www.yunus.gov.tr ISSN 1303 - 4456 Yunus Araştırma Bülteni 2014 (4): 37-46 Araştırma Makalesi Research Article Adıyaman İli Balıkçılığının Mevcut Durumu ve Sorunları Yusuf Kenan BAYHAN1*, Sırrı KORKMAZ2 , Mine Perçin OLGUNOĞLU1 1 2 Adıyaman Üniversitesi, Kahta MYO, Kahta /Adıyaman. Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, Adıyaman. Geliş Tarihi: 21.04.2014 Kabul Tarihi: 01.10.2014 * Sorumlu yazar: Tel: +90 416 725 8150 E-posta:[email protected] Abstract The Current Situation of Fisheries in Adıyaman Province and Its Problems In this study carried out between January 01, 2013 and March 01, 2014, production quantity, marketing and sale of the fished and farmed fish species as well as technical features of fishing gears and problems of fisheries have been investigated in Adiyaman province. At the end of the study it has been determined that 1408 tons fish are obtained by fishing and aquaculture in Adiyaman province annually, trout barb (Capoetta spp.), golden barb (Carasobarbus luteus), carp (Cyprinus spp.), catfish (Silirus triostegus) and shabbout (Barbus grypus) are among the most catched fish species, only monofilament and multifilament PA gill nets are used in fishing made with 169 fishing boats totally. It's also resulted that the leading problems are that fishing areas aren't used actively, cooperatives don't work actively and fishermen don't have sufficient technical background and information. Keywords: Adiyaman, inland fishery, fishing cooperative Özet 01 Ocak 2013-01 Mart 2014 tarihleri arasında gerçekleştirilen bu çalışma kapsamında; Adıyaman ili'nde yetiştiriciliği yapılan ve avlanan balık türleri, bunların üretim miktarları, satış ve pazarlanması, kullanılan av araç-gereçlerinin kapasite ve teknik özellikleri ve balıkçılıkla ilgili sorunlar araştırılmıştır. Çalışma sonucunda; Adıyaman ili'nde avcılık ve yetiştiricilik yolu ile yıllık toplam 1408 ton balık elde edildiği, avlanan balık türleri içerisinde miktar olarak en çok siraz (Capoetta spp.), bizir (Carasobarbus luteus), sazan (Cyprinus spp.), şabut (Barbus grypus), Mezopotamya yayını (Silirus triostegus)'nın ilk sıralarda yer aldığı, toplam 169 adet tekne ile yapılan avcılıkta yalnızca monofilament ve multifilament PA sade uzatma ağların kullanıldığı belirlenmiştir. Sorunların başında ise, avlak sahalarının etkin işletilemediği, kooperatiflerin etkin çalışamadığı, balıkçıların yeterli teknik donanım ve bilgiye sahip olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Adıyaman, içsu balıkçılığı, balıkçılık kooperatifi 1.Giriş Adıyaman, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, merkez dâhil olmak üzere dokuz ilçesi bulunan, toplam 597.184 nüfusa (Anonim, 2013-a) sahip bir ilimizdir. İl'de tarım ve hayvancılığın yanında su ürünleri, üretim miktarı © Su Ürünleri Merkez Arastırma Enstitüsü Müdürlügü, Trabzon ve yarattığı istihdam ile önemli bir konuma sahip bulunmaktadır. Türkiye'de avlanan 36120 ton tatlısu ürünleri miktarı içerisinde, Adıyaman,726 ton ile 81 il içerisinde 12. sırada yer almaktadır (Anonim, 2012). 38 Bayhan vd. / Yunus Arş. Bül. 2014 (4): 37-46 Özellikle maksimum işletme kodunda 817 km2'lik göl alanı ile büyük bir su potansiyeli oluşturan Atatürk Baraj Gölü'nün % 61'lik bölümünün Adıyaman ili sınırları içerisinde bulunması, bu ilin avlanan balık miktarı olarak üst sıralarda yer almasında büyük rol oynamıştır. Nitekim baraj gölünde su tutulmaya başlandığı 1990 yılından bu güne kadar geçen zaman dilimi içerisinde toprakları su altında kalan ve çoğu tarım ile uğraşan insanların bir bölümü su ürünleri avcılığına yönelmiş böylelikle balıkçılık yörede yeni bir sektör konumuna gelmiştir (Can ve İğne, 2005). Bunun yanında, Atatürk ve Çad Baraj Göllerinde ağ kafeslerde yapılan Alabalık yetiştiriciliği, il'de balık üretim miktarının artmasına ve balıkçılığın gelişmesine önemli katkı sağlamıştır. Ancak, balıkçılığa sonradan başlayan bu insanların başta avcılık olmak üzere, su ürünleri yetiştiriciliği, kooperatifçilik, hijyen, pazarlama konularında yeterli bir bilgi ve deneyime sahip olmaması, özellikle av araçlarının kullanımında ve avlanan su ürünlerinin değerlendirilmesi aşamasında ekonomik kayıplara neden olmaktadır (Bayhan ve Göçer, 2012). Bu kayıpların önlenebilmesi ve bölge balıkçılığının daha ileri düzeylere taşınabilmesi için, önce bölgede balıkçılığın mevcut durumu ve alt yapısının ortaya konulması gerekmektedir. Bu aşamadan sonra ise, elde edilen veriler doğrultusunda avcılık, yetiştiricilik, üreme biyolojisi, limnoloji ve popülasyon dinamiği konularında çalışmaların yapılarak elde edilen sonuçların bölgeye uyarlanması, bunun yanında Şekil 1. Çalışmanın yapıldığı alanlar. balıkçıların eğitilmesi ve halkın balık tüketimi konusunda bilinçlendirilmesi, bölge balıkçılığının daha ileri düzeylere taşınmasına büyük katkı sağlayacaktır. Bu çalışmada, Adıyaman ili balıkçılığının mevcut durumu ve balıkçılıkta karşılaşılan sorunlar araştırılmıştır. Çalışmada elde edilen sonuçların, bölgede başta avcılık olmak üzere su ürünleri konusunda yapılacak çalışmalara ve uygulanan balıkçılık politikalarının yönlendirilmesine destek sağlayacağı düşünülmektedir. 2. Yöntem Bu çalışma 01 Ocak 2013-01 Mart 2014 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Çalışma amacına yönelik veriler; Adıyaman ili sınırları içerisinde bulunan 47 balıkçı merkezi/karaya çıkış noktası ile yetiştiricilik tesisleri ve toptanperakende balık satış yerlerine üç ayrı dönemde gidilerek yerinde yapılan incelemeler ve bölge balıkçıları ile 19 soruyu içeren yüz yüze anket uygulamaları gerçekleştirilerek elde edilmiştir. Balıkçıların sorunları, sosyo-demografik durumlarının belirlenmesi, avcılık yolu ile elde edilen balık tür ve miktarlarının hesaplanmasında tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılmış, bunun için 54 balıkçı ile görüşülmüş, ayrıca Su Ürünleri Kooperatifleri, Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl ve İlçe Müdürlükleri, DSİ GAP 15. Bölge Müdürlüğü Su Ürünleri kayıtlarından yararlanılmıştır. Çalışmanın yapıldığı alanlar Şekil 1'de gösterilmiştir. Bayhan vd. / Yunus Arş. Bül. 2014 (4): 37-46 3. Bulgular 3.1. Yetiştiricilik Adıyaman ili'nde yetiştiricilik, göllerde ağ kafeslerde ve karada beton havuzlarda yapılmaktadır. Her iki sistemde de Gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss) yetiştirilmektedir. İlde yetiştiricilik faaliyetinde bulunan işletmeler ile ilgili bilgiler Tablo 1 ve Tablo 2' de verilmiştir. Adıyaman ili'nde kayıtlı bulunan 14 ağ kafes işletmesinden 9 adedi faal durumda olup, 39 bunların 2013 yılındaki toplam balık üretim miktarı 765 ton'dur (Tablo 1). Bunların dışında, Gölbaşı ve Merkez ilçede, beton havuzlarda Alabalık yetiştiriciliği yapılmakta olan iki adet işletmenin toplam proje kapasitesi 30 ton/yıl olup, bu işletmelerin 2013 yılındaki toplam üretim miktarı 18 ton/yıl olarak gerçekleşmiştir (Tablo 2). Bu işletmeler yavru ihtiyaçlarını kendi kurdukları kuluçkahanelerden sağlamakta olup, bunların kuluçkahane kapasitesi 2.400.000 adet / yavru / yıl' dır. Tablo 1. Adıyaman ili'nde göllerde ağ kafeslerde yetiştiricilik yapan işletmeler (Anonim, 2013-c) Tablo 2. Adıyaman ili'nde beton havuzlarda yetiştiricilik yapan işletmeler (Anonim, 2013-c) 40 Bayhan vd. / Yunus Arş. Bül. 2014 (4): 37-46 3.2. Avcılık Avcılık, ağırlıklı olarak Atatürk Baraj Gölü ile alanı maksimum işletme kod'unda 1630 ha (Anonim, 2013-c) olan Çad Baraj Gölü'nde yapılmaktadır. Atatürk Baraj Gölü, DSİ Genel Müdürlüğünce alan sınırları belirlenerek 21 avlak sahasına bölünmüştür. Bu avlak sahaları içerisinde Adıyaman ili sınırları içerisinde kalan ve 11 ile 21 arasında numaralandırılmış olan 11 adet su ürünleri avlak sahasının ilçelere göre alanları Tablo 3'de verilmiştir. Buna göre, en fazla avlak sahası alanına sahip ilçeler sırası ile Samsat, Merkez ilçe ve Kahta'dır. Ticari Amaçlı Su Ürünleri Avcılığını Düzenleyen 3/1 Numaralı Tebliğ'de belirtilen 01 Nisan-01 Temmuz tarihleri arasında yasaklanan dönemden sonraki Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında avcılık yoğunluğu azalmaktadır. Avcılığın en yoğun olduğu dönem Aralık-Mart ayları arasındadır. Bu dönemde av veriminin pik yaptığı aylar ise Ocak ve Mart aylarıdır. Adıyaman ilinde 2013 yılında avcılık yolu ile elde edilen ve ticari olarak değerlendirilen balık türleri, miktarları ve birim satış fiyatları Tablo 4'de verilmiştir. Tablo 4'de görüldüğü gibi, avcılık ile elde edilen toplam 643.000 kg miktar içerisinde en çok avlanan balık türlerinin başında sırası ile siraz, bizir, sazan, Mezopotamya yayını ve şabut gelmektedir. Bu balıkların toplam miktar içerisindeki payı % 92,39'dur. Bu beş balık türünün satışından sağlanan 2.563.000 TL gelir ise elde edilen toplam gelirin %90,55'ini oluşturmuştur. 3.3. Avlanma araç ve gereçleri 3.3.1. Tekneler İl genelinde, avcılıkta kullanılan teknelerin toplam sayısı 169 adet, bu teknelerin boyları 3,80-8,00 m ve motor güçlerinin ise 3,7316,42 hp arasında olduğu belirlenmiştir. Teknelerin 155 adedi sac, 14 adedi ise fiber malzemeden yapılmış olup, bunların 88 adedi motorlu, 81 adedi ise motorsuz olarak kullanılmaktadır. Tablo 3. İlçelere göre su ürünleri avlak sahaları ve alanları (Anonim, 2011) Tablo 4. Adıyaman ili'nde avcılık yolu ile elde edilen balık üretim miktarları ve birim satış fiyatları (2013 yılı) Bayhan vd. / Yunus Arş. Bül. 2014 (4): 37-46 41 42 Bayhan vd. / Yunus Arş. Bül. 2014 (4): 37-46 3.3.2. Avlanma araç ve yöntemleri Bölgede yalnızca multifilament ve monofilament PA sade uzatma ağları ile avcılık yapılmakta, bunun dışında farklı bir avlanma aracı (fanyalı uzatma ağı, parakete, pinter vb.) kullanılmamaktadır. Kullanılan sade uzatma ağları 50-100 göz yüksekliğinde, donatılmış halde ortalama 85,0 m uzunluğunda ve ağ göz genişliği 36-250 mm arasında değişmektedir. Bu ağlarda ip kalınlığı numarası, hedeflenen türe göre monofilament ağlarda 0,18-0,29 mm, multifilament ağlarda ise 210d/2-210d/12 arasında değişmektedir. Uzatma ağları, suya tek tek, 2-3'lü gruplar halinde veya uç uca olmak üzere dip ve yüzeye bırakılmakta, akşam suya bırakılan ağlar sabah gün doğumunda toplanmaktadır. Diğer bir yöntem ise su derinliğinin az olduğu kıyı kesimlerinde ağların kıyıya doğru yarım çember yapılarak çevrilmesi ve su içerisinde ses çıkartılarak balıkların ürkütülüp ağa takılması şeklinde yapılmaktadır. 3.4. Balıklandırma çalışmaları Adıyaman ili sınırları içerisinde kalan baraj gölü ve diğer göletlerin balıklandırma çalışmaları DSİ GAP 15. Bölge Müdürlüğü Su Ürünleri Başmühendisliği ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. DSİ GAP 15. Bölge Müdürlüğü Su Ürünleri Başmühendisliği 1996-2013 yılları arasında toplam 81.532.710 adet balık üretmiştir. Üretilen bu balıkların 53.721.000 adedi aynalı sazan, 27.400.290 adedi pullu sazan, 354.130 adedi şabut ve 57.290 adedi ise bizir'dir. 2013 yılında üretilen toplam balık miktarı 5.568.770 adettir (Anonim, 2013-b). 2013 yılında Atatürk Baraj Gölü ve diğer göl/göletlere atılan balık tür ve miktarları Tablo 5'te verilmiştir. Bu göletlerin dışında, Çelikhan ilçesinde bulunan Çad Baraj Gölü'ne 2012 yılı sonu itibariyle 610.000 adet aynalı sazan, 800.000 adet pullu sazan ve 10.000 adet ot sazanı olmak üzere toplamda 1.420.000 adet yavru balık atılmıştır (Anonim, 2013-c). Bayhan vd. / Yunus Arş. Bül. 2014 (4): 37-46 3.5. Kooperatiflerin durumu Adıyaman ili'nde, Merkez ilçe, Gerger ve Samsat ilçelerinde birer adet olmak üzere toplam 3 adet kayıtlı Su Ürünleri Kooperatifi bulunmaktadır (Tablo 6). 1997-1999 yılları arasında kurulan bu kooperatifler yasal prosedürlerini sürdürmekle birlikte, bu kooperatiflerin, üye kaydı, avlak sahası kiralaması, satış-pazarlama, finans güçlüğü ve işletim sorunları nedeni ile faaliyetlerini aktif bir şekilde sürdüremediği belirlenmiştir. 3.6. Sosyo-demografik durum Bölgede 54 balıkçı ile yüz yüze yapılan anket çalışmaları sonucunda; avcılıkta kullanılan teknelerin %64'ünde balıkçıların tek başına, %36'sında ise iki kişi olarak çalıştığı, bu balıkçıların bakmakla yükümlü olduğu kişi sayısı ortalamasının ise 6,06 olduğu sonucuna 43 ulaşılmıştır. Bu durumda, 169 adet teknede çalışan 230 balıkçının aileleri ile birlikte toplam sayısı 1394 kişiye ulaşmaktadır. Yaşları 18-59 arasında değişen bölge balıkçılarının %84,4'nün sosyal güvencesinin olmadığı, %59,4'nün balıkçılık yanında tarım, hayvancılık ile veya başka işlerde çalıştığı, %81,3'ünün ise bir su ürünleri kooperatifine üye olmadığı belirlenmiştir. Balıkçıların eğitim durumu, yaş aralığı ve deneyim süreleri ile ilgili ulaşılan sonuçlar Tablo 7'de verilmiştir. Bu sonuçlara göre; balıkçıların büyük çoğunluğunu (%71,9) ilkokul mezunları oluşturmuş, yaş aralıkları içerisinde, %50 oran ile 36-50 yaş, %31,2 oran ile de 26-35 arasındaki yaş grubu ilk iki sırayı almıştır. Balıkçıların %75'nin ise deneyim süresinin altı yıl ve üzerinde olduğu belirlenmiştir. Tablo 6.Adıyaman ili'nde faal halde bulunan su ürünleri kooperatifleri, kuruluş yılı ve üye sayıları (Anonim, 2013-c) Tablo 7. Balıkçılarda eğitim durumu, yaş aralığı ve deneyim (%) 44 Bayhan vd. / Yunus Arş. Bül. 2014 (4): 37-46 3.7. Satış-pazarlama ve tüketim İl genelinde, balık satışları ağırlıklı olarak münferit balık satış yerlerinde, marketlerde ve seyyar satıcılar tarafından yapılmaktadır. Yalnızca balık satış amacına yönelik olarak il merkezi'nde 7 adet, Çelikhan'da 2 adet, Besni'de 1 adet, Gölbaşı'nda 1 adet, Samsat'ta 1 adet ve Kahta ilçesinde 5 adet olmak üzere toplamda 17 adet balık satış yeri bulunmaktadır. Avlanan balıklar ya balıkçıların kendileri tarafından satış yerlerine getirilmekte ya da kabzımallar ve toptancılar köylere giderek topladıkları balıkları kendi satış yerlerine getirmektedir. Satış yerlerine getirilen balıklar, Adıyaman il ve ilçelerinde taze olarak tüketilmekte, bunun dışında talep ve balık türü tercihine göre, taze soğutulmuş veya dondurulmuş olarak başta hamsi olmak üzere kültür çipura, levrek ve dondurulmuş uskumru tüketilmektedir. Adıyaman il'inde en çok tüketilen tatlısu balıklarının başında sazan ve bizir, deniz balıkları içerisinde ise hamsi ve ithal uskumru gelmektedir. Balığın en çok tüketildiği dönem ise sonbahar ve kış aylarıdır. Adıyaman ili'nde tüketim dışında, avlanan balıkların bir kısmı ilde bulunan ve yakın illerden gelen toptancılar tarafından toplanarak Diyarbakır, Batman, Hakkari, Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraş, Eskişehir, Kütahya, Konya, Bursa illerine, bunun dışında Irak, İran ve Suriye'ye gönderilmektedir. Avlanan balıkların 2013 yılı ortalama perakende satış fiyatları balığın türü ve büyüklüğüne göre 1,50-8,00 TL/kg arasında değişmektedir. 3.8. Sorunlar Yapılan çalışma sonucunda Adıyaman ili balıkçılığının önde gelen sorunları aşağıdaki gibi belirlenmiştir: a) Bölge balıkçılarının avlanma araçgereçleri yönünden yeterli teknik donanım ve bilgiye sahip olmadığı, bunun yanında alternatif av araçları (fanyalı ağlar, parakete, pinter vb) konusunda herhangi bir deneyime sahip olmadıkları ve kullanmadıkları, b) Balıkçılarının çoğunun avlanma yasağının önemi, minimum avlanabilir balık boyları, avlanması tamamen yasaklanan türler, hijyen, balık taşıma-muhafaza konusunda yeterli bilgiye sahip olmadığı, c) Balıkçıların %84,4'nün sosyal güvencesi olmadığı, %80'e yakın kısmının ise kooperatife üye olmadığı ve üye olma konusunda isteksiz davrandığı, d) Kooperatiflerin üye kaydı, finans güçlüğü ve işletim sorunları nedeni ile etkin çalışamadığı, e) Değişik zaman dilimleri içerisinde bazı avlak sahalarının kooperatif veya özel şahıslar tarafından kiralanamaması nedeni ile avlak sahalarının etkin ve kontrollü olarak işletilemediği ve kiralanan veya kiralanamayan avlak sahalarında bir kısım balıkçının avcılığı kaçak olarak sürdürdüğü, f) Bir kısım profesyonel ve amatör balıkçının çoğu balık türünün yumurtalı olduğu Nisan-Haziran ayları arasındaki yasaklanan dönemde göl, gölet, çay ve derelerde balık avcılığını sürdürdüğü, g) Kimi avlak sahalarında ağların toplanması sırasında ağa yapışan midyelerin ağ ipliklerini keserek maddi zarara neden olduğu, h) Çad Baraj Gölü'nde ağ kafeslerde Alabalık yetiştiriciliği yapılan işletmelerin kafeslerine zaman zaman gölde bulunan yüzer adaların çarpma riskinin bulunması nedeni ile kafesleri korumak amacıyla kurulan koruyucu ağ ya da halatların seyrüsefer ve avcılık alanlarını kısıtladığı konusunda şikâyetlere yol açtığı, ı) Çad Baraj Gölü'nde kış aylarında suyun donması, Atatürk Baraj Gölü'nde ise yaz aylarında su sıcaklığının yükselmesi her iki gölde balık üretiminin tüm yıl boyunca sürdürülmesine olanak vermemektedir. Bayhan vd. / Yunus Arş. Bül. 2014 (4): 37-46 4. Tartışma ve sonuç Adıyaman ili'nde, su ürünleri faaliyetleri ağırlıklı olarak Atatürk ve Çad Baraj Gölleri'nde sürdürülmektedir. Bölgede bugüne kadar av araçları, limnoloji, biyoloji ve sistematik ile ilgili konularda çalışmalar yapılmış olmakla birlikte, Adıyaman ili balıkçılığına yönelik veri kaynakları oldukça sınırlı sayıda bulunmaktadır. Bunlar içerisinde, (Olgunoğlu vd., 2009), Adıyaman ili balık avcılığı durumu ve avcılığı yapılan ekonomik balık türleri ile ilgili yapmış oldukları çalışmada, baraj gölü'nün Adıyaman ilini kapsayan 11 avlak sahasında avlanan türler içerisinde en büyük getirinin şabut (Barbus grypus)'tan sağlandığını bildirmişlerdir. (Bayhan ve Göçer, 2012), Atatürk Baraj Gölü (Adıyaman) balıkçılığında kullanılan av araç ve gereçlerinin teknik özellikleri ile avlanan balık türlerini belirleme konusunda yapmış oldukları çalışmada, gölde yalnızca monofilament ve multifilament PA sade ağların kullanıldığını, % 40.0-42.0 donam faktörüne sahip olan bu ağların uzunluğunun 80.0-85.0 m arasında değiştiğini ve bölgede avcılıkta 2133 posta ağın kullanıldığını bildirmişlerdir. Diğer yandan (Olgunoğlu vd., 2013), Adıyaman ili'nde balıketi tüketen bireylerin öncelikli tercihini (%70) tatlı su ürünlerinden yana kullandıklarını, bu türler içerisinde %36 ile en fazla sazan'ın, deniz balıkları içerisinde ise %19 ile hamsi'nin tercih edildiğini, kişi başına yıllık ortalama balık tüketiminin 3.01 kg olduğunu bildirmişlerdir. Bu çalışmaların dışında (Canpolat vd., 2003), Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde av araç ve gereçlerinin mevcut durumlarının belirlenmesi amacına yönelik olarak yaptıkları çalışmada, Adıyaman ili ve Atatürk Baraj Gölü'nü bu çalışma kapsamı içerisinde incelemişlerdir. (Can ve İğne 2005), 45 Atatürk Baraj Gölü Bozova Bölgesinde aynı donam faktörüne sahip dört farklı göz açıklığındaki (110 mm, 120 mm, 130 mm, 140 mm ) sade uzatma ağları ile dört familyaya ait 7 türün yakalandığını belirlemişlerdir. (Çelik ve Duman, 2001), Atatürk Baraj Gölü Bozova Bölgesinde, sade ağlar, fanyalı ağlar, çekme ağlar ve paraketa olmak üzere dört çeşit balık yakalama aletinin kullanıldığını, bunlar içerisinde en fazla kullanılan balık yakalama aletinin sade uzatma ağları olduğunu bildirmişlerdir. Yine, (Duman ve Çelik, 2001), Atatürk Baraj Gölü Bozova Bölgesinde 12 tür ve alt türün avlandığını, avcılıkta tor göz genişliği (yarım göz) 14-110 mm olan monofilament/multifilament sade uzatma ağların ve ayrıca yayın balığı avcılığında paraketaların kullanıldığını bildirmişlerdir. Bu çalışmada ulaşılan sonuçlar ve Atatürk Baraj Gölü'nün diğer bölgelerinde yapılan çalışmalarda elde edilen veriler, Adıyaman ili balıkçılığı içerisinde özellikle avcılığın küçük ölçekli balıkçılık faaliyetleri içerisinde yer aldığı, balıkçıların yeterli teknik donanım ve bilgiye sahip olmadıkları ve av araçlarında çeşitliliğin olmadığı sonucunu ortaya koymaktadır. Bu çalışmada mevcut durumu ve sorunları belirlenen Adıyaman ili balıkçılığının daha ileri düzeylere taşınabilmesi, balıkçılığın sürdürülebilir ve ticari anlamda yapılabilmesi için; a) Bölgede mevcut balıkçı teknelerinin ve diğer avlanma araç ve gereçlerinin modernizasyonun yapılmasının sağlanması ve tamamının kayıt altına alınması, b) Bölge balıkçılarına alternatif av araçları, bunların donanımları, avlanabilir balık boyları, avlanması tamamen yasaklanan türler, avlanma araç-gereçleri, avcılıkta ilk yardım ve can güvenliği, kooperatifçilik, hijyen, balık taşıma-muhafaza konularında ilgili kurumlarca periyodik eğitimlerin verilmesi, 46 Bayhan vd. / Yunus Arş. Bül. 2014 (4): 37-46 c) Üniversite ve ilgili kamu kurumlarınca bilimsel çalışmalara hız verilerek, elde edilen sonuçların bölgeye uyarlanması, D) Kooperatiflerin gerçek balıkçılar tarafından kurulması ve işletilmesinin sağlanması, balıkçıların kooperatiflere üye olma konusunda teşvik edilmesi ve desteklerin arttırılması, E) Alternatif balık türleri (şabut, bizir, yayın vb)'nin yetiştiricilik deneme çalışmalarının yapılarak bölgeye en uygun tür ya da türlerin ticari anlamda yetiştiriciliğinin yapılmasına olanak sağlanması, f) Su ürünleri stoklarının korunması ve sürdürülebilmesi için, koruma kontrol hizmetlerini daha etkin bir şekilde yürütülebilecek altyapının oluşturulması, g) Bölge balıkçılarına sosyo-ekonomik yönden katkı sağlayacak ulusal ve uluslararası destek projelerinin uygulanabilmesinin sağlanması, h) Balıketi tüketiminin arttırılmasını sağlamak için, balıketinin insan sağlığı için önemi konusunda bölge halkının yazılı ve görsel medya, afiş, poster, broşür vb yolu ile bilgilendirilmesi ve özellikle ilk ve orta öğretim okullarında belirtilen konularda eğitim çalışmalarının yapılması gerekli görülmektedir. Kaynakça Anonim, 2011. DSİ GAP 15. Bölge Müdürlüğü Su Ürünleri Başmühendisliği kayıtları. Anonim, 2012. Su Ürünleri İstatistikleri, Türkiye İstatistik Kurumu, yayın no:4118, Ankara, 59 s. Anonim, 2013-a. Nüfus İstatistikleri, Türkiye İstatistik Kurumu. Anonim, 2013-b. DSİ GAP 15. Bölge Müdürlüğü Su Ürünleri Başmühendisliği kayıtları. Anonim, 2013-c. Adıyaman Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü kayıtları. Bayhan, Y.K. ve Göçer, M. 2012. Atatürk Baraj Gölü (Adıyaman) Balıkçılığı ve Kullanılan Av Araçlarının Teknik Özellikleri. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 6(3): 232-242. Can, M. F. ve İğne K. D.2005. Atatürk Baraj Gölü'nde Kullanılan Aynı Donam Faktörüne Sahip Dört Farklı Göz Açıklığındaki Sade Uzatma Dip Ağlarının Yakaladıkları Türlerin Kompozisyonu, Avlanma Etkinlikleri ve Ekonomik Analizleri. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 22(1-2): 143-147. Canpolat, İ., Yüce, S., Yıldırım, T. ve Şeker, T. 2003. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde Av Araç ve Gereçlerinin Mevcut Durumlarının Belirlenmesi Sonuç Raporu. Elazığ Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. TAGEM/ HAYSUD / 2001/07/03/01, Elazığ, 178 s. Çelik, A. ve Duman, E. 2001. Atatürk Baraj Gölü Bozova Bölgesinde Kullanılan Balık Yakalama Aletlerinin Yapısı. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 18(3-4): 407-419. Duman, E. ve Çelik, A. 2001. Atatürk Baraj Gölü Bozova Bölgesi'nde Avlanan Balıklar ve Verimlilikleri. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 18(1-2): 65-69. Olgunoğlu, İ. A., Artar, E., Olgunoğlu, M. P. ve Korkmaz, S. 2009. Adıyaman İli Balık Avcılığı Durumu ve Avcılığı Yapılan Ekonomik Balık Türleri. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(2): 29-34. Olgunoğlu, İ.A., Bayhan Y.K., Olgunoğlu M.P., Artar, E. ve Ukav, İ. 2013. Adıyaman İli'nde Balık Eti Tüketim Alışkanlıklarının Belirlenmesi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, Cilt: 9, No: 1, 21-25.