Filiz GÖKTÜRKER Ayşegül GÖKMENER İstanbul 2012 • • • • • • • İstanbul dersi, İstanbul’u öğrenme arzusu duyan İstanbul’u tanıyan, seven ve koruyan İstanbul kültürünü yaşayan ve yaşatan İstanbul’u keşfetmek isteyen İstanbul’daki sanatsal etkinliklere katılan Farklılıklara hoşgörü ile yaklaşan İstanbul’a ilişkin duyguları güçlü bireyler yetiştirmek amacıyla İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen bir projedir. “Çocuk ,yaşadığı kenti tanır ise sever; sever ise korur” İlköğretim birinci kademedeki 3, 4 ve 5. sınıflarda serbest etkinlikler ders saati kapsamında gerçekleştirilen "İstanbul Dersi” 2010-2011 Eğitim Öğretim yılında uygulanmaya başlanmıştır. İstanbul Dersi uygulaması başladıktan sonra, öncelikle öğretmenler kendi oluşturdukları ve örnek etkinlikler ile bu çalışmayı gerçekleştirdiler. Bu süreçte İstanbul Dersi Öğretim Programı hazırlık çalışmaları başladı. Üniversite, Sivil Toplum ve alan uzmanlarından oluşan bir komisyon oluşturuldu ve çalışmalara başlandı. • Program çalışmaları başlamadan önce Hedef Kitlemiz olan İlköğretim 3. 4. ve 5. sınıf öğretmen ve öğrencilerinden oluşturulan bir örneklem üzerinde ihtiyaç analizi çalışması yapıldı. İstanbul Dersi Öğretim Programının Genel Amaçları: • Kent Kültürü bilinci kazanmak • Kentsel aidiyet duygusunu geliştirmek • İstanbul’un tarihi ve kültürel mirasının farkına varmak ve tarihi eserleri koruma bilinci edinmek • İstanbul’un coğrafyasını tanımak ve korumak • İstanbul’a özgü yaşam kültürünü benimsemek • İstanbul’un sanat, edebiyat, bilim alanındaki ünlü simalarını tanımak ve İstanbul’a katkılarını fark etmek • İstanbul’un kültür, sanat, bilim, spor vb. alanlardaki imkânlarından haberdar olmak ve bunlardan yararlanmak • İstanbul’u konu eden sanat ve edebiyat eserlerini tanımak ve onlardan yararlanmak • İstanbul’un karşı karşıya kaldığı sorunların farkında olmak ve çözüm geliştirme sorumluluğu kazanmak • İstanbul’daki çok kültürlü yaşam biçimini içselleştirmek • İstanbul’un tanıtımına istekli olmak • İstanbul’daki kültür ve sanat hayatını izlemek ve katkı sağlamak İSTANBUL DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI (İDÖP) Milli Eğitim Bakanlığı’nca hazırlanan ilköğretim programlarının benimsediği yapılandırmacı öğrenme yaklaşımını temel alan öğrenen merkezli ve etkinlik odaklı bir programdır. Programın yapısı öğrencilere, sınıf seviyeleri ilerledikçe İstanbul’u daha derinlemesine inceleme fırsatı sunacaktır. İstanbul Dersi Öğretim Programı (İDÖP), ilköğretim programları ile paralellik sağlanması için diğer dersler ve ara disiplinlerle ilişkilendirilmiştir. Böylelikle öğrencilerin İstanbul dersinde öğrenme sürecinde karşılaştıkları yeni bilgileri var olan ön bilgileri üzerine yapılandırması kolaylaşacaktır. İstanbul Dersi Öğretim Programında, yapılandırmacı yaklaşımın sosyal ve bilişsel yönünü vurgulayan, öğretim yöntemleri kullanılmaktadır: Deney Proje geliştirme Problem çözme Soru-cevap Örnek olay Öykülendirme Tartışma Rol oynama Beyin fırtınası Yaratıcı drama Oyunla öğrenme İşbirlikli öğrenme Aktif öğrenme Gözlem gezisi Kentlilik bilinci zamanla kazanılan bir beceridir. Bu yüzden İDÖP, küçükten büyüğe, parçadan bütüne ve basitten karmaşığa uzanan bir düzen içinde yapılandırılmıştır. İDÖP’te yer verilen kazanımların akademik bilgi verilmesinden çok yaparak yaşayarak , aktif öğrenme yöntemi ile edinilmesi önerilmektedir. İDÖP; temalar, kavramlar, kazanımlar, etkinlikler ve açıklamalar başlıkları altında yapılandırılmıştır. İstanbul ile ilgili beceriler, alışkanlıklar, duyarlılıklar sarmal bir mantıkla sınıflara bölünmüş, sınıflara ayrılan konular birbirini tamamlayan temalara ayrılmıştır. Her sınıfta ve her temada neyin, niçin ve nasıl ele işleneceği, her temada öğrencilerin neler kazanacağı belirlenmiştir. İstanbul Dersi Öğretim Programı 3. Sınıfta Öğrencilerin İstanbul’a ilişkin duygusal bağlılıklarını geliştirmeyi 4.sınıfta Yaşayan İstanbul’u tanımalarını 5.sınıfta İstanbul’u tarihi, doğası ve çok yönlü yaşamıyla koruma bilinci geliştirmelerini hedeflemektedir. İstanbul Dersi dokuz temadan oluşmaktadır.          Her üç sınıfta bu dokuz temaya yer verilmiştir. TEMALAR İstanbul’u Tanıyorum İstanbul’un Dünü, Bugünü, Yarını Adım Adım İstanbul İstanbul Benim Okulum Sayfa Sayfa İstanbul İstanbul’da Alışveriş Kültür ve Sanatın Başkenti İstanbul İstanbul’da Yaşıyorum Yaşayan İstanbul Her temanın içeriği öğrencilerin gelişim düzeylerine uygun, diğer derslerin içeriklerine uyumlu ve önceki öğrenilenleri tamamlayıcı nitelikte düzenlenmiştir. İstanbul Dersi Kitabı Etkinliğe Hazırlık bölümü İstanbul Dersi Etkinlik ve Öz Değerlendirme İstanbul Dersi Etkinliğe Hazırlık, Etkinlik İstanbul Dersi Öz Değerlendirme İstanbul Dersi Gezi Raporu , Gezi Değerlendirme formları ÖĞRETMEN KLAVUZ KİTAPLARI Ders kapsamında Öğrenciler , İstanbul konulu kitaplar okumaya teşvik ediliyor. 1.TEMA İSTANBUL’U TANIYORUM Öğrencilerin İstanbul ile ilgili ön öğrenmeleri ve algılarını hatırlamalarından sonra, İstanbul’un kimliği temel alınmıştır. Üçüncü sınıfta: Öğrencilerin İstanbul algıları ve İstanbul’un sembolleri Dördüncü sınıfta: İstanbul’un tanıtımı Beşinci sınıfta: İstanbul’un ilçeleri ele alınmıştır. 2. TEMA İSTANBUL’UN DÜNÜ BUGÜNÜ YARINI İstanbul’un tarihine yer verilmiştir. Üçüncü sınıfta Öğrencilerde İstanbul’un çok uzun bir geçmişi olduğuna dair bir farkındalık oluşturulması Dördüncü sınıfta İstanbul’un önemli tarihi dönemlerini öğrenmeleri Beşinci sınıfta İstanbul’un tarihi önemini kavramaları amaçlanmıştır. 3.TEMA ADIM ADIM İSTANBUL İstanbul’un en çok bilinen tarihi ve turistik mekânları yer almaktadır. Üçüncü sınıfta Öğrencilerin İstanbul’un tarihi kuleleri ve parkları tanımaları ve sanat yoluyla ifade etmeleri amaçlanmıştır. Dördüncü sınıfta İstanbul’un sarayları ve ibadethaneleri, Beşinci sınıfta İstanbul’un Hisarları-surları, müzeleri ve köprüleri ele alınmıştır. 4. TEMA İSTANBUL BENİM OKULUM Öğrencilerin İstanbul’un bir eğitim ve bilim merkezi olduğunu kavramaları amaçlanmıştır. Üçüncü sınıfta Öğrencilerin kendi okullarını merkeze alarak İstanbul’un uluslar arası bir eğitim merkezi olduğunun farkında varmaları Dördüncü sınıfta İstanbul’un tarihi ve köklü eğitim kurumlarını Beşinci sınıfta İstanbul’un bilim merkezlerini tanımaları amaçlanmıştır. 5. TEMA SAYFA SAYFA İSTANBUL İstanbul’da edebiyat ele alınmıştır. Üçüncü sınıfta İstanbul’un sayışmaları, tekerlemeleri ve bilmeceleri Dördüncü sınıfta İstanbul’un deyim ve atasözleri, efsaneleri Beşinci sınıfta İstanbul’un şiirleri ve şairleri ele alınmıştır. 6. TEMA İSTANBUL’DA ALIŞVERİŞ İstanbul’daki canlı ticaret ve üretim hayatına yer verilmiştir. Üçüncü sınıfta İstanbul’un önemli ticaret ve alış veriş merkezleri Dördüncü sınıfta İstanbul’daki canlı ticaret hayatı Beşinci sınıfta İstanbul’daki sanayi ve üretim alanları ele alınmıştır. 7.TEMA KÜLTÜR VE SANATIN BAŞKENTİ İSTANBUL İstanbul’un kültür, sanat ve turizmde ülkemizdeki ve dünyadaki yeri ele alınmıştır. Üçüncü sınıfta Öğrencilerin sanat eserlerindeki İstanbul’u Dördüncü sınıfta İstanbul’un önemli bir turizm merkezi olduğunu Beşinci sınıfta Yaşayan İstanbul’un kültürel zenginliğini fark etmeleri amaçlanmıştır. . 8. TEMA İSTANBUL’DA YAŞIYORUM Öğrencilerin İstanbul’un gündelik yaşamına ilişkin örnekleri görmesi ve kendisinin de bu hayatın bir parçası olduğunu hissetmeleri amaçlanmıştır. Üçüncü sınıfta Öğrencilerin İstanbul’a özgü yeme içme kültürünü ve İstanbul’daki spor hayatı Dördüncü sınıfta İstanbul’da yaşam alanları ve İstanbul’daki dinlenme ve eğlenme kültürünün incelikleri Beşinci sınıfta İstanbul’da farklı ulaşım yollarını öğrenmeleri amaçlanmıştır. 9. TEMA YAŞAYAN İSTANBUL İstanbul’un doğal yaşamı ve doğal çevresi ele alınmıştır. Üçüncü sınıfta Öğrencilerin İstanbul’da yaşayan bitki ve hayvan türleri ve karşılaştıkları tehlikeler ve İstanbul’un anıt ağaçları Dördüncü sınıfta İstanbul’da hava, su ve toprak kirliliğine duyarlı olmaları Beşinci sınıfta Mimar Sinan , eserleri ve günümüzün değişen İstanbul’u konuları üzerinde durulmuştur. İSTANBUL ŞENLİĞİ ( Mayıs ayı son iki hafta) Öğrenciler, dönem sonunda düzenleyecekleri “İstanbul Şenliği”nde yaptıkları çalışmaları hem arkadaşları, hem de çevrelerindeki diğer insanlarla festival havasında paylaşacak, İstanbul’u onlara da anlatacaklar. Bu derste öğrenciler sınıflarından çıkacak, Galata Köprüsü’nde balık tutacak, Kanlıca’ya özgü şekerli yoğurdu tadacak, İstanbul’un sokaklarının seslerini duyacak, Mısır Çarşısı’nda farklı baharatları koklayacak, vapur yolculuğu yaparken boğazın güzelliklerine şahit olacaklar. Böylelikle, İstanbul’u sadece kitaplardan öğrenmeyecek, görerek, dokunarak, tadarak, koklayarak ve duyarak yani kenti bizzat yaşayıp duyumsayarak onu tanıyabilecekler. İstanbul Dersi Öğretim Programı’nın benimsediği ölçme değerlendirme yaklaşımı öğrencilerin süreç içinde sergiledikleri performansa göre yapılandırmacı öğrenme ortamlarında kullanılan öz değerlendirme, akran değerlendirme ve gözlem formlarının kullanılmasını içermektedir. Ders değerlendirme sürecinde sınav ve not verme uygulaması kullanılmamaktadır. İstanbul Dersi Kitapları İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğü ve İstanbul Büyükşehir belediyesi Kültür A.Ş ile gerçekleştirilen protokol kapsamında 2012-2013 eğitim öğretim yılında öğretmen klavuzları ve öğrenci etkinlik kitaplarından yaklaşık 600.000 adet kitabın basımı gerçekleştirildi ve dağıtımı yapılmaktadır. Resmi okullara kitaplar basılmış halde yollanacak olup, Özel Okullar İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğü ana sayfasındaki linkten kitapların pdf şekli ile indirtebilirler “İSTANBUL DERSİ” KAPSAMINDA GERÇEKLEKLEŞTİRİLEN DİĞER FAALİYETLER “İstanbul Dersi ile Kentimi Keşfediyorum”Projesi İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğü ile İBB İETT Genel Müdürlüğü ve İl Kültür Müdürlüğü , Halkla İlişkiler Müdürlüğü işbirliği ile öğrencilerin yaşayarak gezip görerek kenti keşfetmelerine olanak tanıyan, İstanbul Dersi’ni destekleyecek bir projedir. • İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğü ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin birlikte yürüttüğü “İstanbul Dersi ile Kentimi Keşfediyorum” projesinde pilot uygulama gerçekleştirildi. Proje kapsamında ilköğretim 3, 4 ve 5. Sınıflarda okuyan öğrencilerimizde kent kültürü ve kentsel aidiyet bilinci oluşturmaya yönelik İstanbul Dersi ile Kentimi Keşfediyorum uygulaması başlatıldı. “Çocuk yaşadığı kenti tanırsa sever, severse korur “ anlayışı ile hareket edilen bu projede öğrencilerimizin derste öğrendikleri İstanbul’un tarihi mekanlarını bizzat görerek öğrenmeleri hedeflendi. İ.E.T.T Genel Müdürlüğünce sağlanan iki otobüs ile değişik okullardan gelen öğrenciler rehberler eşliğinde kentimizin tarihi simgelerini gezdiler. Geziler Milli Eğitim Müdürlüğümüzden iki personelin koordinatörlüğünde, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünce görevlendirilen iki rehber eşliğinde gerçekleşti. Pilot uygulama kapsamında gerçekleşen gezilerde özellikle dezavantajlı bölgelerdeki okullara öncelik verildi. Yapılan planlamaya göre her gün iki okuldan gelen öğrencilerin okul idaresince tedarik edilen araçlarla Topkapı Panorama Müzesi’nin bulunduğu toplanma bölgeye gelmesi, Panorama Müzesinin gezilmesinin ardından İstanbul Dersi otobüsleri ile rehberler eşliğinde tarihi yarımada (surlar, Sultan Ahmet Meydanı, Ayasofya, Sirkeci, Eminönü, Haliç ve Eyüp ilçesindeki tarihi ve kültürel eserler) turu yapılmıştır. İstanbul Dersi Kapsamında Okul Yönetimlerinin Sorumlulukları • Sunumun okuldaki öğretmenler ile paylaşılması ( sınıf öğretmenleri ve 4.sınıfa kadar derse giren branş öğretmenleri) • “İstanbul dersi” haftada 1 ders saati olarak uygulanmasının takibinin yapılması • Okulda “İstanbul Köşesi” oluşturulması • Ders defterine “İstanbul Dersi adı ile işlenmesi Teşekkür Ederiz…