peptik ülser nedir

PEPTİK ÜLSER
Uzm. Hem. Oya SAĞIR
Bahçelievler Aile Hastanesi
Eğitim ve Gelişim Hemşiresi
Hazırlanma Tarihi: Haziran 2014
İçerik Planı
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Peptik Ülser Nedir?
Kimlerde Görülür?
Nasıl Oluşur?
Helicobakter Pylori (Hp) Hakkında Bilinmesi
Gerekenler
Peptik Ülserin Belirtileri Nelerdir?
Ülser Nasıl Teşhis Edilir?
Ülser Nasıl Tedavi Edilir?
Ülserin Komplikasyonları Nelerdir?
Peptik Ülserden Korunmak İçin Tavsiyeler
PEPTİK ÜLSER NEDİR
• Sindirim sisteminde yemek borusu, mide
ve oniki parmak barsağının iç yüzünü
döşeyen ve mukoza olarak adlandırılan
tabakanın, mide asidi, sindirim enzimleri
(pepsin, safra tuzları ve pankreas
enzimleri) veya ilaçlarla (Aspirin ve
antiromatizmal ilaçlar) hasarlanması
sonucunda ortaya çıkan derin yaralar ülser
veya peptik ülser olarak adlandırılır.
• Peptik ülser dünyanın her yerinde, her ırkta ve cinste sık
görülen yaygın bir hastalıktır.
• Amerika Birleşik Devletlerinde her yıl yaklaşık yarım milyon
yeni duedonal ülser ve 90000 gastrik ülser tanısı
konulmaktadır.
• Popülasyonun yaklaşık %10’u hayatlarının herhangi bir
döneminde bu hastalığa yakalanmaktadır.
• Perfore peptik ülser için ilk cerrahi uygulama girişimi 1887’de
Mikulicz tarafından yapılmıştır. İlk başarılı operasyon ise
1894’de Dean tarafından bildirilmiştir.
•
KİMLERDE GÖRÜLÜR
• Bazen genç yetişkin insanlarda görülse
de sıklıkla orta yaş ve üstü kişilerde
ortaya çıkan, iyileşse bile tekrarlayan
tipte bir rahatsızlıktır.
• Başlama nedeni tam olarak
bilinmemekle birlikte, aylar süren bir
hastalık döneminden sonra iyileşir.
• A.B.D’ de erkeklerin yüzde 2.5′ inde,
kadınların yüzde 1.5′inde peptik ülser
olduğu tespit edilmiş.
• Hem erkekte hem kadında toplam
görülme riski yüzde 10′dur.
NASIL OLUŞUR?
• Midenin iç kısmında mukoza adında bir tabaka bulunur. Bu
tabakadan asit ve pepsin enzimi salgılanır.
• Bu salgı aşırı miktarda olduğunda koruyucu faktörler bunu
engellemeye yetmez. Mide ve oniki parmak barsağında yara
oluşturur. Bu durumda ülser oluşumuna neden olur. Ülserli
kişilerde mide asit salgısı birkaç kat artabilir
NASIL OLUŞUR?
• İkinci bir neden ise HELİCOBAKTER PYLORİ adındaki bakterinin
enfeksiyon meydana getirmesidir.
• Bu enfeksiyon peptik ülserli hastaların yüzde 70-80′inde
bulunmaktadır, antibiyotiklerle tedavi edilmezse hayat boyu
görülebilir.
• Çünkü bu bakteriler yapısında bulunan sindirici enzimler
(parçalayıcı bir yapı) ve fiziksel yetenekleriyle midenin mukoza
bariyerini eritirler.
HELİCOBAKTER
PYLORİ
midenin mukoza
bariyerini eritir
sindirici sıvılar ve
örtü tabakasının
hücrelerini sindirir
PEPTİK ÜLSER
NASIL OLUŞUR?
• Bunların dışında da bazı nedenler tek başlarına ya da yukarıdaki
nedenlerle birlikte ülsere neden olurlar.
• Sigara kullanmak, kan akımını engeller. Böylece iyileşme gecikir. Ayrıca
midenin asidik salgı yapan bezlerini uyararak salgı yapmasına neden
olur.
• Aspirin mide mukoza tabakasına zarar verir.
• Ayrıca alkol kullanımı doğrudan olmasa da alkole bağlı siroz hastalığı
sonucu peptik ülser gelişebilir.
• Yüksek dozda kortikosteroid kullanımı ve stres de ülser oluşumunda rol
oynar.
HELİCOBAKTER PYLORİ (HP)
HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER
• HP ağız yoluyla alınarak mideye yerleşen ve burada gastrit olarak
adlandırdığımız kronik bir enfeksiyon ve inflamasyon (yangı)
oluşturan, burgu şeklinde (spiral şeklinde) bir bakteridir.
• Mide mukozasını örten mukus tabakasının altında yerleşerek mide
asidinden ve diğer etkenlerden korunarak yaşamını sürdürür.
• HP mukus tabakasını zayıflatarak mide mukozasını asit ve diğer
saldırgan faktörlere duyarlı hale getirir.
• Toplumumuzun yaklaşık %80 inin bu bakteri ile enfekte olduğu
gösterilmiştir.
HELİCOBAKTER PYLORİ (HP)
HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER
• HP enfeksiyonu peptik ülser oluşumunda önde gelen faktörlerden
biri olarak kabul edilmekle birlikte bu bakteri ile enfekte olan
insanların hepsinde ülser oluşmaması ve son yıllarda giderek artan
oranlarda HP negatif ülserlerin saptanması ülser oluşumunda HP
yanında başka faktörlerin de etkili olduğunu düşündürmektedir.
• HP ülser oluşumundan çok ülserin nüks etmesinde daha önemli
rol oynuyor gibi görünmektedir.
• HP Dünya Sağlı Örgütünce (WHO);
– 1.derece kanserojen faktörler arasında kabul edilmiştir.
– Bakterinin midede varlığı endoskopik biyopsi, üre-nefes testi ve kan ve
dışkıda antikor ve antijen aranması gibi testlerle gösterilebilir.
– Midede HP varlığı saptanan peptik ülserli hastalarda bazı özel ilaç rejimleri
kullanılarak HP tedavisi yapılarak bakteri mideden temizlenir.
– Bu tedavinin etkinliği %80 civarındadır.
HELİCOBAKTER PYLORİ (HP)
HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER
Helicobacter Pylori’nin Midede Yol
Açtığı Düşünülen Hastalıklar
PEPTİK ÜLSERİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
• Bir çok peptik ülserli hastada
midede yanma ve ağrı
oluşmaktadır. Az sayıdaki bir
hastada ise kanama görülebilir.
• Bu ağrı gündüz veya gece
vakitlerinde yemekten sonra 2
saat içinde daha da şiddetlenir.
Yiyecek ya da asidin etkisini
azaltıcı olan maddeler ağrıyı
azaltır.
PEPTİK ÜLSERİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Şu belirtiler de ülserin habercisi olabilir:
 Bulantı ve bununla birlikte kusma görülür,
 Ülserlilerde kilo kaybı dikkat çekicidir,
 Şişkinlik ve geğirme gibi durumlar ortaya çıkar,
 Hastaların üçte birinde kanama görülebilir. Hayati tehlikeye
yol açabilecek kadar şiddetli olabilir,
 Daha az sayıdaki hastada ise perforasyon görülebilir (A.B.D
de bu hastalıktan ölen üç bin kişideki ölüm nedeni budur).
ÜLSER NASIL TEŞHİS EDİLİR?
• Endoskopidir (Gastroskopi).
• Nadiren bazı vakalarda baryumlu
mide duodenum grafisi tanıda
yardımcı olabilir.
• Mide ülseri şüphesi olan hastalara
kanser olasılığını uzaklaştırmak için
mutlaka endoskopik inceleme
yapılmalı ve incelenmek üzere
doku örneği (biyopsi) alınmalıdır.
ÜLSER NASIL TEDAVİ EDİLİR
• İlk basamak mide asidinin azaltılmasıdır. Asit salgılanması
baskılandığında ancak asit ortamda aktif hale gelebilen bir
enzim olan pepsin de inaktive edilmiş olur.
• İkinci basamak HP saptanan hastalarda bu bakterinin tedavi
edilmesidir. Bu tedavi genellikle en az iki çeşit antibiyotik
içeren 1 veya 2 haftalık tedavi rejimleri kullanılarak yapılır.
• HP tedavisi özellikle ülser nüksünün önlenmesi bakımından
önemlidir.
• Tek başına bakterinin tedavi edilmesi ülser tedavisi için
yetersizdir, ülserin iyileşmesi için mide asidinin yeterli bir süre
baskılanması gerekir (genellikle 6-8 hafta).
ÜLSER NASIL TEDAVİ EDİLİR
• Mide ülserlerinde genellikle daha uzun süreli bir tedaviye ihtiyaç
duyulur. Mide ülserleri tedavi sonrasında mutlaka endoskopik
olarak kontrol edilmeli ve tamamen iyileştikleri görülmeden
hasta takipsiz bırakılmamalıdır.
• Ülser saptanan hastalarda aspirin ve /veya antiromatizmal ilaç
kullanımına ara verilmesi gerekir. Bu ilaçlar çok gerekli
olduklarında ancak doktor kontrolünde kullanılabilir.
• Cerrahi tedavi günümüzde ancak tıbbi ve endoskopik tedaviye
cevap vermeyen kanama, tıkanma ve delinme gibi
komplikasyonlar ortaya çıktığında uygulanmaktadır.
ÜLSERİN KOMPLİKASYONLARI NELERDİR?
Kanama:
Ülserin ciddi komplikasyonlarından biridir.
Bulantı , kahve telvesi veya kırmızı renkte kanlı kusma,
halsizlik, çarpıntı, soğuk terleme, baş dönmesi, göz
kararması ve katran renginde yumuşak kıvamda dışkılama
ülser kanamasının bulgularıdır.
Kanam şiddetli olduğunda dışkı koyu kırmızı renkte
gelebilir.
Kanama olduğunda genellikle ağrı hissedilmez.
Kanama geçiren hastaların mutlaka hastaneye yatırılarak
takip ve tedavi edilmesi, endoskopi yapılarak varsa aktif
kanamanın durdurulması gerekir.
Nadiren cerrahi tedaviye ihtiyaç duyulabilir.
ÜLSERİN KOMPLİKASYONLARI NELERDİR?
Tıkanma:
– Mide çıkışında ileri derecede daralma
ortaya çıkabilir.
– Başlıca şikayetler 10-12 saat önce
yenilen gıdaların kusulması ve
midede kalan gıdaların
oluşturabileceği ağız kokusudur.
– Hastalar akşam yemeğinde yedikleri
gıdaları ertesi gün kustuklarında
çıkardıklarını ifade ederler.
– Bazen tıbbi tedaviye yanıt alınabilirse
de genellikle endoskopik balon
dilatasyonu, stent koyulması veya
cerrahi tedaviye ihtiyaç duyulur.
ÜLSERİN KOMPLİKASYONLARI NELERDİR?
Delinme :
 Güçlü ilaçların kullanıma girmesi
nedeniyle günümüzde nadir görülen bir
komplikasyondur.
 Karın üst kısmında ani başlayan, bıçak
saplanır tarzda şiddetli karın ağrısının
saatler içinde tüm karına yayılması en
önemli bulgusudur.
 Tedavi edilmediğinde yaygın karın zarı
iltihabı (peritonit) nedeniyle ölüme
sebep olur.
 Teşhis koyulduktan sonra tedavisi
cerrahidir.
PEPTİK ÜLSERDEN KORUNMAK İÇİN
TAVSİYELER
• Alkol ve sigara kullanmayın,
• Süt gibi mide asidini arttıran, kahve,kola gibi mideye zarar veren
kafeinli içeceklerden uzak durun,
• Stres ülsere yol açan bir durumdur. Stresten uzak sakin bir yaşam
sürmeye çalışın,
• Bal yemenizin ülserin iyileşmesine çok faydası vardır. Büyük oranda
iyileşme sağlar. Ağrı ve yanma şikayetlerini yok eder,
• Aspirin asidik yapıda olduğundan ülserli kişilerde rahatsızlığa yol
açabilir,
• Midenizin çok boş kalmasına müsade etmeyin. Az ama sık yiyin,
• Aniden mideniz ağrıdığında bir bardak ılık su içip rahat bir şekilde
oturun,
• Sindirimi zor olan özellikle çiğ besinlerden uzak durmak gerekir.
Özellikle soğan ve sarımsak mideye zarar verir ve bu yüzden ülser
hastalarına tavsiye edilmez.
KAYNAKLAR
• Yusuf U, Hasan Ö. "Helicobacter pylori enfeksiyonu." Çocuk Sağlığı ve
Hastalıkları Dergisi 2007; 50: 136-145.
• Peptik Ülser: Nedenleri, belirtileri, tanısı ve tedavisi,
http://www.sağlık.net/ulser.html Erişim Tarihi: 19.03.2014.
• Peptik ülser tanı ve tedavisi, http://www.medikalakademi.com.tr/peptikulser-tani-ve-tedavisi/#! Erişim Tarihi: 19.03.2014.
• Peptik ülser, http://www.doktorsitesi.com/makale/peptik-ulser Erişim
Tarihi: 19.03.2014.
• Mehtap B. "Acil servise epigastrik ağrı yakınmasıyla başvuran hastalarda
Helicobacter pylori sıklığı ve tanıda kalitatif serum IgG testinin yeri."
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2004; 30 (1): 7-10.
• Helikobakter Pylori HP Hakkında Bilinmesi gerekenler,
http://www.drahmetdobrucali.com/hhelikobakter-pylori-hp-hakkindabilinmesi-gerekenler/ Erişim Tarihi: 14.05.2014.

Download Report