İSTANBUL TİCARET ODASI Yayın N o : 1984 - 28 MISIR İ H R A C A T P A Z A R İstanbul - A R A Ş T I R M A S I 1984 CAN MATBAA CııOaloOlu. Biı,kiyurdu Sokak Güz Han Kat 2 istanbul Tel: 52374 13 Ö N SöZ Bilindi~i gibi Odamız,. ihracatımızıri arttırılma yönelik olarak, ihracatçılarımızın e~itim ve enformasyon gereksinmelerinin karşılanması amacıyla, toplantı ve seminerler düzenlemenin yanında yayınlar yayınlama yoluyla da bu konudaki çabalarını arttırarak sürdürmektedir. sına Bu çalışmalarımıza ek olarak ihracatımız açısın dan potansiyel sanibi'pazarların belirlenerek, ekonomik durumun piyasa yapısının ve mevzuatının incelenmesi, ihracatçılarımıza yararlı bilgilerin derlenmesi amacıy la 1984 yılında İhracat Pazar Araştırmalarına başlan mıştır. İlk ülke olarak seçilen Mısır'a ait 'bu araştır mayı, 8-25 Kasım 1984 tarihleri arasında ziyaret ettikleri Mısır'da gerekli masabaşı ve saha araştırmalarını gerçekleştirerek Odamız'ın dört elemanından oluşan bir ~kiphazırlamıştır. Ticaret Şubesi ve Etüd ve Araştırma Şubesielemanları ile araştırmanın yazımını gerçekleştiren·'ŞEHRUZE VURAL'a teşekkürlerimi zi sunarız. Araştırmayı hazırlayan Dış D~. Genel Katip İsmail Özaslan Hazırlayanlar: TAMER KAYACIKLI T. ENGİN AKYüREI< S. TAYFUN FüGEN OK ÇAGLAR - vii - İ Ç İ N D E K İ L E R Sayfa No. •TABLOLAR LİSTESİ. AMAÇ ve YÖNTEM ÖZET ve SONUÇLAR x 1 2 BİRİNCİ BÖLÜM ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER 1. COĞRAFİ, DEMOGRAFİK ve SİYASAL YAPILAR İLE SİYASAL TARİH 1 . 1 . Coğrafya ve İklim , 1 . 2 . Nüfus ve Demografik Yapı 1.3. Siyasal Yapı ...... 1.^. Siyasal Tarih 7 7 9 11 13 2 . EKONOMİK YAPI.. ........ .., 2.1. GeneX tJlaralc Mı«ır -Ekonömi-si^.,^.^^. 2 . 2 . Planlı Kalkınma ve 1983-1987 Planı........ 2 . 3 . Tarım ve Hayvancılık 2.•4. Sanayi ve Madencilik 2 . 5 . Enerji ..... *. 2 . 6 . Ulaştırma 2.7. İstihdam 2 . 8 . Bütçe -. 2 . 9 . ödemeler Bilançosu 17 17 19 23 28 i)l ^»3 44 3. DIŞ TİCARET 3.1. GenelOlarak Dış Ticaret 3 . 2 . İhracat 3 . 3 . İthalat 3 . 4 . Türkiye-Mısır Ekonomik ve Ticari İlişkiler 50 50 51 52 54 . . . 1 . . . . . . . . . . . . . 48 İKİNCİ BÖLÜM PİYASAYA İLİŞKİN BİLGİLER 4. PİYASANIN YAPISI , 4.1. Piyasa Hakkında Genel Bilgiler 4.2. Dağıtım Kanalları 4.3. Tüketicinin Yapısı ve Tüketici Davranışları 69 69 74 75 - vîii - Sayfa No, 5. MEVZUAT ................. 82 5.1. Dxş Ticaret Rejimi 82 5.2. Kambiyo Mevzuatı 895 . 3 . Gümrük Rejimi ve İthalde A l m a n Vergiler • 92 5.4. İthalatta Gerekli Belgeler 94 5 . 5 . Acenta, Şube ve Temsilcilik . 96 5.6. Yatırımların Teşviki 99 5.7. Serbest Bölgeler 102 6. PİYASAYA GİRİŞ 6.1. Türk İhraç Mallarında Mısır'ın ithalatı.. 6.2. Seçilmiş Mallar İtibariyle Piyasa Durumu. 6.3. Piyasaya Girişte Öneriler 104 104 108 113 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İŞADAMLARI İÇİN YARARLI BİLGİLER 7. ÜLKEYE GİDİŞ............... 7.1. Pasaport ve Vize İşlemleri ... 7.2. Nasıl Gidilir 7.3- Ne Zaman Gidilir.... 7.4. Gümrük Kontrolü... 8. GÜNLÜK YAŞAM 8.1. İklim ve Kıyafet....... 8.2. Ulaşım. 8.3. İş Saatleri ve Tatiller 8.4. Haberleşme... 8 . 5 . Otel ve Lokantalar... 8.6. Diğer Yararlı Bilgiler 9. YARARLI ADRESLER... 9.1. Türkiye Temsilcilikleri. 9 . 2 . Ticaret Fuarları 9.3. Ticaret ve Sanayi Odaları. 9.4. Reklam Ajansları. 9 . 5 . Sigorta Şirketleri 9.6. Bankalar... 9. 7. Yayın Organları — 121 121 121 122 122 123 123 123 126 128 128 137 139 139 139 140 l4l ....... 141 142 145 Sayfa No. E K L E R EK EK 1. 2, Mısır'dan Türkiye'ye İhraç Edilebilecek Mallara Ait Endikatif Liste ^51 Türkiye'den Mısır'a İhraç Edilebilecek Mallara Ait Endikatif Liste. , 155 EK 3- Kamu Dış Ticaret Şirketleri EK 4. Temsilcilik Sözleşmesi Örneği EK 5. Mısır Serbest Bölgeler Mevzuatı EK EK 6. 7. Vize Formu 179 İstanbul'da Görüşülen Kişi ve Kuruluşlar 180 EK 8. Türk İhracatçı Firmaları İçin Anket Formu EK 9. EK 10. 158 182 Mısır'da Görüşülen Kişi ve Kuruluşlar... ^84 Mısır'İl İthalatçı Firmalar İçin Anket Formu • YARARLANILAN KAYNAKLAR, ....................... 189 192 TABLOLAR LÎSTESÎ Sayfa No, 1. Başlıca Ekonomik Göstergeler. 2. 1982-83 ve 1986-87 Döneminde GSMH^nm Dağılımı...» .a . 3. Tarımsal üretim • . — 4. Cinslerine Göre Pamuk üretimi. 5. Yıllara Göre Canlı Hayvan Sayısı.. o ' 6. Su Ürünleri Üretimi 7. Sanayi Ürünler Üretimi 8. 1980-85 Döneminde Planlanan Sanayi Yatırımı Programı..«„ ......— . •« 17 22 24 25 27 27 29 31 9. Madenler ve İnşaat Malzemeleri Üretimi 33 10. Kamu Sektörünce 1980-85 Döneminde Metalürji Sektörüne Yapılması Planlanan Yatırımlar „ 34 11. Mühendislik Sektörü ürünleri üretimi ^5 12. Kamu Sektörünce 1980-85 Döneminde Mühendislik Sektörüne Yapılması Planlanan Yatırımlar .36 13. 1979-80 Yıllarında Başlıca KimyasalÜrünler üretimi 37 14.•1980-85 Döneminde Kamu Sektörünce Kimya Sanayiine Yapılması Planlanan Yatırımlar 38 15. Tekstil Ürünleri Üretimi 39 16. Başlıca Gıda Maddeleri üretimi — 40 17. Petrol Üretimi ve Tüketimi. 42 18. İstihdamın Sektörlere Göre Dağılımı 45 19. Yıllara Göre Mısır'ın Bütçesi. . 46 20. Ödemeler Bilançosu Tablosu • 49 21. Dış Ticaret...... 50 22. Başlıca İhraç Ürünleri.,. .. 51 23. İhracatın Yöneldiği .Ülkeler 52 24. Başlıca İthal Ürünleri... 53 25. ithalat Yapılan Ülkeler 53 26. Türkiye Mısır Ticareti. 55 27. Mısır'dan İthalatımız ....... 57 28. Mısır'a İhracatımız. • 59 tmç ¥e YÖNTEM Bu araştırmanın amacı, ihracatımızın arttırılma sı açısından önemli bir; potansiyele sahip olan Mısır pazarını çeşitli yönleriyle inceleyerek Türk ihracatçı larına tanıtmak, ihracatımızın bu ülkeye yönlendirile rek henüz tam olarak kullanılamayan bu potansiyelin da ha iyi değerlendirilebilmesi açısından önem taşıyan en formasyonu derlemektir.^ İhracatımız açısından önemli bir potansiyele sa hip olan çeşitli ülkeler birçok kriter gözönüne alına rak incelenmiş, bu ön çalışma sonucunda ülkemiz ihraca tı açısından ülkemizde yeterince bilinmeyen potansiyel pazarın Mısır Arap Cumhuriyeti olduğu anlaşılmıştır. Daha sonraki aşamada, ön çalışma sonucunda sap tanan hedef-ülke konusunda çeşitli dillerde bulunabilen tüm kaynaklar taranmış, güncel ve kullanılabilir enfor masyon toplanarak masabaşı araştırmasına başlanmıştır. Masabaşı araştırmasının yanısıra alan araştırma sına da başlanmış, önce Mısırca ihracatı olan Türk fir malarının yetkilileri ile görüşülmüş,önceden hazır olan anket formları karşılıklı görüşme yöntemi ile doldurul muştur. (Görüşülen firmalar ve anket formları ekler kısmında sunulmuştur). Alan araştırmasının ikinci kısmı ise Mısır^da tamamlanmıştır. Kahire, İskenderiye ve Port Sait kentlerinde araştırma ekibince sürdürülen alan araştırması, Mısır*daki kamu ve özel sektöre ait ithalatçı firmalarla, çeşitli ticari kuruluş ve tica ret odalarıyla, Türk firmalarının Mısır*daki temsilci leriyle yapılan anket ve görüşmeleri ve piyasa yapısı, tüketici davranışları, dağıtım kanalları gibi konular daki araştırma ve gözlemleri içermektedir. Masabaşı ve alan çalışmaları sonucunda elde edi len bilgiler son olarak bir etüd haline getirilmiştir. ÖZET ve SONUÇLAR Mısır Arap Cumhuriyeti 50 Milyona yaklaşan nü fusu, yılda % 8 civarında büyüyen milli geliri, içinde bulunduğu büyük yatırımlar dönemi ve giderek artan dış ticaret hacmi ile Orta Doğu ve Kuzey Afrika'nın en önemli pazarlarından biridir. 1948»den beri bir istikrarsızlık kaynağı olan Arap-Israil uyuşmazlığından, 1979 Camp David Barış Antlaşması ile çekilen Mısırım Başkan Mübarek * in yö netimi altında yakın tarihinin en istikrarlı dönemini yaşadığı ifade edilebilir. ülkede çok partili parlamen ter demokrasiye geçilmesinin de toplumsal gelişırıelerin istikrarı bozucu bir yöne dökülmesini önlemekte önemli bir etki yaptığı bir gerçektir. 1974'de Başkan Sedat tarafından başlatılan "El Înfitah-Açık Kapı" politikası ekonomide özel sektörün payının arttırılması, yabancı sermaye girişinin sağlan ması ve iktisadi büyümenin hızlandırılmasını amaçlamış tır . 1982*de iktidara gelen Başkan Mübarek'in ise kamu kesiminin sarsılmasını sağlayacak ölçüde serbestleştir meden yana olmadığı, yabancı sermaye ile özel sektörün ekonomi için önemli görülen imalat sanayii dallarında yatırım yapmalarını teşvik ettiği ve "lüks" olarak ni telenen bazı malların ithalatını kısıtlayıcı önlemler getirdiği gözlenmektedir. 1974 * de payı önemsiz düzeyde bulunan özel sek törün bugün ithalattaki payının yaklaşık % 50'ye, ima lat sanayi üretimindeki payının da % 25'e ulaştığı ve önümüzdeki yıllarda bu oranların daha da artmasının öngörüldüğü ifade edilmektedir. Mısır ulusal ekonominin ihtiyaçlarını ve yatı rım harcamalarını (altyapı ve sınai üretim) yurtdışın daki Mısırlıların ülkeye gönderdikleri dövizler, petrol ihracatı, Süveyş Kanalı gelirleri, turizm gelirleri ve dış yardımlar ile finanse etmektedir. Bunda ihracatın payı ise oldukça azdır. Son yıllarda dünya ekonomisini etkileyen iktisadi durgunluğun işçi dövizleri ve petrol ihracatı gelirlerimi olumsuz yönde etkilemeye başladığı gözlenmektedir» Ancak Mısır, geleneksel olmayan mallar ihracatını da son yıllarda teşvik etmeye başlamıştır. önümüzdeki kısa dönemde, bu yolda bazı adımlar atılması beklenmektedir, Türkiye ile M ı s ı r ' m ticari ilişkileri de, 1980 yılından bu yana hızlı bir gelişme içindedir. 1980-1982 yıllarında hızla artan ihracatımız 1983 yılında azalma kaydetmiş, ancak 198'4 yılının belli olan ilk dokuz ay lık rakamlarına göre, içinde bulunduğumuz yıl tekrar artmıştır» Mısır ^ a gıda malları, inşaat malzemeleri, otomotiv ürünleri başta olmak üzere pek çok kalem malın ihraç edilmesi piyasanın ihracatçılarımız tarafından değerlendirilmeye başlandığını göstermektedir. Başta fiyat faktörü olmak üzere, diğer etkenlerin de gözönüne alınması durumunda, ihracatımızın artması mümkün görül mektedir. Ancak Mısır ^ m ülkemize ihracatı çok düşük bir düzeyde bulunmaktadır, İhracatımızın artm^aya devam et mesinin, dengesizliğin giderilmesi amacına yönelik bazı taleplere de yol açması beklenmelidir. İhracatım.ızda bir azalmaya meydan verilmemesi için Mısır * dan daha fazla ithalat yapılması, ithal edilen malların reeksport yoluyla pazarlanması, Afrika M a Mısırlıların mev cut ilişkilerinden yararlanarak Türk ürünlerinin reeksportunun gerçekleştirilmesi gibi önlemler düşünülm.elidir „ Ayrıca teknoloji, tecrübe, know how açılarından Türkiye'nin güçlü olduğu sektör ve sanayi kollarında ortak yatırımlara gidilmesi, ürünlerin hem Mısır'da hem de üçüncü ülkelerde pazarlanması sözkonusu olabilir. Özellikle gıda malları, hazır giyim, inşaat malzemeleri üretimi ve besicilik gibi sektörlerde işbirliği Mısırlı yöneticiler ve işadamlarınca da önerilmektedir. Mısır'ın içinde bulunduğu altyapı eksiklikleri ni hızla tamamlama döneminde, yaklaşık 8 Milyar ABD $'ı tutarındaki inşaat piyasasından müteahhitlerimizin de yararlanmasının ancak tekliflerin elverişli koşullarda - M „ önerilen krediler ile desteklenmesi veya Devletten dev lete kredi sağlanması halinde sözkonusu olabileceği ifade edilmelidir. Sonuç olarak ihracatımızın geliştirilmesi ve sınai .işbirliği bakımından' Mısır Piyasası»nm önemli bir potansiyele sahip olduğu belirtilebilirBu potan siyelin değerlendirilmesinin Mısır piyasasının işadamlarımız.ca çok iyi tanınması, Türk ürünlerinin ve Türki ye'nin sürekli tanıtılması, ilişkilerin sıklaştırılma sı ve mutlaka, sabırlı davranılması koşullarıyla mümkün olabileceği gözönünde tutulmalıdır. BİRİNCİ BÖLÜM Ü L K E HAKKINDA GENEL BİLGİLER 1. COĞRAFÎ, DOlOGRAFÎK, SİYASAL YAPILAR ÎLE SİYASAL TARİH toğrafya ve İklims Mısır Arap Cumhuriyeti, Afrika kıtasının KuzeyDoğu köşesinde yer alan Kuzey»den Güney'e 1024 km, Do ğudan Batı»ya 1240 km genişliğinde bir ülkedir. Kuzeyi Akdeniz, Doğusu Kızıldeniz ile çevrilidir. Mısır'ın siyasal sınırlarını Güney»de Sudan, Batı'da Libya, Kuzey-Doğu'da ise İsrail ile olan kısa sınırı oluşturmak tadır . Mısır'ın siyasal sınırları, bölgede hiçbir doğal sınır olmadığından, belirlenen iki nokta arasında düz bir çizgi olarak çizilmiştir. Mısır, 997.667 km. karelik yüzölçümü ile Orta Doğu'nun en geniş toprağa sahip ülkesidir. ülke, coğra fi olarak beş ana bölgeye ayrılır. Bunlar; Nil Deltası, Nil Vadisi, Batı Çölü, Doğu Çölü ve Sina Yarımadası' dır. Topraklarının % 96'sı çöllerden oluşan Mısır için Nil Deltası ve Nil Vadisi herşey demektir. Tam bir üç gen şeklinde olan Nil Deltası'nm Güney Ucunda başkent Kahire, Kuzey Doğu ucunda Port Said ve Kuzey Batı ucun da İskenderiye yer almaktadır. Nil Deltası, Mısır'ın ticari, sınai, idari, tarımsal ve sosyal merkezini oluşturmaktadır. Kuzey'de Delta'nm alt ucunu oluşturan Kahire' den Güney'de Aswan barajının oluşturduğu Nasır Gölü'ne kadar Nil nehri boyunca cok ince bir toprak şeridi ola rak uzanan Nil Vadisi, ülkenin en önemli tarım merkezi ve Delta'dan sonra en önemli yerleşim merkezini oluş turmaktadır . Bu bölgede yer alan Luxor kenti ve Aswan barajı da ülkenin önemli bir turistik merkezini oluş turmaktadır . Nil Deltasına yaklaştıkça genişliği 10-15 km'ye ulaşan Nil Vadisi, Güney'de Sudan sınırına yak laştıkça 3 km'ye kadar daralır. Nil nehrinin doğu kı yılarında vadinin genişliği çok azdır ve bu kısım ge nellikle yüksek ve kayalıktır. Geniş verimli topraklar ve buna bağlı olarak da önemli yerleşim yerleri nehrin Batı kıyılarında yer almaktadır. Nil nehrinin ayırdığı Batı ve Doğu çöllerinde yerleşim yok denecek kadar azdır ve bu bölgeler Mısır ekonomisinde dikkate değer bir önem taşımamaktadır. Ba tı ve Doğu çöllerinin durumunda, yakın gelecekte de önemli bir değişiklik olması beklenmemektedir. Batı Çö lü oldukça düz bir çöldür, Mısır sınırları içinde kalan bu çölde, yükseklik hiçbir yerde 300 metreyi aşmamakta dır. Bölgede yer alan Bahariya Vahası * nda zengin demir cevheri bulunmakta, ancak burası ekonomik olarak işletilememektedir. Ayrıca, gene bu çölde yer alan Dakhia, Ekber, Larafra, Sura ve Dungil vahalarında, arazi ısla hı ile son zamanlarda tarım yapılmaya başlanmıştır. Ba tı Çölü»nün gelecekteki gelişimi açısından, bölgede bu lunan zengin fosfat yatakları da önem taşımaktadır. Ni.l nehri »nin Doğusu ile Kızıldeniz arasında yer alan Doğu Çölü, Batıya kıyasla daha engebeli ve ka yalıktır. Yer yer 1500-2000 metreye varan yükseklikler vardır. Bölgede tarım ve yerleşim yok denecek kadar az dır . Ancak bölge zengin bir mineral potansiyeline sa hiptir . Bu bölgenin gelişmesi de, buradaki zengin fos fat yataklarının işletilmesine bağlıdır. Akdeniz kıyısından Kızıldeniz»in içine doğru uzanan Sina yarımadası, Akdeniz kıyısındaki El Ariş yerleşim bölgesi dışında tamamen boş bir çöldür. Sina yarımadasında şimdiye dek çöl göçebeleri dışında hiçkimse yaşamamıştır. Mısır'da iklim, sadece mevsime değil, coğrafi bölgelere göre de büyük değişiklikler göstermektedir. Genel olarak Mısır'ın iklimi çok sıcak ve kurak bir yaz, ılık ve az yağışlı bir kış olarak tanımlanabilir. Kuraklık, Mısır ikliminin en önemli özelliğini oluştur maktadır. Ülkenin en çok yağış alan bölgesi olan İsken deriye'de bütün yıl düşen yağış 200 mm'dir. Ülkenin çok büyük bir kısmı yılda ortalama 80 mm. veya daha az ya ğış almaktadır. Birçok bölgede ise yağış, üç-dört yılda bir görülen ender bir olaydır. Kar yağışı Mısır'da bi linmemektedir . Yaz ayları boyunca gündüz sıcaklık, Akdeniz kı yılarında 35-40^0, İç ve Güney kısımlarda 38-45^C, çöl lerde ise 45-50^C olmaktadır. Geceleri ısı, özellikle çöllerde, birdenbire düşmektedir. Kış ayları gündüz hava sıcaklığı 16-3Q^C ara sında değişmekte, berrak ve güneşli havalar sık sık gö rülmektedir . Kış aylarında geceler soğuk geçmekte, gece ile gündüz arasındaki ısı farkı oldukça büyük olmakta dır. Nisan ve Mayıs aylarında Güney'den gelen ve "Hamsin" diye adlandırılan sıcak'kum fırtınaları, ulaş tıkları bölgelerin atmosfer ısısını 1-1,5 saat içersin de 20^C birden arttırmakta, rüzgarla t a ş m a n kumlar ekinlere ve yerleşim alanlarına büyük zarar vermekte dir . 1 . 2 . Nüfus ve Demografik Yapı: Mısır'ın nüfusu 1984 yılı itibariyle yaklaşık 47 milyon olarak tahmin edilmektedir. Yıllık ortalama % 3 artış hızı ile Mısır'ın nüfusunun 2000 yılında 70 milyona yaklaşması beklenmektedir. Genel olarak genç. bir nüfusa sahip olan Mısır'da nüfusun % 43'ünü 15 ya şın altındaki gençler oluşturmaktadır. Mısır'da km2*ye ortalama 42 kişi düşmektedir. Ancak toplam nüfusun % 99'u, Mısır topraklarının % 4 V ünü oluşturan Nil deltası ve vadisinde yaşamaktadır. Delta'da km2'ye ortalama 1000 kişi düşmektedir. Bu böl ge, nüfus yoğunluğu açısından dünyanın sayılı kalabalık yerlerinden birini oluşturmaktadır. Örneğin, İskenderi ye 'nin El Gomruk bölgesinde km2'ye 114.000 kişi, Kahi re 'nin Rad El-Farag bölgesinde ise 109.000 kişi düşmek tedir. Mısır'ın topraklarının büyük bir kısmını oluştu ran çöllerde, yalnızca nüfusun % l'ini oluşturan göçebe topluluklar ve Bedeviler yaşamaktadır. Yaklaşık 2 mil yon Mısırlımda diğer ülkelerde yaşamaktadır. Nüfus patlaması, Mısır'ın sosyal ve ekonomik yapısında çok önemli bir etkiye sahiptir. Yüksek nüfus artışı, ekonomik gelişmeyi olumsuz yönde etkilemekte ve yaşam standartlarının yükseltilebilmesini önlemektedir. Hükümetin, nüfus artışını kontrol edebilmek amacıyla aldığı tedbirler, bugüne dek etkili olamamıştır. Ha len varolan tarım alanları art tınlamadığı için kent lere oldukça hızlı bir göç vardır. Hükümet, büyük kent lerde aşırı nüfus yoğunlaşmasını önlemek amacıyla, büyük kentlerin yakınlarına ve İslah edilebilir çöl alanlarında yeni yerleşim alanları kurmakta ve fazla nüfusu bu kentlere yerleştirmeye çalışmaktadır. Mısır'ın başlıca kentleri şunlardır: Kahire(başkent) İskenderiye El Giza Port Said Subra El Khema El Mahalla El Kubra Tanta El Mansura Asyut Zagazig Süveyş Damanhur El Faiyum El Minya Kafr-El Dwar Ismailiye Aswan Beni-Suef 12 Milyon(tahmini) 3,5 Milyon(tahmini) 2,2 Milyon(tahmini) 2 Milyon(tahmini) 394.223 (1976 yılındaki son nüfus sayımına göre) 292.114 " " " 283.240 259.387 213.751 202.575 193.965 170.633 166.910 146.366 146.248 145.930 144.652 117.910 Mısır'daki kentlerin gerçek rakamların çok üzerinde olmaktadır. nüfusları, resmi Mısır'da nüfusun % 92'si Müslüman (Sünni), % 8'ise Hıristiyan (Kopti)'lerden oluşmaktadır.1983 yı lında kişi başına ulusal gelir 630 ABD Doları olan Mı- sır'da, okur-yazar oranı da % 44'tür. Resmi dil olan Arapça'nın yanısıra, İngilizce ve Fransızca da yaygın olarak kullanılmaktadır. 1982 yılı itibariyle nüfusun % 36,2'si tarım, % 19,8'i kamu hizmetleri, % 12,1'i sanayi üretimi, % 9,4'ü ticaret sektöründe çalışmaktadır. İşsizliğin önemli bir sorun olduğu Mısır'da, gelir dağılımının özelliği nedeniyle nüfusun çoğunluğunun alım gücü ol dukça düşüktür. 1-3. Siyasal Yapı: Mısır Arap Cumhuriyeti ^nde halen yürürlükte olan Anayasa 11 Ekim 1971 tarihinde halk oylaması ile kabul edilmiştir. Bu Anayasa'da Mısır, "demokratik" ve "sosyalist" bir ülke olarak tanımlanmıştır. Anayasa, yasama, yürütme ve yargı erklerinin ayrılığı ilkesine dayanan bir başkanlık sistemini ve çok partili bir de mokratik sistemi getirmektedir. Mısır Devlet Başkanı, genel halk oylaması ile 6 yıllık bir süre için seçilir. Devlet Başkanlığı için halk oyunun onayına sunulacak kişinin, Halk Meclisi'nin en az üçte biri tarafından aday gösterilmesi ve adaylı ğın Meclis üyelerinin en az üçte ikisi tarafından onay lanmış olması gerekmektedir . Mısır Anayasa ' s m d a yapı lan son değişikliğe göre, bir kişi birden fazla dönem Başkanlık yapabilir. Mısır'm yasama organı olan ve aynı zamanda ge nel politika, bütçe ve kalkınma planlarını da onaylayan Halk Meclisi'nin, son Anayasa değişikliği ile 448'e çı kartılan üyelerinin 438'i genel halk oyu ile seçilmek te, 10 üye ise Devlet Başkanı tarafından atanmaktadır. Halk Meclisindeki üyelerin görev süreleri 5 yıldır. Mı-, sır seçim sistemine göre ülke çeşitli seçim bölgelerine ayrılır ve her seçim bölgesinde, Halk Meclisine seçilen her iki üyeden birisinin işçi veya köylü kökenli olması gerekmektedir. Ayrıca, bazı seçim bölgelerinde seçilen her üç kişiden birinin kadın olması zorunluluğu vardır. Böylece, Halk Meclisinin oluşumunda, seçimle gelen üye lerin enaz yarısının işçi veya köylü kökenli olması, belli bir sayıda da kadın üye bulunması seçim sistemi ile güvence altına alınmaktadır. Yürütme erki, büyük ölçüde Devlet Başkanı'nm elindedir. Başkan, kerldi yardımcılarını. Hükümet üye lerini ve üst düzeydeki askeri komutanları atar. Yargı sistemi, Fransız Yargı Sistemine dayan maktadır ve mahkemeler, normal ve idari mahkeme olarak ikiye ayrılmıştır. Ayrıca, çıkartılan Kanunların Anaya sa 'ya uygunluğunu denetleyen bir Anayasa Mahkemesi bu lunmaktadır . Mısır'daki siyasal partiler şunlardır: 1. Ulusal Demokratik Parti: 1978 yılında Enver Sedat tarafından kurulmuştur. Aynı yıl, Arap Sosyalist Partisi de bu partiye katılmıştır. Uzun yıllar ezici bir çoğunlukla iktidar partisi olmuştur. Hüsnü Mübarek liderliğindeki parti 1984 Mayıs'mda yapılan genel se çimlerde oyların % 70'ini, 448 üyeli Meclisin de 380 sandalyesini kazanmıştır. 1978'deki seçimlerde bu parti oyların % 9 0 ' m ı almıştı. 2. Yeni Wafd Partisi: 1952 yılında yasaklanan Wafd Partisinin yerine 1978 yılında yeniden örgütlenen Yeni Wafd Partisi, son seçimlerde oyların % 13'ünü alıp, Meclise 58 üye sokarak ana muhalefet partisi ol muştur . Lideri Fuad Serageddin' dir 3. Sosyalist İşçi Partisi: 1978 yılında kurul muştur. Son genel seçimde oyların % 7,1'ini almış, an cak % 8'lik barajı aşamadığı için Meclis'e temsilci sokamamıştır. Ancak, Meclise 10 üye atama hakkını kulla-nan Mübarek, 4 üyeyi bu partiden atamıştır. Lideri İb rahim Şükrü'dür. 4. Ulusal İlerici Birlik Partisi: 1976 yılında kurulmuş olan sol eğilimli bir partidir. Lideri HalidMuhiddin'dir. Son genel seçimlerde oyların .% 4,2'sini almış, ancak % 8'lik barajı sandalye kazanamamıştır. aşamadığı için Mecliste 5. Liberal Sosyalist Parti: 1976 yılında kurul muştur. "Açık Kapı" politikasını ve özel. sektöre daha fazla rol verilmesini savunmaktadır. Lideri Mustafa Ke mal Murad'tır. 1979 seçimlerinde 3 sandalye kazanmış olan parti, 1984 seçimlerinde % 8'lik barajı aşamadığı için Meclis'e girememiştir. 6. Nasırcı Parti: 1979 yılında kurulmuştur.Mec liste temsilcisi bulunmamaktadır, Lideri M. Hasan Hey kel 'dir. 7. Ulusal Cephe Partisi: 1978 yılında kurulmuş tur. Mecliste temsilcisi bulunmamaktadır. Lideri Mümtaz Nasır'dır. Son seçimlerde partilere % 8'lik baraj konulma sı , küçük partilerin Mecli'ste yer almasını engellemiş tir . Başkan Mübarek seçimden sonra kendi yetkisinde olan 10^Meclis üyesinin 1'ini Ulusal Demokratik Parti' den, 4'ünü Sosyalist İşçi Partisi'nden, 5 ini de ülke nin önde gelen Kopti Hıristiyanları arasından Bağımsız üye olarak atamıştır. Bu durumda Meclis aritmeği şöyle dir . Ulusal Demokrasi Partisi Wafd Partisi Sosyalist îşçi Partisi Bağımsızlar TOPLAM 38l 58 4 5 > 448 1.4. Siyasal Tarih: Mısır, i.Ö. 3100 yıllarına kadar uzanan tarihi ile, dünyanın bilinen en eski uygarlıklarından birine sahne olmuş bir ülkedir. miş, 1922 yılında ise bağımsız bir ülke olmuştur. Mı sır, konumu nedeniyle son yıllara dek dünyanın başlıca güçlerinin çekiştiği, güçler dengesinin sık sık değiş tiği istikrarsız bir ülke olagelmiştir. Mısır'ın çok yakın tarihinde sağlanabilmiş olan siyasal istikrar, ekonomik gelişme için uygun bir zemin oluşturmuş ve Mısır hızla kalkınmıştır. 1922 yılında iktidara gelen Sultan Fuad, İngi liz himayesinde olan Mısır'm bağımsızlığını ilan et miştir . Ancak, Mısır'daki ingiliz askerleri 1945 y ı l m a kadar ülkeden çekilmemiş, bu tarihte ise Süveyş kanal bölgesini ellerinde bulundurmak koşuluyla ülkenin diğer kesimlerinden çekilmişlerdir. 1948 yılında, yeni kurul makta olan israil'e saldıran Mısır yenilmiş, içerde ka rışıklıklar giderek artmış ve 1952 yılında Kral Faruk\ un ülkeyi terketmeye zorlanmasından sonra 1953 yılında oğlu Kral II. Fuad'm tahttan indirilmesiyle Cumhuriyet kurulmuştur. 1956 yılında yapılan genel seçimlerde Ge neral Cemal Abdül Nasır Başkan olarak seçilmiş ve aynı yıl Süveyş'teki ingiliz birlikleri ülkeden çıkartılmış tır . Kısa süre içersinde popüler bir lider haline gelen Nasır, sanayi ve ticareti büyük ölçüde kamulaştırmış, sosyalist blok ülkeleri ile çok sıkı ekonomik, siyasal ve kültürel ilişkiler kurmuştur. 1956 yılında, Süveyş Kanalı'nı kullanamayan İs rail, Mısır'a savaş ilan etmiş ve Sina yarımadasının büyük bir kısmını işgal etmiştir. Kanalın denetimini tekrar ele geçirmek isteyen İngiltere ve Fransa'da Port Said ve Port Fuad'a asker çıkartmışlardır. Birleşmiş Milletler'in müdahalesi ile savaş durdurulmuş, Fransız ve İngiliz askerleri geri çekilmiş, İsrail Gaza bölgesi dışında Sina'dan geri çekilmiştir. Savaşı izleyen 10 yıl boyunca Nasır liderliğin de Mısır m da çok önemli değişiklikler gerçekleştirilmiş tir . Ekonomide radikal tedbirler alınmış, sanayi ve ti caret devletleştirilmiş, toprak reformu yapılmış, ülke ekonomisi sosyalist bir ekonomi haline getirilmiştir. Bu dönemde sosyalist ülkeler, özellikle S.S.C.B. ile çok yakın ekonomik, siyasal, askeri ve kültürel ilişki ler kurulmuş, batı ülkeleri ile bağlar asgariye indi rilmiştir. Nasır, Arap dünyasının birleştirilmesi ama cıyla da yoğun çabalar harcamış, 1 9 5 8 yılında Mısır'ın Suriye ile birleşerek "Birleşik Arap Cumhuriyeti"ni kurduğunu ilan etmiştir. 1 9 6 7 yılında Mısır'a bir kez daha saldıran İs rail , Süveyş kanalının Doğu kıyısına kadar bütün Sina yarımadasını işgal etmiştir. 1 9 7 0 yılında Nasır'm ölüile Enver Sedat devlet başkanı olmuş ve 1 9 8 1 yılında bir suikast sonucu öldürülene kadar, ülkede oldukça önemli ekonomik, sosyal ve siyasal değişiklikleri ger çekleştirmiştir. Sedat Nasır'm tersine ülkesini Batı ülkelerine yaklaştırmış, özel sektörden yana bir poli tika izlemiştir. 1 9 7 2 yılında ülkedeki tüm Sovyet da nışmanları ülkeden çıkartılmış, giderek iki ülke ara sındaki diplomatik ilişki kopmuştur. Mısır Sosyalist bloktan giderek uzaklaşırken, Batı ülkeleri ve özellik le de A.B.D. ile çok yakın ilişkiler kurmuştur. 1 9 7 3 yılında Mısır, Sina'yı işgal etmiş olan İsrail birlik lerini yenerek Sina yarımadasını tekrar kurtarmış, bu olay Başkan Sedat'm gücünü büyük ölçüde arttırmıştır. Nasır döneminde denetimi tamamen devletin eline geçen Mısır ekonomisinde özel sektöre yeniden yer verilmiş, "infitah-açık kapı" politikası uygulanmaya başlanarak yabancı sermayenin tekrar ülkeye gelmesi sağlanmıştır. Sedat,"İsrail ile de barış içinde yaşama politikası iz lemiş 1 9 7 8 ' de Camp David barış anlaşması ile de İsrail ile Mısır arasında kalıcı bir barış dönemi başlatılmış, İsrail Mısır'm topraklarından tamemen çekilmiştir. Ancak, 1 9 8 0 yılında İsrail ile diplomatik ilişki de kuran Mısır, Arap dünyasının tepkileri ile karşılaşmış, Arap ülkeleri ile olan ilişkileri kopma noktasına gel miştir. 1 9 8 2 yılında başkan olan Hüsnü Mübarek, ana hatları ile Enver Sedat'm ekonomik, siyasal ve sosyal politikasını sürdürmekte, ancak Arap ülkeleri ve sosya list ülkelerle ilişkileri düzeltme yoluna gitmektedir. Son gelişmeler Mısır'm İslam Konferansı Örgütüne tek- rar alındığını ve ılımlı Arap ülkeleri ile ilişkilerin tekrar kurulduğunu göstermektedir. Ayrıca Sovyetler Birliği Büyükelçisi de tekrar Mısır'a dönmüştür. Enver Sedat'ın "açık kapı" politikasını da ana hatları ile izlemekte olan Hüsnü Mübarek, Sedat'tan farklı olarak kamu sektörüne daha fazla sempati duymak tadır. Bu sempati, son yıllarda Mısır ekonomisinde kamu sektörünün yeniden önem kazanması ve özel sektöre geti rilen belli kısıtlamalar ile somutlaşmaktadır. Ancak "açık kapı" politikasından ciddi bir sapma, yakın gele cekte olası görülmemektedir. Mübarek döneminde Mısır, siyasal olarak bağım sızlıktan bu yana en istikrarlı dönemini yaşamaktadır. Kısa ve orta dönemde istikrarın süreceği, tahmin edil mekte, rejimde ve ekonomik politikada önemli değişik likler beklenmemektedir. Mısırın, önümüzdeki yıllarda S.S.C.B. ile Qİan ilişkilerini geliştireceği, ancak A.B.D. ile olan ilişkilerinde de bir soğuma olmayacağı, bunun yanısıra savaş aşamasına varmasa da İsrail ile, ilişkilerinde bir soğuma olacağı buna karşın Arap ülke leri ile çok yakın olmasa da, normal ilişkiler kurula cağı beklenmektedir. Arap ülkelerine yeniden yaklaşma sı, büyük bir iç pazara sahip olması ve bölgede politik riski en az ülke durumunda olması, Mısır'ı Arap ülkelelerine yönelik ticarette önemli bir uluslararası konu ma getirmiştir. Mübarek'in. Nasır'm sosyalizmi ile Se dat'ın "açık kapı" politikasını, İsrail ile Arap dünya sını, A.B.D. ve S.S.C.B. ile olan ilişkilerini pragmatik bir anlayışla uzlaştırıp dengeleyerek Mısır'ı hızla geliştirmek çabasında olduğu ifade edilebilir. CO CD ri CO VX> o Ch CS3 00 O LD 00 O O O 00 CD ın CN o ^ rH I O m uo CO CN H UO uo 00 00 00 I 00 ^ ^ H m »V ^ «i 00 rH o o 00 O o LO 00 I ın CN O H a\ LO H ' I in 00 r- fH 00 CO O ^ m o 0 0 o LO Csl »sD ın o H I o cnj LO CN o 00 uo 00 o uo \D 00 (N 4 00 »x> o 00 ^ CÜ 00 ^ d) o rs3 o 00 o m CN ^ H I KD o ^ CD Xt r-\ o O CsJ H I I rH 00 C! 00 O 00 00 UO • o^ H ! Ov3 o 00 00 CTk ^ a ^ 00 I LO CN r- 00 00 ro uo 00 CD VD CN o ^ CN o ^ o 00 UO 4J O CD UO CN Osl ^ o o On] O <T\ LO CN O I — H C O >i H H < CO--— H ^ W H H CO U •M I -H rH .5 UO CN 5, </> H >1 LO CN o H I 00 •ta w o, r* fi w 00 cn 6 0 •H 4J fÜ 4J fi 00 m I c H H CU . C 13 O H H Ti ^ c CP w '^••^ b > O CD s o ^ O >i C fO H >ı H fO H ^ ^ - - CO .E >« N CO 0) r x: Ü C3C:-H-H I 43 Mısır Ekonomisi'nin günümüzde en önemli özelli ği yaygın ve güçlü merkezi kontroldür. 1952'de devrim den sonra gerçekleştirilen toprak reformu ile baş^latılan bu yöndeki hareket, 1961'de pamuk ihracatçısı fir maların ve giderek 275 büyük sanayi ve ticaret kurulu şunun kamulaştırılmasıyla devam etmiştir. Günümüzde sa nayiin % 85'i kamu sektörüne ait olup, bankalar, sigor ta şirketleri, ulaştırma ve büyük dış ticaret şirketle ri devlet elindedir. Perakende ticaret,küçük tarımsal işletmeler, bazı sanayi tesisleri ve dış ticaret şir ketleri , özel kişilere ait ise de perakende fiyatların tespiti, kâr hadlerinin . s'^ptanması gibi yöntemlerle Devletin denetimine tabidirler. 1974 yılında başlatılan "infitah-açık kapı" po litikası ile ekonominin dışa ve rekabete açık bir yapı ya kavuşturulması, özel sektör ve yabancı sermayeden yararlanılması hedeflenmiştir. 1981'de Sedat'ın öldürülmesinden sonra Başkan olan Mübarek bu politikayı sürdürmekle birlikte, yaban cı sermayenin tüketim mallarından ziyade gıda malları ve ağır sanayie dönük yatırımlara yönelmesini, kamu şirketleriyle ortak yatırımlara gidilmesini teşvik et mektedir. Ayrıca lüks sayılan bazı malların ithaline kısıtlamalar getirilmesini desteklemektedir. Ekonominin bugün karşı karşıya bulunduğu başlı ca zorluklar şöylece sıralanabilir: Ekilebilir arazinin az ve sulamanın yetersiz olması, sanayide uluslararası piyasada rekabet edebilecek mal üretiminin az olması, hızlı nüfus artışı ve bunun sonucunda gıda malları it halatının hızla artması, işsizlik gelir dağılımındaki eşitsizlik, dış ticaret dengesi açıkları, kamu kesimin deki verim düşüklüğü, bürokrasinin yavaş işlemesi ve enflasyondur. Bunlara ek olan geçmiş dönemlerden miras alınan bir önemli etken de sübvansiyonlardır. Hükümet temel tüketim maddelerine, özellikle pirinç, buğday, et çay, yağ, bütan gazı gibi mallara uyguladığı sübvansiyonlar la alım gücü düşük olan kitleyi korumaya çalışmaktadır. Sübvansiyonların kaldırılmasını ve gerçek piyasa fiyat larının uygulanmasını isteyen bir grup mevcut ise de popüler eğilim sübvansiyonların devamından yanadır. 1983-1984 bütçesinde 2,1 Milyar Dolarlık sübvansiyon öngörülmüş ise de gerçek rakamın daha fazla olduğu mu hakkaktır. Hükümet ihracatı teşvik etmekte, tasarrufları özendirmek amacıyla faiz oranlarını yükseltmektedir. Lüks sayılan malların ithalinden ise hem vergi gelirle rini artırmak hem de ithalatı kısmak amacıyla yüksek tüketim vergileri alınmaktadır. Orta dönemde Mısır kalkınmasını tarım ve sanayi sektörlerindeki artışla desteklemek zorundadır. Kalkın manın finansmanı özellikle aşağıda sayılan beş kaynak tan elde edilen dövizlerle sağlanmıştır. Bunlar: - Petrol ihracatı, İşçi dövizleri, Turizm, Süveyş Kanalı gelirleri, Uzun vadeli dış borçlardır. Dünya ekonomisindeki durgunluk nedeniyle petrol ihracatı giderek azalmakta, işçi dövizleri düşmektedir. Önümüzdeki yıllarda bu gelirlerde önem.li bir artış bek lenmemektedir. Bunun bilincinde olan Mısır Hükümeti I 9 8 3 - I 9 8 7 yıllarını kapsayan planda tarımsal üretimin arttırılması ve sanayileşmeye öncelik vermiş, ortak ya tırım yoluyla yabancı sermayenin ülkeye çekilmesi ve ihracatın teşviki politikalarını uygulamaya başlamış tır. 2.2. Planlı Kalkınma ve 1983-1987 Planı: Nasır döneminde gerçekleştirilen yaygın kamu laştırmalarla birlikte planlı kalkınma kavramı Mısır'da benimsenmiştir. İlk kalkınma planı 1960-1965 yıllarında uygulanmış, büyük ölçüde amacına ulaşmıştır. 1965-1972 yıllarını kapsayan ikinci plan ise finansman sıkıntısı nedeniyle tam olarak uygulanamamış; iki yıllık tatbi kattan sonra üç yıllık bir "tamamlanma planı" ile de ğiştirilmiştir. 1967 savaşı planın uygulanabilirliğini engellemiştir. 1 9 7 1 yılında ekonomiyi iki kat büyütecek ve on yıl süreli bir planın yürürlüğe konulduğu ilan edilmiş ise de, 1 8 aylık geçici bir plandan sonra 1 9 7 5 yılı sonunda, 1 9 7 6 - 1 9 8 0 yıllarını kapsayan beş yıllık bir plan hazırlanmıştır. Mali güçlükler nedeniyle bu plan I 9 7 8 - I 9 8 2 dönemine ertelenmiş, daha sonra ise 1 9 8 0 - 1 9 8 4 planı ile değiştirilmiştir. 1980-84 Planı'nm başlıca hedefleri iktisadi politikanın saptanması ve uygulanmasında koordinasyonun arttırılması, kaynakların daha rasyonel kullanılması, harcamaların düzenlenmesinde önemli projelere öncelik verilmesi, kamu sektöründe yönetimin merkezde toplanma sının önlenmesi, yabancı sermayeden daha fazla yararla nılması şeklinde özetlenebilir. 4980-84 Planında toplam 25 Milyar Eh tutarında olan yatırımların % 57,5'i tarım, konut ve altyapı, ulaşım ve iletişim sektörlerine ayrılmıştır. Bu planda kaynakların sektörel dağılımı şöyledir: Tarım ve Gıda % 1 7 ^ 1 , ' Konut ve Altyapı tesisleri % 2 3 , 2 , Ulaşım ve İletişim % 1 7 , 2 , Enerji % 6 , 9 , Sanayi % 12,2", İhracat sektörü % 15,6, Sosyal hizmetler % 7 , 8 . Bu plan tarımsal üretimin arttırılmasını, sana yinin ihracata yöneltilmesini, konut sorununun ve alt yapı sorunlarının çözümünü ve-* nüfus artış hızının ya vaşlatılmasını öngörmektedir. Ayrıca Kamu kuruluşla rında verimliliğin arttırılması ve bu kuruluşların ihracata yöneltilmesi de planın hedefleri arasında bu lunmaktadır. 1 9 8 0 - 1 9 8 4 Planı yıllık % 10'un üzerinde bir büyüme hızını öngörmekteydi,. 1 9 8 0 - 1 9 8 4 planı tamamlanamadan, şu anda uygula mada olan 1982/83 - 1 9 8 6 / 8 7 Beş Yıllık Kalkınma Planı Ocak 198^'te onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Bu plan uygulanan ekonomik politikada büyük değişiklikler ge- tirmeraekte, sadece bazı öncelikler değiştirilmektedir. Bu planın başlıca özellikleri şunlardır: . GSMH yılda ortalama % 7 , 9 oranında artacak tır. . Yatırım programı bütçede 35 Milyar EL olacak tır . . 5 yıllık dönem boyunca mal ve hizmetlerin it halatı yılda ortalama % 9,2 arttırılacak, it halat ise yılda % 8,1 oranında artacaktır. . 1981-1982 yılında 2.000 Milyon olan hükümet sübvansiyonları 1986-87 planında 2.300 Milyon Eh olacaktır. Aşağıdaki tablo, son 5 yıllık planlanan dağılımını göstermektedir. planda GSMH'm CO 00 s' 00 m ro m o 00 o a> o o o o o oo 00 0> 00 ın <x> <x> u:» 00 i. 00 00 00 0) (Tl O cr. 00 ın 00^ o ın ^ o 00 t3< ın CNJ r H 00 00 oo" H OM o 00 00 'X) ro vr> tn a> CN <x> o ^ (\1 rH (NJ rH 00 m oj o rH CNJ Ch m 00 00 ^ ^ o C^, CNJ (T) ın r~i rH m vD 00 ^ rO ^ o ^ m" 00 00 OM 00 o o o o VD O (N ın rH o o o <X) 00 o" 00 CD 0^5 CNJ vo 0^1 00 o ın o ın jooV CT» ONJ fH ^ KD ,H O VD c6 O CsJ ro .H rH 00 cTt ın ro rsj vD o O o O ro ın rH CT> O O o rr> o r-t CNI >dD CNJ o VD ONI v£) CT> CM o ch rH I 00 00 00 rH tn o <H o CO*" o o 00 00 cvj ro o ^ 00 c^ ın V£> CSJ CNJ ro LO CNJ H oo ın v -D (M po ^ o tn cr> ro rH ın to o rH (TV 00 00 CT\ 00 00 rH LO CNJ U 0) o t) c H Ol Ol > . ^ d) d) . 0) M rH -M W- 0) -P M H E -M rH dJ H ,5^ CD fÜ M fü OJ rö d) ^ .H q E-^ s CO Û 4 : D U - R ^ 3 d) 'OU N •H d) t/D o:; rH E Ol N es Tablodan da görüleceği gibi, petrol sektörünün GSm içindeki payı artacak ve 1986-8?'de % 19,2'ye ula şacaktır. Tarım sektörünün GSMH içindeki payı tarım sektörünün gerçek anlamda büyümesine rağmen, 1982-83 döneminde % iS^B'den 1986-87'de % l6,l'e inecektir. Ay~ nı dönem içersinde sanayi sektörünün GSMH içindeki pa yının % 13^6'dan % 14,9'a çıkartılması planlanmıştır. Sanayi sektörü, yıllık % 15'lik bir büyüme hızı ile en hızlı gelişmesi öngörülen sektör olmaktadır. Hükümet, özellikle tarım ve sanayi sektörlerin de plan hedeflerine ulaşılabilmesi için, özel sektörün büyük ölçüde yatırımlarını arttıracağını hesaba katmak tadır . Bu plan çerçevesinde Mısır Hükümeti yabancı ser maye yatırımlarından da çok şey ummaktadır. Bu amaçla 1982 Eylülünde yerli ve yabancı özel sektör yatırımla rını teşvik etmek amacı ile Yatırım Bakanlığı'nca yeni teşvik tedbirleri alınarak uygulamaya konulmuştur. Mı sır'daki özel sektörün Mısır Bankalarında bulunan 5 Milyar'İlk dövizleri ile yeni yatırımlara girişmeleri nin teşvik edilmesi amacıyla, bu yatırımcıların da ya bancı sermayenin yararlanmakta olduğu ticari ve sınai vergilerden muaf olma gibi avantajlardan aynen yararla nabilmesi kabul edilmiştir. Yabancı sermayeye ise, Mı sır'da yapacakları joint-venture türü yatırımlarda ser mayenin ve yatırımın kontrolünün % 50'den fazlasına sa hip olabilme hakkı tanınmıştır. 2.3- Tarxm VB Hayvancılık: Tarım sektörü Mısır ekonomisinde en önemli rolü oynamaktadır. İşgücünün % 39'unu istihdam etmekte, GSYH'nm % 24'ünü ve ihraç ürünlerinin % 50'sini sağla maktadır. Ekonomide başlıca rolü oynamasına rağmen, Mısır tarımının oldukça ciddi handikapları vardır. Mısır top raklarının % 90'ından fazlası tarıma elverişli olmayan arazilerden oluşmaktadır. Tarım sadece Nil Vadisinde ve Nil Deltasında yapılabilmektedir. Ekilebilir arazi nin genişliği bazı yerlerde 50-60 metre iken bazı yer- lerde birkaç kilometre olabilmektedir. Nil kıyısında ekilebilir alan sadece 30-000 km2 (Mısır topraklarının yaklaşık % 3,5'u) dir ve bu alan binlerce yıldır ekil.mektedir. Ekonominin en önemli sektörü olmasına karşın, tarım sektörü yıllık % 2'lik bir büyüme ile ekonominin en düşük büyüme hızına sahip olan sektördür• Mısır'da en önemli tarımsal ürün pamuktur. 1972 yılında ihracat gelirlerinin % 46'sı pamuktandır« Ancak 1970'li yılların sonuna doğru pamuktan elde edilen ih racat geliri, petrolden elde edilen gelire oranla geri lemiştir. Diğer önemli tarımsal ürünler buğday, mısır, darı, pirinç, patates, soğan, üzüm, hurma ve şeker ka mışıdır. Aşağıdaki tabloda yıllar itibariyle Mısır'ın başlıca tarımsal ürünler üretimi (pamuk hariç) görül mektedir. TABLO : 3 TARIMSAL ÜRETİM (Milyon Ton) 1977 Buğday Mısır Darı Pirinç Şeker Kamışı Soğan Fasulye Domates Patates Portakal Hurma Üzüm Muz 1,70 2,72 0,65 2,27 8,38 0,72 0,27 1,97 1,01 0,67 0,46 0,25 0,13 1978 1,93 3,12 0,68 2,35 8,30 0,60 0,23 1,51 0,95 0,70 0,46 0,25 0,13 1979 1,86 2,94 0,64 2,51 8,79 0,56 0,24 2,42 1,02 1,05 0,41 0,24 0,11 1980 1,80 3,73 0,64 2,38 8,62 0,61 0,21 2,57 1,21 1,09 0,42 0,28 0,12 1981 1,94 3,31 0,65 2,23 8,80 0,68 0,21 2,45 1,21 0,90 0,39 0,30 0,14 2,02 3,35 0,60 •2,44 9,75 0,51 0,26 2,50 1,10 0,92 0,39 0,31 0,14 Ekonomi, sebze ve meyva üretimi açısından ken dine yeterli olmasına rağmen, mısır üretimi iç tüketi minin ancak % 74'ünü, şeker % 47'sini, buğday % 25'ini karşılayabilmektedir. Soğan, patates pirinç ve meyva iç tüketimi karşılayıp fazlası ihraç edilmektedir. An cak bu ürünlerin ihracından elde edilen gelir 5 Milyar dolara ulaşan gıda maddeleri ithalatının çok küçük bir kısmını karşılayabilmektedir. ' Pamukta yılda iki veya üç ürün alınmaktadır. 1952 yılında toplam tarım arazisinin % 20'si pamuğa ay rılırken, gerekli teşviklerin verilmemesi nedeniyle pa muğa ayrılan arazi üretiminde ekstra uzun ve orta el yaf lı pamuktan uzun elyaflı pamuğa bir eğilim görülmek tedir. Uzun elyaflı pamuk, pamuk ekilen alanın % 70'ini kapsamaktadır. (Bu alan 1975'te % 30 kadardı). Ancak önümüzdeki yıllarda ekstra uzun elyaflı pamuk üretimi nin de önem kazanacağı tahmin edilmektedir* Aşağıdaki tabloda Mısır'ın yıllara ve göre pamuk üretimi görülmektedir. cinsine TABLO : 4 CİNSLERİNE GÖRE PAMUK ÜRETİMİ (Bin Balya) 1979/80 1980/81 1981/82 1982/83 1983/84 - Ekstra Uzun Elyaflı - Uzun Elyaflı - Orta Elyaflı T O P L A M 516 878 53 469 1.034 70 389 1.147 18 342 1.040 28 328 887 1,447 1.573 1.554 1.410 1.215 Hükümetin tarım politikasının belirlenmesinden ve bu politikaların uygulanmasından üç kuruluş sorumlu dur. Tarım Bakanlığı'na bağlı olarak çalışan Kalkınma ve Tarımsal Kredi Bankası, gene aynı Bakanlığın Koope ratifler Müdürlüğü, İaşe Bakanlığı'na bağlı Pamuk Genel Teşkilatı. 1950'lerde yapılan geniş kapsamlı toprak re formu ile toprak mülkiyeti,desantralize edilmiş, top raksız çitfçilere toprak dağıtılmıştır. Ancak toprakla rın küçük birimlere bölünmesi birim başına maliyeti yükselteceği ve verimliliği düşüreceği için hükümet kü çük topraklı çiftçilere de kooperatifler şeklinde ör gütleme yoluna gitmiştir. Kooperatiflerin büyük teşvik görmesine rağmen bugün halen ekilebilir toprağın % 40*ı kooperatifler dışında kalmış çok küçük özel birimlerden oluşmaktadır. Tarımsal üretim, büyük ölçüde özel sektörün elinde olmasına rağmen, devletin tarım ürünlerinin fi yatlarını belirlemesi ve ne ekileceğini kesin bir bi çimde planlaması nedeniyle, halen büyük ölçüde devletin denetimi altındadır. Mısır tarımının- en önemli sorunu, hızla artan nüfusa karşılık tarım arazisinin genişletilememesi ve gıda açığının giderek büyümesidir. Tarım arazisi üze rinde yaygınlaşan kentleşme de bu alanın daralmasına neden olmaktadır. Toprak İslahı ve yeni tarım alanları açılması için Mısır hükümeti Dünya Bankası ve diğer ba zı uluslararası kuruluşların da işbirliği ile büyük projeler hazırlamakta ve uygulamakta, sulama ve drenaj projeleri ile çöller tarıma açılmaya çalışılmaktadır. Ayrıca tarımsal üretimi arttırmak için küçük birimleri kooperatiflerde birleştirmek, sulama kanalları açılması ve sulama tesislerinin yetkinleştirilmesi, daha çok su ni gübre kullanılması da hükümetin çalıştığı konular dır. Doğal otlakların bulunmayışı, Mısır'da hayvan cılığın gelişmesinde olumsuz bir rol oynamıştır. Hay vansal ürünler açısından Mısır, kendi kendine yeterli olmaktan çok uzaktır. Büyükbaş hayvanlar genellikle toprağın ekiminde kullanılmak üzere yetiştirilmekte, bunların et ve süt gibi ürünleri tali bir önem taşımak tadır. TABLO : 5 YILLARA GÖRE CANLI HAYVAN SAYISI (1000 baş) 1979 Sığır Manda Koyun. Keçi Domuz At Eşek Deve Tavuk Ördek Hindi 1.965 2.321 1.679 1.427 15 12 1.672 99 27.292 3.440 733 1980 1.912 2.347 1.593 1.451 15 9 1.706 99 27.597 3.489 747 , ' 1981 1.852 2.370 1.498 1.475 15 9 1.746 80 27.903 3.538 751 Kaynak: The Europa Yearbook 1984, Vol.II, S.1516 Mısır'ın 1979-81 yılları arasında su ürünleri üretim miktarları ise şöyledir: TABLO : 6 SU ÜRÜNLERİ tJRETİMİ (1000 Ton Olarak) 1979 Deniz Tatlisu T O P L A M 91,6 51,1 142,7 1980 1981 88, 6 54,5 143, 1 71,0 67,5 138,5 Kaynak: The Europa Yearbook 1984, Vol.II, S.1516 Hükümet, özellikle tavukçuluğu teşvik etmekte dir . Dört. yıl önce Dünya.Bankasının sağladığı 17,9 Mil yon Dolarlık kredi ile İsmailiye yakınlarında "Misr Poultry Co." tavuk çiftliği kurulmuştur. Bu tesiste bu gün yıllık yumurta üretimi 80,7 milyon adet, tavuk üre timi ise 10,2 milyon adet civarındadır. Tavukçuluk ve sığır-koyun besiciliği konusunda yabancı sermayeye bü yük kolaylıklar tanınmaktadır. Hayvancılık, özellikle de tavukçuluk, Mısır'da en cazip yatırım alanlarından biri haline getirilmiştir. 2A. Sanayi ve Madencilik^ 1950'li yıllarda Nasır'm yapmış olduğu Milli leştirmelerin sonucu olarak, Mısır endüstrisi büyük öl çüde kamu kuruluşlarının elindedir. 1983 yılında en düstriyel tesislerinin % 9 0 ' m a sahip olan (Yaklaşık 20 Milyar Mısır Pound'u) kamu sektörünün sınai ürünler üretimi içindeki payı % 75 idi. Sanayi (İmalat sanayii, mdencilik,petrol,elektrik,inşaat) kesiminin CSYÎH içinddd. payı da % 35,5 civarındadır. Mısır sanayileşmek için ciddi çabalar sarfetmektedir. 1970'lere kadar dışa kapalı olarak devlet eliyle endüstrileşme sağlanmaya çalışılmış, 1974'te Se dat'ın Açık Kapı politikası ile beraber sınai yatırım lar konusunda özel sektör ve yabancı sermayeye olanak verilmiş, ancak bu kez de çok verimsiz olan kamu kuru luşlarının bunlarla rekabet edememesi sorunu çıkmıştır. Sanayinin büyük bir kısmı halen kamu kuruluşlarının elinde olduğu ve bu kuruluşlar istihdam açısından bü yük önem taşıdığı için, ekonomik ve politik olarak hü kümet bu kuruluşların serbest rekabet koşullarından olumsuz etkilenmesine müsaade etmemektedir. Tarıma dayalov sanayi, Mısır endüstrisinin en önemli özelliklerinden birisini oluşturmaktadır. Sana yiinin % . 30'u tekstil, % 33'ü ise gıda sektörlerinden oluşmaktadır. Bu iki sektör, aynı zamanda en çok teşvik gören sektörlerdir. Bunların yanısıra metalürji, mühen dislik, kimya, gübre, çelik ve çimento sektörleri de son planda öncelikli sektörler arasında yer almaktadır. Yıllık ortalama büyüme hızı % 10 olan sanayi sektörü, halen Mısır için yeterli olmaktan çok uzaktır ve önemli sorunlarla karşı karşıyadır. Bu sorunların başlıcaları şöylece sıralanabilir: üretimin yetersiz olması, kalifiye eleman yetersizliği, verim düşüklüğü, üretimin standartlara uygun olmayışı, teknik ve dizayn yetersizliği kamu sektöründe bürokratik ve kötü idare, sanayinin tevsii olanaklarının yetersiz olmasıdır. Aşa ğıdaki tabloda, Mısır'ın başlıca sanayi ürünlerinin yıllara göre üretim miktarları görülmektedir. TABLO : 7 SANAYİ ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ Başlıca Ürünler Birim 1979 1981 1980 3.188 3.497 1000 Ton Buğday unu 3.507 îl 662 668 619 Ham Şeker TT 154 160,1 159 Margarin !î 208 196 Pamuktohumu yağı 177 14,6 59 1000 Hl Şarap îî 460 340 Bira 33.000 30.574 Milyon Sigara 29.931 9.086 Ton İşlenmiş- tütün 232 216,1 239 Pamuk ipliği(saf) 1000 Ton 636 616 M.Metre Pamuk dokuma 633 0,6 1000 Ton Keten ipliği 0,7 fl 39,0 37 36,5 Jüt ipliği ?T 14 12,0 11,0 Yün iplik 11.000 11.000 9.616 1000 M. Yün dokuma Yün rayon ve ase 2,8 1000 Ton 3 tat dokumalar . 134 122 Kağıt ve karton 1.106 1000 Adet 1.109 Kauçuk lastik 933 260 260 240 1000 Hl Etil alkol 44 1000 Ton 32 35 Sülfürik asit tl 44 43 Kostik soda 37 400,5 Nitrojeni! gübreler " 263,9 II 93,0 Fosfatlı gübreler 92,7 II 1.740 1.475 Motor yağları 1.951 - - - - - (TABLO 7'nin devamı) Kerosen ve Jet yakıtılOOO Ton 1.680 Damıtılmış fuel-oil " 2.220 Mazot " 5.570 Asfalt. " 196 Kok " 855 Çimento " 2.98? Pik demir " 300 Ham çelik " 635 Radyo alıcısı " 223 TV alıcısı " 2^*9 Otomobil Adet 16.720 Elektrik enerjisi MilyonKwh 16.675 Kaynak: The Europa Yearbook 1984, Vol.2, 1.714 2.519 6.4l6 273 1.533 3-038 3.hü6 171 318 l6.0l4 198 441 18.734 6.781 291 S.1517 Mısır'da sanayide büyük bir ağırlığı olan kamu sektörü'nde yeralan kuruluşların çoğunluğu Nasır döne minde devlet eliyle kurulmuşlar veya kamulaştırılmış lardır. Birçok kamu şirketi, direkt kanlığı 'na bağlıdır. olarak Sanayi Ba Sanayideki kamu kuruluşlarının etkin olarak ça lışamaması, Sedat'ın "açık kapı" politikasını başlata rak sanayii özel sektöre de açmasına neden olmuş ve bu politikanın sonucunda özel sektör hızla gelişmeye baş lamıştır. 1980 yılında sanayide kamu sektörü % l4 ora nında bir büyüme hızı gösterirken, aynı yıl bu alandaki özel sektör % 25 büyümüştür. Mısır'da özel sektör, ge leneksel olarak küçük çaplı emek-yoğun sanayi kolla rında (deri eşya, tekstil, konfeksiyon, halıcılık gibi) yoğunlaşmış iken "açık kapı" politikasının da etkisiyle son yıllarda küçük ve orta ölçekli imalat sanayiine de yönelmiştir. nın Hükümet, sanayi sektöründeki kamu kuruluşları daha etkin çalışabilmesini sağlayacak reformları yapmaya çalışırken, ülkenin sanayileşmesinde, oldukça verimli bir biçimde çalışan özel sektörden ve yabancı sermayenin yapacağı joint-venture yatırımlardan çok şey beklemektedir. Yatırımların teşvikinde tekstil, meta lürji, gıda ve kimya sanayileri baş sırayı almaktadır. Aşağıdaki tablo, 1980-85 yılları arasında Mısır'ın en düstriyel yatırım programını göstermektedir. TABLO : 8 1980-85 DÖNEMİNDE PLANLANAN SANAYİ YATIRIMI PROGRAMI •foplam Yatırım Değer (Milyon Mısır Poundu) Tekstil 1.343 Metalürji 1.917 Abu Tartur Fosfat, El Dekheila DemirÇelik tesisleri ve limanı 1.182 Gıda 1.125 Kimya 8l5 Mühendislik Sanayii 736 Helvan Demir-Çelik Tesisleri 561 Madencilik ^95 Sina Projeleri 284 Küçük Sanayi tesisleri 98 Elektronik 90 Diğerleri 101 T O P L A M 8.027 Proje Sayısı 16,7 14,9 71 27 14,7 14,7 10,1 9,2 4 63 39 4^ 7,0 6,2 3,5 6 22 16 1,2 1,1 1,3 100,0 3 9 47 351 Kaynak: EGYPT and SUDAN Business Opportunities in the 1980's, Metra, S.68 . Madencilik ve İnşaat Malzemeleri: Oldukça zengin maden kaynaklarına sahip olma sına rağm.en Mısır'da madencilik sektörü, sanayi sektö rünün oldukça küçük bir bölümünü oluşturmaktadır. Bir çok zengin maden, ekonomik olarak işletilememektedir. Sürekli olarak işletilen madenler fosfat, demir cevheri ve tuz madenleridir. Mısır'm en önemli maden lerinden biri olan fosfatın üretimi, 1950'li yıllardan bu yana çok az arttırılabilmiş, buna karşılık demir cevheri üretimi 1975-80 yılları arasında hızlı bir ar tış göstermiştir. Batı Çölünde Abu Tartur civarında yeralan büyük fosfat yataklarının önümüzdeki yıllarda işletilmesi planlanmaktadır. Sina yarımadasında da önemli kömür yatakları mevcuttur. , Mısır inşaat malzemeleri imalatı büyük bir hız la gelişen inşaat sektörünün ihtiyacını karşılayamamak tadır. Çimento ve inşaat demiri büyük oranda ithal edilmektedir. Şu anda mevcut çimento üretimi kapasitesi 3 Milyon Ton civarındadır. Önümüzdeki yıl içinde bu ka pasitenin 5 Milyona çıkartılması planlanmaktadır. Bütün yeni yatırımlara rağmen orta vadede Mı sır'ın inşaat malzemeleri imalatının, ihtiyacı karşıla yamayacağı . ve başta çimento, demir ve sıhhi tesisat malzemesi olmak üzere Mısır'm inşaat malzemesi ithala tının artacağı öngörülmektedir. Nitekim 1982 yılında Mısır'ın inşaat malzemeleri ve hizmetleri ithali 1 . 2 Milyar $ olmuştur. 1983-87 beş yıllık planı bu dönem içinde 800.000 konut inşasını öngörmektedir. 1986 yılında Mı sır'da yılda yaklaşık 160.000 konut üretileceği beklen mektedir. Mısır'm şu anda 1 , 6 Milyon konuta ihtiyacı olduğu hesaplanmaktadır. maden Aşağıdaki tablo, Mısır'ın yıllar itibariyle ve inşaat malzemeleri üretimini göstermektedir. TABLO : 9 MADENLER VE İNŞAAT MALZEMELERİ ÜRETİMİ Birim Ürün Fosfat Tuz Demir cevheri Kaolen toprağı Amyant Cam levha Seramik Çimento Alçı taşı Sıhhi tesisat Toprak boru Beton boru 1.000 Ton !T f? îî Ton 1000 Ton Ton 1000 Ton I! Ton 1000 Ton ît boru " 1979 623 728 1.435 42 839 27 4.900 2.987 364 4.876 14 32 80 1980 679 728 1.776 45 1.174 26 4.066 3.038 258 5.026 15 35 87 Kaynak: Egypt and Sudan Business Opportunities in the 1980's Metra, S.69 Metalürji: 1980-85 kalkınma programında, metalürji sek törüne yapılması planlanan yatırımlar toplam endüstri yel yatırımların % l4,9'unu oluşturmaktadır. Yatırım programında öncelik demir-çelik tesisleri ile boru fab rikalarına verilmekte, özellikle joint-venture yatı rımlar teşvik edilmektedir. Metalürji sektörü yüksek yatırım maliyetleri gerektirdiğinden, özel sektör için pek cazip değildir. Helwan'daki demir-çelik kompleksi ile Naga Hamadi Alüminyum tesisleri Sovyetler Birliği tarafın dan yapılmıştır ve ülkenin en büyük ve modern sanayi tesisleri arasında yer almaktadır. Aswan barajından el de edilen elektrik enerjisi ile çalışan Naga Hamadi alüminyum tesislerinin yıllık üretimi 100,000 tonun üzerindedir. (1985 y ı l m a kadar bu miktarın 166 Bin Tona çıkartılması planlanmıştır). Helwan'daki demir-çelik tesislerinin genişletilmesi ve şu anda 1 milyon ton/yıl olan çelik üretiminin 1,55 Milyon Tona, pik demir üre timinin ise 1,75 Milyon Tona çıkartılması planlanmakta dır. Aşağıdaki tablo, 1985 y ı l m a kadar kamu sektörünce metalürji alanında yapılması p?.anlanan yatırımları gös termektedir. TABLO : 10 KAMU SEKTÖRÜNCE 1980/85 DÖNEMİNDE METALÜRJİ SEKTÖRÜNE YAPILMASI PLANLANAN YATIRIMLAR (Milyon Eh) Proje Döviz Yerli Proje Kategorisi sayısı olarak para Toplara Mevcut tesislerde değiştirme ve yenileme (bilinmiyor) Devam Eden Projeler Yeni Projeler , Joint-Venture Ya tırımlar Toplam yatırım 68,0 24,5 92,5 9 155,3 166,7 320,0 12 166,3 51,6 167,9 5 498,3 166,0 . 614,3 835,9 358,8 1.194,7 (bilinmiyor) Kaynak: Egypt and Sudan Business Opportunities in the 1980's,Metra, S.72 • Mühendislik Sektörü: Mühendislik sektörü şu anda modern makina donanımı yetersiz olmfesma rağmen, sağlam kurulmuş bir sektördür ve gelecekte ülkenin kalkınmasına büyük kat kılarda bulunabilecek kapasitededir. Aşağıdaki tablo, 1952-80 yılları arasında Mısır'ın başlıca mühendislik ürünleri üretimini göstermektedir. TABLO : 11 MÜHENDİSLİK SEKTÖRÜ ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ Ürün Otomobil Kamyon Otobüs Traktör Klima Buzdolabı Dizel motor Tren vagonu Soba Yüksek b a ş m ç borusu Metal yapılar Madeni eşya Pompalar Kablo 1980 Birim 1979 Adet tt îî îî îî 1000 Adet 1000 Mısır P. îî îî 16.720 2.307 601 2.783 15.430 190 5.629 16.344 9.421 Ton 1000 Mısır P. îî îî 1000 Ton 4.950 14.248 13.115 357 31 16.014 1.221 464 2.462 18.844 219 (bilinmiyor 22.740 6.821 5.892 15.765 13.888 420 36 Kaynak: Egypt and Sudan Business Opportunities in the 1980's,Metra, S.74 Bu sektör özellikle 1975 yılından sonra büyük bir gelişim göstermiştir. Ancak mühendislik ürünleri nin ithalatı artış göstermektedir. Yerli üretim büyük ölçüde kamu sektörünün elindedir. Buzdolabı, çamaşır makinesi ve klima cihazları üretimi için özel sektöre de lisans verilmiş olup, özel sektör bu malları oldukça rekabetçi fiyatlarla ihraç da etmektedir. Bu konuda teşvik edilen özel sektörün üretimi toplam üretimin % 15-17'sini oluşturmaktadır. 1980-85 planında özellikle çamaşır makinesi, motorbisiklet, traktör ve otomobil sektörlerinde kamu sektörünün 735,5 Milyon Ei yatırıra yapması planlanmış tır. Bu yatırımın 3^1,5 Milyon Et'luk kısmı jointvunture yatırım yapılan yabancı firmalarca karşılana caktır. Bu yatırımlar Mısır'ın mühendislik ürünleri konusunda kendi kendine yeterli olmasını sağlamaktan çok, bu ürünlerin ithalatını azaltabilmeyi, böylece dö viz tasarrufu sağlamayı amaçlamaktadır. 1982 yılında Mısır'ın beyaz mallar üretimi tüketiminin % 6 0 ' m ı kar şılarken, televizyon üretimi tüketimin % 45'ini, klima cihazları % 80'ini, ev tipi su pompaları % 25'ini, ter mosifon üretimi de % 25'ini karşılamaktadır. Japon ve Avrupalı firmaların yerleşmiş olduğu otomobil pazarı da önemlidir. Talebin yaklaşık % 70'i ithal edilmektedir. Binek otomobilde talep yılda % 17 oranında artmaktadır. Yılda % 20 artan traktör talebi de 1988 yılında 20.000 adete ulaşacaktır. Aşağıdaki tablo, kamu sektörünün 1980-85 döne mi için planladığı yatırımı göstermektedir. TABLO : 12 KAMU SEKTÖRÜNCE 1980-85 DÖNEMİNDE MÜHENDİSLİK SEKTÖRÜNE YAPILMASI PLANLANAN YATIRIMLAR (Milyon Eh) Proje sayısı Döviz olarak Yerli para Toplam Mevcut tesislerde değiştirme ve ^ yenileme (bilinmiyor) 55,2 20,0 75,2 Devam eden projeler 87,17 84,98 172,15 5,4 12,6 Proje Kategorisi Yeni projeler 5 Joint-Venture ya tırımlar Toplam Yatırım 25 14 (bilinmiyor) 720 341,5 134,1 475,60 491,07 244,48 735,55 Kimya: Kimya sektörü Mısır endüstrisinin en önemli ve hükümet tarafından en teşvik edilen sektörlerden bi ridir. Bunun nedeni bu sektörün tamamının yerli hammad de kullanıyor olması ve kimya endüstrisinin diğer sek törlerin gelişimi için bir temel oluşturmasıdır. Aşağıdaki tabloda Mısır'ın 1979-1980 yılla rı arasında başlıca kimyasal ürünler üretimi görülmek tedir. TABLO : 13 1979-80 YILLARINDA BAŞLICA KİMYASAL ÜRÜNLER ÜRETİMİ Ürün Deterjan Birim 1000 Ton 1980 1979 32,81 27,89 Sabun " 243 289 Süperfosfat " 483 488 Kalsiyum Nitrat Gübreler " Kağıt " Kauçuk ürünler Oksijen 1000 Mısır P. " Tıbbi Müstahzarlar " Böcek ilacı " 2.584 2.213 191 169 7.367 6.071 634 747 125 163 9 13 1970 yıllarında kalkınma programında özellikle nitrojenli ve fosfatlı gübrelerin üretiminin arttırıla rak tarım sanayiinin desteklenmesi planlanmaktaydı. Ancak 1980-85 planı büyük gübre tesislerine yer verme mektedir. Bu planda kok, kağıt, plastik, sanayi gazı ve jelatin üzerine yatırım yapılması planlanmıştır. Petrokimya konusunda İskenderiye'de yıllık kapasitesi 80.000 Ton olan bir PVC tesisi ile etilen ve polietilen üre tecek tesislerin yapılması öngörülmüştür. Aşağıdaki tabloda Mısır'ın 1980-85 yatırım planında kamu sektörünce kimya alanında yapılması plan lanan yatırımlar görülmektedir. TABLO : l4 1980-85 DÖNEMİNDE KAMU SEKTÖRÜNCE KİMYA SANAYİİNE YAPILMASI PLANLANAN YATIRIMLAR (Milyon Eh) Proje Döviz Yerli Proje Kategorisi sayısı olarak para Toplam Mevcut tesislerde değiştirme ve yenileme 89,7 32,4 122,1 Devam eden projeler 18 196,6 218,5 325,1 Yeni Projeler 13 69,1 47,2 116,3 Joint-Venture ya tırımlar 9 188,2 62,9 251,1 Toplam Yatırım — 543,6 271,0 814,6 Kaynak: Egypt and Sudan Business Opportunities in the 1980's,Metra, S.82 Kimyasal gübrelere olan talep oldukça fazla ol masına rağmen, Mısır'ın suni gübre üretiminin % 30 ora nında arttırılarak 1980'li yılların sonlarına doğru iç talebin tamamen karşılanması, Orta Doğu ve Afrika'ya ihracat yapılması beklenmektedir. Tekstil: Tekstil, Mısır'ın en önemli imalat sanayii dir . Ancak, emeğin üretkenliğinin çok düşük ve tesisle rin oldukça eski olması nedeniyle tekstil üretiminde 1975'ten bu yana önemli bir artış gerçekleştirilememiş tir . Tekstilde 29 adet kamu şirketi üretimin % 75'ini yapmaktadır. Aşağıdaki tabloda Mısır'ın 1952-1980 yıl ları arasındaki tekstil ürünleri üretimi görülmektedir. TABLO : 15 TEKSTİL ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ (1979-80 Yılları) ^^^^ Pamuk ipliği Pamuk dokuma Yün ipliği Yün dokuma Sentetik iplik Jüt ipliği Jüt dokuma Kilim ve Halı Örgü Birim (1000 Ton) (Milyon M) (1000 Ton) (Milyon M) (1000 Ton) (1000 Ton) ( " " ) (Milyon pond) ( Ton) 1979 1980 219 6l6 11 5 40 36 31 22 620 236 633 11 5 40 35 31 27 670 Kaynak: Egypt and Sudan, Business Opportunities in the 1980's Metra, S.83 Mısır'ın ihracatını arttırmasmdaki en büyük umutlarından biri tekstil sanayiidir. Hükümet bu sektö rün geliştirilmesi için, büyük çabalar harcamaktadır. 1980-85 döneminde bu alanda 1.343 Milyon Et tutarında yatırım yapılması planlanmıştır. Ayrıca özel sektör de tekstil konusunda yatırım yapmaya teşvik edilmektedir. Mısır önümüzdeki yıllarda da tekstil makinaları ve ekipmanı için iyi bir pazar olma özelliğini koruyacak tır. . Gxda S a n a y i i : Mısır'ın 1981-82 gıda maddeleri tüketimi 5 Milyar Mısır Lirası tutarındadır. Bu miktar yılda % 16 oranında artmaktadır. 1981-82 döneminde tüketilen gıda maddelerinin % 50'si (2,5 Milyar EL değerinde) ithal edilmiştir. 1980 yılında gıda maddeleri imalat sektörü, 1.443 Milyon Ei. değerindeki satışları ile Mısır'daki en önemli imalat kollarından biri olduğunu göstermiş tir. Gıda sektörünün % 85'i devletin elindedir. Aşağı daki tablo, 1952-1980 yılları arasında Mısır gıda sek törünün imalat miktarını göstermektedir. TABLO : 16 BAŞLICA GIDA MADDELERİ ÜRETİMİ (1979-80 Yılları) Ürün Beyaz Kristal şeker Rafine şeker Glikoz Çikolata Kurutulmuş sebze Konserve meyva Konserve sebze Bira mayası Alkolsüz içkiler Nişasta Bira Pamuk tohumu yağı Beyaz peynir İşlenmiş peynir Konserve balık Birim 1979 3^5 272 34 ( " 4.851 ( Ton 5.272 ( " 17 ( " 4.593 ( " 11.861 (Milyon şişe) 1.429 (1000 Ton) 17 (Milyon Litre) 36 (1000 Ton) 173 ( " ) 155 ( Ton ) 14.333 ( " ) 5.225 (1000 Ton) f " 1980 360 256 40 5.018 6.619 5 6.348 12.698 1.435 19 42 196 162 15.135 5.077 Mısır hükümeti gıda sektörüne büyük önem ver mekte ve bu alana yapılacak yatırımları teşvik etmekte dir. Özellikle yabancı sermayeden bu konuda Mısır çok şey beklemektedir. Kamu sektörü 1980-85 döneminde gıda imalat sanayiine 1.125 Milyon Ei, tutarında yatırım yapmayı planlamıştır. 2.5. Enerji: Mısır ekonomisi*nde temel enerji kaynakları ham petrol, doğal gaz ve elektriktir. Petrol ve doğal gaz Petrol Bakanlığı'nm, elektrik üretimi ise Elektrik ve Enerji Bakanlığı'nm sorumluluğu altındadır. Petrol: Ülke yüzyılın başından beri petrol üreticisi olmasına rağmen ancak 1976 yılından bu yana net ihra catçı bir ülke niteliğini kazanmıştır. Yeri bulunan 11 petrol rezervi ile üretimin artma.sının sağlanacağı ve 1986 yılında 1 Milyon varil/gün düzeyine ulaşacağı öngörülmektedir. Halen bi linen petrol rezervleri 5.690 Milyar varildir. Petrol üretim değeri 1982 yılında GSYH'nin % 20-sine eşit olmuştur. Aynı yıl ihracatın % 70'i de petrolden sağlanmıştır. Ancak petrol fiyatlarında tüm dünyada görülen azalma ve talep azalması Mısır'ı da etkilemektedir. Hükümet üretimi arttırmak amacıyla büyük petrol şirketlerinin sondaj faaliyetlerine girişmesini teşvik etmektedir. Mısır'da ham petrolü işlemek üzere altı rafine ri kurulmuş olup kurulu kapasiteleri 235.000 varil/gün' dür. Petrol üretimi ve tüketimi, 1982 ve 1983 yılla rı itibariyle şöyledir: TABLO : 17 PETROL ÜRETİMİ VE TÜKETİMİ (Milyon Ton) 1982 1983 Ham petrol üretimi 32,5 36,0 Rafinaj - Ham 15,9 18,1 - İşlenmiş 15,2 17,2 Petrol ürünleri tüketimi 16,5 18,6 Kaynak: Quarterly Economic Review of Egypt Economist Intelligence Unit, Annual Supplement 1984, S. 14 Doğal Gaz: Doğal gaz Akdeniz kıyısı, Nil Deltası, Batı Çölü'nde ve Süveyş Körfezi'ndeki yataklardan elde edil mekte ve muhtelif sanayi kuruluşları ile santrallarda kullanılmaktadır. Üretim 1982'de 2,4 v e l 9 8 3 ' d e 2 , 8 Milyon Ton, tüketim ise 1982'de 2,0, 1983*te 2,4 Milyon Ton düzeylerinde gerçekleşmiştir. Doğal gaz rezervlerinin 162 Milyar m3 olduğu tahmin edilmektedir. Bilinen rezervlerin 324 Milyar m3 düzeyine ulaşması halinde ihraç izni verileceği ifade edilmektedir. Elektrik: Mısır'ın elektrik üretimi Aswan Barajı'ndan ve Kahire ile Aşağı Mısır'da kurulu termik santrallardan elde edilmektedir. Aswan Barajı'nm payının % 60 civa rında olduğu belirtilmektedir. 1980 yılında 4500 MW olan kurulu , kapasitenin 1990'da 10000 MW ve 2000 yılında 22000 MW olması, kişi başına elektrik tüketiminin de 1980 yılındaki 400 kWs düzeyinden 1990 yılında lOCO kWs ve 2000 yılında da 1600 kWs düzeyine ulaşması öngörülmüş ise de petrol fiyatlarmdaki düşmenin bu planları olumsuz etkilemesi sözkonusudur. Hükümet petrol dışında alternatif enerji kay naklarına ağırlık vermekte, bu amaçla çalışmalar yapıl maktadır . 2000 yılındaki planlanan üretimin % 35'inin nükleer santrallerden elde edilmesi öngörülmüş olup 2 adet 950 MW kapasitedeki santralın Fransız firma'larınca yapılmasına karar verilmiştir. Ayrıca Batı Çölü'ndeki Kattara Çöküntüsünün Akdeniz'den getirilecek deniz suyu ile doldurularak hidro elektrik enerjiBi üretilmesi dü şünülmektedir. 2.6. Ulaştırma: Mısır'da ulaşım karayolları, demiryolları, de nizyolu ve havayolu ile sağlanmaktadır Nil Nehri ve kanallar ülkeye önemli bir katkı sağlar ik en Süveyş Ka nalı'da büyük bir gelir kaynağı niteliğindt^^dir. Demiryolu: 4000 km uzunluğunda demiryolu hattı mevcuttur. Güney'de Aswan ile Kahire ve Nil Deltası'rda bulunan önemli yerleşme merkezleri . demiryoluyla birbirlerine bağlanmışlardır. 1980-81 yılında demiryollarında 2,4 Milyar Ton/Km yük ve 11,0 Milyar Yolcu/Km taşınmıştır. Ayrıca başkent Kahire'de 1 Milyar Dolar mala portesi olan bir metro inşaatına başlanmıştır. Karayolu: ülkede karayolu uzunluğu yaklaşık 90.000 Km' dir. Aswan ile Kahire ve Nil" Deltası'nda bulunan yerleşme merkezleri iyi kalitede yollar ile birbirle- rine bağlanmışlardır. 1980 yılı sonunda 442.540 binek otomobili, 1 3 3 . 3 3 5 ticari araç ve 16.680 kamyon bulunu yor idi. Havayolus Kahire başta olma s: üzere belli başlı şehirler arasında seferler, ayrıca çeşitli yabancı kentler ile Kahire arasında uluslararası seferler yapılmaktadır. Kahire, İskenderiye Porvc-Said, Luxor,. Aswan, Minia ve Asyut'ta ' olmak üzere 1 adet havaalanı vardır. 1 9 8 0 - 8 1 •yılında Kahire'de 5 Milyon ve tüm Mısır'da 6.4 Milyon yolcu trafiği ol muştur. Istanbul-Kahire arasında da haftada üç gün seferler THY tarafından yapılmaktadır. Suyolu: Ulaşıma elverişli suyolu uzunluğu 3100 Km ka dardır; Nil ^ e kanallar yarı yarıya pay sahibidirler. Süveyş Kanalı da Akdeniz ile Kızıldeniz'i birleştiren uluslararası t i r suyoludur. En önemli liman İskenderiye'dir. Ayrıca Fort Said ve Sürr-^-yş diğer önemli limanlardır. Limanların genişletilme/fi ve El Dikhelya ile Dimyat' ta yeni liman lar inşaatj devam etmektedir. Yoğun trafik nedeniyle özellikle fikenderiye limanında sıkışıklık ve gecikme sözkonusuduı •. Mjsırda çeşitli sektörlerde yaklaşık 1 1 , 8 Mil yon kiş- istihdam edilmektedir. İşsizlik oranının % 5' in al tır ca olduğu sanılmaktadır. Kamu kuruluşları fazla işgücün i emen en önemli istihdam kaynağını oluşturmak tadır „ Çalışan kadınların oranı oldukça düşüktür. Aşa ğıdaki tabloda istihdamın sektörlere ve yıllara göre dağılımı görülmektedir. TABLO ı 18 İSTİHDAMIN SEKTÖRLERE GJRE DAĞILIMI 1981-1982 1977 ^000 Tarım 4,103,5 Madencilik 29,0 İmalat sanayii 1..199,^ Petrol ve petrol ürünleri 18,7 Elektrik 48,0 İnşaat 457,0 Ulaşım ve Haber leşme 431,6 Süveyş Kanalı 12,6 Ticaret 967,1 Finans sektörü 55,7 Sigorta sektörü 9,6 Otel ve restoran lar ' 96,2 Ev işleri 144,8 Kamu hizmetleri 54,6 özel ve sosyal hizmetler 765,4 Sosyal sigorta 18,1 Hükümet hizmet- 1.474,O ri servisi T O P L A M 9.885,3 % i ,3 li ,1 0 .2 0.5 4 6 0 I 9,'3 0,6 0,1. '000 % 1.423,2 36,2 0,3 12,1 24,5 64,2 664,1 0,2 0,6 5,7 433,3 3,7 0,2 9,^ 0.6 0,1 4.247,5 39,5 18,8 1.103,8 71,9 13,6 1,: 140,5 171,3 66,2 1,2 1,5 0,6 7,7 0,2 14,9 895,6 29,5 2.317,4 7,6 0,2 19,8 100,0 11.724,9 100,0 Kaynak: Quarterly Economic Review of Egypt. Economist Intelligence Unit , 1984 Annual Supplement 1984, P.30. 2.8. Bütçe: Bütçe hazırlanmasında bir takım değişiklikler den sonra 1980 yılında mail yıl takvim yılından, 1 Tem muz - 30 Haziran dönemine alınmıştır. Aynı yıl yapılan düzenlemeler ile bütçe prosedürü de basitleştirilmiş tir. Bütçe, merkezi hükümet bütçesi, kamu hizmeti sağlayan kuruluşların bütçesi ve mahalli idareler büt çesi olarak üç kısımdan meydana gelir. 1982 yılından itibaren daha önceki bütçelerde yeralmayan özel amaçlı fonlar da konulmuştur. Bütçe kalemlerinde her yıl yapı lan değişiklikler tutarlı olarak karşılaştırma yapmayı olanaksız hale getirmektedir. Bütçenin yürütülmesinden Maliye Bakanlığı ile Ulusal Yatırım Bankası sorumludur. Maliye Bakanlığı Bütçeyi hazırlar ve Meclis'te onaylandıktan sonra, yeni yatırımlar dışında mali işlemlerle ilgilenir. Yeni Ya tırımlar ise Ulusal Yatırım Bankası'*nm sorumluluğu al tındadır. Aşağıdaki tabloda Mısır'ın son üç yıllık Bütçe rai<amları gösterilmektedir. TABLO : 19 YILLARA OriRE MISIR'IN BÜTÇESİ < Milyon BL) Cari Bütçe : 1981/82 1982/83 1983/64 GELİRLER Vergi Gelirleri: Şirket Vergileri(kardan) Gümrük Vergileri Tüketim Vergileri Diğer Vergiler Alt toplam 2.039 1.459 875 1.107 5.480 1.812 1.951 1.217 944 5.924 (bilinmiyor) (bilinmiyor) ( " " ) ( " " ) 6.916 (TABLO 19'un devamı) Cari Kaynaklar: Petrol Süveyş Kanalı Diğerleri Alt Toplam Toplam Cari Gelirler 1.215 358 832 2.410 7.890 1.194 312 1.262 2.769 8.693 HARCAMALAR Ücretler Sübvansiyonlar Silahlı Kuvvetler Borç Faizleri Diğerleri Toplam 2.100 2.000 1.287 601 1.160 7.148 2.444 2.040 1.742) 952) 1.576) 8.754 9.903 742 (61) 83 1.156 1.683 1.501 3.112 3.526 3.101 4.8İI5 3.594 5.012 Toplam Artı(açık) Sermaye Transferleri Bütçesi: Harcamalar eksi İç Fonlar Yatırım Bütçesi: Harcamalar eksi İç Fonlar Toplam Açık (bilinmiyor) ( " ( " " " 3.070 9.986 2.935 1.684 5.282 Review of Egypt, Economist Tablo'daki rakamlardan da görü.leceği glb.\, ana maddelerin hükümetçe sübvansiyone edilmesi bütçeye ol dukça büyük bir yük getirmektedir. Gerçekte sübvansi yonlar, kamu sektörünün ürettiği ürünlerin fiyatı dü şük tutulduğu için tabloda belirtilen rakamların olduk ça üzerindedir. 1982-83 bütçesindeki 4,8 Milyar Et tu tarındaki açığın 2 Milyar Et'u iç tasarruflardan, 1 Milyar EL 'u yatırımlar için sağlanan dış finansmandan 0,3 Milyar Et'u, diğer dış kaynaklardan ve 1,5 Milyar E4' u da bankalardan sağlanmıştır. 1983-84 bütçesi 5 Milyar EL'luk bir açık göstermektedir. Petrol fiyat- ) ) .»as larının düşmesi, Maliye Bakanlığı»nı kamu harcamalarını % 10 oranında azaltmaya zorlamıştır. Ayrıca devlet süb vansiyonlarında da 300-350 Milyon Efc'luk bir kısıtlama yapılması planlanmaktadır. Tasarrufların 2 , 3 Milyar Efe' a, dış finansmanın da 1,4 Milyon Eh^a çıkartılarak 1983-84 bütçe açığının azaltılmasına çalışılmıştır. 2.9. ödemeler Bilançosu: Dış ödemeler ve özellikle cari işlemler dengesi her zaman açık verme eğiliminde olmuştur ve kalkınmayı frenlemiştir. Döviz rezervleri de Mısır'ın önemli bir zayıflığını teşkil etmiştir. 1980 yılında artan rezerv ler, daha sonra yine azalmıştır. Cari işlemler dengesindeki sürekli açık sonucu dış borçlar giderek artmaktadır. 1983 yılında dış bor cun 17 Milyar Dolara ulaştığı tahmin edilmektedir. Borç ödeme oranı ise GSYH'nm % 7'si civarındadır. 1981-82 yılı itibariyle oranın cari işlemler gelirine nispeti % 21,9'dur. Tablo 20'de 1979-82 yılları meler bilançosu görülmektedir. itibariyle öde Dünyadaki ekonomik durgunluğa paralel olarak, Mısır'ın en önemli görünmez gelirleri olan turizm, Sü veyş kanalı gelirleri ve yurt dışındaki işçilerin transferlerinde de bir duraklama gözlenmiştir. Ancak dış yardımların giderek artması, ödemeler dengesi açı sından olumlu bir gelişmedir. 1980 yılında 773 Milyon $ olan turizm gelirleri 1982 yılında 711 Milyon Dolara inerken, aynı dönem içersinde işçi dövizleri 2 , 6 Milyar Dolardan 2 , 3 Milyar Dolara düşmüş, Süveyş gelirleri ise 663 Milyon Dolardan 953 Milyon Dolara yükselmiştir. Mısır'ın uluslararası finans çevrelerindeki itibarı, hükümetin ithalatı finanse edebilmek için önemli ölçüde dış borç bulabilmesine.olanak sağlamakta dır. Bazı ülkelerin hükümetleri, Mısır'ın büyük proje lerini finanse etmek amacıyla, ihracat kredilerini res- - 1I9 - mi olarak teşvik etmektedir. Giderek artan özel yabancı yatırımlar da yakın ve orta vadede Mısır için oldukça önemli bir döviz girdisi potansiyeli taşımaktadır. 1982 yılı sonunda Mısır'ın döviz rezervleri yaklaşık 700 Milyon Dolar, veya yaklaşık bir aylık it halatını karşılayabilecek bir miktardaydı. 1983 yılında ise ihracat ve ithalatın bir dur gunluk içinde bulunduğunu, buna karşılık işçi dövizle rinin önemli oranda arttığı ifade edilmektedir. TABLO : 20 ÖDEMELER BİLANÇOSU TABLOSU (Milyon Dolr.r Olarak) 1979 1980 1981 1982 İhracat(Fob) 2.424 3.854 3.999 4 . 0 1 8 İthalat(Fob) - 6.002 -6.814 7.918 -7.733 Net Hizmetler. - 233 - 269 447 - 618 Net Özel Transferler 2.269 2.230 2.116 2.791 Net Hükümet Transferleri Cari İşlemler Dengesi -1.542 438 - 2 . 1 3 6 -2.217 Direkt Yatırımlar 1.,211 541 650 747 Porföy Yatırımlar 3 5 7 Diğer Uzun Vadeli Sermaye Girişi 431 405 1.275 1.105 Diğer Kısa Vadeli Sermaye Girişi 130 61 36 83 Hükümetlerarâsı Bağışlar 36 2 1 1 Hükümete Verilen Ödemeler Dengesi Borçları 75 1 63 Merkez Bankasına verilen Ödemeler Dengesi Borçları 200 - 450 - 191 Değerin Değişmesi Karşılığı - 47 - . 67 Merkez Bankasındaki Resmi Mevduatlar 1.114 21 24 259 SDR Dağılımına Karşılık 29 31 .31 Net hata ve Kayıp 124 11 132 35 - 662 252 Rezervlerdeki Değişiklik - 24 - 99 - - - Kaynak: Quarterly Economic Review of Egypt Economist Intelligence Unit, Annual Supplement 1984, S.27 3- DIŞ TİCARET 3.1. Genel Olarak Dış Ticaret: MısırMa ticaret dengesi bazı istisnai yıllar dışında açık vermektedir. 1974 yılında çıkarılan 43 sa yılı kanun ihracata dayalı bir ekonomik yapının kurul ması için ilk ciddi girişimi teşkil etmiştir. Düzenle meler "geleneksel olmayan" sanayi ürünlerinin ihracatı nın arttırılmasını hedef almış ve bazı başarılar kaza nılmıştır . Hükümet ihracatı teşvik için bürokrasi ve kam biyo kontrolünü asgariye indirmek ve bakanlıklararası bir komite oluşturmak yoluyla soruna çözüm aramakta dır . Ancak sınai üretim uluslararası piyasada, rekabet etmekte güçlüklerle karşılaşmakta, tarımsal üretimin önemli bir kısmı da içeride tüketilmektedir. Petrol ih racatının ise mevcut koşullar devam ettiği müddetçe istenen düzeyde arttınlamayacağı öngörülmektedir. Mısır'ın ithalatı ise ülkede üretilmeyen ham maddeler ve sermaye malları ile artan nüfusun gerektir diği gıda mallarından oluşmaktadır. Hükümet gerekli saymadığı malların ithalatinı azaltmak için tedbirler almaktadır. Ancak ithalatın artmaya devam etmesi öngö rülmektedir . Tablo'da son yıllarda Mısır'm dış seyri gösterilmiştir. TABLO : 21 DIŞ TİCARET (Milyon ABD Doları) Yıllar İhracat(FOB) 1979 1980 1981 1982 1983 (Ocak-Haz) 1.840 3.047 3.233 3.120 1.267 İthalat(CİF) 3.837 4.860 8.782 9.078 4.547 ticaretinin Denge - 1.997 - 1.813 - 5.549 • - 5.958 - 3.280 3*2* İhracatı Mısır'ın kısa dönemde ihracatını arttırılabil mesi, petrol dışında ihraç edebileceği madde sayısının çok az olması, Mısır sanayiinin rekabet edebilecek dü zeyde olmaması, çeşitlendirmenin güç olması ve hızlı nüfus artışı nedeniyle iç talebin çok yüksek olması ve sürekli artış eğilimi göstermesi ve tarımsal üretimin arazinin sınırlılığı nedeniyle arttırılamaması gibi ne denlerle pek olası görülmediği söylenebilir. Mısır'ın başlıca ihracat kalemleri ve ihracat değerleri 1981-1982 yılları itibariyle aşağıdaki tablo da sunulmaktadır: TABLO : 22 BAŞLICA İHRAÇ ÜRÜNLERİ (Milyon ABD Doları Olarak) Madde Ham pamuk Pamuk ipliği Ham petrol Petrol ürünleri Pamuklu dokuma Portakal Patates Pirinç Külçe alüminyum 1981 457,1 155,1 1.762,1 319,7 56 47,1 25,6 41 111,1 1982 408,6 123,7 1.730,2 336,4 43,1 52,6 4l,l 10,8 66,O Kaynak: Quarterly Economic Review of Egypt. E.I.U. Annual Supplement 1984, S.25 Mısır'ın başlıca ihracat ürünlerinin toplam ih racat içindeki payı 1981 yılında % 92 ve 1982 yılında % 80 olarak gerçekleşmiştir. Mısır'ın ihracat ise şöyledir. yaptığı belli başlı ülkeler TABLO : 23 İHRACATIN YÖNELDİĞİ ÜLKELER (Milyon Mısır Lirası) Ülke 1980 A.B.D. 163,8 Batı Almanya 55,4 Çekoslovakya 24,7 Çin Halk Cumhuriyet i 39,0 Doğu Almanya 13,5 Fransa 36,9 Hollanda 122,6 İngiltere 67,7 İsviçre 93,1 İtalya 610,7 Japonya 50,2 Lübnan 12,6 Polonya 18,0 Romanya 77,8 S.S.C.B. 89,5 Sudan 9,2 S.Arabiş:J;an 38,9 YugosİaŞ^' • 44,3 Yunanistan 61,6 1981 86,3 51,7 6,3 47,9 15,1 71,8 93,3 29,4 45,2 580,3 110,1 (bilinmiyor) 16,0 58,7 93,1 (bilinmiyor) 56,1 32,6 109,1 1982 103,2 88,2 26,2 24,8 3,4 150,3 118,8 53,5 25,4 482,5 55,1 14,6 _ 129,0 94,6 46,8 60,1 38,2 45,2 Kaynak: The Europa Yearbook 1984, Vol.2, S.1520 3.3- İthalat: Mısır, Orta Doğu'nun en kalabalık nüfuslu ülke si olarak büyük bir pazar potansiyeline sahiptir, özel likle tarım arazisinin kısıtlı olması ve tarımsal üre timin arttırılamaması, ve buna karşın nüfusun hızla artması, Mısır'ı bölgenin en büyük gıda ürünleri itha latçısı yapmaktadır. Tarımsal ve sınai üretim açısından kendi kendine yeterli olmaktan çok uzak olan Mısır, yo ğun çabalar harcamasına rağmen ithalatını azaltamamaktadır. Aşağıdaki tablo, başlıca ithal ürünlerini göster mektedir. TABLO: 24 BAŞLICA ÎTHAL ÜRÜNLERİ (Milyon ABD Doları ) Madde 1981 1982 Buğday 758,8 Buğday unu 358,1 Mısır 314,1 Süt ürünleri 215,5 Tütün 92,8 Nebati Yağlar ve diğer yağlar 120,8 Petrol ve ürünleri 197,7 Kimyasal ürünler 209,1 Otomobil 190,1 Demir çubuklar 274,8 Sermaye malları ve makinalar 2.268,8 Rafine şeker 234,8 Çimento 235,5 703,1 274,0 300,1 l67,4 114,1 155,2 316,4 197,5 254,2 304,0 2.403,4 140,4 357,2 Kaynak: Quarterly Economic Review of Egypt. E.I.U, Annual Supplement 1984, S.25 Tablo'da yer alan temel ithal ürünlerinin itha lat içindeki payı, 1981 ve 1982 yıllarında % 62 civa rındadır . Mısır'ın ithalat yaptığı belli başlı ülkeler ve ticaretin seyri de aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. TABLO : 25 İTHALAT YAPILAN ÜLKELER (Milyon Mısır Lirası) ülke 1980 ABD 656,3 Avustralya Batı Almanya 58,1 321,0 1981 1.215,7 134,9 34,6 1982 1.208,7 149,4 57,4 (TABLO 25'in devamı) Belçika/Lüksembug Çekoslovakya Doğu Almanya Finlandiya Fransa Hindistan Hollanda İngiltere İspanya İsveç İsviçre İtalya Japonya Romanya S.S.C.B. S.Arabistan Türkiye Yugoslavya Yunanistan 73,7 35,5 20,9 60,9 347,9 29,8 162,3 207,6 83,3 66,1 59,8 228,9 159,5 108,6 53,6 33,0 11,7 74,3 75,6 106,1 54,9 538,1 52,7 80,3 169,1 268,7 303,2 150,8 67,0 94,2 55,1 456,1 191,8 160,4 200,0 35,8 77,2 . 628,1 91.7 > • 36,5 476,8 94,0 . > ^ 76,5 217,8 288,4 278,5 149,1 109,8 122,4 42,4 > 480,7 222,6 123,0 • 138,4 75,2 « , — 93,5 629,2 Kaynak: The Europa Yearbook 1983, Vol.2, S,.1520 3-4. Türkiye-Mısır Ekonomik ve Ticari İlişkileri: Türkiye ile Mısır arasındaki ticari ilişkiler 1976 y ı l m a kadar 1966 tarihli Ticaret Anlaşması çerçe vesinde, kliring esasına göre gerçekleşmekteydi. Ancak iki ülke arasında ticari ilişkilerin gelişimine pek yardımcı olmayan bu anlaşma 20.4.1976 tarihinde imzala nan yeni bir anlaşma ile yürürlükten kaldırılarak ser best döviz esasına dayalı ticarete geçilmiştir. Ayrıca iki ülke arasında 1977 yılında imzala nan "Ekonomik ve Teknik İşbirliği" anlaşması mevcuttur. Bu anlaşma çerçevesinde Ekonomik ve Teknik İşbirliği I.Dönem Protokolü 19.5.1933 tarihinde Ankara'da imza lanmış ve 9.11-1983 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Eko nomik ve Teknik İşbirliği II. Dönem müzakereleri 4-8 Kasım 1984 tarihleri arasında Kahire'de yapılmış, Pro tokol 8,11.1984 günü imzalanmış, ancak henüz yürürlüğe girmemiştir. 1979 yılında Türkiye Odalar Birliği ile Mısır Ticaret Odaları Federasyonu arasında varılan anlaşma uyarınca Türk-Mısır Ticaret Odası kurulmuştur. Türk-Mısır Ticaret Odası önderliğinde Mısır ticaret heyetleri Türkiye'yi iki kez ziyaret etmiştir. 1982 yılında Kahire'de Türk Haftası düzenlenerek bir -tanıtma girişimi yapılmıştır. Her iki ülke karşılıklı olarak İzmir ve Kahire uluslararası fuarlarına katılmaktadır. İki ülke arasındaki sunulmuştur. ticaretin seyri aşağıda TABLO : 26 TÜRKİYE-MISIR TİCARETİ (Bin ABD Doları) Dış Ticaret İhracatımız İthalatımız Dengemiz 1980 1981 1982 1983 1984(x) 20,304 72,135 145.030 70.197 105.31^ (x) Ocak-Eylül Arası Kaynak: D.İ.E. 8.948 2.786 628 25.006 ^.181 ^ 11-356 +69-3^9 +144,402 + 45.191 + 98.133 Dış Ticaret Hacmi 29.252 74,921 145-658 109-495 109-495 Rakamların incelenmesinden anlaşılacağı gibi Mısır ve Türkiye arasındaki ticaret dengesi 1976 yılın dan beri, 1978 yılı hariç sürekli olarak ülkemiz lehi ne bakiye vermektedir. Sadece 1978 yılında çok mik tarda petrol ithal edilmesi sebebiyle 18.865.000 Dolar ihracata karşılık, 32.106.000 Dolar ithalat yapılmış tır. İthalatımız: Mısır'dan yapılan ithalatta devamlılık gösteren bir madde bildirilmesi oldukça güçtür. 1983 yılında toplam 25 Milyon Dolar olan ithalatımızın 20,4 Milyon Doları ham petroldür. Bunun dışında ayrıca uzun elyaflı pamuk, demir-çelik, kütük, ham alüminyum ve hambez, it hal maddeleri arasında en önemli olanlarıdır. 1981-1984 yılları itibariyle Mısır'dan yapılan ithalata konu olan mal kalemleri aşağıdaki tablo'da gösterilmiştir. " 5 i !5 j 5 I s İlli t» Q C e Ol •H I ^ I P s 3 I 5 I g " I I $ s ^ I P I I I I I I I M M " 1981 yılında Mısır'dan ithal ettiğimiz, oransal olarak en örfemli maddeler ham alüminyum (% 56) ve kaplamasız demir-çelik saçtır. (% 3 1 ) . 1982 yılında kaplamasız demir-çelik saç ithalatı Mısır'dan yapılan itha latta ki azalmaya paralel olarak düşmesine rağmen bu ülkeden yapılan ithalatın % 84,9'unu oluşturmaktadır. 1983 yılı Mısır'dan ithal edilen malların önceki yılla ra oranla daha çok çeşitlendiği bir yıl olup en önemli mal kalemleri ham petrol ve hafif yağlardır. Anılan yılda demirçelik, kütük ve uzun elyaflı pamuk ikinci ve üçüncü sırada yer alarak ithalatın, sırasıyla % 8,2 ve % 7,1'ini oluşturmaktadır. I983 yılında daha önceki iki yılın ithalatında önemli yer tutan kaplamasız demirçelik ithal edilmemiştir. İhracatımız: Mısır'a ihracatımız dalgalı bir seyir göster mektedir. 1980-1982 yıllarında hızla artmış, 1983 yı lında bir önceki yılın yarısına düşmüş, 1984 yılında ise tekrar artmıştır. 1980 yılı sonrasında Türkiye'nin Mısır'a ihraç ettiği mallar listesine bakıldığı zaman sürekli ihraç edilen kalemler arasında kırmızı mercimek, kuru incir, çekirdeksiz kuru üzüm, kabuksuz fındık, taze elma, ku rutulmuş kayısı, irmik gibi gıda maddeleri, yaprak, tü tün, Baryum sülfat, portlant çimento, sodyum borat, adi pencere camı ( 2 , 6 - 3 , 4 mm ve 3 , 5 mm'den fazla), kırılmaz camlar, binek otomobilleri ve otobüs en önemlileridir. len dır. 1981-1984 yılları itibariyle Mısır'a ihraç edi mallar ve değerleri aşağıdaki tablo'da sunulmakta o sQ •O c rt 4J m (d E JO İ5 0) c q ^ cd •V N •H (M 3 1 H N H H 1 0) E •M f- O •=r o rH O o o 1 !>. 3 0) c ın ırt o o fH «) t. 3 *J İt) c 3 3 1 •H S rH rH •H Ü U ıH r-i H C rl 01 u Ü Ü c -M +H m rH lO rH cn o m o CO CO o o d) T» t, •H •H Lı o t. B I •H .in: i :3 N •O ^ 4) •O o* 3 Jjd 1 4) c N en (d S- I 5 i. i "O s !3 N O rH rH rH ro o cr o ın o OO OO OO o o o rH rH rvı Csi S ın o ın o OO OO o o 00 o ın (M ın o rH o rH ın o ın o O OO OO OO OO o o o O O O» Ov 9 a> p- o ^ İî? o O «M Ivî 00 5 t s s o w 01 .S I § 3 i 2t H ca H >. cd cvî § r ^ i > 2 o ca c İ3 3 â 3 c g •H £ 5 ^ S rH •H rvj o O ro rH İÜ (O >4 O ja- o IC\ »H I I (d rH S °. i CM ıH r-« tH O O O CM if CVJ i cvı r-4 ı-H O i m S C\i ^ -S a (O (O A CVJ CM Ok O r-4 rH O f-« U> rH i lA Kî (O ~. O CVJ O ıH fH IV ON rH rvj fH A) rH ,,-4 oo o CM m 1-4 •H m 00 m o o 0Q 4J (0 m •C o NO 1 cu '-:» B lO >. 1 a. (tt H t. «tı «J _y 4J Ot •H O 1 o (NJ r-J rn ro <M in «M m CM f-4 m (U m •H Û. CM o —i r-l (M o B •H >. T» OT tO 3 >, a. CQ d ıH r-4 rvı NO CO rvj OO OJ t. ni N O «H CM 4J I 5 o S XJ tM C 0) N C 0) X» o 0) OJ O 43 m tXo ) o FH OM. u ıH x> ^ (D tu o in •OJ H rH •*-» JX w o u to r\j ın to rj o lO o rn to o a> C^ cn ru OJ OJ O m o CT> m OJ (Tl o o o m O no m O r-4 o cvî (M a> 09 O» O r-l OO CM OO 5«« ^ Jid (d B n 0 H >> i B B B i n I S9 J > fd » ' «)> - N tu > Ja! ;9 s H ^ 5 3 « >. Tİ > nj o 9 C nJ ^ o rH 3 0. TOd-H B H M rH JC C « J ^ ^ ^ r H » H O ' H r H ^ - l l O a > ' H < V İ 4 J > H X > -O *> »H w w -rH «rt a)t. w • H 4 J t t l C t t > B ı r - < > 3 - * H > r H - H l Ö B O rt-HO t. §n w >()0 rH w. m BJ. -H 0 » S . - H B «I i£ S 01 B O «rH C ^ O H rH c ıH ^ T» C H L . -Hfü rH rH*i 4J -H :0 B o - H -r^ ^ U H O U \ » J N «0 4J«H«J«l> Bî rH 4J r H r H B r H r H m • e H M « Û> M H H ^ -H - o q q « ^ 1 es 3 8 § 5i Si -i I ^ D * B ( d m > m > ( d ( d ı d c : t < t . ı » H H H ı Ö ) » T « > B O O H O s O) M H nt !3 § «. S 5 c ı. O U 0 u Q O < « ı ; « < î > ^ i > d E - ı 4 H CU O rH O o o O o rH ON .H İH O rH ^. ^ VD ın O o Îh RH O (\î - o» o O OO rH OO m ın 1^ r-t :n H Û ) »H<d • » 0 4 3 C O r H B 4 â ı H « H 4 > r H r H L . . < d l d H ® 0 « C » » 0 « 4 J B X > " 0 W o o H H « « ı a ) - H - H ^ 0 « Y I S 4 ı u o . « Ö C D OJMtafutidSki rH o O o o rH ON (H rH o O O O rH 00 cr> ın ın vo O ^ O m ıH rH O o O o t- o t-i rH vO rH vO rH ov O CVJ O ^ OV o •=>• 3 O CVJ rH 0) rH 5 3. •H 1-4 fi XTİ O L, C «M a> •o XI O. a «T i o 3 i. fi D P . : » : Xi 3 3 3 Xi O» O» 3 O .o rH a d) r-i 0» O <l» O ^ ^ ^ x> g § § -O XI 3 (O rH (d -O ^ (0 -a ^ (O (d •Ü 7Î "Zî ? Ş S 3 3 >^ O CVJ rH rH OJ CO (M o ov rH rH VO OO CO CO d o O O rH CO rH o O o d o ın o o o\ d t— d r-i O t- CVJ rH rH d o O rH 0) 3 g O CVJ •o CVJ rH d 3 >H - 6i* - î3 ın OO o o CO o rH CVJ so VO NO m sO ON rH OT) CVİ rH O CO O* vO r-J o ^ OO OO o ON PO ^• <-H t-- o o fQ x: o •p u. o <l> îf ^ 0) ^ i; •«H a O û. •H 01 ıq «-H c •H S rH •M İH o P O rH •=r rH O O rH <o ro C O rH OO tn •=r ın rH rH rH r-i ın o O CO OO Ot o O o Ifî rH rH O rH ro •=r OO CO rH rH 00 ri c :^ O > •H M .o W •H JX •H O ?* i. Lı 0) > r-i t* :0 11 •o •H H 2 ? •H > 1 I N (d ı-i •H *J ç ot > O tıO •r^ 0Q «a I i. XJ m r-i t. •H :0 01 rH ot •P t. f-1 t. (0 L. 0) &. 0» •H rH rH •H 1 O İU O ıtO •O t. Ot rH :0 rH <u «-H O ta c •H •M O» rH rH 04 rH rH ı^J O c vî O rvi <M o OO 00 00 O t— OO rH «M ^ S İT» İT» eh fy ^ fVj «M ov rg m m M "O o ^ îzî t- n o r\j O »^-4 r-4 j-4 lA Q İT» m rvj c CM o •H 1. •3 «9 is D, İS T. "O a> >. I a. c\j 4-4 rvı o O oo I rvj s O. Si I »rv 5 tıJ ON ON ON «\J O o vo o vo O t- too 00 CO < 1^ o e o H ru 1981'de Türkiye'nin Mısır'a ilıracatının % 66' sını başta kırmızı mercimek olmak üzere, otobüs, gazya ğı, jet yakıtı ve binek otomobilleri oluşturmaktadır. 1982 yılında 1981 y ı l m a oranla bir misli artan ihra catımızın % 81'ini kırmızı mercimek, fuel oil, otobüs ler, portlant çimentosu, klinker, gazyağı, adi pencere camı, yaprak tütün ve binek otomobilleri oluşturmakta dır. 1983yılında yeniden azalan ihracatımızda yine kır mızı mercimek ve otobüs başta gelmekte; bunları port lant çimentosu, yaprak tütün, binek otomobilleri, iç ve dış lastiği imali için sun'i mensucat Ve klinker takip etmektedir. 1984 yılında ihracatımızda artış görülmektedir. Otobüs, jet yakıtı, kırmızı mercimek, portlant çimento su, yaprak tütün, adi pencere camı, tel çubuklar (16 mm'ye kadar), yuvarlak demir-çelik çubukları (8-10 mm arası) diğer önemli ihraç kalemleridir. İhraç edilen ve tabloda yeralmayan kalemler ise şunlardır: Kümes hayvanları, zeytin, soğan, tropikal meyvalar, ekstra kuru incir, taze üzüm, kestane, ceviz, çam fıstığı, şeftali, erik, kavun, vişne, kekik, baha rat , anason, Itriyatçılıkta kullanılan tohum ve meyva lar, defne yaprağı, susam, ıhlamur, kitre, tabi pelesenkler, çöven, zeytinyağı, çiklet, lokum, makarna, şehriye, dom.ates salçası, reçel marmelat, kavrulmuş ku ruyemiş, alçı, borik asit, saf DDT, sitrik asi€, pala mut hülasası, asit,boyalar, pigmentler, çeşitli boyayı cı maddeler, sabunlar, yıkama müstahzarları, plastikten mamul eşya, kağıt, kadın giyim eşyası, kristal sofra ve mutfak eşyası, traş makinası bıçakları, tohum ekme makinası, ev için çamaşır makinası, muslukçu ve borucu eşyası, ev için elektrotermik cihazlar, izolatör, ölçü ve kontrol aletleri, alümunyumdan fıçı, varil, bidon ve kutular, tulumba ve motopomplar, biçer döver, motosik let, sayaç. İki ülke arasındaki ticaretin arttırılması ve konu olan malların çeşitlendirilmesi amacıyla Karma Ekonomik Komite 2.Dönem Protokolü'na Mısır'dan ve Tür- İKİNCİ BÖLÜM PİYASAYA İLİŞKİN BİLGİLER PÎTASâlflli lâPlSI: 4.1. Piyasa Hakkında Genel Bilgileri Mısır 4 7 Milyon nüfusu ile Orta Doğu»nun en ka labalık ülkelerinden birisidir. Kişi başına yıllık orta lama gelirin ise 600 ABD Doları civarında olduğu ifade edilmektedir. 1983-198? Planında yıllık % 8 civarında iktisadi büyüme hedef alınmış olup, son birkaç yılı kapsayan dönem boyunca gerçekleşme her yıl için bu ora nın üzerinde seyretmektedir. Nüfus artışı sürdürülmekte olan nüfus planlaması çalışmalarına ve yabancı ülkelelere işgücü ihracının devam etmesine rağmen, % 2,8 ora nındadır. Önümüzdeki yıllarda nüfus artış hızının ya vaşlaması beklenmektedir. Bu bilgiler ışığında piyasanın yaklaşık 28 Mil yar ABD Doları büyüklüğünde olduğu ifade edilebilir. Tüketim her yıl % 5 oranında artmaktadır. Yurt dışında çalışan yaklaşık üç milyon Mısırlı da tüketim düzeyinin yükselmesinde ve tüketim harcamalarının artmasında kat kı sağlamaktadır. Mısır piyasasının cesameti Orta Doğu ye Kuzey Afrika'da bulunan petrol üreticisi Arap ülkelerininkilere oranla daha küçüktür. Ancak bu ülkelerin nüfusla rının azlığı massetme kapasitelerinin düşük olmasına ve harcamaların belli sektörlerde yoğunluk kazanmasına yol açmaktadır. Mısır piyasasının ise, gelirin nisbi düşüklüğünün yol açtığı tatmin edilmemiş ihtiyaçların varlığı, sanayileşme zorunluğu ve nüfus artışı gibi nedenler sonucu istikrarlı bir pazar olma niteliğini kısa ve orta vadede koruyacağı belirtilebilir. 1983-1987 yıllarını kapsayan beş yıllık kalkın ma planı gereği ile hükümet politikası'nm sonucu ola rak yatırım malları, aramallar ve inşaat malzemeleri ithalatına öncelik verilmektedir. Gıda maddeleri başta olmak üzere çeşitli tüketim mallarının üretimini art tırmak için çaba gösterilmekteyse de halen gıda ihti yacının % 50'sini ithal eden Mısır'ın kısa bir sürede kendine yeterli hale gelmesi beklenmemektedir. Zorunlu olmadıkları gerekçesiyle, başta dayanıklı tüketim mal- lan olmak üzere çeşitli kalemlerin ithali kısıtlanmak istenmektedir. Ancak, "infitah-açık kapı" politikasmırı doğal bir sonucu olarak bu tür' mallara talep oldukça önemli düzeydedir ve kısa veya orta vadede büyük orapda bir azalma öngörülmemektedir. Esasen uygulanmakta olan ithalat rejimi gereği öncelik tanınan mallara Devlet tarafından döviz tahsis edilirken, zorunlu görülmeyen maddelerin ithalatı "own exchange-kendi dövizin" siste mi adı verilen bir düzenleme uyarınca paralel piyasadan finanse edilmektedir. Yurt dışındaki Mısırlıların gön derdikleri ile yabancı turistlerin- yasak olmasına rağ men- bozdurdukları dövizler bu piyasanın kaynaklarını oluşturmaktadır. Serbest şehir olan Port Said kenti ise Mısır piyasasının önemli bir özelliğidir. Burada tüm mallar gümrüksüz olarak ithal, imal ve ihraç edilebilir; Mı sır'ın diğer kısımlarına çıkartıldığında gümrük vergisi ödenmek kaydıyla, satılabilir. Nüfusunun 2 milyona ulaştığı ifade edilen bu kente her çeşit malın- gıda malları, dayanıklı tüketim malları, temizlik ve güzel lik maddeleri, motorlu araçlar, tekstil, elektronik eş yalar, vs. gibi- ithali mümkündür. Çeşitli yiyecek mad deleri, fazla miktar ve değerde olmamak şartıyla kişi sel kullanıma mahsus eşyalar ise gümrüksüz olarak çıkartılabildiğinden Kahire başta olmak üzere çeşitli şehirlerden çok sayıda kişi haftalık alışverişini bura dan yapmaktadır. Keza, burada satılan malların diğer şehirlerde de pazarlandığına rastlamak mümkündür. Bu nedenle, Port Said'in aslında kendi nüfusunun birkaç misli büyüklükte bir tüketici kitlesine sahip olduğu belirtilebilir. Mısır Piyasası'nm en önemli özelliği ise Dev let 'in, doğrudan ve.dolaylı -olarak, yoğun müdahalesi sonucu yüksek derecade düzenlenmiş ve denetim altında olmasıdır. Örneğin sanayi sektöründe tesislerin % 90 kadarı ve sınai üretimin yaklaşık % 75*i kamu kuruluş larına aittir. Dış ticaret Devletin kontrolü altındadır. Önem li ihraç kalemleri- örneğin pamuk, pamuk ipliği, petrol ve petrol ürünleri gibi- Devlet kuruluşlarınca resmi kur üzerinden ihraç edilirler. Geleneksel olmayan mal ların ihracatında özel sektör rol alabilir. İthalatta da kamu kesiminin payı çok yüksektir. Bazı temel ihtiyaç malları yalnızca Devlet tarafından satmalma komiteleri aracılığı ile ithal edilirler. Devlet tarafından döviz tahsis edilmek suretiyle yapı lan ve genellikle sermaye malları, aramallar ve inşaat malzemelerinden oluşan ithalatta da ağırlık kamu sek törüne ait dış ticaret şirketlerindedir. Özel sektörde yeralan firmaların döviz tahsisi yoluyla yapılan itha lattaki payı oldukça azdır. Buna karşılık "own exchange" yöntemiyle yapılan ithalatı özel sektör ger çekleştirir. Ancak, Devlet tarafından gerçekleştirilen ^ithalat ihale yoluyla olduğundan, özel sektör firmala rı da, yabancı satıcılar adına, mal teklif etmek hakkı na sahiptirler• Bu nedenle ithalatta özel sektörün pa yının % 50 civarında olduğu söylenebilir. İç ticarette de devlet denetimi, temel ihtiyaç malları başta olmak üzere, pekçok^mal ve hizmetin fi yatlarının tespit edilmesi ya da kâr hadlerinin belir lenmesi yollarıyla sağlanmaktadır. Devlet adına İaşe Bakanlığı»na bağlı satmalma komitelerince ithal edilen ihtiyaç malları belirlenen fiyatlardan, bu Bakanlığa bağlı büyük mağazalarda halka satılmaktadır. Özel sek tör tarafından pazarlanan çoğu mal ve hizmetin fiyatla rı da yukarıda belirtilen yöntemle Devlet tarafından düzenlenmektedir. Örneğin yedek parçalar için azami kâr haddi F.O.B. fiyatın % 35'i olarak belirlenmiştir. Hem ithalatçı hem de perakendecinin kârları bu orana dahil dir. F.O.B. fiyatın hesaplanmasında da paralel piyasa kuru değil, resmi kur esas alınmaktadır. Piyasada yaygın olarak kullanılan diğer bir araç da sübvansiyonlardır. Devlet tarafından ithal edi lerek iç piyasada satılan gıda malları ile imalat sana yiinin bazı girdilerine (örneğin elektrik enerjisi) ve mamullerine verilen sübvansiyonların mali portesi'nin 1984 yılında 6 Milyar ABD Doları düzeyine eriştiği he saplanmaktadır. Piyasanın düzenlenmesi ve kontrolü amacıyla yo ğun olarak uygulanan bu önlemlerin nedeni tüketicilerin çoğunluğunun satmalma gücünün düşük olmasıdır. Örneğin devlet memurlarının büyük kısmının ve bazı özel sektör çalışanlarının aylık ücretleri 40-50 Mısır Lirasıdır. Tarımda ve imalat sanayiinde istihdam edilen işçilerin ücretleri ise daha düşüktür. Ücretlerin genel seviyesi nin çok düşük olması eğitimi az veya hiç olmayan va sıfsız kişilerin ülkede kalmasına, nitelikli işgücünün, esasen ücret düzeyi Mısır'a oranla çok yüksek olan, petrol üreticisi Arap ülkelerine gitmesine neden olmak tadır. Bu arada pek çok vasıfsız işçi de yurtdışına gitmektedir. Satmalma gücünün düşük olmasının piyasa'da her an gözlenebilen etkisi ise tüketicilerin fiyata karşı hassas olmalarıdır. Fiyat, tüm mallarda, satmalma ka rarının verilmesinde ağırlığa sahiptir. Temel ihtiyaç mallarının tümünde fiyat en önemli faktördür. Diğer mallarda ise kalite, marka ve ambalaj fiyatının yanışı na önem taşımaktadırlar. Piyasada ambalajın ithalat ve tüketiciye satıl ma aşamalarında değişik ihtiyaçları karşıladığından farklı kalite ve görünümde olması istenmektedir. İtha lat aşamasında kullanılan ambalajların standart, malı bozmayacak kalitede ve dayanıklı olması gerekmektedir. Limanlarda, özellikle İskenderiye'de, beklemelerin olağan olması ve elleçlemenin çok daha dikkatsizce ger çekleştirilmesi ambalajda dayanıklılığın zorunlu bir faktör olmasını gerektirmektedir. Tüketiciye satmalma aşamasında ise dayanıklı tüketim mallarının uluslarara sı standartlara uygun, üzerlerinde Arapça veya İngiliz ce olarak malın tanımı bulunan ambalajlar içerisinde bulunması yeterlidir, diğer tüketim mallarının (özel likle gıda mallarının) ise çarpıcı renklerle bezenmiş, malı koruyucu ve üzerinde tercihen Arapça veya uluslar- arası bir dilde (örneğin İngilizce) olarak malın tanı mı, kullanımı ve korunmasına ilişkin açıklama bulunan ambalajlarda sunulması gerekmektedir. Piyasada tanıtma için en etkin yollar reklam ve fuarlara katılmadır. Ticaret odaları'nm firmaları ta nıtabileceği, mal tekliflerini duyurabileceği herhangi bir yayını bulunmamaktadır. Televizyon'da ve şehirlerde asılan afişlerde izlenen reklamların daha çok yabancı ya da yabancı sermayeli kuruluşlarca Mısır'da üretilen mallara ait olduğu gözlenmiştir. Reklamda çarpıcı renk ler kullanılmakta, reklamı yapılan mal gösterilmekte, ayrıca tanıtıcı bazı ifadeler kullanılmakta (televiz yonda) veya yazılmaktadır (afişte). Yerli mallara ait bazı reklamlarda ise hiç resim kullanılmadığı sadece söz ve yazı ile yetinildiği görülmüştür. Fuarların da oldukça etkin bir tanıtma aracı olduğu gözlenmiştir. Her yıl açılan Kahire Fuarı dışında özel ihtisas fuar ları düzenlenmektedir. Çeşitli malları tanımak ve çe şitli iş bağlantıları kurmak amacıyla Mısır'lı itha latçı firmalar bu fuarlara büyük ilgi göstermektedir. Piyasa'da yerleşmiş ödeme biçimi gayrikabili rücu akreditiftir. Kambiyo mevzuatı ise akreditif açıl masını zorunlu kılmış, çeşidi üzerinde bir hüküm koy mamıştır. Kamu kesiminde yeralan dış ticaret firmaları büyük ödenmiş sermaye ve önemli mali kaynaklara sahip olduklarından, mal tutarının tümü üzerinden akreditif açarak, ödeme yapmaktadırlar. Özel sektör firmalarının çoğunluğu ise az sermayeli ve mali güçleri sınırlı ku ruluşlar olarak ödemelerde vade ve kredi talep etmek tedirler. Genellikle akreditif açılmadan önce döviz olarak yatırılan oranın (malın türüne göre % 25, % 40, veya % 75'tir) üzerinde kalan tutar için kredi istenir. "Own exchange" sistemiyle özel sektörün yaptığı itha latta stok birikimi olan mallarda kredi temininin fiya ta nazaran daha önemli bir etken olduğu ifade edilmek tedir. Yukarıda belirtilen faktörlerin yanısıra Mısır Piyasası'nı tüm olarak etkileyen çalışma koşulları, bü- rokrasi ve "infitah-açık kapı" ler de mevcuttur. politikası gibi etken Bürokrasi genellikle yavaş işleyen, dış tica ret , yatırım müracaatı vs. konularda bir karar alması uzun zaman gerektiren bir kurumdur. Özellikle Devletin veya kamu dış ticaret firmalarının ihale yoluyla yap tıkları ithalatta ilgili komitelerin başvuruları ince lemesi , onay alması ve akreditif açmaları bazen aylar sürmektedir. Alt kademelerde karar almaktan çekinilmesi ve inisyatif kullanıİmaması kararların Bakan seviyesinde verilmesine yol açmaktadır. Yakın gelecekte bir deği şiklik beklenmemektedir. Ayrıca çalışma gün ve saatlerinin tekdüze olma yıp, değişiklik göstermesi diğer önemli bir durumdur. Farklı kesimlerde bulunan şirket ve kuruluşların çalış ma saatlerinin, değişiklik göstermesi, dini tatillerin farklı dinlere mensup Mısırlılar tarafından değişik günlerde kutlanması ticari temasları yavaşlatıcı bir. etki yapmaktadır. Sabahları erken saatlerde ve öğleden sonraları (ikindiye doğru) fiilen işlerin durması da diğer bir yavaşlatıcı faktördür. "İnfitah-açık kapı" politikası ise özel sektö rün dinamizmini ortaya çıkararak piyasada yeni bir ortam oluşmasını temin etmiştir. Hükümet, bugün için, kamu kesiminin ağırlığını korumasına özen göstermekte ise de, gerek dış ticarette gerekse sanayide orta vade de özel sektörün giderek daha fazla pay sahibi olacağı öngörülmektedir. 4.2. Dağıtım K a n a l l a r ı : İthal edilerek piyasaya arzedilen malların pazarlanması, malların çeşitlerine göre farklı kanallar dan, gerçekleşmektedir. Ayrıca ithalatın özel ya da kamu sektöründe yeralan firmalarca yapılmış olması da pazar lamada etkili olmaktadır. Aşağıda mal türleri, ithalatçı firmalar ve pa zarlamada kullanılan mahreçler itibariyle dağıtım süre ci incelenmiştir. Mallar İtibariyle Da|;xtxm: Temel İhtiyaç Malları ki buğday, un, mısır, bakliyat, şeker, yemeklik yağlar gibi maddelerdir; Dev let tarafından ithal edilirler. İthalat İaşe Bakanlığı' na bağlı İaşe Malları Genel İdaresi (General Authority for Supply Commodities)tarafmdan ihale yolu ile gerçek leştirilir. İhaleye ancak Mısırlı acentalar aracılığı ile katılmak mümkündür; a centalar kamu veya özel fir malar olabilirler. Bu tür malları Bakanlığa bağlı büyük mağazalar da halka doğrudan satılırlar. Fiyatlarda, sübvansiyon yapılmaktadır. Diğer Tüketim Malları ki gıda malları veya da yanıklı tüketim mallarını kapsamaktadır, çoğunlukla özel sektör firmaları tarafından ithal edilirler. mallar lırlar. Tüketim malları gıda maddeleri veya dayanıklı satan mağazalarda, supermarketlerde halka satı Arama 1ları ve lammaddeler ise hem kamu hem de özel sektör firmaları tarafından ithal edilebilir. An cak kömür, jüt, tütün, suni gübre ve haşarat ilaçları gibi mallar sadece satmalma komiteleri tarafından ithal edilirler. İhalelere kamu ve özel sektör firmala rının, acentalığmı yaptıkları yabancı firmalar adına katılmaları mümkündür. Diğer aramalları ve hammaddeler (inşaat malzemeleri, kimyasal maddeler, tıbbi müstahsallar, madenler, vs.,) çoğunlukla Hükümetin tahsis ettiği dövizlerle kamu firmalarınca ithal edilirler ve sanayi kuruluşlarına, kapasiteleriyle orantılı ola rak, dağıtılırlar. Özel sektör tarafından ithal edilen mallar ise genellikle piyasada pazarlanmaktadır. Sermaye malları ise yatırımcı kuruluşlar veya özel sektör firmalarınca ithal edilirler. Özel sektör daha çok el aletleri, makinalı aletler gibi küçük sana yicilere hitap eden mal türleriyle ilgilenmciktedir. İ t h a l a t ç ı F i r m a l a r t t i b a r i y l e DağıtJ.m: Kamu sektörü içinde ağırlık Ekonomi ve Dış - Ti caret Bakanlığı'na bağlı olarak faaliyet gösteren onüç dış ticaret şirketine aittir. (Bkz. Ek 3) Bu şirket ler faaliyet konularına giren malları ithal ve ihraç ederler. Nasır döneminde geçerli olan uzmanlaşma, "infitah açık kapı" politikasının başlamasıyla birlikte terkedilerek rekabet ve etkinliğin arttırılması hedef alınmıştır. Kamu dış ticaret firmaları Devletin ithal ede ceği mallar için açılan ihalelere katılırlar, kendile rine tahsis edilen döviz miktarıyla sınırlı olarak Büt çe çerçevesinde kalmak kaydıyla, kendi adlarına ithalat yaparlar. Sermayelerinin büyüklüğü ve mali güçlerinin fazlalığına ek. olarak ithal ettikleri malların gümrük vergilerini ancak satıştan sonra ödemeleri bu şirketle rin en önemli avantajlarıdır. Kamu dış ticaret şirketleri ancak acentası ol dukları firmalardan ithalat yapar, adlarına ihalelere girerler. İhale haberleri ve şartnamelerini de sadece o firmalara bildirirler. Bir şirketin çeşitli ülkelerden çok sayıda yabancı firmanın acentalı|;ına sahip olması olağan bir durumdur. Bazı kamu kuruluşları (Havayolu, demiryolu iş letmeleri gibi) kendi ihtiyaçlarını doğrudan ithal ede bilirler. ö z e l sektör son yıllarda hız].ı bir gelişme içe risindedir. 1974 öncesi payı önemsiz bir düzeyde bulu nur iken, son yıllarda ithalattaki fiili payı % 50 ci varına ulaşmıştır. özel sektör firmaları Deyletin ithal edeceği mallar için açılan ihalelere katılırlar; ayrıca kendi adlarına her çeşit mal ithal ederler. Kamu ihalelerini kazanmaları halinde kendilerine döviz tahsis edilir; diğer malların ithali için "own exchange" sistemi uya rınca ihtiyaç duydukları dövizi paralel piyasadan sağ layarak bankalara yatırırlar. Özel sektör firmaları ihalelere ancak acentası oldukları firmalar adına katılabildikleri için acentalık sözleşmelerinin tescili zorunludur. Kendi adlarına ithalat yaparken böyle bir şart olmamakla birlikte, bağlantı yapılan yabancı firmalardan belli bir bölgede tek temsilcilik verildiğine dair sözleşme talep edilme si olağandır. Özel sektör firmaları için dinamizm ve kar mo tifi avantaj oluşturmakta ise de, finansal açıdan za yıf İj.kları bir handikap meydana getirmektedir. Bu ne denle, ihracatçı }/abancı firmalardan vade, kredi, vs. ödeme kolaylıkları talep edilmesi olağan bir uygulama dır. Özel sektör firmaları komisyoncu-acenta, komisyoncıu-ithalatçı, ithalatçı-perakendeci olarak faaliyet göstermektedirler. Pazarlama Mahreçleri İtibariyle Dağıtım: Devlet MağazSiları İaşe Bakanlığı tarafından it hal edilen temel ihtiyaç mallarının halka satıldığı yerlerdir. Burada satılan malların fiyatları, sübvansi yon uygulaması nedeniyle, maliyetin altında tutulmakta dır . Satmalma gücü düşük olan önemli bir kitle bu ma ğazalardan alışveriş yapmaktadır. Hükümet sübvanse edi len gıda mallarında jbir düzenleme tedbiri olarak gelir düzeyi ile bağlantılı biçimde hak edilen maddeleri gös teren karneler getirmeıyi planlamaktadır. Bu mağazalar cizellikle düşük gelirli kişilerin buJ.undukları semtler başta olmak üzere, şehirlerde muhteJ.if semtlerde hizmet \rermektedirler. Supermarket1er ise özel firmalar tarafından iş letilen kuruluşlardır. Bu tür mağazalarda ayrı kısım larda her çeşit tüketim malı satılmaktadır. Çok sayıda ülkeden ithal edilen malları yanyana raflarda görmek mümkündür. Bu mağazalar pazarladıkları malları genellikle özel sektör ithalatçı/komisyoncu firmalarından temin etmektedirler. Ancak özellikle gıda maddelerinde bazı süpermarketler aynı zamanda ithalat yapmaktadırlar. Supermarket türü mağazalar daha çok büyük şe hirlerde satmalma gücü yüksek tüketicilerin oturduğu semtlerde bulunmaktadırlar. ihtisaslaşmış dükkanlar ise şehir ve kasabalar da hemen her semtte görülmektedir. Ancak özellikle manav, bakkal, kasap gibi gıda malı arzeden dükkanlarda sergilenen malların çeşitleri ve kaliteleri semtlere göre değişiklik göstermektedir. Ayrıca otomobil, dayanıklı tüketim malları,gözlükçü eşyası, saat, kumaş, konfeksiyon mamulleri gibi malla rı satan işyerleri bulunmaktadır. Bu tür işyerlerinin çoğunluğu ithalatçılardan aldıkları malları perakende olarak pazarlamaktadır. An cak otomobil, dayanıklı tüketim malları, vs. mal türle rinde faaliyet gösteren firmalarım bir kısmı ayn3, za manda ithalatçıdırlar. ^•3. Tüketicinin Yapısı ve Tülketici Davranışları: Mısırlı, doğası gereği, tüketimi seven bir ya pıdadır. Bu nedenle satmalma gücü ne olursa olsun, tü ketim eğilimi oldukça yüksektir. Gelirdeki artışlar he men tüketime yönelmektedir. Nasır döneminde kısmen bas tırılan tüketim eğilimi, 1974 yılında uygulamaya konu lan "infitah-açık kapı" politika sı ile birlikte yeğni den açığa çıkmış; her çeşit malın ithali ile de destek lenmiştir. Tüketicinin en önemli özelliği alışkanlıklarına bağlı olmasıdır. Amaç ister kişisel tüketim, isterse ticaret veya sanayi ihtiyaçlarının karşılanması olsun Mısırlı alışmış olduğu mal ve markaları tercih eder. İkame mallar ya da aynı malın değişik markalarını araştırmak, değerlendirmek ve sonuçta karar vermek çok ender görülür. Alışkanlıkların değiştirilmesi ancak sü rekli ve ısrarlı bir tanıtma faaliyeti ile mümkündür. Tüketicinin diğer bir önemli özelliği de fiyata karşı hassas olmasıdır. Özellikle satmalma gücü çok düşük olan büyük çoğunluk için fiyatın tüketim kararı verilmesinde tek faktör olduğu gözlenmiştir. Satmalma gücü yüksek tüketiciler için de fiyat önemli Dir etken dir. Tüketicinin kaliteye karşı bilinçli bir tavır sahibi olmadığı ifade edilebilir. Kalite öğesi fiyatı düşük olan standart mallarda tümüyle ihmal edilmeKtedir. Ancak yüksek fiyata pazarlanan, farklılaştırmanın sözkonusu olabildiği mallarda kalite, fiyatla beraber ya da fiyattan • sonra düşünülmektedir. Satmalma gücü çok yüsek olan tüketiciler Mısır için lüks sayılan malların alınmasında kaliteye de önem vermektedirler. Bu durumda da kalite kendi başına bağlı değil, fakat malın markasının bir özelliği olarak düşünülmektedir. Bununla beraber sınai tüketim amacıyla ithalatta (hammaddeler, aramallar,vs) uluslararası standartların belirlediği bir kalite düzeyi aranmakta, ihale şart namesinde belirtilen kaliteye malın sahip olduğu anlaşıldığmdaise kesin karar, fiyata bakılarak, alınmakta dır. Mısırlı tüketicilerin satmalma kararlarını et kileyen bir diğer etken de ambalajın niteliğidir. Özel likle gıda mallarının ambalajlarının çekici bir görü nümü olmalıdır. Ençok tercih edilen renkler kırmızı, koyu pembe, yeşil ve sarıdır. Afişlerde ve hatta tele vizyon reklamlarında dahi fon olarak bu renklerin kul lanıldığı gözlenmektedir. Ayrıca ambalajlar Mısırlı tüketiciye en ekonomik gelecek boyutta hazırlanmalıdır. Optimum ambalaj boyutları her mal için araştırılmalı, piyasada tutunan boyutlar saptanmalıdır. Dayanıklı tüketim malları ile büyük hacimde ithal edilen mallarda ise ambalajların çok dayanıklı olması, darbeye, kötü elleçlenmeye, değişik iklim koşullarında beklemeye ta hammül edebilmesi gereklidir. Ambalaj büyüklüklerinin ise piyasada yerleşmiş anlayışa göre tespit edilmesi gereklidir. Tüketicilerin, özellikle yüksek fiyatlı mallar da tercihlerinin yönlendirilmesinde reklam etkili bir yoldur. Satmalma kararı alınmasından önce, daha elve rişli fiyat ve daha çekici bir ambalajın öne sürüldüğü bir reklam yararlıdır. Tüketicinin varolan alışkanlık larının değiştirilmesi, ya da yeni ortaya çıkan ihti yaçlarının yönlendirilerek bir alışkanlık edinmesi özellikle televizyon reklamı ile sağlanabilir. Bu bilgilerin ışığında piyasada satmalma ka rarları veren alımgücü düşük, alımgücü yüksek ve ticari tüketicilerin davranışları toplu olarak sunulmaktadır. Alım gücü düşük olan tüketici için, satmalma kararı verilmesinde fiyat, tek etkendir. Temel ihtiyaç maddelerini İaşe Bakanlığı'nm mağazalarından sağlayan bu tüketici giyecek malzemesi ve gıda malları gibi di ğer gereksinimlerinin giderilmesinde de fiyata öncelik verir. Örneğin ambalaj ağırlığı 5 gram ve net ağırlığı 245 gram olan brüt 250 gram ağırlığında bir mal 1 Efc fiyat ve ambalajı 50 gram, net ağırlığı 200 gram olan aynı brüt ağırlıktaki ikinci bir mal 0,90 Eb fiyat ta şıyor ise, bu tüketici, çok büyük bir olasılık ile fi yatı görünüşte daha düşük olanını tercih edecektir. Reklamın etkisi alışkanlıklarını değiştirmek ve amba lajın tesiri de ilgisini çekmek olabilir. Ancak, bütün bu etkenler, fiyat, tüketici açısından "makul" dü zeyde bulunuyor ise, bir etki yaratabilirler. Alım gücü yüksek tüketiciler için temel ihtiyaç malları ve gıda mallarında kalitenin yanısıra alışkan lıkları ve malın fiyatı en önemli faktörlerdir. Amba lajın çekiciliği ve reklam, alışkanlığın değiştirilme sinde rol oynar. Giyecekler, aksesuarlar, dayanıklı tüketim mad deleri gibi pahalı mallarda ise marka alışkanlığı önem kazanmaktadır. Reklam marka alışkanlığını kazandırmaya yönelirken, kalite markaya bağlı bir etken olmaktadır. Fiyat ise bu faktörlerle birlikte ele alınmaktadır; değişik durumlarda etkenlerin biri daha önemli olabil mektedir. Aramalları, hammaddeler ve sermaye malları it halatı ve/veya ticaretinde satmalma kararı verilirken, standart bir mal sözkonusu ise uluslararası standartla rın gerektirdiği kaliteye erişildikten sonra fiyat önem kazanmaktadır. Ambalaj ise ancak ulaştırma açısından bir rol oynamaktadır. Daha önceki ilişkilerin tecrübe lerinin getirdiği alışkanlıklar da satmalma kararında, özellikle inisyatif sözkonusu ise, etkili olmaktadır. Sözkonusu olan farklılaştırma konusu olabilecek bir mal ise marka alışkanlığı ön plana geçmektedir. Ka lite, ambalaj, fiyat, reklam gibi etkenler bu açıdan değerlendirilmektedir. Tüm etkenler açısından eşit olan mallar arasından fiyatı daha yüksek olanının "marka alışkanlığı nedeniyle seçilmesi mümkündür. Sanayi ürün lerinde ABD, Japonya ya da Batı Avrupa ülkeleri yapımı malların tercih edilmesinde bu faktörün etkisi büyük tür. Düşük fiyat verilmesi ve malın sürekli tanıtımı bu tip satmalma kararlarının, ancak uzun vadeli çaba lar sonucu, etkilenmesini sağlayabilir. 5. MEVZUAT 5.I. Dış Ticaret Rejimi: Mısır'ın dış ticaret rejimi verilen mevzuatla yönetilmektedir. aşağıda isimleri (a) İthalat ve ihracatla ilgili 1 1 8 / 1 9 7 5 sayılı Kanun ve bu Kanuna dayanılarak yayınlanan 1336/1975 sa yılı Ticaret Bakanlığı Yönetmeliği ve bu yönetmeliği yürürlükten kaldırmamakla beraber Parlamento tarafından henüz onaylanmamış fakat, yürürlüğe konmuş bulunan 1 0 3 6 / 1 9 7 8 sayılı "İhracat ve İthalat Kanunlarının Uylanması İle İlgili Birleşik Karar"; (b) Özel sektörce yapılacak ithalat bedelleri nin ödenmesi ve gümrük işlemleri ile ilgili Ekonomi ve Dış Ticaret Bakanlığı'nm 2 9 / ' 9 8 2 ve 3 0 / 1 9 8 2 sayılı Ka rar mame 1 e r i; (c) 4 3 / 1 9 7 ^ sayılı "Arap ve Yabancı Yatırımlar ve Ser best Bölgeler Kanunu" ile bu Kanunun bazı hüküm lerini değiştiren 3 2 / 1 9 7 7 sayılı Kanun. 118/1975 sayılı Kanun ile 1 3 3 6 / 1 9 7 5 sayılı ve 1 0 3 6 / 1 9 7 8 sayılı Yönetmelikler Mısır'ın ihracat ve it halatında kamu dış ticaret kuruluşlarına ve özel sektö re yeni bazı kolaylıklar sağlamış bulunmaktadır. Sağlanan kolaylıkların başlıcaları daha önceden sadece devlet kuruluşlarına tanınan bazı malları ithal hakkının özel sektöre de tanınmış olması ve daha önce den uzmanlaşma esası ile faaliyet gösteren kamu dış ti caret kuruluşlarının, rekabeti ve etkinliği sağlamak amacıyla, her dalda ithalat ve ihracat yapmak hakkını kazanmalarıdır. Bununla birlikte genel eğilim, ülkenin iktisadi ihtiyaçlarına katkıda bulunmak üzere uluslar arası ticarete katılması için özel sektörü teşvik et mektedir. Sonuç olarak, aşağıda sunulan, oldukça şık bir yapı meydana gelmiştir. karma Dış Ticaret Planlama Yüksek Konseyi (Supreme Council for the Planning of Foreign Trade) ithalat ve ihracat için uzun dönemli politika tespit etmek ve döviz bütçesinin harcanmasını denetlemek ile görevli dir. Yıllık döviz bütçesi sektörler itibariyle (tarım, sanayi, ulaştırma, vs) hazırlanır. İlgili bakanlıklar da her sektörün ihtiyaçlarını incelemek ve yapılacak ithalat veya ihracat önerilerini değerlendirmek üzere dış ticaret ve satmalma komiteleri (Foreign Trade and Purchasing Committees) kurarlar. Döviz Bütçesi'nin hazırlanmasında dış alem ge lirleri ile yapılacak ödemeler belirlenir. Gelirler, ihracat gelirleri (petrol, pamuk, sebzeler, vs.) ile görünmeyen gelirlerden (Süveyş Kanalı ücretleri, tu rizm, yurtdışındaki Mısırlıların gönderdiği meblağlar) ibarettir. Döviz tahsisi ise kamu ve özel kesimler arasında paylaştırılır. Kamu kesimine ayrılan dövizler hükümet projeleri, gıda malları, diğer yatırım projele ri 'ne harcanmaktadır. Özel sektöre tahsis edilen dö vizler ise bazı temel mallar ile sınai girdiler ithali için bankalar kanalıyla kullandırılır. Özel sektör, ay rıca, "own exchange-öz kaynaklı döviz" sistemi ile di ğer ithalat ihtiyaçlarını karşılar. Bu sistemde yurt dışında çalışan Mısırlılar ile döviz tevdiat hesabı aç mak hakkına sahip kişilerin bankalardaki mevduatları ile paralel, piyasadan temin edilen dövizler kullanılır, yani bu tür ithalatta Devlet döviz tahsisi yapmaz. "Own exchange" sistemi ile ithalatta bankalara döviz geti rildiğinde, kaynak sorulmaz. İthalat Hevzuatı: Yürürlükteki mevzuat gereğinde Mısır'a İthali yasaklanmış mallar^ Brüksel, Tarife Nomenklatürü'ne gö re aşağıda verilmiştir. 36.01-36.08 50.10 54.01 55.02 55.03 55.04 62.02 63.01 63.02 93.01-93-07 Grubundaki barut hariç, bütün maddeler, İpek döküntüsünden mensucat Ham keten ve keten döküntüleri, Linter pamuğu Pamuk döküntüleri Pamuk (uzun elyaflı) Yatak çarşafı, masa örtüsü, sofra takımı, vs. Kullanılmış giyim eşyası Paçavra ve kırpıntılar, ip, halat, sicim Grubundaki silah ve mühimmat Ayrıca Askeri Üretim Bakanlığı'nca üretilen ve bu Bakanlıkça ithaline izin verilmeyen silah ve malzeme ile oyun kağıtları ve kumar aletlerinin ithali yasak tır. Buna ilaveten lüks kabul edilen elma ve muzun ithali zaman zaman kısıtlanmakta, tekstilde, özellikle, pamuklu ve hazır giyim eşyası ithal talepleri kabul edilmemektedir. Güney Afrika yasaktır. Birliği'nden her türlü ithalat Ancak Port Said başta olmak üzere serbest böl gelerin tabi oldukları usuller saklı olup, bu uygula manın dışında kalmaktadır. Merkezi hükümet, kamu kuruluşları ve kamu dış ticaret firmalarınca ve, bunlara ek olarak, esnaf ve sanatkârlar programı uyarınca yapılan ithalat Merkez Bankası ile yetkili ticari bankalar kanalıyla ve Döviz Bütçesi hükümlerine göre gerçekleştirilir. Komiteler, tahsis edilen kotayı belli malların ithaline ayırırlar. Anlaşmalı ülkelerden yapılan belirlenmiş mallar ile; sadece kamu kesimince ithal edileceği belirlenmiş olan malların ithalatı kamu kesimine aittir. Kliring anlaşması yapılmış bulunan ülkeler, 31 Aralık 1983 itibariyle, Çin Halk Cumhuriyeti, Kuzey Kore, Sudan ve Sovyetler Birliği'dir. İthali kamu kesimine ait olan mallar şunlardır: Buğday, un, mısır, bakliyat, susam, dökme çay, şeker, petrol ürünleri, suni gübre, hayvansal ve yemek lik yağlar, tütün, pamuk, pamuk ipliği, işlenmiş jüt, kömür, haşarat ilaçları, savaş araçları. Tüm kamu ve hükümet mubayaaları- yedek parça 1ar, silah ve mühimmat ve hükümetten-hükümete buğday kredileri hariç- ihale yoluyla yapılmaktadır. Dış Tica ret ve Satmalma Komiteleri tarafından açılan ihalele re sadece Ticari Acentalar Sicili'ne tescil edilmiş acentalar katılabilir. Yabancı firmalar ancak acentaları aracılığı ile temsil edilebilirler. Bir ay kadar süre alan inceleme sırasında * tek nik bir komite teknik detayları inceler; daha sonra bir diğer komite daha sonra acentayı veya satıcı firmayı haberdar ederek fiyat konusunda teyit ve % 5-10 oranın da teminat mektubu verilmesini ister. Teminat mektupla rı sadece Mısır'da bulunan bankalardan alınmalıdır. Fi yat ise malın teslim süresince sabit kalır. Tüm akredi tifler ABD Doları olarak açılır. Dış Ticaret ve Satmalma Komiteleri kendilerine tahsis edilen dövizleri serbest dövizli ithalatta veya kliring anlaşmalı ülkelerden serbest dövizle ithalatta kullanmalıdırlar. Özel sektör daha önce belirtilen mallar için bankalar kanalıyla döviz tahsisi kullanabilir; diğer malların ithalatı için "own exchange" sistemiyle kendi sağladığı dövizleri kullanır. "Own exchange" sisteminden yararlanarak yapıl mak istenen ithalata ilişkin başvurular İthalatın İyi leştirilmesi Komitesi (Committee for Import Ration alization) tarafından incelenir. nan Ekonomi ve Dış Ticaret Bakanlığı'nca yayınla 29/1982 sayılı Kararname'de yeralan maddeler, mal bedelinin belirlenmiş bir yüzdesinin döviz olarak yet kili bir bankaya yatırılması ve akreditifin açılması ve sevk tarihine kadar en az bir ay bekletilmesinden ve sevk evrakının gelmesinden sonra, bakiye tutarın da dö viz olarak bankaya ödenmesi ve kendilerine akrediti fin açılması ile ithal edilirler. Bankalar kendilelerine peşin olarak yatırılan dövizleri Merkez Bankası' nda açılan faizsiz bir hesapta bekletmek zorundadır. Kararnamede sayılan mallara ilişkin talepler Komitece sadece usul açısından incelenir; mevzuata uy gun olduğu görülen teklifler kabul edilir. Kararnamede yeralan mallar ve peşinat oranları dört grupta toplanmıştır. İnsanların kullandığı gıda malları ve ilaçları kapsayan A grubunda peşin ödeme oranı akreditifin % 25'idir. Diğer gruplar ve peşin ödeme oranları şöyledir: Hammaddeler, aramalları ve ya tırım mallarında % 40; ulaştırma alet ve cihazlarında % 75; lüks olarak nitelenen diğer bazı mallarda % 100. Sözkonusu gruplara aşağıda sunulmaktadır. giren malların dökümü ise Akreditifin % 25'i peşin ödenecek mallar: Donmuş veya soğutulmuş koyun ve dana eti, don muş ciğer, donmuş kümes hayvanı ve yenilebilir parçala rı, canlı hayvan, dondurulmuş ve soğutulmuş balık, ba lık konserveleri, çeşitli peynirler, konsantre süt ve süt tozu, konserve bebek sütü, taze yumurta, her çeşit yenilebilir yağ, margarin, domates salçası, şeker, dök me ve paket çay, kahve, kakao, tarçın, karanfil (baha rat) et ve tavuk çorbaları, ilaçlar (insan sağlığı için) Akreditifin % 40'ı peşin ödenecek mallar: Tarım aletleri ve makinalar, ekremözler, soğut ma cihazları parçalara, kimyevi gübre, zararlılarla mü cadele ilaçları, veteriner ilaçları, hayvan yemi, kurşun, nikel, bakır, kalay, madeni levhalar, alüminyum, ham pamuk, ham mermer, işlenmemiş tütün, ham deri, plastik ler, formika, çeşitli kimyevi maddeler, boyalar, post lar, çimento, kereste, demir, cam, işlenmiş deri, el aletleri, balık ağları, çeşitli tip matbaa, inşaat del me ve sondaj makinaları, mekanik ve elektrikli alet ve parçaları, iplik ve tekstil, pompalar, elektrik motor ları, kaynak makinası, kablolar, rulman, tarenli madde ler , borular ve parçaları, demir çubuklar, jeneratör ler, fırınlar, zımpara. Akreditifin % 75»! peşin ödenecek mallar: Nakil vasıtaları, daktilo ve hesap makinaları, kağıtlar, su ve elektrik açma cihazları, müzik alet leri, vasıta lastikleri. Akreditifin % 100'ü peşin ödenecek mallar: Dondurulmuş tavşan, ördek, tereyağı, yumurta lar tozu, susam, siyah zeytin, kurutulmuş hurma, muz, karabiber, kurutulmuş meyveler, kayısı pestili, hindistan cevizi, kavun çekirdeği, muhafaza edilmiş meyve, vanilya, şekerleme, maden suyu, puro ve sigara, çakmak lar, traş bıçakları, gözlük ve çerçevesi, tuvalet mal zemesi, diş macunu, taklit mücevher, saç tokası, yazı ve büro malzemesi, ev için haşere ilacı, basılmış re simler, saatler, fotoğraf, makina ve malzemesi, free zer , vantilatör, havalandırma cihazları,ısıtıcılar, so balar, dikiş makinaları, elektrik ampulü, radyo, TV, pikap, kasetler, çeşitli kumaşlar, moketler, duvar ka ğıtları, telefonlar, porselen ve fayans eşya, termos lar , seramik, sıhhi tesisat; plastik, deri, ahşap, alüminyum, eşyalar; mobilya, kuru piller, 1000 cc'den fazla motor gücü olan yolcu vasıtaları. A grubu (% 25 peşin ödemeli) mallarda uygulan makta olan kontrollü fiyatlara uyum sağlamak açısından fiyat uygunluğu aranmaktadır. ^3/1974 sayılı Yabancı Sermaye Yatırımları Ka nunu gereğince tescil edilmiş firmaların GAFI den izin almaları koşuluyla peşin ödemede bulunmaları gerekmez. Ayrıca Ekonomi ve Dış Ticaret Bakanlığı'nm 30/1982 sayılı Kararnamesi ile de bazı malların ithali Bakanlığın iznine bağlanmıştır. Bu malların ithali yer li üretimin koruması açısından ve bazı sosyal gerekçe ler ile kısıtlanmıştır. İthal müracaatları İthalatı İyileştirma Komi tesi 'ne yapılır. Komite yukarıda belirtilen sebepler ışığında başvuruyu değerlendirir. İzin verilen miktar ve değerde mal dövizi yatırılmak suretiyle ithal edi lebilir. Bakanlığın iznine bağlı mallar şunlardır: Tuvalet malzemesi, moketler, keçe, yer halısı şekerleme, vanilya, plastik, ahşap, alüminyum, deri maddeler, mobilya, vida, civata, çelik halat, balya çemberi, alüminyum, işlenmemiş mermer, ^ çinko levha, mukavva(Texon), deriler, gazlı bez ve ağlar, demir çu buklar, metal sofra takımı, vantilatör, air conditio•nerler, yer karoları, küvet hariç sıhhi tesisat, fayans seramik, çelik porselen, ev eşyaları, elektrik ampulü, fluoresanlar, karton yumurta kapları, bakır borular, fittingler, telefonlar, kuru piller, su ve elektrik sa yaçları , kontrplak, toz fenol, araç radyotörleri, f 1 rmlar, su pompaları, jeneratörler, kaynak makinaları, hava kompresörleri, ev için dikiş makinaları, takım tezgahları, 2 , 5 tona kadar presler, tükenmez kalemler, kopya kalemleri, kurşun oksit, bitumen, renk için sül fatlar, tetra glikoz, formaldehit, eter, boyalar, metanol, 2 9 / 1 9 8 2 sayılı Kararnamede yer almayan bütün maddeler. - İhracat Mevzuatı: Mısır'dan ihraçları yasaklanmış maddeler şun lardır: Buğday, arpa, mısır, un, nişasta, mısır küspe si , zeytin, susam, çay, kahve, yonca, sun'i hayvan ye mi , çöven, yemeklik zeytinyağı, kereste, canlı hayvan, et, peynir mayası, ham yün, yün döküntüleri, jüt ipli ği, jüt döküntüleri, tabii ipek döküntüleri, at kılı, gomalak kökü, şeker tarihi eşyalar. kamışı, bal, yumurta, antika ve Pamuk ve pamuk ipliği ihracatı sadece kamu fir maları tarafından gerçekleştirilebilir. Petrol ve pet rol ürünleri ihracatı ise Petrol Bakanlığı'nm sorumlu luğundadır, özel sektör genellikle "geleneksel olmayan" ihraç malları üzerinde faaliyet gösterir. İhracat yapabilmek için İhracatçılar Sicili'ne kayıtlı olmak ve ihracat lisansı almak zorunludur. 5«2. Kambiyo Mevzuatı: Kambiyo Rejimi 97/1976 sayılı Kambiyo Kanunu ve 3 1 6 / 1 9 7 6 sayılı Yönetmelik ile düzenlenmiştir. Kam biyo kontroluna dair işlemler Maliye Bakanlığı'na bağlı olan Döviz Yüksek Komitesi (Supreme Committee for Foreign Exchange) tarafından yürütülür. Maliye öakanı tarafından atanan Kambiyo işlemleri Direktörü (Director of Exchange Operations) de uygulamaları idare eder. Kambiyo Rejimi hükümlerine göre açılabilecek yerleşik olmayan hesaplar (non-resident accounts) dört çeşittir. Serbest hesaplar, herhangi bir kişi tarafından döviz veya Mısır Lirası cinsinden açılabilir. Faizler, konvertibl döviz satış meblağları hesaba kaydedilir; konvertibl dövizle ödemeler, diğer hesaplara transfer ler, Mısır'da mukim kişilere ödemeler hesaptan yapı labilir. D hesapları sadece ikili ödeme anlaşması bulu nan ülkelerde mukim kişiler tarafından açılabilir. He saptan yapılacak tüm ödemelerde kambiyo kontrol onayı zorunludur. özel hesaplar ise yabancı para cinsinden tutu lur. Konvertibl dövizle ödemeler ve tahakkuk eden faiz- 1er hesaba kaydedilir; yurtdışına transferler, ithalat ödemeleri, bu hesaptan yapılır. Konvertibl olmayan sermaye hesapları ise yerleyik olmayan kişilere veya yurtdışına yapılacak ödeme lerde, eğer onay verilmez ise, kullanılır. Örneğin Gü ney Afrika'da yerleşik kişilere ödemeler ancak bu tür hesaplardan yapılabilir. Konvertibl olmayan hesaplararası ödemeler için de onay alınması zorunludur İthalatta ödemeler sadece menşe ülkeye yapıla bilir . Eğer ihracatçı ülke ile Mısır arasında ikili ödeme anlaşması yok ise, ödeme ihracatçı ülkenin para sı, konvertibl döviz, yerleşik olmayan hesaba (non resident-account) yatırılmış Mısır Lirası veya izin ve rilen herhangi bir şekilde yapılabilir. 97/1976 sayılı Kanuna göre hükümet ve kamu or ganları dışında tüm özel ve tüzel kişiler döviz varlık larını elde tutabilirler; işlemlerin bankalar veya di ğer yetkili birimler aracılığı ile yapılması kaydıyla, dövizlerini serbestçe kullanabilirler. İhracatta ödemeler, ithalatı yapan ülkenin pa rası (Merkez Bankası'nca kabul ediliyor ise), konver tibl bir döviz, Mısır Lirası veya kambiyo kontrolü yet kililerinin izin verdiği herhangi bir şekilde kabul edilebilir. Ham pamuk ihracatında ödemelerin Alman Mar kı, İsviçre Frangı veya onaylanırsa, ithalatçı ülkenin parası ile yapılması zorunludur. Mısır'da basılmış kitap, gazete, dergi ve di ğer süreli yayınlar dışında tüm ihracatta, malların yollanma tarihinden itibaren üç ay içinde dövizin geti rilmesi şarttır. Sermaye işlemleri konusunda ise yerleşik olma yan hesap sahibi Mısırlılar hesaplarını dilekleri doğ rultusunda tasarruf edebilirler. Ancak, ülkede yerle şik kişilerin dışarıya para transferi sıkıca denetle nir . Yabancı sermaye yatırımı 43/1974 sayılı Kanunla düzenlenmiş olup, sermayenin getirilmesi, kâr transfe ri gibi hususlarda özel düzenlemeler mevcuttur. Mısır'da her zaman katlı kur uygulaması cari olmuştur. Resmi ve teşvikli kurlardan döviz arzı hiçbir zaman ithalatçıların döviz taleplerini karşılayacak dü zeyde gerçekleşmemiştir. Sonuç, paralel piyasanın geli şip , serpilmesidir. Halen resmi kur 1 ABD $ = 0,83 Efc ve teşvikli kur 1 ABD $ = 1,12 EL olarak tespit edilmiştir. Resmi kur kamu sektörü ithalatı ile pamuk, pi rinç, petrol ve petrol ürünleri gibi geleneksel mallar ihracatında, ayrıca, yabancıların ülkeye girişte boz durdukları dövizlere uygulanır. Teşvikli kur.ise (turistik kur da denmektedir) turistlerin bankalarda bozdurdukları dövizlere, ihracat kazançlarına ve bazı faiz, kar, temettü ve turizm öde meleri ile yabancı sermaye girişine (32/1977 Sayılı Ka nun 'a göre) uygulanmaktadır. Döviz tahsisi yapılan it halatta ise özel" sektöre 1 ABD $ = 1,18 Et üzerinden döviz satılır. Paralel kur ise "ovm exchange" sisteminden ya rarlanan özel sektör ithalatında uygulanmaktadır. Yurt dışından gönderilen dövizler ile turistlerin bozdurduğu dövizlerin bir kısmı da bu kurdan yararlanır. Serbest şehir olan Port Said'de dövizler para lel kur üzerinden resmi müsaadeli olarak Mısır Lirası' na çevrilir. Paralel kur,. dünya piyasalarındaki gelişmelere koşut olarak sürekli değişmektedir. Kasım 1984 ayında 1 ABD $'nın değeri 1,28 Eh - 1,42 Et arasında değişmiş tir . İkili ödeme anlaşmaları bulunan ve IMF üyesi olmayan ülkelerle ticarette, hesaplar her ülke için ayrı olarak belirlenen bir kurdan tutulur. Uygulanan kurlar, genellikle resmi kurdan düşüktür. 5 . 3 . Gümrük Bejimi ve İthalde Alxiian Vergiler: Mısır'da malların gümrük işlemlerinin gerçek leştirilmesinde çift sütunlu Brüksel Tarifi i\omenklatörü (Brussels Tariff Nomenclature-BTN) uygulanmakta dır. Malların orijinlerinin menşe şehadetnameleri ile ispatlanması ve niteliklerine göre, bazı özel bel geler gösterilmesi zorunludur. İthal edilen malların veya numunelerin' gümrük işlemlerinin yav;ilmasi esnasında ithalatçının da Güm rük İdaresinde hazır bulunması, çoğunlukla, istenir. Mısır Karantina ve Gümrük İdaresi'nin özellikle buğday, kuru incir, mercimek, konserveler, taze meyve ve sebze ithalatında sağlık kuralları uygulamasında bü yük hassasiyet gösterdiği ifade edilmektedir. Tüm itl'ıalat, prima facie, aşağıdaki vergilere tabidir. a ) Gümrük Vergisi: Brüksel Tarife Nomenklatörü' ne dayalı olar^ak malın CİF değeri üzerinden ad valorem olarak alınmaktadır. Vergi oranları çok değişiktir. Gıda maddeleri nin . çoğu ile bazı inşaat malzemelerinde sıfır, aramal1ar ile hammaddeler de düşük nispetlerdedir. Çoğu mal lar için oranların % 2-% 50 arasında değiştiği gözlen mektedir. Ancak lüks olarak nitelenen bazı mallarda % 250'ye kadar yükselen vergi oranları mevcuttur. Hüküme tin politikası temel ihtiyaç mallar.ı ile tarım ve sana yide girdi olarak kullanılan mallarda vergi oranlarını düşük, bunun dışında kalan ve ithalatının kısıtlanması istenen maddelerde ise yüksek oranlı gümrük vergisi uygulamak biçiminde özetlenebilir. Halen yürürlükte olan 48/1977 sayılı Kanuna gö re ise aşağıda sunulan BTN gümrük tarife pozisyonların da yeralan sermaye mallarının ithalatı gümrük vergisin den muaftır. 44.07, 69.01, 73-19, 84.01, 84.06/a, 84.06/b, 84.11, 84.15/c, 8 4 a 5 / c - 3 , 84.21/a, 84.22/b, 84.22/b-3, 84.23, 84.25, 84.28/a, 84.28/b, 84.29, 84.36/a, 84.36/b-l, 84.36/c, 84.37, 84.38/a, 84.38/b, 84.38/c, 84.40/b, 84.41/a-l, 84.4l/d, 84.44, 84.59, 84.66, 84.66, 85.08/a, 85.11, 87.07. AET menşeli bazı mallar tercihli hadlerden ya rarlanır. Ayrıca Arap Ortak Pazarı kaynaklı bazı mal larda da tercihli hadler mevcuttur. Yugoslavya, Hindis tan ve Mısır arasında mevcut üçlü anlaşma gereğince ba zı sanayi mallarında gümrük vergisi % 50 oranında indi rimli tahakkuk ettirilir; anlaşma 1984 Martında beş yıl süre ile uzatılmıştır. Tercihli hadler uygulanan mallar için yıllık kotalar tespit edilmekte, kotayı aşan miktarlar için normal hadler uygulanmaktadır. b) İktisadi Kalkınma Vergisi: Malın CİF değeri üzerinden % 10 oranında alınır. Matbu eşya ile canlı sığır ve koyun ithalinde vergi alınmaz. İaşe Bakanlığı tarafından ithal edilen gıda malları için verginin ora nı % 5'tir. c) ÎBtatistik Resmi: Buğday hariç, tüm ithalat ta CİF değerin % 2'si oranında alınır. d) Biîlediye Vergisi: Gümrük vergisi ile diğer bazı vergilerin değerleri toplamının % 3 ^ü oranında alınır. e) Limanlardaki elleçleme vergisi alınır. hizmetleri için yaya f) Limanlardan ithalatı gerçekleştirilen mallar üzerinden ıhtım vergisi alınır. g) Bira, pamuk, kahve, fuel-oil, kibrit, çak mak, alkollü içkiler, saf alkol, şeker gibi mallardan değişen oranlarda tüketim rüsumu alınır. Alkollü içki lerden ayrıca harcama vergisi alınmaktadır. 5.*. İthalatta Gerekli Belgeler: İthalatta ibrazı zorunlu olan belgeler ticari fatura, menşe şehadetnamesi, imalatçı şehadetnamesi, çeki listesinden ibarettir. Ayrıca malın türüne göre bazı özel dokümanlar talep edilmektedir. Markalama ve etiketlerde de uyulması istenen kurallar mevcuttur. Ticari fatura oıazüç kopya olmalıdır. İthalatçı nın isteğine göre daha fazla sayıda kopya olabilir. Fa turada ayrıntılı olarak malın tanımı, brüt ve net ağır lığı , fiyatı, versa Iskonto tutarı, ambalaj ve diğer masraflar tutarı, navlun gösterilmelidir. Ayrıca sözkonusu malın üretiminde üçüncü bir ülke girdisi mevcut ise menşe ülkesi ve nihai maldaki payı belirtilmelidir. İmalatçı ve ihracatçı kuruluşların unvan ve ad resleri faturada yeralmalıdır. Menşe şahadetnamesi, ithalatçının talep ettiği nüshalara ek olarak en az üç kopya daha istenir. Malla ilgili bilgiler şahadetnamede yeralmalı, ağırlıklar ki logram cinsinden verilmelidir. Malın imal Gidildiği ülke ve varsa tüm hammaddelerin menşe ülkeleri \e yüzde cin sinden oranları gösterilmelidir. İmalatçı ve ihracatçı kuruluşların unvan ve adresleri belirtilme].idir. Menşe Şahadetnamesi ticaret odalarından ve yetkili Mısır Konsolosluğu'nca onaylanır. alınır Çeki listesi malların gümrük işlemlerinin biti rilmesinde kolaylık ve sürat sağlaması açısından çok önemlidir. Listede yeralan bilgilerin diğer belgelerde ki bilgilere uygun olmasının yanısıra, her sandığın ve ya ambalajın içindeki malların cinsini ve adedini açık ça göstermesi gereklidir. Konşimento için özel bir biçim yoktur, genel likle emre yazılı olması istenir. Havayolu ile taşımada standart lATA formlarından 9 nüsha gereklidir. Sigorta Sertifikası hazırlanmasında ise sigor tanın genellikle ithalatçı taraf m d a n karşılandığı gözönüne alınmalıdır. Nakliyecinin ihracat beyannamesi ise 4 kopya' olmalıdır. Ancak 500 ABD $ veya daha az değerli mallar da gerekli değildir. Proforma fatura ise orijinal ve 4 kopya olarak İthalatçı tarafından döviz lisansının alınması, akre ditifin açılması gibi işlemler için istenir. Menşe ülke ismi, ithalatçı firma unvan ve adresi, malın cinsi, bi rimi, fiyatı, teslim ve vade süresi, varsa opsiyon sü resi yeralmalıdır. Ambalajlarda ise konsinye işareti, liman işarereti, yükleyenin unvan, malın menşei, net ve brüt ağır lığı gösterilmeli, standart uluslararası yükleme ve elleçlerae sembolleri kullanılmalıdır. Markalama İngilizce veya Arapça olmalıdır. İthal malları üzerindeki etikette imalatçının unvanı ve adresi, malların imal edildiği ülke ve bölge, ürünün tanımı yeralmalıdır, etiket Arapça olmalıdır. humları Asma yaprağı, pamuk, yün, pamuk ve diğer to ihtiva eden maddeler, bitkilere zararlı böcek. parazit, bezlerin tır. vs. ihtiva etmesi muhtemel maddeler, kirli ambalaj maddesi olarak kullanılmaları yasak İhracatçıların Mısır limanlarında elleçlenenek malları için sağlam ambalaj malzemesi kullanmaları tav siye olunur. Malın niteliğine göre istenen Özel bazıları şöylece sıralanabilir. belgelerin Tereyağı ve benzeri yağlarda borik asitten arındırılığma veya diğer koruyucularla takviye edil diğine dair sertifika aranır. Taze ette kesimden enaz üç ay öncesinden itiba ren hayvanın bulaşıcı hastalığı bulunmadığını gösterir bir sağlık sertifikası (sanitary certificate) ile hay vanın islami kurallara göre kesildiğini gösterir bir sertifika gereklidir. Konserve ette ise kesim esnasın daki sağlık yetkililerinin kontroluna dair bir sağlık sertifikası aranır. ve Yağlar, konserve sebzeler, ham yün, tütün, tuz sabunda kalite standardını gösterir belge istenir. Taze ve kurutulmuş meyvalar, patates, bitki ve tohumlar ile bütün kozmetiklerde, tıbbi sabunlarda, pastillerde, diş pastalarında, veterinerlik ürünlerinde özel kurallar mevcuttur. Eczacılık ürünlerinde menşe ülkesinde satışına izin verildiğine dair bir sertifika istenmektedir. Böcek ilaçlarında ise ithal müsaadesi aranmak tadır. 5.5. Acenta, Şube ve Temsilcilik: Acenta olabilme şartları ile acentaların tabi oldukları esaslar -120/1982 sayılı Kanun ile 3^2/1982 sayılı Bakanlık Kararı ile düzenlenmiştir. Acentalar Tescil Bürosu (Registration Office) kanalıyla Ekonomi ve Dış Ticaret Bakanlığı'ndaki Tica ri Acentalar Sicili (Register of Commercial Agents)'ne kaydolmak zorundadırlar. Aksi halde faaliyet göstere mezler. Kamu dış ticaret şirketleri,"özel veya tüzel ki şiler" acenta olabilirler. Kişilerin acenta olabilmeleri için Mısırlı ba badan olma Mısır vatandaşı olmaları ve, acenta olarak tescil edildikleri tarih itibariyle, Mısır'da en az beş yıldır ikamet ediyor bulunmaları gereklidir. Özel bir şirket için ise merkezinin Mısır'da bulunması ve şirket sözleşmesinde faaliyet konuları arasında acentalığm yer almış olması gereklidir. Ser mayenin Mısırlılara ait olması ve sermaye sahipleri Mısır vatandaşlığını iktisap etmişler ise, en az on yıldır Mısır vatandaşı olmaları şartı aranır. Müdürler ve yöneticiler için de aynı vatandaşlık koşulu geçerli dir. Kamu dış ticaret şirketleri ise vatandaşlıkla ilgili bu koşuldan istisna edilmişlerdir. Hükümet görevlileri, milletvekilleri veya yerel meclis üyeleri ile bu kişilerin birinci derece hısımla rı acenta olamazlar. Tescil edilmek, için yapılacak işin türü, komis yon oranı, ödenecek para birimi gibi hususları da kap sayan acentalık sözleşmesinin Tescil Bürosu'na verilme si gereklidir. Yabancı firmalarca imzalanan sözleşmeler o ülkedeki yerel ticaret odasınca görülmeli ve Mısır Konsolosluğu'nca onaylanmalıdır. Tescil her beş yılda bir yenilenir. Mısır'ın ithalat mevzuatı gereği kamu sektörü nün ithalat amacıyla açtığı ihalelere katılmak için yabancı firmaların Mısırlı bir acentası bulunması şart tır ; çünkü yabancı şirketlerin doğrudan ihaleye katıl maları sözkonusu değildir. Bir acentanın hizmet verebileceği firma sayısı herhangi bir rakamla sınırlanmış değildir; yakın gele cekte de böyle bir sınırlama getirilmesi beklenmemekte dir. Bu nedenle gerek kamu gerekse özel şirketler ile kişilerin çok sayıda yabancı firmanın acentalığını üst lenmeleri olağan bir uygulamadır.. Diğer bir normal uy gulama ise firmaların pazarladıkları ürünlerin herbiri için bir acenta tayin etmeleridir. Mısırlı acentalar ise genellikle, ürün bazında değil, coğrafi alan itiba riyle acentalığı tercih ederler. Acentalık sözleşmesinin Ek 4'de sunulmuştur. standart bir örneği Şube açılmasına dair esaslar ise 159/1982 sayı lı Kanunun 155-173'ncü maddeleriyle belirlenmiştir. Bu Kanuna göre yabancı firmaların Mısır içinde veya dışın da ticari faaliyette bulunmak amacıyla şube açabilmele ri mümkündür. Ancak, şubenin başında Mısırlı bir kişi nin bulunması ve ticaret siciline tescil edilmesi şart tır . Şube kendi adına ticari işlemler yapmak, para vb. ödemeler kabul etmek ve sözleşme düzenlemek hakkına sahiptir. Ancak hesapların ana firmadan ayrı tutulması gerekli olup, Mısır'daki faaliyetlerden elde edilen ka zanç üzerinden Kurumlar Vergisine tabidir. Mali açıdan, bir şube aracılığı veya Mısır'da kurulmuş bir şirket vasıtasıyla ticaret yapmak arasında herhangi bir fark bulunmamaktadır. İrtibat bürosu veya temsilcilik açılması daha az formalite gerektiren bir usuldür. Yabancı bir fir manın temsilcisinin çalışma izni alması zorunlu olup, bunun için firmanın başlıklı kağıdına yazılmış ve anı lan kişinin Mısır'da firma temsilcisi olarak bulunaca ğını belirtir bir mektupla İçişleri Bakanlığı'na baş vurmak yeterlidir. Bakanlık çalışma izni vermeye yetkilidir. Tem silci , masraf larını karşılamak için yeterli miktarda dö- vizi Mısır'a transfer etmek ve bunu kanıtlamak durumun dadır. Normal olarak temsilci adına açılmış bir banka hesabı bunun için yeterli olmaktadır. Temsilcinin herhangi bir ticari işlem gerçek leştirmek, sözleşme yapmak gibi yetkileri olamaz. An cak, firmasının piyasadaki elemanı olarak müşterilerle olan ilişkileri düzenlemek ve firma adına bazı işlemle ri yapmak biçiminde çalışabilir. 5.6. Yatırımların Teşviki: 1974 yılında izlenmeye başlanan "infitah-açık kapı" politikası uyarınca yatırımları hızlandırmak, ya bancı sermayenin de katkısını sağlamak amacıyla yapılan düzenleme aynı yıl kabul edilen 43 sayılı "Arap ve Ya bancı Yatırımlar ve Serbest Bölgeler Kanunu" ile geti rilmiş kanunun bazı maddeleri 1 9 7 7 yılında 32 sayılı Kanun ile değiştirilmiştir. Kanun gereğince yabancı edildiği alanlar şunlardır: yatırımların - Madencilik, enerji, turizm, diğer sınai faaliyetler; kabul taşımacılık - Arazi ıslahı, tarım, hayvancılık tesisleri; ve ve sulama - Konut ve şehir geliştirme (bu alanda yapıla cak yabancı yatırımların tümünün Arap kaynaklı olması şarttır); - Yukarıda sayılan alanlarda fon kullanmayı he def alan yatırım şirketleri; - Serbest döviz kurları üzerinden işlem yapan yatırım bankaları, ticaret bankaları ve reasürans ku ruluşları (sigorta alanında faaliyet sadece Mısırlı ya tırımcılara açıktır. Reasürans hizmeti veren kuruluşlar sadece serbest bölgelerde faaliyet gösterebilirler); - % 51 payı Mısırlılara ait olan luyla bankacılık hizmeti; - Tarımsal ve şehirleşme yerlerde inşaat faaliyetleri; bankalar alanları - En az % 50 payı Mısırlılara ait olan ler yolu ile inşaat faaliyetleri; yo dışındaki şirket - Spesifik projelerde teknik danışmanlık hizme ti veren anonim şirketler. Öncelik ihracatı geliştirmeyi, turizmi canlan dırmayı, temel malların ithalatını azaltmayı hedefle yen projeler ile dünyaca tanınan patent ve ticari mar kaları içeren veya ileri teknoloji gerektiren konular daki projelere verilmektedir. 43 sayılı Kanunla getirilen en büyük teşvik, yatırımların üretime geçmesinden itibaren beş mali yıl boyunca kârlara, temettülere ve yeniden yatırım gelir lerine vergiden muafiyet tanınmasıdır. Projenin ülke için özel önem taşıdığı kabul edilirse, muafiyet süresi sekiz mali yıla çıkarılabilir. Tarım alanları ve varolan şehirleşme alanları dışındaki arazilerde şehirlerin kurulması veya gelişti rilmesini hedef alan projelerde vergi muafiyeti on yıl ve bazı hallerde onbeş yıldır. Gelir vergisi muafiyeti gelirin, yatırımcının kendi ülkesinde veya gelirin transfer edildiği ülkede,benzer bir vergiye konu olma ması şartına bağlıdır. Tüm sermaye malları, projenin gerçekleştirilme si için gerekli olan ithal edilmiş inşaat malzemesi ve parçaları, gümrük vergileri ile herhangi bir vergi ve resimden tümüyle muaf tutulabilir, ödemeler ertelenebi lir, ya da ödemelerin taksitler halinde yapılması sağ lanabilir. . Mısır M a genellikle % 25 olan, işçilere dağıtı lacak net kâr payı uygulamasından yabancı yatırımlar muaf tutulmaktadır. Ancak, firmanın kuruluş, sözleşme sinde bir pay oranı yeralması gereklidir. Yatırım projeleri için kambiyo kontrol mevzua tında da önemli kolaylıklar sağlanmıştır. Buna göre ya tırımcı firmalar Mısır bankalarında konvertibl döviz hesabı açabilir; iç piyasaya dövizle yapılan.satışlar ile ihracatın bedeli, alman fonlar ve ödenmiş sermaye nin döviz olarak getirilen kısmı bu hesaba yatırılabi lir. Hesaplar dış kredilerin ödenmesi, mal ve yatırım teçhizatı ithalatının karşılanması, yerli para satın alınması gibi amaçlar için serbestçe kullanılabilir. Yatırım projeleri için gerekli tüm mallar li sansa gerek olmaksızın ithal edilebilir; ürünler, li sans gerekmeden ve İhracatçılar Sicili'ne kaydolmadan ihraç edilebilir. Kamu sektöründe hizmet veren bir firmayla or taklaşa şirket kurulması halinde yeni şirket özel sek tör firması olarak tanınır; kamu sektörüne uygulanan bazı önlemlerden muaf tutulur. Keza şirketlerin yönetim kurulu üyeliklerinin sayısı serbestçe belirlenebilir. Ayrıca belli sayıda Mısırlı'nm yönetim kurulunda veya şirket yönetiminde görev alması şartı bulunmamaktadır. Yatırım projesinde görev alan yabancı uzman ye işçiler kazançlarının % 50'sini dövize çevirerek ülke lerine transfer edebilirler. Projeye tahsis edilen pa rasal sermaye de paralel piyasanın en yüksek kuru üze rinden ülkeye getirilir ve çıkartılır. Projenin ayrıl maz parçasını teşkil eden arazi ve varlıklar da aynı işlemden yararlanır. Yatırımdan elde edilen kârlar da paralel piya sada mevcut en yüksek kurdan transfer edilebilir. Transfer yabancı yatırımcının bankada açılmış döviz hesabının sınırları içinde gerçekleştirilir. Yatırımların incelenmesinde zaman kaybını önle mek amacıyla, Yatırımlar ve Serbest Bölgeler İdaresi' nin projeyi 60 gün içinde incelemesi ve cevap vermesi zorunlu tutulmuştur. 60 gün içinde cevap verilmediği takdirde, proje onaylanmış sayılmaktadır. 5-7. Serbest Bölgeler: Açık Kapı politikasının en önemli öğelerinden birisi de Mısır'da serbest bölgelerin kurulmuş olması dır. Hükümet, özellikle ihracata yönelik işkollarına yabancı sermayenin yatırım yapmasını teşvik etmek ama cıyla Port Said, İskenderiye, Nasr City, Port Tevfik ve Süveyş'te olmak üzere 5 adet serbest bölge kurmuş tur. Mısır'ın gümrük sınırlarının dışında varsayılan bu serbest bölgelerde birçok teşvikten yararlanan ya bancı sermaye, gümrüksüz mal ithal edebilmekte, bu mal ları işlemden geçirebilmekte, yeni mallar üretebilmek tedir. Serbest bölgelerdeki yatırımlar esas olarak ih racata yönelik ise de, bölgede üretilen ürünlerde %40 oranında Mısırorijinli mallar kullanıldığı takdirde bu ürünlerin % 50 gümrük indirimi ile Mısır piyasasına da satılmasına izin verilmektedir. Bu izin Serbest Böl geler İdaresi (General Authority for Free Zones and Investment - GAFI)'nin yetkisindedir. Bazı özel durumlarda, Devlete ait beş serbest bölge dışında yapılacak yatırımlar için de "Özel Ser best Bölge İmtiyazları" tanınmaktadır. Bu iznin verile bilmesi için, mevcut serbest belgelerin proje için ye tersiz olduğunun kanıtlanması gereklidir. Serbest bölgelerdeki yatırımlar için Mısır'lı ortak zorunlu değildir. Ancak sermayenin tamamı yabancı para birimi olarak getirilmelidir. Serbest bölgelerdeki yatırımlara vikler şunlardır: sağlanan teş (1) Sınırsız bir süre için her türlü vergi ve resimden muaftırlar. Ancak Serbest Bölgedeki projeler, serbest bölgeye giren veya bölgeden çıkan mallarının değerinin % 1'ini aşmayacak bir miktarı her yıl serbest bölge idaresine verirler. Eğer bu projenin serbest böl geye hiçbir mal girdisi veya çıktısı yoksa, bunların ödeyeceği miktar % 3'ü aşmamak koşuluyla Serbest Bölge ler İdaresi tarafından saptanır. (2) Yatırımlar, her türlü gümrük vergisinden muaftır. (3) Kambiyo kontrol mevzuatı ki yatırımlar için geçerli değildir. serbest bölgede (4) Serbest Bölgelerdeki yatırımlarda çalışan bütün yabancı personel .Mısır'ın genel gelir vergisi mevzuatından muaftır. Mısır'ın Serbest Bölge özeti Ek 5^de sunulmuştur. mevzuatının geniş bir 6. PİTASâlâ GtRİŞ: 6.1. Türk İhraç Mallarında Mısır'ın İthalatı: 1982 yılı itibariyle Türkiye'nin ihraç ürünle rinden bazılarının Mısır tarafından önemli değerlerde ithal edilmiş olduğu gözlenmektedir. Bu mallar ve ithalat değerleri maktadır. Mal Grubu 01.02 01.05 01.06 02.01 02.02 03.01 04.03 04.04 04.05 07.01 07.05 09.02 10.01 10.05 11.01 15.07 15.13 17.01 23.07 24.01 25.23 29.44 30.03 31.03 32.05 32.07 32.09 34.01 aşağıda sunul- ''000 Et Sığır ve manda Kümes hayvanları Diğer canlı hayvanlar Et ve yenilebilir sakatat Kümes hayvanları eti Balıklar Tereyağı Peynir ve çökelek Yumurta Taze sebzeler Bakliyat Çay Buğday Mısır Hububat unları Nebati yağlar Margarin, diğer yenilen yağlar Pancar ve kamış şekeri Hayvan yemleri Ham tütün (yaprak) Portland çimentosu, klinker Antibiyotikler İlaçlar Fosfatlı mineral ve kimyasal gübreler Tabii çivit, sentetik organik boyalar Diğer boyayıcı maddeler Vernikler ve laklar Sabun, ilaçlı sabun 61.061 10.984 18.108 120.559 36.464 17.206 39.101 22.284 11.504 10.908 34.553 61.391 492.235 210.101 192.187 102.622 6.109 104,739 14.682 79.878 250.453 9.636 76.272 4.600 15.995 10.042 9.208 8.740 38.11 Haşarat öldürücü ve benzeri müstahzarlar 38.19 39.01 39.02 39-07 40.11 44.04 44.05 60.251 Kimya sanayiine bağlı müstahsallar 28.018 Kondansasyon, polikondansasyonla elde edilen müstahsallar 33.760 Polimerizasyonla elde edilen müstazarlar 62.507 Plastikten mamul maddeler 21.395 Dış lastikler 29.003 Kereste-kare şeklinde yontulmuş, biçilmiş 26.685 Kereste-uzunlamasma yontulmuş, biçilmiş 184.633' 44.15 Kontrplaklar 48.01 51.01 53.01 69.01 Kağıt ve mukavva 85.497 Suni devamlı iplikler 33-735 Koyun, keçi yünü 16.431 Harareti tecrit edici tuğlalar ve diğer maddeler 10.085 İşlenmemiş çekme ve üfleme cam 12.273 Emniyet camları 1.313 Cam damacana, şişe, kavanoz, benzeri kaplar ve ilgili kapama tertibatı 11.581 Sıcak haddelenmiş veya dövülmüş demir çelik çubuklar 176.088 Sıcak haddelenmiş veya dövülmüş veya çekilmiş demir çelik profiller 13.374 Sıcak veya soğuk haddelenmiş demir çelik saçlar 40.564 Fonttan, demir veya çelikten demiryolu veya tramvay hattı malzemesi 18.987 Dökme demirden ince ve kalın borular 16.322 Demir veya çelikten ince ve kalın borular 53.072 Dökme demir, demir veya çelikten inşaat ve aksamı 141.838 Dökme demir, demir veya çelikten civata, somun, vida 12.901 Dökme demir, demir veya çelikten diğer eşya 33-229 70.05 70.08 70.10 73.10 73.11 73.13 73.16 73.17 73.18 73.21 73.32 73.40 27.134 84.06 84.10 84.11 84.15 84.18 84.19 84.22 84.23 84.28 84.30 84.36 84.38 84.40 Piston dahili ihtiraklı (içten yanmalı) motorlar 36.439 Mayiler için tevzi tulumbaları, motopomplar, mayiler için elevatörler 43.428 Hava ve vakum tulumbaları, motopomp ları, serbest pistonlu jeneratörler, vantilatör ve benzerleri 26.619 Buzdolapları ve soğutma tertibatlı diğer makina, cihaz ve malzemeler (Elketrikli veya başka tertibatlı) 31.742 Mayilerin veya gazların filtre edil mesi veya tasfiyesine mahsus cihazlar 13.621 Şişe ve kapları temizleme, kurutma, doldurma, kapama, etiketleme, kapsülleme, ambalajlamaya mahsus makine ve cihazlar, bulaşık yıkama cihazları 10.812 Kaldırma, yükleme, boşaltma ve nakil işleri için makina ve cihazlar 52.256 Toprağın kazılması, delinmesi, çıka rılması, nakil ve tesviyesine mahsus sabit veya müteharrik makina ve cihaz lar 132.673 Ziraate, bahçıvanlığa, tavukçuluğa ve arıcılığa mahsus diğer makina ve ci hazlar, kuluçka makinaları 20.032 Hamur ve şeker işleri imalinde kulla nılan makina ve cihazlar; et, balık, sebze ve meyva işleyen makina ve ci hazlar 10.665 Filatür ve rötör makinaları, bobin, çile ve tura makinaları 13.196 Ratiyerler, jacquard makinaları, örgü ipliği kesicileri, mekik değiştirme makinaları, iğler, kelebekler, kard garnitürü, taraklar, üretme memeleri, mekikler, iğneler, platinler, tığlar vs. 41.607 İplik, mensucat ve dokumaya elveriş li maddelerin yıkanması, temizlenmesi, kurutulması, ağartılması, boyanması, aprelenmesi ve finisajma mahsus makinalar ve cihazlar, baskı yapan makinalar 84 .41 84,56 84.59 84.61 84.65 85.01 85.06 85.13 85.15 85.19 85.23 85.28 87.01 87.02 87.. 06 Dikiş rnakinaları, mobilya kısımları ^ iğneleri ' 8.999 Toprak, taş, maden cevheri ve benzeri diğer madeni katı maddele;^i ayırma, eleme, yıkama, kırma, ezme ve karış tırmaya mahsus makina ve cihazlar 27.863 Diğer makina ve cihazlar 74.178 Muslukçu eşyası ve boruculuğa ait benzeri diğer^ eşya 14.035 Makina ve mekanik cihazları ı diğer aksam ve parçaları 20.439 Elektrik jeneratörleri, motorlar ve rotatif konvertisörler • 66.656 Ev işlerinde kullanılmaya mah:Bus elektromekanik cihazlar 18.832 Telli telef01a ve telgraf için elekt rikli cihazlar 33.593 Alıcı ve ver^ici radyo, telefon ve radyotelgraf cihazları, alıcı ve ve rici radyo ye televizyon cihazlc^rı, radar, telsiz, kamera vs, 98.946 Elektrik devresinin kesilmesi, bölün mesi, korunm.ası, kollara ayrılması için teçhizat, rezistanslar, potan3iyometre, kumanda ve tevzi tablolar ve benzeri cihazlar 54.740 Elektrik için izole edilmiş teller, örgüler, kablolar, şeritler, çubuklar, toprak ve su altı kabloları 54.831 Makina ve cihazların elektrikli aksam ve parçaları ^ 22.272 Traktörler, vinçli traktörler 31.268 İnsan veya eşya nakline mahsus motörlLü kara nakil vasıtaları 382.975 Motorlu kara nakil vasıtalarının aksam, parça ve teferruatı . 165.271 6.2. Seçilmiş Mallar İtibariyle Piyasa Durumu: İhraç mallarımızın çoğunluğunun Mısır tarafın dan ithal edilmekte olduğu, istatistiklerin incelenme sinden ve piyasanın gözlenmesinden anlaşılmaktadır. An cak tüm mallar için ayrıntılı çaliişmaların ilgili ihra catçılar tarafından yapılması zorunlu olduğundan, aşa ğıda bazı mal veya mal grupları için Mısır piyasasının özellikleri kısa olarak belirtilmeye çalışılmıştır. Gıda Maddeleri: Mısır, gıda ihtiyacının yarısından biraz faz lasını ithalat ile karşılamaktadır, Ülkenin gıda üre timinde kendine yeterli olması i()in çaba harcanmakta ise de orta vadede bu amaca ulaş:ılması oldukça zayıf bir olasılıktır. Bu nedenle, piyasanın çekiciliğini ko ruyacağı ifade edilebilir. Buğday her yıl giderek artan miktarda ithal edilmektedir; ithalatın 3 milyon ton civarında olduğu istatistiklerden anlaşılınaktadır. Anviak alımlar devlet ten devlete yapıldığından ABD ve AET ülkeleri arasından sıyrılabilmek oldukça zor görülmektedir. Buğday unu*nda da benzer durum geçerlidir. Devletten devlete verilen kredilerin yanısıra, stok fazlalığı nedeniyle yapılan sübvansiyonların yolaçtığı düşük fiyatlar en önemli özelliklerdir. Sogptulmuş, dondurulmuş et, balık ve balık ürünleri ithalatı da yıllık 150 bin ile 200 bin ton arasında seyretmektedir. Ancak hükümet besicilik ile tavukçuluğu teşvik ederek ithalatı azaltmak amacını gütmektedir. Tavuk ve yumurtada Mısır V m kendi kendine yeterli duruma geldiği söylenebilir. /\ncak büyük ve kü çükbaş hayvan üretiminde, coğrafi koışııllar ve otlakla rın olmaması nedeniyle, Mısır'ın kendi kendine yeterli olabilmesi oldukça zordur. Mısır koyun ve sığır eti açısından cazip bir pazar olma niteliğini koruyacaktır. Tüketicilerin alım gücünün düşüklüğü nedeniyle fiyat en önemli faktördür. ABD, Arjantin, Avustralya en büyük ihracatçılardır. îrmik ülkemizin şanslı olduğu mallar arasında yer almaktadır. Kesin ithaj.at rakamları bilinmemekle beraber, yıllık ithalatın 20-22 bin ton civarında oldu ğu belirtilmektedir. Kalite açısından İtalyan irmiği önde gelmektedir. Fransa, İspanya ve Yunanistan diğer rakip ülkelerdir. İrmiğimizin fiyatı makul olmakla bir likte kalitesinin biraz daha yükseltilmesinin ihracat imkanlarını arttıracağı kuşkusuzdur. Mercimek, ülkemizin en şanslı olduğu gıda mad desidir. Mısır mutfağının ayr: Imaz bir parçasını oluştu ran mercimek çok az miktarda (5-6 bin ton) üretilmekte olduğundan her yıl giderek artan miktarda ithal edil mektedir. İthalat 1980 yılında 57.283 ton ve 1982 yı lında 76.288 ton olarak gerçı.^kleşmiştir. Suriye ve zaırıan zaman İsviçre rakiplerimi:^ olmakla beraber arzedi;ien mercimek çoğunlukla Türkiye menşelidir. Türk mercir-eği teslim koşulları ve krtlite açısından tüketiciye uygundur. Ancak fiyatın firmalararası rekabet nedeniyle büyük ölçüde düşmesi (yakla şık olarak 500 $/ton iken P. 30 $/ton civarına) alıcılara yarar sağlamaktadır. Fiyritların yüksek tutulması mümkün görülmektedir. AmbalaC:ın oldukça sağlam olması ve? limanlardaki kötü elleçInnmeye dayanabilmesi gereklidir. Meyve ve kuru yemiş, kuru fasulye, süt mamul le sri ithalatı da artış göstermektedir. İncir 'de Suriye, L'İbnan, Yunanistan ve İtalya; fındık'ta Suriye, Lübnan, İtalya; kuru kayısı'da Suriye ; kuru üzüm'de Lübnan ve Yunanistan; kuru fasulye'de Polonya; zeytin'de İtalya v e Yunanistan piyasada önemli pay sahibi olan rakip ülk elerdir. Malların çoğu dökme, bazıları ise ambalajlı olarak satışa sunulmaktadır-. Özellikle eritme türünde Avrupa peynirleri piyasada lîievcuttur. Reklam, bu ürün1 erin pazarlanması ve tüket iciye tanıtılması açısından b üyük önem taşımaktadır. Tutun ithalatı da 1980'den 1982'ye 25 bin ton dan 43 bin tona yükselmiştir. Piyasadaki rakipler ABD, Yunanistan, Yugoslavya ve italya'dır. Şark tütünü üre ten ülkeler ile fiyat ve kalite gözönüne alınarak reka bet edilebilir. Yerli sigara sanayii mevcut olup, alım lar ihale yoluyla olmaktadır. Tütün piyasasına girmekte belirleyici etken fiyattır. Hayvansal, bitkisel ve hidrojene edilmiş yağlar ithalatı da 1982 yılında 457.308 ton olarak gerçekleş miştir. Batı Avrupa ülkelerinin piyasada önemli pay sahibi oldukları görülmektedir. Fiyat, kalite standar dından sonra, kesin kararımı alınmasında etkilidir. Kiıa^asal Maddeler: Kimyasal Maddeler piyasasında yerli üretimin önemli bir kısmı kamu firnıaları tarafından gerçekleşti rilmekte, ancak ithalatın da artış göstermesi beklen mektedir. Suni gübrede ihtiyacın çoğunluğu yerli üretin tarafından karşılanmaktadır. 5 Milyon Ton civarında ol duğu tahmin edilen gübre l.htiyacının ancak 196.445 ton.ı (1982 yılı) ithalat ile karşılanmaktadır. Bazı sülfat-İl ve potaslı gübre türlerdi dışında ithalat yapılmamak tadır. Alımlar ihale yoluyla kamu firmalarınca yapıl makta olup, kalite ve fiyat belirleyicidir. 1982 yılın da S.S.C.B, en büyük ihracatçı olmuştur. Haşarat öldürücü ilaçlar üretiminin de hızlji artması öngörülmekte ise ;de ihtiyacın yaklaşık % 70';L (1982'de 19.285 ton) itUıal edilmektedir. Bu mallarırı ithalatı sadece kamu kesimince yapılmaktadır. Kalite^ ve fiyat belirleyicidir. B^atı Almanya, İsviçre, Franss önemli ihracatçı ülkelerdir , Kağıt ihtiyacı ise 450.000 ton dolayında sey rederken, yerli üretim ihtii/acı karşılamamaktadır. 198^ yılında 163.456 ton ithalat ger çekleştirilmiştir. S.S.C.B.', İsveç, Finlandiya, Batı Almanya önemli ihracatçılardır,, - Ill - Sabun ve deterjan sanayiinde ise talebin yerli üretim tarafından karşılanacağı öngörülmektedir. Boya ve vernik talebinin de % 90'ı yerli üre tim tarafından karşılanmaktadır. İhtiyaç yerli üretim tarafından karşılanamadığı zaman ithalat kamu kesimi tarafından gerçekleştirilir. Kalite ve fiyat önemli faktörlerdir. Lastik ihtiyacının yaklaşık % 50'si ithalatla karşılanmaktadır. 1982 yılında, iç lastikler 665.289 adet ve dış lastikler 596.878 adet ithal edilmiştir. Mısır, özellikle binek otomobil lastiği için oldukça önemli bir pazardır. ABD, SSCB, İtalya önemli ihracat çılardır. İnşaat Malzemeleri: 1983-1987 planının 800.000 konut inşa edilme sini 5 Milyar ABD $ tutarında yatırım.ı öngörmüş olması bu malzemelerin ithalatının giderek artacağını öngör mektedir. Bu sektörde özel sektörün payının % 90 civa rında olacağı tahmin edilmektedir. Çimento ithalatının orta vadede azalması ve hatta Mısır'ın net ihracatçı olması beklenmektedir. I986-I987 de üretimin 9 Milyon Tonun üzerine çıkması beklenmektedir. 1982 yılında 5,7 Milyon Ton çimento it hal edilmiştir. Demir çelik çubuklar, pencere camx ve kereste ithalatının ise devam edeceği öngörülmektedir. Bu ürünleri kamu sektörü ve özel sektör ithal etmektedir. Özellikle adi pencere camı ve ayna için Mısır oldukça büyük bir pazardır. Dayanıklı Tüketim Malları: Mısır'ın dayanıklı tüketim malları piyasasının büyüklüğünü tahmin etmek, çok sayıda cihaz ve aletin kişisel eşya niteliği ile ya da gümrüksüz (duty free) mağazalar yoluyla ithal edilmekte olduğundan, mümkün değildir. Yerli üretim ihtiyacın yaklaşık % 50'sini karşılamaktadır; talebin, mallara göre değişmekle bir- likte yılda % 15-30 oranlarında büyüdüğü hesaplanmakta dır. 1982 yılındaki ithalat rakamları şöyledir: Ev tipi buzdolabı 64.771 adet, ev tipi çamaşır makinası 45.112 adet, ev tipi dikiş makinası 121.704 adet, televizyon 2 0 5 . 9 4 7 adet. Yerli üretimin de önümüzdeki yıllarda artacağı ve yüksek gümrük vergileri ile korunacağı öngörülmekte dir. Buzdolabı ve çamaşır makinaları eski model oldu ğundan bu mallarda piyasaya girişin daha rahat olacağı tahmin edilmektedir. Marka alışkanlığı- ve buna bağlı kalite anla yışı ve reklam etkisi ile birlikte fiyat, satmalma kararında etkili olmaktadır. Taşıt Araçları: Piyasada muhtelif tip taşıt araçlarına olan ta lep oldukça fazladır. Otomobil, otobüs, kamyon ve trak tör yerli olarak üretilmekle beraber, talebin ancak bir kısmını karşılayabilmektedir. îki yabancı sermaye yatı rımı pikap, kamyon ve otobüs imalatı için başlatılmış tır. Otomobil yılda 7 0 . 0 0 0 adet ithalat ile en önde gelmektedir. Talebin 1990'da 1 0 5 . 0 0 0 adet ve 2000 yılın da 150.000 adete erişmesi öngörülmektedir. Traktör talebi ise 6.000 adet/ yıl civarında dır. Otomobil piyasasında belli başlı Avrupa marka ları görülmektedir. Ayrıca Japonya bazı otomobil tip leri, kamyonet ve kamyon piyasasında hakim durumdadır. Traktörlerin çoğunluğu ise Romanya'dan ithal edilmek tedir. Marka alışkanlığı reklam ve fiyat satmalma ka rarı verilmesinde rol oynayan etkenlerdir. sayıda ve çoğunluğu Özel sektörde bulunan firma üretim de bulunmakla beraber, talebin % 75-80 kadarı ithal edilmektedir. Piyasaya Girişte öneriler: Daha önceki bölümlerde Mısır'ın ekonomik yapısı ile piyasanın özellikleri çeşitli yönlerden ayrıntılı biçimde irdelenmiştir. Bu bilgilerin ışığında, ihracatçılarımızın Mı sır Piyasasında girişte dikkate almalarında yarar görü len önemli noktalar sırayla incelenmektedir. Acenta, piyasaya girişte ihracatçı için hayati bir fonksiyon yerine getirmektedir. Bu nedenle Mısır piyasasında acenta ile işbirliği yapmak zorunludur. Acenta piyasadaki gelişmelerden zamanında haberdar ol mak, kamu ihalelerine katılmak, rakiplerin davranışla rını izlemek, tüketicilerin davranış biçimleri hakkın da bilgi sahibi olmak, kısaca piyasa ile sürekli temas halinde bulunmak ve nahoş sürprizlerden korunmak için en önemli araçtır. Acentalar ile bir acentalık sözleşmesi yapmak ve ileride bir pürüz çıkması muhtemel tüm konuları' bu rada çözümlemek dikkat edilmesi gereken bir noktadır. Mahkemeye intikal eden ihtilafların çözümünün uzun ve masraflı bir süreç olduğu unutulmamalıdır. Acentalık, ancak mal esasında verilmelidir. Ay nı malda birden fazla kişiye veya şirkete acentalık vermekten ve bir kişi veya şirket ile birden fazla mal da acentalık sözleşmesi imzalamaktan kaçınılmalıdır. İthalatta özel sektörün payı giderek artmakta ise de, bazı mallarda kamu sektörünün ağırlığı devam etmektedir. Acenta seçimi yapılırken ihracı hedeflenen mallan ve piyasadaki kamu/özel sektör nispi paylarının durumu incelenmelidir. Bu noktaya ek olarak, kamu sek törünün istikrar, mali açıdan güçlü olmak gibi avantaj ları ve dinamizm eksikliği gibi önemli bir dezavantajı bulunduğunu, buna karşılık özel sektörün dinamik, gide rek büyüyen ancak mali açıdan güçsüz bir yapıda bulun duğunu gözönüne almak gereklidir. Gerek acenta, gerekse malınızı satın alan veya pazarlayan müşteriler ile olan ilişkiler her zaman ya kın, samimi ve sıcak olmalıdır. Mısır'da kişisel iliş kilere büyük değer verilir; alışkanlıklardan ayrılmak çok zor gerçekleşir. Bu nedenle sürekli temasta bulun malı, sadece "iş" değil, "dostluk" da ön planda tutul malıdır. Mısır'a büyük ölçüde ihracat planlanıyor veya çok sayıda mal pazarlanıyor ise sadece acenta veya acentaların varlığının başarı için yeterli olacağını düşünmek riskli bir tavır olabilir. Mısır'da kişi veya şirketlerin pek çok yabancı firmanın temsilcisi olma ları olağan bir uygulamadır. Bu nedenle acentanın ge rektiği şekilde ürünleri piyasa tanıtmasını garantile mek . için mutlaka bir firma elemanının sürekli olarak Mısır 'da bulunması, bu maliyet yönünden sakıncalı görü lüyor ise, firma temsilcilerinin Mısır'ı kısa aralık-• larla ziyaret etmesi mutlaka sağlanmalıdır. Bir Mısır atasözü "Gözümün önünde isen, kalbimin içindesin" de mektedir. Piyasada pazarlanması planlanan bir malda, en önemli etkenin fiyat olduğu gözden uzak tutulmamalıdır. Satmalma gücü çok düşük büyük bir kitlenin varlığı ve Devletin piyasaya yoğun müdahalesi, tüketicileri fiyata karşı hassas bir konuma yerleştirmiştir. Temel ihtiyaç malı niteliğindeki maddeler için, hitap ettikleri kit lenin mali gücünün düşüklüğü nedeniyle, fiyat tek fak tördür. Dayanıklı veya dayanıksız tüketim malları, gıda malları, ara ve sermaye mallarında da fiyat tespiti, kâr haddi belirlenmesi, "own exchange" sistemi nedeniy le sağlanan dövizin maliyeti gibi nedenler fiyatın öne mini korumasına yol açmaktadır. "Yüksek ya da en yüksek kalite ve yüksek fiyat" değil, "standart kalite ve ra kipten daha düşük fiyat" hedef alınmalıdır. Alışkanlığın önemli bir davranış biçimi olduğu daha önce belirtilmiş idi. Tüketicileri pazar.lanan mala alıştırmak için reklam etkili bir yoldur. Müşterilere ise sürekli tanıtım, düşük fiyatta numune mahiyetinde mal vermek ve sürekli temas halinde bulunarak piyasanın tepkilerine göre malın fiyat, kalite ve ambalaj gibi öğelerinde ayarlamalar yapmak gibi unsurları içeren bir yaklaşım ile ulaşmak düşünülmelidir. Müşterileri acenta ile birlikte ziyaret etmek, acentanm bilgisi dışında kararları uygulamaya koyma mak ve en önemlisi, değişik müşterilere farklı fiyat vermemek dikkat edilmesi gereken noktalardır. Mısır'ın deniz ulaştırması sisteminin yetersiz liği nedeniyle, ithalatçılar, çoğunlukta CF ya da CIF fiyat teklifi isterler. Bu nedenle fiyat verilirken CIF fiyat verilmesi gereklidir. Türkiye-Mısır arasında yakın zamanlara kadar düzenli gemi seferleri olmaması taşımanın problem olmasına yol açmaktadır. Ancak son günlerde iskenderiye ve. Port Said'e onbeş günde bir seferlerin başladığı öğrenilmiştir. İskenderiye Limanı' ndaki sıkışıklıktan' ve işlemlerin yavaşlığından yakın malar mevcuttur. Ancak Port Said Limanı'nm da kulla nılması mümkündür. İhracatçılarımızda, Port Said'in aynı zamanda serbest bölge olmasından kaynaklanan, bir tereddüt vardır. Uygulamada ise aynı gemi, aynı rıhtı ma hem serbest bölge malı hem de gümrüklenecek mal in direbilmektedir, Ambalaja "Port Said Free Zone" veya "Cairo" tarzında etiket yap3*ştırılması halinde başkaca bir formaliteye gerek kalmadan işlemler tamamlanmakta dır. İşlemlerin sürdürülmesinde gecikmeye yol açılmama sı için gemi acentaları ile de iyi ilişkiler kurulması zorunludur. Ambalajın, malların pazar lanmasmda taşıdığı önem bilinmektedir. Mısır'da tüketiciye arzedilen mal ların ambalajlarının malın tanımını, kullanışını, vs. bilgileri ihtiva eden Arapça bir etikete sahip olması zorunludur. Halkın hoşlandığı canlı renklerin rağbeti arttıracağı unutulmamalıdır. Dayanıklı tüketim malları ambalajları ile nakliyede kullanılan ambalajların ise limanlarda sık görülen dikkatsiz elleçleme, muhtemel gecikmeler gibi olumsuz gelişmelere dayanıklı olması şarttır. Bu tip ambalajların üstüne malın tanımı, gi deceği yer, vs. bilgilerin Arapça ya da İngilizce ya zılması unutulmamalıdır. Bazı ihracatçılarımızın Türkçe yazılı ambalajlar sevkettiği, bunun da hem malın zede lenmesi, hem de formalitelerin büsbütün yavaşlaması so nucunu doğurduğu öğrenilmiştir. Mısır piyasasına giriş planlanırken, 2 milyon nüfusu ve ayrıca ülkenin diğer kesimlerinin de alışve riş etmesi nedeniyle Port Said serbest şehiri ayrıca ele alınmalıdır. Mısır'ın ithalat mevzuatındaki kısıt lamalar Port Said için geçerli değildir. Bu nedenle her çeşit mal burada pazarlanabilir. Özellikle taşınabilir nitelikteki eşyalar (gıda malları, bijuteri, giyim eş yası vs.) diğer kentlerden Port Said'e alışverişe gelen lere de hitap ettiğinden geniş bir tüketici kitlesine ulaşabilir. Malların tanıtılması ve yeterli kalite düzeyin de bulunmalarının yanısıra, fiyatlarının elverişli ol ması gereklidir. Mısır'ın ihracatının çok düşük olması nedeniyle son yıllarda ihracat teşvik programı uygulamaya başla dığı daha önceki kısımlarda belirtilmiştir. Ayrıca ülke hızlı bir sanayileşme atılımı içindedir. Bu nedenle özellikle büyük değerlerde ihracat yapan firmalarımı zın, bir miktar da ithalat yapmaları karşılığında ih racatlarını daha da arttırmaları mümkün görülmektedir. Mısır geleneksel olarak Afrika ülkeleri ile iyi ilişki ler içinde bulunduğundan. Mısırlı firmalar ve işadamla rının Afrika piyasası hakkında yeterli imkanlara sahip oldukları gözlenmektedir. İhracatçılarımızın re-eksport ya da, serbest bölgelerde veya Mısır'ın herhangi bir yerinde yapacakları, ortak yatırımlarda ürettikleri malların ihracatı yoluyla bu potansiyeli değerlendirme leri yararlı olacaktır. Ortak yatırımlar konusunda besicilik, gıda sa nayi, hazır giyim sanayi, inşaat malzemeleri üretimi, seracılık, cam ve porselen imalatı Türkiye'nin en fazla karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olduğu alanlar olarak görülmektedir. Hammaddesi Türkiye'den getirilerek, am balajı ve son işlemleri gerçekleştirilecek tesislerin serbest bölgelerde kurulması özellikle gıda mallarında maliyet avantajı sağlayabilecektir. Son olarak Mısır piyasasına girişte, "sabır"m önemli bir rolü olduğu her zaman hatırlanmalıdır. Hızlı hareket etmek, çabuk sonuç almak, Mısır'da genellikle mümkün değildir. Alışkanlıkların değiştirilmesi, karar alma sürecinin işletilmesi ancak sürekli, ısrarlı çaba lar ve ilişkileri her zaman sıcak tutmak ile sağlanabi leceği unutulmamalıdır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İŞADAMLARI İÇİN YARARLI BİLGİLER 7. ÜLKEYE GtDtŞ 7.1. Pasaport ve Vize İşlemleri: Arap ülkelerine kıyasla daha kolay alınabilen vize için en az altı ay geçerli pasaporta sahip olmak gereklidir. Pasaport ve 1 adet fotoğraf ile Mısır Ko:ısolosluğu'na başvurularak Ek 6'da sunulan vize formu doldurulmaktadır. Yalnız tek giriş için verilen iş vizesiyle en çok bir ay kalmabilmekte ve bu süre M ı sır'da altı aya kadar uzatılabilmektedir. Yedi günü geçmeyen ziyaretler için transit vize yeterli olabil mekte, Kahire havaalanında da vize alınabilmektedir. Grup seyahatleri dışında Mısır'a girişte 150 Dolar bozdurma zorunluluğu bulunmaktadır. Vize işlemleri sı rasında iş ziyareti yapanlardan 9.000,-11, turistik amaçla gideceklerlerden 8.000,-TL pul parası alınmakta dır . Mısır'da bir haftadan fazla kalacak olan her kes, girişinden itibaren yedi gün içinde, İçişleri Ba kanlığı bürosuna kayıt işlemlerini yaptırması gerekmek te, bu süre geçirildiği zaman uzun ve zor bürokratik işlemlere maruz kalınmakta, ayrıca çıkışta 20 Mısır Etı'u ceza alınmaktadır. Sözkonusu kayıt işlemleri otel ler, turizm acentaları ve diğer yetkili kişilerce ve ya bizzat yapılabilmektedir. 7.2. Nasıl Gidilire ülkemiz ile Mısır arasındaki uçak seferleri mevsimler itibariyle değişiklik göstermektedir. Türk Hava Yollarının İstanbul-Kahire arasında haftada üç gün karşılıklı uçak seferi bulunmaktadır. Hollanda Hava Yolları (KLM) haftada bir gün Amsterdam bağlantılı sefer düzenlerken, Ürdün Hava Yolları (Alia) ise yaz aylarında (Nisan-Ekim arası) Amman bağlantılı olmak üzere haftada iki kez aktarmalı sefer yapmaktadir. 7.3- Ne Zaman Gidilir: İklim açısından en uygun ziyaret zamanının yaz mevsimi (Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül) haricindeki zaman olduğu söylenebilir ise de Ekim ve Kasım ayları nın tercih edilmesi tavsiye olunur. Kış mevsimi özel likle turizm açısından en yoğun ve kalabalık dönem olup bu günlerde oteller dolu, fiyatlar yüksektir. 7.4. Gümrük Kontrolü: Mısır havaalanındaki gümrük kontrolü sıkı ol makla birlikte özellikle yabancılar için fazla sıkıntı lı olmamaktadır. Çıkışlar kırmızı ve yeşil kanallardan yapılmakta, gümrüğe tabi eşyası olan kırmızı kanala, olmayanlar ise yeşil kanala girmektedir. Ancak, yeşil kanala girip de yoklama yapıldığı zaman gümrüğe tabi eşyası bulunanlara yasal işlem uygulanmaktadır. Birçok kişisel eşya makul miktarlarda olmak kaydıyla gümrüksüz olarak ülkeye sokulabilmektedir. 2 litre alkol, 2 karton sigara, 25 puro, 200 gr tütün ve insan sağlığı için kullanılan ilaçlar serbestçe taşına bilir. Çıkışta 20 Mısır Lirası'ndan fazla ülke parası çıkarmak yasaktır. Bu nedenle fazla paraların dolara çevrilmesi mümkün bulunmaktadır. Ancak bunun için ülke ye girişte döviz ve diğer kıymetli eşyanın beyan edil miş olması (Form D doldurulur) zorunludur. Parayı de ğiştirirken k a l m a n her gün için 30 ABD Doları düşü lür. 8. GÜNLÜK YAŞAM 8 a . İklim ve Kıyafet: Mısır iklimi genel olarak yağışsız ve sıcak tır. Yaz aylarında gündüz hava sıcaklığı Akdeniz kıyı larında ortalama 34? diğer bölgelerde 43°C dolayla rında gerçekleşmekte, kış aylarında da genel olarak ortalama 20^0 civarında bulunmaktadır. Kış aylarında Akdeniz kıyıları yağmur alır ken iç kesimler kuru ve ılıman geçmekte, ancak ak şamları genellikle serin olmaktadır. Bahar aylarında da özellikle çöllerde kum fır tınası olmakta, sabahları sis görülmektedir. Kış aylarında, ülkemizde sonbaharda giyilebi len giysiler, yaz aylarında ise hafif pamuklu giysiler yeterli olabilmektedir. İş yaşamında ceket ve kravat yaygın olarak kullanılmamakta ise de, iş görüşmelerin de bu tür kıyafet giyilmesi tavsiye olunur. 8.2. Ulaşım: Mısır Hava Yolları (Egypt Air) Kahire ile ül kenin diğer merkezleri olan İskenderiye, Asvan ve Luksor şehirleri arasında hergün tarif eli uçak seferleri düzenlenmektedir. Kahire'den uçak ücretleri İskenderi ye'ye 15 Eh Luksor'a 30 EL, Asvan'a 40 EL civarındadır. Ülkenin önemli şehirleri arasında demiryolu bağlantısı da bulunmakta, Kahire-İskenderiye arasında daha sık olmak üzere, Kahire ve Luksor-Asvan şehirleri ne de hergün tren seferleri düzenlenmektedir. Demiryollarında, birinci mevkii iyi ve rahat edilebilir düzeyde olup, vasatın altında bulunan ikinci ve üçüncü mevkii ile seyahatin tercih edilmemesi gerek tiğini belirtmekte yarar görmekteyiz. Belli başlı merkezler arasında tren ücretleri şöyle sıralanabilir. Kahire - İskenderiye " - Luksor " - Asvan 5 EL 15 EL 15 EL birinci mevkii Ayrıca, şehirler arasında çalışan otobüs ve dolmuş taksiler de bulunmaktadır. 43-45 kişilik Merce des, Magirus ve Scania tipi otobüsler Kahire'den İsken deriye ve Port-Said'e 2,5 EL karşılığında hizmet ver mektedir. Dolmuş taksiler ise 7 kişilik Peugeot ve mercedesler olup yine Kahire»den İskenderiye ve Port Said' e kişi başına 3-5 Et arasında bir ücret talep et mektedirler. Ülkenin iki önemli şehiri olan başkent Kahire ve İskenderiye'de taksimetreli taksilerin çalışmakta olduğu ama hiçbir sürücünün taksimetresini çalıştırma dığı gözlenmiştir. Pazarlık yöntemiyle çalışan bu taksiler özel likle yabancılardan yüksek ücretler talep etmektedir. Kahire içindeki belli merkezler arasındaki taksi ücret leri yakınlık uzaklık farkına göre 1 - 1 0 Eh arasında de ğişmektedir . Taksimetrenin tarifesi ise ilk km için 12 piastre, bundan sonraki her 200 m için 1 piastre olarak belirlenmiştir. Taksi kiralamaücretleri İse; Fiat 218 8-12 EL/gün 8-12 piastre/km Peugeot 504 14-16 Et/gün + 14-16 piastre/km Mercedes 230 18-22 " + 18-22 " " olup, dir . günde asgari 100 km üzerinden hesap görülmekte Özellikle son yıllarda kırsal kesimden başkent Kahire'ye yönelik insan göçünün alt yapı sorununu zaten çözememiş olan bu şehrin en çok trafik düzenini etki lediği gözlenmiştir. Dünyanın hiçbir yerinde görülmedi ği belirtilen bir trafik karmaşasına sahip olan Kahire'de çok kısa mesafeler bile beklenmedik ölçüde uzun sürebilmekte, gece geç saatler dışında bu tıkanıklık herzaman görülmektedir. Örneğin geceleri şehir merke zinden yarım saatte gidilebilen ve 26 km mesafedeki ha vaalanına gündüzleri ancak 1-1,5 saatte ulaşılabilmek tedir. Aşağıdaki şirketlerden oto kiralamak mümkündür. Avis: Merkez: 16, Maamal El Sukar Street Garden City-Cairo Tel: 28998 Tlx: 92657 Şube : Meridien Hotel Nile Hilton Hotel Cairo Sheraton Sheraton Heliopolis Havaalanı Cecil Hotel(İskenderiye) 845444 740777 983000 667700 968700 707463 Hertz: Merkez: 15, El Nabatat Street Garden City-Cairo Tel: 93 62 70 Tlx: 319 Şube: Riviera Tour Continental Tour Presidend Hotel Sonesta Hotel Ramses Hilton Havaalanı 742607 23203 816751 609444 744400 968139 Budget: Merkez: 5, El Makriby Street Zamalek, Cairo Tel: Tlx: Şube: 800070 94272 Middle East Tours Maadi Mohandessine 753114 342^9 708646 Europcar: Merkez: Şube: 18, Maamal El-Sukar Street Garden City, Cairo Tel: 20475 Tlx: 93275 Mena Tour Indiana Hotel Dokki 983167 814704 650564 8 - 3 . is Saatleri ve Tatiller: Bankalar, kamu kuruluşları ve Müslümanların sa hip olduğu işyerleri cuma günleri kapalıdır. Elektrik sektörüne ait bürolar perşembe, petrol sektörüyle ilgili bürolar ise pazar günleri çalışmamaktadır. Mağa za ve dükkanların büyük bir çoğunluğu pazar günleri kapalı olurken, cuma günleri açık kalmaktadır. Kama K u r u l u ş l a r ı : 09.00-14.00 Cumartesi-Perşembe arası Bankalar: 08.30-14.00 Pazartesi-Perşembe arası ve Cu martesi Özel Sektör Kuruluşları: 08.30-13.30 ve 16.30-19.00 Cumartesi-Perşembe arası Mağaza ve Dükkanlar: 10.00-19.00 Salı-Cumartesi arası 10.00-20.00 Yalnız Pazartesi ve Perşembe gün leri Bunun yanında, ithalatçı ve ihracatçı kamu ku ruluşları ayrıca Cumartesi günleri de mesai yapmamakta dır. İşadamlarımızm randevu tespitinde 10.30-13-30 arası saatleri tercih etmelerinde yarar görmekteyiz. Mısır'da hicri, miladi ve koptik olmak üzere üç çeşit takvim kullanılmaktadır. Bilindiği üzere hicri, miladi yıldan 10-12 gün kısa olduğu için dini bayramlar miladi takvime göre her yıl bu süre kadar önce olmakta dır. Koptik takvim ise 365 gün olup, miladi takvime gö re her yıl 7 Ocak koptik takvimin ilk günü yani yılbaşısı olmaktadır. Halkın büyük bir çoğunluğunu müslümanların oluşturduğu bu ülkede, islam dini bayramları ulusal ta til günü sayılmakta, mağaza ve dükkanlar ilk gün tümüy le kapatılmakta, onu izleyen diğer bayram günlerinde kısa sürelerle açık kalmaktadır. Ramazan ayı sırasında ise müslüman halk genellikle çok az çalışır, iş faali yetleri durma noktasına gelir. Koptiklerin dini bayram larında ise sadece bu dine bağlı insanlar tatil yapmak tadır. Kurban ve şeker bayramlarının yanısıra, Kz.Muhammed'in doğum günü ile hicri yılbaşınm tatil günle ri olduğu^"^^Mısır'da diğer resmi tatil günleri şunlar dır: 25 1 18 23 6 24 23 Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ekim Ekim Aralık Sina Özgürlük Günü İşçi Bayramı Kurtuluş Bayramı Devrim Günü Silahlı Kuvvetler Bayramı Süveyş Günü Zafer Bayramı (^) 1985 yılı dini tatil günleri takvimi de şöyle olmaktadır: 19-21 Haziran 26-29 Ağustos 15 Eylül Ramazan Bayramı Kurban Bayramı Hicri Yılbaşı 8.4, Haberleşme: Mısır'da haberleşme olanakları oldukça yeter sizdir. Mektupların özellikle posta kartlarının alıcı ya ulaşması oldukça zaman alır. Mektupların yollanma sında bilinen posta kutuları yerine otellerde bulunan posta kutularının kullanılması daha yerinde olmaktadır. Posta kutuları üçe ayrılmaktadır. Üzerinde motosiklet resmi bulunan yeşil kutular ekspres dağıtım; mavi ve uçaklı kutular uçak postası; kırmızı ve trenli kutular ise normal posta anlamına gelmektedir. Posta'da sansür uygulaması vardır. Kahire*de şehir içi telefon görüşmeleri özel likle abone numaraları farklı olan semtler arasında ol dukça güç yapılabilmektedir. Telefon abone numaraları semtten semte farklı farklı sayılarda rakamlardan oluşabilmektedir. Türkiye ile Mısır arasında otomatik telefon ve teleks bağlantısı vardır. Telefonda, Mısır'ın ülke ko du (20), Kahire'nin şehir kodu (2), İskenderiye'nin ise (3)'tür. Teleks görüşmelerinde ise Mısır'ın kodu (091) ' dir. 8.5. Otel ve Lokantalar: Mısır'da şehirler, ve özellikle başkent Kahi re 'de genel hijyen koşulları Türkiye'de alışılmışın ol dukça altındadır. Altyapının eski ve yetersiz olması, bazı çevresel ve toplumsal koşulların da etkisiyle, bu sonucu doğurmaktadır. Bu nedenle otel ve lokanta seçi minde dikkatli olmak şarttır. Başkente Kahire'de, Luksor, Asvan ve İskenderi ye'de uluslararası standartlarda birçok otel ve lokanta bulunmaktadır. Özellikle 4 ve 5 yıldızlı oteller olduk ça temiz ve rahattır. 3 yıldızdan aşağı otellerde kaİmmaması tavsiye edilir. Beş yıldızlı otel ücretleri, tek kişilik oda gecelik yaklaşık 60-70 Mısır Lirası, iki kişilik odalar ise 80-90 Mısır Lirası civarındadır. Dört yıldızlı otellerde ise bu fiyatlar tek kişilik oda için yakla şık 40-45, çift kişilik odalar için ise 50-55 Mısır Lirası'dır. Günlük otel ücretlerine % 12 oranında hiz met ücreti ve % 2 belediye vergisi eklenmektedir. Otel ücretleri konvertibl döviz, veya bir bankada değişti rildiği belgelenmek kaydıyla, Mısır Lirası ile ödene bilmektedir . Yüksek standartlı otellerin lokantaları dışında, büyük şehirlerde dahi tercih edilecek lokanta adedi oldukça sınırlıdır. Restoranlar dışında Amerikan tipi hazır yiyecek servisi yapan yerler de vardır. Otellerde kontinental kahvaltı 2-5 Mısır Lira sı , öğle ve akşam yemekleri de 10-15 Mısır Lirası ara sındadır . Oteller dışındaki belli bazı lokantalarda daha ucuz yemek yiyebilmek mümkündür. Aşağıdaki başlıca otel ve lokantaların adresle ri bulunmaktadır. Oteller: (5 yıldızlı) - Holiday Inn Pyramids Desert Road, Pyramids Cairo Tel: 856477 Tlx: 93775 - Meridien Corniche El Nil Street, Roda Island Cairo Tel: 845444 Tlx: 325 - Shepheard's Corniche El Nil, Garden City Cairo Tel: 33800 Tlx: 379 Nile Hilton Corniche El Nil Street Cairo Tel: 750666 Tlx: 92222 Mariott Hotel El Gezira Street Cairo Tel: 650840 - 651091 Tlx: 92163 Ramses Hilton Corniche El Nil Street Cairo Tel: 744400 - 774444 Tlx: 94262 - 94260 El Gezirah Sheraton El Galaa Sguare Giza Cairo Tel: 988000-983000 Tlx: 92041 Green Pyramids Helmiet El Ahram Street Giza Cairo Tel: 852600 856786 Tlx: 93701 The Residence Hotel 11 th Road, Maadi Tel: 636083 - 636276 Tlx: 92924 King Hotel 20, Abdel Rehim Sabry Street Dokki Cairo Tel: 719455 - 710869 Tlx: 93300 - Sheraton Heliopolis El Orouba Street Heliopolis Cairo Tel: 665500 - 6677QO Tlx: 93300 (4 yıldızlı) - Holiday Inn Sphinx Desert Road, Pyramids Cairo Tel: 855775 - 85 47 00 Tlx: 93775 - Belair Cairo Hotel Mokattom City Cairo Tel: 922685 - 922816 Tlx: 93457 - Atlas Zamalek 20, Gamaa Arabia Street Mohandissen Cairo Tel: 805742 - 806569 Tlx: 93281 - Novotel Cairo Airport Airport Road Cairo Tel: 661330 - 694772 Tlx: 93711 - Concorde Hotel 146, Tahrir Street Dokki Cairo Tel: 701873 - 708751 Tlx: 93655 - 93228 - Baron Hotel Off Orouba Street Cairo Tel: 668890 - 668581 Tlx: 93445 - Egyptel 93, Elmirghani Street Heliopolis Cairo Tel: 662258 - 662304 Tlx: 93987 ( 3 yıldızlı) - Admiral 11, Elbouston Street Elsahell Corniche El Nil Cairo Tel: 951255 - 9508333 Tlx: 92914 - Indiana 16, El Saraya Street Dokki Cairo Tel: 714775 Tlx: 941440 - Heliopark 100, Elhigaz Street Heliopois Cairo Tel: 691346 - 874617 - Kemet Abbassia Square Misr Travel Building Cairo Tel: 747841 - 824018 - Spring 5, Wageh Street Corniche El Nil Cairo Tel: 944776-642145 Tlx: 92914 (İskenderiye) - Palestine Montazah Palace (5 yıldızlı) Alexandria Tel: 861799 - 968663 Tlx: 54027 - Sheraton (5 yıldızlı; The Corniche Road Montazah-Alexandria Tel: 968550 Tlx: 54706 - Cecil (4 yıldızlı) 16, Saad Zaghloul Street Alexandria Tel: 807532 - 807619 Tlx: 54358 - Son Stefano ( 4 yıldızlı) Al Geish Street Alexandria Tel: 63580 Tlx: 54201 Diğer şehirlerdeki oteller: - Holiday Hotel Al Gumjuna Street Port Said Tel: 22961 - Cyrstal Hotel Gomhoria Street Portsaid Tel: 20710 Aswan Oberoi Elephantine Island Aswan Tel: 3455 Tlx: 92120 Old Cataract Hotels Abtal XI Tahrir Street Aswan Tel: 3222 Tlx: 92726 Etap Hotel El Bahr Street -Corniche El Nil Luksor Tel: 2160 - 2011 Tlx: 92080 Winter Palacek El Nil Street Luksor Tel: 2222 - 2000 Tlx: 92160 Lokantalar: Kahire - El Bawadi Restaurant El Meseha Square, Dokki Cairo Tel: 847514 - Restaurant Scaramouche 398, Pyramid Street Cairo Tel: 852255 Sphinx Restaurant 162,26 July Street Sphinx Square, Agauza Cairo Tel: 803210 Peking Chinese Restaurant 14, Saray El Azbakieh Street Cairo Tel: 9123811 Naniwa Japanese Restaurant 3, Lebanon Street Mohandeseen Cairo Tel: 806154 Palais De Versailles Restaurant 12, Mohamed SaKeb Street Zamalek Cairo Tel: 413199 Five Stars Restaurant 50, Kalifa El Mamoun Heliopolis Cairo Tel: 607563 Ala D m Restaurant 26, Sherif Street Cairo Tel: 755694 Al Americaine Restaurant 44, Talaat Harb Street Cairo Tel: 751012 - Felfela 14, Talaat Harb Street Cairo Tel: 977751 - Paprika 1129, Corniche Cairo Tel: El Nil Street 972347 - Golden Palm Corniche El Manial Cairo Tel: 841888 - Le Grillion 8, Kasr El Nil Street Cairo Tel: 743114 iskenderiye: - Diplomat Pizzeria 6, Talaat Harb Street Alexandria Tel: 209193 - Omar El Khayyam Restaurant 200, Tarık 26 July Alexandria Tel: 25444 - Tikka Grill Restaurant T a n k El Gesh Street Alexandria Tel: 805119 Port Said: - Rizt Restaurant Safeazakklwl Street Port-Said Tel: 21014 8 . 6 . Diğer Yararlı Bilgiler: Ml: Resmi dil Arapçadır. İngilizce ve Fransızca özellikle iş dünyasında yaygın olarak bilinmektedir. Ancak, büyük çoğunluğu yalnızca Arapça bilen ve Latin alfabesini tanımayan taksi şoförleri ile yazılı veya sözlü olarak anlaşmak çok zor olduğu için bu gibi du rumlarda otel personelinden ya da şehrin önemli merkez lerindeki turizm polisinden yararlanılması gerekmekte dir. Para Birimi: Uluslararası piyasada (Egyptian pound) olarak bilinen Mısır Lirası ülkenin para birimidir. Kısaltıl mış şekli (Et)'dir. 1 Mısır Lirası (EL) = 100 piastre (pt) = 1000 milliemes(mms) Tedavüldeki Paralar: Kağıt para: 1,5,10 ve 20 lira 5,10,25,50 piastre Madeni para: 1,5,10,25,50 piastre Yerel Saat: saat dır. Yerel saat ayarı Greenwich zaman ayarından iki ilerde olup ülkemiz ile saat farkı bulunmamakta ölçü Sistemi: Tüm ticari işlemlerde maktadır . metrik sistem kullanıl Elektrik: Mısır'da kullanılan elektrik akımı genellik le 220 volt, 50 hz'dir. Kahire'nin büyük semtlerinden olan Heliopolis ve Maadi kesiminde ise 110 volt'luk elektrik akımı kullanılmaktadır. Elektrik prizleri bi-^ linen iki silindir uçlu prizlerdir. Bahşişler: Bahşiş müessesesinin Mısır'da oldukça yaygın olduğu görülmekte, en küçük bir hizmet karşılığında dahi bahşiş istenmektedir. Hizmetleri karşılığı normal ücretlerini alan taksi şoförü, turizm rehberi, garson vb. kişiler, bunun dışında bir de bahşiş istemektedir ler. Ancak verilen bahşiş miktarının fazla olmadığı söylenebilir. Görülebildiği kadarıyla, otel, lokanta, çay bahçesi ve eğlence yerlerindeki personele hesabın yüzde 12'si kadar, taksi şoförlerine ücretin yüzde 10' u, havaalanı ve tren istasyonlarındaki taşıyıcılara parça başına 10-15 piastre ve diğer durumlarda 1 EL ka dar bahşiş verilmesi normaldir. 9. YARARLI ADRESLER: 9.1. Türkiye Temsilcilikleri: Büyükelçilik: Adr : : : Tel : Büyükel<;i : Turkish Embassy El Nil :>treet, Giza Cairo 726044 ^ 726115 Haluk Sciyınsoy Ekonomi ve Ticaret Müvavirliği: Adr : : : : Tel : Tlx : Tig : Müşavir Yardımcısı; Turkish EL i assy Office of the Commercial Counsellor 25, El Fal.iki Street, Bab el Louk Cairo 23611 22721 Türkofis-Cai Abdullah Kör.en 9.2. Ticaret Fuarları: Her yıl geleneksel olarak Aart ayında Kahire'de düzenlenen "Uluslararası Ticaret Fuarı"nın yanısıra çe şitli sanayi kollarına ait ürünler: sergileyen ihtisas laşmış ticari fuarlar bulunmaktadır. Fuarlar için ayrıntılı bilgi, - General Organization for International Exhibition and Fairs Nasr City Exhibition Ground, Cairo Tel: 825508 - 836368 Tlx: 92600 9.3. T i c a r e t v e Sanayi Odalarım (Mısır Ticaret Odaları Federasyonu) Federation of Egyptian Chambers of Commerce 4, Midan El Falaky, Bab El Louk Cairo Tel: 31136 - 31l64-3l£'13 Tlx: 92645 Fedcoc un (Kahire Ticaret Odası) Cairo Chamber of Commerce 4 Midan El Falaky, Beb el Louk Cairo Tel: 22898 - 22894 Tlx: 92753 Cacom un (İskenderiye Ticaret Odası) Alexandria Chamber of Commerce 31, El Ghorfa El Tegareya Street Tel: 809339 - 915138 Tlx: 4180 Comalex un (Port Said Ticar^rt Odası) Port Said Chamber of Commerce Benayet Souk El Goumla Port Said Tel: 2733 (Mısır Sanayi Federasyonu) Federation of: Egyptians Industries Immobilia Braiding 26, Sharif Pasha Street Cairo Tel: 7483\7 - 748319 Tlx: 9262,4 per tx un (İnşaatf;ılar Cdasi) Chamber of Building and C onstruction Industry 23, Sherif Str eet Cairo 9.4, Reklam Ajanslarır Gazete, sinema, televizyon, radyo, duvar pos terleri yoluyla reklam konusunda faaliyet gösteren bel li başlı reklam ajansları şunlardır: - Societe Egptienne de Publicite Al Tahrir Printing & Publishing House 24, Zakoria Ahmed Street Cairo - Afro Asian Publicity Dar El Hilal Institution 16, Mohammed Ezz El Arab Street Cairo - Al Ahram Adver tising Agency Al Ahram Establishment El Galal Street Cairo 9-5- Sigorta Şirketleri: - Arab International Insurance Co. 28 Talaat Harb Street Cairo Tel: 746322 - 756399 Tlx: 92599 " Egypt RE 7, Dar El Shifa Street Garden City Cairo Tel: 21603 - 23354 Tlx: 92245 - Egyptian American Insurance Co. 9, Talaat Harb Street Cairo Tel: 752808 - 742955 Telx: 92845 - Al Chark 15, Kasr El Nile Street Cairo Tel: 753333 Tlx: 92276 - Mohandes Insurance Co, 30, Ramses Street Cairo Tel: 757229 - 757107 - 757354 Tlx: 93392 - Insurance Co. 7, Talaat Harb Street Cairo Tel: 33999 Tlx: 92281 9.6. Bankalar: - Arab African Bank 44, Abdel Khalek SarwaL Street Cairo Tel: 983567 - 920390 Tlx: 92071 - Arab International Banlc 35, Abdel Khalek Sarwa':: .Street Cairo Tel: 918794 - 916120 Tlx: 92079 - Bank of Alexandria 6, Salah Salem Street Alexandria Tel: 23001 - 23004 « 920940 Tlx: 92069 Bank Mısr 9, Talaat Harb Street Alexandria-Egypt 151, Mohamed Farid Street Cairo Tel: 912711 - 912106 Tlx: 92242 - 92553 Banque du Caire, S.A.E. 22, Adly, Street Cairo Tel: 762545 - 7^9669 Tlx: 92022 - 23428 Banque du Credit et Commerce International 9,Talaat Harb Street Cairo Tel: 42603 - 29441 Tlx: 92521 Banque Nationale de Paris 4, America Latinia Street Garden City Cairo Tel: 31913 - 33854 Tlx: 92419 Chase Manhattan Overseas Corp. 9, Gamal El D m Abul Mohassen Street Garden City P.O.B. 2430 Cairo Tel: 26111 - 25555 Tlx: 343 • Chase National Bank of Egypt S.A.E. 12, El Birgas Street Garden City Cairo Tel: 931002 - 932747 - 922053 Tlx: 332 - 92394 Chemical Bank 1^, Talaat Harb Street Cairo Tel: i»4707 - 55^57 - 907727 Tlx: 92066 Delta International Bank 113, Corniche El Nile Street Cairo Tel: 75336^ - 7^3293 Tlx: 93833 - 93319 Mısr International Bank 14, Alfy Street Cairo Tel: 931002 - 9032747 Tlx: 92165 National Bank of Egypt 24, Sherif Street Cairo Tel: 744022 - 744175 Tlx: 92238 - 29832 The Nile Bank 35, Ramses Street Cairo-Egypt Tel: 741447 - 753947 Tlx: 22344 - 20785 Alexandria Kuwait International Bank Egypt 110, Kasr El Eini Street Cairo 29, El Nabi Danial Street Alexandria-Egypt Tlx: 92953 9.7- Yayxn Organları: Günlük Gazeteler: - Al Ahram Gallaa Street Cairo (Günlük, Arapça, tirajı 500.000) - Al Akhbar 6. Al Sahafa Street (Günlük, Arapça, tirajı 774.000) - Al-Goumhouria 24, Zakaria Ahmed Street Caino (Günlük, Arapça, tirajı 300.000) - Al Mâsa'a 24, Zakaria Ahmet Street Cairo (Günlük, Akşam gazetesi, arapça,tirajı 15.000) - Egyptian Gazette 24, Zakaia Ahmed Street Cairo (Günlük, İngilizce, tirajı 12.000) - Le Journal d'Egypt 1-, Borsa Guedida Street Cairo (Günlük, Fransızca, tirajı 4.000) - Barid Al Charikat P.O.B. 813 Alexandria (Günlük ticaret gazetesi) Haftalxk Gazete ve Dergiler: - Akhbar el Yom El Sahafa Street Cairo (Arapça tirajı 1.200.000) - Al Mussawar 16, Mohammed Ezz el Arab Street Cairo (Arapça, tirajı 120.000) - October Magazine 1119, Corniche El Nil Cairo (İngilizce, tirajı 70.000) Ticari Yayınlar: - Al-Ahram Al Iqtisadi Gallaa Street Cairo (15 günde bir çıkar, Arapça, tirajı 30.000) - Central Bank of Egypt Economic Review Cairo (Üç aylık, İngilizce) - Commercial Bulletin Alexandria Chamber of Commerce 31, Blvd. Said 1 Alexandria (Aylık, İngilizce Mısır'da acenta arayan ya bancı firmalar listesi) - Industry and Trade Information 13, Abdel Hamid Street Cairo (Haftalık, İngilizce, Ticaret ve Sanayi bül teni) The Middle East Observer 8, Chawarby Street Cairo (Haftalık, İngilizce, Sanayi, denizcilik ve ticaret bülteni) The Egyptian Commercial Consulting Center 6 Abdel Wahed Fahray St., Appt.l, Heliopalis, Cairo Tlx: 22994 Rehım ÜN - Attn. ECCC (Mısır Pazarı hakkında haftalık enformasyon bülteni yayınlayarak abonelerine göndermekte dir) K EK : 1 MISIR'DAN TÜRKİYE'YE İHRAÇ EDİLEBİLECEK MALLARA AİT ENDİKATİF LİSTE Ham Petrol ve Petrol ürünleri: - Ham petrol - Benzin ». Gaz - Mazot - Petrol ve bitümlü şist yağı Tarımsal ve Hayvansal ürünler: - Ham pamuk - Koyun-damızlık olmayan - Balık-taze, soğuk, dondurulmuş - Karides-taze,soğuk,dondurulmuş ham veya işlenmiş - Doğal sünger-ham veya işlenmiş - Taze domates - Taze soğan - Taze sarımsak - Patates - Enginar - Barbunya fasulye - Yeşil biber - Her çeşit yenilebilir sebze - Diğer kuru sebzeler - Kuru nohut - Kuru börülce - Muz - Mango - Portakal - Mandalin - Limon, turunçgiller - Taze greyfurt - Karpuz - Kırık pirinç - Pirinç kepeği - Temizlenmiş,pirinç - Yer fıstığı EK î l/a İlaç ve Parfümeri Sanayiinde Kullanılan Bitkiler: - Ham keten Dolgu için saman Bamya Taze fasulye Tatlı patates Hammaddeler: - Doğal kalsiyum fosfat Manganez cevheri Gliserin Uçucu yağlar Yumuşatma Yolu île Elde Edilen Uçucu Yağ Konsantreleri: - Hayvani karalar Suni plastik tabaka Hasır ve hasırcı malzemesi Kullanılmış veya ham bez paçavrası Kokulu maddeler karışımı Ham alüminyum Tuz Pamuk döküntüsü Melas Balmumu ve diğer mumlar Kurutulmuş soğan Kurutulmuş sarmısak Etil alkol Alçı Çin(iento Bitumen ve asfalt Demir çelik levha, tabaka EK t l/b Mamul Maddeler: » Konserve - Domates salçası, konserve - Meyve suları - Bira - Şarap - Alkolsüz meşrubatlar - Alkollü içkiler - Tütün, işlenmiş - Sigara - İnsanlar için ilaçlar - Sterilize pamuk - Amraonyum nitrat - Madeni ve kimyasal gübreler - Fosfat - P a r f ü m l e r , kozmetik ve tuvalet - Temizlik müstahzarları müstahzarları - Diğer sinema filmleri - Otomobil dış lastiği Otomobil iç lastiği Diâşr temizlik müstahzarları Her çeşit hayvan için koşum malzemesi Giyim eşyası ve aksesuarı (deriden mamul olanlar hariç) Deriden seyahat eşyası Doğal veya rejenere deriden diğer eşya Ağaçtan işlemeli deve saraciye eşyası, hediyelik Diğer ağaç mamulleri Kayıt ve yazı defterleri Basılı kitaplar Gazete ve dergiler Suni liflerden mensucat Pamuklu mensucat Halı, hasır, kilim Elastik olmayan örme iç çamaşır Örme giyim eşyası Diğer hazır tekstil ürünleri Metal Mobilya ve malzemesi Ayakkabı EK : l/c Amyanttan mamul maddeler (boru vs.) Cam eşya, mutfak ve banyo için) Alüminyum tel ve çubuk Sıcak haddelenmiş demir köşebent Diğer bakır mamulleri Evde kullanılan alüminyum eşya Adi madenlerden heykeller Binek otomobili Buzdolabı-ev için Otobüs Ağaçtan mobilya ve parçaları EK % 2 TÜBKÎYE'DEN MISIRCA İHRAÇ EDİLEBİLECEK MALLARA AİT EHDÎKATİF LİSTE Canlı koyun ve sığır Et (koyun, sığır, tavuk) Buğday Arpa Buğday unu Süt ürünleri (peynir vs.) İrmik Defne yaprağı Bakliyat (nohut, mercimek vs.) Kuru yemiş (üzüm, incir) Taze meyva Elma Baharatlar Sabuntaşı Zeytinyağı Margarin Domates salçası Fındık Ceviz Konserve gıda maddeleri Makarna Çay Şeker Konsantre meyva suyu Tütün Doğal Baryum sülfat Mermer Çimento Klinker. Boraks (Sodyum Borat), Borat ürünleri, ((Borik asit vs.) Kimyasal ürünler Alüminyum sülfat Alumina sülfat Kalsiyum Karbür EK : 2/a Boraks desahidrat Civa Karbon siyahı Her türlü ilaç ve hammaddeleri Gübre Zirai ilaçlar Plastikten mamul ürünler Boyalar Deri ürünler Kereste, ağaç ürünleri ve ağaçtan mamul eşya(mobilya ve aksesuar dahil) Her çeşit mensucat ve mensucat sanayi ürünleri Hazır giyim eşyası, battaniye dahil Makina halısı Cam ve cam eşya, pencere camı, emniyet camları, Cam kavanoz, mutfak eşyası, cam yünü Seramik ve porselen ürünleri (kiremit fayans, lava bo vs.) Sıhhi tesisat inşaat malzemeleri Demir çelik ürünleri, profiller, çubuklar şerit lev halar, borular, tüpler Çeşitli el aletleri Elektrotlar Çeşitli makinalar, mekanik aletler ve parçaları dizelmotorlar, parçaları ve aksamı, makina aletleri, hava ve vakum pompaları, motorlu pompalar, kompresör ler, filtre makinaları, dokuma tezgahları, madencilik için alet ve makinalar, inşaat makinaları, musluk. Zirai aletler, makine ve yedek parçaları Elektrikli ev aletleri (Buzdolabı, çamaşır makinası, termosifon, fırın, soğutucu cihazlar, klimalar. Çeşitli elektrikli makina ve aletler, ekipmanlar (Transformatörler, elektrik motorları, elektrikli jenaratörler, akım kabloları için aletler) Traktör Otomobil Otobüs Motorlu araçların parçaları ve aksamları (şasi vs.) EK t 2/b Kamyon ve traktör için yük römorkları îç ve dış lastik Motorsiklet, bisiklet ve bunların aksam ve parçaları Ölçme, kontrol, tıbbi ve cerrahi alet ve teçhizat LPG ve yüksek basınca dayanıklı tüpler pamuk temizle yicileri ve masuraları Video, teyp kasetleri Baskı makinaları Amyantlı çimentodan mamul borular Kord bezi PVC borular Amyantı1 çimentodan mamul saç ve oluklu saçlar Anahtar teslimi fabrika ve tesisler Fiberglas Sitrik asit Deterjan ve deterjan hammaddeleri Polyester cips Polyester elyaf Polyester iplik(devamlı) Polietilen (yüksek yoğunlukta) Alüminyum ürünleri (profil, çubuk, şerit, levha, tel tüp, boru ve teçhizat) KAMU DIŞ TİCARET ŞİRKETLERİ General Trading and Chemicals Company Co. Adr: 26, Sherif Street îmmobilia Building Cairo-Egypt Tel: 755018 - 755147 Tlx: 92986 - 92246 - 93602 Genco un Faaliyet Konuları: İthalat: Gıda maddeleri, inşaat malzemeleri, kırtasi ye, hazır giyim Sentetik kimyevi maddeler, yapıştı rıcılar, kauçuk, boyalar, suni gübre, tahta, kontr plak, tarım koruma ilaçları, diğer kimyevi madde ler, kağıt ürünleri, film, hayvan yemi, turistik mal zeme, plastik, cam ürünleri, sabun ve deterjan, kay nak malzemesi, adi madenler, elektrik motorları, el aletleri, makina yedek parçaları, veteriner ilaçları ve malzemeleri,halı, mutfak eşyaları İhracat: Petrol ürünleri, tekstil ürünleri, kimyevi maddeler, aromatik esanslar, hediyelik eşya. The Tractor and Engineering Co. Adr: 18, Sharia Emad El Din Cairo-Egypt Tel: 743609 - 743620 Tlx: 2286 teco un Faaliyet Konuları: İthalat: Traktör, binek otosu, tarım aletleri, oto dış ve iç lastikleri, cam, kimyevi maddeler, kauçuk ürünleri, dizel motorları, sulama pompaları, elektrik malzemeleri, hava kompresörleri, yangın söndürme ci hazları, tartı ve ölçü aletleri, elektrikli aletler, her türlü makina ve teçhizat, enerji istasyonları. İhracat: - EK t 3/a Arab Company For Foreign Trade Adr: 12, Youssef El Guindi Street Cairo/Egypt Tel: 28562-31007 Tlx: 2240 Arabimbex un Faaliyet Konuları: İthalat: Kimyevi maddeler, elektrikli ev eşyası, ma kine ve teçhizat, madenler, çimento, gıda maddeleri. İhracat: Aromatik esanslar, tekstil ürünleri, tıbbı müstahsallar,hediyelik eşya. El Nasr Export and Import Co. Adr: El Nasr Building 28 Talaat Harb Street Cairo-Egypt Tel: 971830-971839 Tlx: 92232 - 92073 shintam un Faaliyet Konuları: İthalat: Makina ve teçhizat, her türlü kağıt, elekt rikli aletler, madenler, gıda maddeleri, tekstil ürünleri, kimyevi maddeler, metal ürünleri, kereste, spor malzemesi, oyuncak. İhracat: Pamuk ipliği, tekstil ürünleri, gıda madde leri dondurulmuş yiyecekler, kitap, hediyelik eşya. Nile Company For Export of Agricultural Products Adr: 19, Gomhoria Street Cairo-Egypt Tel: 909227 Tlx: 2241 Faaliyet Konuları: Her türlü tarım ürünlerinin satın alınarak paketlenmesi ve ihracatı. EK : 3 / b Mısr Company For Import and Export Adr: 6, Adly Street Cairo-Egypt Tel: 91733 - 911524 Tlx: 2251 Faaliyet Konuları: İthalat: Kimyevi maddeler, demir, kitap. İhracat: Pamuk ipliği, tekstil ürünleri Mısr Foreign Trade Co. Adr: 1, Kasr El Nil Street Cairo-Egypt Tel: 759837- 749979 - 759966 Tlx: 92233-92370 micomx un Faaliyet Konuları: İthalat: Un, buğday, tarımsal ürünler, gıda maddele ri, boyalar, alüminyum, nikel demir ve çelik ürünle ri , kağıt, cam, kimyevi maddeler, asbestos, ateş tuğ lası makina ve teçhizat. İhracat: Tekstil ürünleri, fosfat, petrol ürünleri hediyelik eşya, mücevherat, deri giyim eşyası, kına uçucu yağlar. El Wadi Export Co. Adr: 17, Abdusselam Aref Street Cairo-Egypt Tel: 740101 Tlx: 92253 Faaliyet Konuları: İthalat: Her türlü gıda maddeleri İhracat: Narenciye ve tarım ürünleri Mısr Car Trading Co. Adr: 12, Abdel Khalek Sarwat Street Cairo-Egypt Tel: 758055 - 755800 Tlx: 92362 EK : 3/c Faaliyet Konulan: İthalat: Otobüs, minibüs, otomobil ve yedek parçalan İhracat: Engineering General Co. Adr: 9, Oraby Street Cairo-Egypt Tel: 751181 - 751452 Tlx: Faaliyet Konuları: İthalat: Makina ve teçhizat, mühendislik hizmetleri İhracat: Commercial Timber Co. Adr: Set Mısr Street, El Wardian Alexandria-Egypt Tel: 20370 Tlx: Faaliyet Konuları: İthalat: Kereste, tahta ihracat: Mısr Company For Freezone Adr: 2, Behler Street Cairo-Egypt Tel: 754539 - 754093 Faaliyet Konuları: Serbest bölgede ticari işlemler Egyptian Company for Trade of Chemicals Adr: 10, Shampolian Str. Cairo-Egypt Tel: 751365-753572 Faaliyet Konuları: Kimyevi maddeler üretim ve ticare ti TEMSİLCİLİK SÖZLEŞMESİ ÖRNEĞİ Sole Agency Agreement Mr / .... Managing Director of Appointing Mr/ General Manager of... As our Sole Agent In the district of Egypt for selling and promoting our sales for our products which are 1) This contract is valid for the period of (Renewable) becomes in force since year 2) Commission will be on the value of supplied goods for all the transactions happened in the above district in favour of us, which becomes in due as far as we have received any payment from the Client. 3) The commission will be either transferred to your bank or deducted from the value of the final invoice. 4) Currency of commission will be 5) We shall undertake the responsibility to advising the Egyptian Consulate in with any further changes or modifications in this Agreement upon happening. EK : 5 MISIR SERBEST BÖLGELER MEVZUATI !• Serbest Bölgelerin Oluşturulması: a) Yatırımlar ve Serbest Bölgeler Dairesi(GAFI) Mısır'daki yabancı yatırımlar ve serbest bölge lerle ilgili olarak kurulan "Yatırımlar ve Serbest Böl geler Dairesi" GAFI (General Authority for Investment and Free Zones), esas olarak Başkan Sedat'ın başlattığı "Open Door" politikasının yürütülmesi, özel sektörün ve yabancı yatırımların ekonomideki rolünün arttırılma sı ve serbest bölgelerin kurularak yönetilmesi amacıyla çalışmakta olan bir kuruluştur. Mısır'da oluşturulacak serbest bölgelerin seçimi, önerilmesi, yönetimi ve ser best bölgelerle ilgili diğer bütün faaliyetleri yürüt mek, GAFİ'nin amaçları arasındadır. GAFI, Mısır'da ser best bölgelerle ilgili en yüksek organdır. GAFI, ilgili kanun ile oluşturulmuş bir kuruluş tur. Yönetim Kurulu'nu Devlet Başkanı atar ve Yönetim Kurulu GAFI'nm en yüksek karar organıdır. GAFI Yönetim Kurulu'na Mısır Ekonomi ve Ekonomik İşbirliği Bakanı başkanlık eder. Şu anda sekizi Kabine üyesi olmak üzere GAFI Yönetim Kurulu'nun 16 üyesi vardır. Yönetim Kurulu kararlarını oy çokluğu ile alır. GAFI 'nin 11 alt kuruluşu vardır. Bunlardan üçü. Projeleri değerlendirme ile ilgilidir. Diğerleri; Ser best Bölgeler, Endüstri Bölgeleri, Proje Geliştirme, Araştırma ve Enformasyon, Yönetim, Finansman, Hukuku İşler, ve Yatırımcılarla İlişkiler ile ilgili alt kuru luşlardır . GAFİ'nin faaliyetleri şunlardır: (1) Serbest bölgelerin oluşturulması için uygun yerleri araştırmak, gerekli incelemeleri yaparak Ba kanlar Kurulu'na öneride bulunmak. EK : 5/a (2) Serbest bölgeler, arap veya yabancı yatırım larla ilgili her tür kanun, düzenleme vb. mevzuatı in celer, bu konularda uygun teklifleri yapar, (3) Arap ve yabancı sermayenin davet edileceği proje ve faaliyet alanlarının listesini çıkartarak Ba kanlar Kurulu'na sunar, (4) Serbest bölgelerde faaliyette jeleri inceler, değerlendirir, bulunacak pro (5) Yabancı yatırımlar için projeler önerir, bun larla ilgili tavsiyelerde bulunur, uluslararası sermaye piyasalarında ve yatırımcı ülkelerde,Mısır'ı tanıtır, yabancı sermayeye sağlanan teşvik ve imtiyazları açık lar, serbest bölgeleri tanıtır, (6) Gelen yabancı sermayeyi tescil eder, (7) Projelerin mali durumunu, tüm faaliyetlerinin yasalar çerçevesinde yapıldığını, vergilerin ödendiğini vb. inceledikten sonra, yabancı yatırımların kar trans ferlerini onaylar, (8) Yabancı işadamlarına ve yatırımcılara, bun ların projelerinde çalışacak personele her tür izni sağlar. b) Serbest Bölgelerin Oluşturulması: Mısır'da serbest bölgeler GAFI'nin önerisi ve Ba kanlar Kurulu'nun onayı ile kurulabilir. GAFI, Kamu ve Özel Serbest Bölgelerin kurulabilmesi için uygun yerle ri araştırır. Araştırmaların sonucu bir rapor halinde GAFI Yönetim Kurulu'na gelir. Kurul raporları inceleye rek bu konuda bir karara varır ve o bölgede bir serbest bölge kurulmasını Bakanlar Kurulu'na önerir. Bakanlar Kurulu bu öneriyi inceler ve uygun görürse bir Kararna me ile Serbest Bölge'yi kurar. EK % 5/b Serbest bölgeler, tek bir proje için oldukça sı nırlı bir âlânda kurulabileceği gibi, bütünüyle bir şehri kapsayacak biçimde de kurulabilir. Ancak bir şeh rin serbest bölge ilan edilmesi bir kanun çıkartılarak olabilir. c) Serbest Bölgelerin Yönetimi: GAFI, serbest bölgelerin yönetiminden ülke çapın da sorumludur. Ayrıca her serbest bölgenin kendi yöne tim kurulu bulunmaktadır. GAFI Yönetim Kurulu, oluşturulan Serbest Bölgele rin faaliyetlerini kontrol etmekte, bölgeleri yönetmek te ve serbest bölgelerle ilgili genel politikayı sapta makta en üst yetkilidir. GAFI Yönetim Kurulu serbest bölgelerle ilgili şu işleri yürütür: (1) Serbest bölgelerin genel olarak ve izlenecek politikanın belirlenmesi, (2) Kamu veya temini, Özel serbest bölgeler için (3) Serbest bölgelerin bütçelerinin ve hesaplarının denetlenmesi, (4) özel serbest bölgelerin serbest bölgelerine bağlanması planlanması arazi hazırlanması gereği halinde Kamu (5) Serbest Bölge Yönetim Kurullai^ınm oluşturul ması, (6) Serbest bölgelerdeki her tür faaliyetleri dü zenleyen kuralların ve bölge tüzüklerinin hazırlanması. d) Serbest Bölge Yönetim Kurulu: Her Serbest Bölge, GAFI'nin oluşturacağı bir "Serbest Bölge Yönetim Kurulu" tarafından yönetilir. Bu kurul, serbest bölgeyi GAFI'ye bağlı olarak ve GAFI'.nin EK : 5/c çizdiği genel politika doğrultusunda yönetir. Bölge Yö netim Kurulu şu işleri yapar: (1) Serbest bölgenin yönetimi ve düzenin sağlan ması, (2) Serbest bölge içinde arazi ve diğer gayrimen kulun alım satımı ve kiralanmasının düzenlenmesi, ( 3 ) Serbest bölge içinde dükkân, ardiye, gemici lik alanlarının kurulması, işletilmesi ve faaliyetleri nin düzenlenmesi, denetlenmesi, (4) Serbest bölge içinde yapılacak proje ve faa liyetler için gerekli makina ve teçhizatın sağlanması, (5) Serbest bölgede sağlanması ihtiyaç duyulan hizmetlerin (6) Serbest bölgede .faaliyette bulunmak için sans verilmesi. li 2. Serbest Bölgelerde tş Kurma ve Projeler: a ) Lisans Alınması: Serbest bölgelerde iktisadi faaliyette buluna bilmek için Bölge Yönetim Kurulunun vereceği ve GAFI' nin onaylayacağı bir lisans gerekmektedir. Mısır'daki serbest bölgelerde şu faaliyetler için lisans verilmek tedir: (1) Transit malların, ihraç edilecek yerli malla rın ve bölgeye gelen yabancı malların reeksport amacıy la depolanması. (2) Serbest bölgede depolanmış olan malların pa zarın taleplerine göre temizlenmesi, karıştırılması, yeniden harmanlanması, ambalajlanması veya herhangi bir biçimde yeniden düzenlenerek işlenmesi, EK : 5/d (3) ülkenin coğrafi konumundan yararlanmak için, serbest bölgenin avantajlarına ihtiyaç duyan herhangi bir sınai, montaj yenileme ve işleme faaliyetleri, (4) Serbest bölgede çalışacak kişiler için veya bölgedeki faaliyetler için gerekli olan hizmetlerin sağlanmasına yönelik ticari faaliyetler. Serbest bölgede faaliyette bulunabilme lisansı için başvuru GAFI tarafından hazırlanmış olan özel formlar ile, o serbest bölgenin Yönetim Kurulu'na ya pılır. Serbest Bölge Yönetim Kurulu müracaatları ince ler ve eğer uygun görürse GAFI Yönetim Kurulu'na ile tir. Lisans, GAFI Yönetim Kurulu'nun kararı ile veri lir. Lisans, verildikten sonra 6 ay içersinde proje ile ilgili hiçbir ciddi adım atılmamışsa, GAFI tarafın dan iptal edilir. Ancak Bölge Yönetim Kurulu bu süreyi uzatmaya yetkilidir. Projenin ilanından sonra bir ay içinde proje sahipleri projenin yürütülmesi için gerek li bina ve arazinin ayrılmasını Bölge Yönetim Kurulu' ndan talep ederler, gerekli kira kontratları düzenle nir ve kiralar bu tarihten itibaren Bölge Yönetimince alınır. Lisanslar GAFI tarafından yayınlanırlar. Her lisansta projenin amacı, sermayesi, faaliyetleri, li sans süresi ve lisans sahibinden a l m a n depozit bedeli gösterilmiştir. Serbest bölgelerde faaliyette bulunması için izin verilen firmalar, binaları, makina ve diğer teç hizatları için sigorta temin etmekle yükümlüdürler. EK : 5/e 3. Serbest Bölgelerdeki Malların Dolaşımı ve GirişÇıkışı: a) Genel: Yasalar ile dolaşımları yasaklanmış olan bazı mallar dışında, serbest bölgeden dışarıya çıkan veya bu bölgeye giren mallar, ithalat ve ihracata uygulanan normal gümrük prosedürüne ve gümrük resmi ve vergileri ne tabi değildirler. Aynı şekilde, onaylanmış olan bir projenin sabit yatırımlarının parçalarını oluşturan ve projenin amacı na ulaşması için gerekli olan bütün makina, alet, nak liye aracı vb. gümrük ve diğer vergilerden muaftırlar. Eğer serbest bölge ülkenin iç kısımlarında ise, bu hü küm malın bir limanda boşaltılmasından serbest bölgeye ulaşmasına kadar da geçerlidir. Ancak herhangi bir Mı sır limanına gümrüksüz olarak giren mallar, hiçbir bi çimde kullanılmadan direk olarak serbest bölgeye ulaş tırılmalıdır. Serbest bölgeye gümrüksüz olarak giren bu malzemeler, serbest bölge Yönetiminin izini olmadan kullanılmaya başlanamaz. Mısır'da üretilen her mal, serbest bölgeye giriş lerinde dışarıya ihraç ediliyormuş gibi muamele görür. Bu mallar serbest bölgeye girişlerinde ihracatla ilgili kanunda belirtilen prosedürü tamamlarlar. Malların ser best bölgeye girebilmesi için bu bölge yönetiminin ka bulü gereklidir. GAFI Yönetim Kurulu veya Bölge Yönetimi, yerli malların tamir vb. işler için geçici olarak serbest bölgeye girmelerine izin verebilir. Ülke içinde tüketilmek üzere serbest bölgeden çı kartılacak olan mallar, dışarıdan ithal ediliyormuş gibi, bu bölgeden çıkışlarında Mısır'ın ithalat prose dürüne ve gümrüğü tabidirler. Ancak bu ithalat vergisi de sadece yerli imalatı olan mallar için geçerlidir. EK î 5 / f Serbest bölgeye giren mallar, bu bölgede kalma süreleri vb. hakkında herhangi bir kısıtlamaya tabi de ğildir . Aynı şekilde bu bölgeden dışarıya ihraç edilen ve bu bölgeye dışarıdan giren mallar da herhangi bir ithalat-ihracat prosedürüne tabi tutulmazlar. b) M a l l a r ı n Serbest Bölgeye G i r i ş l e r i : (1) T r a n s i t M a l l a r ı n Serbest Bölgeye G i r i ş i : Dış ülkelerden gelen transit malların serbest bölgeye girişlerinde şu prosedür izlenir: i. Malların sahibi, gemicilik acentasınm çıkar dığı teslim ordinosu ve depolama için bir başvuruyu serbest bölgenin yönetimine verir, ii. Serbest bölge yönetimince onaylanan bu belge ler gümrük yetkililerine gönderilir. Sonra, mallara serbest bölgeye giriş izni verilir. Malların serbest bölgeye transferi, gemicilik acentasınm sorumluluğun dadır . İ Ü . Serbest bölge yönetimi malları denetler, mal lar hakkındaki gerekli bilgileri GAFI'nm düzenlenmiş olduğu bir ithalat deklerasyonuna kayıt eder ve bu deklerasyonu mallarla birlikte proje sahibine yollar. (2) Kendi Limanı Olan Serbest Bölgelerdeki P r o j e l e r e Gönderilen M a l l a r ı n G i r i ş i : Şu prosedür izlenir: i. Geminin limana ulaşmasından itibaren 24 saat içinde gemi kaptanı veya gemicilik şirketinden bir yet kili , gemicilik manifestosunu ve gönderilen mallarla ilgili bilgiyi serbest bölge yönetimine bildirmelidir. Gemicilik manifestosu şu bilgileri içermek zorundadır. Geminin adı ve milliyeti, malların cinsi ve paket sayı sı, geminin yüklendiği liman, gönderenin ve alıcının adları. EK : 5/g ii. Bölge Yönetimi manifestoda belirtilen alıcıya bir duyuru yaparak mallarını 48 saat içinde boşaltma yerinden almasını bildirir. Bu süre içinde mallar alın maz ise Bölge Yönetimi masrafı mal sahibinden tahsil edilmek kaydıyla malları kendi istediği bir yere nakle der. İ Ü . Proje sorumlusu Bölge Yönetimi 'ne ithalat deklarosyonunu ve diğer belgeleri gönderir. Bölge Yöneti minin muayenesinden sonra da mallarını alır. ( 3 ) Dışardan Gelen ve Ülkenin îç Kısımlarındaki Bir Serbest Bölgeye Girecek Mallar: Şu prosedür izlenir: i. Proje yetkilileri, mala ait faturalar, konşi mento ve gönderilen malların tarifi ile birlikte, mal hakkındaki bilgileri içeren bir gümrük transit belgesi ni tanzim ederek Serbest Bölge Yönetimi'ne teslim eder ler. ii. Bölge Yönetimi bu belgeleri inceleyerek ları alma iznini proje yetkililerine gönderir. mal İ Ü . Tüm bu belgeler mal sahibi tarafından gümrük yetkililerine gönderilir. Gümrük yetkilileri malların faturadaki bilgilere uygunluğunu kontrol ederler. iv. Gümrük müsaade belgesi proje yetkililerine (mal sahibi) gönderilir. Müsaade belgesini tekrar ince leyen Serbest Bölge Yönetimi, bu malların serbest böl geye kabul edildiğini gümrük yetkililerine bildirirler. V . Bunun üzerine gümrük yetkilileri malları, mü hürlerler ve serbest bölgeye gönderirler. Bu mallar serbest bölgeye ulaşana kadar açılamazlar veya anılan bölge dışında bir yere gönderilemezler. EK: 5/h (4) Malların Serbest Bölgeye Girişleriyle İlgili Diğer Kurallar: Dışardan Mısır gümrüklerine gelen ve ülke için deki değişik serbest bölgelere gönderilecek olan mal lar, ancak yetkili serbest bölge memurunun malları pro je temsilcileri önünde denetlemesinden sonra gümrükten çıkartılabilir. Gümrük yetkilileri de malları fatura larda belirtilen bilgilere uygunluğu açısından denet ler. Mallar, daha sonra proje yetkililerine devredilir. Aynı koşullarda ve orjinal paketleriyle reeksport amacıyla transit gemilerle gönderilen mallar, bu kontrol ve denetlemelere tabi tutulmazlar. Mısır'dan bu serbest bölgelere gönderilen mal lar, bir dış ülkeye ihraç ediliyor sayılır ve yasalarda varolan ihracatla ilgili hükümlere konu olur. Aksi GAFİ tarafından belirlenmediği takdirde, Mısır'dan bu serbest bölgelere gönderilen malların bedeli döviz olarak öden mek zorundadır. c) Malların Serbest Bölgeden Çıkışları: ( 1 ) Gümrük Bölgesi İçinde Kurulmuş Olan Serbest Bölgelerden Malların Çıkışları: Gümrük bölgesi içinde kurulmuş olan serbest böl gelerden dışarıya çıkartılacak olan mallar için şu pro sedür uygulanır: i. Serbest Bölge Yönetimi, GAFI tarafından be lirlenmiş olan bir çıkış izin formunu faturalardaki bilgilere göre doldurarak mal hakkındaki gerekli bilgi leri içeren bir ihracat beyannamesi düzenler. ii. Mallar belgelere uygunluğu açısından denetlen dikten sonra. Bölge Yönetimince bir uygunluk belgesi verilir ve bu belgelerin tümü, çıkartma izni ile bir likte mal sahibine gönderilir. EK : 5/i İ Ü . Belgeler mal sahibi tarafından gümrük yetkili lerine gönderilir ve burada maJların gemiyle nakli ko nusunda gerekli belgeler hazi]-lanırGümrükçe verilecek çıkış izni de Bölge Yönetimine göndcîrilince, mal sahibi malı serbest bölgeden dışarı çıkartır. Tüm işlemler için gerekli olan harçlar mal sahibi taraf m d a n ödenir. (2) Limanda Ku'iulmuş Olım Serbest Bölgelerden Malların Çıkışları: Şu prosedür izlenir: i - Bölge Yönetimi, fatuı -a ve konşimentoya göre bir form doldurarak çıkış izrini hazıi'lar ve malla il gili tüm bilgiler bir ihracat beyannamesinde belirti lir. ii. Mallar belgelere uygunluğu açısından denetle nir ve Bölge Yönetiminin vereceği bir sertifika ile birlikte tüm belgeler mal sahibine gönderilerek çıkış izni verilir. Bu işlemler için gerekli olan harçlar ödenir. İ Ü . Çıkış izni ve konşimento gemicilik acentasma gönderilir. Acenta malın geni ile naklini sağlayacak belgelerle beraber, ihracat beyannamesine eklenmek üze re , tüm belgeleri tekrar Bölge; Yönetimi'ne gönderir ve prosedür tamamlanır. (3) ülkenin îç Kısımlarır da Kurulmuş Olan Serbest Bölgelerden Malların Çıkartılması: Gerekli işlemler şunlar dır: i. Mal sahibi, mallarla ilgili bilgileri içeren belgeleri transit geçiş sertil'ikası ile birlikte Bölge Yönetimi'ne gönderir. Bölge Yör etimi mal ile ilgili tüm bilgileri içeren bir ihracat be yannamesi hazırlar. ii. Malların belgelere uyg unluğu Bölge Yönetimince denetlenir. Bir gümrük transit sertifikası haza.rlanarak EK : 5/i tüm belgelerle birlikte çıkış izni de mal sahibine gön derilir. Mal sahibi de bunları ihraç gümrüğüne iletir. iii. İhracat gümrüğü bu malları gümrük kabul eder ve gerekirse kontrolünü yapar. bölgesine iv. Gümrük yetkilileri çıkış izni verir. d) Malların Serbest Bölgede Depolanması ve Muameleleri: Aynı serbest bölge içinde bulunan veya farklı serbest bölgelerde olan projeler arasında malların do laşımı, Böl'.ge Yönetiminin yazılı onayı ve izni ile müm kündür . Ser*best bölgelerde iş yapan projeler, malların depolanması sırasında olacak her türlü zarar, eksilme, değişme vb. durumlardan sorumlu tutulurlar. Serbest bölgede depolanacak mallar için bazı is tisnai durumlar dışında, zaman açısından bir sınırlama yoktur. Ancak aşağıdaki koşullarda Bölge Yönetimi mal ların bölge içinde tutulmasını yasaklayabilir ve sözko nusu mal.ların bölgeden çıkartılmasına, satılmasına veya imha edilmesine karar verebilir: i. Malların bölgede tutulması halkın sağlığı açı sından zararlıysa, ii : Malların bölgede durması diğer mallara zarar verecekse, iii . Mallar izinsiz olarak bölgede bulunduruluyorsa Bu mallar için gerekli çıkartma veya imha işlemi proje s ahibi tarafından yapılmazsa, bu işlemleri Bölge Yönetir ıı yapmaya yetkilidir. V Serbest bölgedeki tüm depolama, taşıma, yükleme, indirm B vb. işler yangın, hırsızlık, patlama gibi tehlikele re karşı gerekli önlemler alınarak yapılır. Bu öni emleri hem Bölge Yönetimi (polis, itfaiye, EK : 5/j kurtarma vb. teşkilatları kurarak) hem de mal sahipleri almak zorundadır. 4. Serbest Bölgelerde Parasal İlişkiler: Serbest bölgenin içinde yürütülen işlemler, ser best bölgeler arasındaki işlemler veya serbest bölgeden diğer ülkelerle yapılan tüm işlemler, Mısır'ın döviz kontrolü kanunlarına bağlı değildir. Serbest bölgede çalışan gerçek veya tüzel kişile re yapılacak olan ödemeler, veya bu kişiler arasındaki ödemeler ve bu kişilerin bölge dışına yapacağı ödeme lerde de döviz kullanılır. Serbest bölgelerde, istisnai haller dışında Mısır parası kullanılamaz. Serbest bölgeye girecek kişiler'deniz, hava veya kara yoluyla yaptıkları gi riş-çıkışlarda diğer yolcular için geçerli olan döviz kısıtlamalarına tabi tutulmaz lar ve giriş-çıkışiarında izin almadan döviz veya Mısır parasını yanlarında taşıyabilirler. Tahvil, hisse senedi veya diğer ödeme araçları ister Mısır parası isterse yabancı para olara.k belir tilmiş olsun, GAFI'nin izni olmadan serbest belgelere girip çıkamazlar. Serbest bölgelerde faaliyet gösteren her projeye bir Mısır bankasında yerel ödemelerini döviz olarak yapabilmesi için özel bir döviz işletme hesabı açma iz ni verilir. Bu hesabın Mısır parası ile açılabilmesi için GAFI yetkililerinin izni geriklidir. Firmalar, sigorta primlerini döviz ile öderler ve sigortadan kendilerine ödeme yapılacaksa bu pirimlerin ödenmiş olduğu para birimi olarak yapılır. EK : 5/k 5. Serbest Bölgelerde Harç ve Vergiler; a) Serbest Bölgelerde Vergi Muafiyeti? Mısır'daki serbest bölgelerde kurulan işletmeler, bunların hissedarları, burada faaliyette bulunan tüm proje ve şirketler Mısır Arap Cumhuriyeti'nin vergi ve diğer yükümlülükler getiren kanunlarından muaftır. lar, lar. Serbest bölgelerdeki tüm Arap ve yabancı yatırım aynı biçimde veraset vergisinden de muaf tutulur Gelir vergisine konu olan ücretler, tazminat ve diğer ödentiler, serbest bölge içinde gelir vergisinden muaftırlar. b) Hizmetler Karşılığı A l m a n Harç ve Resimler: Serbest bölgede faaliyet gösteren şirket ve kuru luşlar , birtakım yönetsel ve teknik hizmetler için ve bazı iktisadi faaliyetleri için GAFI'nm belirlediği oranda harç ve resim öderler. Serbest bölgeye giren veya bu lar için, bu malların bölgeye giriş deki değerlerinin % 1' ini aşmamak tim Kurulunca belirlenen oranda bir bölgeden çıkan mal veya çıkış tarihin kaydıyla GAFI Yöne harç ödenir. Serbest bölgeye mal giriş-çıkışmı gerektirmeyen projeler, faaliyetlerine ve iş hacimlerine göre, pro jenin yıllık katma değerinin % 3*ünü aşmayacak oranda bir resme tabidir. Tamir vb. işler için geçici olarak serbest bölge ye giren veya bölgeden çıkan mallar, giriş-çıkış res mine tabi değildir. Dışarıdan ithal edilecek mallar, malların C.I.F. fiyatlarına göre hesaplanan bir resme tabidir. Serbest bölgede üretilen, paketlenen, işlenen, yenilenen, te- mizlenen, karıştırılan, harmanlanan vb. ürünlerin harç ve resimlerini belirlemek için saptanan değerleri, o malın F.O.B. ihraç fiyatları olarak alınır. Depolama faaliyetlerinde bulunacak lisanslı pro jeler, kanunda belirtilen harcı öderler. .Ayrıca proje ler. Bölge Yönetiminin kendilerine sağladığı' her türlü hizmet için gerekli harçları öderler. Harç ve resimler, Mısır bankalarının kabul edeceği yabancı para birimleri ile ödenirler. 6. Ş i r k e t l e r i n i n Muhasebeleri: Serbest bölgelerde çalışacak projeler, Bölge Yö netimine muhasebe sistemlerini bildirirler ve Yöneti min onayını alırlar. Şirketlerin muhasebe defterleri GAFI veya Bölge Yönetim Kurulunca onaylanarak Noterlik te tescil edilirler. Şirketler, kesin ve zamanında en vanter kontrolü yapabilmeye uygun kayıt yöntemleri kul lanmalıdırlar. Muhasebe defterleri, envanter kayıtları, giriş-çıkış formları, faturalar vb. belgeler doğruluk larının saptanması için kontrole tabidirler. Yapılan her tür harcamalar 6 ayda bir GAFI yetki lisine bildirilmelidir. Ayrıca yıl sonu bilançoları zamanında GAFI yetkililerine bildirilir. Muhasebe defterleri Arapça olarak tutulur. Ancak şirketler isterse Arap'canın yanında bir başka dili de (İngilizce veya Fransızca kullanabilirler) ,. 7. Serbest Bölgelerde İstihdam: a) Serbest Bölgelerde Çalışma Koşulları: Serbest bölgede faaliyette bulunacak bir projede çalıştırılması zorunlu olan Mısır vatandaşlarının tüm proje çalışanlarına oranı, GAFI tarafından belirlenir ve bu oran % 75'ixn altında olamaz. Projede çalışacak olan Mısır vatandaşlarına ödenecek olan ücret de toplam ödenecek olan ücretin % 65Vinden az olamaz. Şirketler çalıştırdıkları kişilerin ücret ve di ğer ödentilerini döviz ile yaparlar. Serbest bölgede uygulanacak olan asgari ücreti GAFI belirler ve bu üc ret Mısır'daki asgari ücretten daha az olamaz. Serbest bölgelerdeki şirketlerde çalışacak olan kişilere çalışma iznini, işverenin başvurusu üzerine GAFI verir. ; Projeler istihdam ettikleri Mısırlı işçileri eği tip vasıflı işçiler haline getirecek uygun eğitim prog ramlarını geliştirmekle yükümlüdürler. Bu tür eğitim programlarına 5 aya kadar süre ile devam eden Mısırlı işçilere ücretleri ödenmeye devam eder. Serbest bölgelerde çalışan Mısır vatandaşları, eğer çalıştıkları şirket kendilerine daha yüksek bir sosyal güvenlik sağlamıyorsa, Mısır'ın sosyal güvenlik yasalarından yararlanırlar. Serbest Bölge Yönetim Kurulu, o serbest bölgedeki sosyal güvenlik, disiplin, işten çıkartma, tazminat, izin ve tatiller, iş saatleri, sağlık hizmetleri vb. konuları düzenler. b) Oturma, Çalışma ve Giriş İzni: GAFI, serbest bölgelerde çalışacak olan yerli ve yabancılara çalışma izni verir, bazı koşullarda veril miş çalışma izinlerini iptal edebilir. Serbest bölgede çalışma izni olan herkes, bölge ye giriş izni verilmesi için Bölge Yönetimi'ne müracaat eder ve bir serbest giriş belgesi alır. Bir proje onay landıktan sonra, proje sahipleri ve projede çalışacak olan kişilere, uygun koşulları taşıyorlarsa, giriş iz ni verilir. Giriş izninin süresi önceden belirlenmiş tir. GAFI geçici giriş belgeleri de verebilir. Serbest bölgede çalışanlar için bölge sınırları içinde oturma izni, ancak bu kişilerin işleri onların EK : 5/n bölge içinde ikamet etmelerini zorunlu kılıyorsa veri lir. Oturma iznini Bölge Yönetim Kurulu verir ve ancak ikamet için ayrılan özel alanlarda ikamet mümkündür. Oturma izni, bu kişilerin ailelerini kapsamaz. EK t 6 C O N S U L A T E G E N E R A L OF E G Y P T İ S T A N B U L ^^^^ 1. Passport No. : 2. Issue date of the passport pasaportun veriliş tarihi : 3. Expire date of the pasport pasaportun bitim tarihi : 4. Last Name / Soyadı 5. First Name / Adı 6. Nationality / Tabiyeti 7. Profession / Meslek 8. Birth date and place Doğum yeri ve tarihi 9. Address in Turkey Türkiye'deki adresiniz 10. Address in your country Daimi adresiniz : 11. Number of entry / Giriş sayısı 12. Date of entry to Egypt Mısır'a giriş tarihi : 13. Duration of stay / İkamet müddeti : 14. Have you ever been in Egypt Mısır'da bulundunuz mu : 15. Reason of travel /Seyahat sebebi : 16. Reference in Egypt Mısırda'ki tanıdıklarınız : 17. Signature / İmza : 18. Date / Tarih : İSTANBUL'DA GÖRÜŞÜLEN KİŞİ ve KURULUŞLAR Anadolu Eksport A.Ş. Tuncer Kurtarel - Genel Sekreter Süveyda Şeho - Satış Müdürü Borusan ihracat İthalat ve Dağıtım A.Ş. S.Ayhan Yeğinsu - İhr.Satış ve Satış Sonrası îşl.Md. Cam Pazarlama A.Ş. K.Alev Uçarar - İhracat Bölge Müdürü Peyman Talay - Gn. Md. Raportörü Enka Pazarlama İhracat İthalat A.Ş. B.Gökhan-JBora - Satış Koordinatörü Kaya Kardeşler Cam San. ve-Tic. A.Ş. Aşur Kaya - Yönetim Kurulu Başkanı Yunus Urfalı - İhracat Mürdürü Komili Pazarlama ve Dış Ticaret A.Ş. Ali Danış - Bölge Müdürü Mepa Merkezi Pazarlama A.Ş. Murat Eren Cem - Uluslararası Alan Sorumlusu Otomarsan Otobüs ve Motorlu Araçlar San. A.Ş. Tolga Hakan - İhracat Müdürü Engin Tezcan - İhracat Araştırma Raportörü Paşabahçe Ticaret Ltd.Şti. Necmi Sürel - Genel Müdür Fatih Erkan - İhracat Müdürü Penta Dış Ticaret Ltd. A.Faruk Erkoç - Şirket Sahibi ve Müdürü Pro-eks Profile İhracat A.Ş. Emre Üge - İhracat Müdürü Ram Dış Ticaret A.Ş. Uğur Sabuncu - Satış Müdürü Tekfen Dış Ticaret A.Ş. M,Kamil Kibarer - İhracat Müdürü Müjdat Kocaimamoğlu - Satış Koordinatörü Yakın Doğu Deniz Acenteliği A.Ş. Birsan Atamtürk - İstanbul Merkez Müdürü - 182 - m : 8 TÜRK İHRACATÇI FİRMALARI İÇİN ANKET FORMU Firmanın Unvanı Adresi Joplam İhracatı Mısır'a İhracatı Görüşülen Kişinin Adı ve Soyadı Unvanı : : 1. Şirketinizin türü nedir? ( ( ( ) ) ) Dış Ticaret Sermaye Şirketi İhracatçı Pazarlama Şirketi İmalatçı-îhracatçı 2. a) Mısır'a ihraç ettiğiniz mallar nelerdir? b) İhracını planladığınız mallar nelerdir? 3. Malların menşei nelerdir (Transit ticaret veya reeksport var ise)? 4 . İhracat yapılan müşterilerin türleri? ) ) ) ) ) ) İthalatçı İthalat komisyoncusu Büyük mağazalar İthalatçı-toptancılar Kamu tüketim kooperatifleri Diğer (belirtilecek) • 5. Yerleşmiş ödeme biçimi-biçimleri nelerdir? Firmanın? 6. Mısırlı alıcıların mallarınızın ithalatı esnasında önem verdiği hususlar sizce nelerdir? EK : 8/a 7. Mısırlı niahi tüketicilerin mallarınıza karşı tepki lerini ölçmek fırsatınız oldu mu? Oldu ise, bu tec rübeyi anlatır mısınız? 8, Mısır'a ihracatın arttırılması için ihraç ettiğiniz ve ihracını planladığınız malların taşımaları gere ken özellikler sizce nelerdir? a) Kalite ( ) Çok iyi ( ) îyi ( ) Vasat ( ) Kötü b) Ambalaj ( ) Çok iyi ( ) îyi ( ) Vasat ( ) Kötü c) Fiyat ( ) Çok yüksek ( ) Yüksek ( ) Vasat ( ) Düşük d) Görünüş ( ) Mükemmel ( ) Vasat ( ) Kötü ( ) Çekici e) Diğerleri (Belirtiniz). 9. Mısır pazarı hakkındaki düşünceleriniz nelerdir? (İktisadi durum, ödemeler, ithalatçıların tutumları, tüketicilerin davranışları-tercihleri, aranan özel likler, nakliye, vs,) 10.a) Mısır'a ihracatta karşılaştığınız güçlükler var mı? b) Bu konuda duyduğunuz güçlükler var mı? Varsa nelerdir? 11. Belirtmek istediğiniz diğer hususlar (varsa)? EK : 9 MISIR'DA GÖRÜŞÜLEN KÎŞİ ve KURULUŞLAR Mr. Abdül Fettah Abbas-Zeki Chairman, Mısr Cotton,Export Co. Chairman, Turkish- Egyptian Chamber of Commerce 9 Tallat Harb Street Alexandria-Egypt . Tel: 768751 (Kahire), 804555 (İskenderiye) Dr. Roshdy Abdel-Kader Advisor to the Minist,er of Economy and Foreign Trade'. 8, Adly Street Cairo Tel: 919854 - 922863 Mr. Samy Abdel-Khalek Research General Manager Egyptian Export Promotion Centre 62, Mossadak Street Dokki, Giza Cairo Tel: 700037 - 700045 Tlx: 93321 Mr. M.Aboulfotouh Asst. Director General Economic & Commercial Affairs Federation of Egyptian Chamber of Commerce 4, Midan El Falaky Cairo Tel: 32941 - 31136 - 31164 Mrs. Samya M. Daoud Head of Foreign Marketing Department Export Sector, Arap Foreign Trade Co. 7, Tahrir Square Cairo Tel: 757335 - 757244 Tlx: 92240 Emre Ergin T.C. Kahire Büyükelçiliği Ekonomi ve Ticaret Müşaviri 25, El Falaky Street Bab El Louk, Cairo Tel: 23611 Tlx: 22721 Mr. Mohamed Abdel Fettah Member of the Board Port-Said Chamber of Commerce Port Said Tel: 25182 Mr. Kamal A. Fayad General Manager General Trading & Chemicals Co. 26, Sherif Street Cairo Tel: 753637 - 748171 Tlx: 92986 - 92246 - 93602 Mr. Fouad Anwar Gaafar Head of Information Department Egyptian Export Promotion Centre 62 Massadak Street Dokki, Giza, Cairo Tel: 700037 - 700045 Tlx: 93321 Mr. A.A. Abd El Hai General Manager General Import Administration For Metals & Engineering Commodities 28/A, Talaat Harb Street Immobilia Building Cairo Tel: 746238 Tlx: 92232 - 20231 EK : 9/b Mr. Amr Hassan Helmy President Hassan Helmy & Co. 50, Mossadak Street Dokki, Cairo Tel: 710012 - 718257 Tlx: 92484 Mr. Anwar Hassan Hosni Programmer Information Department Egyptian Export Promotion Centre 62, Massadak Street Dokki, Giza, Cairo Tel: 700037 - 700045 Tlx: 93321 Mr. Al Kamal Hussin Deputy Head Sector for Chemicals & Plastics General Trading & Chemicals Co. 26 Sherif Pasha Street Cairo Tel: 771018 - 773347 Tlx: 92246 Abdullah Köten T.C. Büyükelçiliği Ekonomi ve Ticaret Müşavir Yardımcısı 25, El Falaky Street Bab El Louk, Cairo Tel: 23611 Tlx: 22721 Mr Wafaa Abdel Maşboud General Manager ' Export Services Department Egyptian Export Promotion Centre 62, Mossadak Street Dokki, Giza, Cairo Tel: 700037 - 700045 Tlx: 93321 EK : 9/c Mr. Mahmoud M. Mansour Manager Imports Department Arab Foreign Trade Co. 7, Tahrir Square Cairo Tel: Tlx: 757388 92240 757335 Mr. Mamdouh M.El Masry Chairman Misr Foreign Trade Co. 1, Kasr El Nil Street Cairo Tel: Tlx: 770513 92370 - 92782 - 92233 Mr. Emad Aly Mohamed Head of Export Sector Member of Board of Directors Arab Foreign Trade Co. 7 Tahrir Square Cairo Tel: Tlx: 759754 23022 Dr. Farouk Nasser Managing Director Egyptian Abroad for Investment and Development 2 1 , Guiza Street Dokki, Cairo Tel: 727401 - 727311 Mr. Hassan Sadek General Import Manager El Nasr Export & Import 28/A, Talaat Harb Street Cairo Tel: Tlx: 746629 » 690475 92232 EK : 9/d Mr.Dr. Farouk Shakweer Director Egyptian Export Promotion Centre 62, Massadak Street Dokki, Giza, Cairo Tel: Tlx: 700037 93321 700045 Mr. Mohamed Aly Soliman Vice President Port-Said Chamber of Commerce Owner of Solimanco Commercial Agent, Expont & Import Solimanco Building 98 - 2 3 July Street Port-Said Free Zone Tel: 24034 - 21420 - 26863 Tlx: 63092 Mr. Tank Tamimi 1, Nabil El Wakad Street, Dokki-Cairo Tel: Tlx: 700378 93228 Hasan Muzaffer Yaşarakmcı Cam Pazarlama A.Ş. 38, Meseha Street Dokki-Cairo Tel: Tlx: 486899 94307 EK : 10 MISIRLI İTHALATÇI FİRMALAR İÇİN ANKET FORMU QUESTIONNAIRE Information On Company Interviewed Title Address Respondent Jobtitle Sector Annual turnover Annual imports Market share 1. What ( ) ( ) ( ) ( ) is the type of activity? Importer Importer-distributor Importer-wholesaler Commission agent 2. The items that are imported: 3. The countries of origin of those items: 4. If possible, the distribution of imports of items by country of origin: 5. The outlets of items imported: ( ) Wholesalers ( ) Retailers ( ) Supermarkets (Departmen Stores) ( ) Other (must be indicated) 6. The points born in mind while the decision to import is being taken (Quality, appearance, packaging, terms of credit, taste, consumers preferances, etc.) EK : 10/a 8. Modes of payment established in the market. 9. The goods of Turkish origin which are imported. 10. a) (If answer to Question 9 is positive) The reasons for the prefarence of Turkish goods? b) (If answer includes "customers' prefarences" then) The reasons which are thought to affect the custemers' prefarences? 11. a) (If the answer to Question* 9 is negative) The reasons which causes not to import Turkish goods? b) (If the answer includes "customers' prefarences" then) The reasons for the those negative attitudes of the customers. 12. Have you in any time imported from Turkey? a) (If Positive answer is given then) Why have you changed your mind? b) (If Negative answer is given then) Why have you not imported from Turkey so far? 13. Do you consider or plan to import from Turkey in the near future? 14. (If the company has imported in near past then) What is your decision of Turkish goods as: a) Quality ( ) Very good ( ) Good ( ) Fair ( ) Poor b) Packaging ( ) Very good ( ) Good ( ) Fair ( ) Poor EK: c) Price ( ) Very High 10/b ( ) High ( ) Medium ( ) Low d) Appearence ( ) Excellent ( ) Attractive ( ) Fair ( ) Poor e) Other (specify) 15.a) Have you faced any trouble during dealing with Turkish exporters? (If yes, specify) b) Have you heard any trouble? (If yes, specify) , lARARLANILâN KAYNAKLAR 1. .Abecor Country Reports, Egypt Barclays Sept. 1982, Sept.1983 2. Annual Report 1982-1983 Central Bank of Egypt Cairo 3« Arab Business Yearbook 1984^ Graham and Trotman Ltd. London, 1984 4. Arab Republic of Egypt, Hong Kong Egyptian Bank, Business Profile Series Hong Kong, 1983 5. Bulletin International des Douanes, Egypt, Year 1981-82 International Customs Tariffs Bureau Brussells, 1 9 8 2 . 6. Conference on Egypt, London Chamber of Commerce and Industry, London,'1984. 7. Devlet İstatistik Enstitüsü Yıllık Dış Ticaret Rakamları, 1984 Ankara, 1984 8. Dış Pazar Araştırması, Mısır Paiûukbank T.A.Ş. İstanbul, 1983 9. Egypt and Sudan, Business Opportunities in the 1980's. Metra Consulting London,1983 10. Egypt, Lloyds Bank Group Economic Report 1982, Aug.1982 11. The Europa Yearbook 1984, A World Survey. Europa Publications Ltd. London, 1984. 12. Hints to Exporters, The Arab Republic of Egypt, British Overseas Trade Board, 1984-85 1 3 - The International Directory of Importers, Middle East, Blytmann International, 1984-85 Edition 14. International Financial Statistics, Yearbook 1984, I.M.F. Washington, 1984 15. Mısır'ın Ekonomisi, Dış Ticareti ve Türkiye-Mısır Ticari İlişkilerinin İncelenmesi Dış Ticaret Derneği, Araştırma Bölümü Ekim, 1984 16. Mısır'ın Genel Ekonomik Durumu ve Türkiye ile İlişkileri 1982 Yılı Raporu, T.C. Kahire Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği, Kahire, 1983 17. Middle East Economic Digest, Special Report, Egypt, Aug 1984. 18. Middle East Forecasting Study 1983-87, Business International, 1983 19. The Middle East and North Africa 1983-84, Europa Publications Ltd. 'London,1983 2 0 . Monthly Bulletin of Foreign Trade, 1982 Central Agency for Public Mobilisation and Statistics, Cairo, 1983e 2 1 . Owen's 1984, Business Directory and Travel Guide, Middle East, Owen's Publication Ltd. Oxford, 1 9 8 4 . 2 2 . Quarterly Economic Review of Egypt, The Economist Intelligence Unit, No: 1984/1, 1984/2, 1984/3, Annual Supplement 1984, London. 2 3 . Reference Book For World Traders. A Guide For Importers and Exporters, Croner Publications Inc. New York. 2 4 . Serbest Bölge: Tanımı, Dünya'da, Türkiye'de, İstanbul Ticaret Odası, İstanbul, 1983 2 5 . Taxes and Investment in the Middle East, International Bureau of Fiscal Documentation, Amsterdam, 1 9 8 4 . 26.. Gazeteler: - Financial Times, Egypt, Financial Timer Survey, June 7, 1 9 8 2 . July 1 0 , 1 9 8 4 . - International Herald Tribune, Egypt, A Special Economic Report, June 1 4 , 1 9 8 4 .
© Copyright 2024 Paperzz
