İklim Metaveri - Meteoroloji Genel Müdürlüğü

İKLİM İSTATİSTİKLERİ
I. Analitik Çerçeve, Kapsam, Tanımlar ve Sınıflamalar
Meteoroloji, atmosferde meydana gelen hava olaylarının oluşumunu, gelişimini ve
değişimini nedenleri ile inceleyen ve bu hava olaylarının canlılar ve dünya açısından
doğuracağı sonuçları araştıran bir bilim dalıdır.
Tanım:
İklim İstatistikleri: Bir bölgeyi tanımlamada kullanılan, mevsimsel hava olayları ve günlük
ortalamaların tanımları ve tarihi kayıtları. 50 - 60 yılı içeren istatistikler. Meteorolojideki
kullanımıyla iklim; dünya üzerindeki bir bölge veya yerin, o yerin özelliklerini belirtir
şekilde, uzun bir dönemde, atmosferik koşulların ve meteorolojik elemanların ekstrem ve
ortalamalarının tamamıdır, toplamıdır. Bu elemanlar: radyasyonu da içeren sıcaklık, yağış ile
bulutluluğu da içeren nem, fırtınaları da içeren rüzgâr, basınç, buharlaşma ve atmosferde
gerçekleşen kimyasal, optik ve elektriksel olaylardır. Bu elemanların her birisine de iklim
elemanı adı verilir.
Meteorolojik Veri: Meteoroloji istasyonlarınca ölçülen ve çalışan personel tarafından
gözlemlenen meteorolojik parametrelerdir.(sıcaklık, basınç, yağış, nem, rüzgar, görüş
mesafesi vb.)
Meteorolojik Gözlem İstasyonları: Çeşitli amaçlar için (iklim, havacılık, tahmin, yüksek
seviye gözlemleri vb.) meteorolojik veri elde etmek üzere kurulan istasyonlardır.
Meteorolojik Gözlem Türleri;
OMGİ: Otomatik Meteoroloji Gözlem İstasyonu
Sinoptik : Hava tahmini için kullanılan temel gözlem türü. Bütün meteorolojik parametreler her 1,3
veya 6 saatte bir ölçülür.
Klimatoloji: İklim elemanlarının ölçülmesi için düzenlenmiş olan meteoroloji istasyonları.
Metar : Doğrudan uçucular tarafından kullanılan ve sadece havaalanlarında her saat ya da her yarım
saatte bir yapılan gözlem.
Ravinsonde: Diğer gözlem türlerinden farklı olarak, atmosferin balon kullanılarak dikey olarak
taranması sonucu günde iki kez (00 GMT ve 12 GMT) yapılan gözlem çeşidi.
TÜMAS: Türkiye Meteorolojik Veri Arşiv Sistemi
SICAKLIK:
Sıcaklık ve ısı genellikle birbirleriyle karıştırılan iki değişik kavramdır. Isı bir enerji
çeşididir. Sıcaklık ise bir cismin verdiği ısı miktarıdır.
Sıcaklık: Bir cisimden diğer bir cisme ısı akışını tayin eden hâl’dir. Yeryüzündeki sıcaklığın
kaynağı Güneş’tir. Ülkemizde sıcaklık termometre ile ölçülür ve birimi santigrat derece (°C) dir.
Sıcaklık verileri günlük, aylık gibi periyotlar için, ortalama sıcaklık, maksimum sıcaklık,
minimum sıcaklık ölçülüp değerlendirmeye alınır.
Meteorolojide hava sıcaklığı; Dünya Meteoroloji Teşkilatının tavsiyeleri doğrultusunda, kapalı ve
direkt güneşe maruz kalmayan sirküle edilebilen 1 m3 havanın sıcaklığıdır.
Sıcaklık Ölçen Aletler
İki değişik madde birbiri ile temas halinde olduğu zaman bunların özelliklerinde hiç bir değişiklik
meydana gelmezse bu iki cisim aynı sıcaklıkta denir.
Isı, iki sistem arasındaki sıcaklık farkından dolayı birbirinden diğerine geçen akım veya enerjidir.
Hacminin değişmesi ile kendi sıcaklığı hakkında bilgi veren cisimlere termometre denir. Meteorolojik
gayeler için aşağıdaki sıcaklık ölçümleri yapılır.
1. Yeryüzeyine yakın hava sıcaklığı : Yerden 1.25 m. ile 2 m. arasındaki havanın sıcaklığıdır.
2. Yüksek hava sıcaklığı (yerden itibaren hava basıncının 0 hPa olduğu yüksekliğe kadar ölçülen
sıcaklık)
3. Muhtelif derinliklerdeki toprak sıcaklığı : Standart derinlikler, yerden 5, 10, 20, 50 ve 100 cm. dir.
4. Nehir, göl ve deniz yüzeyi sıcaklıkları
Termometrelerin Sınıflandırılması
Çeşitli prensiplerden yararlanılarak yapılan termometreleri 6 sınıfta toplayabiliriz.
1. Normal Termometreler
Herhangi bir anda bulunduğu yerin sıcaklığını gösteren termometrelerdir. Sıcaklığın yükseldiği anda,
civanın kılcal boruda yükselmesi, düştüğü anda ise civanın hazneye tekrar dönmesi esasına göre
yapılmıştır.
2. Toprak Termometreleri
Muhtelif derinliklerdeki toprak sıcaklığı özel şekilde yapılan civalı termometreler ile ölçülür. Toprak
sıcaklığı için standart derinlikler 5, 10, 20, 50 ve 100 cm. derinliklerdir.
3. Deniz Termometresi
Deniz termometreleri de bir normal termometre olup, muhtelif tipleri vardır. Yalnız termometrenin
sudan çıkarıldığı zaman, sıcaklığının hemen değişmemesi için, haznenin etrafında, içinde bir miktar su
bulunduracak şekilde delikli bir çanak olması gerekir. Bu termometrenin de haznesi, toprak
termometreleri gibi büyük olup, sıcaklık değişikliklerinden geç etkilenir.
4. Azami Termometre
Günün en yüksek sıcaklığını ölçmeye yarayan termometrelerdir. Iskala sıcaklığın artması ile
haznedeki civanın kılcal boruda yükselmesi ve hava sıcaklığının düşmeye başladığı andan itibaren ise,
civanın kendiliğinden tekrar hazneye dönememesi esaslarına göre yapılmıştır.
5. Bellani Termometresi
Günün en yüksek ve en düşük sıcaklıkları bir arada gösteren termometrelerdir.
6. Asgari Termometre
Günün en düşük sıcaklığını ölçmeye yarayan termometrelerdir. Çok daha düşük sıcaklıkları
ölçebilmek için kılcal boruda civa yerine alkol kullanılmıştır.
Termograf
Sıcaklığı bir diyagram üzerine devamlı olarak kaydeden aletlere termograf denir.
Termograf Kontrol ve Kalibre Cihazı
Zamanla termografların hassas kısımları özelliğini kaybeder. Termografın bu hassas kısımları
değiştirildikten sonra, bu cihazda gerekli ortamlar oluşturulup alt ve üst limitlerde doğru değer
gösterinceye kadar denenmek suretiyle ayarı yapılır.
Otomatik istasyonlarda Sıcaklık Algılayıcısı
Son yıllarda hava sıcaklığı ölçümleri otomatik olarak sıcaklık algılayıcılar kullanılarak
ölçülmektedir.
Sıcaklık, direnç termometre (RTD) ile ölçülür. Direnç termometrede kullanılan ölçüm elemanı Pt100’dür. Pt-100, sıcaklık ölçümünde en yaygın olarak kullanılan direnç termometredir.
YAĞIŞ:
Meteorolojide, atmosferden düşen sıvı, katı ve sulu birikintileri belirtmek için kullanılan
terime yağış denir. Yağışlar plüviyometre denilen bir aletle ölçülür. Yağışın ölçü birimi kg / m²
veya mm’dir.
Yağış Ölçen Aletler
Memleketimizde yağış aşağıdaki aletlerle ölçülür.
1. Plüviyometre : Atmosferden yer yüzeyine düşen yağışı direkt olarak ölçen alettir.
2. Plüviyograf : Atmosferden yer yüzeyine düşen yağışı diyagram üzerine kaydeden alettir.
Su toplama kabında toplanan yağış, mihber denilen taksimatlı yağış ölçeğiyle mm cinsinden ölçülür.
Otomatik istasyonlarda Yağış sensörü rasat parkı içerisinde yerden 1 metre yüksekliktedir. Kefeli
ısıtıcılı ve ağırlıklı tiptedir.
Meteorolojik yağış ölçüm birimi, 1 m2’ye düşen su miktarı (kilogram) olarak ifade edilir. Bu da 1mm
yüksekliğindeki suya eşittir. Bu nedenle yağış miktarı milimetre cinsinden de ifade edilir.
Yağış ölçümlerinde yağış şiddeti saatte düşen mm. Cinsinden yağış miktarı da hesaplanır.
Yağış Ölçer
NEM:
Atmosferin içerdiği su buharı miktarına nem denir. Havanın nemini ölçmek için
higrometre kullanılır.
Mutlak(mevcut) Nem: Havada bulunan nem miktarıdır. Havanın hacim birimi (m³) başına
içerdiği su buharının gram cinsinden ağırlığına denir.
Bağıl Nem(nispi nem): Havada ölçülen su buharı miktarının aynı sıcaklık ve basınçtaki havanın
taşıyabileceği en yüksek su buharı miktarına oranıdır. % olarak gösterilir.
Maksimum Nem(doyuran nem): 1 m³ havanın belli sıcaklıkta taşıyabileceği en fazla nem
miktarıdır. Gram cinsinden ifade edilir.
Nem Ölçen Aletler
Nem ölçmede kullanılan metotlar

Psikrometrik ölçümler

Higrogkopik maddelerin boyutlarının değişmesi esasına dayanan metot (saçlı higrometre ve
benzeri metotlar)
Piskrometre Çeşitleri
Psikrometreleri, havalandırma şekline göre iki kısma ayırabiliriz.

Basit psikrometreler (tabi vantilasyonlu tip) : Bir kuru ve bir ıslak termometrenin meydana
getirdiği takıma psikrometre denir.

Suni havalandırılmalı psikrometreler : Bu tip psikrometrelerin, basit psikrometrelerden farkı, suni
havalandırma kaynağına sahip olmalarıdır. Sabit kasa tipi psikrometreye, aspiratör denilen hava
akımı temin eden cihaz takılarak bu psikrometreler elde edilir.
Saçlı Higrometreler
Havanın nisbi nemini doğrudan doğruya gösteren aletlere higrometre denir. Bir saç demetinin,
havadaki nisbi nem oranına göre uzayıp, kısalması esasına dayanarak saçlı higrometre aleti
yapılmıştır.
Higrograf
Bulunduğu yerin nisbi nemini devamlı olarak kaydeden aletlere higrograf denir.
İşba dolabı
Bu dolabın hacmi takriben 0,25 m3'dür. Bu metal dolabın içerisi nem emecek cinsten çuhayla
kaplanmış olup, nemi aynı oranda etrafa dağıtabilmek için dolabın köşesine küçük bir vantilatör
yerleştirilmiştir. Bu dolapta tutulan aletin de % 96 nispetim göstermesi lazımdır, değilse ayar edilir.
Otomatik istasyonlarda Nem Algılayıcısı
Neme karşı kapasitesi değişen polimer film kullanılarak nem ölçülür. Polimer film havanın nemini
absorbe edince dielektrik katsayısı değişir. Dielektrik katsayıdaki değişim kapasitansı değiştirir.
Böylece kapasitans ölçülünce nem de ölçülmüş olur.
Polimer
filmli
nem
ölçüm
sensörü
Toprak nemi ise; toprak içindeki su miktarı ölçülerek hesaplanır. Toprağın dielektrik katsayısı içindeki
su miktarına göre değişmektedir. Sensör paslanmaz çelik iki elektrotta ve bu elektrotların bağlı olduğu
elektronik devreden oluşmaktadır. Elektronik devre içindeki bistable multivibratörün çıkışı dalga
kılavuzu olarak kullanılan elektrot çubuklara bağlıdır. Sinyalin problar arasındaki gidiş süresi,
dieletrik geçirgenliği bağlıdır. Dolayısıyla multivibratör çıkış frekansı toprağın dielektrik geçirgenliği
bağlıdır. Multivibratör frekansı ölçülerek toprak içindeki su miktarı ölçülmüş olur.
Toprak
Nemi
Algılayıcısı
BUHARLAŞMA:
Tabiatta suyun hidrolojik çevriminin önemli bir unsurunu teşkil eden buharlaşma,
yeryüzünde sıvı ve katı halde değişik şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik faktörler
etkisiyle atmosfere gaz halinde dönüşü olarak tarif edilir. Yeryüzünde suyu ihtiva eden her yüzey,
atmosferdeki su buharının kaynağıdır. Denizler, göller, akarsular, nemli topraklar, karla örtülü
veya buzla kaplı yüzeyler, ormanlar, bitki örtüsüne sahip araziler üzerinde devamlı buharlaşma
meydana gelmektedir.
Buharlaşma Ölçümü:
Açık su yüzeyindeki buharlaşma miktarı ölçümünde Class A Pan tipi yuvarlak buharlaşma
havuzları kullanılmaktadır. Bu havuzlar galvaniz sac veya paslanmaz çelikten yapılmış, silindir
biçimindeki yuvarlak buharlaşma havuzlarıdır. Çapları 112.9 cm veya 120.7 cm olup, 25.4cm
derinliğe sahiptirler.
Açık Su Yüzeyi Buharlaşma Rasadı Nasıl Yapılır:
Açık su yüzeyindeki buharlaşma rasadı, 24 saatlik periyotta buharlaşma yoluyla havuzdan
eksilen su miktarının belirlenmesi esasına göre her sabah 06:00 UTC de olmak üzere günde bir
defa yapılır. Buharlaşma rasatlarına her yıl don mevsimi bittikten sonra başlanır. Rasada
başlamadan bir gün önce havuz temizlenir ve 06:00 UTC rasat saatinde nidogeyçin ortasındaki
sivri uç seviyesine kadar havuz temiz su ile doldurulur. Havuzdan eksilen su miktarını belirlemek
amacıyla kullanılan ölçü kabı, 1 m2 lik alanda eksilen su miktarını ölçme esasına göre
taksimatlandırılmıştır. Buharlaşma havuzuna 1 ölçü kabı su ilave edilmesi 1m 2 lik alanda 1 mm su
eksilmesi (buharlaşma) anlamına gelir.
GÜNEŞLENME:
Güneş ışınlarının süresini veya günün ne kadar kısmının güneşli geçtiğini kaydeden aletlere
Helyograf denir. Helyograf aleti, güneşten gelen direkt güneş ışınlarını bir diyagram üzerine kaydeder.
Otomatik istasyonlarda güneşlenmeyi ölçen algılayıcılar
Pyranometre yer yüzeyine gelen toplam global güneş radyasyonunu ölçmede kullanılır. Direk
üzerinde 2 m yüksekliğe kurulmuştur. ISO 9060 Secondary Class Standartına sahiptir.
Küresel Güneşlenme Algılayıcısı
Güneşten elektromanyetik dalgalar halinde yayılan, kısa dalga boylu radyasyondur. Bu radyasyonun
atmosferde soğurulma, dağılma ve yansıma gibi işlemler sonucunda yere ulaşan kısmı ikiye ayrılır:

Doğrudan Radyasyon :Güneşte, paralel ışınlar halinde yere ulaşan radyasyona doğrudan (direkt)
güneş radyasyonu denir.

>Yayılan (Difüz) Radyasyon : Güneşten atmosfere girmiş olan güneş radyasyonun bulutlar, kuru
hava ve toz molekülleri tarafından çeşitli şekilde yansıtılıp dağıtıldıktan sonra tekrar yansıma
sonucu yeryüzüne dönen kısmına yayılan (difüz) radyasyon denir.
Yeryüzüne ulaşan doğrudan ve yayılan radyasyon toplamına global güneş radyasyonu denir. Güneş
radyasyonu (Güneşlenme şiddeti) üç farklı metotla ölçülür:
a) Termal Resistans: Güneş enerjisi, sıcaklıkla direnci değişen siyaha boyalı disk tarafından soğurulur.
Diskteki direnç değişimi ölçülerek güneşlenme miktarı ölçülmüş olur.
b) Termoelektrik: Birbirine bağlı farklı iki tipteki metallerin bağlantı noktasında güneş radyasyonu
toplanır. Isı etkisiyle metallerin bağlantı noktasında mV seviyesinde voltaj üretilir. Radyasyon şiddeti
arttıkça voltaj artar. Voltaj ölçülerek radyasyon ölçülmüş olur.
c) Fotoelektrik: Işığa duyarlı fotoelektrik malzeme güneş radyasyonu ile voltaj üretirler. Üretilen
voltaj ölçülerek global radyasyon ölçülmüş olur.
Global Radyasyon Sensörü
Doğrudan Radyasyon Sensörü
Güneşlenme süresi: Günün ne kadar kısmının güneşli olduğu
süreye güneşlenme süresi denir. Güneşlenme süresi arttıkça
sıcaklıklarda artma görülür. Güneşlenme Süresini Ölçen Aletler
Helyograf
Güneş ışınlarının süresini veya günün ne kadar kısmının güneşli
geçtiğini kaydeden aletlere Helyograf denir. Helyograf aleti, güneşten
gelen direkt güneş ışınlarını bir diyagram üzerine kaydeder.
Güneşlenme Şiddeti (Radyasyon) ve Ölçülmesi:
Yayılan, geçirilen veya alınan elektromanyetik enerjidir. Güneş ve semadan yatay bir
yüzey üzerine düşen küresel radyasyonu yani güneş ışınları şiddetini ölçmek için kullanılan
kaydedici aletlere Aktinograf denir. Diyagramları günlüktür. Çünkü bu aletler günün her
saatindeki güneş enerjisini cal/cm² cinsinden verir
RÜZGÂR:
Atmosferdeki havanın dünya yüzeyine yakın, doğal yatay hareketleridir. Hava hareketleri,
mevcut atmosfer basıncının bölgeler arasındaki değişmesidir. Rüzgâr; yüksek basınç ile alçak
basınç bölgeleri arasında yer değiştiren hava akımıdır. Hareket yönü daima yüksek basınç
alanından alçak basınç alanına doğrudur. Yüksek ve alçak basınç arasındaki basınç farkı ne kadar
büyük ise, hava akımı hızı o büyüklükte olur. Rüzgâr hızı şiddetine göre fırtına, hortum gibi
isimler alır.
Rüzgar hızı anemometre ile ölçülür. Rüzgârın hız ve yönü için anemograf kullanılır.
Türkiye'de Rüzgâr Adları :
Ülkemizde esen rüzgarlar estikleri yönlere göre isim alırlar. Kuzeyden esen rüzgara yıldız,
güneyden esen rüzgara kıble, doğudan esen rüzgara gündoğusu, batıdan esen rüzgara günbatısı,
kuzeydoğudan esen rüzgara poyraz, kuzeybatıdan esen rüzgara karayel, güneydoğudan esen
rüzgara keşişleme, güneybatıdan esen rüzgara ise lodos denilir.
Rüzgârın Yönü
Rüzgâr bulunduğumuz yöne doğru estiği doğrultuya rüzgârın yönü denir. Rüzgâr yönleri
coğrafî yönlerle belirtilir. Rüzgârın yönü rüzgâr gülü ile gösterilir. Ana ve ara yön olmak üzere
16 yön vardır.
Yer Şekilleri: Rüzgârlar, basınç merkezleri arasında hareket ederken yer şekillerine göre yön
değiştirirler. Engebeli karalar üzerinde rüzgârların yön değişikliği daha fazla olur. Bir bölgede
rüzgârın yıl içinde en fazla estiği yöne hakim rüzgâr yönü denilmektedir. Hakim rüzgar yönünü
rüzgar diyagramında tespit etmek mümkündür.
Rüzgârın Hızı ve Şiddeti: Hava kütlelerinin yatay olarak birim zamanda aldığı yola rüzgârın
hızı denir. Rüzgârın hızı kilometre/metre, knot veya bofor olarak ifade edilir. Rüzgâr hızı
anemometre adı verilen bir aletle ölçülür. Rüzgârın hem hızını, hem de yönünü ölçen cihazlar da
vardır. Bunlara da anemograf denir.
Rüzgârın bir yöndeki esme sayısına rüzgârın esme sıklığı (frekansı) denir. Rüzgârın esme
sıklığı, rüzgârın hangi yönden, ne kadar süreyle ve kaç defa estiğini gösterir.
Otomatik istasyonlarda Rüzgar Hız ve Yön Algılayıcıları
Rüzgâr hız sensörü direğin tepesinde 10 metre yükseklikteki rüzgâr hızının ölçülmesinde kullanılır.
Rüzgâr hız sensörü üç kepçeli, opto-elektronik prensibi ile (Dönüş sayısına göre) çalışmaktadır.
Sensör içerisindeki optik sayıcı, sensör milinin birim zamandaki dönüş sayısını ölçer.
Rüzgâr yön sensörü işaretli kısmı kuzeyi gösterecek şekilde montajı yapılır. Potansiyometre
prensibiyle çalışır. 0 - … 2 KΩ= 0 º - 360 ºdir.
Otomatik İstasyon
. Rüzgar Hız Algılayıcısı
Rüzgar hız ölçümünde kepçeli anemometre kullanılır. Rüzgarın etkisiyle kepçe döner. Birim
zamandaki dönüş sayısına göre hız tespit edilir. Dönüş sayısının tespiti farklı metotlar vardır. Ancak
en yaygın kullanılan sistem fotodiyot ve manyetik anahtar (switch) yöntemidir.
Rüzgar Yön ve Hız Algılayıcısı
Kepçe şaft ile bir diske bağlanmıştır. Diskteki yarığın bir tarafında LED veya mıknatıs diğer tarafta ise
fotodiyot veya manyetik anahtar vardır. Disk döndükçe fotodiyot veya manyetik anahtar darbe (pulse)
üretir. Üretilen darbe sayılarak rüzgar hızı ölçülmüş olur.
Rüzgar Hız Algılayıcısı
Rüzgar Yön Algılayıcısı
Rüzgar yönü ise jüriyet yardımıyla ölçülür. Başlangıç konumunda jüriyet tam kuzeydedir (0°).
Rüzgarın etkisiyle jüriyet döner. Jüriyetin başlangıç konumundan itibaren açısal konumu tespit
edilerek yön bulunur. Açısal konum tespitinde kullanılan üç yaygın metot vardır:

Potansiyometre Yöntemi: Potansiyometrenin hareketli kısmı jüriyetin şaftına bağlanır.
Potansiyometrenin direnci başlangıçta sıfırdır. Jüriyet döndükçe direnç değişir. Direnç ölçülerek
yön bulunur.

Manyetik Switch Yöntemi: Jüriyetin şaftına disk bağlanmıştır. Diskin etrafına 36 adet manyetik
anahtar vardır. Mıknatısın karşısındaki anahtar sinyal üretir. O sinyale karşılık gelen açı ile yön
tespit edilmiş olur.

Fotodiyot Yöntemi: Jüriyetin şaftına disk bağlıdır. Diski üzerinde altı farklı seviyede yarıklar
vardır. Diskin alt kısmında altı adet LED ve üst kısmında fotodiyotlar vardır. Diskin konumuna
göre fotodiyotlar pulse üretirler. Bu pulse’lar altı bit olarak rüzgar yönünü kodlar. Bu bitlerin 1
veya 0 durumuna göre rüzgar yönü hesaplanır. En gelişmiş ve hassas ölçüm metodudur.
.Rüzgar Yön Algılayıcısı
Ultrasonik Rüzgar Yön ve Hız Algılayıcısı
Özel üçgenleme metoduyla rüzgar hız ve yönü ölçülür. Üzerinde hem transmitter hem de reciever
bulunan ve 120° ‘lik açıyla yerleştirilmiş üç adet ultrasonik problar sonik impulse göndeririler.
Ultrasonik yol boyunca rüzgarın hızına bağlı olarak bir dönüştürücüden (transducer) diğerine giden
sonik impulsın iletim zamanını ölçülür. Üç farklı ölçüm yolunda ölçülen iletim zamanından rüzgar hız
ve yönü hesaplanır.
Ultrasonik Rüzgar Yön ve Hız Algılayıcısı
KAR :
Kar; donma noktasının altındaki sıcaklıklarda, genleşen bulutların içinde oluşur. Bu
bulutlarda; buz kristalleri, su damlacıkları ve aşırı soğumuş su damlacıkları karışık halde bulunur.
Aşırı soğumuş su damlacıkları, buz kristallerine temas ettiğinde hemen donar. Donan damlacıklar,
daha sonra başka buz kristallerine yapışarak büyür ve kar tanelerini oluşturur. Kar taneleri,
içindeki hava akımları tarafından tutulamayacak ağırlığa eriştiklerinde, düşmeye başlarlar
Günlük Mevcut Kar Kalınlığı: Gün içinde yerel saat 07:00 rasadında mevcut kar kalınlığı
ölçümü yapılır. Kar örtüsü yüksekliğinin 0,5cm veya daha fazla olması gerekir. Eğer kar kalınlığı
0,5cm veya daha fazla ise o gün kar ile örtülü gün olarak kayıt edilir. Rasat saati 07:00 haricinde
yapılan kar örtüsü müşahede edilse yalnızca kayda geçer, karla örtülü günlerden sayılmaz.
Kar örtüsü yüksekliğine gelince yine sabah saat 07:00 yerde kar örtüsü müşahede edilmişse
muhtelif yerlerden santimetre taksimatlı kar bastonu ile örtünün yükseklikleri ölçülür ve
ölçüm sayısına göre ortalama alınarak kar örtüsü yüksekliği olarak kayıt edilir. Ölçülerde yarım
santimetreler tama tamamlanır.
Kar örtüsünün ilk ve son tarihleri gerekse yıllık gün sayıları ve diğer işlemlerde başlangıç tarihi
eylül ayı esas alınır.
Aylık Maksimum Kar Kalınlığı: Bulunduğu ay içindeki; günlük mevcut kar kalınlığı
ölçümlerinden cm olarak en yüksek olan değere denir.
TOPRAK SICAKLIĞI :
Toprak Sıcaklığı Rasatları
Toprak sıcaklığı önemli bir bitki gelişim faktörü olduğundan, diğer bitki gelişim
faktörlerine de etkisi nedeniyle gerçek toprak sıcaklıklarını ölçmek gerekmektedir. Bu ölçüm hem
toprak yüzeyinin çeşitli noktalarında, hem de çeşitli toprak derinliklerinde yapılmalıdır. Temel
araştırmalarda, profil boyunca (0-1 metre) ölçme yapmak gereklidir. Özel amaçlı çalışmalarda,
araştırmanın gayesine bağlı olarak ölçme yerleri ve derinlikleri değişebilir.
Örneğin sıcaklığın yalnızca çimlenmeye ve kök gelişimine olan etkisi incelenmek istenirse o
zaman tohum yatağı, köklerin yayıldığı veya yayılacağı derinlikler dikkate alınır. Toprak sıcaklığı
rasatları Milletlerarası standartlara uygun olarak 5, 10, 20 ,50 ve 100cm derinliklerde
yapılmaktadır. 5, 10, 20 ve 50 cm derinlikteki toprak sıcaklık rasatları mahallî saatle 0700, 1400
ve 2100 rasatlarında olmak üzere günde 3 kez, 100 cm derinlikteki toprak sıcaklık rasatları ise
sıcaklığın bu derinlikte fazla değişiklik göstermemesi nedeniyle sadece 1400 rasadında olmak
üzere günde bir kez yapılır. Termometrelerin okunuşuna ait detaylı bilgi Bölüm 3’de verilmiştir.
Toprak Sıcaklığının Ölçülmesinde Kullanılan Termometreler
Toprak sıcaklığı özel şekilde yapılan cıvalı termometrelerle ölçülür. Toprağa gömülüş
derinliğine göre isimlendirilen toprak termometreleri, hava sıcaklığını ölçtüğümüz
termometrelerden sadece şekil itibariyle farklıdır. 5, 10 ve 20 cm’lik derinlikler için iki tip
Termometre kullanılmaktadır. Bunlardan birincisi toprağa gömülen kısmı ile gövde arasında
90°lik açı b ulunan, yani toprağa gömüldüğünde ıskalası yere paralel olan termometrelerdir.
İkincisi ve Meteoroloji Genel Müdürlüğünde kullanılanlar ise okuma kolaylığı bakımından
Toprağa gömülen kısmı ile gövde arasında 150° lik açı olan, yani toprağa gömüldüğünde
Toprakla 60° lik açı yaparak duran termometrelerdir. Toprağa gömülecek yerler bir boğumla
gösterilmiştir. 50 ve 100 cm derinliğindeki toprak sıcaklıkları için lamon kasası denilen ağaç veya
plastikten yapılmış özel mesnetler içerisine konarak, toprağın 50 ve 100 cm derinliğine, toprak
yüzeyine dik gelecek şekilde yerleştirilen termometreler kullanılır. Bu termometrelerin en büyük
özelliği cıva haznelerinin geniş olması, dolayısıyla sıcaklık değişimlerinden çabucak
etkilenmemeleridir. Hantal veya battal termometreler olarak da isimlendirilirler. 5, 10 ve 20 cm
derinliğindeki toprak termometrelerinin haznesinin toprakla temas edip etmediği üç ayda bir
kontrol edilmeli ve durum Klimatolojik Rasat El Defteri’nin notlar bölümünde belirtilmelidir.
Termometrelerin toprakla temasta bulunmamaları veya derinliklerinin değişmesi halinde toprakla
teması sağlanmalı ve standart derinliğe göre ayarlanmalıdır. Bu derinliklerdeki termometreler,
rasada konulurken toprak derinlik işareti esas alınarak toprağa kurulmalıdır. Özellikle don
döneminin başlangıcında, toprağın hareketiyle termometre ile tutgaç arasında hiçbir gerilimin
meydana gelmemesi ve bu nedenle termometrenin kırılmasını önlemek için tutgacın kıskaçla biraz
genişletilmesi gerekir. 50 ve 100 cm derinliklerindeki toprak termometreleri tahta veya tercihen
ucu madeni başlıklı plastik kasalar içerisine konarak toprak içerisine yerleştirilirken madeni
başlıkların mutlaka toprakla temasına dikkat etmek gerekir. Toprakla temas etmemesi durumunda;
termometre sap kısmından hafif olarak sağa sola hareket ettirildiğinde, alt kısmında bir şeyin
pandül gibi sallandığı hissedilir ve termometre dışarıya alınırken başlıkta toprak parçasına
rastlanmaz. Bu durumda termometrenin plastik muhafaza borusunun içerisi, metal başlık toprakla
iyice temas edinceye kadar, aynı toprakla doldurulur. Bu işlemi yaparken toprağın fazla
doldurulmamasına özen gösterilmelidir. Zira bu durumda toprağın plastik muhafaza içerisinde
fazla yükseklik meydana getirmesi nedeniyle termometrenin, hafif ileri geri harekette, üst
kısmının pandül gibi sallanmasına sebep olacaktır. Kışın termometreler rasat edilmek amacıyla
dışarı alınırken muhafazanın içerisine karın düşmemesine dikkat edilmelidir. Ayrıca eriyen suyun
muhafaza borusundan içeri girmesine engel olunmalıdır. Böyle bir durumda eriyen suyun
muhafaza borusunun içerisine girerek donmasıyla termometreler parçalanabilirler.
Termometrelerin muhafaza kaplarından çıkartılması, okunmaları ve tekrar muhafaza kaplarına
yerleştirilmeleri esnasında, kırılmalarına ve cıva parçalanmalarına engel olmak için yavaş ve
dikkatli davranılmalı, termometre hamilinin yarık kısmı kuzeye gelecek şekilde muhafaza
kaplarına konmalıdır. Toprak sıcaklık rasatlarının ayrıca termografla yapılması halinde Bölüm
3’de verilen bilgilerden yararlanarak rasat yapılmalı ve toprak sıcaklığına ait saatlik cetvel
doldurulmalıdır.
Otomatik istasyonlarda toprak Sıcaklık Algılayıcısı
Meteorolojik amaçlar için aşağıdaki sıcaklık ölçümleri yapılır.

Yer yüzeyine yakın hava sıcaklığı

Yüksek hava sıcaklığı

Toprak sıcaklığı (5, 10, 20, 50 ve 100 cm olmak üzere beş farklı derinlikte)

Toprak üstü asgari sıcaklık

Açık siper sıcaklık

Nehir, göl ve deniz suyu sıcaklıkları
Sıcaklık Algılayıcısı
Sıcaklık, direnç termometre (RTD) ile ölçülür. Direnç termometrede kullanılan ölçüm elemanı Pt100’dür. Pt-100, sıcaklık ölçümünde en yaygın olarak kullanılan direnç termometredir.
ASİT YAĞMURLARI ve HAVA KİRLİLİĞİ:
Meteoroloji Genel Müdürlüğü Araştırma Daire Başkanlığı Çevre Şube Müdürlüğü
bünyesinde asit yağmurları ve sınır ötesi kirlilik taşınımının belirlenmesine yönelik olarak
endüstriyel faaliyetler ve fosil kökenli yakıtların kullanımı sonucu oluşan atmosfer kirliliği ve
sınır ötesi taşınabilir hava kirliliğinin neden olduğu, yağmur sularındaki asidite ve iz element
konsantrasyonlarının incelenmesi ve belirlenmesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır.
Hava Kirliliği ve Asit yağmurları çalışması kapsamında atmosferde uzun measfeli
sınırlar ötesi kirlilik taşınımını belirlemek amacıyla çevresel ve kentsel kirliliğin etkisinde
olmayan, örneklem yer seçim kriterlerine uyan ve lojistik destek sağlanabilmesi göz
önünde tutularak Türkiye’yi etkileyen hava sistemlerinin Türkiye’ye giriş noktalarını
kapsayacak şekilde yağış örneklem noktaları belirlenmiştir. En son Çamkoru’ya kurulan
otomatik yağış toplama cihazı ile birlikte toplam on yağış örneklem alanına otomatik yağış
toplama cihazı kurulmuştur. Bunlar; İstanbul Çatalca radar verici istasyonu, Balıkesir radar
verici istasyonu, mülga Amasra Meteoroloji Müdürlüğü, Antalya Batı Akdeniz Orman
Araştırma Müdürlüğüne ait Bük Orman Şefliği, Trabzon – Akcaabat radar verici istasyonu,
Marmaris radar verici istasyonu ve İzmir radar verici istasyonu, mülga Yatağan Meteoroloji
Müdürlüğü ve Adana – Hatay radar verici istasyonudur.
OZON :
Ozon (O3), üç tane oksijen atomunun birleşmesinden oluşmaktadır. Atmosferi oluşturan
azot (%78), oksijen (%21) ve karbondioksit (%1) gibi temel gazlara göre oldukça düşük
oranda bulunan ozon, hem iklimi etkilemekte hem de yer yüzeyindeki canlıların
korunmasında önemli rol oynamaktadır.
Ozon özellikle, oksijenle birlikte güneşten gelen ultraviyole ışınlarının büyük kısmını
stratosfer tabakası içerisinde emmekte ve bu ışınların yer yüzeyine kadar ulaşmasını
önleyerek yakıcı etkisini de yok etmektedir.
TOPLAM OZON: Standart basınç ve sıcaklık altında, tabanı 1 cm2 olan düşey bir sütunun
içerdiği ozon miktarına eşit miktar olarak ifade edilmektedir. Basınç birimi olarak ifade
edilebilir tipik değeri ise 0.3 atmosfer santimetredir. Dobson birimi olarak daha sık bir şekilde
mili-atmosfer-santimetre (m-atm-cm) kullanılmaktadır.
OZON TABAKASI: Farklı konsantrasyonlardaki ozon molekülleri yerden yaklaşık 50 km
yüksekliğe kadar uzanan mesafede bulunmakta ve bu aralıktaki toplam ozon miktarı ise
genellikle ozon tabakası olarak adlandırılmaktadır.
Ozon tabakasının kalınlığı, normal atmosfer basınç ve sıcaklığına indirgenerek
hesaplandığında 0.3 cm = 3 mm = 300 Dobson Birimi (Dobson Unit) olarak bulunmuştur.
300 DU = 8.07 x1022 molekül / m2 veya 6.42 x10-3 kg / m2 ’ye eşittir.
DOBSON BİRİMİ (DOBSON UNİT): Bir Dobson birimi, ozon hacminin yaklaşık milyarda
bir kısmının (1 ppmv), ortalama atmosferik konsantrasyonunu ifade eder.
1 DU = 10-3 atm-cm = 0.01mm = 10-5m’dir.
Sınıflamalar:
Verilerin üretilmesi, kodlanması, yayınlanması ve istasyonların isimlendirilmesinde
Dünya Meteoroloji Örgütü’nün meteorolojik kodlama sistemi (international codes WMO-no.
306) kullanılmaktadır.
İklim istatistiklerinin yayımlanmasında İBBS-3 sınıflaması kullanılmaktadır.
Uluslararası ve Bölgesel Yönerge:
METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA
KANUN: 3254 sayılı kanunun
ORMAN VE SU İSLERİ BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA
KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME İLE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE
KARARNAMELERDE DEĞİSİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN HÜKMÜNDE
KARARNAME: 657 Kanun Hükmünde Kararname
METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DÖNER SERMAYE İŞLETMESİ YÖNETMELİĞİ:
Resmi Gazete Tarihi: 13.03.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28586
METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MERKEZ VE TAŞRA TEŞKİLATI
BİRİMLERİNİN, KURULUŞ, GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARININ
BELİRLENMESİNE DAİR YÖNETMELİK : 17/01/2013 tarihli ve 2139 sayılı Bakanlık Makam
Oluru ile yürürlüğe girmiştir.
II. Verinin/Göstergenin kapsamı
Coğrafi kapsam: Türkiye.
Coğrafi Düzey: Dünya Meteoroloji Örgütü’nün meteorolojik
yayınlanmaktadır.
Coğrafi Düzey: Veriler İBBS 3 düzeyinde yayımlanmaktadır.
III. Hesaplama Kuralları
kodlama
sistemi
III.1. Hava Sıcaklığı (°C)
1. Günlük ortalama, minimum ve maksimum hava sıcaklığının belirlenmesinde 18:00 –
17:59 UTC periyodu kullanılacaktır.
2. Günlük ortalama hava sıcaklığının belirlenmesinde dakikalık 1440 kayıttan en az 1260
kayıt, saatlik 24 kayıttan en az 21 kayıt kullanılacaktır.
3. Dakikalık ve saatlik verilerin olmaması durumunda, günlük ortalama hava sıcaklığının
belirlenmesinde sinoptik rasatlar için ana veya ara saatlere ait kayıtlar eksiksiz
kullanılacaktır.
4. Saatlik verilerde saat başı değerinin olmaması durumunda, saat başından önceki 29
dakika ile saat başından sonraki 30 dakika arasındaki saat başına en yakın değer
kullanılacaktır.
5. Minimum hava sıcaklığının belirlenmesinde dakikalık verilerden 00:00 – 04:00 UTC
saatleri arasında en az 180 adet kayıt varsa; 18:00 – 17:59 UTC saatleri arasındaki en
düşük değer kullanılacaktır.
6. Maksimum hava sıcaklığının belirlenmesinde dakikalık verilerden 10:00 – 14:00 UTC
saatleri arasında en az 180 adet kayıt varsa; 18:00 – 17:59 UTC saatleri arasındaki en
yüksek değer kullanılacaktır.
7. Saatlik hava sıcaklığı parametresi için, saat başından önceki 29 dakika ile saat
başından sonraki 30 dakika arasındaki en az 1 kayıtın kullanılmasına karar verilmiştir.
Bu parametre için varsa dakikalık, yoksa 10 dakikalık kayıtlar kullanılacaktır.
Günlük Sıcaklık: Her gün için ölçülen sıcaklık değerlerinin toplamanın o gün ölçülen
değerlerin sayısına bölünmesi ile günlük sıcaklık değeri bulunur.
Aylık Ortalama Sıcaklık: Ay içindeki günlük ortalama sıcaklıkların toplamının gün sayısına
bölünmesiyle elde edilen değerdir.
III-2. Yağış Miktarı (mm)
1. Günlük toplam yağış miktarının belirlenmesinde 06:00 – 05:59 UTC periyodu
kullanılacaktır.
2. Günlük toplam yağış miktarının belirlenmesinde dakikalık verilerden 1440 kayıt
kullanılacak, eksik kayıt olması durumunda ise değerler bayraklanarak kullanılacaktır.
3. Günlük toplam yağış miktarının belirlenmesinde, dakikalık yağış değerlerinin
verilememesi durumunda, manuel olarak ölçülen yağış değerleri kullanılacaktır.
4. Saatlik toplam yağış miktarının belirlenmesinde dakikalık verilerden 60 kayıt eksiksiz
kullanılacak ve sunulacak, eksik kayıt olması durumunda ise değerler bayraklanarak
kullanılacaktır.
5. Aylık toplam yağış miktarının belirlenmesinde, günlük toplam yağış miktarları
eksiksiz olarak kullanılacaktır. Eksik kayıt olması durumunda ise değerler
bayraklanarak kullanılacaktır.
Günlük Toplam Yağış: Günün yağışı saat 06:01 den ertesi günün 06:00 kadar her dakikada
ölçülen yağışın toplamına eşittir. 06:00 rasadındaki değerler toplanır ve o günün günlük toplam
yağış değeri bulunur.
Aylık Maksimum Yağış: Bulunduğu ay içindeki; günlük toplam yağış değerlerinden en yüksek
olan değere denir.
Aylık Toplam Yağış: Bulunduğu ay içindeki; günlük toplam yağış değerlerinin hepsinin toplam
değerine denir.
III-3. Nispi Nem (%)
1. Günlük ortalama, minimum ve maksimum nispi nemin belirlenmesinde 18:00 – 17:59
UTC periyodu kullanılacaktır.
2. Günlük ortalama, maksimum ve minimum nispi nemin belirlenmesinde dakikalık
1440 kayıttan en az 1260 kayıt, 10 dakikalık 144 kayıttan en az 126 kayıt ve saatlik 24
kayıttan en az 21 kayıt kullanılacaktır.
3. Günlük ortalama nispi nemin belirlenmesinde sinoptik rasatlar için ana veya ara
saatlere ait kayıtlar eksiksiz kullanılacaktır.
4. Saatlik nispi nem parametresi için, 1 saat içerisindeki en az 1 kayıt kullanılacaktır. Bu
parametre için varsa dakikalık, yoksa 10 dakikalık kayıtlar kullanılacaktır.
Günlük Ortalama Nem: Her gün için ölçülen nem değerlerinin toplamanın o gün ölçülen
değerlerin sayısına bölünmesi ile günlük ortalama nem değeri bulunur.
Aylık Ortalama Nem: Ay içindeki günlük ortalama nem değerlerinin toplamının gün sayısına
bölümüyle oluşturulur.
Aylık Maksimum Nem: Bulunduğu ay içindeki; rasatlarında ölçülen nem kayıtlarından en
yüksek değere denir.
Aylık Minimum Nem: Bulunduğu ay içindeki; rasatlarında ölçülen nem kayıtlarından en düşük
değerine denir.
III-4. Buharlaşma Miktarı (mm)
Buharlaşma Ölçümü:
Açık su yüzeyindeki buharlaşma miktarı ölçümünde Class A Pan tipi yuvarlak buharlaşma
havuzları kullanılmaktadır. Bu havuzlar galvaniz sac veya paslanmaz çelikten yapılmış, silindir
biçimindeki yuvarlak buharlaşma havuzlarıdır. Çapları 112.9 cm veya 120.7 cm olup, 25.4cm
derinliğe sahiptirler.
Açık Su Yüzeyi Buharlaşma Rasadı Nasıl Yapılır:
Açık su yüzeyindeki buharlaşma rasadı, 24 saatlik periyotta buharlaşma yoluyla havuzdan
eksilen su miktarının belirlenmesi esasına göre her sabah 06:00 UTC de olmak üzere günde bir
defa yapılır. Buharlaşma rasatlarına her yıl don mevsimi bittikten sonra başlanır. Rasada
başlamadan bir gün önce havuz temizlenir ve 06:00 UTC rasat saatinde nidogeyçin ortasındaki
sivri uç seviyesine kadar havuz temiz su ile doldurulur. Havuzdan eksilen su miktarını belirlemek
amacıyla kullanılan ölçü kabı, 1 m2 lik alanda eksilen su miktarını ölçme esasına göre
taksimatlandırılmıştır. Buharlaşma havuzuna 1 ölçü kabı su ilave edilmesi 1m2 lik alanda 1 mm su
eksilmesi (buharlaşma) anlamına gelir.
III-5. Güneşlenme Süresi (saat) ve Şiddeti (W/m2)
1. Günlük toplam güneşlenme süresinin belirlenmesinde 01:00 – 18:00 UTC saatleri
arasındaki dakikalık 1020 kayıttan en az 1000 kayıt kullanılacaktır.
2. Saatlik toplam güneşlenme süresinin belirlenmesinde dakikalık verilerden 60 kayıt
eksiksiz kullanılacaktır.
3. Günlük toplam güneşlenme şiddetinin belirlenmesinde 01:00 – 18:00 UTC saatleri
arasındaki dakikalık 1020 kayıttan en az 1000 kayıt kullanılacaktır.
4. Aylık toplam güneşlenme süresinin/şiddetinin belirlenmesinde günlük toplam
güneşlenme süresi/şiddeti eksiksiz olarak kullanılacaktır. Eksik kayıt olması
durumunda ise değerler bayraklanarak kullanılacaktır.
Günlük Toplam Güneşlenme Süresi: Her gün için ölçülen güneşlenme değerlerinin
toplamanın o gün ölçülen değerlerin sayısına bölünmesi ile günlük güneşlenme değeri
bulunur.
Günlük Toplam Güneşlenme Süresinin Aylık Ortalaması: Ay içindeki günlük ortalama
güneşleme toplamının gün sayısına bölünmesiyle elde edilen değerdir.
III-6. Rüzgar Yönü (°) ve Hızı (m/s)
1. Günlük ortalama rüzgar yön ve hızı ile maksimum rüzgar hızının belirlenmesinde
18:00 – 17:59 UTC periyodu kullanılacaktır.
2. Günlük ortalama rüzgar yön ve hızının belirlenmesinde dakikalık 1440 kayıttan en az
1260 kayıt, 10 dakikalık 144 kayıttan en az 126 kayıt ve saatlik 24 kayıttan en az 21
kayıt kullanılacaktır.
3. Günlük ortalama rüzgar yön ve hızının belirlenmesinde sinoptik rasatlar için ana veya
ara saatlere ait kayıtlar eksiksiz kullanılacaktır.
4. Günlük maksimum rüzgar hızının belirlenmesinde dakikalık 1440 kayıttan en az 1260
kayıt içerisindeki en yüksek değer kullanılacaktır. Eğer 1260 kayıttan daha az değer
varsa, gün içerisindeki 10.8 m/s’ye eşit veya büyük değerlerden en büyüğü
bayraklanarak kullanılacaktır.
5. Eğer dakikalık 1260 kayıttan daha az değer varsa, günlük maksimum rüzgar hızının
belirlenmesinde o güne ait 10 dakikalık kayıtlar içerisindeki en yüksek değer
kullanılacaktır. Eğer değerler eksikse (126 kayıttan az ise), günlük maksimum rüzgar
hızının belirlenmesinde 10.8 m/s’ye eşit veya büyük değerlerin en büyüğü
bayraklanarak kullanılacaktır.
6. Saatlik ortalama rüzgar hızı hesaplanırken dakikalık verilerden en az 50 değer, 10
dakikalık verilerden ise en az 5 değer kullanılacaktır.
7. Saatlik maksimum rüzgar hızı alınırken 10 dakikalık verilerden en az 5 değer var ise
alınacaktır. Kayıt sayısının 5’ten az olması durumunda, saatlik maksimum rüzgarın
belirlenmesinde 10.8 m/s’ye eşit veya büyük değerlerin en büyüğü bayraklanarak
kullanılacaktır.
8. Günlük ve Aylık maksimum rüzgar hızının belirlenmesinde, gün ve ay içerisinde
tespit
edilen
en
yüksek
rüzgar
hız
değeri;
yön
ve
zamanı
(yıl.ay.gün
saat:dakika:saniye) ile birlikte kullanılacaktır.
9. Saatlik, günlük ve aylık ortalama rüzgar hızı ve yönü skalar olarak hesaplanacaktır.
10. Günlük, aylık ve yıllık rüzgar yön sayımları 16 yön üzerinden yapılacaktır.
11. Klima rasatlarındaki bofor cinsinden kaydedilen rüzgar hız değerleri m/s birimine
çevrilecek, bu dönüşümde ekte verilen (Boforun m/s’ye çevrim formülü:
v = 0.836 B3/2 m/s) ilgili formül kullanılacaktır.
III-7. Kar Kalınlığı (cm)
Günlük Mevcut Kar Kalınlığı: Gün içinde yerel saat 07:00 rasadında mevcut kar kalınlığı
ölçümü yapılır. Kar örtüsü yüksekliğinin 0,5cm veya daha fazla olması gerekir. Eğer kar kalınlığı
0,5cm veya daha fazla ise o gün kar ile örtülü gün olarak kayıt edilir. Rasat saati 07:00 haricinde
yapılan kar örtüsü müşahede edilse yalnızca kayda geçer, karla örtülü günlerden sayılmaz.
Kar örtüsü yüksekliğine gelince yine sabah saat 07:00 yerde kar örtüsü müşahede edilmişse
muhtelif yerlerden santimetre taksimatlı kar bastonu ile örtünün yükseklikleri ölçülür veölçüm
sayısına göre ortalama alınarak kar örtüsü yüksekliği olarak kayıt edilir. Ölçülerde yarım
santimetreler tama tamamlanır.
Kar örtüsünün ilk ve son tarihleri gerekse yıllık gün sayıları ve diğer işlemlerde başlangıç tarihi
eylül ayı esas alınır.
Aylık Maksimum Kar Kalınlığı: Bulunduğu ay içindeki; günlük mevcut kar kalınlığı
ölçümlerinden cm olarak en yüksek olan değere denir.
III-8. Toprak Sıcaklıkları (°C)
1. Günlük ortalama toprak sıcaklıklarının belirlenmesinde 18:00 – 17:59 UTC periyodu
kullanılacaktır.
2. Günlük 5, 10 ve 20 cm ortalama toprak sıcaklıklarının belirlenmesinde 10 dakikalık
144 kayıttan en az 126 kayıt veya saatlik 24 kayıttan en az 21 kayıt kullanılacaktır.
3. Günlük 50 ve 100 cm ortalama toprak sıcaklıklarının belirlenmesinde 10 dakikalık 144
kayıttan en az 10 kayıt kullanılacaktır.
4. Günlük 5 cm minimum toprak sıcaklığının belirlenmesinde 10 dakikalık verilerden
03:00 – 07:00 UTC saatleri arasında en az 18 adet kayıt varsa; 18:00 – 17:59 UTC
saatleri arasındaki en düşük değer kullanılacaktır.
5. Günlük 10 cm minimum toprak sıcaklığının belirlenmesinde 10 dakikalık verilerden
04:00 – 08:00 UTC saatleri arasında en az 18 adet kayıt varsa; 18:00 – 17:59 UTC
saatleri arasındaki en düşük değer kullanılacaktır.
6. Günlük 20 cm minimum toprak sıcaklığının belirlenmesinde 10 dakikalık verilerden
05:00 – 09:00 UTC saatleri arasında en az 18 adet kayıt varsa; 18:00 – 17:59 UTC
saatleri arasındaki en düşük değer kullanılacaktır.
7. Günlük 50 ve 100 cm minimum toprak sıcaklıklarının belirlenmesinde 10 dakikalık
verilerden 18:00 – 17:59 UTC saatleri arasında en az 10 adet kayıt varsa; en düşük
değer kullanılacaktır.
8. Günlük 5 cm maksimum toprak sıcaklığının belirlenmesinde 10 dakikalık verilerden
11:00 – 15:00 UTC saatleri arasında en az 18 adet kayıt varsa; 18:00 – 17:59 UTC
saatleri arasındaki en yüksek değer kullanılacaktır.
9. Günlük 10 cm maksimum toprak sıcaklığının belirlenmesinde 10 dakikalık verilerden
12:00 – 16:00 UTC saatleri arasında en az 18 adet kayıt varsa; 18:00 – 17:59 UTC
saatleri arasındaki en yüksek değer kullanılacaktır.
10. Günlük 20 cm maksimum toprak sıcaklığının belirlenmesinde 10 dakikalık verilerden
13:00 – 17:00 UTC saatleri arasında en az 18 adet kayıt varsa; 18:00 – 17:59 UTC
saatleri arasındaki en yüksek değer kullanılacaktır.
11. Günlük 50 ve 100 cm maksimum toprak sıcaklıklarının belirlenmesinde 10 dakikalık
verilerden 18:00 – 17:59 UTC saatleri arasında en az 10 adet kayıt varsa; en yüksek
değer kullanılacaktır.
12. Saatlik toprak sıcaklıkları parametreleri için, 10 dakikalık 6 kayıttan en az 1 kayıt
kullanılacaktır.
13. Toprak üstü minimum sıcaklığının belirlenmesinde 10 dakikalık verilerden 00:00 –
04:00 UTC saatleri arasında en az 18 adet kayıt varsa; 18:00 – 17:59 UTC saatleri
arasındaki en düşük değer kullanılacaktır.
Asit Yağmurları Ölçümleri:
Asitlik Ölçümü: Laboratuarda bulunan Selecta 2001 marka pH metre ile yağış
örneklerin asitliği ölçülmektedir.
Elektriksel İletkenlik: : Laboratuarda bulunan Selecta 2000 marka elektriksel
iletkenlik ölçer cihaz ile yağış örneklerinin elektriksel iletkenliği ölçülmektedir.
İyon analizleri: Laboratuarda bulunan Dionex -120 iyon kromotografi cihazı ile yağış
örneklerinde anyonlar ve katyonlar analiz edilmektedir. Anyonlar olarak flor, klor, nitrit,
brom, nitrat, fosfat ve sulfat analizleri yapılırken katyonlar olarak ise sodyum, potasyum,
kalsiyum, magnezyum ve amonyum analizleri yapılmaktadır.
Metal Analizleri: Laboratuarda bulunan Perkin Elmer marka AA-800 model atomik
absorbsiyon spektometre cihazı ile yağış örneklerinde aleminyum, krom, kobalt, kadmiyum,
mangan, molibden, vanadyum, nikel, kurşun, demir, bakır ve çinko analizleri yapılmaktadır
OZON ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ:
Dünya Meteoroloji Organizasyonu (WMO) tarafından ozon ölçümünün altı faklı yöntemle
yapıldığı belirtilmektedir. Bunlar;
1. Toplam Ozon Ölçüm Yöntemi
2. Ozonsonde Yöntemi
3. Düşey Dağılım Yöntemi
4. Umkehr Yöntemi
5. Yüzey Ozonu Ölçüm Yöntemi
6. Diğerleri (Özel Yöntemler)
OZON ÖLÇÜMÜNDE KULLANILAN CİHAZLAR:
Ülkemizde ozon ölçümleri, ilk olarak Ankara'da 1994 yılında ve Ozonsonde Yöntemi
kullanılarak başlamıştır. Halihazırda ise Brewer Spektrofotometresi ile yapılmaktadır.
1- Ozonsonde Yöntemi: Ankara'da Ocak 1994 ve Mart 2013 tarihleri arasında kullanılmıştır.
Yer tabanlı ve balonlu bir yöntemdir. Bu yöntemde; içerisine havadan daha hafif hidrojen gazı
doldurulan bir balona ip yardımıyla ozonsonde ve radiosonde cihazları bağlanmakta, yer
seviyesinden balonun patladığı yaklaşık 30–35 km yüksekliğe kadar atmosfer katmanı
içerisindeki ozonun dikey dağılımı (toplam ozon miktarı) tespit edilmektedir.
Şekil 1. Ozonsonde cihazı ve ölçüm seti
2- Brewer Spektrofotometresi: Ankara'da 09.11.2006 tarihinde ölçümlere başlamış ve
halihazırda çalışmaya devam etmektedir. Yer tabanlı yeni bir ölçüm sistemi olup, 1980’lerden
beri kullanılmakta ve sürekli olarak geliştirilmektedir.
Direkt güneşi, ay ışığını ve zenith açısını kullanarak ölçüm yapabilmektedir. Ayrıca; toplam
ozon (DU), kükürt dioksit (DU ), ozon yoğunluğunu (mol/cm3), UV-A ve UV-B (mW/m2),
erythemal UV'yi (UV-İndeks) (mW/m2) ölçebilmektedir.
Şekil.2 Brewer Spektrofotometresi
IV. Temel Veri Kaynaklarının Niteliği
Veri Kaynakları: Veri kaynağı idari kayıttır.
Veri Toplama Şekli: Veri toplama şekli kayıttır. Tüm değişkenler için gözlem
istasyonlarından toplanan ölçüm verileri merkezde bir veritabanında toplanmaktadır.
V. Derleme Uygulamaları
Veri Derleme Sistemi: Veri, otomasyon yoluyla toplanmakta, veri tabanına anlık
aktarılmakta ve veritabanından kullanıcıların sunumuna hazır halde arşivlenmektedir.
Veri İşleme: Tüm istasyonlardan toplanan meteorolojik veriler bilgisayara ortamında
istenen kriter ve standartlara uygun olarak işlenerek kullanıcılara sunulmaktadır.
İşlemlerin Kaydedilme Zamanı: Yıl boyunca her dakika kayıt altına alınmaktadır.
VI. Diğer konular
İklim istatistikleri verisi 1926 yılından itibaren üretilmektedir.
Zaman serisinde kırılma: İklim istatistikleri verisine ilişkin zaman serisi 2007 yılında manuel
ölçümden otomatik ölçüme geçilmesi nedeniyle kırılmaya uğramıştır. Ayrıca, çeşitli
nedenlerle istasyonların yer değiştirmesi nedeniyle zaman serisinde çeşitli dönemlerde
kırılmalar gerçekleşmiştir. 2011 yılı başından itibaren manüel ölçümlerden tamamen
kaldırılarak, tüm ölçümler otomatik sistemler vasıtasıyla yapılmaktadır. Sadece bazı sınırlı
parametre ölçümlerinde (bulut gözlemleri, yağış ve kar müşahedeleri vb.) manüel rasatlara
devam edilmektedir.
Kalite: 2008 yılından itibaren yapılan çalışmalar neticesinde 1954 yılından günümüze kadar
yayımlanmış olan veriler kalite kontrol sisteminden geçirilmektedir.
İklim istatistikleri Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü Meteorolojik
Veri İşlem Daire Başkanlığı sorumluluğundadır. Veriye ilişkin detaylı bilgi için Veri Kontrol
İstatistik şube Müdürlüğü’ne ulaşabilirsiniz.
Tel: 312 3022675
e-posta: [email protected]
Veriye erişim: İklim istatistikleri verisi 2010 yılından itibaren Orman ve Su İşleri Bakanlığı
web sayfasından yayımlanmaktadır. Bunun dışındaki mevcut verilere (ulaşılabilir verinin
özellikleri açıklanabilir: istasyonlar düzeyinde olduğu gibi) erişim için yazılı veya elektronik
ortamda başvuru ile erişim imkânı mevcuttur.
Meta veri güncelleme tarihi: 24 Ekim 2014
VII. Dipnotlar
İLLERİN ULUSLARARASI İSTATİSTİK ve METEOROLOJİK İSTASYON KODLARI
İBBS-3 İst. No: İL ADI
İBBS-3 İst. No: İL ADI
İBBS-3
İst. No: İL ADI
TR621
TRC12
TR332
TRA21
TR712
TR834
TR510
TR611
TRA24
TR905
TR321
TR221
TR813
TRC32
TRA13
TR413
TRB13
TRB23
TR424
TR613
TR411
TR222
TR822
TR833
TR322
TRC22
TR423
TR212
TRB12
TRA12
TRA11
TR412
TRC11
TR903
TR906
TRB24
TR631
TRA23
TR612
TR100
TR310
TR632
TR812
TR522
TRA22
TR821
TR721
TR711
TR213
TR715
TRC13
TR421
TR521
TR333
TRB11
TR331
TRC31
TR622
TR323
TRB22
TR714
TR713
TR902
TR633
TR904
TR422
TR831
TRC34
TR823
TR722
TRC21
TRC33
TR211
TR832
TR901
TRB14
TR334
TRB21
TR425
TR723
TR811
17199
17186
17275
17340
17292
17204
17193
17250
17033
17355
17040
17069
17030
17210
17026
17090
17270
17287
17056
17086
17037
17165
17188
17172
17119
17140
17022
17352
17265
17190
17099
17192
17085
17130
17300
17046
17045
17234
17150
17020
17282
17089
17120
17203
17207
17070
17238
17116
17112
17080
17084
17237
17280
17072
ADANA
ADIYAMAN
AFYONKARAHİSAR
AĞRI
AKSARAY
AMASYA
ANKARA
ANTALYA
ARDAHAN
ARTVİN
AYDIN
BALIKESİR
BARTIN
BATMAN
BAYBURT
BİLECİK
BİNGÖL
BİTLİS
BOLU
BURDUR
BURSA
ÇANAKKALE
ÇANKIRI
ÇORUM
DENİZLİ
DİYARBAKIR
DÜZCE
17050
17201
17094
17096
17124
17261
17034
17088
17285
17372
17100
17240
17638
17220
17255
17078
17246
17097
17074
17196
17135
17052
17160
17262
17066
17244
17155
EDİRNE
ELAZIĞ
ERZİNCAN
ERZURUM
ESKİŞEHİR
GAZİANTEP
GİRESUN
GÜMÜŞHANE
HAKKARİ
HATAY
IĞDIR
ISPARTA
İSTANBUL
İZMİR
KAHRAMANMARAŞ
KARABÜK
KARAMAN
KARS
KASTAMONU
KAYSERİ
KIRIKKALE
KIRKLARELİ
KIRŞEHİR
KİLİS
KOCAELİ
KONYA
KÜTAHYA
MALATYA
MANİSA
MARDİN
MERSİN
MUĞLA
MUŞ
NEVŞEHİR
NİĞDE
ORDU
OSMANİYE
RİZE
SAKARYA
SAMSUN
SİİRT
SİNOP
SİVAS
ŞANLIURFA
ŞIRNAK
TEKİRDAĞ
TOKAT
TRABZON
TUNCELİ
UŞAK
VAN
YALOVA
YOZGAT
ZONGULDAK