. Bu ülkedeki
fuarların
katalogu
Oda'nıız
Ticari
Dokümantasyon
Şubesi'nde
incelenebilir.
o
lıiterslıoe (4.9.1998)
(Ayakkabı
ve ayakkabı malzemeleri,
deri ve deri
Organizatör: Slovunion, s.r.o.
Solosnicka 49, 841 05
Bratislava, Slovakia
Yetkili Kişi: Juraj Schwarz
Tel
: (421 7 ) 7 2 8 806
Fax
: (421 7) 726 722
Son Başvuru Tarihi: 31.7.1998
o
S t a v b a ' 9 8 (10.9.1998)
(Yapı malzemeleri
ve
leknolojileri)
Organizatör: DB agentura
V r a b c i a 9 , 040 01
Kosice. Slovakia
Yetkili Kişi: DB agentura, OS 1
Tel/Faks
: (421 95) 766 131, 768 713, 766 493
Son Başvuru Tarihi: 30.7.1998
ürünleri)
O
B u t ' 9 8 (10.9.1998)
(Ev ve büro mobilya ve malzemeleri,
döi^emelik kuma!})
Organizatör: D B agentura
V r a b c i a 9 , 040 01
Kosice, Slovakia
Yetkili Kişi: D B agentura, ÜS 1
Tel/Faks
: (421 95) 766 131, 768 713, 766 493
Son Başvuru Tarihi: 30.7.1998
o
C. A. S o f t ' 9 8 (11.9.1998)
(Yazılım ve enformasyon
sistemleri, telekomünikasyon
Organizatör: Expo D - Expo Design
Krasnohorska 7, 851 07
Bratislava, Slovakia
Yetkili Kişi: Vladislav Drgonec
Tel/Faks
: (421 7) 833 318
Son Başvuru Tarihi: 31.7.1998
tekn.)
O
Intertoys (3.10.1998)
(Çocuklar
için oyuncaklar,
spor malz., dekoratif
malz.)
Organizatör: Vystavisko T M M , a.s.
OS 800, Pod Sokolice 4 3 , 911 01
Trencin, Slovakia
Yetkili Kişi: Dalibor Körösi
Tel
: (421 8 3 1 ) 4 3 1 749
Fax
: (421 8 3 1 ) 4 3 5 600
Son Başvuru Tarihi: 31.7.1998
o
Mliecny Bar (10.10.1998)
(Süt ve dondurulmuş
süt ürünleri, meyve ürünleri,
Organizatör: Vystavnictvo Bratislava, a.s.
Prievozska 18, 824 51
Bratislava, Slovakia
Yetkili Kişi: Natalia Fülöpova
Tel
: (421 7) 5211 5 8 1 , 5 2 1 1 588
Fax
: (421 7) 5211 468
Son Başvuru Tarihi: 7.9.1998
aromalar)
O
XVm. Vychodoslovensky (5.11.1998)
(¡'julüsiriycl
ve íukelim
mallan,
Yapı
malzemeleri)
Organizatör: DB agentura
Vrabcia 9, 040 01 .
Kosice. Slovakia
\'etkili Kişi: DB agentura, OS 2
Tel/Faks
: (421 95) 766 131, 768 713, 766 493
Son Başvuru Tarihi: 8.10.1998
o
M o d a ' 9 8 (5.11.1998)
(Kücluı
kozmeiik,
erkek ve çocuk giyimi,
aksesuarlar,
deri ürünleri, mücevherat,
ayakkabı
yünlü
ve spor
ürünleri)
Organizatör: DB agentura
Vrabcia 9. 040 01
Kosice, Slovakia
Yetkili Kişi: DB agentura, OS 2
Tel/Faks
: (421 95) 766 131, 768 713, 766 493
Son Başvuru Tarihi: 8.10.1998
ürünler,
giyim
O
Potravıny, Obaly, Hygiena '98 (6. i l i 998)
((ji<Ja ve paketleme
sözleşme ve
satfuarı)
Organizatör: Dom techniky ZSVTS, s.r.o.
Vysokoskolakov 4, 011 32
Zilina, Slovakia
Yetlvili Kişi: Maria Pirohova
Tel
: (421 89) 322 11,472 35
Faks
: (421 89) 631 2 4 8 , 6 5 5 122
Son Başvuru Tarihi: 15.9.1998
o
Chemplast '98, Glasscer '98 (21.11.1998)
(Plastikler,
kimyasallar,
eam ve seramik
ürünleri)
Organizatör: Agrokomplex-Vystavnictvo
Vystavna 4, 949 01
Nitra, Slovakia
Yetkili Kişi: Peter Lietava
Tel
: (421 87) 575 201-5
Fax
: (421 87) 359 86
Son Başvuru Tarihi: 31.8.1998
O
Bratislavsky Vianocny Trh '98 (10.12.1998)
(Tükelim
malları
fuarı-oyuncak,
dekorasyonu)
Organizatör: Expo Plus s.r.o.
F a r e b n a 2 4 , 821 05
Bratislava, Slovakia
Yetkili Kişi: Maria Zolkova
Tel/Faks
: (421 7) 522 19 43
Son Başvuru Tarihi: 6.10.1998
o
D n i V i a n o c (19.12.1998)
(Tüketim malları fuarı ve satış
marketi)
Organizatör: Incheba, a.s.
Viedenska Cesta 7, 852 51
Bratislava, Slovakia
Yetkili Kişi: Alena Gabrisova
Tel
: (421 7 ) 8 0 2 230, 802 031
Fax
: (421 7 ) 8 4 7 101
Son Başvuru Tarihi: 31.10.1998
giysi,
gıda,
Noel
O
V i a n o c n e T r h y •98(19.12.1998)
((jick/ iirimlcri,(mificakìar,ì
hike t im
mallan)
Organizatör: Spis-View-Trading, s.r.o.
Starosaska 15, 052 80
Spisska Nova Ves, Slovakia
Yetkili Kişi: A. Klein
Tel
: (421 9 6 5 ) 4 2 82 54
Fax
: (421 9 6 5 ) 4 2 63 64
Son Başvuru Tarihi: 30.11.1998
o
Vianocne Predajne Dni '98 (3.10.1998)
(Her tür tüketim malı, Noel
Alışveri!}i)
Organizatör: L O C O , Milos Poruban
P.O. Box: 206, K Vystavisku 12, 912 50
Trencin 1, Slovakia
Yetkili Kişi: Sona Uherkovichova
Tel/Faks
: (421 831 ) 430 707
Son Başvuru Tarihi: 11.11.1998
9.9. O T E L VE L O K A N T A R E H B E R !
Bratislava
o
(ik^ùik)
Hotel Danube
Rybne Namestie, 81338
Bratislava 1, Slovakia
o
Tel
: (0421-7) 534 08 33, 534 00 00
Fax
: (0421-7)531 43 11
Hotel Devin (iVt>fv<r>V)
R i e c n a 4 , 81102
Bratislava 1, Slovakia
o
Tel
: (0421-7) 533 08 5 1 , 533 36 40
Fax
: (0421-7) 533 06 82
Hotel Forum (tVtVtVvV)
Hodzovo Namestie 2, 81625
Bratislava 1, Slovakia
o
Tel
: (0421-7) 534 81 15, 534 81 42
Fax
: (0421-7) 533 32 65
Hotel Perugia
{-ù'iku-ù)
Z e l e n a 5 , 81101
Bratislava 1, Slovakia
Tel
: (0421-7) 533 18 18
Fax
: (0421-7) 533 18 21
o
Hotel West
(ik^itkCi)
Cesta !ia Kamzik, 83329
Bratislava I. Slovakia
o
Tel
•: (0421-7) 378 86 92, 371 454
Fax
: (0421-7) 377 781
Holiday Inn Bratislava (>VvV>V)
Bajkalska 25/A, 82503
Bratislava I. Slovakia
o
Tel
: (0421-7) 524 51 I I , 524 51 25
Fax
: (0421-7) 524 51 12
Hotel Bratislava (vVvV >V)
S e b e n n i h o 9 , 82012
Bratislava I, Slovakia
o
Tel
: (0421 -7) 572 15 91 -8, 236 480
Fax
: (0421-7) 236 420
Hotel Incheba
(ikikik)
Viedenska Cesta 7, 85251
Bratislava 1, Slovakia
Tel
: (0421 -7) 802 000, 802 541
Fax
: (0421-7) 802 542
o
Hotel Junior (iViViV)
Drienova 14, 82101
Bratislava 1, Slovakia
o
Tel
: (0421-7) 238 000
Fax
: (0421-7) 238 065
Hotel Kyjev a.s.
(^iV>f)
Rajska2, 81448
Bratislava 1, Slovakia
o
Tel
: (0421-7) 322 0 4 1 , 322 651
Fax
: (0421-7) 326 820
Hotel Sorea (%ViV^)
Kralovske Udolie 6 , 8 1 1 1 4
Bratislava 1, Slovakia
o
Tel
: (0421-7)531 14 42
Fax
:(0421-7) 531 10 17
Hotel Tatra (tVi^ciV)
Nam. 1. M a j a 5 , 81106
Bratislava 1, Slovakia
Tel
: (0421-7) 536 16 54-8, 367152
Fax
: (0421-7) 323 587
= 147 = .
o
Hotel Astra
(i^iik)
Prievozska 14/A, 82109
Bratislava 1, Slovakia
o
Tel
: (0421-7) 523 81 11,521 58 16
Fax
: (0421-7) 521 35 26
BotelGracia
(^tViY)
Razusovo nabrezie, 81102
Bratislava 1, Slovakia
o
Tel
: (0421-7) 533 21 32, 533 24 30
Fax
: (0421-7) 533 21 31
Hotel Dukla
(ikikik)
Dulovo nam. 1, 82101
Bratislava 2, Slovakia
o
Tel
: (0421 -7) 526 98 15, 526 89 22
Fax
: (0421-7) 526 93 79
Hotel Turist (iViV)
Ondavska ul. 5,82005
Bratislava 2, Slovakia
Tel
: (0421 -7) 526 48 44, 543 82 87
Fax
: (0421-7) 5543 82 63
= 148°
Kosice
o
Hotel Bankov
(vtı^^^f)
Dolny Bankov c. 2, 04001
Kosice 1, Slovakia
o
Tel
: (0421 -95) 632 45 22, 632 45 23-24
Fax
: (0421-95)632 45 40
Hotel Cobra
(^^^)
J i s k r o v a 3 , 04001
Kosice 1, Slovakia
o
Tel
: (0421 -95) 622 59 03, 622 59 18
Fax
: (0421-95) 622 59 18
Hotel Slovan
(ikikik)
Hlavna 1,04001
Kosice 1, Slovakia
o
Tel
: (0421-95) 622 73 78-80, 623 27 16-19
Fax
: (0421-95)622 84 13
Hotelova Akademia (tViV>V)
Juzna trieda 10, 04001
Kosice 1, Slovakia
Tel
: (0421-95) 760 557, 760 558
Fax
: (0421-95) 765 100
o
Hotel Hutnik (tVi>)
Tyrsovo Nabrezie 6, 04001
Kosice 1, Slovakia
Tel
: (0421-95) 633 75 11, 633 75 12-5
Fax
: (0421-95) 633 77 80
Presov
o
Hotel Dukia Interliotely a.s. (>VtV)
NamestieLegionarov 2, 08001
Presov 1, Slovakia
Tel
: (0421-91) 722 741
Fax
: (0421-91)732 134
Banska Bystrica
o
Hotel Arcade (tVtVtV)
Nam. SNP 5, 97401
Banska Bystrica 1, Slovakia
o
Tel
: (0421-88)702 111,702 500
Fax
: (0421-88) 723 126
Hotel Lux (iVtV JV)
Nam. Slobody 2, 97400
Banska Bystrica 1, Slovakia
Tel
: (0421 -88) 740 23 18, 744 141 -7
Fax
: (0421-88) 743 853
n
150 °
RESTORANLAR
o
Arkadia-Café Restaurant
Zamocke Schody (Kale Yolu Üzerinde)
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 533 56 50
B Y S T R I C A Café
Köprünün üzerindeki kulede
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 850 042
Café Restaurant Grand
23 Namestie SNP (Meydan)
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 321 440
Korzo
11 Hviezdoslavovo Namestie (Meydan)
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 533 49 74
Slovak Restaurant
20 Hviezdoslavovo Namestie (Meydan)
Bratislava, Slovakia
Tel
Q
: (0421-7) 533 48 83
Harmonia-Café Restaurant
1 Prepostska (Cadde), Bratislava, Slovakia
Tel
: (0421-7) 533 16 83
EKLER
SLOVAKYA'YA İTHALATI LİSANSA TABİ ÜRÜN LİSTESİ
Talep Üzerine Lisans Verilenler
2202
2203.00
2701
2702
2709.00.90
2711.21.00
Otomatik Olarali Lisans Verilenler
0404
0103.91
0405
0708
0709.51.10
0103.92
0406
0709.60.10
0104
0407.00
0709.60.99
0105
0408
0710
0201
0409.00.00
0711
0202
0602.20
0712
0203
0602.30.00
0806
0204
0602.40
0807.11.00
0204.10.00
0602.90.41
0807.19.00
0204.21.00
0602.90.45
0808
0204.22
0602.90.49
0809.10
0204.30.00
0603
0809.20
0204.41.00
0701
0809.30
0204.42.00
0702.00.00
0809.40
0204.43
0703.10.19
0810
0206
0703.10.90
0812
0207
0703.20.00
0904.20.90
0209.00.11*
0703.90.00
1001
0209.00.30**
0210
0704.90.10
0706.90.05
1002.00.00
1003.00
0301.93.00
0401
0706.90.17
0706.90.30
1004.00.00
1005
0402
0706.90.90
0403
0707.00
1008
1101.00
0102.90
1102
2005.20
2523.10.00
1103
2005.40.00
2523.21.00
1104
2005.51.00
2523.29.00
1105
2005.59.00
2702
1106
2005.60.00
2704.00.11
1107
2005.80.00
2704.00.19
1108
2005.90
2704.00.90
1205.00
2007
2710.00.27*
1206.00
2008
2710.00.39**
1209.99.10
2009
2710.00.41
1201
2101
2710.00.45
1212.91
2102.10
2710.00.51
15121514
2710.00.61
1515
2103
2104
1516
2105.00
2710.00.66
1517
2106
2710.00.67
1601.00
2201
2710.00.68
1602
2202
2710.00.71
1701
2203.00
2710.00.72
1702.30*
2204
2710.00.74
1702.40**
2205
2710.00.76
1703
2206.00
2710.00.77
1704
2207
2710.00.78
1806
2208
2710.00.81
190190.11
1902
2304.00.00*
2306**
2710.00.83
1904.10
2710.00.87
1904.20
2401
2402
1905
2403
2710.00.89
2001
2501.00.91
2710.00.92
2002
2507.00.20
2710.00.94
2004
2507.00.80
2710.00.96
2005.10.00
2519.90.10
2710.00.98
2710.00.65
2701.00.85
2710.00.88
2711.11.00
5402.61
4403.99.99.90
2711.21.00
5402.20.00
4410
2716.00.00
54202.33
4411
2804.69.00
5402.42.00
4707
2815.12.00
5402.43
4818.10
2817.00.00
5402.52
4820.20
2849.10.00
5402.39.10
5702
2914.22.00
5402.49.91
5703
2921.41.00
5402.59.10
6107
2933.71.00
5403.10.00
6108
3102.10
5403.31.00
6109
3102.30
5403.32.00
6205
3102.40
5403.41.00
6402
3105.20
5501.90.10
6403
3505.10
5506.90.91
6404
3605.00.00
4401.01.10
6405
3904
4403.10.10
3920.10
4403.20.10.10
6811
6904.10.00
3920.20
4403.20.10.90
6907.90.99
3920.71
4403.20.30.10
6908.90.21
3920.73
4403.20.30.90
6908.90.29
3920.79.00
4403.20.90.10
7005.10
4011.10.00
4403.20.90.90
7005.21
4011.20
4403.91.00.10
7005.29
4012.10.30
4403.91.00.90
7204
4012.10.50
4403.92.00.10
2620.30.00
4012.20.90
4403.92.00.90
2620.40.00
4104
4403.99.10.10
7208*
5402.10
4403.99.10.90
7212"
5402.31
5402.32.00
4403.99.20.10
7304
4403.99.20.90
7404.00
5402.41
4403.99.50
7602.00
5402.51
.
4403.99.99.10
SLOVAKYA'DAN İHRACATI LİSANSA TABİ ÜRÜN LİSTESİ
Talep Üzerine Lisans Verilenler
0102.10
1205.00
4103.90.00
0102.90.05
1206.00
4104.22.10
0102.90.21
1209.99.10
4403.10.10
0102.90.29
1101.00
4403.20.10,10
0102.90.41
1102
4403.20.10.90
0102,90.49
1103
4403.20,30,10
0102.90.51
1104
0102.90.59
0102.90.61
1701
1703
4403,20,30,90
4403.20,90,10
4403.20.90,90
0102.90.69
0102.90.71
1901.20.00
2302*
4403.91,00,10
4403.91.00.90
0102.90.79
2306**
4403,92.00.10
0102.90.90
0103.91
2505
2517.10.10
4403.92.00.90
4403.99.20.10
0103.92.11
0103.92.19
2517.10.20
2517.10.80
4403.99.20.90
4403.99.50
0104.10
2523.10,00
4403.99.99.10
0210
0202
0203
2523.21.00
2523,29.00
2702
4403.99.99.90
4707
7102
0204.10*
0204.43**
0402
0510.00.00
2704.00
2716.00.00
3002.10
3002.90.10
7106
7108
7109.00.00
7111.00.00
0602.90.41
0604.91.21
3003
3004
7112
7201
1001
1002.00.00
4101.10
4101.21.00
7206
7204
1003.00.90
1004.00.00
4101.22.00
4101.29.00
7404.00
7602.00
1005
4101.30
2620.30.00
1107
4102
2620.40.00
7207*
7216**
7218*
7229**
7301*
7302**
7304*
7306**
9705.00.00
9706.00.00
Otomatik Olaralí Lisans Verilenler
0102.10
1002.00.00
2710.00.27*
0102.90.05
1003.00.90
2710.00.39**
0102.90.21
0102.90.29
0102.90.41
1004.00.00
1005
2710.00.66
2710.00.67
1101
2710.00.68
0102.90.49
0102,90.51
1102
1103
2710.00.41
2710.00.45
0102.90.59
0102.90.61
0102.90.69
1104
1205.00
1206.00
2710.00.51
2710.00.55
2710.00.61
0102.90.71
0102.90.79
0102.90.90
2302*
2306**
1701
2710.00.65
2710.00.71
2710.00.72
0103.91
0103.92.11
0103.92.19
0201
1703
1901.20.00
2505
2517.10
2710.00.74
2710.00.76
2710.00.77
2710.00.78
0202
2523.10.00
2716.00.00
0203
0207
2523.21.00
2523.29.00
3003.10
3002.90.10
0407.00.30
2702
1001
2704.00
3003
3004
4101.10
7206
4101.21.00
7204
4101.22.00
7404.00
4101.29.00
2620.30.00
4101.30
2620.40.00
4102
7602.00
4103.90.00
7207*
4104.22.10
7216*.
4401.10.00
7218*
4403.10.10
7229**
4403.20.10.10
7301*
4403.20.10.90
7302**
4403.20.30.90
7304*
4403.20.90.10
7306**
4403.20.90.90
4403.91.00.10
4403.91.00.90
4403.92.00.10
4403.92.00.90
4403.99.20.10
4403.99.20.90
4403.99.50
4403.99.99.10
4403.99.99.90
4707
7102
7106
7108
7109.00.00
7110
7111.00.00
7112
7201
HEM İTHALATI HEM İHRACATI LİSANSA TABİ ÜRÜN LİSTESİ
2921.51.90
2903.30.90
1211.90.95
1302.11.00
2903.59.90
2922.19.90
1302.19.99
2903.62.00
2922.22.00
2524.00.80
2903.69.90
2922.29.00
2804.70.00
2904.20
2922.30.00
2804.80.00
2905.11.00
2922.43.00
2806.10.00
2807.00.10
2905.39.10
2905.50.90
2922.49.70
2922.50.00
2811.19.80
2908.90.00
2923.90.00
2811.29.90
2909.11.00
2924.10.00
2812.90.00
2909.19.00
2924.22.00
2825.90.50
2909.30.90
2924.29.90
2827.39.90
2910.10.00
2926.10.00
2830.90.11
2830.90.80
2910.30.00
2926.90.10
2910.90.00
2926.90.99
2833.29.70
2913.00.00
2927.00.00
2836.70.00
2914.11.00
2928.00.90
2841.61.00
2914.12.00
2930.90.70
2842.90.10
2914.31.00
2931.00.95
2843.90.90
2915.24.00
2932.19.00
2845.90.10
2015.39.90
2932.29.80
2848.00.00
2915.90.80
2932.91.00
2850.00
2916.34.00
2932.92.00
2851.00.80
2916.35.00
2932.93.00
2902.20
2918.13.00
2932.94.00
2902.30
2919.00.90
2932.99.70
2903.14.00
2920.10.00
2932.99.90
2903.15.00
2920.90.85
2933.32.00
2903.21.00
2921.19.80
2933.39.95
2903.22.00
2921.30.99
2933.51.20
2903.23.00
2921.45.00
2933.51.90
2903.30.31
2921.49.90
2933.79.00
2933.90.60
2903.45.15
2933.90.95
2903.45.20
2934.90.89
2903.45.25
2394.90.97
2903.45.30
2936.29.90
2903.45.35
2938.90.90
2903.45.40
2939.10.00
2903.45.45
2939.41.00
2903.45.50
2939.42.00
2903.45.55
2939.61.00
2903.45.90
2939.62.00
2903.46.10
2939.63.00
2903.46.20
2939.69.00
2903.46.90
2939.90.11
2903.47.00
2939.90.19
2939.90.90
8107
8112.91.50
8112.99.90
2844.40
2903.14.00
2903.19.10
2903.30.33
2903.41.00
2903.42.00
9203.43.00
2903.44.10
2903.44.90
2903.45.10
6309.00.00
>
S L O V A K Y A ' D A K İ EN B Ü Y Ü K 10 T İ C A R E T
V E D A Ğ I T I M FİRMASI
o
Kerametal A.S.
J a s i k o v a 2 , 826 05
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 299 111
Benzinol A.S.
Miynske Nivy 48, 813 19
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 204 91 11
Petrimex A.S.
Dr. VI. Clementisa 10, 826 02
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 290 21 11
Martimex A.S.
Cerveny Armady 1, 036 65
Martin, Slovakia
Tel
o
: (0421-842) 842 353-96
Omnia A.S.
D u n a j s k a 4 , 814 81
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 363 058
C O - O P Velkonapkııpna A.S.
o
O
1 6 2 °
Prva Novinova Spolocnost A.S.
Pnbinova25,
813 81
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7)213 750
Martimex-Omega A.S.
Cei*venej Aiinady 1, 036 65
Martin, Slovakia
Tel
o
: (0421-842) 319 28
O M V Slovensko s.r.o.
Ruzova Dolina 6
Bratislava, Slovakia
Tel
o
: (0421-7) 526 76 59
Unilever Slovensko s.r.o.
Nam. SNP 15, 811 06
Bratislava, Slovakia
Tel
: (0421-7) 326 644
Slovakya'daki diğer potansiyel dağıtım
firmaları
bilgi almak için Ticari Hizmetler Bölümü'ne
Commerce)
başvumlabilir:
Adres: Grosslingova 35, 811 09
Bratislava, Slovakia
Tel
: (421-7) 361 079
Faks : (421-7) 361 085
hakkında
(Department
of
SERBEST TİCARET ANLAŞMASI^NDA
BAHSİ GEÇEN LİSTELER
A . Türkiye'nin Hassas Ürünleri
1. l'inci Takvime Tabi Ürünler
Aşağıda yer alan Slovak Cumhuriyeti menşeli ürünlerin Türkiye'ye ithalatmda
uygulanan gümrük vergileri aşağıda yer alan takvime göre tedricen kaldmlacaktu*.
• Anlaşmanın yürürlüğü girdiği tarihte her bir gümrük vergisi temel verginin
%50'si seviyesine indirilecek,
• 1 Ocak 1999 tarihinde kalan vergiler kaldırılacaktu-.
271000
291735
292130
292141
310210
310221
310229
310230
310240
320411
320412
320414
320415
320416
320417
320419
320500
320611
320619
320620
320630
320641
320649
390110
390120
390190
390230
390311
390319
390330
390410
340921
390422
390430
390440
390450
390469
390490
392310
392321
392329
392330
392340
392520
392590
392610
392620
392630
392640
392690
401011
401012
401013
401019
401021
401022
401023
401024
401029
401110
401120
401150
401191
401199
441011
441019
441090
441111
441119
441121
441129
441131
441139 •
441191
441199
441213
441214
441219
441222
441223
441229
441292
441293
441299
480251
480252
480253
480260
480530
480580
481910
481920
481930
690810
701010
701020
701091
701092
701093
701094
701110
701120
701190
701200
701310
701321
701329
701331
701332
701339
701391
701399
701911
701912
701919
701931
701932
701939
701940
701951
701952
701959
701990
72071111
72071114
72071116
72071911
72071914
72071916
72071931
72072011
72072015
72072017
72072051
72072055
72072057
72072071
72081000
72082500
72082600
72082700
72083600
72083710
72083790
72083810
72083890
72083910
72083990
72084010
72084090
72085110
72085130
72085150
72085191
72085199
72085210
72085291
72085299
72085310
72085390
72085410
72085490
72089010
72089090
72091500
72091610
72091690
72091710
72091790
72091810
72091891
72091899
72092500
72092610
72082690
72092710
72092790
72092810
72092890
72099010
72099090
72101110
72101211
72101219
72102010
72103010
72104110
72104910
72105010
72106110
72106910
72107031
72107039
72109031
72109033
72109038
72121010
72122011
72123011
72124010
72124091
72125031
72125051
72126011
72126091
72131000
72132000
72139110
72139120
72139141
72139149
72139170
72139190
72139910
72139990
72142000
72143000
72149110
72149190
72149910
72149931
72149939
72149950
72149961
72149969
72149980
72149990
72159010
72161000
72162100
72162200
72163111
72163119
72163191
72163199
72163211
72163219
72163291
72163299
72163310
72163390
72164010
72164090
72165010
72165099
72249005
72249008
72249015
72261110
72261910
72261930
72262020
72269110
72269190
72269210
72269320
72269420
72269920
72272000
72282011
72282019
72282030
72283020
72283041
72283049
72283061
72283069
72283070
72283089
72286010
730410
730421
730429
730431
730439
730441
730459
730490
730511
730512
730519
730520
730531
730539
730590
730610
730620
730630
730640
730650
730690
731210
731290
732211
732219
760410
760429
760511
760519
760521
760529
760611
760612
760691
760692
760711
760719
760720
760810
760820
760900
761010
761090
761100
761210
761290
761300
761410
761490
761511
761519
761520
761610
761691
761699
850422
850431
850440
850450
850490
850710
853910
853921
853922
853929
853939
854411
854420
854430
854441
854449
854451
854459
854470
2 . 2'inci Takvime Tabi Ürünler
Aşağıda yer alan Slovak Cumhuriyeti menşeli ürünlerin Türkiye'ye ithalatmda
uygulanan gümrük vergileri aşağıda yer alan takvime göre tedricen kaldmlacaktrr.
• Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte her bir gümrük vergisi temel verginin
%70'i seviyesine,
• 1 Ocak 1999 tarihinde her bir gümrük vergisi temel verginin %50'si seviyesine,
€11 Ocak 2000 tarihinde her bir gümrük vergisi temel verginin %30'u seviyesine
indirilecek,
• 1 Ocak 2001 tarihinde kalan vergiler kaldırılacaktır.
420211
420212
420219
420221
420222
420229
420231
420232
420239
420291
420292
420299
481940
510720
511111
511119
511211
511219
511230
520790
520811
520812
520813
520819
520821
520822
520829
520839
520841
520842
520843
520852
540210
540241
540331
550320
550410
551011
551513
551614
580122
600243
610442
610443
610453
610462
610463
610510
610520
610610
610711
610721
610821
610822
610831
610832
610891
610892
610910
610990
611010
611020
611030
611120
611212
611241
611511
611592
620193
620211
620213
620311
620312
620331
620332
620333
620341
620342
620343
620431
620433
620439
620462
620463
620520
620640
621132
621430
630231
630260
630532
630790
640110
640191
640192
640199
640212
640219
640220
640230
640291
640299
640312
640319
640320
640330
640340
640351
640359
640391
640399
640411
640419
640420
640510
640520
640590
640610
640620
640691
640699
691110
691190
691200
845210
870190110000
870190150000
870190210000
870190250000
870190310000
870190500000
870210111200
870210191200
870290111200
870290191200
870210911200
870210991200
870290311200
870290391200
870210111300
870210191300
870290111300
870290191300
870210911300
870210991300
870290311300
870290391300
870321101000
870321901000
870322191000
870322901000
870331101000
870331901000
870323191100
870323901100
870332191100
870332901100
870323191200
870323901200
870423990000
870431390000
870432990000
870421910000
870431910000
870421990000
870431990000
870332191200
870332901200
870421310000
870422910000
870423910000
870431310000
870432910000
870421390000
870422990000
871110
871120
871200
940110
940120
940130
940140
940150
940161
940169
940171
940179
940180
940190
B. Slovak Cumhuriyetinin Hassas Ürünleri
1. l'inci Takvime Tabi Ürünler
Aşağıda yer alan Türkiye menşeli ürünlerin Slovak Cumhuriyeti'ne ithalatmda
uygulanan gümrük vergileri aşağıda yer alan takvime göre tedricen kaldırılacaktır.
• Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte her bir gümrük vergisi temel verginin
%50'si seviyesine indirilecek,
# 1 Ocak 1999 tarihinde kalan vergiler kaldırılacaktır.
271000
281512
281700
283720
284910
290211
290260
290314
290362
290515
290542
290711
291522
291531
291533
291534
291611
291612
291614
291814
292141
293371
330510
330520
330530
330590
360200
401011
401012
401013
401019
: 401021
401022
401023
401024
401029
401110
401120
401140
401150
401191
401199
401210
401220
401290
401310
401320
401390
401511
401519
401590
401691
401695
401700
420329
420500
430310
430390
430400
441830
441900
480100
480300
480411
480419
480421
480429
480431
480439
480510
480530
480540
480610
480790
480820
480830
480890
480910
480990
481011
481012
481021
481029
481039
481091
481099
481121
481129
481131
481139
481140
481190
481200
481310
481320
481390
481410
481420
481490
481500
481630
481690
481710
481720
481730
Oİ67'
481820
481830
481840
482110
482190
482311
482319
482340
482351
482359
482360
482370
482390
490900
491000
491110
491191
491199
500710
500720
500790
550932
550942
640312
640320
640330
640610
640620
640699
660110
660191
660199
660200
660310
660320
660390
681011
681019
681091
681099
681110
681120
681190
691010
691090
691110
691190
691410
700239
700312
700319
700320
700330
700420
700490
700510
700521
700529
700530
700600
700711
700719
700721
700729
700800
700910
700991
700992
701020
701110
701120
701190
701200
702000
711311
711320
711411
711419
711420
720211
720219
720221
720229
720230
720241
720249
720270
720280
720291
720299
720810
720825
720826
720827
720836
720837
720838
720839
720840
720851
720852
720853
720854
720890
720915
720916
720917
720918
720925
720926
720927
720928
720990
721011
721012
721020
721030
721041
721049
721050
721061
721069
721070
721090
721113
721114
721123
721129
721210
721220
721230
721240
721250
721260
721310
721320
721391
721399
721410
721420
721430
721491
721499
721510
721550
721590
721610
721621
721622
721631
721632
721633
721640
721650
721661
721669
721691
721699
721710
721720
721730
721790
722511
722519
722530
722880
730110
730120
730210
730220
730230
730240
730290
730300
730410
730421
730429
730431
730439
730441
730449
730451
730459
730511
730512
730519
730520
730531
730539
730590
730610
730620
730630
730640
730650
730660
730690
730721
730722
730723
730729
730791
730792
730793
730799
730810
730820
730830
730840
730890
730900
731010
731021
731029
731100
731210
731290
731300
731412
731413
731414
731419
731420
731431
731439
731441
731442
731449
731450
731511
731512
731519
731520
731581
731582
731589
731590
731700
731811
731812
731813
731814
731815
731816
731819
731829
731920
731930
731990
732010
732020
732090
732111
732112
732113
732181
732182
732183
732190
732211
732219
732290
732310
732391
732392
732393
732394
732399
732410
732421
732429
732490
732510
732591
732599
732611
732619
732620
732690
740610
740620
740721
740819
740822
741011
741012
741021
741022
741110
741121
741122
741129
741210
741220
741300
741510
741521
741531
741532
741539
741700
741811
741819
741820
741991
741999
750400
750810
750890
760310
760320
760410
760421
760429
760511
760519
760521
760529
760611
760612
760691
760711
760719
760720
760810
760820
761010
761090
761100
761210
761290
761511
761519
761520
761610
761691
761699
780300
780420
780500
780600
790310
790390
790400
790500
790700
800600
820110
820130
820140
820411
820412
820420
820510
820520
820540
841440
841451
841810
841821
848210
848220
848230
848250
848280
848320
848330
850432
850433
850610
850710
850720
851110
851621
851629
851631
851632
851633
851640
851650
851660
851671
851672
851679
851680
851721
851750
851822
851910
852290
852510
852520
852822
853010
853080
853090
853510
853529
853530
853540
853590
853610
853620
853630
853641
853649
853650
853661
853669
853690
853890
853921
853922
853929
853931
853932
853939
853941
854411
854419
854420
854590
854620
854690
854710
854720
854790
870110
870120
870130
870190
870600
901841
901849
902300
902910
940310
940320
940380
940390
940410
940421
940430
940490
940510
940520
940530
940540
940550
940560
940592
940599
940600
950100
950611
950640
950651
950659
960610
960622
960629
960630
961700
2. 2'inci Takvime Tabi Ürünler
Aşağıda yer alan Türkiye menşeli ürünlerin Slovak Cumhuriyeti'ne ithalatında
uygulanan gümrük vergileri aşağıda yer alan takvime göre tedricen kaldırılacaktır.
• Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte her bir gümrük vergsi temel verginin
%70'i seviyesine,
• 1 Ocak 1999 tarihinde her bir gümrük vergisi temel verginin %50'si seviyesine,
• 1 Ocak 2000 tarihinde her bir gümrük vergisi temel verginin %30'u seviyesine
indirilecek,
• 1 Ocak 2001 tarihinde kalan vergiler kaldırılacaktır.
281420
283531
310221
310240
310280
310290
310520
310559
310560
320740
320820
340111
380210
380810
380820
380830
390410
390610
391510
391520
391530
391590
392051
392062
420100
420211
420212
420219
420221
420222
420229
420231
420232
420239
420291
420292
420299
441810
441820
441890
480240
480251
480252
480253
480441480442
480449
480451
480452
480459
480521
480522
480523
480529
480550
480560
480570
480580
480620
480710
480810
480920
481110
4801610
481620
481810
481910
481920
481930
481940
481950
481960
482010
482020
482030
482040
482050
482090
482210
482290
482320
510610
510620
511000
511111
511119
511120
511130
511190
511211
511219
511220
511230
511290
520411
520419
520420
520511
520512
520513
520521
520522
520523
520531
520533
520534
520541
550542
550143
520611
520612
520613
520614
520621
520622
520623
520631
520632
520633
520641
520642
520643
520644
520811
520812
520813
520819
520821
520822
520823
520829
520831
520832
520833
520839
520841
520842
580843
520849
520851
520852
520853
520859
520911
520912
520919
520921
520922
520929
520931
520932
520939
520941
520942
520943
520949
520951
520952
520959
521011
521012
521019
521021
521022
521029
521031
521032
521039
521041
521042
521049
521051
521052
521059
521111
521112
521119
521121
521122
521129
521131
521132
521139
521141
521142
521143
521149
521151
521152
521159
521211
521212
521213
521214
521215
521221
521222
521223
521224
521225
530710
530720
530911
530919
530921
530929
531010
531090
531100
540110
540120
540210
540220
540231
540232
540233
540239
540241
540243
540249
540252
540259
540262
540269
540310
540331
540332
540349
540410
540490
540500
540710
540810
540832
540833
540834
550110
550120
550190
550320
550340
550490
550630
550820
550911
550912
550921
550922
550931
550941
550951
550952
550953
550959
550961
550962
550969
550991
550992
550999
551011
551012
551020
551030
551090
5.51211
551219
551221
551229
551291
551299
551311
551312
551313
551319
551321
551322
551323
551329
551331
551332
551333
551339
551341
551342
551343
551349
551411
551412
551413
551419
551421
551422
551423
551429
551431
551432
551433
551439
551441
551442
551443
551449
551512
551513
551519
551521
551522
551529
551591
551592
551599
551611
551613
551621
551622
551623
551631
551632
551633
551634
551641
551642
551643
551644
551691
551692
551693
551694
560210
560221
560229
560290
560311
560312
560313
560314
560391
560392
560393
560394
560410
560420
560600
560710
560721
560729
560730
560741
560749
560750
560790
560811
560819
560890
560900
570110
570190
570210
570220
570231
570232
570239
570241
570242
570249
570251
570252
570259
570291
570292
570299
570310
570320
570330
570390
570410
570490
570500
580110
580122
580123
580124
580125
580126
580131
580132
580133
580134
580135
580136
580190
580230
580310
580390
580410
580421
580429
580430
580500
580610
580620
580631
580632
580639
580640
580710
580790
580810
580890
581010
581091
581092
581099
581100
590110
590190
590210
590220
590310
590320
590390
590410
590491
590492
590500
590610
590691
590699
590700
590800
590900
591131
591132
591140
591190
600110
600121
600122
600129
600191
600192
600199
600210
600220
600230
600241
600242
600243
600249
600291
600292
600293
600299
610110
610120
610130
610190
610210
610220
610230
610290
610311
610312
610319
610321
610322
610323
610329
610331
610332
610333
610339
610342
610343
610349
610411
610412
640413
610419
610421
610422
610423
610429
610431
610432
610433
610439
610441
610442
610443
610444
610449
610451
610452
610453
610459
610461
610462
610463
610469
610510
610520
610590
610610
610620
610690
610711
610712
610719
610721
610722
610729
610791
610792
610799
610811
610819
610821
610822
610829
610831
610832
610839
610891
610892
610899
610910
610990
611010
611020
611030
611090
611110
611120
611130
611190
611211
611212
611219
611220
611231
611239
611241
611249
611300
611410
611420
611430
611490
611511
611512
611519
611520
611591
611592
611593
611599
611610
611691
611692
611693
611699
611710
611720
611790
620111
620112
620113
620119
620191
620192
620193
620199
620211
620212
620213
620219
620291
620292
620293
620299
620311
620312
620319
620321
620322
620323
620329
620331
620332
620333
620339
620341
620342
620343
620349
620411
620412
620413
620419
620421
620422
620423
620429
620431
620432
620433
620439
620441
620442
620443
620444
620449
620451
620452
620453
620459
620461
620462
620463
620469
620510
620520
620530
620590
620620
620630
620640
620690
620711
620719
620721
620722
620729
620791
620792
620799
620811
620819
620821
620822
620829
620891
620892
620899
620910
620920
620930
620990
621010
621020
621030
621040
621050
621111
621112
621120
621131
621132
621133
621139
621141
621142
621143
621149
621210
621220
621230
621310
621320
621390
621410
621420
621440
621510
621520
621590
621710
621790
630210
630221
630222
630229
630231
630232
630239
630240
630251
630252
630253
630259
630260
630291
630292
630293
630299
630311
630312
630319
630391
630392
630399
630411
630419
630491
630492
630493
630499
630510
630520
630532
630533
630539
630590
630611
630612
630619
630621
630622
630629
630631
630639
630641
630649
630691
630699
630710
630720
630790
630800
640110
640191
640192
640199
640219
640220
640230
640291
640299
640319
640340
640351
640359
640391
640399
640411
640419
640420
640510
640520
640590
690710
690790
690810
690890
701010
701091
701092
701093
701094
701310
701321
701329
701331
701332
701339
701391
701399
701510
701590
701710
701720
701790
701911
701912
701919
701931
701932
701939
701940
701951
701952
701959
701990
821510
821520
821591
821599
841430
843621
845011
845012
845020
845240
846596
846599
851519
851521
851529
851539
851610
851711
851719
851730
851780
852812
852821
852830
853521
853710
853720
854520
870210
870321
870322
870323
870324
870331
870332
870333
870390
870410
870421
870422
870423
870431
870432
870490
900130
900140
900150
902410
902480
920110
920120
920190
940210
940330
940340
940350
940360
C. T a r ı m Ürünlerinde Taviz Değişimleri
1. Türkiye'nin Slovak Cumhuriyeti'ne Tanıdığı Tavizler
Aşağıda yer alan Slovak Cumhuriyeti menşeli ürünler, Türkiye'ye ithalatında
aşağıdaki tavizlere tabi olacaktır.
Tanım
Ürün Kodu
Kota(+) Uygulanacak Vergi %
0102.90.05
Canlı sığırlar, ağırlığı 80 kg.'ı geçmeyenler
200
35
0102.90.21-29
Canlı sığırlar, kasaplık, diğerleri
100
35
0102.90.41-49
Canlı sığırlar, kasaplık, diğerleri
100
10-35
04.05
Sütten elde edilen tereyağı ve diğer
30
0
100
0
katı ve sıvı yağlar
04.06
Peynir ve lor
(0406.90.29,31,50,86,87,88 hariç)
0710.22
Fasulye
100
11.5
12.05
Rep veya kolza tohumlan
sınırsız
12
sınırsız
3-10.5
(kırılmış olsun veya olmasın)
12.09
Ekim amacıyla kullanılan tohum.
meyva ve sporlar (1209.11,19 hariç)
1512.11,19
Ayçiçeği yağı, ham
100
0
17.04
Çiklet, şekerle kaplanmış olsun olmasın.
100
7
18.06
Çikolata, kakao içeren diğer gıda müstahzarlar I 100
7
ex 2007.99
Reçeller, dğer (2007.99.31,55,93,98)
100
11
ex 2009.80.90
Diğer herhangi bir meyvanın veya sebzenin
300
2
100
0
sınırsız
0
şeker mamulleri
suyu, karışımları (2009.90.21-29,90.50-98)
21.04
Çorbalar ve diğer gıda müstahzarları; karışım
halindeki homojenize gıda müstahzarları
2202.10
Sular, mineral sular ve gazlı sular dahil,
ilave şeker veya diğer tatlandırıcı
maddeler katılmış olanlar
22.03
Biralar
lOOOhl
0
2204.10,21
Şarap
200 hl
35
2208.60-90
Alkollü içkiler, diğer
400 hl
20
2306.40
Dep ve kolza tohumu küspesi
sınırsız
0
2 . Slovak Cumhuriyeti'nin Türkiye'ye Tanıdığı Tavizler
Aşağıda yer alan Türkiye menşeh ürünler, Slovak Cumhuriyeti'ne ithalatında
aşağıdaki tavizlere tabi olacaktır.
Tanım
Ürün Kodu
Kota(+) Uygulanacak Vergi % |
04.06
Peynir ve lor
100
0
07.02.00.15-
Domates, taze veya soğutulmuş (1.11-31.5)
150
7
0710.22
Fasulye
100
5
0805.10
Portakal
sınırsız
0
0805.20
Mandarin (tanjerin ve satsuma dahil);
sınırsız
0
30,45-50
klemantin, king ve benzeri turunçgil melezleri)
0805.30
Limon ve tatlı limonlar
sınırsız
0
0806.20
Üzüm, kurutulmuş
sınırısız
0
0809.30.11-
Şeftali (nektarin dahil) (1.10-20.6)
200
4
0813.10
Kayısı, kurutulmuş
sınırsız
0
1509.10.90
Zeytinyağı
sınırsız
0
17.04
Çiklet, şekerle kaplanmış olsun olmasın,
100
7
29,51-59
şeker mamulleri
18.06
Çikolata, kakao içeren diğer gıda müstahzarları
100
7
2001.90.65
Zeytin
sınırsız
0
20.02
Domates konserveleri
100
8
200
11
300
2
100
0
(tüm veya parça halinde), diğer
ex 2007.99
Reçeller, diğer (2007.99.20,51,98/
kestane ve fındık püresi)
ex 2009.80,90
Diğer herhangi bi rmeyvanın veya sebzenin
suyu, karışımları (2009.90.21-29,90.51-98)
21.04
Çorbalar ve diğer gıda müstahzarları;
karışım halindeki homojenize
gıda müstahzarları
22.03
Biralar
1000 hl
0
2401.10.50-90
Yaprak tütün, diğer
200
3
K A Y N A K L A R
• Country Report Slovakia^ The Economist Intenigence Unit, 4th Quarter 1997
• Country Profile 1997-98 Slovakia, The Economist Intelligence Unit,
• Doing Business in Slovakia, Slovak Chamber of Commerce and Industry,
• Exporters Encyclopedia 1997-98, Don & Bradstreet Information Services
• Slovakya Ekonomisi ve Türkiye ilişkileri Raporu, Nisan 1997, DEIK
• Slovakya İstatistik Ofisinden Alınan Bilgiler.
• Slovakya Ticaret ve Sanayi Odası ^ndan Alınan Bilgiler.
• Slovakya'da Yerleşik Türk İşadamlarından Alınan Bilgiler
•
T C Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı ^ndan Alınan Bilgiler.
•
TC Bratislava Büyükelçiliği^nden Alınan Bilgiler,
•
World Europa Encyclopedia 1998, Europa Publication Ltd.
• CESTAT Statistical Bulletin 1997/3, Statistical Office of Slovakia,
• Selected Data On Regions In Slovakia 1997/4, Statistical Office of Slovakia,
• Statistical Review of Slovakia 1997/4, Statistical Office of Slovakia,
• Monitor of the Economy of Slovakia 1998-2/1, Statistical Office of Slovakia,
• News for Investors, SNAZIR, a.s.
İSTANBUL TİCARET ODASI YAYINLARI (1998)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
YAYIN
ADI
Mermer Araştırması
Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği
Macaristan Ulke Profili, Gıda Piyasası
ve Türkiye Macaristan Serbest Ticaret Anlaşması
Bakkaliye Sektörünün Profili ve Rekabet Olanakları
Turkey The Land of Business Opportunities
(İş Fırsatları Ülkesi Türkiye)
Yurtiçi Fuarlar Katalogu
İngilizce Yurtiçi Fuarlar Katalogu
İngiltere'deki Türk Girişimcileri
Sorularla Dış Ticaret Mevzuatı Rehberi
Cep Rehberi
1998 Yurtiçi İndirimli Oteller Katalogu
1998 Yurtdışı İndirimli Oteller Katalogu
Hindistan Ulke Etüdü
Yurtdışı Fuarlar Katalogu
Etiyopya Ulke Profili
Sağlık Kuruluşları Rehberi
2000'li Yıllarda İstanbul'un Altyapı Beklentileri
ve Mekansal Örgütlenme
Doğu Anadolu'da Kış Turizmi ve Gelişme Olanakları
Yüksek Öğrenim Kurumlarının Bölgelerarası
Gelişme Farklılıkları Açısından İşlevi
İstanbul Küçük Sanayi Kapasite Kullanım Araştırması
Japon Şirketlerinde Karar Alma Yöntemleri
Slovenya Ulke Etüdü
Japon Şirketlerinde Personel Yönetimi
Bosna - Hersek Ülke Etüdü
İstanbul Atatürk Havalimanı Tarifeli Uçuşlar Rehberi
Türkiye'de Fiyat Endeksleri Hesap Yöntemleri
ve Uygulamaları Paneli
Polonya Ülke Profili, Mevzuat ve Türk Girişimcileri
Gümrük Mevzuatı
Rakamlarla Türkiye Ekonomisi
Turkey in Figures
Altın Bankacılığı Borsası, Rafinerisi ve Türkiye
Avusturya'daki Türk Girişimcileri
Rusya Federasyonu
Brezilya Ulke Profili
Istanbul Ticaret Odası
Ragip Gümüşpala Cad. No: 84
34378 Eminönü / İSTANBUL
Tei:(212)511 41 50 (44 Hat)
Faks:(212)513 15 65
http: //www.tr-ito.com/

HEMŞİRELER İÇİN HEMODİYALİZ SP STANDARTLARI

Sınır Ötesi Devir Yoluyla Birleşmelerde Kurumlar Vergisi

MADEN FİHRİSTİ - Maden Mühendisleri Odası

TDV DIA

ISTANBUL TIcARET ODASı

Kongre hakkında... - Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi

sgk itiraz komisyonu raporu

Verilen cevabi yazı için TIKLAYINIZ - Nevşehir Türk Eğitim-Sen