2014 YILI BİRİM FAALİYET RAPORU BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR-PROGRAMLAR VE KANSER KANSER DAİRE BAŞKANLIĞI 2015-ANKARA I İÇİNDEKİLER Sayfa No KISALTMALAR……………………………………………………………… III TABLO ŞEKİL GRAFİK DİZİNİ……………………………………………… IV ÜST YÖNETİCİ SUNUŞU…………………………………………………… V I- GENEL BİLGİLER…………………………………………………………… 1 A- Misyon ve Vizyon……………………………………………………….... 1 B- Yetki, Görev ve Sorumluluklar…………………………………………… 2 C- İdareye İlişkin Bilgiler……………………………………………..……... 3 1- Fiziksel Yapı………………………………………….………………… 3 2- Örgüt Yapısı……………………………………………….…………… 3 3- Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar ………………………………………… 6 4- İnsan Kaynakları ………………………………………..……………… 7 5- Sunulan Hizmetler ……………………………………………………. 9 6- Yönetim ve İç Kontrol Sistemi ……………………………………… 10 D- Diğer Hususlar ……………………………………...………………… 13 II- AMAÇ ve HEDEFLER …………………………………………………… 15 A- İdarenin Amaç ve Hedefleri ……………………..…………….……… 15 B- Temel Politikalar ve Öncelikler ………………………………………. 16 C- Diğer Hususlar ……………………………………...……………….... 18 III- FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER …….. 19 A- Mali Bilgiler …………………………………………………………… 19 1- Bütçe Uygulama Sonuçları ………………………………………… 19 2- Temel Mali Tablolara İlişkin Açıklamalar ………………………… 19 3- Mali Denetim Sonuçları ………………………………………….... 19 4- Diğer Hususlar …………………………………………………….... 19 B- Performans Bilgileri …………………………………………………… 19 1- Faaliyet ve Proje Bilgileri …………………………………………… 19 2- Performans Sonuçları Tablosu ……………………………………… 57 3- Performans Sonuçlarının Değerlendirilmesi ………………………… 58 4- Performans Bilgi Sisteminin Değerlendirilmesi ……………………… 58 5- Diğer Hususlar ………………………………………………………… 58 IV- KURUMSAL KABİLİYET ve KAPASİTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ … 59 A- Üstünlükler ………………………………………………………………… 59 B- Zayıflıklar ………………………………………........……………….......... 59 C-Fırsatlar………………………………………………………………………. 59 D-Tehditler……………………………………………………………………… 59 C- Değerlendirme ………………………………………………........……......... 60 V- ÖNERİ VE TEDBİRLER ……………………………………………............… 62 II EKLER........................................................................................................................ 63 KISALTMALAR KKM: Kanser Kayıt Merkezi KETEM: Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi III TABLO, ŞEKİL VE GRAFİK DİZİNİ Sayfa No TABLO 1: Birim Fiziksel Bilgiler 3 ŞEKİL 1: Kanserle Dairesi Başkanlığı Örgüt Şeması 5 TABLO 2: Teknolojik Malzeme Dağılımı 6 TABLO 3: Birim İnsan Kaynakları 7 TABLO 4: Birim İnsan Kaynakları 8 TABLO 5: Fiili Çalışan Personelin Yaş İtibariyle Dağılımı 9 TABLO 6: Fiili Çalışan Personelin Eğitim Durumu 9 TABLO 7: Fiili Çalışan Personelin Hizmet Süresi 9 TABLO 8: Fiili Çalışan Personelin Cinsiyete Göre Dağılımı 9 GRAFİK 1: Türkiye’de ilk 10 sıra kanser 15 TABLO 9: Açılacak Ketemler 18 GRAFİK 2:2014 Tarama Faaliyetleri 20 GRAFİK 3:2014 Eğitim Faaliyetleri 21 GRAFİK 4: KETEM Ortalama Mamografi Çekim Sayıları 23 GRAFİK 5:Türkiye de Kanser Taramaları 23 GRAFİK 6: HPV ile Görülen Artış 27 TABLO 10: Eğitim Tablosu 36-39 GRAFİK 7: Toplamda Yapılan eğitimler 47 GRAFİK 8: Yıllara Göre Halk Eğitim Dağılımları 47 GRAFİK 9: Yıllara Göre Halk Eğitim Dağılımları 48 TABLO 11: Performans Sonuçları Tablosu 50 IV BİRİM / ÜST YÖNETİCİ SUNUŞU Kanser beraberinde taşıdığı fiziksel rahatsızlıkların yanı sıra sosyal, maddi ve manevi yönleri ile mücadelesi zor bir hastalıktır. Dünya genelinde de kanser hastalığının yükü her geçen gün artış göstermektedir. Yirmi birinci yüzyılda kanser konusunda en önemli kontrol stratejisinin korunma ve erken teşhis olduğu bilinen bir gerçektir. Bu nedenle, kanserojen maddelerin tespiti ve gerekli önlemlerin zamanında alınması oldukça önemlidir. Kanser hem dünyada hem de ülkemizde sebebi bilinen ölümler sıralamasında kardiyovasküler hastalıklardan sonra ikinci ölüm sebebi olması açısından önemli bir toplum sağlığı problemidir. 2002 yılında ülkemizde kanserden ölümler tüm ölümlerin %12’sini oluşturmaktayken bu oran 2009’da %21’e çıkmıştır. Özellikle ortaya çıkışının önlenebildiği, taramalarla ölümün yok edilebildiği ve erken teşhis edildiğinde tedavinin yaşam kalitesine çok şey katabildiği kanser türlerini göz önüne alırsak korunmanın önemi artmaktadır Kanserde benzer seyir devam ettiği taktirde 2030 yılına gelindiğinde yıllık 22 milyon yeni vaka ortaya çıkması yani 2008 verilerine göre yeni vakalarda %75 artış olması beklenmektedir. Dünya genelinde her yıl yaklaşık 4 milyonu genç yaşta(30-69 yaş) olmak üzere 7.6 milyon kişi kanserden kaybedilmektedir. Kanser %90 çevresel,%10 oranında ise genetik faktörlere bağlı oluşmakta çevresel faktörler arasında da Tütün, Alkol, Obezite ve Enfeksiyonlar ilk sıralarda yer almaktadır. Özellikle ortaya çıkışının önlenebildiği, taramalarla ölümün yok edilebildiği ve erken teşhis edildiğinde tedavinin yaşam kalitesine çok şey katabildiği kanser türlerini göz önüne alırsak korunmanın önemi artmaktadır. “Dünya Kanser Günü” her yıl 4 Şubat Günü Kanser ile ilgili farkındalık ve bilinç düzeyinin artmasını sağlamak, kansere karşı mücadelede önemli bir adım olan doğru V bilinen yanlışlardan kurtulmak ve doğruların herkese ulaşmasını hedeflemek amacıyla dünya genelinde kutlanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün “25’e kadar 25” olarak tanımladığı hedef; Bulaşıcı Olmayan Hastalıklara bağlı ölümlerin 2025 yılına kadar %25 azaltılmasıdır ki bunun içinde kansere bağlı yıllık 1.5 milyon ölümün engellenmesi de yer almaktadır. 2013 yılında gerçekleştirilen Dünya Sağlık Toplantısı’nda “Dünya Kanser Bildirge” si yayınlanmış ve bu bildirgede global kanser yüküne değinilerek kanser kontrolünün önemi vurgulanmıştır. Öngörülen bu kanser yükü ile başa çıkabilmek için oluşturulan ulusal kanser kontrol programına büyük bir enerji ile çalışmaktayız. Ulusal kanser kontrol programımızın dört ana başlığı olan kanser kayıtçılığı, kanser taraması, kanser önleme ve kanser tedavisi konularında kayda değer gelişmeler kaydettik. Kanser kayıtçılığında, dünya nüfusunun % 8’i takip edilmektedir. Ülkemizde ise toplam nüfusun yaklaşık % 100’ünün 81 ilimizde kurulumu tamamlanmış olan aktif kanser kayıt merkezleri ile aktif takibe alınmaya başlanmıştır. İzmir Kanser Kayıt Merkezimiz, Dünya Sağlık Örgütü Uluslararası Kanser Araştırma Kurumu (IARC) tarafından, kendi ülkelerinin kanser kaydını yapacak yabancı uzmanların eğitimi için Bölgesel Eğitim Merkezi olarak belirlenmiş ve geçtiğimiz yıl, IARC uzmanlarının katıldığı açılışın ardından eğitime başlanmıştır. Kanser önleme çalışmalarında tütün ve obezite ile mücadele devam edecektir. Ayrıca 2013 yılında, Türkiye Radon Haritalandırma ve Eylem Planı hayata geçirilmiş, Türkiye Asbest Kontrolü Stratejik Eylem Planının ise 1. Fazı tamamlanmıştır. Asbest için alınan toprak numuneleri ölçümü ve radon için belirlenen adreslerde ölçüm işlemi tamamlanmasının ardından ıslah ve önleme çalışmalarını başlatılacaktır. KETEM’lerde yapılan kanser taramalarına Aile Hekimlerinin entegrasyonu sağlanmış olup 2014’te daha da aktif yer almalarına başlanılmıştır. Gaitada gizli kan testi ile taramalara da devam edilmektedir. Servikal kanser tarama programında kullanılacak olan HPV testlerinin alımı tamamlanmış olup, Ağustos 2014’de rahim ağzı kanseri taramalarında pap smeare ilaveten HPV DNA testlerine geçilmiştir. Kanser tedavisi olan vatandaşlarımızın ağrı kontrolünde kullanılan morfinlere ulaşabilmeleri için merkezi olarak uluslararası morfin ithalatı ve yerli morfin üretimi sağlanmıştır. Benzer şekilde ilk defa ulusal ilaç firmalarımızca yerli kemoterapiler üretilmeye başlanmıştır. Kemoterapi ve radyoterapi merkezlerimizi 2023 planlamamıza göre yaygınlaştırmaya devam etmekteyiz. Ülkemizde uluslararası standartlara göre VI uygulanan tedavilere her bir vatandaşımız kolayca ve ücret ödemeden ulaşabilmektedir. Sosyal devletin bir parçası olan bu anlayışımız önümüzdeki yıllarda da devam edecektir. Ülkemizde kanserle olan mücadelemiz bütün toplumsal unsurların desteği ile devam edecektir. Kanserle mücadele uzun soluklu bir maratondur ve ekonomik güç, siyasal istikrar ile birlikte halkımızın da aktif katılımını gerektirmektedir. Biz farkındayız, kanseri yeneceğiz… Doç. Dr. Murat GÜLTEKİN Daire Başkanı VII I-GENEL BİLGİLER A. Misyon ve Vizyon Misyon İnsan merkezli yaklaşımla birey ve toplum sağlığını korumak ve geliştirmek, sağlık için risk oluşturan faktörlerle mücadele etmek, halkın yaşam kalitesini yükseltmek ve halk sağlığını tehdit eden konularda gerekli tüm önlemleri almaktır. Vizyon Herkesin sağlığının korunup geliştirildiği sağlıklı ve mutlu bir Türkiye 1 B. Yetki, Görev ve Sorumluluklar Kanser Daire Başkanlığı Görev Tanımı a) Kanserle mücadelede gerekli koruyucu kanser hizmetlerini planlamak, yürütmek, çalışmaları değerlendirmek, raporlamak ve denetlemek. b) Ülke çapında kanser hastalıklarının tür ve durumlarının belirlenmesi, etkin ve bilimsel mücadele yöntemlerinin saptanması, uygulanması ve olası kanser etkenlerinin ortadan kaldırılmasına yönelik işlemleri yürütmek. c) Kanser tarama ve kayıt sistemlerini geliştirmek. d) Koruyucu kanser hizmetleri alanındaki her türlü eğitim materyalini hazırlamak ve bu alanlara ilişkin ulusal ve uluslararası yayınları takip ve temin etmek. e) Koruyucu kanser hizmetlerine yönelik bilimsel çalışmalar yapmak, yapılan çalışmaları desteklemek. f) Görev alanıyla ilgili evde sağlık hizmetlerini ilgili daire başkanlıklarıyla beraber planlamak. g) Ulusal kanser tarama standartlarını oluşturmak ve etkin yürütülebilmesi için ilgili daireler ile işbirliği yapmak. h) Kanserle mücadele için sağlık tesislerini, ilgili daire başkanlıklarıyla koordineli olarak planlamak, kurmak ve kalite kriterlerini oluşturmak. i) Tarama programlarında kullanılacak gezici cihazların planlanması ve alınmasını sağlamak, çalışma programlarını oluşturmak. j) Toplum tabanlı kanser taramalarında aile hekimliği ve Kanser Erken Teşhis ve Tarama Merkezi (KETEM) arasında ilgili daire başkanlıklarıyla koordineli olarak işbirliğini sağlamak. k) Koruyucu kanser hizmetleri konusunda, halkın eğitimi için gerekli çalışmaları diğer kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde yürütmek, koordine etmek ve denetlemek. l) Kanser ile ilgili her türlü istatistikî bilgilerin toplanması, araştırma ve incelemelerin yapılması, kalite ve tamlığının değerlendirilmesi faaliyetlerini yürütmek. m) Kanserojen veya kanserojen olduğu düşünülen etkenlerin insanlara etkilerini takip etmek, gerekli önleme çalışmalarını yapmak ve kamuoyunu bilgilendirmek. n) Ulusal Kanser Danışma Kurulu'nu oluşturarak, belli aralıklarla toplanmasını sağlamak ve sekreterya işlemlerini yürütmek. r) Faaliyet alanları ile ilgili eğitim, sempozyum, panel, çalıştay, seminer vs. etkinlikleri düzenlemek ve düzenlenen ulusal ve uluslararası etkinliklere katkı sağlamak. 2 s) Görev alanı ile ilgili olarak Başkanlık tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek C. İdareye İlişkin Bilgiler 1- Fiziksel Yapı Kanser Daire Başkanlığı 2 Kasım 2011 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 663 Sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile kurulmuştur. Başkanlığımız Sıhhiye İlkiz Sokak 4 numaralı hizmet binasında 1. ve 2. katlarda 600 m2 alanda hizmetlerini yürütmektedir. Söz konusu binanın mülkiyeti kurumumuza ait değil kiradır. Bina katlarda daire şeklinde olup birbirinden bağımsızdır. Şubelerin yerleşimi de 4 ayrı bölümde olmak üzere faaliyet göstermek şeklinde gerçekleşmiştir. Tablo1:Birim Fiziksel Bilgiler Sayısı (adet) Alanı (m2) Kullanan Kişi Sayısı Çalışma Odası 14 240 26 Toplantı Salonu 1 30 30 Konferans Salonu Yok Fotokopi Odası Yok Kütüphane Yok Arşiv Odası 1 16 2- Örgüt Yapısı Kanser Daire Başkanlığı, 663 sayılı “Sağlık Bakanlığı ile Bağlı Kuruluşlarının Yeniden Yapılandırılmasına Ait Kanun Hükmünde Kararname” gereği yayınlanan 07 Mart 2012 tarih ve 28226 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Sağlık Bakanlığı Bağlı Kuruluşları Hizmet Birimlerinin Görevleri ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” ile oluşturulan Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar, Programlar ve Kanser Başkan Yardımcılığına bağlı olarak 22.03.2012 tarih ve 85 sayılı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Daire Başkanlıkları Yönergesi ile kurulan 7 Daire Başkanlığından birisidir. Kuruma bağlı sekretaryasını Başkanlığın yaptığı 200 civarında 3 bilim uzmanının yer aldığı ve 13 Alt kuruldan oluşan Ulusal Kanser Danışma Kurulu da mevcut olup tavsiye nitelikli kararlar bildirmektedir. İllerde ise, 12 sinde Halk Sağlığı Müdürlükleri bünyesinde 12 Kanser Şube Müdürlüğü, 69 ilde de Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar, Programlar ve Kanser Şube Müdürlüğü mevcut olup, bu müdürlüklere bağlı yapılanan 81 Aktif Kanser Kayıt Merkezi, mevcut olup, aktif sistemle kanser kayıt toplama işlemini bir fiil sürdürmektedirler. Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM ) ne bağlı 7 si Mobil , 97 illerde, 22 de İstanbul Büyükşehir Belediyesi kapsamında Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi taşra da hizmet vermektedir. Her ilde İl Kanser Danışma Kurulu mevcut olup ilin kanser politikalarında tavsiye kararları almaktadır. 4 DAİRE BAŞKANI ULUSAL KANSER DANIŞMA KURULU KANSER KAYITÇILIĞI KANSER TARAMALARI KANSER ÖNLEME ŞEKİL 1. Birim Teşkilat Yapısı (31/12/2014 Tarihli) 5 3- Bilgi ve ar (NEVİN HANIM) 3-Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar Tablo 2. Teknolojik Malzeme Dağılımı Kullanılan Teknolojik Araç gereç TOPLAM Masaüstü Bilgisayar 33 Dizüstü Bilgisayar 8 Yazıcı 4 Fotokopi Makinesi 2 Faks Makinesi 2 Projeksiyon Cihazı 2 Tarayıcı 5 Telefon 13 Sunucu Bilgisayar 1 GENEL TOPLAM 70 Web Uygulamalarımız: www.kanser.gov.tr internet adresimize, haberler hazırlanıp güncellemeler yapılmaktadır. Dünyada ve ülkemizde kanser konusunda yapılan bilimsel gelişmeler ve farkındalık çalışmalarının çok yakın takip edilerek yayımlanır. Görsel fotoğrafların çekilip ilgili programlarda işlenerek yayımlanması sağlanır. Ayrıca İllerde gerçekleşen kanserle ilgili yapılan faaliyetler ve yapılan tarama sonuçları belirli aralıklar da yayımlanır. Her hafta Cuma günleri haftalık kanser tarama istatistikleri basında çıkan haberlerin takibi ve yayımı sağlanmaktadır. 6 4- İnsan Kaynakları Tablo 3: Birim İnsan Kaynakları KADRO UNVANI KADIN ERKEK TOPLAM BAŞKAN YARDIMCISI DAİRE BAŞKANI 1 BİRİM SORUMLUSU UZMAN TABİB 5 TABİP 1 SAĞLIK HİZMETLERİ PERSONELİ(SHS) TEKNİK HİZMETLER PERSONELİ (THS) GENEL İDARE HİZMETLERİ PERSONELİ (GİHS) YARDIMCI HİZMETLER PERSONELİ (YHS) 15 3 2 3 1 TOPLAM 23 8 7 Tablo 4: Birim İnsan Kaynakları Kadro Ünvanı Kadrolu Başka Birimde Fiili Çalışanlar (Geçici Geçici Görevliler Dahil) Görevle Çalışanlar Başkan - 1 - Başkan Yardımcısı - - - Uzman Hekim 5 Şube Müdürü Şef 2 Hekim - - 1 Diyetisyen 1 Araştırmacı - 1 - Uzman (APK) - - - Uzman - - - İstatistikçi - - - 1 1 Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni Hemşire 2 5 - Sağlık Memuru - 2 - Sağlık Teknikeri 1 Ebe 1 3 - Tıbbi Teknolog - 2 - Tıbbi Sekreter 1 Diş Hekimi - - - Programcı - - - Memur Hizmetli 1 - Şoför TOPLAM - 7 23 1 8 Tablo 5: Fiili Çalışan Personelin Yaş İtibariyle Dağılımı Fiili Çalışan Personelin Yaş İtibariyle Dağılımı Kişi Sayısı Yüzde 21-25 1 3,2 26-30 2 6,4 31-35 7 22,6 36-40 12 38,7 41-50 6 19,3 51 üzeri 3 9,6 Toplam 31 100 Tablo 6: Fiili Çalışan Personelin Eğitim Durumu Fiili Çalışan Personelin Eğitim Durumuna Göre Dağılımı Kişi Sayısı Yüzde İlköğretim Lise Ön lisans Lisans Yüksek lisans 1 3,2 1 3,2 2 6,5 15 48,4 12 38,7 Doktora Toplam 31 100 Tablo 7: Fiili Çalışan Personelin Hizmet Süreleri Fiili Çalışan Personelin Hizmet Süresi 1-3 yıl 4-6 yıl 7-10 yıl Kişi Sayısı Yüzde 1 3,2 5 16.1 11-15 yıl 16-20 yıl 21-üzeri Toplam 5 16.1 7 22.6 13 41,9 31 100 Tablo 8: Fiili Çalışan Personelin Cinsiyete Göre Dağılımı Fiili Çalışan Personelin Cinsiyet Dağılımı Erkek 8 Kişi Sayısı 25,8 Yüzde Kadın 23 74.2 Toplam 31 100 5- Sunulan Hizmetler Kanser Daire Başkanlığında Kanser kayıtçılığı, tütün ve mamulleri ile mücadele, obezitenin önlenmesi gibi koruyucu-önleyici hizmetler, erken tanı, tarama, eğitim hizmetleri, epidemiyolojik araştırmalar, palyatif bakım ve tedavisi ile 1. ve 2. basamak sağlık hizmetlerine yönelik kanser konusunda projelerin gerçekleştirilmesi ve/veya desteklenmesi başlıkları altında özetlenebilecek hizmetleri mevcuttur. 9 6- Yönetim ve İç Kontrol Sistemi a) KANSER KAYITÇILIĞI Kanser 1982 yılında bildirimi zorunlu hastalıklar kapsamına alınmıştır. Halen15 ilde aktif kanser kayıt sistemi ile kanser kayıtçılığı yapılmaktadır. Halk Sağlığı Müdürlükleri bünyesindeki ilin durumuna göre Kanser Şube Müdürlüğü veya Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar, Programlar ve Kanser Şube Müdürlüğü içinde kurulan Kanser Kayıt Merkezi ve bu merkeze bağlı Devlet, Eğitim ve Araştırma İle Üniversite ve Özel hastanelerde oluşturulan Hastane Kanser Kayıt birimlerinde kayıtçılık yürütülmektedir. Aktif kanser kayıt merkezi, Türkiye Kamu Hastaneler Kurumunun koordinasyonu sağlanarak, Türkiye Halk Sağlığı Kurumunca makam onayı ile kurulur. İllerdeki hastane de çalışacak olanları ilgili hastane yönetimleri görevlendirir. Toplum tabanlı kanser kayıt için, il sınırları içinde yer alan tüm kamu, özel ve eğitim hastanelerinden, ölüm belgelerinden ve hastaların olabileceği huzurevi, palyatif bakım merkezi gibi merkezlerden veri toplanmaktadır. Veriler, birimlerden merkeze aktarılmaktadır. Merkezde form değerlendirilmekte ve dublikasyon kontrolünden geçirilmektedir. İl kanser kayıt merkezi veri tabanı daha sonra Kanser Daire Başkanlığı veri tabanına aktarılmaktadır. Türkiye veri tabanında dublikasyon ve hata kontrolü yapılmaktadır. İllerin veri tabanındaki hatalar için il kanser kayıt merkezlerine kontrol raporları yollanmakta, verilere dönülerek yapılan düzeltmeleri takiben yeni “Türkiye Kanser Veri Havuzu” oluşturulmaktadır. Verilerin toplanmasında kullanılan formlar: F03/KDB/00 Kanser Kayıt Merkezi Personel Durum Formu F01/KDB/00 Kanser Kayıt Bilgi Formu F02/KDB/00 Kanser Kayıt Merkezleri İzleme Formu Kanuni Dayanaklar: 1-1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ( 57. ve 64. Maddeleri ) 2-Kanser Kayıt Merkezi Yönetmeliği 14.12.2000 tarih ve 24260 sayılı RG. 3-Kanser Kayıt Merkez Gizlilik Yönergesi (24.01.2006 tarih ve 60 sayılı) 4-Kanser Kayıt Merkezleri ve Kanser Kayıt Birimleri Kanser Kayıtçılığı ve Sertifika Programı Yönergesi (31.08.2007 tarih ve 1147 sayılı) 5-Genelge (14.09.1982 tarih ve 5621 sayılı) 6-Kanser Kayıtları Genelgesi (24.01.2006 tarih ve 35 sayılı) Kanser Kayıt Merkezi Yönetmeliği taslağı hazırlanmış olup yayın aşamasındadır. 10 b) KANSER TARAMALARI Toplum tabanlı kanser taramaları, başta Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM) ile Aile Hekimliği birimlerinde olmak üzere tüm birinci basamak sağlık kurum ve kuruluşlarında yürütülmektedir. Meme, Serviks ve Kolorektal Ulusal Kanser Tarama Standartları yayınlanmış olup bu üç kanserda taramalar toplum tabanlı ve fırsatçı tarama olarak sürdürülmektedir. Tarama sürecinde Türkiye Kamu Hastaneler Kurumu, Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü , Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü ve Bakanlığın diğer ilgili birimleri ile Sivil Toplum Örgütleri ve Belediyelerin işbirliğiyle çalışılmaktadır. KETEM, TSM ya da Aile Hekimine başvuran veya gezici tarama araçlarından hizmet alacak vatandaşlara kanser konusunda eğitim verildikten sonra taramaları yapılmaktadır. Tarama sonuçları pozitif çıkan başvuranların ilgili sağlık kurum ve kuruluşlarına yönlendirilmesi ile işlem tamamlanır. 1 Haziran 2014 tarihinden itibaren birinci basamakta yapılan kanser taramalarını online takip edebilmek amacıyla web tabanlı Halk Sağlığı Bilgi Sistemi (HSBS) kanser modülü kullanılmaya başlanmıştır. 1 Ağustos 2014 tarihi itibariyle tüm illerimizde serviks kanseri taramalarında HPV DNA testinin kullanımına geçilmiştir. Numuneler KETEM’lerde, Toplum Sağlığı Merkezleri, Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezi ve Aile Sağlığı Merkezleri tarafından alınmaktadır. Ankara ve İstanbul illerinde olmak üzere iki tane HPV laboratuvarı kurulmuştur. İstanbul’da alınan numuneler İstanbul HPV Laboratuvarına, diğer illerimizde alınan numuneler ise Ankara HPV Laboratuvarına Halk Sağlığı Müdürlükleri aracılığı ile gönderilmektedir. Serviks kanseri taramalarını online takip edebilmek amacıyla HPV Bilgi Sistemi hazırlanmış ve kullanılmaya başlamıştır. Tarama yaptıran vatandaşlarında sonuçlarını görebilmeleri için http://hpvtarama.saglik.gov.tr/duyurular/SonucSorgula adresi kullanılmaya başlanmıştır. Tüm tarama verileri ilgili periyotlarda Başkanlığa gönderilmesi, değerlendirilmesi ve bu ham verilerin uygun istatistiki veriye dönüştürülerek yayınlanması ile hizmet tamamlanır. İlde KETEM’ler, Aile Hekimleri ile Toplum Sağlığı Merkezleri tarafından yapılan meme, serviks ve kolorektal kanser taramaları, ildeki kanser birimine haftalık olarak iletilir. Birim tarafından da F04/KDB/00 formuna işlenerek, Kanser Dairesi Başkanlığındaki KETEM ve taramalar birimine bildirilir. Bu veriler illere göre ayrımı yapılarak veri formuna kaydedilir, dijital ortamda güvenli bir şekilde arşivlenir, istatistiksel veri haline 11 dönüştürülerek her Cuma Kanser Daire Başkanı ve Kurum Başkanına bilgi notu olarak iletilir. Ayrıca Kanser Daire Başkanı Cuma günü verileri ve istatistiksel analizleri Dairenin KETEM birimi çalışanları ile il il değerlendirerek, sorunlar ve çözüm yolları ile ilgili görüş alışverişinde bulunur. Bu toplantı sonucunda illerin sorunlarına çözüm için görüşme ve yazışmalar yapılır. Başarılı olan illere gerek kanser.gov.tr adresindeki web sitemizden gerekse resmi yollarla teşekkür edilir.. Aynı zamanda KETEM, Aile Hekimi, Toplum Sağlığı Merkezi ve Halk Sağlığı Müdürlüğü dışı (Devlet Hastanesi, Özel ve Üniversite Hastanesi, Özel Tıp merkezleri vs) yapılan kanser tarama verileri ilin kanser birimi tarafından toplanır, aylık olarak F05/KDB/00 formuna işlenerek, Kanser Daire Başkanlığına bildirilir. Dijital ve resmi olarak arşivlenir, birinci basamakta yapılan taramalarla beraber uygun istatistiki veriye dönüştürülerek yayınlanmaya hazır hale getirilir. Cuma günü yapılan değerlendirmeler dışında KETEM ekibi; aylık olarak ve gerektiğinde, taramalar konusundaki sorunlar ve çözüm önerileri üzerinde tartışılarak karar alır. c) KANSER TEDAVİLERİ Kanser çok değişik organ ve dokularda geliştiğinden tedavileri de multidisipliner çalışmayı gerektirmektedir. Tedavi sürecinde Kanser Daire Başkanlığı izlem ve takipte rol almakta ve Danışma Kurullarını da devreye sokarak tedaviler konusunda görüş vermektedir. Kanser tedavileri ya vatandaş başvurusuyla ya da Bakanlık veya diğer kurum ve kuruluşların başvurusu ile Başkanlıkça izlem altına alınmaktadır. Görüş verme sürecinde uygulanan tedavilerin bilimselliği aranmakta, hazırlanan bilimsel görüşle işlem tamamlanmakta ancak takip sürecinde işlem sürekli olarak güncel tutulmaktadır. Bilimsel raporlar Türkiye Kamu Hastaneler Kurumu, Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü ve Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Sosyal Güvenlik Kurumu ile paylaşılmaktadır. d) EPİDEMİYOLOJİK ÇALIŞMALAR Kanser ve kanser neden olabilecek etkenler ile ilgili vatandaş, kamu veya özel kuruluşların verilerle talep, görüş ve şikâyetleri dairemizce gereken araştırmalarda yapılarak danışma kurul değerlendirilip, mevcut görüşleri de alınarak cevaplandırılır. 1-Epidemiyolojik Çalışmalar: Tüm Türkiye’de kansere neden olan ya da olabilecek etkenlerin istatiksel verilerle laboratuvar, tetkik, analizlerle araştırılmasıdır. 12 2- Soru Önergeleri: Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık, TBMM tarafından dairemize yapılmış yazılı ve sözlü olan kanser veya kansere sebep olabilecek nedenlerle ilgili soruların cevabı hazırlanarak sunulur. e) KANSER ÖNLEME Kanseri önlemenin ilk adımı insanlarda kanserin nedenlerini belirlemektir. Kanserojen tespit programları kanserle bilinen ve şüphelenilen kanserojenlere maruziyeti engellemek suretiyle mücadele etmeye yönelik kamunun ve özel kişi ve kurumların çabalarına bilimsel bir temel sağlar. Bireyler de bu bilgileri kansere neden olan maddelere maruziyetleri hakkında daha bilinçli tercihler yapmakta kullanabilirler. Kanserojenlerin tespiti kanserojenlerin risk değerlendirmesinin ilk adımıdır. Bu ilk adıma tehlike tespiti adı verilmekte ve bunu kanserojen dozu ile tümör insidansı arasındaki ilişkiyi ortaya koymaya yönelik doz-yanıt değerlendirmesi, insanların kanserojene maruziyetinin boyutunun değerlendirmesine yönelik maruziyet değerlendirmesi ve insanlarda kanser riskinin doğasını ve ölçüsünü açıklamak için risk analizi takip edebilmektedir. Risk değerlendirmesinin ardından risk yönetimi gelmekte ve bu süreçte politika alternatifleri tartılarak en uygun eylem yolu seçilmektedir. Dünyada kanserle mücadele konusunda liderlik yapan ülkelerde kanser kurumlarının yürütmekte olduğu görevlerin başında kanser araştırmaları yer almaktadır. Ayrıca tüm dünyada sağlık konusunda yapılan harcamaların büyük kısmı kanser konusunda yapılan araştırmalara ayrılmaktadır. Bu araştırmalar sağlık sistemi üzerinde büyük önem arz etmektedir. Araştırmaların dışında kanserojenlere dair raporların hazırlanması planlanmakta ve bunlarda mevcut literatür bilgileri, uluslararası sağlık örgütlerinin görüş ve yayınları ile Kanser Daire Başkanlığının bizzat yürüttüğü çalışma ve araştırmalar esas alınmaktadır Mali işlemlerin yapılması sürecinde Başkanlık bütçesi ve ilgili mevzuat hükümleri ile uygunluğun sağlanması amacıyla 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda ve Sağlık Bakanlığı Ön Malî Kontrol İşlemleri Yönergesinde belirlenen esaslara uyulmaktadır. 5018 sayılı Kanuna dayanarak hazırlanan ve Maliye Bakanlığı tarafından yayınlanan 18.01.2007 tarih ve 26407 sayılı Taşınır Mal Yönetmeliği uyarınca Başkanlığımızda 2 personel “Taşınır Kayıt ve Kontrol Yetkilisi” olarak görevlendirilmiş olup, taşınır kayıtlarının tutulması ve taşınır yönetim hesabının ilgili mercilere gönderilmesi sorumluluğu bu personel aracılığıyla yerine getirilmektedir. 13 Bakanlığımız Kalite Yönetim Sistemi uygulanmasına başlamıştır. Türkiye Halk Sağlığı Kurumunun bünyesinde Kalite Yönetim Çekirdek Ekip oluşturulmuştur ve Kalite Temsilcisi atanmıştır. Kurum çalışanları olarak bütüncül bakış açısı ile azami yararın sağlanması, kurumsal yaklaşımın ve temsiliyetin güçlendirilmesi teması üzerinden Yönetim Sistemini çalışmaları Daire Başkanlıkları adına yürütecek olan Kalite Birim sorumluları ve yardımcıları belirlenmiştir, onayları alınmış ve kalite eğitimleri tamamlanmıştır. Daire Başkanlıklarının organizasyon şemaları, süreç kartları. talimatları ve formları hazırlanmış, iç tetikleri yapılmış ve iç tetkik raporları yayınlanmıştır. D- Diğer Hususlar 14 II- AMAÇ ve HEDEFLER A.İdarenin Amaç ve Hedefleri Kanser, hastalık yükü, öldürücülüğü ve artış eğilimi ile hem dünya hem de ülkemiz için bir halk sağlığı konusu ve problemidir. GLOBOCAN 2012 verilerine göre 2012 yılında Dünya’da toplam 14,1 milyon yeni kanser vakası gelişmiş ve 8,2 milyon kansere bağlı ölüm olmuştur. Bu şekilde kanser artış hızının devam etmesi durumunda, Dünya nüfusunun artışına ve nüfustaki yaşlanmaya bağlı olarak 2025 yılında toplam 19,3 milyon yeni kanser vakası olacağı belirtilmiştir. Türkiye’de 2010 yılında yaşa standart kanser hızı erkeklerde yüzbinde 261,4, kadınlarda ise yüzbinde 168,7’dir. Kadın erkek ortalama kanser insidansı ise yüzbinde 215,1’dir. 2010 yılı kanser istatistiklerine göre ülkemizde her yıl yaklaşık 97 bin erkek ve 62 bin kadın kansere yakalanmaktadır. Günümüzde ölüm nedenleri arasında kansere bağlı ölümler, kalp ve damar hastalıklarından sonra ikinci sırada yer almakla birlikte yapılan projeksiyonlarda kanserin 20 yıl sonra birinci sıraya yerleşeceği şeklindedir. Türkiye’de kanser artışının nedenleri: • Doğumda beklenen yaşam süresi uzaması nedeniyle, toplumda ileri yaş nüfus yüzdesi artmaktadır, • Tütün ve tütün mamullerinin tüketiminin artması • Ülkemizde görülen obezite salgını, • Çevresel ve mesleki kanser yapıcılar giderek önem kazanması, • Kayıt sisteminin gelişmesi. Grafik 1. Türkiye’de ilk 10 sıra kanser: Trakea,Bronş,Akciğer Prostat Kolorektal Mesane Mide Larinks Non-Hodgkin lenfoma Beyin, sinir sistemi Pankreas Böbrek 61,0 33,8 20,7 20,7 16,1 7,7 7,0 5,7 5,7 5,5 0,0 ERKEK 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 Erkeklerde En Sık Görülen İlk 10 Kanserin Yaşa Göre Standardize Edilmiş Hızlarının Dağılımları (2010) (Dünya Standart Nüfusu, 100.000 Kişide) 15 Meme Tiroid Kolorektal Uterus Korpusu Trakea,Bronş,Akciğer Mide Over Non-Hodgkin lenfoma Beyin, sinir sistemi Uterus Serviksi 38,6 18,1 13,1 9,6 8,0 7,2 6,6 5,3 4,4 4,0 0,0 10,0 KADIN 20,0 30,0 40,0 50,0 Kadınlarda En Sık Görülen İlk 10 Kanserin Yaşa Göre Standardize Edilmiş Hızlarının Dağılımları (2010) (Dünya Standart Nüfusu, 100.000 Kişide) Yukarıdaki gerçekler ışığında yürütülecek çalışmalarla, 2020 yılına kadar 65 yaş altı nüfusta tüm vücut kanserlerini %10, 2030 yılına kadar akciğer kanserini %25, Tüm vücut kanserlerini %15 azaltmak Kanserle Daire Başkanlığı‘nın hedefleridir. B.Temel Politikalar ve Öncelikler Kanser Daire Başkanlığı’nın öncelikli görevi, ulusal sağlık politikalarına ve hedeflerine uygun olarak oluşturulan Ulusal Kanser Kontrol Programı çerçevesinde, kanser verilerinin sağlıklı ve kaliteli bir şekilde toplanması ve analiz edilmesini takiben, birincil koruma denilen, kanserin oluşmasına sebep olan veya tetikleyen nedenleri doğru yaklaşımlarla ortadan kaldırmaya yönelik önleyici tedbirleri almak, bu konuda ulusal koordinasyonu sağlamaktır. (Tütün kontrolü, yanlış beslenme ve yaşam alışkanlıklarının değiştirilmesi, çevresel etkenler ve kansere sebep olabilecek hastalık amilleriyle mücadele etmek, vs.). İkincil koruma denilen, kanseri erken evrede yakalamaya yönelik, erken teşhis ve tarama faaliyetlerini organize ve koordine etmek, birincil ve ikincil koruma yöntemleri ile ilgili olarak sağlık personelinin, toplumun ve ilgili kurumların konuya ilgisini çekerek, farkındalığı arttırıcı her türlü organizasyonu (hizmet içi ve toplum eğitimleri, kampanyalar, vs.) desteklemektir. Kanserde tanı, tedavi ve palyasyon standartlarının oluşumunda danışma kurullarının desteğiyle bilimsel katkı sağlamak, konuyla ilgili kamu adına gözetmenlik yapmak ve kamu yararını korumak diğer görevleri arasındadır. Kanser Dairesi Başkanlığı tüm bu görevlerini ulusal ve uluslararası kurumlarla ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği içinde yürütür. 16 Türkiye’de kanser kontrolü organizasyonunun şeması yukardan aşağıya şu şekildedir: Sağlık Bakanı Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Sağlık Bakanlığı Müsteşar Yardımcılığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanlığı THSK Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Programlar ve Kanser Başkan Yardımcılığı Kanser Daire Başkanlığı Ulusal Kanser Danışma Kurulu o Epidemiyoloji ve Kayıt Alt Kurulu o Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp Alt Kurulu o Tıbbi Jeoloji Alt Kurulu o Palyatif Bakım Alt Kurulu o Erken Tanı ve Tarama Alt Kurulu Meme Kanseri Serviks Kanseri Kolorektal Kanserler Diğer Taramalar Ürolojik kanserler Akciğer Kanserleri Mide Kanseri Cilt Kanseri o Radyasyon Güvenliği Alt Kurulu o Elektromanyetik Alanlar Sağlık Etkileri Değerlendirme Alt Kurulu o Preventif Onkoloji Alt Kurulu o Kanserde Tedavi Alt Kurulu o Onkolojik Araştırmalar Alt Kurulu o İnsan Kaynaklarıu Alt Kurulu o Hasta Okulları Alt Kurulu o Mesleki Kanserler ve Kanser Alt Kurulu KANSER DAİRE BAŞKANLIĞI o Kanser Kayıtçılığı o Kanser Taramaları o Kanser Önleme o Destek ve Özlük 17 81 Halk Sağlığı Müdürlüğü 81 Kanser Şube Müdürlüğü/Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar, Programlar ve Kanser Şube Müdürlüğü o 81 İl Kanser Kayıt Merkezi 81 İl Kanser Danışma Kurulları Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM ) ne bağlı 7 si Mobil , 97 illerde, 22 de İstanbul Büyükşehir Belediyesi kapsamında Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi Bu organizasyonun tartışılmaz destek kurumları ise: Sağlık Bakanlığının ilgili Genel Müdürlükleri ve Daire Başkanlıkları Sağlık Bakanlığı’nın Bağlı Kurum ve Kuruluşları o Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu o Türkiye Tıbbi Cihaz ve İlaç Kurumu o Hudut Sahiller ve Sağlık Genel Müdürlüğü Üniversiteler Sivil Toplum Kuruluşları’ dır. Kanser Dairesi’nin kanser kontrol stratejisinin amaç ve hedefleri aşağıdaki dört temel politika alanında özetlenebilir: 1.Politika oluşturma- Kanser Kayıt, 2.Kanserden korunma ve kanseri önleme, 3.Kanserde erken tanı ve tarama, 4.Kanserde tanı-tedavi protokollerinin oluşturulması, palyatif bakım çalışmalarında koordinasyon sağlamak. C. Diğer Hususlar TÜSEB yasası çıkmış olup kuruluşunun peşinden yasa gereği Kanser Enstitüsünün de yıl içinde kurulması beklenmektedir. 18 II- FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER A-Mali Bilgiler 1-Bütçe Uygulama Sonuçları 2-Temel Mali Tablolara İlişkin Açıklamalar 3-Mali Denetim Sonuçları 4-Diğer Hususlar B- Performans Bilgileri 1- Faaliyet ve Proje Bilgileri Hizmet Grubunun Adı: Koruyucu ve Temel Sağlık Hizmetleri Faaliyetin Adı: Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi: Başkanlığımıza bağlı olarak faaliyet gösteren Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi (KETEM) sayısı 2009 yılı itibarı ile 88’e çıkartılmıştır. Ayrıca İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı olarak faaliyet gösteren 34 Kadın ve Aile Sağlığı Merkezinin Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi (KETEM) olarak faaliyet göstermesi için 14.07.2009 tarih ve 2438 sayılı Makam Oluru alınmış ve toplam sayı 122’ ye, 2012 yılı itibariyle 124 KETEM’ ulaşmıştır. 2013 yılında onay alındıktan sonra faaliyete geçmeyen Ankara Altındağ Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi İzmir Narlıdere Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi olmak üzere iki KETEM kapatılmıştır. 2014 yılında yeni açılan birlikte 106+34 olan merkezimiz İstanbul’daki 12 Kadın ve Aile Sağlığı Merkezinin faaliyet dışı kalması nedeni ile 106+22 olmuştur. 2014 yılında 106 KETEM (İstanbul’daki 9 KETEM faaliyetde değil) 22 tane Aile Sağlığı merkezi ve 7 mobil cihaz faaliyet göstermektedir. Ayrıca 2014 yılında 3 KETEM’e makam oluru alınmıştır. Bu KETEM ‘ler aşağıdaki tabloda yer almakatadır. 19 Tablo 9. Açılacak ketemler Balıkesir Bandırma Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi Kırklareli Lüleburgaz Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi Eskişehir Odunpazarı Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi Toplamda faaliyet de olan KETEM sayısı 97 KETEM, 22 Kadın ve Aile Sağlığı Merkezi, 7 Gezici mobil cihaz ile beraber 126 adettir. Oluru alınmış açılması beklenen KETEM sayısı da 3’dür. Grafik 2. 2014 TARAMA FAALİYETLERİ 2014 yılına kadar kanser taramaları KETEM sayıları olarak verilmekteydi. 2014 yılında Aile Hekimleri, Toplum Sağlığı Merkezleri ve AÇSAP’larında kanser taramalarında aktif rol almasından dolayı Halk Sağlığı Müdürlüğü Kanser taramaları olarak veriler verilmektedir. 690822 700000 600000 MEME KANSERİ TARAMALARI 425837 500000 400000 298504 300000 SERVİKS KANSERİ TARAMALARI KOLEREKTAL TARAMALARI 200000 100000 0 2014 Kasım ayına kadar olan kanser taramalarıdır. 20 Grafik 3. 2014 EĞİTİM FAALİYETLERİ HİZMET İÇİ EĞİTİM HALK EĞİTİMİ 49998 50000 40000 30000 20000 10000 0 5570 ETKİNLİK SAYISI 973410 1000000 800000 600000 400000 200000 0 KATILIMCI SAYISI 56161 ETKİNLİK KATILIMCI SAYISI SAYISI Eğitim Sayıları 2014 Kasım ayına kadar olan sayılardır. Faaliyetin Adı: Gezici Mamografi İle Pilot Meme Kanseri Tarama ve Merkezi Mamografi Raporlama Projesi: Daire Başkanlığımızca “Meme Kanseri” erken teşhisi ve kadınların tarama faaliyetlerine katılımının arttırılması amacıyla “Mobil KETEM” lerin kurulması ve “Gezici Mamografi” hizmet alımı projesi planlanmıştır. Proje öncesinde projenin işlerliğinin metropollerde ve değişik coğrafi bölgelerimizde değerlendirilebilmesi amacıyla Gezici Mamografi Pilot Projesi yapılması için hizmet alımı yapılmasına karar verilmiş, şartname hazırlık çalışmalarına başlanmıştır. Ülkemizde radyolog sayısının yetersiz olması, taşra birimlerimizden ekilen tarama mamografilerinin raporlamasıyla ilgili pek çok sorun yaşandığına dair geri bildirimlerin alınması nedeniyle “Merkezi Raporlama Birimi” kurulması planlanmış ve Üniversitelerle bu konuda iletişime geçilmiştir. Tarama programı için kalite kriterleri tanımlanmış ve Sağlık Net’e entegre edilmiştir. İhale sürecinin ardından 2015 yılı sonunda projenin hayata geçirilmesi planlanmaktadır. 21 22 Grafik 4 KETEM Ortalama Mamografi Çekim Sayıları Grafik 5 Türkiye de Kanser Taramaları Faaliyetin Adı: Kolorektal Kanser Tarama Projesi: Daire Başkanlığımızca “Kolorektal Kanser” erken teşhisi ve önleme için Gaitada Gizli Kan Testi (GGK) ve 10 yılda bir yapılacak kolonoskopi yöntemleri ile yapılacak olan tarama programı planlanmıştır. Ülkemiz koşulları dikkate alındığında gerçekleştirilebilir hedef olarak tüm erkek ve kadınlarda 50 yaşında başlayacak ve 70 yaşında bitecek olan toplum tabanlı taramanın yapılması öngörülmüştür. 23 Bu proje kapsamında hemen hemen tüm illerimizde GGK testi alınmış ya da alınmak üzeredir. Halk sağlığı müdürlüklerinin koordinasyonunda aile hekimlerimiz vasıtasıyla erkek ve kadınlarda 50 yaşında başlayacak ve 70 yaşında bitecek olan toplum tabanlı tarama başlamıştır. GGK pozitif çıkan hastalarımız İllerindeki hastanelere sevk edilerek gerekli olan kolonoskopik işlemlerin yapılması da planlandığı gibi seyretmektedir. Geçtiğimiz yıl Tıpta Uzmanlık Kurulunun (TUK) aldığı 407 nolu karar gereğince genel cerrahi uzmanlarının kolonoskopik işlem yapamayacağına dair işlem tesisi yüzünden bu konuda bir duraksama olsa da daire başkanlığımız ca hazırlanan yazı ile TUK kararının revize edilmesi sonucu Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü endoskopist sertifikasyon programı müfredat çalışmasına başlamış olup şimdilik 407 nolu kararın olumsuz etkilerinden arınmış olarak ülkemizdeki tarama programı sürdürülmektedir. Kolonoskopik tarama açısından Ankara da 6 büyük eğitim araştırma hastanemizin başhekim yardımcıları ve kolonoskopi sorumlu hekimleri ile 18-12-2014 tarihinde yapılan toplantıda Ankara ili özelinde planlamalar yapılmış olup bu planlamaların yurt sathında hayata geçirilmesi için çalışmalara devam edilmektedir. . Faaliyetin Adı: Asbest Projesi: Asbest, akciğer zarının (plevra) malign tümörü olan mezotelyoma ve akciğer kanserine doğrudan sebep olabilmektedir. Ayrıca akciğer ve akciğer zarında kalıcı harabiyete (asbestozis, diffuz plevral fıbrozis) de yol açabilmektedir. Söz konusu sorunlar, asbest ile yeterli miktar ve sürede temas etmiş popülâsyonlarda "endemi" şeklinde görülebilir. Gelişmiş ülkelerde önümüzdeki otuz yılda, asbest ile temasta bulunan 500.000 kişinin bu sebeple gelişecek kanserden kaybedilmesi beklenmektedir. Türkiye'de asbest teması gelişmiş ülkelerden farklı bir şekilde, çoğunlukla kırsal alanda gerçekleşmekte olup, ilgili hastalıklar da kırsal alan kökenli kişilerde sık görülmektedir. Kırsal alanda asbest temaslı popülasyon için mezotelyoma, akciğer kanseri, akciğer ve akciğer zarının benign patolojilerinin görülme sıklığı, endüstride doğrudan asbest temaslı kişiler kadar sık, hatta bazı kohortlarda daha da yüksektir. Ülkemizin değişik yörelerinden bilim insanları pek çok çalışma ile bu sorunları yerinde belirlemiş, ulusal ve uluslararası bilgi birikimine sunmuştur. Asbest teması ve ilgili hastalıkların Türkiye geneli için sayısal verilerinin yeterliliğine yönelik çalışmalar hız kazanmıştır. Geliştirilecek proje çalışmaları ile ileriye yönelik niceliksel veriler öngörülebilecek, yapılacak projeksiyonlar uygulama alanı bulabilecektir. Söz konusu çalışmalar kapsamında Asbest Kontrolü Stratejik Planı oluşturmak amacıyla akademik personellerden oluşan "Türkiye Mezotelyoma Çalışma 24 Grubu" oluşturulmuştur. Ülkemizde Asbest ile esas temas kırsal alanda olmakta, bu nedenle çevresel temas konusu önem kazanmaktadır. Bu nedenle Kırsal temas bölgelerini tespit etmek ve sonrasında ıslah çalışmalarına başlamak amacıyla öğretim üyelerinden oluşan “ Türkiye Mezotelyoma Çalışma Grubu” oluşturulmuş ve “Türkiye Asbest Stratejik Planı” geliştirilmiştir. Stratejik Plan THSK’dan Kanser Daire Başkanlığı ve Çevre Dairesi koordinasyonunda yürütülmeye başlanmış ve bu kapsamda; illerden asbestin sebep olduğu hastalıklar ile ilgili son beş yıllık veriler istenmiş ve gelen verilerin derlenmesi sonucunda belirlenen illere ilaveten başka illerde de asbesttin sebep olduğu hastalıklara rastlanmış ve bu illerde çalışmaya dahil edilmiştir. Faz-1 çalışmaları neticesinde ülkemizde asbest sorunun olma ihtimali olan 58 ilin, 1236 Köyünden asbest örnekleri alınmıştır. Alınan örnekler öncelikle Eskişehir Üniversitesinde ön değerlendirmeye alınmış, şüpheli bulunan 1251 köy örneği analiz edilmek üzere TÜBİTAK’a gönderilmiş ve analiz sonuçları alınmıştır. Bu sonuçlara göre; 514 örnekte “asbest” saptanmıştır. Asbest saptanılan köylerde ıslah çalışmaları yani Faz II çalışmalar başlatılacaktır. Ancak ilgili ıslah çalışmaların yapılması için; Sağlık Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Başbakanlık ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ilgili birimleri, Ulusal Kanser Danışma Kuruldan üyelerimiz ve Üniversitelerden uzman kişilerin yer aldığı bir grup oluşturulmuş ve çalışmalara devam edilmektedir. Islah çalışmaları evlerdeki asbestli boyaların sökülüp, yeniden badana edilmesi, çatı izolasyonlarının değiştirilmesi, yolların asfaltlanması, köylerin yeşillendirilmesi gibi basit önlemler olacağı tahmin edilmekle birlikte, nadir sayıda yerleşkede köyün tamamen boşaltılmasına da karar verilebilir. 25 Faaliyetin Adı: HPV Taramaları: DSÖ’nün mutlaka ülke için uygun bir yöntem, yaş aralığı ve intervalle taranmasını önerdiği 3 kanserden biri olan serviks kanseri, ülkemizde yaklaşık 20 yıldır Ulusal Kanser Kontrol Programı çerçevesinde taranmaktadır. Ülkemizde arzu edilen kapsama oranına ulaşamayan sitoloji tabanlı servikal tarama programı, bilimsel veriler ışığında, ulusal ve uluslar arası uzman ve kuruluşların önerileri alınarak 2012’de yenilenmiştir. HPV testlerinin eklendiği yeni tarama programına; aile hekimlerinin entegrasyonu, akıllı yazılımlar ile takip ve merkezi laboratuarların kurulması gibi çalışmalarla kuvvet kazandırılmıştır. 30-65 yaş grubundaki kadınlarda her 5 yılda bir HPV testi ya da sitoloji ile aile sağlığı merkezlerinde yapılması planlanan servikal tarama, yenilenmiş haliyle Ağustos 2014’te başlatılmıştır. İlk 3 aylık dönemde yaklaşık 100.000 vatandaşa HPV testi ile servikal tarama yapılmıştır. HPV testi ile taranan kadın oranı her ay artarken pap smear ile taranan oran değişmemiştir. HPV testinin pozitif bulunarak ileri tetkik için yönlendirilme oranı %2,7’dir. İlk sonuçları 2015 Ağustos ayında değerlendirilecek olan HPV tabanlı taramanın uzun vadede Türkiye HPV haritasının çıkarılması, serviks kanseri taramasının etkin şekilde yapılabilmesi ve aşı ile serviks kanserinin tamamen önlenmesi gibi sonuçları olacaktır. Ancak; kısa vadede HPV testi ile taramanın ülkemize sağladığı en önemli kazançlardan biri zamandır. Pap smear ile bir kadına normal bir sonuçla 5 yıl için güvence verilmesi yaklaşık 3 ayı bulurken HPV testi ile bu süre 10 güne indirilmiştir. Zira HPV testinin alınması ve merkeze iletilmesi için harcanan süre en fazla bir haftayken laboratuarın sonucu sağlık bilgi sistemine yüklemesi sadece 48 saati almaktadır. Sonuçların elektronik olarak anında ASM ve KETEM’de izlenmesi ile hastaya ulaşılması oldukça kısa sürede olmaktadır. 26 Grafik 6: HPV ile Görülen Artış 27 Faaliyetin Adı: Tütünle Mücadele: Tütün kullanımı, başta kanserler, kalp ve akciğer hastalıkları olmak üzere 50’den fazla sağlık problemine yol açan önemli ve önlenebilir bir halk sağlığı sorunudur. Dünyada 15 yaş üzeri nüfusta her üç erişkinden biri yaklaşık 1,2 milyar (kimi kaynaklarda 1,3-1,5 milyara yakın kişi) tütün kullanmaktadır. Türkiye’de 15 yaş üzeri nüfusta yaklaşık 15 milyon kişi tütün kullanmaktadır. Dünya genelinde tütün kullanımına bağlı hastalıklar nedeniyle yılda yaklaşık 6 milyon kişi ölmektedir. Ülkemizdeki tüm ölümlerin % 23’ü tütüne bağlı hastalıklar sebebiyle olmaktadır. Tütün kullanımı bu şekilde devam ettiği takdirde 2030 yılına gelindiğinde tütün kullanımı nedeniyle yılda ölen kişi sayısının yılda 8 milyonu geçmesi beklenmektedir. Türkiye’de ise eğer önlem alınmazsa sigaraya bağlı olan yılda 100.000 ölümün, 2030 yılına gelindiğinde yılda 240.000 olması beklenmektedir. Tütün kullanımının en yaygın şekli sigaradır ve sigarayla mücadele yıllardır sağlık politikalarımızın ana unsurlarından birini teşkil etmektedir. Bu konuda yapılan ilk yasal düzenleme 4207 sayılı kanun ile 1996 yılında yürürlüğe girmiştir. 28 Nisan 2004 tarihinde DSÖ tarafından kabul edilen Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi (TKÇS) , Sağlık Bakanımız Sayın Prof. Dr. Recep Akdağ tarafından imzalanmış ve ardından TBMM’de kabul edilerek yürürlüğe girmiştir ve bunu takiben Ulusal Tütün Kontrolü Programı hazırlanmıştır.2008-2012 yılları arasında yürütülen Ulusal Tütün Kontrol Programı dahilindeki en önemli uygulama “%100 Dumansız Hava Sahası” olup 19 Mayıs 2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ekim 2010 tarihinde de “Alo 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı” kurulmuş ve vatandaşlarımıza sigara bırakma konusunda telefon ile eğitimli personel ve uzmanlarca bu konuda destekte bulunulmaya başlanılmıştır. Bunun dışında; tütün ürünlerinde vergi oranlarında %80.25’lik vergi artışı yapılmış, sigara denetimleri artırılarak tablet bilgisayar ve GPS ile izlem teknolojisi kullanılmaya başlanmış, sigara paketleri üzerinde yazılı ve resimli uyarılarda düzenlemeler yapılarak medyada sigaraya karşı uyarıcı tanıtım filmlerinin yayınlanması zorunluluğu getirilmiş, sigara firmalarının sponsorlukları yasaklanmış ve sigara polikliniklerinin sayısı 423’e çıkarılmıştır. Bütün bu sağlık politikalarının sonucunda 1993 yılında %33,6 olan sigara tüketimi 2012 yılında %27’ye kadar düşmüştür. Kişi başı sigara tüketimi ise 2000-2011 yılları arasında %25,9 oranında azalmıştır. 28 Ayrıca; 19 Temmuz 2009 – 1 Temmuz 2010 arasında, İstanbul’da yapılan araştırma sonuçlarına göre solunum yolu enfeksiyonu ve astım krizi nedeniyle olan başvurularda %20 civarında azalma tespit edilmiştir. Yasanın ve Ulusal Tütün Kontrol Programının uygulanması aşamasında da devam eden politik kararlılık, Türkiye’deki başarının en önemli ayağını oluşturmuştur. Türkiye bu politik kararlılık ve istikrarlı uygulamaları nedeniyle DSÖ tarafından 2 yıl ara ile ödüllendirilmiştir. Sonuçta Türkiye, 12 Temmuz 2012 tarihindeki yasal düzenlemede yapılan değişikliklerin uygulamaya girmesi ile DSÖ’nün MPOWER kriterlerinin tamamını karşılayan ilk ülke konumuna gelmiştir. Ülkemizde sigara ile mücadele devam etmekte sağlık politikalarımız bu konuda sürekli dünya standartlarına göre düzenlenmektedir. 2015 yılı içerisinde 300 bin kişiye sigara bırakma ilaç tedavisi verilecektir. Bu hizmette KETEM birimlerimiz aktif rol alması planlanmaktadır. Faaliyetin Adı: Elektromanyetik Alanlar, İnsan ve Çevre Sağlığı Üzerine Etkileri: Elektromanyetik alanlar, kablosuz internet, cep telefonları ve kanser ilişkisi teknolojinin gelişmesiyle beraber gündeme gelmiş, pek çok araştırma ve bilimsel yayına konu olmuştur. Teknolojik cihazlar neredeyse takip edilemeyecek hızda gelişmektedir. Her geçen gün, daha etkin ve daha az EM dalga yayılımlı cihazlar üretilmektedir. Bununla beraber, uluslararası çalışmalar halen devam etmektedir. Mevcut eşik değerler üzerindeki tartışmalar doğrultusunda, DSÖ’nün yeni eşik değerler geliştireceği beklenmektedir. Sağlık Bakanlığı Kanser Dairesi tüm bu gelişmelerin yakın takipçisi olmaya devam etmekte ve 24 aktif IARC üyesi ülkeden birisi olarak bu konuda güncel gelişmeleri sık aralar ile takip ederek kamuoyunu bilgilendirmektedir. Ayrıca Sağlık Bakanlığı Kanser Dairesi Başkanlığı olarak Elektromanyetik Alanlar Sağlık Etkilerini Değerlendirme Kurulu oluşturulmuş ve bu konuda çalışmalar sürmektedir. Faaliyetin Adı: Solaryumlar ve Kanser CDC, ICNIRP, DSÖ gibi pek çok uluslararası sağlık kuruluşu tarafından sağlık etkileri ve özellikle de kanserojen etkisi dolayısıyla solaryumların kullanımına dair belirli kısıtlamalar getirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu ajansların yayınladıkları raporlarda özellikle 35 yaş altındaki kişilerin melanom geliştirme riski diğer yaş gruplarından yüksek olduğundan ülkelerde özellikle <18 yaştakiler için bu kısıtlamaların önem arz etmekte olduğu vurgulanmıştır. 29 Bu konuda birçok ülkede yasal düzenlemelere gidilerek bu ülkelerin bir kısmında tamamen, bir kısmında ise 18 yaşın altındakiler için solaryum kullanımı yasaklanmıştır. Bu hususta Kanser Daire Başkanlığımızca yapılanlar şu şekilde özetlenilebilir; Solaryum cihazları ve kanserojen etkilerine dair mevcut literatür incelenerek bilimsel bir rapor hazırlanmıştır. Uluslararası yönetmelik örnekleri incelenmiştir. Hazırlamış olduğumuz bilimsel rapor Tıbbi İlaç ve Cihaz Kurumu ile paylaşılmış tıbbi cihaz olmaması nedeniyle bu konuda kısıtlama getirmenin kendi yetkileri kapsamında olmadığı öğrenilmiştir. Solaryum cihazlarını bulunduran merkezlerin denetlenmesi, lisanslandırılması, cihazların kullanımına yönelik <18 yaş grubuna yasak ve/veya ebeveyn onayı olmaksızın kullanamama kısıtlaması getirilmesi hususunda yönetmelik çalışmasına başlanılmıştır. Faaliyetin Adı: Dövme ve Kanser Dövme uygulamalarının artması ile beraber 19. Yüzyılın sonlarına doğru olası kanserojenik (cilt kanseri), prokanserojenik ve toksik etkilerine yönelik toplumsal endişeler artmaya başlamış, bu durum beraberinde konuyla ilgili çeşitli bilimsel araştırmaların yapılmasına yol açmıştır. Dövme uygulaması esnasında kullanılan boyaların denetlemesi yapılmamaktadır. Hem kalıcı hem de geçici dövme uygulamasında kullanılan boyalar Uluslararası FDA tarafından onaylanmamış ayrıca 2003 yılında yayınlanan Avrupa Birliği Raporunda bu alanda düzenlemelerin getirilmesi gerektiği konusu vurgulanmıştır. Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı olan IARC tarafından dövme boyaları kanserojen listesinde ayrı bir sınıfta yer almamaktadır ve bu boyaların içinde yer alan kimyasalların bir kısmı ayrı ayrı değerlendirmeye alınmıştır; Civa, Kobalt sülfat, diğer çözünür kobalt tuzları ve karbon siyahı; Grup 2B( Olası Kanserojen) Kadmiyum ve Kadmiyum içeren bileşikler; Grup 1 (Kanserojen) Bu kimyasallar dışında başlangıçta boya içerisinde yer almayan, ancak ultraviyole veya lazer maruziyeti sonrası oluşan kimyasallar bulunmaktadır ki bunların bir kısmının hayvan deneylerinde kanserojen olduğu gösterilmiştir. Giderek popülaritesi artan ve özellikle 20-50 yaş grubunda tercih edilen kalıcı dövme uygulaması ve bu uygulama esnasında kullanılan boyaların uzun dönem yan etkileri bilinmemekte ve araştırılmaya devam etmektedir. FDA tarafından onaylanmamış olan ve 30 bir kısmında kanserojen madde bulunduğu da bilinen bu boyaların denetlenmesi ve uygulayıcı kişi ve merkezlerin lisanslandırılarak halkın bu konuda olası sağlık etkilerine karşı bilinçlendirilmesi önem arz etmektedir. Faaliyetin Adı: D Vitamini, Güneş Işınları, UVB ve Kanser Çok sayıda bilimsel çalışma göstermektedir ki D vitamini ve D vitamini kaynağı olan güneş ışınlarına maruziyet çeşitli kanserlere karşı koruyucu özellik göstermektedir. Burada şüphesiz ki koruyucu etkiden sorumlu olan UVB radyasyondur. UVB radyasyon vücutta D vitamini sentezine yol açar ki çoğu insan için güneş ışınları D vitamini ihtiyacının %80-90’ını karşılar. Güneş ışınlarına maruziyetin melanom gelişim riskini arttırdığına dair çok sayıda çalışma bulunmasının yanısıra kronik ve aralıklı güneş ışını maruziyetinin melanom gelişimine karşı koruyucu özellik gösterebileceğini hatta melanomlu hastalarda survival oranlarında artış sağlayabileceğini gösteren çalışmalar da mevcuttur. Vitamin D’nin kansere karşı koruyucu olduğunu ve olumlu sağlık etkilerini gösteren çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu nedenle D vitamini eksikliğine karşı önlemler almak, gerekli ise D vitamini preparatları kullanmak ve D vitamini için önemli bir kaynak olan UVB ışınına gün içerisinde kontrollü ve uyarılara uygun şekilde maruz kalmak gerekmektedir. Faaliyetin Adı: Radon , İnsan ve Çevre Sağlığı Üzerine Etkileri: Alfa partikül yayınlayan Radon gazı yıllardır bilinen önemli bir kanserojendir ve doğal kaynaklardan yayımlanmaktadır. Akciğer kanserlerinde sigaradan sonra en önemli etken olup, akciğer kanserlerinin %3 ila 15’inden sorumludur. Granit taşları önemli bir kaynak olmakla beraber, bina yapımlarında kullanılan diğer malzemelerden, tuğlalardan da ev içerisine sızabilir. Ev temelinde yer alan çatlaklar üzerinden sulardan, hatta dışarıdaki havadan da ev içerisine girebilir. Ayrıca yapı malzemeleri, mutfakta veya ısınma amaçlı kullanılan doğal gaz ve içme sularında bulunan radon da bina içi konsantrasyonu artırmaktadır. Binalardaki radon kaynağının büyük kısmı (%90), binanın temelindeki toprak ve kayalardır. Ülkemizde 81 ilde yapılacak ölçümlerle “Türkiye Radon Haritası” oluşturulması ve sonrasında” Ulusal Radon Kontrol Programı” geliştirilmesi planlanmıştır. Bu çerçevede; Ülkemizde 81 ilde yapılacak ölçümlerle “Türkiye Radon Haritası” oluşturulması ve sonrasında” Ulusal Radon Kontrol Programı” geliştirilmesi planlanmıştır. Bu çerçevede; 31 Projeyi ortaklaşa yürütmek üzere TAEK ile Radon protokolü yapılmıştır. “Türkiye Radon Haritası” oluşturulmak üzere 81 ilde Radon ölçümleri yapılacak ve bu konuda ilgili personele TAEK ve bakanlığımızca eğitim düzenlenmiştir. TÜİK’den örneklem oluşturması için maliyet analizi istenmiş, gelen maliyet hesabı dahilinde gerekli resmi yazışmalar başlatılmıştır Ulusal Radon Haritalama Projesi sonrasında DSÖ tarafından belirlenen standart değerlerin üstünde Radon ölçümü yapılan yerlerde ıslah projesi başlatılması planlanmaktadır. Eylül ayı içerisinde başlatılan çalışmada 2014 yılında Yozgat, Sivas, Kayseri, Kırşehir, Elazığ, Düzce, Kocaeli, Sakarya, İzmir ve Bilecik illerinin ölçümleri tamamlanmıştır. Faaliyetin Adı: Kanser Tedavisinde Hipertermik Radyoterapi Kanser Tedavisi ile gündeme gelmiş olan “Hipertermik Tedavi” özellikle meme kanseri, baş-boyun kanseri, serviks kanseri, glioblastoma ve melanom olmak üzere pek çok kanserin tedavisinde kullanılmaya başlanmış bir yöntemdir. Bu yöntemde 40-45 derece ısı kontrollü olarak uygulanarak tümöral dokunun yok edilmesi hedeflenmektedir. Özellikle Radyoterapi ve/veya kemoterapi gibi tedavi yöntemlerine duyarlılığı arttırarak tedavi 32 etkinliklerini arttırmak amacıyla yani “adjuvant-yardımcı” tedavi yaklaşımı olarak uygulanmaktadır. Son yıllarda meydana gelen teknolojik gelişmelerle yüzeysel ve derin doku tümörleri için uygulanan hipertermik tedavi yöntemlerinde daha kontrollü ısı artışı sağlama imkanları gelişmiş, bu da Avrupa ülkeleri ve ABD’de bu tedavi yönteminin kullanımının yaygınlaşmasına yol açmıştır. Son iki dekattır dünya genelinde RT ve/veya KT ile kombinasyon tedavisinde hipertermik tedavi kullanılmaya başlanmıştır. Bilimsel literatürlerde bu tedavi yönteminin kanserde umut verici bir yardımcı tedavi yaklaşımı olduğu; ancak dünya genelinde yeni yeni tanınmaya ve yaygınlaşmaya başladığı belirtilmektedir. Bu nedenle bu konuda yapılacak yeni araştırmalara ve bilimsel verilere ihtiyaç duyulmaktadır. Konu Kanser Daire başkanlığı Bilimsel Kurullarınca takip altındadır. Faaliyetin Adı: Akciğer Kanseri Taramasında Elektronik Burun Akciğer kanseri dünya genelinde kanser ölümlerinin her iki cinste de başlıca nedenidir. Akciğer kanseri tanı aldıktan sonra en gelişmiş tedavi yöntemleriyle bile hastaların %86’sında 5 yıl içerisinde ölümle sonuçlanan bir kanser türüdür. Erken tanı ile Evre 1’de tanı konulanlarda 5 yıllık survival %70 iken, Evre 3’de tanı alanlarda bu değer %20’ye kadar düşmektedir. Bu nedenle akciğer kanserinde erken teşhise yönelik tarama testi çalışmaları bir çok araştırmaya konu olmuş, bu alanda yapılan çalışmalarda; PCR bazlı balgam analizi, Tomografi, Floresan Bronkoskopi gibi bir takım tetkikler ile beraber Elektronik Burun da yer almıştır. Tarama testi olarak balgam sitolojisi ve akciğer radyografisinin kullanılmasına dair yapılmış çalışmalarda bu yöntemlerin taramada kullanılması ile survival süresinin uzadığı gösterilmiş olsa da her iki yöntemle de akciğer kanserine bağlı mortalitede azalma sağlandığı sonucuna ulaşılamamıştır. Bu nedenle her iki yöntemin de akciğer kanseri taramasında kullanılması uygun görülmemektedir. Bunun dışında düşük doz akciğer tomografisi, bir takım kan belirteçleri, bronkoskopik tetkiklerin de akciğer kanseri taramasındaki etkinlikleri çeşitli araştırmalara konu olmuş, bu yöntemler arasında bronkoskopinin akciğere kanseri taramasında yüksek sensitivite ve spesifiteye sahip olduğu, ancak invaziv bir yöntem olması dolayısıyla tarama için uygun olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Elektronik Burun analizinin akciğer kanseri taramasında kullanılmasında öne sürülen bir takım avantajları şu şekilde özetlenebilir; 33 1. Non- invaziv bir yöntemdir. 2. İleri evredeki hastalar da dahil olmak üzere herkese kolaylıkla uygulanabilmektedir. 3. Kısa aralıklarla tekrar edilebilme özelliği taşımaktadır. Elektronik Burun yöntemiyle exhale edilen havanın analizi avantajlarının yanısıra analiz edilmesi gereken bir çok bileşik içermesi dolayısıyla oldukça komplike bir işlem olması dezavantajı taşımaktadır. Elektronik Burun testleri ile akciğer kanseri taraması yapılmasına dair TÜBİTAK ile ortak bir proje oluşturulmuş bu testlerin akciğer kanseri taramasındaki etkinliğinin ve ülkemizde uygulanabilirliğinin değerlendirilmesi planlanmıştır. Faaliyetin Adı: Diğer Bilimsel Raporlar Kanser Daire Başkanlığı yıl içerisinde basında yer almış pek çok diğer farklı konuda epidemiyolojik araştırmalar ve bilimsel veri derlemelerini tamamlamıştır. Tüm bu raporların detaylarına www.kanser.gov.tr’den ulaşılabilmektedir. Faaliyetin Adı: Özel Gün ve Haftalar 4 Şubat Kanser Günü: “Dünya Kanser Günü” her yıl 4 Şubat Günü Kanser ile ilgili farkındalık ve bilinç düzeyinin artmasını sağlamak, kansere karşı mücadelede önemli bir adım olan doğru bilinen yanlışlardan kurtulmak ve doğruların herkese ulaşmasını hedeflemek amacıyla dünya genelinde kutlanmaktadır. Uluslararası Kanser Kontrol Birliği (UICC) tarafından ilan edilmiş olan 4 Şubat Dünya Kanser Günü nedeniyle Başkanlığımız tarafından 81 il Valiliği Halk Sağlığı Müdürlüklerine resmi yazı gönderilerek Başkanlığımızın da üyesi olduğu UICC’nin vurguladığı üzere kanser hakkında yanlış bilinenler teması üzerinde durulması ve ülkemizde de, dünya genelinde kanser konusunda bazı yanlış bilinen doğruların vurgulaması, çeşitli etkinliklerin düzenlenmesi istenilmiştir. UICC’nin 04 Şubat Dünya Kanser Günü için “Dünya Kanser Günü Danışma Kurulu”nun önerisiyle bu yılın kampanya başlığı “Doğru Bilinen Yanlışlar” seçilmiş ve web sitesinde yayınlanmıştır. Bunlar arasında; Yanlış-1: Kanser hakkında konuşmamıza gerek yok! 34 Doğrusu: Kanser, özellikle de bazı kültür ve çevrelerde hakkında konuşulması çok zor bir konudur. Bu hastalıkla açık bir şekilde uğraşmak; hem hasta kişinin hem de toplum ve politika seviyesinde sonuçları iyileştirir. Yanlış-2: Kanserin hiçbir belirti ya da bulgusu yoktur! Doğrusu: Pek çok kanser için, uyarıcı belirti (kişinin kendinde hissettiği) ve bulgular (hekimin kişide tespit ettiği) vardır. Bu işaretleri izleyerek erken teşhis mümkün olabilir. Erken teşhisin faydaları zaten tartışma konusu bile değildir. Yanlış-3: Kanser için yapabileceğim hiçbir şey yok! Doğrusu: Hem kişi hem de toplum ve politika bazında doğru strateji ile yapılabilecek çok şey mevcuttur. En sık görülen kanserlerin en az üçte biri önlenebilir. Yanlış-4: Kanser tedavisi alma hakkım yok! Doğrusu: Bütün insanlar kanıtlanmış ve etkin kanser tedavisini eşit koşullarda ve herhangi bir bedel ödemek zorunda kalmadan alma hakkına sahiptir. 4 Şubat Dünya Kanser Günü nedeniyle Halk Sağlığı Müdürlüklerinden gelen raporlar Başkanlığımızca değerlendirilmiştir. 1-7 Nisan Kanser Haftası: Kanser Haftası etkinlikleri kapsamında 02-04 Nisan 2014 tarihleri arasında Ankara’da Başkanlığımız, Hacettepe Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi Kanser Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi Kanser Enstitüsü, MECC (Ortadoğu Kanser Konsorsiyumu)-ASCO (Amerikan Kinik Onkologlar Derneği), Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC), Sağlıkta Umut Vakfı ve Genç Birikim Derneği (Gençbirder) işbirliği ile “Ulusal Kanser Haftası Kayıtçılık ve Tarama Eğitimleri” düzenlenmiştir. Eğitimlerle kanser konusunda toplumda farkındalık sağlanması ve toplum bilincinin geliştirilmesi, tütün kontrolü, dengeli beslenme, fiziksel aktivite, erken teşhis, palyatif bakım konularında bilgi edinilmesi amaçlanmış ve kanser kayıtçılığı, kanser taramaları konusunda il değerlendirilmeleri yapılmıştır. Ülkemizdeki kanser uzmanları, KETEM hekimleri ve hemşireleri, İl Sağlık Müdürleri ve personelleri, Başhekimleri ile Merkez Teşkilat Yöneticileri bir araya gelerek, dünyada ve ülkemizdeki kanser sorununun ele alındığı toplantılar yapılmıştır. 35 Kanser Haftası, halkı bilgilendirme-bilinçlendirme çalışmalarına yoğunluk verilmesi nedeniyle kanser mücadelesinde oldukça önemli bir yer tutmaktadır. “1- 7 Nisan Kanser Haftası” Halk Sağlığı Müdürlüklerinde de etkin ve verimli olarak, toplumda davranış değişikliği sağlayabilecek faaliyetlerle değerlendirilmiştir. Hafta boyunca illerdeki tüm sağlık kuruluşları ve ilgili kurum ve kuruluşlarca, özellikle meme kanseri taramaları (kendi kendine meme muayenesi eğitimi, klinik meme muayenesi, mamografi), serviks kanseri taramaları (HPV DNA Testi), kolorektal kanser taramaları (gaitada gizli kan testi), tütün kontrolü, yeterli ve dengeli beslenme, fiziksel aktivite konularında eğitimler düzenlenmiştir. 1- 7 Nisan Kanser Haftası nedeniyle Başkanlığımıza gönderilen faaliyet raporları değerlendirilerek Başkanlığımız web sayfasında yayınlanmıştır. Ekim Ayı Meme Kanseri Bilinçlendirme Ayı: Kanserle mücadelede en etkili yöntemlerin başında “kanser konusunda toplumun farkındalığının sağlanması ve toplum bilincinin geliştirilmesi” gelmektedir. Meme kanseri hakkında bilinçlenmek ve çevreyi de bilinçlendirmek amacıyla Ekim ayında meme kanserine karşı farkındalık çalışmaları yapılmaktadır. Bu amaçla Halk Sağlığı Müdürlükleri ve KETEM’lerde halk eğitimleri ve bilgilendirme faaliyetleri yürütülmüştür. Halk Sağlığı Müdürlüklerinden Başkanlığımıza gönderilen faaliyet raporları tarafımızca değerlendirilerek Başkanlığımız web sayfasında yayınlanmıştır. 36 Faaliyet Adı: Kanser kayıt sisteminde reorganizasyon. Kanser kayıt merkezlerinin esas görevi belirli bir coğrafi alanda yaşayan nüfustaki yeni kanser vakaları hakkında bilgi toplamaktır. Amaç risk altındaki popülasyonda insidans oranlarının tahminidir (cinsiyet, yaş, kanserin yeri, evre vb.). Bu veriler daha sonra epidemiyolojik çalışmalar veya kanser kontrol programlarının planlanması ve değerlendirilmesi için kullanılmaktadır. Amaçlarını gerçekleştirebilmek için nüfus tabanlı kanser kayıt merkezleri popülasyondaki tüm kanser vakalarının doğru sayımını, doğru ve 37 üretilebilir sınıflama ve kodlamalarını yapmalı, vakalar ölüme veya hedef popülasyondan göç edene kadar takip etmelidir. Ülkemizde kanser kayıtları iki yöntemle toplanmaktadır: 1) Pasif Kanser Verisi: Hastaya klinisyenler tarafından kanser tanısı konulduğu zaman hastane bilgi yönetim sisteminde “Kanser Bildirim Formu” açılmaktadır. Hekim bu formu doldurup Sağlık-Net üzerinden bakanlık veri tabanına aktarmaktadır. Bu şekilde toplanmakta olan veri KDS’de raporlanmaktadır. Ancak bu veriler herhangi bir kalite kontrolünden geçmemektedir. Kanser hastalığı tanısının %90’ın üzerinde patologlar tarafından konulduğu için dairemiz kanser verilerinin patoloji labratuvarlarından toplanması amacıyla çalışma başlatmıştır. Kanser verilerine ilişkin standardizasyon çalışmaları kapsamında Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü tarafından Patoloji/Sitoloji/Hematoloji Veri Seti ve İş Akış Şeması hazırlanmış olup 10 Aralık 2014 tarihinden itibaren hastanelerde tanı konulan kanser verilerini, iş kuralları çerçevesinde “Sağlık.Net” sistemine göndermeleri sağlanmıştır. 2) Aktif Kanser Verisi: Kanser kayıt merkezleri aracılığı ile toplanmakta olan veridir. Toplam 15 ilde kurulmuş olan kanser kayıt merkezleri illerindeki hastanelerden eğitilmiş elemanlar aracılığıyla belirlenmiş standartlar ve kurallara uygun olarak kanser verisi toplamaktadır. Bu veriler kontrollü ve kalite değerlendirmesi yapılmış olan veriler olmaktadır. 2012 yılında Türkiye genelinde 15 ilimizde aktif kanser kayıtçılığı yapılmakta iken, 2013 yılında Aktif kanser kayıtçılığın yapılacağı il sayısının 81 ile çıkarılması talimatı gelmiştir. Bu nedenle 2014 yılında 81 ilimizde kanser kayıtçılığında görev yapacak olan personelimizin eğitimleri her ilde en az bir kişi olacak şekilde tamamlanmıştır. Kanser kayıt elemanları Temel Kanser Kayıtçılığı Eğitimleri (4 gün), SEER özet evreleme eğitimi (3 gün) ve Can-Reg (3 gün) bilgisayar programı eğitimi olmak üzere üç aşamalı eğitimden geçmektedir. Aktif kanser kayıtçılığına başlanmış olan 66 ilimizin tamamında Temel Kanser Kayıtçılığı eğitimleri, SEER ve Can-Reg eğitimleri tamamlanmıştır. 38 Faaliyetin Adı: Hasta Savunuculuğu: 04.04.2008 tarih ve 758 sayılı Bakanlık Makamının Onayı ile 14.02.2008 tarihinde Başkanlığımız ve Sağlıkta Umut Vakfı işbirliği ile “Kansere Karşı İleri” projesi başlatılmıştır. Proje Türkiye sağlık sisteminde kanserli hastalar için güncel durumu değerlendirmek ve tartışabilmek üzere, kanserle ilgili tüm paydaşların temsil edileceği (Hasta dernekleri, uzmanlık dernekleri, devlet kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, medya vb.) aktif bir “Kanser İletişim Ağı Platformu” oluşturmak ve ulusal kanser politikalarını izleyip bu politikaların parçası olabilen bir kanserli hasta savunuculuğu ağının oluşturulmasını amaçlamıştır. 3 yıllık bir plana sahip olan bu projen 2014 yılında da sürdürülmüş olup “Hasta Savunuculuğu ve Psikososyal Destek” fazının koordinasyonu başkanlığımızca gerçekleştirilmiştir. Özellikle 1-7 Nisan Kanser Haftasında STK ların etkin olarak katılımları yanında bunun devamı olarak Başkanlığımız ile ortak “Muş Onkoloji günleri ” projesi gerçekleştirilmiştir. Ayrıca Ulusal Kanser Danışma Kuruluna da 12. Alt kurul olarak katılımı sağlanmış, UKDK ve Alt Kurullar Toplantısın da da 14 STK olarak katılımı sağlanmıştır. Faaliyetin Adı: Başkanlıkça düzenlenen eğitim faaliyetleri: Kanser Haftası etkinlikleri kapsamında 02-04 Nisan 2014 tarihleri arasında Ankara’da Başkanlığımız, Hacettepe Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi Kanser Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi Kanser Enstitüsü, MECC (Ortadoğu Kanser Konsorsiyumu)-ASCO (Amerikan Kinik Onkologlar Derneği), Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC), Sağlıkta Umut Vakfı ve Genç Birikim Derneği (Gençbirder) işbirliği ile “Ulusal Kanser Haftası Kayıtçılık ve Tarama Eğitimleri” düzenlenmiştir.(160 kişi eğitime katılmıştır.) - Başkanlığımız, Hacettepe, Gazi Üniversitesi, Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği, Servıkal Patolojiler ve Kolposkopi Derneği işbirliği ile 81 İl Halk Sağlığı Müdürlüğü Toplum Sağlığı Merkezlerine bağlı KETEM’ler ile sağlık kurum- kuruluşları ve üniversiteler, özel sağlık kuruluşlarında görevli Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı, Patoloji Uzmanı, Mikrobiyoloji Uzmanı ve illerde kanser taramalarında çalışan sağlık personellerine yönelik olarak HPV Testleri ve Tarama, HPV’de Korunma ve Aşı, Türkiye’nin Yeni Servikal Tarama Programı ve HPV Olgularında İletişim konularında “HPV ve Kanser Kursu” düzenlenmiştir. (200 kişi kursa katılmıştır.) 39 - Ülkemizde kanserle mücadeleyi güçlendirmek ve erken tanı oranlarını arttırmak amacıyla Başkanlığımız ve Genç Birikim Derneği işbirliği ile 18- 20 Eylül 2014 tarihleri arasında Muş ilinde “2023 Politikalarında Türkiye’de ve Dünyada Kanser Politikaları, Akciğer Kanseri, Alkol ve Sigara ile Mücadele” konularının ele alındığı “7. Uluslararası Onkoloji Günleri Sempozyumu” gerçekleştirilmiştir. (50 kişi sempozyuma katılmıştır.) - Dünyada olduğu gibi, ülkemizde de kadınlarda en sık görülen Meme Kanseri ülkemizde yılda yaklaşık 15.000 kadını etkilemektedir. Meme sağlığı konusunda toplumda bilinç ve hassasiyet artırıcı eğitim çalışmaları ve çeşitli etkinlikler yürütülmesinin meme kanserinin önlenmesinde gerekli ve yararlı olduğu bilinen bir gerçektir. Bu nedenle meme kanseri bilinçlendirme ayı kapsamında, meme kanseri konusunda toplumda farkındalık oluşturulması ve toplum bilincinin geliştirilmesi amacıyla 02 Ekim 2014 tarihinde Nevşehir ili Kapadokya bölgesinde meme kanserini yenmiş hastaların katılımıyla pembe renk ağırlıklı ve kanser konulu çeşitli sloganların yer aldığı sıcak hava balonları ile uçuş gerçekleştirilmiştir. - Başkanlığımız, Servikal Patolojiler ve Kolposkopi Derneği, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi işbirliği ile Kanser Erken Teşhis Tarama Merkezlerinde (KETEM) görev yapan sağlık personeli ile Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanlarının serviks kanseri, kolposkopi, servikal patoloji sitopatoloji alanlarında uluslararası standartlarda gerekli olan bilgi birikimine ulaştırılarak, bu konularda hizmet vermeleri amacıyla 25-27 Eylül 2014 tarihleri arasında Bursa ilinde “Servikal Patolojiler ve Kolposkopi Kursu” düzenlenmiştir. (Kursa 135 kişi katılmıştır.) - Kanser konusunda uluslararası ve ulusal düzeyde deneyimlerin paylaşılması son derece önemlidir. Kadınların mastektomi sonrasında meme onarımı hakkında bilgilendirilmesi, farkındalık oluşturulması amacıyla Başkanlığımız ve Türk Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Derneği işbirliğiyle 10 Ekim 2014 Cuma günü, Ankara’da “Meme Kanseri Sonrası Meme Onarımı Farkındalık Etkinliği (Breast Reconstruction Awareness Day-BRA Day)”gerçekleştirilmiştir. (Etkinliğe 300 kişi katılmıştır.) - Kanser konusunda toplumda farkındalık sağlanması ve toplum bilincinin geliştirilmesi, bilgi edinilmesi ve kanser kayıtçılığı, kanser taramaları konusunda bölgesel olarak il değerlendirmelerinin yapılması amacıyla 15 Kasım 2015 tarihinde Erzurum’da Kanser Taramaları ve Kayıtçılığı Bölgesel Değerlendirme Toplantısı yapılmıştır Toplantıya Ağrı, Kars, Ardahan, Erzincan, Gümüşhane, Muş, Bingöl, Bayburt illerinin Halk Sağlığı Müdürleri, Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Programlar ve Kanser Şube Müdürleri ile illerde kanser konusunda çalışan bir personel katılmıştır. 40 - Başkanlığımız bünyesinde oluşturulan Ulusal Danışma Kurulu ve Alt Kurulların olağan yıllık toplantısı düzenlenerek, Türkiye’de kanser çalışmalarına ilişkin ihtiyaç ve eğilimlerin; fırsat ve zorlukların, güçlü ve zayıf yönlerin belirlenmesi, paydaşlar arası koordinasyon ve işbirliğinin geliştirilmesi, standardizasyonun sağlanması, önceliklerin ve izlenecek politikaların belirlenmesine yönelik önerilerin üretilmesi, böylece ülkemizin bu alanda bilim, araştırma-uygulama kapasitesi ve performansının geliştirilmesine katkı sağlamak üzere konularında işin uzmanlarınca raporun hazırlanması amacıyla 08-09 Aralık 2014 tarihleri arasında Ankara’da “Ulusal Kanser Danışma Kurulu ve Alt Kurullar Toplantısı” yapılmıştır. (Toplantıya 200 kişi katılmıştır.) - 4-7 Mart 2014, 6-9 Mayıs 2014, 21-24 Ekim 2014 tarihleri arasında Ankara İlinde ve 4- 7 Kasım 2014 tarihleri arasında Antalya ilinde olmak üzere Aktif Kanser Kayıt Sistemi ile veri toplayan 81 ilin Kanser Kayıt Merkezi ve Hastane Kanser Kayıt Birimlerinde görevli personele yönelik kanser verilerinin tam ve doğru olarak kayıt altına alınmasının sağlanması, kanser kayıtçılığı ile ilgili nitelikli personel yetiştirilmesi amacıyla, toplamda 4 adet “Temel Kanser Kayıtçılığı Eğitimi” yapılmış olup eğitime 173 kişi katılımcı olarak katılmıştır. - 19-21 Mart 2014, 4-6 Haziran 2014, 3-5 Eylül 2014 tarihleri arasında Başkanlığımızca Ankara İlinde Aktif Kanser Kayıt Sistemi ile veri toplayan 81 ilin Kanser Kayıt Merkezi ve Hastane Kanser Kayıt Birimlerinde görevli personele yönelik toplamda 3 adet “Can Reg4 Bilgisayar Programı Eğitimi” yapılmış olup eğitime 102 kişi katılımcı olarak katılmıştır. - 19-21 Şubat 2014, 16-18 Nisan2014, 28-30 Mayıs 2014, 24-26 Eylül 2014, 11-13 Kasım 2014, 24-27 Kasım 2014 ile 2-4 Aralık 2014 tarihleri arasında Başkanlığımızca Ankara İlinde Aktif Kanser Kayıt Sistemi ile veri toplayan 81 ilin Kanser Kayıt Merkezi ve Hastane Kanser Kayıt Birimlerinde görevli personele yönelik toplamda 7 adet “SEER Özet Evreleme Eğitimi” yapılmış olup eğitime 154 kişi katılımcı olarak katılmıştır. - Bu eğitimlere ek olarak Uluslar arası Kanser Ajansı tarafında yayınlanacak olan “5 Kıtada Kanser” isimli kitabın 11.sayısında yayınlanmak üzere 208-2012 yıllarına ait kanser verileri 2015 yılı sonunda talep edileceğinden; 5 kıtada kanser isimli kitapta kanser kayıt merkezlerinin verilerinin yayınlanması için kalite değerlendirmelerinden geçmesi gerekmektedir. Kitabın 10. Sayısında İzmir, Antalya Trabzon ve Edirne Aktif kanser kayıt merkezlerimizin verileri yayınlamış olup, 11.sayıda bu merkezlerimize ek olarak başka merkezlerimizin de verilerinin yayınlanması amaçlanmaktadır. Bu nedenle Kanser Kayıt Merkezi Sorumlu hekimleri, halk sağlığı ve kanser kayıtçılığı alanında çalışan 60 kişinin katılımı ile Antalya ilinde Türkiye’de yapılan kanser kayıtçılığında kalitenin 41 değerlendirilmesine ilişkin 14-16 Ekim 2014 tarihleri arasında 3 günlük “Kanser Kayıtçılığında Kalite Eğitimi” yapılmıştır. 42 Eğitilen Personelin Eğitim Programının Eğitim Düzeyi Türü Konusu Kanser konusunda toplumda farkındalık sağlanması ve toplum bilincinin Ulusal Kanser geliştirilmesi, tütün kontrolü, dengeli Haftası beslenme, fiziksel aktivite, erken teşhis, Kayıtçılık ve palyatif bakım konularında bilgi edinilmesi Tarama ve kanser kayıtçılığı, kanser taramaları Eğitimleri konusunda il değerlendirilmelerinin yapılması amaçlanmıştır. Uluslararası Katılımlı Lösemi Eğitimi HPV ve Kanser Kursu Çocukluk çağı kanserleri 0–14 yaş arasında görülen kanserleri içerir. Bu kanserler çeşitli özellikleriyle yetişkinlerinkinden belirgin olarak ayrılırlar. Löseminin tipleri, genel olarak biyolojileri, prognozları ve tedaviye yanıtları konusunda katılımcıların bilgilendirilmeleri amaçlanmıştır. 81 İl HSM Toplum Sağlığı Merkezlerine bağlı KETEM’ler ile sağlık kurumkuruluşları ve üniversiteler, özel sağlık kuruluşlarında görevli Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı, Patoloji Uzmanı, Mikrobiyoloji Uzmanı ve illerde kanser taramalarında çalışan sağlık personellerine HPV Testleri ve Tarama, HPV’de Korunma ve Aşı, Türkiye’nin Yeni Servikal Tarama Programı ve HPV Olgularında İletişim konularında bilgilendirilmeleri amaçlanmıştır. Başlayış ve Bitiş Tarihi 2- 4 Nisan 2014 2-4 Nisan 2014 25 Nisan 2014 Yapıldığı Yer Ankara Ankara Ankara Unvanı İl Sağlık Müdürü, Halk Sağlığı Müdürü, Onkoloji Uzmanı, Doktor, Tıbbi Teknolog, Hemşire,Ebe, Sağlık Memuru Onkoloji Uzmanları Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı, Patoloji Uzmanı, Mikrobiyoloji Uzmanı Toplam Yüksek Orta Lise İlkokul Sayısı Okul Okul 134 25 200 134 25 200 Eğitimi Veren Kuruluş Eğitim Sayısı Hacettepe Ü.+ Ankara Ü.+ Gazi Ü.+Yıldırım Beyazıt Ü.+ İstanbul Ü.+ Dokuz Eylül Ü.+MECC (Ortadoğu Kanser Konsorsiyumu)+ASCO (Amerikan Kinik Onkologlar Derneği)+ Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC)+Sağlıkta Umut Vakfı ve Genç Birikim Derneği Orta Doğu Kanser 1 Konsorsiyumu (MECC)+Amerikan Klinik Onkologlar Derneği (ASCO)+ Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC)+ GALnet Çalışma Grubu Kanser Daire Başkanlığı + Hacettepe Üni.+ Gazi Üni.+ Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği + Servıkal Patolojiler ve Kolposkopi Derneği 1 1 43 7.Onkoloji Günleri Sempozyumu Ülkemizde kanserle mücadeleyi güçlendirmek ve erken tanı oranlarını arttırılması amaçlanmıştır 18- 20 Eylül 2014 Muş Bursa Servikal Patolojiler ve Kolposkopi Kursu Kanser Erken Teşhis Tarama Merkezlerinde (KETEM) görev yapan sağlık personeli ile Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanlarının serviks kanseri, kolposkopi, servikal patoloji sitopatoloji alanlarında uluslararası standartlarda gerekli olan bilgi birikimine ulaştırılarak, bu konularda hizmet vermeleri amaçlanmıştır. 25-27 Eylül 2014 Meme Kanseri Sonrası Meme Onarımı Farkındalık Etkinliği Ulusal Kanser Danışma Kurulu ve Alt Kurullar Toplantısı Kanser konusunda uluslararası ve ulusal düzeyde deneyimlerin paylaşılması ve kadınların mastektomi sonrasında meme onarımı hakkında bilgilendirilmesi amaçlanmıştır. 10 Ekim 2014 Başkanlığımız bünyesinde oluşturulan Ulusal Danışma Kurulu ve Alt Kurulların olağan yıllık toplantısı düzenlenerek, Türkiye’de kanser çalışmalarına ilişkin ihtiyaç ve eğilimlerin; fırsat ve zorlukların, güçlü ve zayıf yönlerin belirlenmesi, paydaşlar arası koordinasyon ve işbirliğinin geliştirilmesi, standardizasyonun sağlanması, önceliklerin ve izlenecek politikaların belirlenmesine yönelik önerilerin üretilmesi, böylece ülkemizin bu alanda bilim, araştırmauygulama kapasitesi ve performansının geliştirilmesine katkı sağlamak üzere konularında işin uzmanlarınca raporun hazırlanması amaçlanmıştır. 8-9 Aralık 2014 Ankara Ankara Doktor,Tıbbi Teknolog, Hemşire Ebe Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı, Doktor, Ebe, Hemşire 50 KDB+Muş Genç Birikim Derneği 1 KDB+Servikal Patolojiler ve Kolposkopi Derneği+Uludağ Üniversitesi Doktor, Ebe, Hemşire Bilim Adamları, Onkoloji Uzmanları, Üniversite Öğretim Üyeleri, Bakanlık Temsilcileri, 50 300 KDB+Türk Plastik Rekonstrüktif ve 1 Estetik Cerrahi Derneği 200 KDB 1 44 Eğitilen Personelin Eğitim Programının Eğitim Düzeyi Türü Konusu Başlayış ve Bitiş Tarihi Kurs SEER Özet Evreleme Eğitimi 19-21 Şubat 2014 Kurs Temel Kanser Kayıtçılık Eğitimi 4-7 Mart 2014 Kurs Can Reg4 Bilgisayar Programı Eğitimi 19-21 Mart 2014 Kurs SEER Özet Evreleme Eğitimi 16-18 Nisan 2014 Kurs SEER Özet Evreleme Eğitimi 28-30 Mayıs 2014 Kurs Temel Kanser Kayıtçılık Eğitimi 6-9 Mayıs 2014 Kurs Can Reg4 Bilgisayar Programı Eğitimi 4-6 Haziran 2014 Kurs Can Reg4 Bilgisayar Programı Eğitimi 3-5 Eylül 2014 Kurs SEER Özet Evreleme Eğitimi 24-26 Eylül 2014 Kurs Temel Kanser Kayıtçılık Eğitimi 21-24 Ekim 2014 Yapıldığı Yer Ankara Ankara Ankara Ankara Ankara Ankara Ankara Ankara Ankara Ankara Unvanı Yüksek Okul Lise Orta Okul İlkokul Toplam Sayısı Eğitimi Veren Kuruluş Eğitim Sayısı Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 23 23 Kanser Daire Başkanlığı Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 55 55 Kanser Daire Başkanlığı Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 25 25 Kanser Daire Başkanlığı 1 23 23 Kanser Daire Başkanlığı 1 Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 21 21 Kanser Daire Başkanlığı Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 60 60 Kanser Daire Başkanlığı Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 28 28 Kanser Daire Başkanlığı Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 49 49 Kanser Daire Başkanlığı Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 19 19 Kanser Daire Başkanlığı Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 23 23 Kanser Daire Başkanlığı Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 1 45 Eğitilen Personelin Eğitim Programının Eğitim Düzeyi Türü Konusu Başlayış ve Bitiş Tarihi Yapıldığı Yer Kurs Kanser kayıtçılığında Kalite Eğitimi 14-16 Ekim 2014 Kurs SEER Özet Evreleme Eğitimi 11-13 Kasım 2014 Ankara Kurs SEER Özet Evreleme Eğitimi 24-27 Kasım 2014 Ankara Kurs SEER Özet Evreleme Eğitimi 2-4 Aralık 2014 Kurs Temel Kanser Kayıtçılık Eğitimi 4-7 Kasım 2014 Antalya Ankara Antalya Unvanı Yüksek Okul Lise Orta Okul İlkokul Toplam Sayısı Eğitimi Veren Kuruluş Kanser Kayıt Merkezi Birim sorumluları 60 60 Kanser Daire Başkanlığı Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 22 22 Kanser Daire Başkanlığı Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 23 23 Kanser Daire Başkanlığı 23 23 Kanser Daire Başkanlığı 35 35 Kanser Daire Başkanlığı Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. Eğitim Sayısı 1 Tablo10.EğitimTablosu 46 Grafik 7. Toplamda Yapılan eğitimler Grafik 8 En Fazla Yapılan Eğitimler 47 Garafik 9 Yıllara Göre Halk Eğitim Dağılımları Yurtdışı Toplantıları: -12-14 Ocak 2014 tarihleri arasında Fransa Ulusal Kanser Ajansı’nın ev sahipliğinde yapılan 3. Uluslararası Kanser Araştırmalarını Destekleyen Gelişmiş Ülkeler (G-20) Toplantısına Doç. Dr. Murat Gültekin tarafından katılım sağlanmıştır. - Asya Pasifik Ülkeleri Kanser Önleme Organizasyonu(APOCP) 2000 yılında Asya Pasifik Ülkeleri arasında kanser önleyici aktiviteleri geliştirmek ve diğer kanser konularında uluslararası ortak çalışmalar yürütmek amacıyla kurulmuş tarafsız bir kuruluştur. Bu organizasyonun ana hedefleri arasında uzman araştırmacılara uluslararası çalışma yürütebilmeleri için olanak sağlamak ve yapılan çalışmaların sonucunu ortak bir platformda paylaşmak yer almaktadır. 20-23 Mart 2014 tarihleri arasındaAsya Pasifik Ülkeleri Kanser Önleme Birliği (APOCP) Toplantısına katılım sağlanmıştır. 7.’si gerçekleştirilen APOCP toplantısına Japonya, Endonezya,Tayland, Malezya gibi Asya Pasifik Ülkeleri ile birlikte Türkiye katılım göstermiştir. - IARC (Uluslar Arası Kanser Araştırma Ajansı) Mayıs 1965’te 18. Dünya Sağlık Zirvesi’nde önerildiği üzere Fransız girişimle Dünya Sağlık Örgütü’nün bir uzantısı olarak kuruldu. Kurucu üyeleri: Almanya, Fransa, İtalya, Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere’dir. Yönetim binası Fransa, Lyon’dadır.Bugün IARC üye ülkeleri 24’e çıkmıştır. 48 (Avustralya, Avusturya, Belçika, Kanada, Danimarka, Finlandiya, Hindistan, İrlanda, Japonya, Norveç, Hollanda, Kore, Rusya, İspanya, İsveç, İsviçre, Türkiye, Brezilya ve Katar). -29-31 Ocak 2014 tarihlerinde, Uluslararası Kanser Araştırma Kurumu (International Agency for Research on Cancer, IARC) isimli kuruluşun düzenlediği, Fransa Lyon’da yapılan IARC Bilimsel Kurulu 50. Toplantısı’na Doç. Dr. Murat Gültekin tarafından katılım sağlanmıştır. Toplantıda ajansın bütçesi ile 2013 yılında yürüttüğü çalışmalar gözden geçirilmiş ve 2014 yılı araştırma planları tartışılmıştır. - IAEA(Uluslararası Atom ve Enerji Kurumu) nükleer enerjinin savaş amacıyla değil faydalı amaçlarla kullanımını amaçlayan 162 ülkenin üye olduğu uluslararası bir kuruluş olup 1957 yılında Amerika Birleşik Devletleri öncülüğünde Avusturya’nın Viyana kentinde kurulmuştur. Birleşmiş Milletler teşkilatının altında hizmet göstermemesine karşın faaliyetlerini Birleşmiş Milletlere rapor olarak sunmaktadır. Radon gazı, 1988 yılında Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı tarafından “Kanserojen” olarak ilan edilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından üye ülkelere “Ulusal Radon Kontrol Programlarını” oluşturmaları yönünde çağrıda bulunulmuş ancak çok az ülkede bu konuda yeterli denilebilecek düzeyde bir planlama yapılmış, çoğu ülkede ise ne yazık ki bu konuda yeterli farkındalık düzeyi oluşmamış, uygulama ve politikalarda yetersiz kalınmıştır. Uluslararası Atom ve Enerji Kurumu(IAEA) oluşturmuş olduğu yeni proje ile (TC RER 9127 Projesi) dahilinde; Üye ülkeleri Ulusal Programlarını oluşturmaya yönlendirmeyi, Radon konusunda uluslararası ortak standart ve yaklaşımlar belirlemeyi, Ülkelerin radon konusunda ortak politika ve stratejiler geliştirmesini ve Toplumların ve hükümetlerin farkındalığını artırmayı amaçlamıştır. 2016 yılı sonuna kadar bitirilmesini hedeflenen Bu proje kapsamında, üye ülkeleri bu sene ilki düzenlenen “Radon Çalıştayı”na davet etmiş, söz konusu çalıştay 21-25 Nisan 2014 tarihleri arasında Avusturya’nın Viyana kentinde yer alan IAEA ana binasında 24 ülkenin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Çalıştaya daire başkanlığımızdan Uz. Dr. Ezgi Hacıkamiloğlu katılım göstermiştir. - 18. Uluslar arası ESGO Bienal Toplantısı: ESGO, (Avrupa Jinekolojik Onkoloji Derneği) Jinekolojik Onkoloji alanında Avrupa ölçeğinde önemli çalışmalar yürüten bir dernektir. Derneğin Yönetim Kurulu Üyesi olan Kanser Daire Başkanı Doç.Dr.Murat GÜLTEKİN aynı zamanda bu dernek bünyesinde faaliyet gösteren ENYGO (European Network of Young Gynaecological Oncologists) isimli genç jinekolojik onkologları bir araya getiren derneğin Kurucu Başkanıdır. Dünya Kadın Kanserleri Derneği’nin (International 49 Gynecologic Cancer Society-IGCS) 08-11 Kasım 2014 tarihleri arasında Liverpool/İngiltere’de düzenlenen toplantısına, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar, Programlar ve Kanser Daire Başkanlığından Kanser Daire Başkanı Doç.Dr.Murat GÜLTEKİN katılım göstermiştir. - Uluslararası Kanser Kontrol Platformu(UICC) dünya genelinde giderek artış gösteren kansere karşı savaşta faaliyet göstermek için 1933 yılında Cenevre’de kurulmuş olan bir sivil toplum kuruluşudur. Dünya genelinde kanserle mücadele eden en büyük sivil toplum kuruluşu olma niteliği taşımaktadır. UICC’ye dünya genelinde yaklaşık 155 ülkeden 760’ın üzerinde çeşitli kanser derneği üyedir. Bunun dışında uluslararası farklı sağlık kuruluşlar (Dünya Sağlık Örgütü- DSÖ, Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı- IARC, Uluslararası Kanser Tedavisi Aksiyon Programı-PACT) ile yakın çalışmaktadır. 2008’den bu yana merkezi Cenevre’de bulunan UICC, Uluslararası Kanser Kontrol Birliği Yönetim Kurulu Üyeliği, 2000’den beri UNICEF Türkiye Milli Komitesi Yönetim Kurulu Üyeliği gibi pek çok ulusal ve uluslararası kuruluşta önemli görevlerde bulunmuştur. Bu Platformun başkanlığı görevini 2015 yılı itibariyle yürütmek üzere Hacettepe Üniversitesi Pediatrik Onkoloji A.B.D’da öğretim görevlisi olarak çalışmakta olan, sayın Prof. Dr. Tezer Kutluk seçilmiştir. 3-6 Aralık 2014 tarihinde düzenlenen kongreye Doç. Dr. Murat Gültekin ve Uz. Dr. Güledal Boztaş katılım göstermişlerdir. Söz konusu kongrede “Dünya Kanser Liderleri” zirvesine katılım sağlanmış, Prof. Dr. Tezer Kutluk’un görev teslim törenine katılım gösterilmiş, sonrasında Ürdün Prensesi Dina Mired, Güney Afrika First Lady’si, Jameika Sağlık Bakanı ve Avustralya Sağlık Bakanlığı Üst Düzey Yetkilisi Chris Baggoley katıldığı bir oturumda Kanser Kontrol Programında “Türkiye Deneyimleri ve Gelecek Yıllardaki Kanser Planlamalarımız” konusunda Daire Başkanımız tarafından sunum yapılmıştır. - ANCCA 2002 yılında kurulmuş olup her 2 yılda bir uluslararası kanser yöneticilerinin katılım gösterdiği kapalı toplantılar düzenlemektedir. İlgili toplantılara ANCCA platformuna üye olan ülkelerin Kanser Enstitüleri/dernek başkanları düzeyinde katılım sağlanmaktadır. 01-03 Mart 2014 tarihinde 5.’si gerçekleşen toplantıya, Avustralya, Japonya, Çin, Singapur, Tayland, Endonezya, Nepal, Pakistan, Vietnam, Bangladeş, Kore ve Moğolistan ülkelerinin Kanser Yöneticileri katılım göstermiş ve söz konusu toplantıda 2014 yılı ve sonrası kanser araştırmalarının uluslararası platformda yürütülmesine dair projelerin geliştirilmesi konuları görüşülmüştür.. Söz konusu toplantıya, THSK Bulaşıcı 50 Olmayan Hastalıklar ve Programlar Daire Başkanlığı’ndan Kanser Daire Başkanı Doç.Dr. Murat GÜLTEKİN katılım göstermiştir. - Uluslar arası Kanser Araştırma Kurumu (IARC) Yönetici Toplantısı: 11-15 Mart 2013 tarihlerinde, Uluslararası Kanser Araştırma Kurumu (International Agency for Research on Cancer, IARC) isimli kuruluşun düzenlediği, Fransa Lyon’da yapılan Kanser Taramaları Yöneticileri için Avrupa Okulu Kursu (Europian School of Screening Management, ESSM) - Uluslararası Elektromanyetik Alanlar Projesi INTERSUN programı 3. Yıllık toplantısıIARC (Uluslararası Kanser Ajansı) ziyareti: 4-8 Haziran 2014 isviçre-Cenevre Teknolojinin giderek gelişmesi kablosuz cihazların özellikle de kablosuz internet ve cep telefonlarının kullanımlarının yaygınlaşması, baz istasyonlarının kurulumlarının artmasına dair giderek artan gereksinimler uluslararası düzeyde Non-İyonizan Radyasyon’un olası sağlık etkilerine yönelik EMA Toplantısına Uz.Dr.Ezgi HACIKAMİLOĞLU katılım göstermiş ve Uluslar arası Kanser Ajansını’da ziyarette bulunmuşlardır. Faaliyetin Adı: TSBS-HBYS-USVS Çalışmaları: Bilişim teknolojilerinin, sağlık hizmetinin verim ve kalitesinin artırılmasında önemli bir role sahip olduğu artık tüm dünya tarafından kabul edilmiş bir gerçektir. USVS, Türkiye deki sağlık kurumlarında kullanılmakta olan bilgi sistemlerinin referans olarak kullanacağı, içinde farklı kategorilerde veri kümelerinin olduğu hiyerarşik terim ve nesne toplulukları ve bu terimler arası ilişkiler tanımlamaktadır. Halk Sağlığı Bilgi Yönetim Sistemi (HSBS): 2014 yılı içinde HSBS içerisinde yer alan Kanser modülü üzerinde çalışmaları tamamlanmıştır. Modülün saha uygulaması sırasında sorunlarla karşılaşılmış, sorunların çözümü için yardım masası oluşturulmuştur. Ulusal Sağlık Veri Seti (USVS): 2014 yılı içinde USVS içerisinde Patoloji/Sitoloji/Hematoloji Veri Seti oluşturulmuştur. Söz konusu veri seti için iş akışları belirlenmiştir. Bu veri setinin en önemli özelliği ICD-O-3 üzerinden kayıtların yapılmasına olanak sağlamasıdır. Ayrıca Kanser MSVS veri setinde değişiklikler yapılarak sahada çalışan hekimler için çalışılması çok daha kolay bir veri seti haline getirilmiştir. Karar Destek Sistemi (KDS): KDS sistemi içerisinde 2014 yılında kanser taramaları raporlamasında istenen değişikliklere ilişkin çalışmalar tamamlanmıştır. Raporlamadaki hatalara ilişkin analiz çalışmaları 2015 yılı içinde planlanmaktadır. Kanser Kayıtçılığı Programı Yazılımı Çalışması: Hali hazırda kullanılmakta olan kanser kayıt programı Uluslararası Kanser Ajansı tarafından ücretsiz olarak dağıtılmakta olan bir programdır. Ülkemizde 81 ilde kanser kayıtçılığında kullanılacak, bize özgü, 51 gerçek zamanlı çalışan bir kanser kayıt programının oluşturulması için gerekli çalışmalar 2013 yılında başlatılmış ancak maalesef 2014 yılı içinde tamamlanamamıştır. Faaliyetin Adı: Ulusal Kanser Danışma Kurulu; Ulusal Kanser Danışma Kurulu revize edilerek UKDK üst kurulu ile birlikte alt kurul kurul üyeleri güncellenmiştir. Ulusal Kanser Danışma Kurulu yıl sonunda oluşturulan Meslek Hastalıkları ve Kanser Alt Kurulu ile birlikte Üst Kurul ve 13 alt kuruldan oluşmaktadır. UKDK Başkanı olarak 2 yıllık süre için Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıbbi Onkoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Bülent YALÇIN Sayın Bakan tarafından görevlendirilmiştir. Ulusal Kanser Danışma Kurulu Epidemiyoloji ve Kayıt Alt Kurulu Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp Alt Kurulu Tıbbi Jeoloji Alt Kurulu Palyatif Bakım Alt Kurulu Erken Tanı ve Tarama Alt Kurulu Meme Kanseri Serviks Kanseri Kolorektal Kanserler Diğer Taramalar Ürolojik kanserler Akciğer Kanserleri Mide Kanseri Cilt Kanseri Radyasyon Güvenliği Alt Kurulu Elektromanyetik Alanlar Sağlık Etkileri Değerlendirme Alt Kurulu Preventif Onkoloji Alt Kurulu Kanserde Tedavi Alt Kurulu Onkolojik Araştırmalar Alt Kurulu İnsan Kaynaklarıu Alt Kurulu Hasta Okulları Alt Kurulu Mesleki Kanserler ve Kanser Alt Kurulu Ayrıca Müsteşar imzası ile yayınlanan 81 ilde de yeni yapılanmada yer alacak kurullar listesine 2012 yılında İl Kanser Danışma Kurulu da eklenmiştir 52 Faaliyetin Adı: Uluslararası İlişkiler: Aşağıda konu edilen başlıklarla ilgili süreçlerde Sağlık Bakanlığı Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı ile birlikte çalışılmaktadır. Başkanlığımız, kanser konusunda uluslararası faaliyet gösteren; MECC (Middle East Cancer Consortium), IARC (International Agency for Research on Cancer), UICC (International Union Against Cancer), NCI (National Cancer Institute), APOCP (Asian Pacific Organization for Cancer Prevention), WHO (World Health Organisation), NHS (National Health Service) gibi kuruluşlarla işbirliği içinde ortak çalışmalar yürütmektedir. Adı geçen kuruluşlar ile işbirliğinin sürdürülmesi ve Avrupa Birliği MEDA (Mediterranean Development and Aid Programme) programı kapsamında “Kanser Tarama ve Eğitim Merkezleri” projesinin yürütülmesi amacıyla Başkanlığımız Proje ve Koordinasyon Şubesi Müdürlüğü 01 Kasım 2004 tarih ve 1742 sayılı Olur ile ihdas edilmiştir. Söz konusu tarihten bu yana birçok ulusal ve uluslararası projede çeşitli pozisyonlarda bulunarak “kanser” ana başlığı altındaki projelere destek verilmiş, yurtiçinde ve yurtdışında birçok kurum/kuruluş ile işbirliği içinde çeşitli çalışmalar yürütülmüştür. Halen yakın işbirliği içinde ortak çalışmaların devam ettirildiği uluslararası kuruluşlar ile ilgili özet bilgi aşağıda sunulmuştur; MECC (Orta Doğu Kanser Konsorsiyumu)’na bağlı faaliyet göstermekte olan ONS (Oncology Nurses Society) oluşumu ile ortak birçok seminer ve kurs düzenlenmektedir. Bu program sayesinde Türkiye’ de bu alanda hizmet veren onkoloji hemşirelerimiz bilgi ve becerilerini geliştirmeye yönelik çalışmalar yapma fırsatını bulmuş, deneyimlerini diğer ülkelerden katılım gösteren hemşireler ile paylaşarak en iyi uygulamaları öğrenme, Ülkemizde yapılan iyi uygulama örneklerini ise uluslararası platformda duyurma olanağını elde etmişlerdir. Ayrıca, Türkiye 2004 yılında MECC’in yürüttüğü birleşik kanser kayıt merkezi projesine dahil olmuştur. Kanser kayıtçılığı konusunda düzenli eğitimler sayesinde üyelerini kayıtçılık ile ilgili güncel yaklaşımlar konusunda bilgilendirmektedir. Başkanlığımız koordinatörlüğünde yurdun çeşitli illerinde hizmet vermekte olan Kanser Kayıt Birimleri çalışanlarının teknik bilgi ve donanımlarını arttırma amaçlı verilmekte olan hizmet içi eğitimler konusunda MECC ile işbirliği sürdürülmektedir. ABD Kanser Enstitüsü ile son 1 yıldır yürütülen görüşmelerde MECC merkezinin Hacettepe Üniversitesi’ne alınmış olup başkanlık görevi Kanser Daire Başkanlığı ve Üniversite ortaklığında yürütülecektir. MECC başkanlığında Ortadoğu ülkeleri ile 53 yaürütülecek ortak uluslararası çalışmaların ve eğitim faaliyetlerinin koordinasyonunun yürütülmesi planlanmaktadır. IACR (International Agency for Cancer Registry/ Uluslar arası Kanser Kayıtçılığı Ajansı) ise yıllık kanser kayıtçılığı kongreleri ve kanser kayıtçılığı eğitimleri takip edilerek; kabul görmüş verilerin yayınlanması ile kanser kayıt programımızın geliştirilmesi konusunda işbirliği içinde bulunduğumuz diğer bir önemli kuruluştur. Bakanlığımız IARC’ye üye olması konusunda 2010 yılı içerisinde çalışmalar yapmaya başlamış ve 2011 yılında da üye olmuştur. Bu üyelikle beraber kanser kayıtçılığı ve araştırmaları konusunda çok önemli bir ivme kazanacağımız ve dünya politikasına yön veren bir ülke olacağımız açıktır. MECCA (Middle East Childhood Cancer Alliance/Ortadoğu Çocukluk Çağı Kanserleri Birliği) ve Başkanlığımız işbirliği ile gerçekleştirilen toplantılar ile yurt genelinde hizmet vermekte olan pediatrik hematoloji ve onkoloji uzmanları bir araya getirilmiş, ulusal ve uluslararası düzeyde bilgi paylaşımı sağlanmıştır. Kuruluş ile ortak çalışmalar yürütülmeye devam edilecektir. UICC, Onkoloji alanında tüm dünyada faaliyet gösteren en önemli sivil toplum kuruluşlarından biridir. Oldukça geniş bir popülasyona hitap eden bir kuruluş olan UICC’ ye Sağlık Bakanlığı adına üye olunabilmesi için gerekli prosedür takip edilmiş ve üyelik hakkı kazanılmıştır. UICC tarafından iletilen güncel bilimsel bilgilerin paylaşımının sağlanması, bu kapsamda gerçekleştirilen bilimsel faaliyetlere Türk uzmanlar tarafından katılım sağlanması gibi konularda koordinasyon görevi de Başkanlığımız tarafından yürütülmektedir. DSÖ ile Bakanlığımızın işbirliğinde bulunduğu birçok alan olmakla birlikte Başkanlığımız liderlik ve koordinasyonu ile 2007 yılından itibaren kanser alanında da çok önemli ortak çalışmalara imza atılmıştır. Bu yıllar içinde ulusal ve uluslararası platformda kanser konusunda çalışmalarına devam etmekte olan önemli bilim adamlarının bir araya getirildiği üç büyük çalışma toplantısı gerçekleştirilmiştir. Bu toplantılarda DSÖ uzmanlarının katkıları ile “Ulusal Kanser Kontrol Programı” dokümanının oluşturulması sağlanmıştır. Bu kitabın başlıca 4 bölümünden biri olan kanserli hastaların palyatif bakımı konusuna, Türkiye’ de eksikliği duyulan bir hizmet alanı olması nedeniyle, süregelen önleme, erken yakalama ve tedavi faaliyetlerinin yanı sıra öncelik verilmiştir. Oluşturulan palyatif bakım eylem planının ilk basamakları uygulanma aşamasındadır. Karşılıklı çalışma ziyaretleri ve eğitim toplantıları düzenlenerek bu konuda hizmet veren merkezlerimizin kapasitesinin artırılması çalışmaları yine DSÖ uzmanlarının katkıları ile devam etmektedir. 54 APOCP, Özellikle kanser önleme alanında faaliyet gösteren bir kurum olan Asya Pasifik Kanser Önleme Organizasyonu Türkiye’nin üyelik ve daha sonra liderliği ile yeni bir boyuta taşınmış, örgütün tanıtımına ve üye ülkelerarası işbirliği ile yürütülen çalışmalara hız verilmiştir. Tüm üye ülkelerden toplanmakta olan kanser verileri Başkanlığımız tarafından derlenerek bir kitap halinde yayınlanmıştır. Dünyada bir ilk olan bu örnek çalışma büyük bir coğrafyaya dair bilgilerin bir arada bulunması açısından önem taşımaktadır. ESGO, (Avrupa Jinekolojik Onkoloji Derneği) Jinekolojik Onkoloji alanında Avrupa ölçeğinde önemli çalışmalar yürüten bir dernektir. Derneğin Yönetim Kurulu Üyesi olan Kanser Daire Başkanı Doç.Dr.Murat GÜLTEKİN aynı zamanda bu dernek bünyesinde faaliyet gösteren ENYGO (European Network of Young Gynaecological Oncologists) isimli genç jinekolojik onkologları bir araya getiren derneğin Kurucu Başkanıdır. ENYGO özellikle genç onkologların eğitimlerinin kalitesinin yükseltilmesi yönünde çalışmalarına devam etmekte ve gelecek yıllarda liderlik yapacak olan genç nesillerin birbiri ile tanışarak ortak çalışmalara imza atmalarını sağlamaktadır. Karşılıklı yürütülen çalışmaların Dernek platformunda gerçekleştirilmesine katkı verilmektedir. Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı ve Dünya Kanser Liderleri Toplantıları NCI, Amerika Birleşik Devletleri’nin İnsan ve Sağlık Hizmetleri departmanın onbir ajansından biri olan Ulusal Sağlık Enstitüsü (NIH-National Institude of Health)’e bağlı bir enstitüdür. Bu enstitü tarafından kanser nedenleri, önleme, tanı ve tedavi araştırmaları yürütülmekte ve elde edilen bilgi ve verilerin halka ulaşması sağlanmaktadır. Kanser tedavisi için geliştirilen yeni ilaçların araştırmalarına da öncülük etmektedir. NCI bu araştırmaların bir kısmını direkt kendisi yürütmekte, bir kısmını (ABD’nin diğer yerlerinde yapılan kanser araştırmaları) ise finanse ederek desteklemektedir. ABD senatosu tarafından NIH 6 Ağustos 1937 tarihi itibariyle bağımsız bir araştırma enstitüsü olarak ilan edilmiştir. 1 Temmuz 1944 tarihinde ise NCI kurulmuş ve kansere karşı savaşta hükümet tarafından yasalarla desteklenerek sorumlulukları giderek genişletilen önemli bir enstitü olmuştur. NCI tarafından düzenlenen “Uluslararası Kanser Araştırmalarını Destekleyen Gelişmiş Ülkeler Toplantı”larına Avustralya, Kanada, Çin, Fransa, Almanya, Hong Kong, İtalya, Japonya, Meksika, Hollanda, İngiltere, ABD gibi gelişmiş ülkelerin kanser liderleri ve Türkiye katılım göstermektedir. Bu toplantılarda kanserde dünya liderliği yapan devlet otoritelerinin tanışarak yakın ilişkiler kurması sağlanmaktadır. Kanser alanında ortak bir dil oluşturulması, uluslararası 55 ortak çalışmaların başlatılması ve yaşanılan sorunların karşılıklı masaya yatırılıp ülkeler arası yardımlaşma ortamı sağlanması açısından önemlilik taşıyan toplantılar yapılmaktadır. Faaliyetin Adı: Palyatif Bakım Projesi (Palya-Turk Projesi): Bilindiği üzere Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), palyatif bakımı "Yaşamı tehdit eden hastalığa bağlı olarak ortaya çıkan problemlerle karşılaşan hasta ve ailede; ağrının ve diğer problemlerin, erken tanılama ve kusursuz bir değerlendirme ile fiziksel, psikolojik, sosyal ve manevi gereksinimlerin karşılanması yoluyla acı çekmenin önlenmesi ve hafifletilmesine yönelik uygulamaların yer aldığı ve yaşam kalitesini geliştirmenin amaçlandığı bir yaklaşım" olarak tanımlamıştır. Ülkemize en uygun palyatif bakım modelini geliştirmek için Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu ve Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü iş birliği içinde çalışmaktadırlar. Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından ‘Palyatif Bakım Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge’ 09.10.2014 tarih ve 1970 sayılı Bakan OLUR’u ile yürürlüğe konulmuştur. Bu yönerge ile palyatif bakımın en temel unsuru modern palyatif bakım hizmetlerinin verildiği gelişmiş ülkelerdeki gibi aile hekimleri ve evde sağlık hizmetleridir (özellikle ağrı ve semptom kontrolünde). Ülkemizde 2010 yılında “Evde Sağlık Hizmetleri” birimi kurulmuş ve takibinde uzmanlar tarafından palyatif bakım ve evde bakım hizmetlerine yönelik eğitim modülleri geliştirilmiştir.Palyatif Bakım eğitimleri verilmesine yönelik Hacettepe Üniversitesi ile sağlık bakanlığı arasında protocol imzalanmış, ayrıca aile hekimleri ve evde sağlık hizmeti veren sağlık çalışanları için on-line eğitim modülleri hazırlanmıştır. 2023 yılı hedeflerimizin için de tedaviye daha fazla yanıt vermeyen son dönem hastaların semptom kontrolünün sağlandığı ev benzeri atmosfere sahip Palyatif bakım evi olarak adlandırabileceğimiz birimler kurulması mevcuttur. Bu birimlerin kurulacağı yerler, hasta ve refakatçisinin birlikte kalabilecegi özel odalı, hastane karnpüsüne bağlı olmakla birlikte çok uzak olmayan bağımsız yerler olarak öngörülmüştür. Diğer bir ifadeyle gerektiğinde konsültan sağlık hizmetlerinin kolaylıkla sunulabileceği lüzumu halinde hastaların naklinin de sağlanabileceği tam teşekküllü genel hastanelere ulaşım kolaylığı hedeflenmiştir. Palyatif bakımın en önemli konusu ağrı yönetimi olup, ne yazık ki hekim ve hemşirelerin eğitimi bu konuda yetersizdir. Bu nedenle tıp personelinde morfin kullanımına karşı korku vardır (opiofobi). Ancak doğru hasta seçimi ve doğru kullanım ile, morfin çok rahatlıkla ve güvenle kullanılabilen bir ağrı kesicidir. 56 Ayrıca palyatif bakım hizmetlerinde önemli bir yere sahip olan morfine ulaşımda zorluklar vardır, mevcut morfin çeşitliliği de azdır. Özellikle opioid tedavisi konusunda bilgi eksikliği, opioid kullanımında yan etki ve bağımlılık korkusu, morfin gibi analjeziklerin tıbbi kullanımlarının kanunlarla kısıtlanması opioid tedavisinde yetersizliğe neden olmaktadır. Halbuki ülkemiz tüm dünyada kullanılan medikal morfinin hammaddesinin önemli bir kısmının üretim yeridir. Yerli kemoterapötik ve opioid üretiminin başlaması için gerekli protokoller tamamlanmış ve üretim aşamasına geçilmiştir Ülkemiz de Üniversite Hastaneleri, Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumuna bağlı hastaneler ve özel merkezlerde multidisipliner çalışan palyatif bakım merkezleri açılmıştır. Böylelikle kanserle mücadele eden ve hayatının son günlerini yaşayan vatandaşlarımızın her türlü ihtiyacını karşılayan, fiziksel, ruhsal, psiko-sosyal ve maddi açıdan destekleyen bir sağlık sistemi kurulmaya başlanmıştır. Hedefimiz hayatın uzunluğuyla birlikte kalitesiyle de ilgilenen böyle bir yaklaşım bilincini sağlık çalışanlarının ve toplumun benimsemesi ve palyatif bakım hizmetleri sağlayan kurum sayısının artırılmasıdır. Dünya genelinde de ne yazık ki palyatif bakım hizmetleri oldukça geride kalmıştır. Dünya Sağlık Örgütü, palyatif bakım hizmetlerine göre ülkeleri Grup 1, 2, 3a, 3b ve 4 olmak üzere belirli gruplara ayırmıştır. 2006 yılında Grup 2’de yer alan Türkiye, 2011 yılında Grup 3b’ye yükselmiştir. Hedefimiz 2015 yılı sonuna kadar Grup 4’e çıkmaktır. Tablo 11 2- Performans Sonuçları Tablosu AMAÇ 2 : HASTALIKLARIN MORBİDİTE VE MORTALİTESİNİ TESPİT ETMEK, ETKİSİNİ AZALTMAYA VE ÖNLEMEYE YÖNELİK GEREKLİ TEDBİRLERİ ALMAK. HEDEF 3.9. Kanserin kayıtçılığını, erken tanı ve kontrol programlarını geliştirmek HEDEF 3.9.3.Kanser tarama programlarını iyileştirmek ve kapsamını genişletmek PERFORMANS SORUMLU GERÇEKLEŞME HEDEF (2014) GERÇEKLEMESİ GÖSTERGESİ BİRİM ORANI Mamografi 40- 69 Kanser Daire yaş Tarama Oranı 32 24,9 (9 aylık) 77,81 Başkanlığı (yüz binde) Serviks Kanseri 30Kanser Daire 65 yaş Tarama 40 61,2 (9aylık) 153 Başkanlığı Oranı(%) Kolerektal Kanseri Kanser Daire 50-70 yaş Tarama 40 16,95 (9aylık) 42,38 Başkanlığı Oranı (%) 57 3- Performans Sonuçlarının Değerlendirilmesi 4- Performans Bilgi Sisteminin Değerlendirilmesi 5- Diğer Hususlar 58 IV- KURUMSAL KABİLİYET ve KAPASİTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ A- Üstünlükler G1.Tüm paydaşlar ile işbirliği yapabilecek dinamik bir yapıya sahip olması, G2. Tüm yurda yayılan bir taşra teşkilatı ağı bulunması, G3. Uluslararası lider kurum ve kuruluşlara üye olunması ve bu kurumlar ile işbirliği sürdürülebiliyor olması, G4. Kanserli hasta ve yakınları yararına faaliyet gösteren çok aktif sivil toplum kuruluşları bulunması ve Başkanlık ile işbirliği içinde bulunabilmesi. B- Zayıf Yanlar Z1. Başkanlığın Kanser Kontrol Programı için kullanacağı kendine ait bir bütçesinin alım satım biriminin olmaması. Z2. Başkanlığın Tarama, Önleme, Tedavi ve Palyatif bakım konularında yetki sınırlarının düşük olması Z3. Faaliyetlerin çeşitliliği ve yoğunluğuna nispetle yeterli nicelik ve nitelikte personel bulunmaması, Z4. Başkanlık binası fiziksel şartlarının yetersizliği, Z5. Taşrada faaliyet gösteren bağlı birimlerin çokluğu, Z6. Başkanlık ile taşra birimleri arasında online veri akışı sağlayan bir database bulunmaması, Z7. Bakanlık bazı birimleri ile yetki ve/veya sorumluluk alanlarının çakışması, Z8. Bakanlık birimleri arasında koordinasyon eksikliği yaşanması, ZX9. Kanser taramalarına aile hekimlerimizin organize bir şekilde tam verimlilikle katılımının sağlanamaması C-Fırsatlar 1-Sağlıkta Dönüşüm Programının başarılı ve kararlı şekilde sürdürülmesi, 2- Medya ve kamuoyunda halk sağlığı ile ilgili duyarlılığın artması, 3-Medya araç ve gereçlerinin artması ile birlikte hedef kitleye ulaşılacak kanallarda artış olması. D-Tehditler 1- Artan medya araçları nedeniyle bilgi kirliliğinin ve dezenformasyonun fazla olması. 59 E-Değerlendirme Tüm dünyada kanser kayıtçılığı yapılan nüfusun genel oranı %8 iken, ülkemizde 2013 yılında yapılan çalışmalar ile bu oran % 100 e çıkartılmış olup, 81 ilde aktif kanser kayıtçılığı yapılmaya başlanmıştır. İzmir Kanser Kayıt Merkezimiz, Dünya Sağlık Örgütü Uluslararası Kanser Araştırma Kurumu (IARC) tarafından, kendi ülkelerinin kanser kaydını yapacak yabancı uzmanların eğitimi için Bölgesel Eğitim Merkezi olarak belirlenmiştir. Kanser önleme çalışmalarında tütün ve obezite ile mücadele devam edecektir. Ayrıca 2013 yılında, Türkiye Radon Haritalandırma ve Eylem Planı ile Türkiye Asbest Kontrolü Stratejik Eylem Planı, Akciğer kanserleri tarama projeleri hayata geçirilmiştir. KETEM’lerimizde “Erken teşhis hayat kurtarır!” prensibiyle meme, kolorektal ve serviks kanserlerine karşı tarama hizmetleri ücretsiz verilmektedir. Vatandaşımızın kanser taramalarına daha kolay ulaşabilmesi için mahallelere kadar giderek Mobil KETEM araçlarımızla verilen hizmeti yurt geneline yaygınlaştırmayı hedefliyoruz. Ayrıca kanser taramaları 2015 yılında tüm illerde Aile Hekimliklerimize entegre edilecektir. 2014 yılında KETEM taramaları hiçbir yatırım yapmadan iki misline çıkarılmıştır. 2014 Aralık ayı içerisinde 42 dijital mamografi ve 19 CR hizmete girmiştir. Bu cihazların 2015 istatistiklerinde etkisi olacağı aşikardır. Ancak haklen 1. Basamk içerisinde Aile Hekimlerimizin taramalara aktif katılımı yurt genelinde yaygınlaşamamıştır, bu da tarama oranlarında yıl sonu hedeflere ulaşamamızda en önemli sebeplerdendir. Uygulanan kanser tarama programlarının etkinliğinin artırılması için ulusal standartlar belirlenmiş ve yayınlanmıştır. Bu çerçevede; ülkemizde meme kanserinin daha erken yaşlarda görülmesi nedeniyle meme kanseri tarama yaşı 40’a indirilmiştir. Rahim ağzı kanserlerinin erken teşhisi için 30-65 yaşları arasında devam edilen smear (sürüntü) programına HPV testleri de ilave edilmiştir. Ayrıca bağırsak kanserlerine yönelik ülke genelinde 50-70 yaşlar arasındaki vatandaşlarımızın dışkıda gizli kan testi ve kolonoskopi ile taranmaları sağlanacaktır. Bütün bu taramalar sayesinde bu üç kanser türünde de erken teşhis imkanları artacak ve hastalarımızda ciddi yan etkilere neden olan tedavilerin önüne geçilecektir. Kanser tedavisi olan vatandaşlarımızın ağrı kontrolünde kullanılan morfinlere ulaşabilmeleri için merkezi olarak uluslararası morfin ithalatı ve yerli morfin üretim çalışmaları başlatılmıştır. Benzer şekilde ilk defa ulusal ilaç firmalarımızca yerli 60 kemoterapiler üretilmeye başlanmıştır. Robotik kemoterapi hazırlama ünitelerimizi ve radyoterapi merkezlerimizi 2023 planlamamıza göre yaygınlaştırmaya devam etmekteyiz. Ülkemizde uluslararası standartlara göre uygulanan tedavilere her bir vatandaşımız kolayca ve ücret ödemeden ulaşabilmektedir. Sosyal devletin bir parçası olan bu anlayışımız önümüzdeki yıllarda da devam edecektir. 2023 yılı hedeflerimizin için de tedaviye daha fazla yanıt vermeyen son dönem hastaların semptom kontrolünün sağlandığı ev benzeri atmosfere sahip Palyatif bakım evi olarak adlandırabileceğimiz birimler kurulması mevcuttur. Bu birimlerin kurulacağı yerler, hasta ve refakatçisinin birlikte kalabilecegi özel odalı, hastane karnpüsüne bağlı olmakla birlikte çok uzak olmayan bağımsız yerler olarak öngörülmüştür. Diğer bir ifadeyle gerektiğinde konsültan sağlık hizmetlerinin kolaylıkla sunulabileceği lüzumu halinde hastaların naklinin de sağlanabileceği tam teşekküllü genel hastanelere ulaşım kolaylığı hedeflenmiştir. Bu hedefler doğrultusunda Kamu Hastaneleri Kurumu ile ortaklaşa çalışmalara devam edilecektir. Tüm bu gelişmeler ışığında Kanser Dairesinin 5 yıllık Kurum Stratejik Hedeflerini 2 yıl içerisinde tamamladığını söylemek mümkündür: 1.5.2. Kansere sebep olan çevresel risk faktörlerinin sağlık etkilerini izlemek ve gerekli önlemleri almak. Türkiye Asbest Kontrol Programını uygulamak ve değerlendirerek gerekli ıslah çalışmalarını yapmak. Ulusal Radon Programını oluşturarak, Türkiye’nin radon haritasını çıkarmak ve önleme programını geliştirmek. Elektromanyetik alanların sağlık etkilerini izlemek, değerlendirmek ve gerekli önlemleri almak. Çevresel risk faktörlerini azaltmak için ilgili sektörlerle işbirliği yapmak. Toplumum farkındalık düzeyini yükseltmek için çalışmalar yapmak. 3.9.1. Kanser hastalığından korunma ve erken teşhisin önemi konusunda farkındalık oluşturmak. Kanser konusundaki farkındalığı artırmak amacıyla kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları işbirliği ile hizmet içi ve halk eğitimleri ile uygun etkinlikler düzenlemek. Kanser hastalığı ve erken teşhisin önemi konusunda farkındalığı artırmak ve sağlıklı davranışları teşvik etmek amacıyla özel gün ve haftalarda etkinlikler düzenlemek. Erken teşhis için taramanın önemi konusunda farkındalık oluşturmak amacıyla toplumda örnek alınan kişilerin katılacağı etkinlikler düzenlemek. 61 Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü ile çalışılarak medya kampanyaları düzenlemek. 3.9.3. Kanser tarama programlarını iyileştirmek ve kapsamını genişletmek Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerinin (KETEM) fiziki ortamlarını, teknolojik donanımlarını iyileştirmek. KETEM personelinin iletişim, danışmanlık ve eğitim becerilerinin artması için eğitim programları düzenlemek. Meme, serviks ve kolorektal kanserlerin erken teşhisi amacıyla ücretsiz tarama hizmetlerini sürdürmek. Hizmete ulaşımı kolaylaştırarak, taramalara katılımı artırmak amacıyla gezici tarama araçları (Mobil KETEM) kullanmak. Meme kanseri taramasında çekilen mamografilerin değerlendirilmesi için merkezi okuma sistemi kurmak. Serviks kanseri taramalarında HPV tarama testine geçmek ve değerlendirmek için merkezi laboratuar kurmak. Kanser Tarama Programının Aile Hekimliği uygulamalarına entegrasyonunu sağlamak. Toplum tabanlı kanser taramalarında Aile Hekimliği ve KETEM arasında işbirliği sağlamak. Kanser hastalarının palyatif bakım hizmetlerinin aile hekimliği uygulamasına entegrasyonunu sağlamak. V- ÖNERİ VE TEDBİRLER Aktif Kanser Kayıt merkezlerinin desteklenmesi, Kanser Erken Teşhis ve Tarama Merkezlerinin sayısını ve fonksiyonlarının arttırılması, kanserin önemli nedenlerinden olan sigara, kötü beslenme ve endüstriyel faktörler başta olmak üzere birincil koruma kapsamında topluma yönelik eğitim çalışmalarının gerçekleştirilmesi, kurulmuş olan tüm Kanser Erken Teşhis ve Tarama Merkezlerinin taramalarda Aile Hekimleri ile entegrasyonunun tamamlanması, halk eğitim çalışmalarının genişletilmesi, toplumun tütün ve mamullerinin zararlarına yönelik bilinçlendirilmesi ve korunması yönünde kararlı bir tutum sergilenmesi, KETEM’ler de sigara bırakma konusunda çalışmaların yapılması ve sigara bıraktırma merkezlerinin sayısının arttırılmasının desteklenmesi. Ayrıca illerde KETEM konusunun kurumlararası protokollarla çözümlenmesi gerçekleştirilmelidir. 62 EKLER 1. Harcama Yetkilisinin İç Kontrol Güvence Beyanı İÇ KONTROL GÜVENCE BEYANI1[6] Harcama yetkilisi olarak yetkim dâhilinde; Bu raporda yer alan bilgilerin güvenilir, tam ve doğru olduğunu beyan ederim. Bu raporda açıklanan faaliyetler için idare bütçesinden harcama birimimize tahsis edilmiş kaynakların etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanıldığını, görev ve yetki alanım çerçevesinde iç kontrol sisteminin idari ve mali kararlar ile bunlara ilişkin işlemlerin yasallık ve düzenliliği hususunda yeterli güvenceyi sağladığını ve harcama birimimizde süreç kontrolünün etkin olarak uygulandığını bildiririm. Bu güvence, harcama yetkilisi olarak sahip olduğum bilgi ve değerlendirmeler, iç kontroller, iç denetçi raporları ile Sayıştay raporları gibi bilgim dahilindeki hususlara dayanmaktadır.2[7] Burada raporlanmayan, idarenin menfaatlerine zarar veren herhangi bir husus hakkında bilgim olmadığını beyan ederim. .3[8] Ankara …../……/2014 Doç. Dr. Murat GÜLTEKİN Daire Başkanı Harcama yetkilileri tarafından imzalanan iç kontrol güvence beyanı birim faaliyet raporlarına eklenir. Yıl içinde harcama yetkilisi değişmişse “benden önceki harcama yetkilisi/yetkililerinden almış olduğum bilgiler” ibaresi de eklenir. Harcama yetkilisinin herhangi bir çekincesi varsa bunlar liste olarak bu beyana eklenir ve beyanın bu çekincelerle birlikte dikkate alınması gerektiği belirtilir. 63
© Copyright 2024 Paperzz
