Çeviride Terminoloji Yönetiminin Vazgeçilmezliği (Kaçınılmazlığı?)

Çeviride Terminoloji
Yönetiminin Vazgeçilmezliği
(Kaçınılmazlığı?)
Öğr. Gör. Barış Emre ALKIM
Temel tanımlar:

Terminoloji: Özel bir dile ait tanımlar
kümesi (ISO-TC37)

Terim: Bir bilim, sanat, meslek dalıyla veya
bir konu ile ilgili özel ve belirli bir kavramı
karşılayan kelime (TDK-GTS)
Terminoloji yönetimi

Terminoloji çalışmasının, terminolojik
verilerin (yani terimlerin ve kavramların)
kaydedilmesi, işlenmesi, saklanması ve
sunulmasıyla ilgilenen kısmıdır.
Temel kavramlar
Sözcük yönelimli sistemler SÖZCÜK –
ANLAM çifti üzerinde çalışır. Tüm anlamlar
tek bir sözcük başlığı altında toplanmıştır.
 Kullandığımız sözlükler bu sınıfta yer
alırlar

Temel kavramlar


Terminoloji, kavram yönelimli (concept-oriented)
olduğu için KAVRAM – TERİM çiftleri üzerinde
çalışır. Aynı anlamı taşıyan terimler tek bir
kavramın altında toplanmıştır.
Eşadlı sözcükler (homonym) ve eşanlamlı
sözcükler (synonym) terminoloji yönetim
sistemlerinin başa çıkması gereken sorunlar
oluşturur.
Temel kavramlar
Eşadlı sözcükler, birden çok anlama
gelebilen sözcüklerdir. (Frame: Kare,
pencere, kadraj, çerçeve, vb.)
 Eşanlamlı sözcükler ise başka sözcüklerle
aynı anlamı taşıyan sözcüklerdir (Kill,
abort, cancel, abandon, back out, halt,
escape)

Terminolojinin faydaları
IBM’in LISA’nın (Localisation Industry Standards
Association) bir çalışmasından aktardığına göre,
etkin bir terminoloji çalışması yürüten şirketlerin
 %88’i ürün kalitesinde artış
 %74’ü üretkenlikte artış
 %62’si maliyetlerde düşüş
 %56’sı şirketlerinin rekabetçiliğinde artış
olduğunu bildirmişlerdir.
Terminoloji ve bağlam
Terminoloji kullanımı çoğu zaman için,
teknik ve teknik olmayan metinler
arasındaki çizgiyi belirler (Hukuk, tıp vb.)
 Bağlamı bilmek, hangi terimin hangi
kavrama denk düştüğünü anlamamıza
yardımcı olur.

Terminoloji ve teknoloji
Terminoloji yönetim sistemleri
(Terminology Management System ya da
TMS)
 Belli başlı tüm Bilgisayar Destekli Çeviri
Araçlarının (CAT) terminoloji yönetim
sistemleri mevcut: SDL Trados –
MultiTerm, Across - CrossTerm


Teknik çeviri dışındaki alanlarda da
bilgisayar destekli çeviri araçlarından ve
terminoloji yönetim sistemlerinden
faydalanmak mümkün mü?
Yazınsal çeviri







Geleneksellik?
BDT’nin yazınsal çeviride genelde tercih
edilmemesi
Kendini yineleyen yapıların yol açtığı
monotonluk
Standartlaşma / özgünlük
Bağlam sorunları
Çevirmenin sözcük dağarcığının daralması
endişesi
Kaynak metinlerin analog formatta olması
Hangi yazınsal eserler terminoloji
yönetiminden faydalanabilir?



Belirli bir alanın jargonunu anlatının bir parçası
olarak kullanan eserler (polisiye, bilimkurgu,
hukuk, sanat romanları vb.)
Kendi tutarlı terminolojisini geliştiren, bunu gerek
metin içi gerekse metinler arası düzeyde
kullanan yazınsal eserler (fantastik kurgu)
Tüketiciye birden çok ortamı kullanarak ulaşmayı
hedefleyen eserler (internet, roman, çizgi roman,
sinema, vb.)

Download Report