RADYOTERAPĠDE KULLANILAN EBT3 GAFKROMĠK FĠLMLERĠN DOZĠMETRĠK KARAKTERĠZASYONU* Z. Gizem PORTAKAL, Zehra YEĞĠNGĠL, Mehmet YÜKSEL Çukurova Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Fizik Bölümü, Adana e-mail: [email protected], [email protected] AMAÇ Bu çalışmanın amacı, ileri tedavi tekniklerinin uygulanmasında tedavi doğruluğunun kontrol edilmesi amacıyla klinik rutininde kullanılan EBT3 gafkromik filmlerin karakterizasyonunun yapılarak doza bağımlı ve dozdan bağımsız belirsizliklerin değerlendirilmesidir. Bu amaç doğrultusunda, Elekta SynergyTM ve Elekta AgilityTM doğrusal hızlandırıcıları kullanılarak 6 MV enerjide ölçümler yapılmış, filmler MATLAB yazılımı ile incelenerek, OmniPro IMRT analiz programı ile değerlendirilmiştir. Bazı sonuçlar ImageJ programı ile elde edilen verilerle karşılaştırılmıştır. 2) Tarayıcı Isınma Zamanı Etkisi Gafkromik EBT3 Filmler ġekil.4. a) ROI belirlemeden, b) ROI belirlenmiş iken ışık kaynağının hareketi. 3) Film Pozisyonunun Etkisi (DüĢey-Yatay) ġekil.1. Gafkromik EBT, EBT2 ve EBT3 filmlerinin yapıları. a) b) c) d) 2011 yıllının sonuna doğru EBT3 filmleri EBT ve EBT2 filmleriyle yer değiştirmiş, farklı olarak Şekil 1’de de görüldüğü gibi simetrik olarak sandviçlenmiş polyester tabakalardan oluşmaktadır. Bu da filmin ön-arka pozisyonlanmadan kaynaklanan ölçüm ve analiz farklılıklarını ortadan kaldırmış ve tarama süresince meydana gelen Newton halkalarının azalmasını sağlamıştır. YÖNTEM ve BULGULAR Filmlerin IĢınlanması ve Dijitalizasyonu Karekterizasyon çalışması için, Elekta Synergy hızlandırıcısında 6MV, SSD=100 cm, 10 cm derinlik ve 30x30 cm2 alan boyutunda 14 adet EBT3 filmler sırasıyla; 0, 0.25, 0.5, 0.75, 1, 1.25, 1.5, 1.75, 2, 2.5, 3, 4, 5 ve 6 Gy dozlarla ışınlanmıştır. Işınlanmış olan filmler 48 bit derinlik, 72 dpi çözünürlük ve “transmission mode” kullanılarak Epson Expression 1000XL flatbed tarayıcı ile taranmış, TIFF olarak kaydedildikten sonra ImageJ programı ve MATLAB ile analiz edilerek incelenmiştir. 1) ROI (Region of Interest) Etkisi ġekil.5. a) Düşey ve yatay film tarama pozisyonları, b) Kırmızı Kanal, c) Yeşil Kanal, d) Mavi Kanal için düşey ve yatay pozisyonlardaki piksel değerleri. 4) IĢınlama Sonrası Kararma Etkisi ġekil.2. a) ROI belirlemeden, b) ROI belirlenmiş iken ışık kaynağının hareketi. Tarama esnasında Region of Interest kullanımı ile ışık kaynağının hareketi dikkate alınarak tarayıcı etkisi incelenmiştir. Grafiklerde de görüldüğü üzere ele alınan her bir doz değeri için tüm kanallarda dikkate alınacak önemli bir farklılık gözlenmemiştir. ġekil.6. 2 Gy ile ışınlanmış filmin ışınlama sonrası kararma grafiği. 5) Doza Bağımlılık Etkisi a) b) ġekil.7. Çeşitli doz değerleri için normalize edilmiş horizontal profiller a)Kırmızı kanal, b)Yeşil kanal, c)Mavi kanal SONUÇLAR ġekil.3. a) Işınlanmamış filmin, b) 6 Gy ile ışınlanmış filmin ROI kullanımına bağlı olarak elde edilen piksel değerlerine karşı grafikleri. EBT3 Gafkromik filmleri analiz etmeden önce 12-15 saat bekletme, tarayıcıda en az 4 kere ön tarama yapma ve ışınlama doğrultusunda tarama ile en doğru sonuçlar elde edilmiştir. Karakterizasyon çalışması sonrası filmlerin analizine yönelik düzeltmeler yapılarak, OMNI Pro yardımıyla çeşitli IMRT hasta planları TPS ile karşılaştırılmış, gama analiz değeri ortalama %98,6 elde edilmiştir. * Bu calışma “Medizinische Fakultät Mannheim der Universität Heidelberg”de, Çukurova Üniversitesi adına ERASMUS bursuyla destek lenmiş olan Z. Gizem PORTAKAL tarafından gerçekleştirilmiştir.