Uyku bozukluklarında İlaç Tedavisi

K lin ik P sik o fa rm a k o lo ji B ü lte n i / C ilt 8 : S a y ı 3 , 1 9 9 8
Uyku bozukluklarında İlaç Tedavisi
Prof. Dr. Ham dullah AYDIN 1
Ö ZET
Uvku bozukluklarında ilaç tedavisi, değerlendirm e tam am lanm adan yapıldığında hastalığın kronikleşm esi, hatalı tedaviler ne
deniyle ilaç alışkanlığı, bağım lılığı gibi kom plikasyonlarla sonlanabilecektir.
Bu yazıda, narkolepsi, uyku apnesi, parasom nia, K leine-Levine, uyku ritm bozuklukları ve insom nia üzerinde durulm uştur, in
som nia en yaygın görülen uyku bozukluğu olduğu için daha geniş bir şekilde ele alınacak, hipnotik ve benzodiazepin kullanı
m ının sınırları çizilecektir.
A nahtar K elim eler:
Bull.C lin.Psychopharm acol. 8:3 (124-128), 1998
SUM M ARY
PHARMACOTHERAPY IN SLEEP DISORDERS
The patients with sleep com plaints should be evaluated carefully before treatment. If it is not done, illness w ill gradually becom e
chronic, and/or drug abuse, and addiction will be developed.
In this article, narcolepsy, sleep apnea, parasom nia, Kleine-Levine, rithm circodion sleep disorders and insom nia are the m ain sle
ep disorders to focus on. Especially the treatm ent of insomnia and the rules of benzodiazepine and hypnotic use are discussed.
Key W ords:
B ull.C lin.Psychopharm acol. 8:3 (124-128), 1998
u yazıd a, narkolep si, u yku apnesi, K leine-L evine, p arasom n ia, ritm bozuklu kları ve insom nia
başlık ları altınd aki tablolar ü zerin d e duru lacaktır.
Bu tabloların ilaç tedavisi öncelikle tartışılacak, d i
ğer tedavi tekn iklerine de kısaca yer verilecektir.
T ed av i planlam asınd a ilk adım ı yakınm anın ta
nım lan m ası ve d eğ erlen d irm e oluştu rm aktad ır. U y
ku d üzeni ve alışk anlıkları, önceki ted av iler ve ku l
lanılan ilaçlar (troid p reparatları, steroid ler, bronkod ilatatö rler, beta b lokü rler gibi) ele alınm alı, p siko
lojik, m etabolik , horm onal incelem eler yap ılm alıd ır.
U yku çalışm asın d an sonra da b u lg u lar ışığında tanı
belirlen erk tedavi p lanlanm alıd ır.
Y aşlılard a ilaç etkileşim i d ikkate alınarak d üşük
d ozlar ku llanılm alıd ır.
B
N ark olep si:
G ünd üzleri uyku atakları ve katalepsi, uykuu yanıklık geçişi sırasında hipnogojik v e hipnopom pik hallusinasyonlar, uyku paralizisi gibi belirtilerin
başat olduğu tablolardır (1). Sistem li bir görüşm e ile
narkolepsi tanınabilirse de kesin tanı uyku çalışm a
larıyla konm aktadır. U yku çalışm asındaki tanı ölçüt
leri, kısaca, gece kısa R E M latensi (ilk 15 dakika için
de) ve gü nd üz çalışm asınd a kolayca uyum a, d ört ça
lışm anın en az ikisind e REM ortaya çıkm asıdır.
N arkolepsi tedavisinde ilk kullanılan ve en güçlü
1 G A TA Psikiyatri A BD Ö ğretim Üyesi, Etlik-A N K A R A
124
ilaç, am fetam in grubu m addelerdir. K olay tolerans
gelişm esi ve bağım lılığa yol açm ası nedeniyle kulla
nım alanı sınırlıdır.
N arkolepsid e an tid ep ressif ilaçlar ku llanılm akla
b irlikte yeterli etkin lik sağlanam am ıştır. Son y ıllar
da, d üşük dozlarda an tid ep ressifler d en en m ek te
o lup sem p tom lar ü zerin d e etkin old u ğu d ikkati
çekm ekted ir (2).
G ü nü m ü zd e M etilfen id at (5-20 m g) yay gın ola
rak k u llan ılm ak tad ır. T e d av iy e d ü şü k d o zlard a
başlan m ası, olabildiği kad ar sık ilaç tatilleri v eril
m esi tolerans gelişim ini g ecik tirm ek te ve etkinin
sü rd ü rü lm esin e yard ım cı olm aktad ır.
İlaç tedavisi d ışın d a, hastalara, g ü n d ü zleri uyku
atakların ın geleceği zam an d an ö n ce 10-15 dakika
sü rey le u y u m aları ö n erileb ilir. B ö y lece, g elecek
o lan uyku atağı birkaç saat ertelen m iş olacaktır.
U yku apnesi:
U yku apnesinde ilaç k u llan ım ın ın yeri olm ad ığı
söylenebilir.
U yku apnesi, zam an zam an u y k u su zlu k sem p
tom ları ile kendini gösterd iğ i için h ip n otik ve sed atif ilaçlar ku llanılm aktad ır. Bu u y g u lam an ın u y k u
da apne süresini uzattığı ve o ksijen satu rasyon u n u
d üşürd üğü b ilinm ektedir. Bu n ed en le u y k u çalış
m ası y a p ılm a k sız ın ted av i d ü z e n le n m e s i a ğ ır
kom plikasyonlara yol açabilir.
Uyku B o z u k lu k la rın d a İlaç T ed av isi / Ha-
Tablo 1. insomnia Etiyolojisinde Yer Alan
Bozukluklar (3)
Tanı
O ran (%)
Psikiyatrik b ozu klu kla r
3 4 .9
P s ik o fiz yo lo jik n e d e n le r
1 5 .3
Restless le g s /m iy o k lo n u s
1 2 .2
D iğ e r
3 7 .6
K lein e-L evin e send rom u :
A d ö lesan d ö n em lerd e b aşlayan, epizodik bir
h astalıktır. G en ellik le anid en başlayan, hipersom nia, hiperfaji ve h ip erseksiialite ile kendini gösteren
ve 5-10 gün içind e ken diliğin den sona eren bir tab
lodur. E tiyolojisi henü z bilinm em ekted ir. Uyku ça
lışm asın d a gü nü n bü y ü k kısm ını uykuda geçirdiği
sap tanm ak tad ır. B elirgin bir uyku örüntüsü d eğ i
şikliği ortaya çıkm am aktad ır.
T ed av id e son yıllarda lith iu m tuzları, carbam azep in gibi ilaçlar d en enm ekted ir.
P arasom n ia:
P arasom nia REM ya da delta uykusu ile ilişkili
o larak ortaya çıkan b o zu k lu k lar olduğu için tedavi
de b en zo d iazep in ler, antid ep ressifler ku llanılarak
u y ku n u n bu d ö n em lerin in etkilen m esi sağlan m ak
tadır. Bu ted av ilerle başarılı son u çlar alınm akla b ir
likte ilacın p sik op atoloji ü zerin d e m i etkili olduğu
yoksa u y ku ü zerin d eki etkisi sonucunda m ı yaralı
olduğu bilin m em ekted ir.
P sikoterap ö tik yak laşım lar bazı hastalarda yarar
sağlam aktad ır.
R itm B ozu k lu k ları:
V ard iyalı çalışanlard a sık görülen ritm b ozu k
lukları, çağım ızın gelişm eleri içinde ekvatora p ara
lel uçu şlard a da (Jet lag) ortaya çıkm aktadır. V ardi
ya çalışm aların d a belirlen m iş bir saat d ilim ind e ça
lışan ve u y u y an birey lerd e özellikle vardiya d eğ işti
ğinde u y u m ası g erek en saatlerd e uyku nu n niteliği
ve n iceliği bo zu lm ak tad ır. Bu tablolard a ilaç ku lla
nılm asının yararı yoktur. Ç ok gerekli olduğunda kı
sa süre için kısa v e hızlı etkili hipn otiklerd en yarar
lanılabilir.
Jet lag tabloların da da ilaç ku llanılm am akta, u y
ku h ijyen in e ilişkin d ü zen lem eler önerilm ekted ir.
R itm b o zu k lu k ların ın tem elin d e sirkad ien ritn v
de iç ya da dış fak tö rlerle ortaya çıkan d eğişm eler
yattığınd an gü neş ışığın d an daha fazla yararlanm a,
m elatonin salgısın d a b ozu k lu k b ulu ndu ğu nd a m e
latonin ku llan ım ı ö n erilebilir.
In som n ia:
In so m n ia, hastanın yeterin ce u y um ad ığını ifade
ettiği, sabah ken d ini yeni bir güne hazır h issetm ed i
.ıdlah Aydın
ği, gü nlük yaşam ın etkilen diği d uru m ları kap sa
m aktadır. Bir ayd an uzu n süren tablolar insom nia
olarak kabul edilirse de p sikososyal stresslerle o rta
ya çıkan ve daha kısa süren tablolara da geçici in
som nia adı verilm ektedir.
insom nia yakınm ası, çeşitli psikiyatrik (genel
olarak % 75 oranında), tıbbi ya da spesifik uyku b o
zukluklarıyla ilişkili olabileceği için bir sem ptom
olarak ele alınarak nedenin saptanm asına çalışılm a
lıdır. D eğerlend irm ed e hastaların gece uykuyla ilgi
li yaşantıları kadar gü nlük yaşam ı geçiriş b içim i ve
sorun alanları da dikkate alınm alıdır.
in so m n ian m gen el p o p u la sy o n d a p re v alan sı
7(15-35 civarında olduğu d ikkati çek m ek ted ir (4).
Bu insanların yarısın ın soru n ların ın ciddi boyutta
o ldu ğun u ifade etm eleri, in som n ian m önem i ve
yay gın lığ ının göstergesi olarak kabu l ed ilebilir. K a
dınlarda erkeklere göre n ered eyse iki kat daha faz
la rastlanm aktad ır. Yaş ilerled ikçe m etab o lik b o
zukluklarının artışına paralel o larak insom nianm
arttığı d üşünü lm ekted ir.
A BD ' de erişkin p op u lasyon u n % 4'n ü n hipnotik kullandığı bilinm ekted ir (5). T ü rk toplum und a
ise u yku su zlu k sorunu n çözü m ü için başvu ran ların
uyum ak için % 9 4'ü n lin ilaç, 7 4 3'ü n iin de alkol
kullandıkları sap tanm ıştır (6).
İnsom nialar içind e ciddi bir sorun olan nokturnal m iyoklonus ve restless legs (RLS) (H u zu rsu z b a
cak) tablosunda tanı ve tedavide farklıd ır. RLS, u y
kuya d alarken ya da istirahat sırasında çoğu zam an
ayaklarda belirgin olm ak üzere uy u şm a, karın ca
lanm a gibi hisler, b azan ağrı ve m iyo k lo n ik atm a
larla karakterizedir. Bu ned en lerle hastalar uykuya
d alam am aktad ırlar. Çoğu zam an sorunlarıyla başetm ek için ayaklarını oğu ştu rm ak ta, m asaj yap
m akta, kalkıp d olaşm akta, bazan da bir şeyler y iy e
rek yenid en yatm ayı d en em ekted irler. S oru ld u ğ u n
da gen ellikle eşleri uyku sırasında kendilerini a y a k
larıyla sıklıkla periyod ik bir şek ild e d ürttü klerin i
ifade ederler. Çeşitli m etabo lik bo zu k lu klar, tablo
nun başlam ası ve şid d etlen m esin e yol açm aktad ır.
A kpm ar çalışm asınd a RLS tablosu n u n etyo p atogen ezine özgün bir açıklam a getirm iş, d o p am in sis
tem i ve opioid peptid lerle ile ilişkisine işaret etm iş
tir (7). G ü nü m ü zd e tedavi planlam ası bu bakış için
de başarıyla yap ılm aktad ır.
in so m n ia tedavisi:
İn som nia'd a ilaç tedavisi, tanı ko n m ad an y ap ıl
dığında tolerans gelişim i v e k ro n ik leşm e riski başta
o lm ak ü zere oldukça ciddi ko m p lik asy o n lara yol
açab ilecek bir alandır.
İnsom niakların bir b ö lü m ü n d e sadece uyku h ij
y en in in d ü zenlenm esi ö nem li ölçü d e yarar sağ lay a
bilm ektedir.
P sikiyatrik bo zu k lu klara b ağlı olarak gelişen insom nialarda tabloya uvgun ilaçların verilm esi, bu
125
K lin ik P sik o fa rm a k o lo ji B ü lte n i / C ilt 8 : S a y ı 3 , 1 9 9 8
sırada sed atif etkili olanların daha çok yatm a saatin
de ku llanılm ası yararlı olm aktad ır. Bu d ü zen lem e
lerin yeterli o lm ad ığı d uru m lard a 2 haftad an uzu n
süreli olm am a koşuluyla hip notiklere b aşv u ru lab i
lir.
P sik o fizy o îo jik b ozu k lu klard a, ilaçlard an çok
hastanın içind e bu lu n d u ğu gerginliğe (8) yön elik
p sik o terap ötik yak laşım lar yararlı olm aktad ır. Y a
şam ın b ir parçası olan gerginlikle başed ilm esi, u y
kuya d alm ayı kolaylaştırm aktır. H ip notik ku llan ıl
dığınd a ö nceleri yararlı olm akla birlik te kısa sürede
doz arttırm aya ihtiyaç o labileceği u n utu lm am alıdır.
Eski yıllard a hip n o tik o larak ku llanılan barbitüratlar, b en zod iazep in lerin geliştirilm esiyle terked il
m iş d u ru m d adır.
A B D 'd e N IM H (N ational Institutes o f M ental
H ealth) (1984) ilaçlar ve insom nia toplantısından
sonra y ay ın lad ığ ı rapora göre (9):
• H ip n o tik ler, geçici ve kısa süreli insom nialard a ku llanılm alıd ır.
• E tkili olan en d üşük dozda verilm elidir.
• 2 ya da 3 haftad an uzu n süre verilm em elid ir.
• Ü st üste her gece verilm em elid ir.
• K ronik insom niada v erilm esinin yararı y o k
tur.
• E tiyolojiyi belirlem ed en tedaviye yön elm em elidir.
H ip n o tik ilaç ted avisin d e farm ak olojik
fak törler:
a. D oz: N e kad ar yü ksek doz ku llanılırsa o kad ar
uzu n süren ve yoğun yan etki ortaya çıkm aktadır.
Sed asyo n u n ertesi gü n d evam etm esin in yanısıra
k ü m ü latif etkiler yaşam ı tehd it ed ecek boyu tlara
u laşabilir.
b. Tolerans: R esep tör d ü zeyind eki etkileşim za
m an içind e d aha yü ksek d ozd a ilaca ihtiyaç g ö ster
m ekted ir. B en zo d iazep in lere 2 hafta içind e tolerans
gelişm ek ted ir.
c. Y arılanm a öm rü: Yan etki, yarılan m a öm rü
uzu n olan lard a d aha fazla olm akla birlik te, kısa et
kililer sık aralıklarla v erild iğ ind e d e gö rülm ekted ir.
Kısa etkili ilaçlard a cid d i bir sorun alanı da rebound
insom nia gelişm esid ir.
Rebound in som n ia, kısa etkili benzod iazep in
ku llanım ınd an son ra d aha sık görülen, hipnotiğin
kesilm esind en sonra o rtaya çıkan u yku ya dalm a
gü çlü ğü, kesintili u yku , karışık ve artm ış rüya ile
karakterize bir tablodur. U zun etkili benzod iazepinler ıeb o u n d insom niaya daha sey rek olarak yol
açm aktad ırlar.
R eb ou n d in so m n ian ın ortaya çıkış
m ek an izm aları (10):
• B en zo d iazep in ler verilin ce end ojen b en zo d i
azep in yap ım ı d u rm aktad ır. H ip n o tik kesi
lin ce end oien b en zo d iazep in lerin in h ibito r
126
etkisi de ortad an kalkm ış o ld u ğu n d an reb o
und insom nia gelişm ektedir.
• V erilen benzod iazepinler, gid erek b en zo d i
azepin reseptörlerinin d u y arlığ ın ı azaltırlar.
İlaç kesilince d uyarlığı azalm ış resep tö rler
endojen ben zod iazep in lere cev ap verm ezler.
• B en zodiazepinlerle SSS de o lu ştu ru lan inhibisyon, ilacın kesilm esiyle o rtad an kalkar,
end ojen benzod iazep in eksikliğ i ve resep tör
d u yarlığının da azalm ış o lm asıyla rebound
eksitasyon başlar.
B en zodiazepinler, oral yolla alın d ıkların d a hızla
em ilm ekted ir. H ızlı em ilim ve sed asyon şeklind eki
ilk etkiler bir hipnotik olarak k u llan ılab ileceğin i d ü
şünd ürm ekted ir. A ncak olağan d ozlard a bile b ir sü
re ku llanıld ıktan sonra bırak ıld ığ ınd a k esilm e b elir
tileri ortaya çıkabileceği un u tu lm am alıd ır.
K esilm e b elirtileri:
• Tedavi öncesi belirtilerin y en id en ve artarak
ortaya çıkışı
• Yeni sem p to m ların ortaya çıkışı
• H ip notik kesilm esine bağlı reboun d in som
nia
D iazep am (10 m g/ gü n) v erild iğ in d e sağlıklı ki
şilerd e ve insom niaklard a uyku laten si kısalm ak ta,
uyku sırasında uy an ık lık lar azalm akta, toplam u y
ku süresi artm aktad ır. Bu sırada 1. d önem uyku su
azalırken 2. d önem artm akta, 3 ve 4. d ö n em ler ve
REM dönem i tedavinin b aşlan gıcın d a d eğ işm ezk en
uzun ku llanm ad a azalm aktad ır. B en zo d iazep in le
rin insom nia ü zerin deki etkisin in ko rtek sin u y arıl
m a eşiğini yü kseltm esiyle olu ştu ğu d ü şü n ü lm ek te
dir. B en zod iazepinlerin , sp esifik n itelikte olm asa da
uyku E E G 'si üzerin d e ilk göze çarp an etkisi, K
kom p lek slerd e azalm a, beta ak tiv iteleri ve spin d le
m iktarınd aki artıştır. Bu yolla uy ku d ev am lılığ ı ar
tıyor olabilir. K kom pleks, u y aran alan k o rtek sin bir
tür u y arılm ış yanıtıdır. Sp in d le ise talam okortikal
etkileşim i sın ırlıyo r gibid ir (11). B en zod iazep in lerin
K kom pleksi azaltm ası, ko rtek sin u y arılm a eşiğ inin
y ü k selm esi an lam ın a gelir. K k o m p lek s azalır,
spindle artarken bir yan d an korteksin uy arılara ya
nıtı azalm akta, d iğer yan d an da talam o k o rtik al g e
çiş sınırlanm aktad ır. U ykunu n sık sık k esin tiy e u ğ
ram ası bö ylece ortad an kalkıyo r olabilir.
Flu razep am u zu n süre ku llan ıld ığın d a 3. d önem
azalm ış, 4. d önem o rtad an kalkm ış, an cak bü y ü m e
horm onu salg ılan m asınd a d eğ işiklik olm ad ığı sap
tanm ıştır (12). Bu bu lgu, e lek tro fizy o lo jik olarak
kayded ilen delta d alg aların ın o rtaya çıktığı d ö n em
d e daha çok salg ılan d ığ ı bilin en b ü y ü m e h o rm o n u
nun delta d alg alarına bağlı olm ad ığın ı, m u h tem e
len sirk ad ien ritm gibi başka faktörlerle ilişkili o la
bileceği son ucun u d oğu rm aktad ır.
B en zo d iazep in lerin u yku ya girişi k o lay laştırd ı
ğı, daha uzu n süre u y u m aya yol açtığı, yav aş dalga
U yku B o z u k lu k la rın d a İlaç T e d av isi / Hamdullah Aydın
Tablo 2. Hipnotik Etkili Benzodiazepinler
İlcçlar
Doz
(mg)
Emilim hızı
Aktif
metabolit
Y an la n m a
ömrü (saat)
Rebound
insomnia
C h lo rd ia z e p o x id e
10
orta
var
2 4 -4 8
yok
D ia z e p a m
05
hızlı
var
2 0 -8 0
yok
Flu raze p a m
15
o n a /h ız iı
ver
2-4
yok
C lo ra z e p a te
7 .5
o rta /h ız lı
var
4 8 -9 6
yok
O xazepam
15
orta
yo k
03-1 2 sa at
yok
Lora ze p am
01
orta
yok
1 0 - 2 0 saat
var
A lp ra z o la m
.5
orta
yo k
6 - 2 6 sa at
yok ?
.2 5
o rta /h ız lı
yok
1 8 -5 0
var
yok
0 2 - 0 5 saat
var
?
Uzun etkililer
O rta etkililer
C lo n a z e p a m
Kısa etkililer
T ria z o la m *
.2 5
h:z!ı
Tem azepam *
30
yavaş
1 0 - 2 0 saat
■ Türkiye d e yoktur.
u y ku su n u azalttığı, bu n ların yerine yüzeyel uyku
m iktarın ın arttırd ığı söylenebilir. A ncak, kronik k u l
lanım d a 2. haftad an itibaren uyku üzerindeki o lu m
lu etkilerin kaybolm akta, ilaç bırakıld ığınd a kesilm e
b elirtileri v e kısa etkililerd e daha fazla olm ak üzere
reboun d insom nia ortaya çıkabilm ektedir.
H ip n o tik am açlı ilaç ku llanım ınd a ilacın em ilim
v e m etab olizm a hızı önem taşım aktad ır. Ö rneğin,
in som n iaklar yattık tan saatler sonra uyud uklarını
sö y lem elerin e karşın p o liso m n og rafik çalışm alar
y ak laşık olarak 30-45 d akika içind e u yku ya d ald ık
larını gösterm ek ted ir. Bu ned enle em ilim hızı d ü
şü k ilaçlar yatarken v erilirse etkili olm am aktadır.
H ip n o tik lerin k on tren d ik asy on ları:
• M iyasten i
• U yku apnesi ve şid detli horlam a
• D ü zen li alkol alm a
• G ebelik
• H ip n o tik ya da b en zod iazep in alışkanlığı
Son yıllard a bir Sero ton in p rek u rsoru olan esansiyel am in o asid lerd en 1-tryptophan insom niada
k u llan ılm ay a başlan m ış, başarılı son u çlar alınm ış
tır. A n cak eo sin o p h ilia-m yalgia send rom una yol
açabild iğ i yön ü nd eki gözlem ler, "d o ğ al h ip n o tik"
o larak görülen bu ilacm ku llanım ını sın ırlam ak ta
dır.
Z o p iclo n e ben zo d iazep in türevi olm ayan bir
h ip n o tik o larak ku llanım a sunu lm uştur. H ip notik
etkin in 7.5-15 m g arasınd aki dozlarda ortaya çıktığı
ileri sü rü lm ekted ir. Y arılan m a öm rü kısa (1.5-5.5 sa
at) old u ğu ve ak tif m etabo liti olm adığı için ertesi
g ü n sed asyo n a yol açm am ak tad ır. Oral yolla alın
d ıktan 30-90 d akika sonra tü m ü y le em ilerek p laz
m ada m aksim u m d üzeye u laşm ak tad ır. H ızlı em il
m esi ned eniyle uygu lam ad a ilacın yatm a saatlerine
yakın verilm esi, h astanın bu kon u d a u y arılm ası en
uygu n yol olacaktır. Şim d iy e k ad ar to leran s g elişi
m ine rastlan m am ış olan bu ilaç insom nia te d av isin
de yaygın bir şek ild e ku llan ılm aktad ır. B u lan tı ve
ağızda tad d eğ işikliklerin e yol açabild iğ i b ilin m ek
tedir (13).
N okturnal m iyok lon u s ve R L S tabloların d a klonazepam , p ropronolol, d o p am in agon istleri (1-dopa, b rom ocriptin, pribed il) ku llan ılm aktad ır. RLS
tabloların ın m etabolik b o zu k lu klarla alev len m ek te
dir. Bu nedenle m etabolik b o zu k lu k lar d ü zeltilm eli
dir. D opam in agon istleri ku llan ılırken 1-dopa ted a
v isind e daha belirg in olm ak ü zere zam an içind e
doz arttırm aya g erek sin im olabilm ek ted ir. Bu n e
d enle d üşük d ozlard a ted av iye başlan m ası uygu n
olacaktır. Bazı hastalarda u yku ya girişi k o lay laştır
m ak için kısa etkili h ip n o tiklerd en yararlan ılabilir.
U y g u lam alar, a n tid ep re ssifle rin R L S tab losu n d a
sem ptom ları arttırd ığını gösterm ek ted ir.
Ö zet olarak, insom niad a h ip n o tik etkili ilaçlar
ilk seçilecek yol olm am ak la b irlik te ku llan ılm asın a
karar v erild iğinde kısa süre ve h er akşam o lm am ak
üzere p lanlanm alı, sem p to m atik tedavi am açları sı
nırları içinde uygu lan m alıd ır.
K AYN A K LA R
1.
2.
3.
Aydın H: N arkoleptiklerin uyku örüntüsü üzerine bir
araştırm a, GATA Bülteni, 32: 269-278, 1990.
Özgen F, Aydın F: N nrkolepside çeşitli ilaçların uyku
örüntüsü ve belirtiler üzerindeki etkileri, XXV. Ulusal Psi
kiyatri ve N örolojik Bilim ler Kongre Kitabı, 213-218,1989.
Colem an RM, R offw arg HP, Kennedy S], et. all.: Sleepvvake disorders based on a polysom nographyc diagnosis.
127
K lin ik P sik o fa rm a k o lo ji B ü lte n i / C ilt 8 : S a y ı 3 , 1 9 9 8
4.
5.
6.
7.
8.
JA M A 1982, 247: 997-1003.
Kaynak H, G özükırm ızı E, D am cı D, A kıncı T, D enktaş
H.: The prevalance of insom nia and excessive sleepiness
in Turkey, in N eurology and Public Health (eds): Kırbaş
D, M atilde L, İstanbul, Bitam, 1995: 164-169.
K ales A, Bixler EO, Tan T, Scharf M B, Kales JD .: Chronic
hypnotic-drug use. JA M A , 1974, 227: 513-517.
Özgen F, Gülçat Z, Aydın H, Çağırıcı HH, Ö zşahin A.: İnsom niakların uyku alışkanlıkları ve uyku ile ilgili prob
lem alanlarının belirlenm esi, XXVII. Ulusal Psikiyatrik Bi
lim ler Kongresi, A ntalya, 1991.
A kpm ar Ş.: R estless legs syndrom e treatm ent w ith dopa
m inergic drugs. Clin N europharm acol 1987, 10: 69-79.
G ülçat Z, Güleç N, Ö zgen F, Ö zşahin A, Aydın H.: İnsom niakların kişilik özellikleri üzerine bir araştırm a, XXVI.
U lusal Psikiyatri ve N örolojik Bilim ler Kongre Kitabı, İz
9.
10.
11.
12.
13.
m ir, 28-51,1990.
N ational Institute of M ental Health: C onsensus develop
m ent conference: Drugs and insom nia: The use of m edi
cations to prom ote sleep. JA M A 1984, 251: 2410-2414.
Gillin JC , Spinw eber CL, Johnson LC.: Rebound insom
nia: A critical review . J Clin Psychopharm acol 1989, 9:
161-172.
Kubicki S, H errm ann W M : The future of coputer-assisted
investigation of the polysom nogram :Sleep m icrostru ctu
re, J Clin N europhysiology, 13: 285-294, 1996.
W eitzm an ED.: Effects of flu razep am on sleep and
growth horm one release during sleep in healthy subjects.
Sleep 1982, 5: 343-349.
G aillot J, H eusse D, H oughton GW , M arc-A urEle J, D rey
fus JF.: Pharm acokinetics and m etabolism of zopiclone.
Pharm acology 1983, 27 :76-91.

Download Report