İkta/Tımar sistemi nedir? İkta sisteminin faydaları nelerdir? Has, İkta

İkta/Tımar sistemi nedir? İkta sisteminin faydaları nelerdir? Has, İkta, Haraci nedir?
Perşembe, 29 Mayıs 2014 20:24
İkta sistemi nedir?
İkta sistemi, İslam devletlerinde bir kişinin mülkiyetinde olmayıp, mülkiyeti devlete, kullanım
hakkı ikta sahibi denilen şahıslara ait olan toprakların vergilerinin veya gelirlerinin asker veya
sivil erkana hizmet ve maaşlarına karşılık verilmesi olarak tanımlanır. Büyük Selçuklular ve
Anadolu Selçuklularında uygulanmış
daha sonra Osmanlı devletinde tımar sistemi
olarak devam etmiştir
İkta sisteminin faydaları nelerdir?
1- Bütçeden para ayırmadan asker yetiştirmiş.
2- Ülkedeki otoritenin güçlenmesini,
3- Osmanlı Devleti tarım arazilerinin sürekli işlenmesini sağlamışlardır.
4- Devletin maaş yükü azalmıştır.
5- Toprak gelirleriyle memur maaşları karşılanmış ve iktalarda savaşa hazır askerler
yetiştirilmiştir.
6- Üretim kontrol altına alınarak artırılmıştır.
7- Taşrada devlet otoritesi sağlanmıştır.
8- Göçebe Türkmenlerin yerleşik hayata geçmesi sağlanmıştır.
1/4
İkta/Tımar sistemi nedir? İkta sisteminin faydaları nelerdir? Has, İkta, Haraci nedir?
Perşembe, 29 Mayıs 2014 20:24
İkta sistemi usulüyle verilen topraklar kaça ayrılır?
İkta sistemi usulüyle verilen topraklar üçe ayrılır bunlar:
1- Has: Has topraklarının geliri doğrudan Sultan ailesine veriliyordu.
2- İkta: İkta sahipleri ise toprağı işleme karşılığında belirli sayıda asker besliyor ve savaş
zamanında orduya katılıyorlardı.
3- Haraci: Haraci toprakları geliri de doğrudan devlet hazinesine aktarılıyordu.
Osmanlı Devleti'nde Toprak Yönetimi (Tımar Sistemi); Osm
anlı Devleti'nde toprak hanedanın ortak malıydı.
Tımar, Osmanlı İmparatorluğu'nda kamu arazisi (miri)
dahilinde, yönetimi sipahiye bırakılmış olan verimli
topraklara verilen addır. Tımar sistemi 1839'da Tanzimat
Fermanı'yla kaldırılmıştır
Tımar türleri
Sıradan bir tımarın yıllık tarımsal geliri 20.000 akçeden azdı. Bu tür tımarları "tasarruf" eden
sipahiler harp durumunda Osmanlı kuvvetlerine bir atlı asker ile birlikte katılırlardı.
Has: Geliri 100.000 akçeden fazla olan dirliklerdir. Padişah a, hanedan üyelerine, veziriazam a
, beylerbeyine, sancak beyleri ve üst düzey devlet
görevlilerine verilirdi.
Zeamet: Gelirleri 100.000 ile 20.000 arasında olan dirliklerdir. Eyalet merkezlerinde oturan üst
2/4
İkta/Tımar sistemi nedir? İkta sisteminin faydaları nelerdir? Has, İkta, Haraci nedir?
Perşembe, 29 Mayıs 2014 20:24
düzey yöneticilere (hazine ve tımar defterdarlarına, sancaklardaki alay beylerine, kale
dizdarlarına, divan katiplerine vs.) verilirdi.
Tımar: Senelik geliri 20.000 ile 3.000 akçe arasında olan dirliklerdir. Osmanlı Devlet'ine hizmeti
olan bir bölüm asker ve memurlara verilir. Sipahi askerleri tımar beyine bağlı beyler aynı
zamanda tahrir görevi de yaptıklarından yazıcı
denirdi.
Osmanlı'da tımar sisteminin uygulandığı bölgeler
Tımarların en yoğun olduğu coğrafya, Osmanlı İmparatorluğu'nun çekirdek eyaletlerini teşkil
eden Tuna Nehri'nin güneyi olan Rumeli bölgesi, Bosna, Tesalya, Mora, Trakya, Batı ve Orta
Anadolu bölgeleri olmuştur. Doğu ve Güneydoğu Anadolu sahalarında, Halep ve Şam
eyaletlerinde tımarlar daha seyrek olup, Irak, Arabistan, Mısır ve garp Ocaklarında ise çok
istisnaidir.
Tımar sisteminin faydaları
Tımarlar, 15. ve 16. yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğu'nun tarımsal üretim düzeniyle süvariye
dayalı sipahi askeri gücünü ve merkezi otoritenin taşradaki egemenliğini sentezlemeyi başarmış
bir askeri-idari-iktisadi birimdi. Tımarda üreticilik yapan reaya ve yöneticilik yapan sipahi, savaş
zamanında kısa sürede bir atlı askere ve alt rütbeli bir subaya dönüşmekteydiler. Söz konusu
birim, atlı süvarilerin Osmanlı ordusu açısından önemi devam ettiği nispette canlılığını
sürdürmüştür. Tımar, ateşli silahların ve para ekonomisinin çok sınırlı olduğu çağlarda etkin bir
idari üniteydi. Tımar birlikleri ateşli silah kullanmazlar; ok
, yay ve mızrak
la savaşırlardı. Devlet tarım
arazilerinden vergi
toplamak zorunda kalmamış, vergi doğrudan asker yetiştirilmesi için kullanılmıştır. Devlet,
üretimi kontrol altına almış ve üretimde devamlılığı sağlamıştır.
Tımarların önemini yitirmesi
Avrupa'da ateşli silahların 16. yüzyıl boyunca yaygınlaşması Avusturya cephesinde atlı
süvarilerin ve sipahilerin savaş gücünü azaltmıştı. Bu durum ateşli silahlarla eskiden beri
3/4
İkta/Tımar sistemi nedir? İkta sisteminin faydaları nelerdir? Has, İkta, Haraci nedir?
Perşembe, 29 Mayıs 2014 20:24
donanmış olan Yeniçerilerin önemini arttırdı. Yeniçeriler maaşlarını doğrudan doğruya
hazineden nakit para (ulufe) biçiminde almaktaydılar. Yeniçerileri birlikleri sayısının
büyümesi Osmanlı maliyesinde nakit para ihtiyacını artırdı.
Nakit gereksinimini hızlı bir biçimde karşılamanın başlıca yolu vergilerin iltizam yöntemiyle
toplanmasıydı. Sözü geçen yöntemin 16. yüzyıl sonlarında başat hale gelmesiyle tımarların
gerek askeri, gerekse ekonomik anlamda belirleyici bir önemleri kalmamıştır. Tımarlar bundan
sonra varlıklarını bir kalıntı kurum
olarak 19. yüzyılın başlarına değin sürdürecektir.
Tımar sistemi Tanzimat Fermanı
yla 1839 yılında kaldırılmıştır
.
4/4

Download Report