HAYVAN GENETİK KAYNAKLARI ARAŞTIRMALARI ÇALIŞMA GRUBU KOORDİNATÖRLÜĞÜ SUNUMU A. Oya AKIN Koordinatör 17 Mart 2014, TAGEM SUNU İÇERİĞİ Hayvan Genetik Kaynakları Araştırmaları Çalışma Grubu, Dünya’da ve Türkiye’de Durum Mevzuat, Araştırma Altyapısı, HGK Yönetimi Çalışmaları 2 HAYVAN GENETİK KAYNAKLARI ARAŞTIRMALARI ÇALIŞMA GRUBU HGK ARAŞTIRMALARI ÇALIŞMA GRUBU A. Oya AKIN Koordinatör Nermin AKSÜMER Zir. Yük. Müh. Dr. Mesut YILDIRIR Zir. Yük. Müh. Fatoş ÇALAPKULU Zir. Müh. ÇALIŞMA KONULARI • Biyoçeşitlilik ve hayvan genetik kaynaklarının korunması, • Tanımlama, envanter, ilgili risk ve eğilimlerin izlenmesi, • Tescil çalışmaları, • Sürdürülebilir kullanım, • Kurumsallaşma politika ve alt yapı geliştirme GÖREVLER • Hayvan genetik kaynaklarının yönetimine hazırlanması, hazırlatılması, takibi, yönelik projelerin • HGK ulusal komiteleri, alt komiteleri, tavsiye komisyonları ve çalışma gruplarının koordinasyonu, • HGK’nın tescili ve kullanımının ilgili mevzuat doğrultusunda yürütülmesi, • Bakanlığı temsilen Türkiye Odak Noktası görevinin yürütülmesi, • Ulusal ve uluslararası güncellenmesi, veri tabanlarının oluşturulması ve • Yapılan çalışmaların ulusal ve uluslararası alanda yayınlanması, • Sektörle ilgili her türlü bilimsel ve teknolojik gelişmelerin izlenmesi, • Sektör paydaşları ile işbirliği yapılması. 5 DÜNYA’DA DURUM DÜNYA HGK RİSK DURUMU-1 Dünya verileri: 34 türe ait ırklar ve risk durumları Yerli Irk Bölgesel Irk Uluslararası Irk Toplam Kritik 557 35 14 606 Kritik Sabit 88 - - 88 Tehlike Altında 693 81 40 814 Tehlike Altında Sabit 377 - - 377 Yok Olmuş 620 7 - 627 Risk Altında Değil 2229 296 441 2966 Risk Durumu Bilinmiyor 2604 81 65 2750 Toplam 7168 500 560 8228 EFABIS verileri 7 DÜNYA HGK RİSK DURUMU-2 7% 1% 10% 33% Kritik 5% Kritik Sabit Tehlike Altında 8% Tehlike Altında Sabit Yok Olmuş %8 yok olmuş %23 risk altında %33 risk durumu bilinmiyor Risk Altında Değil Risk Durumu Bilinmiyor 36% EFABIS verileri 8 AVRUPA HGK RİSK DURUMU-1 Avrupa’nın yerli ve sınır aşan ırkları ve risk durumları Yerli Irk Bölgesel Irk Uluslararası Irk Toplam Kritik 680 43 50 773 Kritik Sabit 454 52 20 526 Tehlike Altında 61 - - 61 Tehlike Altında Sabit 532 141 58 722 Yok Olmuş 333 - - 333 Risk Altında Değil 861 456 1603 2920 Risk Durumu Bilinmiyor 497 8 - 505 Toplam 3409 700 1731 5840 EFABIS verileri 9 AVRUPA HGK RİSK DURUMU-2 15% 20% Kritik Kritik Sabit Tehlike Altında 13% 25% Tehlike Altında Sabit Yok Olmuş %10 yok olmuş %50 risk altında %15 risk durumu bilinmiyor Risk Altında Değil 2% 10% Risk Durumu Bilinmiyor 15% EFABIS verileri 10 TÜRKİYE’DE DURUM TÜRKİYE HGK ÇEŞİTLİLİĞİ Geçtiğimiz 50 yılda, çiftlik hayvan genetik kaynaklarımızda ciddi kayıplar yaşanmış, pek çok ırkımız tanımlanamadan yok olmuştur, verim artışı yönünde seçimler kültür ırkları ile yoğun melezlemeler tüketici tercihlerindeki değişim direnç ve adaptasyon yeteneğinin zayıflaması EFABIS verileri 12 TÜRKİYE HGK RİSK DURUMU-1 Sığır, manda, at, eşek, koyun, keçi, tavuk, kaz, ördek, hindi, köpek olmak üzere 11 türe ait ırklar ve risk durumları Yerli Irk Bölgesel Irk Uluslararası Toplam Kritik 4 - - 4 Kritik Sabit 1 - - 1 Tehlike Altında 4 - - 4 Tehlike Altında Sabit - - - - Yok Olmuş 20 - - 20 Risk Altında Değil 29 1 - 30 Risk Durumu Bilinmiyor 48 3 21 72 Toplam 106 4 21 131 EFABIS verileri 13 TÜRKİYE HGK RİSK DURUMU-2 3% 1% 3% 0% 15% Kritik Kritik Sabit Tehlike Altında %15 yok olmuş %7 risk altında %55 risk durumu bilinmiyor Tehlike Altında Sabit Yok Olmuş 55% Risk Altında Değil 23% EFABIS verileri Risk Durumu Bilinmiyor 14 MEVZUAT 15 MEVZUAT-1 Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu EHGK’nın Korunması ve Sürdürülebilir Kullanımı Hakkında Yönetmelik Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarının Tesciline İlişkin Yönetmelik Tescil Tebliğleri Hayvancılığın Desteklenmesi Hakkında Kararname Hayvancılık Desteklemeleri Hakkında Uygulama Esasları Tebliği YEHK Kullanımı ve Yurtdışına Çıkış Yönetmeliği 16 Komite, Alt Komite ve Komisyonlar EHGK Ulusal Komitesi Tavsiye Komisyonları Enstitü (Ex situ in vivo) Koruma Dondurarak (Ex situ in vitro) Koruma Yerinde (In situ) Koruma Sürdürülebilir Kullanım ABS (Erişim Fayda Paylaşımı) Rejimi Envanter Evcil Hayvan Tescil Komitesi, alt komite ve çalışma grupları 17 ARAŞTIRMA ALT YAPISI 18 İNSAN KAYNAKLARI Kurum Proje Lideri Yeni Teklif Devam Sonuç Toplam Proje Lalahan HMAE 5 - 9 - 9 Koyunculuk Aİ 8 - 12 1 13 Doğu Anadolu TAE 4 - 8 - 8 Doğu Akdeniz TAE 2 1 5 - 6 Bahri Dağdaş UTAE 3 - 3 - 3 GAP UTAEM 2 1 1 - 2 Bursa İl Müdürlüğü 1 - 1 - 1 Kafkas Arısı Gen Merkezi 1 - 1 - 1 Ege TAE 1 - 1 - 1 Tarla Bitkileri MAE 1 1 - - 1 TAGEM 1 - 1 - 1 Toplam 29 3 42 1 46 19 ARAŞTIRMA ALTYAPISI Lalahan HMAE Gen Bankası Genetik Laboratuarı Koyunculuk Aİ Bandırma Biyoteknoloji Merkezi DATAE, DAkTAE, BDUTAE, GDATAE Hayvan barınakları ve laboratuarlar Bursa GTH Md. Kafkas GEM 20 HGK YÖNETİMİ ÇALIŞMALARI Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarını Koruma Ve Sürdürülebilir Kullanım Projesi 1995 yılında kaybolma riski yüksek olan sığır ırklarıyla başlatılan proje 1996 ve 1997 yıllarında koyun, keçi, manda, tavuk ve ipekböceğini, 2002 yılında arıyı kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Proje kapsamında 2013 yılı itibarı ile 4 sığır, 1 manda, 4 koyun, 1 keçi, 2 tavuk ve 1 arı ırkı ile 3 ipekböceği hattı olmak üzere toplam 13 ırk ve 3 hat koruma altına alınmıştır. Boz Irk, Koyunculuk Aİ 22 Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarının Yerinde Korunması Hayvancılık Destekleme Kararnamesi çerçevesinde, yok olma tehdidi altında bulunan evcil hayvan ırklarının koruma sürüleri halinde halk elinde yetiştirilmesi destekleme kapsamına alınmıştır. Projede, 663 yetiştirici ile 24 büyükbaş ve küçükbaş hayvan ırkına ait 13.921 baş hayvan ile 9.248 arı kolonisi 24 ilde korunmaktadır. DAK, Olur/Erzurum 2014 yılı birim destekleme BB 500 TL, KB 80TL, Arı 40 TL 23 TÜRKHAYGEN-I PROJESİ Türkiye Yerli Evcil hayvan Genetik Kaynaklarından Bazılarının in vitro Korunması ve Ön Moleküler Tanımlanması-I (2007-2012) İki gen bankasında 18 küçükbaş, 7 büyükbaş ve 5 at ırkına ait genetik materyal saklanmaktadır. DNA Bankası: toplam 3.272 örnek Hücre bankası: toplam 29.240 vial Embriyo: toplam 2.226 adet Sperma: toplam 53.746 adet payet Lalahan HMAE ve TÜBİTAK-MAM Moleküler karakterizasyon çalışmaları yapılmıştır. 24 BÜTÇE YILLARA GÖRE HGK PROJELERİ BÜTÇE DAĞILIMI, TL (2005-2013) Ex situ Koruma Yılllar In situ Koruma In vivo Toplam In vitro 2005 326.450 300.000 - 626.450 2006 391.855 325.000 - 716.855 2007 423.660 350.000 1.830.000 2.603.660 2008 463.514 375.000 1.830.000 2.668.514 2009 487.194 400.000 1.830.000 2.717.194 2010 556.870 425.000 1.830.000 2.811.870 2011 1.830.840 450.000 1.000.000 3.280.840 2012 2.350.725 475.000 830.000 3.655.725 2013 3.338.585 500.000 - 3.838.585 10.169.693 3.600.000 9.150.000 22.919.693 Toplam 25 EVCİL HAYVAN TESCİL ÇALIŞMALARI 5 sığır, 1 manda, 25 koyun, 5 keçi, 5 tavuk, 1 tavşan, 3 ipekböceği, 1 arı, 3 köpek, 2 kedi, 5 güvercin 2004-2013 yılları arasında Toplam 56 hayvan ırk, tip, hat ve hibriti tescil edilmiştir. 26 Ar-Ge PROJE DESTEKLERİ Projenin Adı Lideri İvesi Koyunlarında Süt Verim Özellikleri ve Belirteç Genler Arası İlişkinin Belirlenmesi Doç. Dr. Seyrani GONCAGÜL Bazı Yerli Koyun Irklarında Mikrosatellit DNA Polimorfizm Tekniğinin Kullanılması ile Ebeveyn Tayini Yrd. Doç. Dr. Emel ÖZKAN Elazığ Yöresinde Yetiştirilen Akkaraman Koyunlarının Morfolojik ve Genetik Yapısı Yrd. Doç. Dr. Özge ÖZMEN Anadolu Mandası’na Özgü Ebeveyn Kiti Oluşturulması Elif AKYAYLA 27 ULUSLARARASI ÇALIŞMALAR-1 • Gıda ve Tarım Genetik Kaynakları Komisyonu’nun (CGRFA) takibi • CGRFA Hayvan Genetik Kaynaklar Hükümetlerarası Teknik Çalışma Grubu Üyeliği (Avrupa’yı temsil eden 5 ülkeden biri 2004-2012) • Hayvan Genetik Kaynakları Avrupa Bölgesel Odak Noktası (ERFP) Çalışmalarına katılım Ex situ koruma çalışma grubu üyeliği Dokümantasyon ve enformasyon çalışma grubu üyeliği Risk durumları ve belirteçleri görev timi üyeliği • Hayvan Genetik Kaynakları Avrupa Bölgesel Odak Noktası (ERFP) Yönetim Kurulu Üyeliği, Güney Avrupa Temsilciliği 2009-2013 • WIPO Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO), Fikri Mülkiyet ve Genetik Kaynaklar, Geleneksel Bilgi ve Kültürel Anlatımlar Hükümetlerarası Komitesi’nin takibi 28 ULUSLARARASI ÇALIŞMALAR-2 FTPP FAO-Türkiye Ortaklık Programı Orta Asya Ülkelerinde HGK Yönetiminin Teşvik Edilmesi Projesi (Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkiye) HGK-Ülke Raporları Türkiye Çiftlik Hayvan Genetik Kaynakları I. Durum Raporu, 2004 Hayvan Genetik Kaynakları Küresel Eylem Planı Uygulaması İlerleme Raporu, 2011 Türkiye Çiftlik Hayvan Genetik Kaynakları II. Durum Raporu, 2014 29 HGK-USEP FAO Hayvan Genetik Kaynakları Küresel Eylem Planı çerçevesinde, TAGEM koordinatörlüğünde hayvancılık sektörünün tüm paydaşlarının katılımıyla, Envanter, tanımlama, izleme, sürdürülebilir kullanım ve ıslah, koruma, politika, altyapı ve kurumsallaşma başlıkları altında, Türkiye Hayvan Genetik Kaynaklarının Korunması ve Sürdürülebilir Kullanımı Ulusal Strateji ve Eylem Planı hazırlanmaktadır. Boz Sığır Irkı 30 HAYVAN GENETİK KAYNAKLARI BİLGİ SİSTEMİ Ulusal Ağ Türkiye EHGK Bilgi Sistemi, kurulum aşamasında Bölgesel Ağ EFABIS: Avrupa Çiftlik Hayvan Biyoçeşitliliği Bilgi Sistemi, veri girişi yapılıyor ve verilere ulaşılabiliyor Küresel Ağ DAD-IS: Evcil Hayvan Çeşitliliği Bilgi Sistemi, verilere ulaşılabiliyor 31 TANITIM ÇALIŞMALARI PTT işbirliğiyle hazırlanan pul serisi GTHB Yayın Dairesi, TRT ve İz TV işbirliğiyle yerli ırkların tanıtım çalışmaları Irk tanıtım kataloğu Türkçe ve İngilizce 32 AFA: BİYOÇEŞİTLİLİK VE GENETİK KAYNAKLAR (Öncelik: Yüksek) HEDEFLERİN KARŞILANMASI Program Adı Program Hedefi Gelinen Nokta Yapılması Gerekenler Hayvan Genetik Kaynakları, P-02 (Öncelik: Yüksek) Evcil hayvan genetik kaynaklarının envanteri, tanımlayıcı ırk özelliklerinin belirlenmesi, koruma altına alınması, sürdürülebilir kullanımı, politika ve alt yapı oluşturulması Yürütülen çok sayıdaki araştırma projesi ile dünyada uygulanan tüm koruma yöntemleri hayata geçirilmiştir. Irkların sayı ve dağılımlarını belirleme yönelik envanter çalışması yapılması, Tanımlama çalışmaları sürdürülmektedir. Kamuoyu bilinirliği ve tanıtım çalışmaları sürdürülmektedir. Sürdürülebilir kullanım tedbirlerinin alınması, Irka özgü özel ürünlerin pazarla buluşturulması, Koruma çalışmalarının kapsamının genişletilmesi Strateji ve eylem planı hazırlanmasına yönelik çalışmalar devam etmektedir. 33 TEŞEKKÜRLER [email protected] www.gsb.gov.tr
© Copyright 2024 Paperzz
