PDF İndir - Türkiye Aile Hekimliği Dergisi

Araflt›rma | Research Article
Türk Aile Hek Derg 2011;15(1):7-12
doi:10.2399/tahd.11.007
www.turkailehekderg.org
Multidisipliner bir özel çal›flma modülü
araflt›rmas›: Hipertansiyon hastalar›n›n
tedaviye uyumlar›n›n incelenmesi*
A multidisciplinary special study module research: treatment compliance of patients with hypertension
Özet
Summary
Amaç: Kan bas›nc› kontrolünün sa¤lanmas›nda ve komplikasyonlar›n azalt›lmas›nda hastalar›n antihipertansif ilaç tedavisine uyumu önemli bir faktördür. Bu çal›flman›n amac›, hipertansiyon hastalar›n›n tedaviye uyumunun, sosyodemografik ve baz› hastal›k
özellikleri ile iliflkisini incelemektir.
Objective: Patients’ adherence to antihypertensive drug regiments
is an important factor in achieving blood pressure control and
reducing complications. The aim of this study is to assess the relationship between the compliance to treatment and socio-demographic and health-related factors in patients with hypertension.
Yöntem: Bu kesitsel çal›flmada, Dokuz Eylül Üniversite Hastanesi
Nefroloji Poliklini¤i’ne 7-11 Nisan 2008 tarihleri aras›nda baflvuran
91 hipertansiyon hastas›n›n sosyodemografik ve hipertansiyona
iliflkin özellikleri, hipertansiyon hakk›ndaki bilgileri ve tedaviye
uyumlar› bir anket formu ve Antihipertansif ‹laç Tedavisine Uyum
Ölçe¤i ile de¤erlendirildi.
Methods: In this cross-sectional study, socio-demographic and
hypertension-related details, knowledge levels for hypertension,
and compliance to treatment were assessed using a questionnaire
and Hypertension Compliance Assessment Scale in 91 patients with
hypertension who applied to the Department of Nephrology in
Dokuz Eylul University Hospital between 7th-11th April 2008.
Bulgular: Çal›flmaya kat›lan hastalar›n yafl ortalamas› 58.76±
14.90 y›l olup %62.6’s› kad›nd›. Hastalar›n Antihipertansif ‹laç Tedavisine Uyum Ölçek puan› ortalamas› 4.66±2.23 idi; %86.8’i ilaç
tedavisine uyuyordu. Uyum puan› ile yafl, cinsiyet, e¤itim düzeyi,
medeni durum, çal›flma durumu, gelir düzeyi, sigara al›flkanl›¤›, alkol kullan›m›, egzersiz yapma, hipertansiyon süresi ve efllik eden
kronik hastal›klar aras›nda anlaml› iliflki bulunamad›.
Results: The mean age was 58.76±14.90 years and 62.6% of the
patients were female. The mean score for Hypertension Compliance
Assessment Scale was 4.66±2.23 and 86.8% of patients were compliant to the treatment. There were no significant relationships
between compliance score and age, gender, education status, marital status, occupation, income, smoking behavior, alcohol consumption, exercise, duration of hypertension or co-morbidity.
Sonuç: Hipertansif hastalar›n tedaviye uyumu hakk›nda ileri çal›flmalar gerekmektedir.
Conclusions: Further studies in compliance to hypertension treatment are needed.
Anahtar sözcükler: Hipertansiyon, tedavi, uyum.
Key words: Hypertension, treatment, compliance.
ipertansiyon eriflkin yafltaki mortalite ve morbiditenin en önemli sebeplerinden birisidir. 2000 y›l›
verilerine göre, geliflmifl ülkelerde 972 milyon, geliflmekte olan ülkelerde ise 333 milyon insan hipertansiyon
hastas›d›r.[1] Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastal›klar›
H
Araflt›rma
Hatice Mert1, Nilgün Özçakar2, Emel Kuruo¤lu3
Derne¤i’nin 2009 y›l› “Türkiye’nin Tansiyonunu Ölçüyoruz” kampanyas›nda, daha önce hipertansiyon tan›s› alm›fl
olgular›n oran› %42.8 bulunmufltur.[2]
Hipertansiyon tan›s› ile birlikte ömür boyu süren bir
tedavi süreci bafllar. Hipertansiyon tedavisinde hedef, kan
*Çal›flma 2008 y›l›nda Dokuz Eylül Üniversitesi’nin düzenledi¤i, V. Aktif E¤itim Kurultay›’nda sözel bildiri ve 2010 y›l›nda 1st International Meeting of Hypertension
& Diabetes in Primary Care kongresinde poster bildiri olarak sunulmufltur.
1) Dokuz Eylül Üniversitesi T›p Fakültesi Hemflirelik Yüksekokulu ‹ç Hastal›klar› Hemflieli¤i Anabilim Dal›, Yard. Doç. Dr., ‹zmir
2) Dokuz Eylül Üniversitesi T›p Fakültesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Doç. Dr., ‹zmir
3) Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi ‹statistik Bölümü, Yard. Doç. Dr., ‹zmir
2011 © Yay›n haklar› Türkiye Aile Hekimli¤i Uzmanl›k Derne¤i (TAHUD)'a aittir. Her hakk› sakl›d›r. Deomed Yay›nc›l›k taraf›ndan yay›mlanmaktad›r.
Copyright © 2011 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Publishing, Istanbul.
7
Araflt›rma
bas›nc›n›n ilaç tedavisi ile ideal s›n›rlar içinde tutulmas›d›r. Ancak ilaçla birlikte hastan›n obez ise kilo vermesi,
tuz k›s›tlamas›, egzersiz yapmas›, sigara içmemesi, alkol
al›m›n› s›n›rland›rmas› gerekir.[3,4] Günümüzde hipertansiyona yönelik uygun yaflam biçimi ve tedavi olanaklar›n›n bilinmesine karfl›n, kontrolü istenen düzeyde de¤ildir. Tedavi edilenlerin %55.9’unun kan bas›nc› de¤erleri kontrol alt›na al›namamaktad›r.[5] Hipertansiyon kontrol alt›na al›namad›¤›nda; kalp, beyin ve böbrekle ilgili
komplikasyonlardan kaç›n›lamaz.
uyumsuzluk nedenlerinin saptanarak nedene yönelik giriflimler uyguland›¤›nda uyum artabilir ve problemler azalt›labilir. Böylece bireylerin yaflam kaliteleri yükseltilerek
toplum sa¤l›¤›n›n geliflmesine katk›da bulunulabilir.
Kan bas›nc›n›n istenilen düzeyde olmamas›n›n bafll›ca nedeni antihipertansif ilaç tedavisine uymamakt›r.
Kan bas›nc›n›n etkili bir flekilde düflürülmesinde ilaç ve
ilaç d›fl› tedaviye uyum esast›r.[6] ‹laç tedavisine uyum son
derece önemli olmakla birlikte, kronik hastal›klarda yüksek bir tedaviye uyum oran› elde etmek zordur. Dünya
Sa¤l›k Örgütü (WHO) geliflmekte olan ülkelerde kronik
hastalar›n tedaviye uyum düzeyinin %50 oldu¤unu bildirmifltir.[7] Çal›flmalar, hastalar›n ilaç uyumunun düflük
oldu¤unu, bunun kan bas›nc› kontrolünün yetersiz olmas›na yol açt›¤›n› göstermifltir.[8-13]
Bu kesitsel araflt›rmaya, 07.04.2008-11.04.2008 tarihleri aras›nda bir hafta boyunca Dokuz Eylül Üniversite
Hastanesi Nefroloji Poliklini¤i’ne baflvuran 91 hipertansiyon hastas› al›nd›. Hastalarla karfl›l›kl› görüflerek bir anket uyguland›. Sosyodemografik, hipertansiyona iliflkin
özellikleri ve hipertansiyon hakk›ndaki bilgilerini belirlemek amac›yla bir anket formu ve Antihipertansif ‹laç Tedavisine Uyum Ölçe¤i kullan›ld›. Antihipertansif ‹laç
Tedavisine Uyum Ölçe¤i, 2003’te Morisky ve arkadafllar› taraf›ndan gelifltirilmifltir ve dokuz ifadeyi kapsamaktad›r (Tablo 1). Ölçe¤in ilk 8 sorusunda cevaplar “Evet” ve
“Hay›r” olarak yan›tlanmakta, “Evet” 1, “Hay›r” 0 olarak
kodlanmaktad›r. Dokuzuncu soruda her bir madde için
1. “hiç/nadiren”, 2. “ara-s›ra”, 3. “bazen”, 4. “genellikle”,
5. “her zaman” seçeneklerinden birisinin iflaretlenmesi
gerekmektedir. Ölçekten al›nan toplam puan 1-13 puan
aras›nda de¤iflmektedir. Antihipertansif ilaç tedavisine
uyumlu ve uyumsuz tan›mlamalar›, Morisky’nin önerisi
do¤rultusunda grubun frekans da¤›l›m›ndaki %80’lik kesim noktas›na göre belirlenmifltir. Buna göre toplam ölçek puan›na göre 1-7 puan alanlar tedaviye uyumlu, 8 ve
Hastalar›n ilaç tedavisine uyum sa¤lamas›nda sa¤l›k
personeli önemli role sahiptir. Hipertansif hastalar aile
hekimlerine yap›lan baflvurular aras›nda ilk s›ralarda yer
al›rlar. Birinci basamak sa¤l›k profesyonellerinin özgün
yaklafl›mlar›yla kurduklar› uzun süreli iliflki bu hastalarda
koruma ve izlem için önemlidir. Etkili yaflam tarz› de¤ifliklikleri ile birlikte tedaviye uyumun sa¤lanmas› özellikle hipertansif hastalarda komplikasyonlar›n önlenmesinde
rol oynamaktad›r. Tedaviye uyum sorunlar›n›n ço¤u, sa¤l›k profesyonellerinin ilgisi ile çözümlenebilir. Hastalar›n
Bu çal›flman›n amac›, hipertansiyon hastalar›n›n tedaviye uyumunun sosyodemografi ve baz› hastal›k özellikleri ile iliflkisini incelemektir.
Gereç ve Yöntem
Tablo 1. Antihipertansif ilaç tedavisine uyum ölçe¤i
Evet
Son iki hafta içinde, unutmad›¤›n›z halde tansiyon ilaçlar›n›z› içmeyi ihmal etti¤iniz oldu mu?
Evet
Hay›r
Kulland›¤›n›z tansiyon ilaçlar›n› size verdi¤i rahats›zl›ktan dolay› doktorunuza söylemeden ilac› azaltt›¤›n›z
ya da b›rakt›¤›n›z hiç oldu mu?
Evet
Hay›r
Seyahate ç›kt›¤›n›zda ya da evden ayr›ld›¤›n›zda tansiyon ilaçlar›n›z› yan›n›za almay› unuttu¤unuz oluyor mu?
Evet
Hay›r
Dün tansiyon ilac›n›z› içtiniz mi?
Evet
Hay›r
Tansiyon ilaçlar›n›z› hep ayn› flekilde mi kullan›yorsunuz?
Evet
Hay›r
Tansiyonunuzun iyi oldu¤unu hissetti¤inizde bazen ilaç içmeyi b›rak›r m›s›n›z?
Evet
Hay›r
Her gün ilaç içmek büyük s›k›nt›d›r. Siz tansiyon tedavinize uymada hiç zorluk yaflad›n›z m›?
Evet
Hay›r
Tansiyon ilaçlar›n›z› içmeyi ne s›kl›kla unutuyorsunuz?
8
Hay›r
Tansiyon ilaçlar›n›z› içmeyi bazen unuttu¤unuz oluyor mu?
1. Hiç /nadiren
2. Ara s›ra
3. Bazen
4. Genellikle
5. Her zaman
Mert H, Özçakar N, Kuruo¤lu E | Multidisipliner bir özel çal›flma modülü araflt›rmas›: Hipertansiyon hastalar›n›n tedaviye uyumlar›n›n incelenmesi
üzerinde puan alanlar uyumsuz olarak tan›mlanmaktad›r.
Ölçek Demirezen taraf›ndan 2006’da Türk toplumuna
uyarlanm›fl ve ölçe¤in Cronbach α de¤eri 0.82 olarak bulunmufltur.[14]
Anket yap›lmadan önce sorular›n herkes taraf›ndan
anlafl›l›r olup olmad›¤›n›, tutarl›l›¤›n›, eksikliklerini ölçmek ve bir anketin ortalama tamamlanma süresini belirlemek için 50 kiflide pilot uygulama yap›ld›. Sonuçlar
oldukça güvenilir (0.60≤α=0.78<0.80) ç›kt›¤›ndan as›l
anket uygulamas›na geçildi.
Araflt›rman›n uygulanmas›ndan önce Dokuz Eylül
Üniversitesi T›p Fakültesi Klinik ve Laboratuar Araflt›rmalar› Etik Kurulu onay› ve çal›flmaya kat›lan bireylerden izin al›nd›.
Bulgular
Soru
n
%
Evet
84
92.3
Hay›r
7
7.7
Tansiyon yüksekli¤i bir hastal›k m›d›r?
Hipertansiyonun yol açt›¤› hastal›klar hakk›nda bilginiz var m›?
Evet
65
71.4
Hay›r
26
28.6
Hipertansiyon sonucu afla¤›dakilerden hangisi/hangileri ortaya ç›kar?*
28.1
Damar hastal›klar›
25
Felç (inme)
35
39.8
Böbrek hastal›klar›
49
55.1
Göz rahats›zl›klar›
19
21.6
Kalp hastal›klar›
43
48.3
Di¤er
4
4.4
Hipertansiyon d›fl›nda baflka bir hastal›¤›n›z var m›?
Evet
64
70.5
Hay›r
27
29.7
Evet
49
76.6
Hay›r
15
23.4
Araflt›rma
Veriler SPSS 15.0 istatistik program› ile de¤erlendirildi. ‹statistiksel analiz için da¤›l›m ölçütleri, iki ortalama aras›ndaki fark›n önemlilik testi, parametrik koflullar›
sa¤lamayan durumlarda Mann Whitney U testi, ve Kruskal-Wallis testleri kullan›ld›; p<0.05 istatistiksel olarak
anlaml› kabul edildi.
Tablo 2. Kat›l›mc›lar›n hipertansiyona iliflkin özellikleri ve
bilgi durumu
Bu hastal›k/lar için ilaç kullan›yor musunuz?
Kaç y›ld›r yüksek tansiyon hastal›¤›n›z var?
<5 y›l
20
22.0
≥5 y›l
71
78.0
Evet
76
83.5
Hay›r
15
16.5
Tansiyon aletiniz var m›?
Hastalar›n yafl ortalamas› 58.76±14.90 idi; %62.6’s› kad›n, %42.9’u ilkokul mezunu, %82.4’ü evli, %49.5’i ev kad›n› idi. Kat›l›mc›lar›n %97.8’inin sosyal güvencesi vard›,
%49.4’ünün gelir düzeyi 500-999 TL aras›nda idi. Hastalar›n %84.6’s› sigara, %90.1’i alkol kullanmamakta ve
%56.0’› egzersiz yapmaktayd›.
Çal›flmaya kat›lan bireylerin hipertansiyona ve hipertansiyonla iliflkili bilgi durumuna göre özellikleri Tablo
2’de verilmifltir.
Hastalar›n, Antihipertansif ‹laç Tedavisine Uyum Ölçek puan› ortalamas› 4.66±2.23 (aral›k 1-11) idi, kat›l›mc›lar›n %86.8’i ilaç tedavisine uyuyordu.
Uyum puan› ile yafl, cinsiyet, e¤itim düzeyi, medeni
durum, çal›flma durumu, gelir düzeyi, sigara içme al›flkanl›¤›, alkol kullanma, egzersiz yapma, hastal›k süresi ve ek
kronik hastal›¤› olma durumu aras›nda anlaml› iliflki bulunamad› (her biri için p>0.05) (Tablo 3).
Tansiyonunuzu ne s›kl›kla ölçer veya ölçtürürsünüz?
Her gün
32
35.2
Haftada bir
25
27.4
Rahats›zland›kça
16
17.6
Nadiren
10
11.0
Hiç
8
8.8
Yüksek tansiyon için size herhangi bir diyet verildi mi?
Evet
84
92.3
Hay›r
7
7.7
Verilen diyete uyuyor musunuz?
Evet
Hay›r
66
72.5
25
27.5
Acile giderim
26
28.6
Limon suyu içerim
21
23.1
Sar›msak yerim
7
7.7
Hiçbiri
37
40.7
Tansiyonunuz yükseldi¤inde ne yapars›n›z?
*Birden fazla seçenek iflaretlenmifltir.
Tart›flma
Hipertansiyon tüm organlarda hasara yol açabilen ve
tamamen tedavi edilemeyen kronik bir hastal›kt›r. Ancak
hastan›n tedaviye uyumuyla zararlar› en aza indirilebilir.
Çal›flmam›zda hastalar›n %92.3’ü hipertansiyonu hastal›k olarak kabul etmifltir. Türk Eczac›lar Birli¤i
(TEB)’nin yapt›¤› çal›flmada da, hastalar›n %78.5’i “hipertansiyon ciddi bir hastal›kt›r” görüflüne kat›lm›flt›r.[15]
Çal›flmam›zdaki hastalar›n ço¤unlu¤unun hipertansiyonun yol açt›¤› hastal›klar hakk›nda bilgisi oldu¤u, tansiyon aletlerinin bulundu¤u, kan bas›nçlar›n› ölçtükle-
Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 15 | Say› 1 | 2011
9
Araflt›rma
ri/ölçtürdükleri ve verilen diyete uyduklar› saptanm›flt›r.
Oskay ve arkadafllar›n›n,[16] ‹zmir’de bir sa¤l›k oca¤›nda
yapt›klar› çal›flmada hastalar›n ço¤unlu¤unun hipertansiyonun yol açt›¤› hastal›klar hakk›nda bilgisi oldu¤u,
%7.3’ünün tansiyonunu her gün ölçtürdü¤ü, %23.7’sinin ise tansiyonunu hiç ölçtürmedi¤i, %45.7’sinin önerilen diyet program›na uydu¤u bulunmufltur. Benzer flekilde Van’da ve Ankara’da sa¤l›k oca¤› ve kardiyoloji polikliniklerinde de hipertansiyon hastalar›n›n büyük ço¤unlu¤unun haftada ya da ayda birkaç kez düzenli olarak tansiyonlar›n› ölçtürdükleri ve en fazla uygulanan yaflam tarz› de¤iflikli¤inin tuz k›s›tlamas› oldu¤u saptanm›flt›r.[9,17]
Araflt›rmam›zda hastalar›n ço¤unlu¤unun her gün tansiyonlar›n› ölçtürmeleri, verilen diyete uymalar› poliklinik
hizmetlerinden faydalanabildiklerini ve bilgiye ulaflabildiklerini düflündürmektedir.
Hastalar›n Antihipertansif ‹laç Tedavisine Uyum Ölçe¤i puan› ortalamas› 4.66±2.23 olup, kat›l›mc›lar›n
%86.8’inin ilaç tedavisine uydu¤u bulunmufltur. Yap›lan
çal›flmalarda antihipertansif ilaç tedavisine uyum oran›n›n
%26.9-%88.1 aras›nda oldu¤u belirlenmifltir.[8,9,13,14,17-19]
Çal›flmam›z›n sonuçlar›, dünya ve Türkiye geneliyle
uyumludur. Çal›flmam›zda ilaç tedavisine uyum oran›
yüksektir. Bu sonuç çal›flmaya kat›lanlar›n ço¤unun sigara ve/veya alkol kullanmamas›, egzersiz yapmas›, diyetine
uymas›, tansiyon aletinin olmas› ve kan bas›nc› kontrolünü yapt›rmalar› ile tutarl›d›r. Uyum oran›n›n yüksek olmas›n›n nedeni, bireylerin hipertansiyon konusunda e¤itim alm›fl olmalar›, ço¤unlu¤un hipertansiyonu hastal›k
olarak kabul etmeleri ile iliflkili olabilir.
Demografik özellikler ile tedaviye uyum aras›ndaki
iliflkiyi inceleyen çal›flmalar›n sonuçlar› çeliflkilidir. Baz›
çal›flmalarda, hipertansiyonlu hastalarda yafl, iyi uyum ile
iliflkili bulunmufltur.[13,19-21] Genel olarak gençlerin yafll›lara göre daha uyumsuz oldu¤u belirtilirken[13,19,22] baz› çal›flmalarda yafl ile tedavi uyumu aras›nda anlaml› bir iliflki belirlenememifltir.[23] Çal›flmam›zda yafl ve uyum aras›nda iliflki bulunmam›flt›r. Baz› çal›flmalar cinsiyet fark›
belirlemezken[23] baz› çal›flmalarda kad›nlar erkeklere göre daha uyumlu bulunmufltur.[19,20,24] Ülkemizde yap›lan
bir çal›flmada ise kad›nlar›n tedaviye uyum oran› daha
düflük bulunmufltur.[9] Çal›flmam›zda, cinsiyet ile uyum
aras›nda anlaml› iliflki gözlenememekle birlikte kad›nlar
daha uyumlu görünmektedir. Benzer flekilde, hastan›n
e¤itim düzeyi, medeni durumu, çal›flma ve sosyo-ekonomik durumu ile tedaviye uyum aras›nda anlaml› iliflki olmad›¤›n› gösteren çal›flmalar olmakla birlikte[19] iliflki ol-
10
Tablo 3. Hastalar›n sosyodemografik ve hastal›k özelliklerine
göre tedaviye uyumu (n=91)
Özellikler
Uyum Puanlar›
p
Yafl*
≤49
4.44±2.27
50-64
4.58±2.09
≥50-64
4.91±2.36
0.580
Cinsiyet**
Erkek
4.82±2.38
Kad›n
4.56±2.15
0.590
E¤itim Durumu*
‹lkokul mezunu
4.95±2.39
Ortaokul/lise mezunu
4.39±2.08
Yüksekokul/üniversite
4.52±2.16
0.613
Medeni Durum***
Evli
4.52±2.14
Bekar
5.31±2.55
0.184
Çal›flma Durumu*
Çal›flan
4.47±2.43
Emekli
4.55±2.08
Ev kad›n›
4.80±2.28
0.742
Gelir Durumu*
<500 TL
4.35±2.57
500-999 TL
4.71±2.11
≥1000 TL
4.76±2.26
0.636
Sigara***
Kullanan
4.71±2.67
Kullanmayan
4.65±2.16
0.670
Alkol***
Kullanan
5.11±2.76
Kullanmayan
4.61±2.18
0.701
Egzersiz**
Yapan
4.31±1.77
Yapmayan
5.10±2.66
0.095
Hastal›k Süresi***
<5 y›l
4.30±1.87
≥5 y›l
4.76±2.32
0.736
Ek Kronik Hastal›k Durumu***
Var
4.75±2.36
Yok
4.44±1.89
0.929
*Kruskal-Wallis, **t-testi, ***Mann Whitney U
du¤unu gösterenler de[11,22,25,26] vard›r. Bu nedenle demografik özelliklerin tedaviye uyum konusunda farkl›l›klar
gösterdi¤i ve belirleyici faktör olarak ele al›nmas›n›n göreceli olabilece¤i düflünülmektedir.
Sigara, afl›r› alkol tüketilmesi ve yetersiz fiziksel aktivite, hipertansiyon için majör risk faktörleridir.[27] Sigara
içen hastalarda tedaviye uyumu daha düflük bulan çal›fl-
Mert H, Özçakar N, Kuruo¤lu E | Multidisipliner bir özel çal›flma modülü araflt›rmas›: Hipertansiyon hastalar›n›n tedaviye uyumlar›n›n incelenmesi
malar›n yan›nda[25] herhangi bir etkisinin belirlenemedi¤i
çal›flmalar da mevcuttur.[28] Ülkemizde yap›lan bir çal›flmada ise sigara içen grupta tedaviye ara verme süresi anlaml› düzeyde k›sa bulunmufltur.[11] Bu çal›flmada, sigara
içmeyen grupta hastalar›n tedaviye uyumu daha iyi olmakla birlikte aralar›nda anlaml› bir iliflki bulunmam›flt›r.
Benzer flekilde alkol kullanmayan ve egzersiz yapan bireylerin tedaviye uyumu daha iyi iken iki grup aras›nda
istatistiksel olarak anlaml› fark bulunamam›flt›r. Bu sonuçlar, örneklemin küçük olmas› ile iliflkili olabilir.
Çal›flman›n S›n›rl›l›klar›
Gerçeklefltirilen bu özel çal›flma modülünde verilerin
k›s›tl› zamana uyularak al›nmas› ve s›n›rl› say›da kifliye
ulafl›lm›fl olmas› araflt›rman›n s›n›rl›l›klar›d›r. Ayr›ca bu
çal›flma birinci basama¤a ve di¤er polikliniklere baflvuran
hastalar›n bilgilerini içermemektedir. Elde edilen sonuçlar sadece bu örneklem grubu için geçerlidir.
Kearney PM, Whelton M, Reynolds K, Muntner P, Whelton PK, Jiang
H. Global burden of hypertension: Analysis of worldwide data. Lancet
2005;365:217-23.
2.
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastal›klar› Derne¤i. Türkiye’nin tansiyonunu ölçüyoruz. http://www.turkhipertansiyon.org/tansiyon_olcuyoruz.php adresinden 26/07/2010 tarihinde eriflilmifltir.
3.
Chobanian AV, Bakris GL, Black HR, ve ark. Seventh report of the Joint
National Committee on prevention, detection, evaluation, and treatment
of high blood pressure. Hypertension 2003;42:1206-52.
4.
Öksüz E. Hipertansiyonda klinik de¤erlendirme ve ilaç d›fl› tedavi. STED
2004;13:99-104.
5.
Lloyd-Jones D, Adams RJ, Brown TM, ve ark. Heart disease and stroke
statistics—2010 update. A report from the American Heart Association.
Circulation 2010;121:e46-e215.
6.
Mancia G, De Backer G, Dominiczak A, ve ark. Arteriyel hipertansiyon
tedavisi 2007 k›lavuzu. Türk Kardiyol Dern Arfl 2007;35 Suppl 3:1-75.
7.
Adherence to long term therapies: Evidence for Action. World Health
Organization (WHO) 2003. http://www.who.int/chronic conditions/en/
adherence introduction.pdf. adresinden eriflilmifltir.
8.
Domaç M, Hayran O, Dülger GA, Balta E, Özkan Ö. Türkiye’de hipertansiyonlu hastalar›n tedaviye uyumu ve antihipertansif kullan›m özellikleri. Türk Eczac›lar Birli¤i Araflt›rma Yay›nlar› Dizisi. Ankara, 2000;3.
9.
Eryonucu B, Sayarl›o¤lu M, Bilge M, Güler N, Erkoç R, Dilek ‹. Van ili
ve yöresindeki hipertansif hastalar›n hipertansiyon konusundaki bilgi
düzeylerinin ve tedaviye uyumlar›n›n de¤erlendirilmesi. Van T›p Dergisi
1999;6:11-4.
Araflt›rma
Busnello ve arkadafllar›[25] befl y›ldan k›sa süredir hipertansif olanlarda tedaviye uyumun daha az oldu¤unu
saptam›fllard›r. Literatür, ek hastal›k ve uyum iliflkisine
ait farkl› sonuçlar içermektedir. Finlandiya’da yap›lan bir
çal›flmada birden fazla kronik hastal›¤› olanlar›n ilaç düzenlerini kendi kendilerine de¤ifltirmek ya da b›rakmak
e¤iliminde olduklar› belirtilmifltir.[22] Merlo ve arkadafllar›,[29] birlikte baflka bir hastal›¤› bulunan hipertansiyonlular›n tedavi uyumlar›n›n daha iyi oldu¤unu saptam›fllard›r. Çal›flmam›zda da baflka hastal›¤› olanlar›n tedaviye
uyum puanlar›n›n daha düflük olmas›na karfl›n anlaml›
fark saptanamam›flt›r.
Kaynaklar
1.
10. Koruk ‹, fiahin TK, Demir LS. Konya Fazilet Ulu›fl›k Sa¤l›k Oca¤› bölgesindeki 15-49 yafl grubu ev kad›nlar›nda hipertansiyon prevalans›,
fark›nda olma, tedavi ve kontrol alt›na alma durumu. TSK Koruyucu
Hekimlik Bülteni 2007;6:51-8.
11. Ergün UG, Y›ld›r›m MY, Alparslan N. Esansiyel hipertansiyon
hastalar›nda sosyo-ekonomik düzey farkl›l›¤› ve ilaç uyuncu. Türk Aile
Hek Derg 2002;6:165-71.
12. Özkara A, Turgut F, Selçoki Y, Kanbay M, Karakaurt F, Tekin O.
Hipertansiyon hastalar›n›n ilaçlar›na ve sa¤l›k merkezlerine uyumlar›.
Yeni T›p Dergisi 2008;25:97-101.
13. Ren XS, Kazis LE, Lee A, Zhang H, Miller DR. Identifying patient and
physician characteristics that affect compliance with antihypertensive
medications. J Clin Pharm Ther 2002;27:47-56.
Sonuç
Hipertansiyon takibinde ve kontrolünde en önemli
etkenlerden biri hastan›n tedaviye uyumudur. Literatürde uyumu etkileyen pek çok faktör tan›mlanm›flt›r. Ancak
bu sonuçlar çeliflkilidir. Bu nedenle benzer araflt›rmalar›n
daha büyük gruplarla ve birinci basamakta tekrar› önerilebilir.
Teflekkür
Çal›flmadaki destekleri için ö¤rencilerimiz Hale Ya¤can, Öznur Mestan, Serap Mutlu, Özlem Soyer, Tu¤ba
Tercan, ‹brahim Apak, Kemal Bafldafl, Mehmet Raflit
Sezgin, Seçkin Ad›güzel, Esat Çal›k, ‹lkem Güleç, Murat
Kocamaz, Erman fientürk, Gülnur Y›lmaz, Betül Yüzer,
‹rem Tanr›verdi, Mehmet Çelik, Miray Göçken, Niver
Silahl›, Umut Altuntafl’a teflekkür ederiz.
14. Demirezen E. Türkiye’de ve Almanya’da yaflayan antihipertansif ilaç kullanan Türklerde ilaç tedavisine uyum. ‹stanbul Üniversitesi Sa¤l›k Bilimleri Enstitüsü, Hemflirelik Program› Doktora Tezi, ‹stanbul, 2006.
15. Türk Eczac›lar Birli¤i. Türkiye’de hipertansiyonlu hastalar›n tedaviye
uyumu ve antihipertansif kullan›m özellikleri. Türk Eczac›lar Birli¤i Araflt›rma Raporlar› Dizisi 2001; 3.
16. Oskay EM, Önsüz MF, Topuzo¤lu A. ‹zmir’de bir sa¤l›k oca¤›nda baflvuranlar›n hipertansiyon hakk›ndaki bilgi, tutum ve görüfllerinin
de¤erlendirilmesi. ADÜ T›p Fakültesi Dergisi 2010;11:3-9.
17. Çöl M, Özdemir O, Ocaktan ME. Park Sa¤l›k Oca¤› bölgesindeki 35 yafl
üstü hipertansiflerde tedavi-kontrol durumlar› ve davran›flsal faktörler.
AÜTF Mecmuas› 2006;59:144-50.
18. fiaflmaz CT, Bu¤dayc› R, Tezcan H, Kurt AÖ. Mersin ilinde 65 yafl ve
üzerinde hipertansiyon, fark›nda olma, tedavi alma ve kontrol durumu: 14
sa¤l›k oca¤› bölgesinde 1143 kifliyi kapsayan bir prevalans çal›flmas›. 2002
http://www.dicle.edu.tr/~halks/m131.htm adresinden eriflilmifltir.
19. Ross S, Walker A, MacLeod MJ. Patient compliance in hypertension:
Role of illness perceptions and treatment beliefs. J Hum Hypertens 2004;
18:607-13.
Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 15 | Say› 1 | 2011
11
20. Shea S, Misra D, Ehrlich MH, Field L, Francis CK. Correlates of nonadherence to hypertension treatment in an innercity minority population.
Am J Public Health 1992;82:1607-12.
21. Marentette MA, Gerth WC, Billings DK, Zarnke KB. Antihypertensive
persistence and drug class. Can J Cardiol 2002;18:649-56.
22. Enlund H, Jokisalo E, Wallenius S, Korhonen M. Patient-perceived
problems, compliance, and the outcome of hypertension treatment.
Pharm World Sci 2001;23:60-4.
23. Jokisalo E, Kumpusalo E, Enlund H, Halonen P, Takala J. Factors related to non-compliance with antihypertensive drug therapy. J Hum
Hypertens 2002;16:577-83.
24. Jokisalo E, Enlund H, Halonen P, Takala J, Kumpusalo E. Factors related to poor control of blood pressure with antihypertensive drug therapy.
Araflt›rma
Blood Press 2003;12:49-55.
25. Busnello RG, Melchior R, Faccin C ve ark. Characteristics associated
with the dropout of hypertensive patients followed up in an outpatient
referral clinic. Arq Bras Cardiol 2001;76:352-4.
26. Aparc› M, Kardeflo¤lu E, Yi¤iner Ö, Özmen N, Cingözbay BY, Cebeci
BS. Sosyoekonomik düzeyi farkl› bölgelerde bulunan iki sa¤l›k oca¤›nda
takip edilen hipertansiyon hastalar›n›n tedaviye uyum süreci ve de¤iflik
özelliklerinin karfl›laflt›r›lmas›. TAF Prev Med Bull 2008;7:333-8.
27. Jo I, Ahn Y, Lee J, Shin KR, Lee HK, Shin C. Prevalence, awareness,
treatment, control and risk factors of hypertension in Korea: the Ansan
study. J Hypertens 2001;19:1523-32.
28. Alderman MH. Barriers to blood pressure control. Am J Hypertens 1999;
12:1268-9.
29. Merlo J. Multilevel analytical approaches in social epidemiology: measures of health variation compared with traditional measures of association. J Epidemiol Community Health 2003;57:550-2.
Gelifl tarihi: 23.08.2010
Kabul tarihi: 18.02.2011
Çıkar çakıflması:
Çıkar çakıflması bildirilmemifltir.
‹letiflim adresi:
Yard. Doç. Dr. Hatice Mert
Dokuz Eylül Üniversitesi Hemflirelik Yüksekokulu
‹nciralt› 35340 ‹zmir
Tel: 0232 412 47 53
e-posta: [email protected]
12
Mert H, Özçakar N, Kuruo¤lu E | Multidisipliner bir özel çal›flma modülü araflt›rmas›: Hipertansiyon hastalar›n›n tedaviye uyumlar›n›n incelenmesi

Download Report