KARBOHİDRAT METABOLİZMASI II Fermentasyon, Glukoneojenez

ilmi Araştırmalar 6. İstanbul 1998
AÖIZ ÖZELLİKLERİ T AŞIY AN B iR
ESKi TÜRKİYE TÜRKÇESi METNi
FATiHA TEFSİRİ
Hayati DEVELİ'
1. Nüsha özellikleri
İnceleme konusu yaptığımız Fatiha Tefsiri, genel olarak Türkiye'de gelişen
Batı Oğuzcası'lun
XIII.-XIV. yüzyıllardaki özelliklerini yansıtmakla birlikte bazı
özellikleri ile Oğuz-Kıpçak diyalekti özellikleri de taşıyan küçük bir risaledir. Bu
risale Bursa Yazma Eserler Kütüphanesi Hüseyin Çelebi, nr. 468'de kayıtlı
mecmuanın 86b-90b yapraklarındadır.
Bu Fatiha tefsirinde ana hatlarıyla söz konusu surenin grafik özelliklerinin
hikmetler anlatılmakta, okunınası halinde elde edilecek sevaplar yine
grafik özellikleriyle bağlantılı olarak ifade edilmektedir. Bu tarz ve üsiUp ile
yazılmış bir başka Fatiha Tefsiri Süleymaniye Kütüphanesi Serez nr. 3839'da
kayıtlı mecmuanın 69b-76a yaprakları arasında bulunmaktadır. Bu, bizim
inceleme konumuz olan tefsirden biraz daha geniştir. ancak iki bölümü elimizdeki
esere büyük Ölçüde benzemektedir. Serez 3839'daki Fatiha Tefsirinden birkaç
alıntı yaparak bu benzerliği göstermek istiyoruz:
taşıdığı
75a : " ... EIJ:ıamdu beş J:ıarftir, namaz dal]i beş vakittür; her kim
okursa namazda ta~şlrat olmaya. Ol beş J:ıarf J:ıürmetine bagışiaya ... "
beş J:ıarfi
76a: " ... gayri'l-magçlübi 'aleyhim, on beş J:ıarftür. To~san to~uz;ı ~atsa yüz
on dört olur. Her kim yüz on dört J:ıarfi o~ursa ~ur'an yüz on dört süredir,
dügelisin o~umuşça şevab bula ... "
2.
Karışık
dilli eserler
Türkoloji literatüründe Tarihi Doğu Türkçesi ile Tarihi Batı Türkçesi
özelliklerine karışık olarak yer veren eserler hakkında umumiyetle "karışık dilli"
isimlendirmesi kullanılmaktadır. Ancak bunların Türkiye Türkçesinin gelişim
Yard Doç Dr, lU
Edebıyat Fakiıltesı,
Turk
Dılı
ve
Edebıyatı
Holumu
HAYATİ DEVELi
64
devreleriyle ilgili olup Orta Türkçeden Türkiye Türkçesine geçişin gerçekleştiği bir
dönemin karışıklığını yansıttığını söyleyenler olduğu gibi 1, herhangi bir şekilde
Türkiye Türkçesinin gelişimiyle ilgileri olmayıp sadece Doğu Türkçesi grubuna
mensup göçmen bilim adamlan ve edipterin dillerindeki karışınanın neticesi
olduğunu söyleyenler2 de vardır.
İnceleme konumuz olan küçük risale hacmi itibariyle böyle bir konuda
derinlemesine bir fikir beyanına çok da imkan vermese de, biz eserlerin 'karışık
dilli' olmasının tespitinde ortalama olarak standart kabul edilen Eski Türkiye
Türkçesinin özellikleriyle mukayesesİnin değil de kendi içindeki verilerle
ınukayesesinin esas tutulması gerektiği kanaatinde olduğumuzu ifade etmek
isteriz. Bu görüşü biraz daha açacak olursak diyebiliriz ki, mesela bir eserde
bulunma hali için ETT'deki +A yerine +GA veya i- fiili yerine er- şekli
kullanthyorsa bu eser karışık dilli sayılmamahdır. Eğer eserin içinde bazen +GA
bazen +A, bazen erse, bazen ise kullanthyorsa ve bu karışıklığın mahalli bir
ağızia standart yazı dili özelliklerinin karışması olmadığından emin isek, bu eserin
karışık dil özellikleri taşıdığından söz edilebiJi riz.
Her dönemde ve her diyalekt grubunda bir kısım şekillerin ikili olabileceği
ve standart yazı dilinin oluşumu sürecinde bir çok ağızların karıştığı gerçeği de
göz önünde tutulursa, Türkolojide kullanılan "karışık dilli" tanımlamasının ne
ifade ettiğinin, neyi neden ayırınayı amaçladığının çok da açık olmadığını
söyleyebiliriz. "Karışık dilli" tanımlaması, genellikle, Doğu Türkçesi ile Anadolu
Türkçesi' nin veya bazen de Kıpçak Türkçesi ile Anadolu Türkçesi' nin
özelliklerinin karışık olarak bulunmasını ifade etmektedir. Böyle bir tanımlama
kimi metinler için uygundur, ancak her metin için uygun olduğu da söylenemez.
Kimi ses düzeni, şekil bilgisi, hatta söz dizimi özellikleri düzenli olarak ETI için
standart var sayılan şekillerden farklı olan eserlerin her zaman için Tarihi Türkiye
Türkçesi'nin dil sınırları içinde yer alan bir diyalekte ait olabileceği ihtimalini yok
saymamak gerekir. Bizim elimizdeki küçük risaleye yaklaşımımız bu şekildedir.
Eski Türkiye Türkçesi metinlerinden farklı bazı özellikler taşıyan bu risalenin bu
dil grubunun tabii sınırlarına dahil bir diyalekti temsil etmesi ihtimali üzerinde
duruyoruz
3. İmla ve Dil Özellikleri
/a/ ünlüsü üstün, elif veya Türkçe kelime
başlarında
medli elifle
gösterilmiştir.
Arat, R. R.: "Anadolu Türk Yazı Dilinin Tarihi Inkışafına Dair", V. Tari/ı Kongresi. Ank.
1960, s. 225-232; Canpolat, M.: "Behcetü'l-l:lada'ık'ın Di lı Üzerine", TDA Y Belletm 1967,
165-175.
Şınasi Tekin, "1 343 Tarıhlı Bır Eski Anadolu Türkçcsı Metni ve Türk Di lı Tarih ı nde 'olgabolga' Sorunu" TDAY Belleten 1973-1974,59-159.
FATIHA TEFSIRI
65
-----------------
/e/ ünlüsü üstün ve bazen de elif ile
gösterilmiştir:
üzre, ne-y-içiin gibi.
Iç! ünsüzü için ayrı bir işaret kullanılmamış /c/ ve /ç/ cim harfiyle temsil
/p/ ünsüzü kapu ve peygiimbar kelimelerinde pe harfi ile temsil
edilirken dutup kelimesinde be harfi ile temsil edilmiştir.
edilmişlerdir.
Nazal
tan-grı,
/fı/
ünsüzü için üç
noktalı
kef
yanında
n-g
şekli
de
kullanılmıştır:
ming.
+dAn ayrılma hali eki dal+elif ve tenvinle yazılmaktadır. iyelik ekinden
sonraki akuzatif eki +n de tenvinle gösterilmiştir. kap us ın acıvirem.
Kelime başı /b/ ünsüzünün sızıcı /v/'ye dönüşmesi konusunda Fatiha Tefsiri
var ve vir- örneklerinde /v/ tarafındadır. biribi- kelimesinde ise /b/ korunmuştur.
Yine kelime başında /b/- Imf nöbetleşmesi görülen bazı kelimelerde metnimizde
/m/'li şekiller baskındır: mirfg, men gibi. Birinci teklik şahıs zamiri men ve bunun
/bl' li şekli binüm Kıpçak tesiri gibi yorumlanabilir.
lt/> /d/ değişmesinde de metnimiz ince ünlülü kelimelerde tonlu /d/'ler
: de-- di-, degin, deiiiz, dört- döriit, dut-, dün. Bunun dışında şu
örnekte ikilik vardır: dükelince - tükeli. Bir örnek te ise kelime başında lt/
korunmuştur : tü (t.si). Kalın sıradan kelime başlarında lti'li şekillerin korunma
oranı, diğer Anadolu metinlerinde olduğu gibi, daha yüksektir: takı, fo~uz,
.to~san. Bunun yanında /d/'li şekillerde yaygındır : damla, dolıyı, dut-, durur.
Bilhassa -durur'un bildirme eki fonksiyonuyla ve tonlu ünsüzle kullanılması
metnimizi Doğu Türkçesinden kuvvetli bir şekilde ayırmakta ve Anadolu sahasına
aidiyetini göstermektedir.
tarafındadır
Fatiha Tefsiri'nde iki ünlü arasında kalan patlamalı ses birimlerinin
görülmektedir: kızdurdu~ı, yazu~ını, uzunlu~ı, ucma~a gibi.
sızıcılaşmadığı
Metinde Eski Türkiye Türkçesi için karakteristik olmayan şekiller vardır.
Bunlar eserin dilinin bir Oğuz-Kıpçak şivesi olarak tanımlanmasına delil
sayılabilecek özelliklerdi.r. Metinde ol- yardımcı fiilinin yanında (beş defa) ve
sayıca daha fazla olarak (16 defa) bol- şekli de kullanılmaktadır. elik "evvela,
önce" kelimesi de Anadolu Türkçesi'ne tespit edilmezken Gülistan Tercümesi ve
İrşadii' l-Müluk gibi Kıpçak metinlerinde kullanılmaktadır. Metni diğer Anadolu
sahası metinlerinden ayıran özelliklerin en önemlileri ise takı edatı ile er- fiilinin
kullanılmış olmasıdır. Anadolu Türkçesi için karakteristik olan dakı. dagı, dai:Jı
gibi şekiller Fatiha Tefsiri'nde hiç kullanılmamış, yalnızca takı şekli
kulllanılmıştır. er- yardımcı fiili metnimizde yalnızca bir yerde geçmektedir okır
erse : bunun yanında o~ısa şekli 28 kez kullanılmıştır.
'
İsim çekiminde yaklaşma hali olarak yalnızca +yA, ayrılma hali olarak
yalnızca
+dAn kullanılması gibi
+I yanında +ni şeklinin de
bulunmaktadır.
Batı Oğuzcası unsurları yanında
kullanılması
gibi
Kıpçak
yükleme halinde
unsurları birarada
66
---
HAYATİ DEVELi
-------~--
dört sayı ismi metnimizde dörd şeklinde iki defa, dört şeklinde bir defa
geçerken on üç defa dörüt şeklinde geçmiştir. Tarama Sözlüğü'nde tespit
edilemeyen dörüt kelimesi Kitab-ı Gunyil'da dörd ve dört yanında otuz yedi
örnekte tespit edilmiştir3.
Fatiha Tefsiri'nin dilinin 'karışık dilli'
eserlerle de benzerlik gösterdiği göıülmektedir :
olduğu
kabul edilen
va?J
diğer bazı
-----~
Behcetü 'l-Hadaik5
Peraiz Kitabı6
+(y)A, +GA (az)
+(y)A- +GA
+(y)A
+(y)l - +ni (az)
+(y)I
+(y)i - +ni (az)
+(y)i- +ni (az)
Ayrılma
+DAn
+DAn, +Din (az)
+DAn- +din
+DAn
+durur
+durur
+turur, +dUr
+durur
+durur
dahi
tak ı
dagı
ta~ı- dakı
daoı
Fatiha Te fs iri
Kıssa-i
yönelme
+(y)A
Yükleme
--
---~---
ı------
ol
er--
ir-,
ı-
ı-
-f~~~~ ~-
(az)
--
bol-- ol-
ol-
ı
----
Bu eserler içinde bilhassa Ali'nin Kıssa-i Yusufunu dikkatli bir şekilde
gerekiyor. Bu eserde ilk bakışta Doğu-Batı Türkçelerinin
karışması gibi göıülebilecek olan özelliklerin pekala Kaşgari'nin Oğuz-Kıpçak
şivesi olarak isimlendirdiği şive grubuna ait olabileceğini düşünebilir. Bu eser pek
çok açıdan Türkiye Oğuzcası'nın özelliklerini taşır: Kıpçakça'nın köp "çok" sıfatı
yerine ço~, öz zamiri yerine gendü, tap- yerine bul- kullanılması gibi !eksik
özellikler; yaygınlaşmış b> v (vir-, var), b> ij (bol-> ol-) veya b> m (ben, biii)
gelişmeleri gibi ses düzeni özellikleri vs. Bilhassa Kaşgari'nin Oğuzca'yı
Hakaniye şivesinden ayıran karakteristik özellikler arasında saydığı -DACI sıfat
fiilinin (Divanu Lügati't-Türk, c. II, 168, 256, 318), Kıssa-i Yusufta gelecek
zaman teşkilinde kullanılması, bu eserin dilinin Oğuzca veya Oğuz-Kıpçakça
olarak tanımlanması düşüncesini desteklemektedir :
değerlendirmek
28.
Nübüvvet-risalet buldaçı sen
Hem memleket iyesi oldaçı sen
Rahatlığa beşaret buldaçı sen
Halil zebih devleti görnür imdi.
Kitab-ı Gunyfı, Hazırlayan:
Muzaffer
Akkuş,
TDK Yay .. Ankara 1995 Ancak Akkuş, bu
sebep olduğunu
kelımeyi dıırut okumuştur. Kelımenın genış ünlli1i.ı okunmaması ıçin bır
sanmıyorum.
4
5
6
Fcsiyev, F.S. :Kul Galı,
Canpo1at, M : a.g.c.
Tekın, Şınası : a.g.e.
Kıssa-i Yusıf,
Kazan 1983, 544 s.
FATiHA TEFSİRİ
67
135. Kuyudan çıkaruban satıldaçı
Andan sonra aiia töhmet çok oldaçı
hem yene zindan içre salındaçı
Her hal içre ben böyle olam imdı.
Fatiha Tefsiri'nin dili genel hatları itibariyle Eski Türkiye Türkçesi özellikleri
göstermekle birlikte, bazı !eksik ve fonolojik özellikleriyle Doğu (veya Kuzey)
Türkçesi özelliklerine de sahip bulunmaktadır. Bunun ferdi bir dil karışmasından
ziyade genelleşmiş bir ağız özelliği olduğunu tahmin ediyoruz. Bu, Oğuz-Kıpçak
kavimlerinin birarada yaşadığı bölgelerde konuşulan ağızlardan biri olabilir.
ME TİN
86b
1 Bismi'lUihi'r-nlJ:ımani'r-rai:üm
2 Rabbi yessir ve la tu'assir. Kim bunı olpsa elik cema'atlere
3 eyitsün: "şalavat verün MuJ:ıammed'e." Bu e!J:ıamdu bayı~ bilün kim
ya mü'minler, yarısı şena-durur ve yarısı du'iı-durur.
4
5 elJ:ıamdu'nun üc adı var: FatiJ:ıatü'l-kitab"ve ümmü'l-kitab
6 ve seb'u'l-meşani. Ta~ı baber-durur 'ulemftdan ve Şüfi'iden
7
ve Ebü I:Ianife'den ve' Ali'den ve 'Oşman'dan ve 'Ömer' den ve Ebü Bekr-i
8 şıddil{den raziyallahu 'anhüm ecma'in. Bu tükeli 'ulemalardan
9 rivayet lplurlar. Ol şerif-i ~ıyamete ve ol şefi'-i
1O ümmete MuJ:ıammed Muştafft'ya şallallahu 'aleyhi ve sellem şordılar kim bu
11 elJ:ıamduya neyiçün seb'u'l-meşani dirler. Resül eyiıti
12 şallallahu 'aleyhi ve sellem: Anun uçun seb'u'l-meşani derlerkim yedi
13 kürase7 başı-durur. Talp yedi ayet-durur. Her kim
14 degme bir ayeti olpsa bir kürase müzdini bulur.
87a
1 Yedi ayeti o~ısa yedi kürase müzdini bulur. Ve ta~ı
2 bu elJ:ıamdu icinde yedi J:ıurüf yo~-durur. Ol yedi
3 J:ıurüf anın ucun yo~-durur kim tamu 'a~abı
anun birle-durur. Kim bum o~ır erse eyitsün :
"Cema'atler! Siz üç 15-urla şalavat vermeyince
men bu yedi J:ıurüf ma~şüdın eytmeyem!" Ta~ı kim
bu eiJ:ıamdunı o~ısa Tanrı ya şükür ~ılmal5. olur. Ta~ı kim
7
8 bu eiJ:ıamdunı beş namazda batasuz ol5-ısa tamunı
9 görmeye, inşaallahu te'ala. Bu elJ:ıamduda evvel şe yo~
10 durur. şe, tamu ~ızdurdul5-ı olur. Kim bu elJ:ıamdunı
ll ol5-ısa tamu ~ız~unını görmeye, inşaallahu te'ala.
12 Ta~ı ikinci cim yo15;-durur. Cim, cehennemden-durur. Kim
4
5
6
7
kiırase-kurase (<ktirrase "ctiz, Kur'anın ktiçiık bır bolumu"
68
HAYATI
DEVELİ
13 bu ell)amdunı ol$:ısa cehennemİ görmeye._ Ücünci bı yol$:-durur.
14 bı, tarnurlan l$:orl$:mal$:lıl$: olur. Kim bu ell)amdunı ol$:ısa
87b
1 tamu l$:orl$:uncını görmeye, inşaallahu te'ala. Dördünci ze yol$:2
3
4
5
6
7
8
9
durur. Zeceretü'z-zal$:1$:üm ya'ni zal5:l5:ümun zecri bolur. Kim bu ell)amdunı
ol$:ısa tamu zal5:15:ümunı icmeye, inşa'allahu te'ala. Nitekim, ~ur'an
icinde ya~ l$:ıldı: "İnne şecerete'z-zal$:1$:üm"8 dedi. Kim bu ell)amdunı
ol$:ısa tamu agusını görmeye, inşa'allahu te'ala. Bişinci şın
yol$:-durur,. tamunun şeırligi bolur. Kim bu ell)amdunı ol$:ısa
ıamu şerligini görmeye, inşa'alliihu te'ala. Altıncı :p
yol$:-durur. :p la~a adlu ıamudan-durur. Kim bu ell:ıamdunı
ol$:ısa ol l~a adlu tamunı görmeye, inşa'alliihu te'ala.
10 Yidinci fe yol$:-durur. Fe, Tan-gnnun ral)metinden
ayrılma~$:
11 bolur. Nitekim, ~ur' an icinde eydür: "Ve ~anne enne[hu]'l-firal$:u"9
12 Kim bu ell)amdunı ol$:ısa Tangnnun ral)metinden ayrılma~$: görmeye,
13 inşa'allahu te'ala. baber-durur: Seyyid-i l$:abe l$:avseyn
14 zeynü'l-l$:ıyameti Mul)ammed Muştafii'dan şallaiUihu 'aleyhi ve sellem
88a
ell)amdunı ol$:ısa Tangn
tebareke ve te'ala anı imin
1
eydür: Her kim bu
2
3
4
dünyada ve iil]irette l$:orl$:uncdan. Tan-grı tebareke ve te'ala:
"Ya l$:ullarum! B iş namaz sizin üzre emanet-durur.
l$:avluhü te'ala : "İnna 'arazna'l-emanete"ID. Tal$:ı bu ell)amdu biş J:ıarf-
5
6
7
durur kim, bu biş !Qarf Tan-gnya şükr (!) l$:ılmal$: bo lur. Kim {bu biş} J:ıarfi ll
ol$:ısa biş namaz eksügini yarlayuvire (!). "Jillahi" üc l)arfdurur. B iş tal$:ı üc sekiz bolur. Her kim bu elJ:ıamdudan sekiz l)arf
8
ol$:ısa Tangn te'a.Ja eydür: "Sekiz ucmal$: l$:apusın 12
9
''Rabbi'l-'alemine" on l)arf-durur. On sekiz bolur. Tan-gn eydür:
10 Ya l$:ullarum! On sekiz miôg 'alem yaratdum. Kim bu
acıvirem." dir.
elJ:ıamdudan
1 1 sekiz l)arf ol5:ısa ve on sekiz min-g 'alem icindeki canavarlar
12 sağışınca tal$:ı tüsi sağışınca yazul$:ını 'afv Ip lam." dir.
13 "Ve anca tal$:ı mÜZQ virem." dir. "er-Ral)man" altı l)arf-durur.
ed-Duhün, 43: "Şüphesız zakkum ağacı".
ei-Kıyiime, 75 :"(Can çekişen) bunun gerçek bir ayrılış olduğunu anlar."'
ın ei-Ahzab. 72: "bız emaneti teklıf ettik [göklere, yere ve dağlara.)"
11
Ek ye' siz, hareke ile yazılmıştır.
12
Tenvin ile.
8
9
on
F ATİHA TEFSİRİ
69
14 Altı tal_<.ı on sekiz yigirmi dörüt bolur. Dünli [günlill3 yıgırmi
15 dörüt sa'at-durur. "Her kim bu ei.Qamdudan yigirmi dört(!)
f:ıaıt·
88b
ı
ol_<.ısa
2
dün li günli yigirmi dörüt sa 'at icindeki beladan
ve l_<.al:adan anı gendü raf:ımetümle bekleyem." dir. "er-Ra}:ıim" hem altı
3
}:ıarf-durur. Altı tal_<.ı
yigirmi dörüt otuz bolur. Taôgıı te'ala
eydür : "Bir ay otuz gün-durur. Kim bu elf:ıamdudan otuz f:ıarf
ol_<.ısa bu bir ay gündüz oruc dutmışca dün dolıyı (!)
namaz l_<.ılmışca müzd virem." dir. "Maliki yevmi'd-din" On
4
5
6
iki }:ıarf-durur. Taôgrı te'ala eydür: Bir yılı on iki ay
yaratdum. Her kim bu ei.Qamdudan "maliki yevmi'd-din"e degince
ol_<.ısa Tan-grı tebareke ve te'ala eydür: "Bu on iki ay
gündüzle oruc dutup dün do h yı namaz l_<.ılmış
fazlım virem." dir. "İyyake na'budu" sekiz }:ıarf-durur. Sekiz
l_<.ırl_<. iki elli bolur. Tan-grı tebareke ve te'ala ~ur' an icinde
va'de l_<.ıldı: "Fi yevmin kane mil_<.daruhü lJamsine elfe senetin"l4
Ya'ni: Yarın l_<.ıyamet güni bir gün uzunlul_<.ı dünyamn
7
8
9
ıO
11
12
13
ı4
89a
ı
2
3
4
5
6
7
8
9
elli miôg bu yılınca ola. Kim bu el}:ıamdudan ol_<.ısa "iyyake na 'budu"ya
degince
Tan-grı te'ala ol elli min-g yıllıl_<. güni bir sa'atde gecüre. Ve "iyyake
nesta 'in" on bir }:ıarf-durur. On bir tal_<.ı elli altmış
bir bolur. Tan-grı te'ala eydür: Dünyada altmış bir deniz yaratdım.
Her kim bu ei.Qamdudan "ve iyyake nesta'ine"ye degince ol_<.ısa ona lS
altmış bir deniz sagışınca tal_<.ı degme deniz su yı damla
damla bolmış sagışınca müzüd virem. Ve tal_<.ı anca yazul_<.um
giderem." dir. "ihdina'ş-şırata": On bir f:ıarf-durur.
On bir tal_<.ı altmış bir yitmiş iki bolur. Tan-grı te'ala eydür.
lO "Ya l_<.ullarum! Resülun-g yitmiş iki firal_<.ı var. Her kim bu ei.Qamdudan
11 "ihdina'ş-şırate" degince ol_<.ısa ol yitmiş iki firai.<dan
12 ıral.< dutam." dir. "el-mustal.<iıne" : Sekiz }:ıarf-durur. Yitmiş iki
13 tal_<.ı sekiz seksen(!) bolur. Her kim bu ei.Qamdudan "el-mustal.<im"e
ı4
degince oi.<ısa Tatfgrı te'a1a eydür: "Her kim binüın I.<ullarumdan
13
Metınde
14
el-Mearıc, 4: "[Melekler ve ROh (Cebraıl) oraya] mıktarı (dünya senesı ıle) ellı bın yıl olan
bu kehme sılinmıştır.
bır gıinde [yiıkselıp çıkar
ı
5
Metınde
ol
]"
şeklınde yazılmıştır
HAYATİ
70
DEVELi
89b
1
2
sücü icse ya zina [~ılsa] ol yazu~unı yarlıgayam." dir.
'Ile~ine en'amte 'aleyhim" on to~uz J:ıarf-durur. On
3
4
5
6
7
8
to~uz ta~ı
"şırate
seksen, to~san to~uz bolur. Tan-grı te'ala eydür:
"Ya ~ullarum! Her kim bu eiJ:ıamdudan "şırate'l-le~ine en'amte 'aleyhim"e
degince o~ısa bin üm to~san to~uz agır J:ıürmetlü
adumı o~ımış ögrenmiş müzdin ve kerametin
virem." dir. "gayri'l-magzübi 'aleyhim" [on biş] J:ıarf-durur.
On biş t~ı to~san to~uz yüz on dörüt bolur.
9 Tan-grı te'ala eydür: "Ya ~ullarum! Yüz on dörüt
10 şüret ~ur' an, Resüluma (!) indürdüm. Her kim bu
11 eiJ:ıamdudan "gayri'l-maMübi 'aleyhim"e degince o~ısa
12 yüz on dörüt süret ~ur' an ögrenmiş
13 o~ımış müzdini, fazlım virem." dir. "Gendü fazlım
14 birle." "ve la'~-~a1Hn" on J:ıarf-durur. On
90a
1
ta~ı
2
bu yüz yigirmi dörüt J:ıarfi
3
4
dörüt min-g beygamberler yaratdum,. ba~lara biribidüm. Her kim bu elJ:ıamdunı biş namazda o~ısa
5
6
7
8
9
yigirmi dörüt min-g peygambarları görve dükeline iman getürmişce müzüd virem.
Ve dükeli beygamberler birle beraber ~ılam. Gendü fazlım
birle." dir. Talp "amin" dörüt l)arf-durur.
Resül şallallahü 'aleyhi ve sellem eyitdi. Her kim bu dörüt
1O
ll
12
13
14
l)arfi e yi tse Tan-grı te'ala afia dörüt nesene
rüzi ~ıla. Evvel imanını ve şehadetini anıfi üzere
bekleye. İkinci gürını aydın ~ıla. Ol gürufi gifiligi
yetmiş arşun ola. Ücünci ~ıyametde J:ıisabını
asan ~ıla. Dördünci şıratdan, tamudan asan geeüre
yüz on dörüt yüz yigirmi dörüt bolur.
~ullarum!} Her kim
yüz
o~ısa
{Tan-grı
yüz min-g yigirmi
miıfg
mişçe
90b
l
te'ala eydür: "Ya
ve ucma~a ilede. Vallahu a'lem bi'ş-şavab.
FATiHA TEFSİRİ
7ı
İNDEKS
+(y)A . ana 90a/10, cema'atlere 86b/2,
dukelıne 90a/6, el~amduya 86b/11, halkiara
90a/3, iyyake na'budu'ya 89a/l, mali.ki ·
ycvmı' d-din' e 88b/8, muhammed' e 86b/3
mu~ammed mustafii'ya s6b/IO, resiiluma.'
89b/l O, şefi' -ı iımmete 86b/9-l O, şerif-ı
kıyamete 86b/6, tan-grıya 88a/5, tafirıya
87a/7, ucmaka 90b/l, ve ıyyake
nesta 'ine'ye 89a/5,
-(y)A : 'afv kılarn 88a/12, asan kıta 90a/14
aydıii ~ıla 90a/12, bekleye 90ait2,
'
bekleyem 88b/2, beraber kılarn 90a/7
dutarn 89a/12, eytmeyem S?a/6, geciır~
89a/2, 90a/14, gıderem 89a/8, gormeye
87a/9, 1 1, 13, 87b/l, 5, 7, 9, 12, icmeye
87b/3, ilede 90b/l, ola 89a/1, 90a/13, riizı
~ıla 90a/ll, virem 88a/13, 88b/6, 11,
89a/7, 89b7, 13, 90a/6, yarlayuvıre 88a/6,
yarlığ;ayam 89bll,
ac- açmak
a.-ıvirem 88a/8
ad ısim
a.+ı 86b/5
a +mı89b/6
adlu isımlı, isminı taşıyan
a. 87b/8, 87b/9
'afv Ipi- affetme k
'a.-am 88a/12
ağır hürmete layık, saygıdeğer
a. 89b/5
ağu
zehır
a +sını 87b/5
ibiret ahiret
a.+te 88a/2
'alem iilem. dunya
'a 88a/1 O, 88a/l 1
'ali
Hz. Ali
'a. +den 86b/7
altı 88a/13, 88a/14, 88b/2, 88b/3,
a +ncı 87bl7
imin
ii. 90a/8
ar ş un arşın 90a/ 13
iisiin kolay 90a/14
iisiin Ipi- kolaylaştırmak
ii -a 90a/14
ay ay. otuz gıinluk takvim bırimı
a. 88h/4, 88b/5, 88b/7. 88b/9
aydıi'i Ipiaydınlatmak
iyet
a-a 90a/12
ayet
ii +durur 86b/13
ii.+i 86b/14, 87all
ayrıl-
ayrılmak
a.-ma~
87bll O, 87b/12
eziyet
'a.+ı 87a/3
başlangıç. baş taraf
b +durur 86b/13
'a~iib
baş
bayı~
işkence,
açıkça, kesinlıkle
b. 86b/3
bekle- korumak, sağlamlaştırmak
b -ye 90a/12
b -yem 88b/2
beli bela
b.+dan 88b/l
beraber Ipi- bır araya gelırrnek
b -am 90a/7
Mş
beş
b. 87a/8
beygamber peygamber
b.+ler 90a/3, 90a/7
bil- bilmek
b -üfi 86b/3
bin ben
b.+um 89a/14, 89b/5
bir bır
b. 86b/14, 88b/4, 88b/5, 88b/7, 88b/14,
89a/2
altmış b 89a/3-4, 89a/4, 89a/6, 89a/9
on b 89a/3, 89a/9, 89b/8
biribi- gondermek
b -düm 90a/3-4
birle birlikte. beraber
b. 89b/14, 90a/7, 90a/8,
b.+durur 87a/4,
bismi' ll ii. hi' r-riihmiini 'r-rahim
b. 86bll'
.
.
biş
beş
b. 88a/3, 88a/4, 88a/5, 88a/6, 88a/7,
90a/4
b ıncı 87b/5,
on b 89b/7, 89b/8
bol- olmak
b -mış 89a/7
b -ur 87b/2, 87b/6, 87b/l 1. 88a/5, 8Sa/7.
88a/9. 88a/l4, 88b/3, 88bll2. R9a/4,
89a/9, 89a/13, 89b/3, 89b/8, 90a/l
HAY ATİ DEVELI
72
bu bu
b 86b/3, 86b/8, 86b/ıO, 87a/2, 87a/6,
87a/7, 87a/8, 87a/9, 87atıo, 87a/13,
87a/14, 87b/2, 87b/4, 87b/6, 87b/8,
87b/12, 88a/l, 88a/4, 88a/5, 88a/7,
88a/ 1O, 88al 15, 88b/4, 88b/5, 88b/8,
88b/9, 89a/l, 89a/5, 89a/IO, 89a/13,
89b/4, 89b/l O, 90a/2, 90a/4, 90a/9
b +nı 86b/2, 87a/4
bul- elde etmek, kazanmak
b -ur 86b/14, 87a/l
+cA anca 88a/13, 89a/7, degınce 88b/8,
89a/l, 5, 1ı, ı 4, 89b/5, ll, geturmışce
90a/6, namfiz kılmışca 88b/6, oruc dutmışca
88b/5, sagışınca 88a/12, 89a/6, 7, yılınca
89a/ı,
canavar canlılar, hayvanlar
c.+lar 88a/ll
cehennem cehennem
c +den-durur 87a/ı 2
c +ı 87a/13
cema' at topluluk
c +ler 87a/5
c +lere 86b/2
cim Arap alfabesınde cım harfı
c 87a/12
+DA . fil;ıırctte 88a/2, dunyfida 88a/2, 89a/4;
elhamduda 87a/9, ıcınde 87a/2, 87b/4, ll,
88a/l I, 88b/l, 12, ıcindekı 88a/ll, 88b/l,
kıyfimetde 90a/13, namazda 87a/8, 90a/4,
sii' atde 89a/2,
damla damla
d damla 89a/6, 89a/7
+dAn 'alı'den 86b/7, beladan 88b/l,
cehennemden-durur 87all2, ebii hanife'den
86b/7, elhamdudan 88a/7, 10, 15, 88b/4,
8, 89a/1, 5, 10, 13, 89b/4, Il, fıriikdan
fırkalardan 89a/I 1, kazfidan 88b/2, ebii
bekr-ı sıddik'den 86b/7-8, korkuncdan
88a/2, kuBarumdan 89a/14, muhammed
mustafa'dan 87b/14, 'oşmiin'dan 86b/7,
'omer'den 86b/7, ral)metınden 87b/IO, 12,
sıriitdan 90a/I4, şiifi'iden 86b/6, tarnurlan
87a/14, 87b/8, 90a/14, 'ulenıfidan 86b/6,
'ulemiilardan 86b/8,
de- demek, ıfade etmek
d -rler 86b/12
d6- demek, ıfade etmek
d.-dı 87b/4
d -rler 86b/ll
degin kadar
d +ce 88b/8, 89a/ 1, 89a/5, 89a/ 11,
89al 14, 89b/5, 89b/I ı
degme herhangı bır, her
d 86h/14, 89a/6
deiiiz
denız
d 89a/4, 89a/6
-di bırıbıdiım 90a/3-4, dedı 87h/4, eyıtdı
90a/9, cyıltı 86b/ı 1, ındıııduııı 89b/IO,
~oıdılaı 86h/IO, va'de lpldı 8!ib/13, yfi~
kıldı 87h/4, yaraldım 89a/4, )aratdııın
88a/ 1O, 88h/8, 90a/3,
di- demek, ı fade etmek (kr~ de-, de-)
d -r 88a/8, 88a/ 12, 88a/ 13, 88b/2, !i8b/6,
88h/ll, 89a/8, ı!9a/12, 89b/l, 89b/7,
89b/13, 90a/8
dolıyı (ı) boyunca, suresınce
d 88b/5, lO
dörd dort (krş dort, doru!)
d +u ncı 87bll, 90a/14
dört dort (krş dord, dorut)
yıgırmı d 88a/15
dörüt dort (krş dord, dort)
d 90a/8, 9, 1O
on d 89h/8,
yıgırmı d 88a/14,' 88a/15, 8ı!b/l. 88b/3
yuz on d 89b/9. 12, 90a/l
yuz yıgırmı d 90a/l, 90a/2
du'a dua
d +durur 86b/4
-dUKI kızduıdukı 87a/IO,
-dUr- ındurduın 89b/IO, kızdurdııkı 87a/10,
+durur ayet-durur 86b/13, başı-durur 86b/13,
bırle-duruı 87a/4, cehennemden-durur
87a/I2, du'fi-durur 86b/4, eıniinet-duıur
88a/3, gun-durur 88b/4, baber-durur 86b/6,
87b/13, harl~durur 88a/4-5, 6-7, 9, 13,
88b/3, 7, 11, 89a/3, 8, 12, 89b/2, 7, 14,
90a/8, sii'at-dunır 88a/15, ~enii-durur 86b/4,
tamudan-durur 87b/8, yok-duı ur 8T..·il2, 3, 9IO, 12, 13, 87b/l-2, 6. 8, 10,
dut- tutmak
d -aııı 89a/12
dükel hep, cuınle (krş tukel)
d +ine 90a/6, 7
dün gece
d 88b/5, 10
dünli gecelı
d giınlı 88a/14, 88b/l
dünya dunya
d +da 88a/2, 89a/4
d +nı ii 88b/ 14
ebü J:ıanife Ebu Hanıfe
e +den 86b/7
ebü bekr-i şıddiJs. Hz Ebu Bekır
e +den 86h/7-8
eksük eksık, noksan
e +ını 88a/6
FATIHA TEFSIRİ
73
------------------
ell}amdu 86b/3, 87a/2, 88a/4
c +da 87a/9
c +dan 88al7, 88a/l O, 88a/15, 88b/4,
88b/8, 89a!l, 89a/5, 89a!l O, 89a/13,
89a/l0, 89a/13, 89b/4, 89a/l0,
89a/13
e +nı 87al7, 87a/8, 87a/l0, 87a/13,
87a/14, 87b/2, 87b/4, 87b/6, 87b/8,
871:'>112, 88all, 90a/4
e +nun 86b/5
e +ya 86b/ll
elik
tince 86b/2
elli ellı (50) 88bll2, 89a/3
emanet emanet
e +durur 88a/3
er-ral}im 88b/2
er-ral}man 88a/13
evvel önce 87a/9, 90alll
eyit- soylemek, ifade etmek
e -dı 90a/9
c -nıeyem 87a/6
e -sc 90a!IO
e -sun 86b/3. 87a/4
e -lı 86blll
ey dur 87blll, 88all, 88a/8, 88a/9, 88b/4,
88bl7. 88b/9, 89a/4, 89a/9, 89a!l4,
89b/3, 89b/9, 90a/l
flitil}atü' 1-kitab
f 86b/5
fazi kerem, ıhsan
f +ı m 89b/13, 90a17
f +ını 88b/ll, 89b/ı3
fe Arap alfabesının bir harfi
f 87b/l o
fira~
fırkaıar
f +dan 89all
f
ı
+ı 89a/ıO
gür mezar
g +ını 90a/12
g +un 90all2
geeür- geçırmek
g-e 89a/2, 90a/14
gendü
kendı 88b/2, 89bll3, 90a/7
gider- affetmck
g.-em 89a/8
gifilik genışlık
g +ı 90all2
gör- gorınek
g -meye 87a/9, 87a/ll, 87a/13, 87b/l,
g meye 87b/5, 87bl7. 87b/9, 87b/12
g -nıışçe 90a/5-6
gün gun 88b/14
g +durur 88b/4
g +ı 88bll4, 89a/2,
gündüz glinduz
g 88b/5
g +le 88bll o
günli gunduzlu
duıılı g' 88a/14, 88hll
baber haber
b.+durur 86b/6, b durur 87b/13
bal~
ınsan
b +lara 90a/3
i}arf harf
1). 88a/5, 88a/7, 88a/JJ, 88a/l5, 88b/4,
h.+durur 88a/4-5, 88a/6-7, 88a/9, 88a/13,
88b/3, 88bl7, 88b/ll, 89a/3, 89a/8,
89a/12, 89b/2, 89bl7, 89b/l4, 90a/8
h +ı 88a/5, 90a/2, 90a/l O
bata hata, yanılına
b +suz 87a/8
hem de, dahı 88b/2
her her
h. 86bll3. 88a/J, 88al7, 88a/15, 88b/8,
89a/5, 89all O. 89a/13, 89a/14, 89b/4.
89b/ı O, 90a/l, 90a/4, 90a/9
bı Arap alfabc,ınde bır harf
lj 87a/l:\, ljı 87all4
l}isab hesap
l).+ını 90a/13
l}urüf harller
1) 87a/2, 87a/3, 87a/6
l}ürmetlü hurnıcıe lfıyık, saygın
1) 89b/5
+(y)l · aduını 89b/6, agusını 87b/5, anı 88a/l,
88b/2, iiyetı 86b/14, 87a/1, cehennemı
87a/13, eksugını 88a/6, faziını 88bll ı,
89b/13, giirını 90all2, gunı 89a/2, harfi
88a/5, 90a/2. 1O. l)isabını 90a/13, lınanını
90a/ll. kızkunını 87alll, muzdini 86b/14,
87a/J, 89b/13, korkuncını 87bll,
şehiidetını 90alll, yazukını 88a/12,
yazukunı 89al7, 89b/ı, yılı 88bl7,
za~klınıunı 87b/13,
-11- : ayrılmak 87bll O, 12,
-IneA · verıneyınce 87a/5
+Inci · altıncı 87b/7, bişıncı 87b/5, dorduııcı
87bll, 90a/14, ıkıncı 87a/l2, 90a/12,
ücüncı 87a/l3, 90a/13, yidincı 87bll O,
ıra~
uzak
ı. 89a/12
-1 vir- acıvırenı 88a/8, yarlayuvırc 88a/6,
le ıç
ı +ındc 87a/2, 87b/4, ll, 88b/12
ı +indekı SSali l, 88hll
ie- ıçnıek
ı -ıneye 87b/3
ı -sc 89b/l
74
iki
HAYATİ
ıkı
~ırk ı
ı +nci
88b/12
87 a/12, 90al 12
on ı 88b/6-7. 88bl7, 88b/9
yıtmiş ı 89al9, 89a110. 89all 1, 89al12
iled- göndermek
ı -e 90bll
imiin ıman 90a/6,
i +ını 90a!ll,
imiin getür- ıman etmek
g -mışce 90a/6
imin emın, giıvenlıkte
i 88all
indür- indir-, inzal etmek
ı.-düm 89b/IO
inşii'alliihu te'ö.lii
i. 87a/9, 87a/l 1, 87bll, 87b/3, 87b/5,
87bl7' 87b/9, 87bl13
iyyiike na'budu
ı.+ya 89all
~apu
kapı
k +sın 88a/8
~azii kaza, can ve mal kaybına yol açan olay
k.+dan 88b/2
keriimet ihsan, bağışlama
k +ın 89b/6
+KI . ıcındckı 88all 1, 88bll,
~ıyiiınet
kıyamet
~ 88b/14
~.de 90a/13
~ız~un
sıcaklık
k.+ını
~ızdur-
kim
kim
87all ı
(ateşte) kızdırmak
k -durdu~ı 87al 1O
kim
k 86b/2, 86bll3, 87a/4, 87a/6, 87al7
kı
k 87a/3
~or~korkmak
k -ma~lık 87all4
~or~unc
korkulu şey
k.+dan 88a/2
~.+ını 87bll
~u! kul
k +larum 88a/3, 88a/IO, 89a/IO, 89b/4,
89b/9, 90all
~.+larumdan 89a/14
-K un . ~ız~unını 87a/l 1,
~ur'iin Kur'an-ı Kerim
k. 87b/3, 87bll 1, 88bll2, 89bll0,
89bll2
~urla defa, kere
k 87a/5
kürase ciız, Kur'a'ın kilçuk bir bölu.miı (<kiırrase)
DEVELi
k 86bll4, 87all, kiıri.ise 86bll3
+lA birle 87a/4, 89b/14, 90a/7, 8, gündlızle
88b/IO, kurla 87a/5,
+lA (ıle) rahmettimle 88b/2,
+lAr beygamberler 90a/3,7, ciinavarlar
88a/11. cema'atler 86b/2, 87a/5, l,ıalklara
90a/3, kullarunı 88a/3, lO, 89all O. 89b/4,
9, 90all, kullarumdan 89all4,ınu'minlcr
86b/4, peygamharı C) 90a/5,
la;ı:ii Cehennem isınılcrinden biri
ı 87b/8, 87b/9
+ll .. +ll · dün lı gün li 88a/4, 88b/ l,
+liK · giiiligi 90all2, şerlıgi 87b/6, şcrlıgını
87bl7, yıllık 89a/2,
+lU : adlu 87h/8,9, l,ıürmetlu 89a/5,
+(U)m (iyelik) adumı 89b/6, fazlım 89bll3,
90a17, ~ullaruın 88a/3, 10, 89all0, 89b/4,
9, 90all. kullarumdan 89a/14, rahmetümle
88b/2, resuluma 89bll0,
-mA- görmeye 87a/9, 1 1, 13, 87b/l, 5. 7, 9,
12, icnıeye 87b/3, eytnıeyenı 87a/6,
verıneyınce 87 a/5,
-mAK · ayrılmak 87b/1 O, 12, şlık ur kılma~
87al7, 88a/5,
-mAKIIK
~or~maklı~ 87a114
maksüd gaye, iletilecek bılgi
m.+ın 87a/6
miiliki yevmi'ddin Fatıha surcsınden bır
parça
m.+e 88b/8
men ben
m. 87a/6
-miş
bolmış 89a17, geturmişce 90a/6,
gormışçe 90a/5-6, namaz kılmış 88b/6, 1O,
namaz ~ılmışca 88b/6, o~ıınış 89b/6, 13,
onıc dutmışca 88b/5, ögrenmiş 89b/6, 12,
mın-g bın, rakam ile 1000
dorut ın. 90a/5
cl lı m 89a/l, 89a/2
yıgırmı dörut m. 90a/2-3,
yuz nı 90a/2, 90a/5
mlil bın, rakam ıle 1000)
on sekız m 88all O, 88alll
mul,ıammed Hz. Muhammed
m +e 86b/3
mul,ıammed muştafii
Hz. Muhammed
m +dan 87bll4
m +ya 86b/IO
mü'mln miımın, inanan
m.+ler 86b/4
müzd karşılık. sevap
m 88all3, 88b/6, muztid 89al7, 90a/6
m +ın 89b/6,
FATiHA TEFSİRİ
m
+ıni
86b/14, 87a/l, 89b/13
88a/8, kerametin 89b/6,
maksuctın 87a/6, muzdin 89b/6,
narniz
namaz 88a/3, 88a/6
n +da 87a/8, 90a/4
namaz Ipi- namaz kılmak
n.-mış 88b/l O
n -mışca 88b/6
ne
ne
n.+yıçiın 86b/ll
nesene nesne, şey
n 90a/10
+ni bum 86b/2, 87a/4,elhamdunı 87a/7, 8,
1O, 13, 14, 87, 2, 4, 6, 8, 12, 88a/l,
90a/4, tamunı 87a/8, 87b/9,
nite kim gıbi, nıtekim
n 87b/3, 87b/1 1,
olpokumak
o -mış 89b/6, 89b/13
o -sa 86b/2, 86b/14, 87all, 87a/7, 87a/8,
87a/ll, 87a/13, 87all4, 87b/3,
87b/5, 87b/6, 87b/9, 87bll2, 88a!l,
88a/6, 88a/8, 88a/ 1 1, 88b!l, 88b/5,
88b/9, 89a/l, 89a/5, 89a/l 1. 89a/14,
89b/5, 89b/l 1, 90a/2, 90a/4
o.-r erse 87a/4,
ol o
o 86b/9, 87a/2, 87b/9, 89a/2, 89a/l 1,
89b/ 1, 90a/12
ana 90a!l O
anca 88a/l 3, 89a/7
anı 88a/l, 88b/2
anın 87a/3, 90a/l 1, anun 86b/12, 87a/4
ol- olmak
o -a 89a/1, 90a/l 3
o -ur 87a/7, 87a/l O, 87a/14,
on
on
o 88a/9, 89b/14
o sekiz 88a/9
oruc dutoruç tutmak
o -mışca 88b/5
o -up 88b/IO
'oşmiin Hz Osman
'o +dan 86b/7
otuz
otuz
o 88b/3, 88b/4
ögren- öğrenmek
ö -miş 89b/6, 89b/12
'ömer Hz Ömer
'o +den 86b/7
peygambar peygamber
p +lan ( ') 90a/5
-r, -(U)r bolur 87b/2, 6, I 1, 88a/5, 7, 9,
14, 88b/3, I 2. 89a/4, 9, 13, 89b/3, 8,
+n :
kapusın
75
90all, bulur 86b/14, 87all, dcrler 86h/12,
dir 88a/8. 12. 13. 88b/2, 6, 1 1. 89a/8, 12,
R9b/l, 7, 13. 90a/8, dirler 86blll, eydtir
87b!l 1, 88a/l, 8, 9, 88b/4, 7, 9, 89a/4. 9,
14, 89b/3, 9. 90a/l, okır crse 87a/4, olur
87a/7, 10, 14, rıviiyet kılurlar 86b/9,
rabbi yessir ve Iii tu' asslr
Arapça dua
cümlesı . Allahım' Kolaylaşıır, guçleştırmc'
r. 86b/2
ral,met rahmet
r +i nden 87b/l O, 87b/l 2
r.+unıle 88b/2
raziyalliihu 'anhüm ec ma 'in Arapça dua
ciımlesı
Allah onların elinılesinden razı
olsun
r. 86b/8
resül
peygamber
r 86b/l 1, 90a/9
r +uma 89h/l O
r +uıfg ('?) 89a/l O
rivayet ~ıl- rıvayet etmek
r -urlar 86b/9
rüzi ~ılnasıb etmek
r-a 90a/l 1
-sA : eyıtse 90all O, icse 89b/ 1. o kır erse
87a/4, okısa 86b/2, 14, 87a/l, 7. 8, 11,
13, 14, 87b/3, 5, 6, 9, 12, 88a/l, 6, 8, 11.
88b/l, 5, 9, 89a/l, 5, 11, 14, 89b/5, 1 1,
90a/2, 4, zıııfı kıl sa 89bll,
si' at
saat
s 88b/ ı
s +de 89a/2
s +durur 88a/15
sagış
sayı
s
+ınca
şalaviit
88a/ 12, 89a/6, 89a/7
salavaı
s 86b/3. 87a/5
'aleyhi ve sellem Peygambere
dua cümlesı
s 86b/l O. 90a/9, 86h/ 12. 87b/14
şe
Aıap alfabesınde bır harf
~ 87a/IO. 87a/9
se b' u' 1-meşiini Fatıha suresi
s 86b/6, 86h/l ı. 86b/12
sekiz •ekiz
s 88a/7, 88a/8, 88b!l 1. 88b/ll, 89a/12,
89a/13
on s 88alll, 88a/14
seksen
seksen
s 89a113, 89h/3,
şenii
ovgLi
~ +durur 86h/4
şallallahfı
76
HAYATI DEVELI
seyyld-1 ~ibe ~avseyn Mec. Hz.
Muhammed
s 87b/13
+(s)l : adı 86b/5, agusını 87b/5, 'a~abı 87a/3,
başı-durur 86b/13, d iıkeli 90a/7, dukelıne
90a/6, eksiıgıni 88a/6. fazlım 88b/ ı ı,
89b/ ı 3, firli~ı fırkaları 89atı O, gıiiligi
90a/12, gürını 90a/12, giıni 88b/14,
l,isabını 90a/ı3. imanını 90a/l ı, kapusın
88a/8, kerametın 89b/6, *ızdurdu~ı 87a/IO.
kızkunını 87all 1, korkuncını 87bll,
ı'na~siidın 87a/6, mıizdın 89b/6, muzdıni
86b/14, 87all, 89b/13, ral,metinden
87btıo. 12, suyı 89a/6, şehadetini 90a/11,
şerligi 87b/6, 7, tiısı 88a/l2, tükeli 86b/8,
uzunlukı 88b/14, yarısı 86b/4, yazu~ını
SSa/12, yazukunı 89a/7, 89b/l, yılınca
89atı, z:akkumı 87b/3, zecri 87b/2,
şırit
Sırat koprıisıi
s +dan 90a/14
siz
siz
s. 87a/5
s.+ıii 88a/3
şorsormak
ş -dı lar 86b/l O
su su
s.+yı 89a/6
-sUn · eyitsun 86b/3, 87a/4,
+sUz !Jatasuz 87a/8,
sücü şarap
s 89bll
şifl 'i
Imam Şafi 'i
ş +den 86b/6
şefi'-i ümmet
Mec. Hz. Muhammed
ş +e 86b/9- 1O
şehidet Kelıme-i şehadete olan ınanç ve
ş.+ını 90a/11
şerlik
kötiı 1iık
ş 87b/6
ş.+ini 87b7
şerif-i ~ıyimet Mec. Hz. Muhammed
ş.+e 86b/9
şın Arap alfabesinde bir harf
ş. 87b/5
şükr ~ılş ük retmek
ş -mak 88a/5
şükür
ş
şiıkiır
87a/7,
şükür kılş -mak
ta~ı
ıkrar
şlıkretmek
87a/7
dahı, da/de
ı 86b/6, 86b/l 3, 87all, 87a/6, 87a/7,
87a/l2, 88a/4, 88a/7, 88a/12, 88a/13,
88a/14, SSb/3, 89a/3, 89a/6, 89a/7,
89a/9, 89a/13, 89b/3, 89b/8, 90a/ 1,
90a/8
tamu cehennem
ı 87a/3, 87all O, 87alll, 87bll, 87b/3,
87b/5, 87b/7
t+dan 87all4, 90a/14
t.+dan-durur 87b/8
t.nı 87a/8, 87b/9
t.+nuii 87b/6,
taiirı
Tanrı, Allah
t.+ya 87a/7
taıfgrı Tanrı, Allah
t 88a/l, 88a/2, 88a/9,
t +nuii 87b/IO, 87b/ı2
t +ya 88a/5
t te'ala 88a/8, 88b/3, 88b/7, 89a/2,
89a/4, 89a/9, 89a/ 14, 89b/3, 89b/9,
90a/l, 90a/l O,
t tebareke ve te'ala 88a/l, 88a/2, 88b/9,
88b/12
to~uz
dokuz
on \. 89b/2, 89b/3
to~san \. 89b/5, 89b/8, 89b/3
tn tuy
ı +si 88a/l2
tükeli hepsi, cUmlesı (krş dukelı)
ı 86b/8
ucma~
cennnet
u 88a/8
u.+a 90b/l
ucun ıçin
anıii u 87a/3
uçun için
anuii u 86b/12
'ulemi alimler
'u +dan 86b/6
'u +!ardan 86b/8
+Um (Genitıt) bınum 89a/14, 89b/5,
-UI'i bılüii 86b/3, verlin 86b/3,
+(n)Uii · anıii 87a/3, 90a/ll, anun 86b/l2,
87a/4, duııylinıii 88b/l4, ell,amdu'nufi
86b/5, giirııii 90a/ 12, resiiluıfg 89a/l O, siz ın
88a/3, tamunu ii 87b/6, ıangrınufi 87bll O,
12, zakkiimuii 87b/2,
-U ne : ~orkuncdan 88a/2, ~or~ııncını 87bll,
-Up oruc dutup 88bll0,
-(U)r (bk ~r)
uzunluJs. uzunluk
u +ı 88bll4
üc uç
ü 86b/5, 88a/6, 88a/7
ü +ıincı 87a/13, 90a/13
üç uç 87a/5,
FATIHA TEFSİRİ
ümmü'l-kitab Mec Kur'an-ı Kerim
Ll 86h/5
üzere ustuııe
u 90a/ll
üzre ust
iı 88al3
va 'de ~ıl- soz vermek, vaad etmek
v.-dı 88b/13
valliihu a'lem bi'ş-şaviib Ar Doğrusunu
Allah bılir
V
9()h/l
var var
v. 86b/5, 89all O
ve ve
V
86b/4, 86b/5, 86b/6, 86h/7, 86b/9,
87all, 88a/2, SSali 1, 88a113, 88b/2,
89a/2, 89a/7, 89b/6, 90a/6, 90a/7,
90a/ ll , 90bll
ve iyyake nesta'ine Fatıha suresinden bır
parça
v +ye 89a/5
ver- vermek (krş vır-)
v -nıeyiııce 87a/5
v .-un 86b/3
vir- vermek (krş ver-)
v -em 88all3, 88b/6, 88b/l I, 89al7,
89h/7, 89b/ 13, 90a/6
ya
ey'
y 86b/4, 88a/3. 88a/ 1O, 89all O, 89b/1.
89b/4, 89b/9. 90all
ya'ni yani
y. 87b/2, 88bll4
yarat- yaratmak
y -dım 89a/4. y dum 88a/IO, 88b/8, 90a/3
yarı
y
+sı
-yuvıre
yarlı ga-
88a/6
bağışlamak
y -yanı 8%/1
anmak. yad
87h/4
ya~ ~ıly -dı
yazu~
y
etmcı..
glıııah
+ını
88a/l 2, y
ımı
89al7, 89bll
yedı
yedi
y. 86bll2, 86bll3, 87all, 87a/2, 87a/6
yetmiş
yıl
yetmiş
y 90all3
yıl, sene
y.+ı 88b17
y +ınca 89all
yıllıJı:
yıllık,
senelık
y. 89a/2
yidi
yedı
y .+nci 87hll O
yoJı:
yok
y +dunır 87a/2, 87a/3, 87ai9-IO, 87a/11.
87all3, 87h!l-2. 87h/(ı, 87h/8,
87bll o
yüz yıiz. (rakam ıle 100)
y. 89b/8
z~Jı:üm
zakkum
z.+uii 87b/2
z. +u nı 87h/3
ze Arap alfabesinde bır harf
z 87b/ ı
zeceretü'z-zaJı:~üm
?
z. 87b/2
zecr
alıkoyıııa,
menetme
z +i 87b/2
zeynü'l-Jı:ıyameti
Mcc Hz Muhammed
z 87b/14
yarı
y
yarın
77
86b/4
yarın
y SSb/14
yarla- bağışlamak
~ı
Arap alfabesinde bir harf
:(: 87bl7, 87h/8
zina Jı:ılzina etmek
z -sa 89bll
~
'J
(•/ , J
1.
jJ '.N. ltiJıll*.' l .......J
r/;;,'1
'
1
1
Jf ,.;.tl
..
t~~ft;Jt;puiAıM,V.r.J/ı'
i . Ll ! :ı,
1
1
1:.
1 ',
1'
,
~i ~1..::ıı~ V..Y '?:''~J~l.?:sl
""''--' •• 1 1,. 1
·'' •'
J / .s
-' . /
-~~·f..tfj ~~~},:;,. !:;-"~
1
•
IJ' ~·J) tt.I/J; •'ri~ (.1.~ If . '· _1)'
~
~ .. ' '~J.xr ~
1~
J J ~·' ~~_,-.~
•1
1
.... ,
-
~j~~~~r,-)v~j~ı~
~i4' 1ıJ)J-1 t:fı;i.w! ~ı(.:;.!,<
.)JJ:f~Jl,ı;!J~I~y~~ );,;?
~b)' ~~~ı~;;{;f)~'~U? ~:·~~~
-~
, '
\ -'2 ,.
.Af)·~
, r ......,..J,,f7f~(M1..1.::;.JJJ7Jf..'t.J:; ·;::~
1
•
,
1
)
'
'''/!!,1}tjjJı ~.)~L.f;!,JAii1-
.~.!!J~Y.ıf};ı1!jfı:/Jf'l.~?~i.
~ -~-
~b
r<:f/ I~YJI~
87a
1
~. '1 ~ '!J., J f.. 1
1 1) ,/ ,. 1 .• J l
1~ ~ J.
~lrt. t •.t )JJ J'~.:..J J.f'-:.SN 1).lt'./):M 1;,
'/ı;;:v, 1_<'' ,,J 1.1/f:},l
J t·-"".J'~ rtt:JJ),,ı..,1_r,~.f."~U~~
'J! lt_)1.
•
'~
-:ı
00
----u..c}
J.~u{;:rflJ ı-.,;;'}_) Y.r($ı 1J!_?!. ~~
~j.4-Af,~'#];Y,~·~ı# vk ı.
.,
/
1 ••
t /.1
, '..'
• , • .1
,
1. :. .. •
1
1'
'
L''
., • ,......
L.
:J~;1 ~?.s1'~~.N.!AJ)_~f'!. -!"J;7 ..
.J,
~w,.;,;-Jı:.fj,~"· tJ.~,,...s,1-?.J.r7,!j ..1\%"
•••
Jlf
,..
•
~ ~
/
·,;yU:..;,~u;Jh5>~j~Gı~;
-~Ml11~._,.P..JI].;~Jtj_}s-1J)~.f.l J
~~ JJ/Us.-.#'~~<Wl~)/~~
:r·
./
'
f
.
'.:••
#:JJ''~~~~ J11JiJ jı~·~).J)
1
~
.f/ıP;!i-ı'ff~aJ.~ftih~x~8i
CM,tJ;Ji~~DÜJr~~'::frf
{,~
,..f:t
,~".::,/.
J
/;
•,• /
-
/
,.
/
/ :7."/
••
••
~J; f!J.ilL-"'jt::.t1~ ~/fif} l j,_},J.ydJI/-1~
..1
. (.
"
•••/'""=
tf.
/
'/
~J.-:J
.J1j 1/ }> ~, 5 ..Jt ·-.;·.) j,; ~ .... ı:
. ,<"
c-;-;
1
•.
.../'~/.
~. I"Vo'"{'1~
'r' i/~:,
.-',...
J
.~ . . .
/;ı rJ:-,~,7-~
.r.r;,~'i.f.'~ v >
/
t
'
/
::ı::
~
~
~
~
! ......
~
88a
/ ~/ / ~·-tl,'
Vtf-~~&;JJ' ~~.5,~ ~'U~1 jl I;>.J.~I
J-~'./J.~!f.~!~ .t/J'j ~~~r,ı.;~;
~
•
.~
1
'
..,
J
tl'
,1
,,
/
j
.
/
,~KJ~___,~.fo~ . J~:i~ ,;n'
~
•
]/"""
/
,
1
..
..
J •••
;
.-.
•
1
1
/
~: 1 o,- 1 ,1(' 1 ('·"
»
'
_,~ı, JdıiJd:?J~
t'J.:I~JJ}''
,
rJ
r..,
,
...:.;f"t' 1 AA) 1j..' r.;Y-.::_s: ,_- 1J L.::~ L;....'i 11
•
,
1
1
1
/
r,-
1
.
'
t'
1
1 •
,.
1
~,
r
r
(
~~
1 f
'
..
/
•'/
·
1
.~('~
1
_t~:ı,·;-!.J.·I ,:._;_ ·· 1 IJ,JI~J~!;l.ı
_?,r.:J~,J
1
1
t
(,
t
•
r-'<•T-0' . ......,
':.
J
/
1
1
1
1
"f"PA·i;P,.;.:,;ı,_,~f?...;;..?~/~~ı:.:J
,; '
,• '., / r.. .A " • ' ( . ;,
J.d.~~. .../~!.,_:,;.rtıs-.h. / ·(..) ,, ~'JJlfo f..
0'""
'"
J
'J
,,.1
p . ('r ' .J ' 1 / :: ' • " •. r •:
,,v,j~(,J-R. ı ~l4-!Wf .;y 0't' ~ '} ....1..r;--:-.
;
''
1
T ·- /
,
L'..,f,.,.~
1
1
/~1'
•
'),
\I1J. (
'
'1
/
•
1
'
.1, • •
•• ••
i. 1
L''" .:.:~t,.;..t~_;;"" ~,.,.,,
~1
1 ''··~
'
•
...;:?, ; •/ ,,,
)JJ,)Jlj~!.t.?;~;;,.,~~~'~
w-- .t r._.,~ " ' ' ' r (t, ' ..'·· ·;.JI
.·'
_.,;;~;.?: !J!,;J'f;:JJ!'j~Jr~'~'
• /,. . :·. .'r.,.;
'ı~ ..... f1
1
~
1
1
~
1, ,
~;r....:;ı7:>1*-t~}:!l 7r!J")''1' :;..s. .;_,) ' 7
~~
'Tl
J); j j;,,;v~·w,,L::;ı ı.;;);y_,·);"' ~ >~@
.:/;JI.krj~~~;_ ;;;;
y, .•;,0 JJ)/) i!l.
.;1}/,8::; ı;,·~! ;~'1 ~li-~j ).u, Yi';, i'l.
. ·~, '. 11 ~,_.,.,_,....
t ";:<s.J::
. . ,. . ~. ~~;;J.ıı ~.it~ >>.J.:i5LI9. t
. /'. ~ ~· J ı;.;::~1 ~.J; (:,.,_../{),\b~,,
..__,-.7)~
,.
..
J"J) 1'-~,l:.IIJlJI7.4:ıU
~~!J,'ıt!-ıj
, , ...
..__,-,
.. ,
.
~
· ,...;;~>.r /'.;.},: ~~V/S..,~ı!, ı>u.:;J .:
"t-.,..v
'
, p
, :.:..> -,1
87b
{
1
*',:';.
/
N'
l, ... r:~,,
t / .,,
'
//
..........
ı;
.
' /
••
T
/,',"" ~;,/
":::.!!!!ki 1.f.(-':/~_.>_.V,~_.)f..,.., (b
.•
~
,.J.f.)/ 7
/
•• ,
'
'
~f.·
.._}::};._:r;_~-, [jı:,:; MJH LVJ I.ÇfC.J~?; tb
J
_,
'/
,..,;.
,/
)MJ'f/(;t)J;J l:~yt.b;>:!)il..b.J.h}:>:,f.,
O'
I...Jı;i~(u;.., ~_,~;.u,, ;_ih;, ~.:..;y,
r
P,1 '(:'. .
•
} . .....;;
...i~.,
~.J%1~/..Jf:'r"'~) »f.:J.:;
v
"
J ·:: h'; '/}! 1(~ 1,' '/.;~ 0./ ' ~ 1
. . . . . .,. -v;~ j 1 _J '--!:)'
/ .. .•
" ' "'
~·
r
1
/
7
"
;
1-;_/
"
/
/
1
- ... ; {
.1
'J ,
/'
. ,...,
lJJ~(<;.J1(~_ij';,)J
WJI' ~:j_~~~,-J,
·'
' '
,'
. ./
.. .,. J .Jı;: /·( . :,
~f ~ {)-!-::;:"','/J.//~ j ~· WI1L_;;1
• . / /. /
/:;. ""/
l
)
//'
;
/
,..,
,
~-Ys-tN).M f~ ~ :;;t2~
-.ı
lC
80
HAY ATİ DEVELI
FATIHA TEFSİRI
8ı
----~--
..0
o
0\
'!)
-."t'
3
-·
-~

Download Report