TORTİKOLLİS Prof. Dr. Emine Suskan Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD, Çocuk Acil Bilim Dalı Tortikollis Tortikollis bir tanıdan çok bir semptomu anlatır. Başın sağa ya da sola eğilmesine, çenenin karşı yöne dönmesi eşlik eder. Konjenital musküler tortikollis (CMT) en genel etyolojik faktördür. Ayırıcı tanıda diğer nedenlerde irdelenmelidir (%20). 1 Tortikollis Nedenleri Konjenital Kemik anomalileri – Hemivertebra, unilateral atlanto-oksipital füzyon, Klippel-Feil sendromu Yumuşak doku anomalileri – Tek yanlı SCM yokluğu, pterygium colli Kazanılmış Pozisyonel deformasyon ya da konjenital musküler tortikollis Travma (musküler hasar, kırık) Servikal instabilite (atlanto-oksipital subluksasyon, atlantoaksiyal subluksasyon, subaksiyal subluksasyon) Atlantoaksiyal rotasyon bozukluğu Tortikollis Nedenleri İnflamasyon Servikal lenfadenit Retrofarengeal apseler Diskitis ya da vertebral osteomyelit Romatoid artrit Nörolojik Görme bozukluğu (nistagmus, superior oblik parezisi) Distonik ilaç reaksiyonu (fenotiazinler, haloperidol, metoklopramid) Neoplazi (servikal spinal kord, posterior fossa tümörü) Chiari I malformasyonu ve/veya sirengomyeli Wilson hastalığı Distoni Spazmus nutans (nistagmus, baş hareketi, baş eğilmesi 2 Tortikollis Nedenleri Diğer Akut servikal disk kalsifikasyonu Sandifer sendromu (GÖR, hiatal herni) Bebeklik paroksismal tortikollisi Kemik tümörleri (eosinofilik granulom) Yumuşak doku tümörü Histeri Konjenital Musküler Tortikollis Konjenital musküler tortikollis ilk aylarda tanı alır. Yaklaşık 1/250 canlı doğumda görülür. Kız / Erkek eşittir. Yenidoğanda diğer nedenler klavikula kırığı ve/veya brakial pleksus hastalığı olabilir. 3 Konjenital Musküler Tortikollis Etyoloji halen tam bilinmiyor (kas biyopsisi + MR fibrozisle uyumlu) Güncel açıklamalar intrauterin kas sıkışması ve/veya gerilmesinin olasılıkla lokalize iskemi ve buna bağlı intramusküler kompartman sendromu gelişmesi yönündedir. Daha çok ilk çocukta görülür. Zor doğumlarda fazla görülür. Konjenital musküler tortikollis molded baby sendromunun parçası olabilir: intrauterin mekanik deformasyon, gelişimsel kalça çıkığı, plagiosefali (asimetrik kafa), fasial asimetri, ayak deformiteleri Konjenital Musküler Tortikollis %50 olguda SCM içinde fibrotik kitle ele gelir. İlk aylarda genelde kaybolur. Sıklıkla yerinde fibröz bant kalır. Hangi tarafta SCM kasında kontraktür varsa baş o tarafa eğilir, çene aksi yöne döner. Tutulan tarafta düzleşme Kaş ve zigomada içeri çökme, orbital aşağı yerleşim görülür. SCM kasının sürekli kasılı olması ilerleyici deformasyona yol açar. 4 Konjenital Musküler Tortikollis Bebekte morfolojik kafa ve kaide anomalileri varken, beş yaş ötesinde yüz kemik anomalileri belirginleşir. Kalça displazisi ~%3-9 oranında çıkar. Normal fizik muayenede fark edilmese de birinci ayda ultrason ile, 4-5. ayda kalça grafisi ile ortaya çıkarılabilir. Hastanın erken dönem gelişim parametrelerinde gecikmeler görülebilir. Konjenital Musküler Tortikollis Eşlik eden tipik vertebra anomalileri için bulgu olmasa da / ya da tedaviye yanıt alınamazsa servikal grafi şarttır. Travmatik olmayan doğumda tortikollis varsa gereksiz kas germe programı yerine grafilerle baştan anomalinin tanısını koyabilmek önemlidir. 5 Musküler Tortikollis Tanı Algoritması Tortikollis Travmatik doğum Altta yatan hastalık tedavisi Servikal grafi Norma l Göz muayenesi Anormal Göz danışımı Retrofarengeal apse Reflu İnflamatuar hastalık Öykü Tortikollisi gözle Anormal Ortopedik danışım MRI Normal Nörolojik muayene Anormal Nöroloji danışımı Normal SCM gerginliği / SCM kitle Var Yok Gözle Fizik tedavi 6 aylık gözlem SCM uzatma Ortopedik danışım Kalıntı, gerginlik, eksik rotasyon Tam hareket İzlem Konjenital Musküler Tortikolliste Tedavi Fizyoterapist denetiminde – Germe – Uyarma – Pozisyonel ölçümler yapılır. Özellikle ilk 4 ay içinde başlanırsa %95 çözüm sağlanır. Kas içine botox uygulanabilmektedir. Daha fazla çalışma gereklidir. Geçici disfaji ve ense güçsüzlüğü yan etkileri çıkabilir. 6 Konjenital Musküler Tortikolliste Tedavi Geç tanı almış ya da tedaviye yanıtsız hastada SCM için serbestleştirme operasyonu önerilir. Bazı çalışmalar operasyon için 12-18 ay, bazıları ise okul çağını önermektedir. Her iki gruptaki sonuçlar açısından önemli fark bulunmamıştır. Cerrahi sonrası %90’dan fazla fonksiyon ve normal görüntü kazanımı saptanmış. Erken tanı ve tedavi cerrahi gereğini minimal düzeye indirebilir. Konjenital Musküler Tortikolliste Tedavi Tortikollisin ayırıcı tanısında başka tipik bulgu yoksa tedavide başarısızlık ya da geç yaşta deformite ortaya çıkabilmektedir. Direkt grafiler kemik anomalisini, MR ise beyin, servikal omurgada tümör ve gelişimsel anomaliyi gösterebilir. Kemik malformasyonları için ortopedi, göz sorunları (oküler tortikollis) için göz hastalıkları, bölgeye özgü kas felci sorunları için nöroloji danışımları gerekli olabilir. Üst solunum yolu, boyun, farenkste infeksiyon ve inflamasyon rotasyon bozukluğuna yol açabilir. 7 Konjenital Musküler Tortikolliste Tedavi Tedavi sonucu altta yatan patoloji ve semptomların kronikliğine göre değişim gösterir. Semptomların görüldüğü ilk günlerde analjezikler, yumuşak boyunluk kullanılabilir. Bir haftadan fazla bulgu varsa hastanede analjezi, kas gevşetici, servikal traksiyon olabilir. Sonuç yoksa halotraksiyon yapılabilir. Konjenital Musküler Tortikolliste Tedavi Kötü pozisyon düzelmiş, tüm servikal hareketler başarılı ise en çok 6 hafta immobilizasyon yeterlidir. Yanıt yoksa ya da bozukluk yenilemişse artikülasyonu stabilize etmek için posterior atlanto-aksiyal füzyon gerekebilir. 8 Paroksismal Bebeklik Tortikollisi Olasılıkla vestibüler tortikollisle ilişkilidir. Episodlar bir haftadan az sürer. Deformite tarafı değişkenlik gösterebilir. Kendini sınırlar, 3 yaş dolayında kaybolur. %50 olguda gross ve ince motor beceri gecikmeleri olabilir. Ailede yoğun migren öyküsü vardır. Birlikte diskitis, vertebral osteomyelit, JRA, servikal disk kalsifikasyonu olabilir. 9
© Copyright 2024 Paperzz
