Cerebellum

Cerebellum
Doç.Dr.ÖZLEN KARABULUT
D.Ü.Tıp Fakültesi Anatomi AD
Cerebellum
Cerebellum hareketlerin
kontrolünü ve dengemizi;
- İsteğimiz dışında iskelet kaslarının
tonusunun kontrolü ile,
- Sinerjik kasların koordinasyonunu
ve eşzamanlı çalışmasını
denetleyerek,
- Antagonist kasların kontrollü
gevşemesini denetleyerek,
sağlar.
Her bir cerebellum hemispheri kendi
tarafındaki kasları denetler.
Cerebellum’ un lokalizasyonu
• Rhombencephalonun en büyük parçasıdır ve
metencephalon kısmından gelişir.
• Fossa cranii posteriorda yerleşmiştir. Medulla
oblongata ve ponsun üst ve arka kısmındadır.
Bu yapılarla birlikte ventriculus quartusu
çevreler.
• Beynin occipital lobu ile aralarında tentorium
cerebelli yer alır.
Fossa cranii posterior
• Önde margo superior partis petrosa, arkada squama
occipitalisin iç yüzü ile sınırlanmıştır.
• Tabanını os occipitalenin pars basilaris, condylus
occipitalis ve squama occipitalisi ile os temporalenin
pars mastoideası oluşturur. Tabanın ortasında
foramen magnum yer alır.
• Tavanını cerebellum ile lobus occipitalisler arasında
yer alan tentorium cerebelli oluşturur.
Cerebellum lokalizasyonu
Cerebellum lokalizasyonu
Cerebellum
• Hemisferium cerebelli (sağ
ve sol olarak 2 adet)
• Vermis cerebelli
Cerebellumun lobları ve fissurları
• Lobus cerebelli
anterior
• Lobus cerebelli
posterior
• Lobus
flocculonodularis
• Fissura prima
• Fissura
posterolateralis
• Fissura horizontalis
• Fissura secunda
Cerebellum’un Lobları
Ventral Görünüm
Ant Lobe
nodulus
Post Lobe
tonsil
Post Lobe
Cerebellum’un bölümleri
Ventral Görünüm
Superior Yüz
Ant Lobe
flocculus
nodulus
Ant Lobe
Post Lobe
Post Lobe
tonsil
Şematik Görünüm
Ant Lobe
Post Lobe
flocculus
nodulus
v
e
r
Hemispherium m
cerebelli
i
s
Cerebellum’un bölümleri
Larsell sınıflaması
Lingula cerebelli (I)
Lobulus centralis (II,III)- Ala lobuli centralis(H II,H III)
Culmen(IV, V)-Lobulus quadriangularis ant.(H IV,HV)
Declive(V) -Lobulus simplex(H VI)
Folium vermis(VII-A)-Lobulus semilunaris superior (H
VII-A)
Tuber vermis(VII-B)-Lobulus semilunaris inferior
(HVII-B)
Pyramis vermis(VIII)-Lobulus biventer(H VIII)
Uvula vermis(IX)-Tonsilla cerebelli(H IX)
Nodulus vermis(X)-Flocculus(H X)
Vermis (lingua)
Lobulus centralis
Vermis (culmen)
Vermis
(declive,folium)
Vermis (tuber)
Vermis (pyramis)
Vermis (uvula)
Fissura prima
Fissura horizontalis
Fissura secunda
Fissura
posterolateralis
Lobulus quadriangularis anterior
Lobulus quadriangularis
posterior
Lobulus semilunaris superior
Lobulus semilunaris inferior
Lobulus biventer
Tonsilla cerebelli
Cerebellum’un midsagittal kesiti
Ant Lobe
nodulus
Post Lobe
Cerebellum’un lobları
• Lobus cerebelli anterior
• Lobus cerebelli posterior
• Lobus flocculonodularis
Lobus
cerebelli
anterior
Lobus
flocculonodularis
Lobus
cerebelli
posterior
CEREBELLUM
Paleocerebellum
(Spinocerebellum)
Neocerebellum
(Cerebrocerebellum)
Archiocerebellum
(Vestibulocerebellum)
Lobus cerebelli anterior
Pyramis vermis
Uvula vermis
Lobus cerebelli posterior
(Pyramis ve Uvula vermis hariç)
Lobus flocculonodularis
lingula
1. Paleocerebellum:
Tr.spinocerebellaris anterior ve posterior’un bağlandığı bu
bölümün fonksiyonu, gövde ve ekstremite kaslarının motor
kontrolü ile ilgilidir. Yapılmakta olan hareketin devamını sağlar
ve kas tonusunu düzenler.
2. Neocerebellum:
Hareketin planlanması, başlatılması ve zamanlaması ile ilgilidir.
3. Archicerebellum:
Vestibular sistemle bağlantılı olan bu bölüm dengemiz ve uzaya
oriente olmamız ile ilgilidir. Göz hareketlerinin kontrolü ile baş
ve göz hareketlerinin koordinasyonunu sağlar.
Cerebellum’un iç yapısı
Substantia alba
-En fazla afferentler olmak üzere;
afferent, efferent ve ara nöronlara
ait lifler içerir.
-Nuclei cerebelli’yi de içerir
Substantia grisea
(Cortex cerebelli)
• Stratum moleculare
• Stratum neuronorum
piriformium
• Stratum granulosum
• Fissura cerebelli
• Folia cerebelli
Cerebellum’un iç yapısı
Arbor vitae cerebelli
(Vermisteki substantia alba)
Cortex cerebelli’yi saran hücre tabakaları
(Dıştan içe doğru sıralanışı)
1. Stratum moleculare
(Yıldız ve sepet hücreleri)
2. Stratum purkinjense
(Purkinje hücreleri tabakası, büyük Golgi tip I nöronlar)
3. Stratum granulosum
(Granüllü küçük ve büyük hücreler)
Cortex cerebelli’yi saran hücre tabakaları
Cortex cerebelli’yi saran hücre
tabakaları
Nuclei cerebelli
• Nuc. dentatus
• Nuc. emboliformis
• Nuc. globosus
• Nuc. fastigii
Nucleus dentatus
Nucleus
emboliformis
Nucleus globosus
Nucleus fastigii
Nuclei cerebelli
Nuc. dentatus: En büyük ve lateralde olandır.
Purkinje hücrelerinin aksonları burada sonlanır.
Buradan çıkan lifler pedunculus cerebellaris
superiordan geçerek beyinciği thalamus aracılığı
ile cerebral kortexe bağlar.
Nuc. emboliformis: Nuc. dentatustan daha medialde
ve daha küçüktür. Burada sinaps yapan lifler
cerebellumu pedunculus cerebellaris superiordan
terkeder.
Nuclei cerebelli
• Nuc. globosus: Nuc. emboliformisten daha
medialdedir. Burada sinaps yapan lifler
cerebellumu pedunculus cerebellaris
superiordan terkeder.
• Nuc. fastigii: Vermisin üst bölümünde orta
hatta yakın olarak bulunurlar. Burada sinaps
yapan lifler cerebellumu pedunculus
cerebellaris inferiordan terkederler.
Cerebellum’un bağlantıları
PCS
PCM
PCS
PCM
PCİ
PCİ
•
•
•
Pedunculus cerebellaris inferior-medulla oblongata
Pedunculus cerebellaris medius-pons
Pedunculus cerebellaris superior-mesencephalon
•
Beyinciği, beynin diğer bölümlerine bağlayan, çok
sayıda afferent ve efferent liflerin oluşturduğu
demetlerdir.
I-Pedunculus cerebellaris inferior
A) PCİ’dan beyinciğe gelen lifler;
– Tr.spinocerebellaris posterior
Bilinçsiz proprioseptif (kinestetik) duyu impulsu taşır
– Fibrae arcuatae externae anteriores (Bulbusta bulunan nuc. arcuatus
ve nuc. reticularisten çıkar ve tractus reticulocerebellaris içinde çapraz
yapmadan vermise ulaşır)
– Fibrae arcuate externae posteriores (Tr.cuneocerebellaris) (C1-C8)
(Boyun ve üst ekstremitelerden gelen kinestetik duyuları alır.)
– Tr.olivocerebellaris
(Nuc. olivaris inferiordan başlar. Dengenin devamı ve stereotip
hareketlerle ilgilidir)
– Tr.vestibulocerebellaris
(Bilinçsiz proprioseptif duyu impulsu taşır. Flocculus ve nodulusta
sonlanırlar)
I-Pedunculus cerebellaris inferior
B) PCİ’dan beyinciği terk eden lifler;
– Cerebellum’dan vestibular çekirdeklere, bulbus
ve pons’taki formatio reticularis çekirdeklerine
giden lifler bulunur.
II-Pedunculus cerebellaris medius
• Afferent liflerden oluşur. Pons’taki
çekirdeklerde sinaps yaptıktan sonra, çapraz
yaparak karşı tarafın beyincik korteksinde
sonlanır. Özellikle kasların sinerjik hareketleri
bakımından önemli olan
tr.corticopontocerebellaris PCM’tan geçerek
beyincik korteksine gelir.
III-Pedunculus cerebellaris superior
• Çoğunluğunu efferent lifler oluşturur. Bu lifler
nuc.dentatus’tan çıkarak beyinciği thalamus
aracılığı ile beyin korteksine bağlar. Az bir
kısmını oluşturan afferent lifleri ise, medulla
spinalis’ten (tr.spinocerebellaris anterior),
nuc.ruber’den ve lamina tecti‘den gelen lifler
oluşturur.
Cerebellum’un yolları
A) Cortex cerebri‘den cerebellum’a gelen
afferent yollar;
1. Tr.corticopontocerebellaris (PCM)(Çapraz)
2. Tr.cortico-olivocerebellaris (PCİ)(Çapraz)
3. Tr.corticoreticulocerebellaris (PCM ve PCİ)
Bu yollar istemli hareketlerin kontrolünde
önemli rol oynar.
Tr.corticopontocerebellaris (PCM)
Tr.corticopontocerebellaris (PCM)
CEREBRAL
CORTEX
Tr.cortico
Spinalis
(Üst motor
nöron)
(Kortikobulber yol)
THALAMUS
Nuclei pontis
NUCLEUS
DENTATUS
LOBUS CEREBELLI
POSTERIOR’UN
HEMİSFER BÖLÜMÜ
NEOCEREBELLUM
AMN
alt motor nöron
Tr.cortico-olivocerebellaris (PCİ)
Cerebellum’un yolları
B) Medulla spinalis’ten cerebellum’a gelen afferent yollar;
1. Tr.spinocerebellaris anterior (Gowers) (PCS) (T1-L2,3)(Nucleus thoracicus)
• Deri ve yüzeyel fascialardan kaynaklanan basınç-temas ve bilinçsiz
proprioceptif duyuları bu yol ile taşınır. Özellikle alt ekstremitedeki kas ve
eklemlerden alınan proprioceptif duyuyu beyinciğe taşır.(1. neuron ganglion
spinalede).
2. Tr.spinocerebellaris posterior (Flechsig huzmesi) (PCİ) (T1-L2,3)
• Alt ekstremite ve gövdenin kas, kiriş ve eklemlerden aldığı kinestetik duyuyu
beyinciğe taşır. Her bir kasın pozisyonu ve hareketinin ince koordinasyonu ile
ilgili bir yoldur.
3. Tr.cuneocerebellaris (Fibria arcuatae externae posteriores) (PCİ) (C1-C8)
• Boyun ve üst ekstremitelerden gelen kinestetik duyuları alır. Bu yol
tr.spinocerebellaris posterior ile aynı görevi yapar. (Nucleus cuneatus
accessoriusta neuron değiştirirler).
Cerebellum’un yolları
C) N.vestibularis aracılığı ile cerebellum’a gelen afferent lifler;(PCI)
1. İç kulaktaki denge organlarından çıkan bu liflerin bir kısmı
kesilmeden, bir kısmı nuc. vestibularislerde sinaps yaptıktan sonra
PCI ile beyinciğin aynı taraf yarısına girer. lobus
flocculonodularis’te sonlanır.
2. Görme ve işitme duyu refleksleri ile ilgili lamina tecti’deki
colliculus superior ve colliculus inferior’dan, nuclei pontis aracılığı
ile kortikal görme ve işitme merkezlerinden de afferentler gelir. Bu
bağlantılar sayesinde dengemizin sağlanmasında görme ve işitme
duyularının da katkısı olur.
3. Ayrıca nuc.ruber’den cerebellum’a motor aktivite ilgili
duyular gelir.
Vestibulocerebellar yolların afferent ve efferentleri
Vestibular
Organ
Lobus
flocculonodularis
NUCLEI VESTIBULARES
Vermis
Tr.vestibulospinalis
MLF
alt motor nöron
AMN
NUCLEUS
FASTIGII
ARCHICEREBELLUM
Cerebellum’un yolları
D) Cerebellum’un efferent yolları;
Bu efferent lifler kortexteki purkinje liflerinin
aksonlarıdır. Beyincik çekirdeklerinde nöron
değiştirdikten sonra efferent yollar oluşur.
Sinaps yapan lifler ise nuc.ruber, thalamus ve
formatio reticularis’e bağlanır. Bir kısım lifler
beyincik çekirdeklerinde kesilmeksizin geçer ve
nuc.vestibularis lateralis’te sonlanır.
Cerebellum’un yolları
D) Cerebellum’un
efferent yolları;
1. Tr. cerebellorubralis (PCS) (Forel çaprazı) (Nuc. globosus ve
emboliformis) PCS ile cerebellumu terkettikten sonra karşı tarafın nuc.
ruber’ine geçip buradan çıkan lifler tractus rubrospinalis olarak tekrar
orta hattı çaprazlar.
• Kendi tarafındaki fleksor kasların tonusunu ayarlar.
2. Tr. cerebellothalamicus (PCS)(Nuc. dentatus)(Karşı taraf thalamusa
geçer 2. çaprazı tractus corticospinaliste yaparak iskelet kaslarına
ulaşır.
• Kendi tarafındaki iskelet kaslarının motor aktivitesini kontrol eder.
3. Tr. cerebellovestibularis (PCI)(Nuc. fastigii)
• Aynı tarafın ekstensor kaslarına kolaylaştırıcı bir etki gösterir.
4. Tr. cerebelloreticularis (PCI)(Nuc. fastigii) (Aynı taraf formatio
reticularis’i ile ön boynuz motor hücrelerine gider.
• Medulla spinalis’in motor aktivitesini kontrol eden bir yoldur.
Tr.cerebellothalamicus (PCM)
CEREBRAL
CORTEX
Tr.cortico
spinalis
alt motor nöron
AMN
THALAMUS
Nuclei pontis
NUCLEUS
DENTATUS
POSTERIOR
LOBE
CEREBELLAR
HEMISPHERE
NEOCEREBELLUM
Cortex
ThalVL
Hemispherium
cerebelli
Tr.spinocerebellaris
anterior et posterior
Pons
Decussatio pyramidum
Tr.corticospinalis
Kaslar
Tr.cerebellothalamicus
Cerebellum’un arterleri
•
•
•
Arteria cerebellaris posterior inferior
Arteria cerebellaris anterior inferior
Arteria cerebellaris superior
A.cerebellaris superior (SCA)
A. cerebellaris anterior inferior (AICA)
A.cerebellaris posterior inferior (PICA)
Cerebellum’un venleri
• Vv.cerebellaris
superiores
Cerebellum’un venleri
• Vv. cerebellaris
inferiores
Vestibulocerebellum
(Archicerebellum)
• Fonksiyonları:
• Denge ve görme ile
ilgili bilgileri alır.
• Nuclei vestibulares
(ponsta) ile
bağlantılıdır.
• Denge sağlanması,
göz ve baş
hareketlerinin
koordinasyonu
• Lezyonlarında:
• Yürüme sırasında
denge ile ilgili
bozukluklar
• Nystagmus(Reflex
göz hareketlerinde
bozukluk)
Spinocerebellum
(Paleocerebellum)
• Fonksiyonları:
• Medulla spinalis ve
truncus
encephalideki bazı
nucleuslar ile
bağlantılıdır.
• Kas tonusu ve gövde
ile extremite kasları
motor kontrolü ve
hareketin devamıdır.
• Lezyonunda:
• Hypotonia (Kas
tonusunda azalma)
• Kas koordinasyonu
bozuklukları
• Konuşma
bozuklukları
(Dizartri). Yavaş,
monoton,patlayıcı
tarzda.
Cerebrocerebellum
(Neocerebellum)
• Fonksiyonları:
• Kontralateral cerebral
kortexten nuc.pontis ile
afferentleri alır ve
thalamus aracılığı ile
tekrar cerebral kortexe
efferentler gider.
Hareketin
planlanması,başlatılması,zamanlaması
fonksiyonları vardır.
•
•
•
•
•
•
Lezyonlarında:
Agonist ve antagonist kasların
kasılmasında zamanlama hataları
Hypermetria(hedefin geçilmesi)
Kinetik tremor(hedefe yaklaşan
extremitenin titremesi)
Cerebellar ataxia(Özellikle
yürürken dengesizlik)
Dysdiadochokinesis(Zıt
hareketlerin hızlı şekilde
yapılamaması).
Cerebellum lezyonları
• Cerebellum lezyonlarında bulgular lezyon ile aynı
taraftadır(İpsilateral).
• Sebebi hem cerebellumdan cerebral kortexe giden liflerin(1),
hem de cerebellumdan etkilenen ve cortexten inen tractus
corticospinalis ve rubrospinalisin(2) çapraz yapmasıdır. (2 kez
çapraz nedeniyle sonuçta lezyonla aynı yönde bulgular belirir).
Tonsiller Herniasyon
Tonsilla cerebelli’nin
foramen magnum’dan canalis vertebralis içine
herniasyonu(fıtıklaşması).
KİBAS(Kafa içi basıncı artması) ve beyin sapına bası
bulgularıyla seyreder.

Download Report