Makale - Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi

Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinin Finansal ve
Operasyonel Performans Göstergeleri Arasındaki
Đlişki
Keziban AVCI*
ÖZET
Finansal ve operasyonel performans göstergeleri arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlayan bu çalışma
üç bölümden oluşmaktır. Đlk bölümde finansal analiz teknikleri hakkında genel bilgiler sunulmuştur.
Đkinci bölümde ise bir eğitim ve araştırma hastanesinin yedi yıllık finansal tabloları retrospektif olarak
oran analizi yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise temel finansal
oranlar ile hastane operasyonel performans göstergeleri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Sonuç olarak,
finansal performans göstergeleri ile yatak sayısı, poliklinik sayısı, ameliyat sayısı ve yatak doluluk oranı
arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bu çalışmanın sağlık kurumları yöneticileri
için bir sağlık işletmesinin geçmiş verilerinin kullanılarak gelecekteki durumunu iyileştirmeye yönelik
eylem planlarının hazırlanmasında örnek teşkil edebileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Oran Analizi, Operasyonel Performans, Hastane
The Relationship Between Financial and Operational Performance Indicators in
a Training Research Hospital
ABSTRACT
This study which aims to investigate financial and operational performance indicators consists of
three parts. In first part of the study general information about financial analysis techniques was given.
In the second part financial tables of a research and training hospital analysed retrospectively using
ratio analysis methods for seven years. In the last part of the study relationships between main financial
ratios and hospital operational performance indicators was examined. As a result, statistically significant
correlations were determined between financial performance with number of bed, number of visit to
outpatient clinic, number of surgical operations and the bed occupancy ratio. It was thinking that this
study can state a good example for health care managers for preperation of actions plans for improving a
health care organizations future state using retrospective data.
Key Words: Ratio Analysis, Operational Performance, Hospital
I. GĐRĐŞ
Son yıllarda birçok ülkede başta hastaneler olmak üzere pek çok sağlık kuruluşu ekonomik
ve finansal baskılar ile karşı karşıyadır (Capkun ve diğerleri 2012). Giderek artan bu finansal
baskılar karşısında sağlık kuruluşu yöneticilerinin etkili ve doğru politikalar belirlemeye
ihtiyaçları vardır (Fineberg, Hunter 2013).
Sağlık hizmetlerinin doğası gereği stoklanamaması, tanıtımı ve dolayısı ile pazarlama
oranının kısıtlılığı, patent aracılığı ile korumasının zorluğu, talebin dengesizliği ve
maliyetlerinin yüksekliği gibi kendine has özellikleri vardır (Shortell, Kaluzny 2000). Ancak
diğer işletmelerde olduğu gibi sağlık kurumları da giderlerini minimize ederek, etkililik ve
verimlilik koşulları altında maksimum faydanın/karın sağlanmasını amaçlarlar. Bu amaç
*
Uzm. Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu, Ankara 1. Bölge Genel Sekreterliği, [email protected]
2 Hacettepe Sağlık Đdaresi Dergisi, Cilt 17, Sayı 1 (2014)
doğrultusunda varlıklarını sürdürebilmek için gerçekleştirdikleri faaliyetlerinin sonuçlarını
değerlendirerek performanslarını ve finansal durumlarını ortaya koymak, güçlü ve zayıf
yönlerini belirlemek, eksikliklerini düzeltmeye çalışmak ve böylece artan finansal ve ekonomik
baskılarla baş etmek zorundadırlar (Chen, Shimerda 1981).
Sağlık kuruluşlarının finansal durumlarını ortaya koymak konusunda geliştirilmiş çok sayıda
ölçüm yöntemi bulunmaktadır (Li, Benton 1996). Ancak bu ölçüm yöntemlerinin kullanımı
oldukça kısıtlıdır (Özgülbaş, Koyuncugil 2009). Öte yandan yapılacak finansal analizler
sonucunda; sağlık kuruluşlarının finansal pozisyonları, yatırımlarının güvenliği veya riskleri
belirlenebilecektir. Ayrıca gelecekteki finansal durumu iyileştirmek için analiz sonuçlarına göre
eylem planları hazırlanabilecek, sağlık kuruluşlarının finansal açıdan yıllar içerisindeki izlediği
trend belirlenebilecek, yatırım araçları görülmeye çalışılacak ve diğer kurumlarla karşılaştırma
yapılabilecektir. Böylece üretim ve gelir miktarı ile gelecekteki finansal durum tahmin
edilemiyor ve iyileştirilemiyor ise, giderler için uygun önlemlerin alınması için fırsatlar
değerlendirilebilecektir (Berger 2008).
Finansal analizler finansal veriler üzerinden yapılan analizler olup, maliyet analizleri,
finansal tablo analizleri ve bütçe analizleri olmak üzere üç bölümde incelenebilir. Finansal
analizler içerisinde en yaygın kullanım alanı bulan analiz türü finansal tablo analizleridir. Bu
analiz türünde; karşılaştırmalı tablolar analizi (yatay analiz), yüzde yöntemi ile analiz (dikey
analiz), eğilim yüzdeleri yöntemi ile analiz (trend analizi) ve oran yöntemi ile analiz gibi çeşitli
teknikler kullanılmaktadır (Akdoğan, Tenker 2007).
Karşılaştırmalı tablolar analizinde, bir işletmenin birden fazla dönemine ait finansal tabloları
karşılaştırmalı olarak incelenerek bu tablolarda yer alan kalemlerdeki değişikliklerin hangi
yönde olduğu, yıllar içerisinde artış ve azalışların tespiti yapılabilir. Ayrıca geçmişteki trendden
yola çıkarak geleceğe ilişkin kestirimlerde bulunulabilir (Akgüç 2002). Karşılaştırmalı tablolar
analizinde diğer işletmeler ile bir karşılaştırma yapılmamakta ve işletme faaliyetlerinin yıllar
itibariyle gösterdiği değişim incelenmektedir. Bu nedenle bu analiz bir yatay analiz türüdür
(Gapenski 2005).
Eğilim yüzdeleri yöntemi ile analiz ya da trend analizinde ise birden fazla dönem dikkate
alınarak yıllar itibari ile finansal tablo kalemlerinin eğilim yüzdeleri hesaplanmaktadır. Yatay
bir analiz olan bu yöntemde, finansal tablo kalemlerindeki artış veya azalışlar daha rahat
görülebilmekte ve tablo kalemleri arasında daha rahat ilişki kurulabilmektedir (Özyürek,
Erdoğan 2011). Öte yandan bu analiz tekniği, belli faaliyet dönemleri arasında finansal tablo
kalemlerindeki artış veya azalışları baz alınan yılla kıyaslayarak göreli önemlerini ortaya
koymaya elverişli olması nedeni ile dinamik bir analiz yapılmasına olanak sağlamaktadır
(Akgüç 2002).
Dikey analiz olarak adlandırılan yüzde yöntemi ile analiz ise; finansal tablolarda yer alan her
kalem, aynı tabloda yer alan belirli bir kaleme veya toplama oranlanmaktadır. Bilançoların
yüzde yöntemi ile analizinde, bilanço toplamı 100 kabul edilerek her bir kalemin toplama oranı
veya her kalemin kendi grupları içindeki oranı hesaplanmaktadır. Gelir tablosunun yüzde
yöntemi ile analizinde ise net satışlar 100 kabul edilmekte ve gelir tablosu verilerinin net
satışlara oranı hesaplanmaktadır (Akdoğan, Tenker 2007).
Literatürde sağlık kurumlarının finansal performansını ölçmede en yaygın kullanılan yöntem
olduğu belirtilen (Özgülbaş, Koyuncugil 2009) oran analizi yönteminde ise, finansal tablolar
üzerinde yer alan hesap kalemlerinin birbirine bölünmesi ile bulunan oranlar yorumlanmaktadır
(Akgüç 2002). Tek girdi ve tek çıktı ile sınırlı olan oran analizinin diğer bir ifade ile rasyo
Finansal ve Operasyonel Performans Göstergeleri Arasındaki Đlişki 3
analizinin, yaygın bir yöntem olarak kullanılmasının en önemli nedeni, kullanımının kolay
olması ve çok az bilgiye gereksinim duyulmasıdır (Gülcü ve diğerleri 2004).
Üç aşamalı olarak planlanan bu çalışmada, ilk olarak finansal analiz teknikleri hakkında bilgi
verilecek sonrasında ise bir özel dal eğitim ve araştırma hastanesinin yedi yıllık finansal
tabloları retrospektif olarak oran analizi yöntemi ile temel finansal oranlar açısından
değerlendirilecektir. Son aşamada ise temel finansal oranlar ile bu oranları etkileyebileceği
düşünülen operasyonel performans değişkenleri arasındaki ilişki durumu incelenecektir.
1.1. Oran (Rasyo) Analizi
Oran, temelde herhangi iki sayının karşılaştırılması (Finkler, Ward 2006) olarak
tanımlanabilirken, finansal tablolarda yer alan iki kalem arasındaki ilişkinin basit matematik
ifadesi olarak da belirtilmektedir (Akgüç 2002). Oranlar; ilgisiz gibi görünen iki sayı arasındaki
ilişkiyi ortaya koymada ve yorumlamada bize yardımcı olmaktadır (Berger, 2008). Ayrıca,
müşteriler, bankalar ve borç veren üçüncü şahıslar için işletmenin borcunun olup olmadığını
tespit etmede de bilgi sağlamaktadır (Finkler, Ward 2006).
Oran analizlerinde finansal tablo verileri belli ilişkiler içerisinde analiz edildiği ve
yorumlandığı (Akdoğan, Tenker 2007) için sonuçların güvenilirliği verilerin doğruluğuna
bağlıdır (Chen, Shimerda 1981). Ayrıca, oranların amaca uygun olarak seçilmesine dikkat
edilmeli, güçlü ve zayıf yönleri ile sınırları da göz önünde bulundurulmalıdır (Erdinç 2009).
Elde edilen oranlar; genel kabul görmüş oranlarla, ülke ortalamasıyla, işletmenin birden fazla
yıl verisiyle, rakiplerin oranlarıyla, endüstri ortalamalarıyla, sektör ortalamalarıyla
karşılaştırılabilir. Literatürde pek çok analiz olmakla beraber en çok kabul gören ve temel olan
likidite durumunun analizinde kullanılan oranlar, finansal yapı analizinde kullanılan oranlar,
verimlilik/faaliyet oranları, kârlılık oranlarıdır (Finkler, Ward 2006).
1.1.1. Likidite Durumu Analizinde Kullanılan Oranlar
Bu oranlar,
işletmenin kısa vadeli borç ödeme gücünü ölçmek, likidite riskini
değerlendirmek, net işletme sermayesinin yeterli olup olmadığını saptamak için
kullanılmaktadır (Akgüç 2002). Bir işletmenin likidite durumunun değerlendirilmesi, o
işletmenin finansal koşullarının belirlenmesinde temel oluşturur (Gallagher, Andrew 2003).
Đşletme yöneticileri ve borç verenler için işletmenin borç ödeme kapasitesinin bilinmesi oldukça
önemlidir. Bu nedenle işletmenin dönen varlıkları ile kısa vadeli borçları arasında bir ilişki
kurularak işletmenin bu borçlarını ödeyebilme kapasitesi belirlenmeye çalışılır. Likidite
seviyesinin çok düşük olması, yükümlülükleri yerine getirememe ve iflas olasılığının
artmasına, likidite seviyesinin çok yüksek olması ise, kârlılığı daha yüksek olan uzun vadeli
yatırım araçlarının kaçırılmasına neden olmaktadır (Finkler, Ward 2006). Likidite durumunun
analizinde cari oran, asit test oranı ve nakit oranı kullanılmaktadır.
Cari oran; işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme yeteneğini ortaya koyan bir orandır. Bu
oran Dönen Varlıkların (DV), Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklara (KVYK) bölünmesi ile bulunur.
DV, nakit ve nakit benzeri varlıklar, menkul kıymetler, alacaklar, stoklar ve diğer DV'ı
kapsayan bir yıldan daha kısa sürede nakde dönüşecek, satılacak ya da tüketilecek varlıklardır.
KVYK ise, mal ya da hizmet üretmek için katlandığımız ticari borçlar, uzun vadeli borçların o
dönem ödenecek taksitleri, katlanılan faiz ödemeleri, ödenecek ücretler ve vergilerden
oluşmaktadır (Akgüç 2002; Akdoğan, Tenker 2007). Cari oran ne ölçüde büyükse, firmanın
vadesi gelen cari borçlarını ödeme gücü o derece yüksektir (Okka 2011).
4 Hacettepe Sağlık Đdaresi Dergisi, Cilt 17, Sayı 1 (2014)
Asit Test Oranı, kısa sürede nakde dönüşebilen DV'ın kısa vadede ödenecek yabancı
kaynakları karşılayıp karşılayamadığını analiz etmekte, böylece kısa vadede finansal kapasiteyi
ve işletmenin faaliyetlerine devam edebilme kabiliyetini göstermektedir. Bu oran; hazır
değerler, menkul kıymetler, ticari alacaklar ve diğer alacaklar toplamının KVYK bölünmesi ile
bulunmaktadır. Stoklar, satılabilmesine karşın, satılması zaman alacağı için analize dâhil
edilmemektedir. Alacaklar ise, faktöring şirketleri tarafından devralınabilip nakde dönüşümü
çok hızlı olabileceğinden nakit gibi değerlendirilebilmektedir (Finkler, Ward 2006).
Likidite durum analizinde kullanılan bir diğer oran ise nakit oranıdır. Nakit oranı cari oran ve
likidite oranına göre daha duyarlıdır. Đşletme faaliyetlerinden sağlanan fon girişlerinin durması
ve alacakların tahsil edilememesi durumunda kısa vadeli borçların ödenip ödenemeyeceği
konusunda fikir verir (Chen, Shimerda 1981). Nakit oranı; hazır değerlerin, KVYK’a
bölünmesi ile bulunur. Pay kısmında yer alan nakit ve pazarlanabilir menkul kıymetler,
işletmenin elinde olan nakit veya nakit benzeri varlıkların ne kadar olduğunu göstermektedir.
Payda kısmı ise yıllık nakdi faaliyet giderlerini ifade etmektedir (Finkler, Ward 2006).
1.1.2. Finansal Yapı Analizinde Kullanılan Oranlar
Bu oranlar; işletme faaliyetlerinin finansmanında hangi kaynaklardan, ne derecede
yararlanıldığını, işletmeye kredi veren kişi ya da kuruluşların emniyet payının yeterli olup
olmadığını, alacakların öz sermaye karşısındaki güvence durumunu, borçlanmanın kâra olan
katkısını ve kaynakların aktifleri finansmanındaki dağılımını göstermektedir (Gider 2011).
Literatürde pek çok oran olmakla beraber en çok kabul gören ve temel olan finansal yapı
oranları; borçlanma oranı, öz kaynakların kaynak toplamına oranı ve borçların öz kaynaklara
oranıdır (Cleverley 1994; Gider 2011; Gapenski 2005).
Borçlanma Oranı: Finansal kaldıraç oranı olarak da ifade edilen bu oran toplam yabancı
kaynakların pasif toplamına bölünmesi ile bulunur. Đşletmelerin sahip olduğu varlıkların ne
kadarının yabancı kaynaklarla finanse edildiğini gösterir (Meigs ve diğerleri 1993). Oranın
yüksek olması, işletmenin spekülatif tarzda finanse edildiğini, kredi verenler açısından emniyet
marjının dar olduğunu, işletmenin faiz ve borçlarını ödeyemeyebileceğini gösterir. Öte yandan
bu oran yüksek olduğunda, işletme sahipleri, az bir sermaye ile geniş bir kaynağa egemen
olabildikleri gibi, faaliyetlerinden elde ettikleri kâr oranının yabancı kaynak maliyetinden
yüksek olması halinde de, öz sermaye kârlılık oranını yükseltmek, diğer bir deyişle finansman
kaldıracı etkisinden yararlanmak olanağını elde edebilirler. Ancak işletmelerin sınırsız bir
şekilde kaldıraç etkisinden yararlanması mümkün değildir (Gider 2011).
Öz Kaynakların Kaynak Toplamına Oranı: Đşletmenin varlıklarının ne kadarının öz
kaynaklarla yani işletme sahip ya da sahipleri tarafından finanse edildiğini gösteren bu oran
özellikle işletmeye kredi verecekleri ilgilendiren bir orandır (Özgel 2007). Bu oranın çok
yüksek olması işletmenin vergi tasarrufundan yararlanma fırsatını kaçırdığını; buna karşılık çok
düşük olması ise işletmenin sabit yükümlülüklerini karşılayamadığını ifade etmektedir (Çetiner
2010).
Borçların Öz Kaynaklara Oranı: Bu oran toplam borçların toplam öz kaynaklara bölünmesi
ile bulunur. Bu oran, işletmenin her 1 TL’lik öz kaynağına karşılık ne kadar borcu olduğunu
göstermektedir (Gapenski 2005). Aynı zamanda işletmenin öz sermayesi ile borç sahiplerine
paralarını ödeyip ödeyemeyeceğini ifade etmektedir (Gider 2011). Bu nedenle bu oranın düşük
olması işletme lehine olarak yorumlanmaktadır (Gapenski 2005).
Finansal ve Operasyonel Performans Göstergeleri Arasındaki Đlişki 5
1.1.3. Faaliyet (Verimlilik) Analizinde Kullanılan Oranlar
Etkinlik oranları, verimlilik oranları veya devir hızları adlarıyla da kullanılan bu oranlar
(Akdoğan, Tenker 2007), işletme varlıklarının faaliyetlerde ne derece etkili kullanıldığını
ölçmeye yarayan oranlardır. Bu grupta yer alan oranlarda, varlık toplamı ve varlık kalemleri ile
satışlar arasında ilişki kurulmaya çalışılmaktadır. Đşletmenin elinde gereğinden fazla varlık
mevcutsa, sermaye maliyetleri yükselecek ve kâr oranı düşecektir. Diğer taraftan, işletmenin
elinde gereğinden az varlık mevcut ise işletmenin faaliyet hacmi düşebilir (Gapenski 2005).
Sağlık hizmeti sunan kuruluşlar kârlılıklarını, kalite ya da miktar açısından üretimlerini artırmak
istediklerinde, işletmeyi verimli bir şekilde yönetmeleri gerekir. Đşletmenin nasıl verimli
yönetildiğini ölçmek için birçok oran vardır (Finkler, Ward 2006) ancak, en çok kabul gören ve
temel olan stok devir hızı, aktiflerin devir hızı ve alacakların ortalama devir süresidir (Cleverley
1994; Gider 2011; Gapenski 2005).
Stok Devir Hızı: Satılan malın maliyetinin ortalama stok tutarına bölünmesi ile
bulunmaktadır. Stok devir hızı işletmedeki stokların paraya çevrilebilme hızını ve işletmedeki
stokların dönem içinde kaç defa yenilendiğini göstermektedir (Meigs ve diğerleri 1993).
Stokların devir hızı arttıkça firmanın likiditesi artar ve karlılığı yükselir (Okka 2011).
Aktiflerin Devir Hızı: Đşletmenin faaliyetlerinin bir bütün olarak değerlendirilmesinde ve
işletmenin karlılığını belirlemede kullanılan bir orandır. Satışlarının toplam aktiflere bölünmesi
yoluyla elde edilen bu oran (Brıgham 1996), dönen ve duran varlıkların ne ölçüde etkin
kullanıldığını ortaya koyarak (Okka 2011), işletmenin mevcut tüm kaynaklarını nasıl
kullandığını ölçmektedir. Vance’e (2002) göre bu oran, her bir 1 TL’lik varlığın kaç TL
kazandırdığını ölçmektedir. Bu oran sayesinde işletmenin verimliliği analiz edilebilmektedir.
Ancak bu oran işletme için gerekli birim sayılarının, birimlerin büyüklüklerinin ve hizmet
sunumu için hangi ekipmanların gerekli olduğunun kararlarına yardımcı olmaktadır.
Alacakların Ortalama Tahsil Süresi: Alacak tutarını günlük ortalama satışlara bölerek
hesaplanan bu oran, firmanın bir satış yaptıktan sonra alacaklarını tahsil edinceye kadar
beklemek zorunda kaldığı ortalama zamanı ifade etmektedir (Gider 2011).
1.1.4. Karlılık Analizinde Kullanılan Oranlar
Kârlılık, yönetim politikalarının ve kararlarının net sonucunun geniş bir ifadesidir ve bir
işletmenin toplam finansal performansının bir ölçütüdür (Gapenski 2005). Kârlılık oranları ise
likidite, varlık yönetimi ve borç yönetiminin faaliyet sonuçları üzerindeki birleşik etkisini
göstermektedir (Brigham 1996). Bu oranlar işletmenin faaliyetleri sonucunda ulaştığı başarı
seviyesini gösteren, ortaklar ve potansiyel yatırımcılar tarafından öncelikle dikkate alınan
oranlardır. Đşletmenin faaliyetlerinde karlılık oranını belirlemenin yanı sıra temel faaliyet
verimliliğinin değerlendirilmesinde de karlılık oranlarından yararlanılmaktadır (Gapenski 2005).
Literatürde karlılık analizinde kullanılan pek çok oran olmakla beraber en çok kabul gören ve
temel olan net kar marjı oranı, net karın öz sermaye oranı ve net karın aktif toplamına oranıdır
(Cleverley 1994; Gider 2011; Gapenski 2005).
Net Kâr Marjı Oranı (Dönem Net Kârının Net Satışlara Oranı): Bu oran faaliyet kârının
faaliyetlerden elde edilen gelire oranlanması ile elde edilmektedir. Diğer faaliyetlerden
kaynaklanan gelir ve giderlerin analiz dışı bırakılması ile işletmenin temel faaliyetlerine
odaklanma avantajı olan (Gapenski 2005) bu oran her satıştan ne kadar kâr elde edildiği ve
işletme faaliyetlerinin net verimliliği konusunda bilgi verir (Özgülbaş 2009).
6 Hacettepe Sağlık Đdaresi Dergisi, Cilt 17, Sayı 1 (2014)
Net Kârın Öz Sermayeye Oranı: Öz sermaye getiri oranı olarak da ifade edilen bu oran,
işletme sahip veya ortaklarının işletmeye sağladıkları sermayenin her birimine düşen kâr payını
göstermektedir. Oranın yüksek çıkması, işletme lehine olarak yorumlanmaktadır (Gapenski
2005; Özgülbaş 2009).
Net Kârın Aktif Toplamına Oranı: Aktiflerin getiri oranı olarak da ifade edilen bu oran,
işletme aktifinde yer alan varlıkların işletme faaliyetlerinde ne derece verimli kullanıldığını ve
her bir varlık başına kârı ortaya koymaktadır (Özgülbaş 2009). Oranın yüksek çıkması, işletme
lehine olarak yorumlanmaktadır (Gapenski 2005).
1.2. Operasyonel Performans Göstergeleri
Sağlık hizmetlerinde operasyonel performans göstergeleri girdi ve çıktı değişkenlerinden
oluşmaktadır. Girdi değişkenleri sermaye yatırımı, işgücü (emek) ve faaliyet giderleri olarak da
tanımlanmaktadır. Bu göstergeler içerisinde yer alan sermaye yatırımı, bir hastanede tesis
büyüklüğünü temsilen kullanılabilir fiili hasta yatağı sayısı ile ölçülmektedir (Jacobs ve
diğerleri 2006; Özcan 2008) ve hastane yatak sayısı hastane kapasitesini belirleyen temel
unsurlardan birisi olarak dikkat çekmektedir (Li ve diğerleri 2002). Hastane optimal yatak
sayısının belirlenmesi hem politik hem de yönetimsel seviyelerde etkili kararlar alabilmek, daha
yüksek kalitede sağlık hizmeti sunabilmek için oldukça önemlidir (Green 2002; Nguyen ve
diğerleri 2005). Hastane girdileri için ikinci temel kategori, hekim, hemşire, diğer sağlık
personeli gibi tam zamanlı istihdam edilen işgücünden oluşmaktadır. Çalışanların dolayısı ile
hastanelerin uzmanlık seviyesi yükseldikçe daha geniş bir hasta kitlesine hizmet ettiği ve daha
yüksek maliyet etkililikte faaliyetlerini devam ettirebildiği belirtilmektedir (Capkun ve diğerleri
2012). Geniş bir uzmanlık alanına sahip olan ve büyük bir hasta kitlesine hitap eden
hastanelerin uzmanlaşmaya önem verdikleri görülmektedir. Buna göre bazı hastaneler hem
geniş bir hizmet potansiyeline sahip hem de aynı zamanda belirli konularda uzman
olabilmektedirler. Özellikle kamu hastanelerinin geniş bir hasta portföyüne hizmet etmeleri
bakımından uzmanlaşma düzeyi yüksek hastaneler oldukları belirtilmektedir (Capkun ve
diğerleri 2012). Diğer taraftan uzmanlaşma düzeyi yükseldikçe hastanelerin daha kaliteli sağlık
sonuçları üretmek konusundaki ihtiyaçları da artmaktadır. Bu konu ile ilgili olarak Poole ve
diğerleri (2013) belirli alanlarda uzmanlaşmış hastanelerin diğerlerine göre daha yüksek bir
performans sergilediklerini ve daha nitelikli sağlık sonuçları ürettiklerini belirtmişlerdir.
Girdi değişkenlerini oluşturan bir diğer değişken olan faaliyet giderleri ise işgücü giderleri,
sermaye yatırımları ve amortisman gibi giderlerin dışındaki hizmet üretim giderlerinden
oluşmaktadır (Jacobs ve diğerleri 2006; Özcan 2008) ve araştırma kapsamında finansal
performans değerlendirilir iken bu değişkenlerden faydalanılmıştır.
Sağlık bakım örgütlerinde çıktı değişkenlerinin seçimine ilişkin literatürde geniş bir tartışma
bulunmaktadır. Sağlık bakım örgütlerinin sağlık statüsü gibi sonuç göstergeleri doğrudan
ölçülemediğinden, bir hastanenin verimliliği ayakta bakım hizmeti ve yataklı bakım hizmeti
çıktı göstergeleri ile ölçülebilmektedir (Özgen ve diğerleri 2008). Bu çalışmada girdi değişkeni
olarak hastane yatak sayısı, uzman ve pratisyen hekim sayısı ile çıktı değişkeni olarak poliklinik
sayısı, yatan hasta sayısı, taburcu olan hasta sayısı, yatılan gün sayısı, toplam ameliyat sayısı,
ortalama kalış süresi, yatak doluluk oranı, yatak devir hızı değerlendirmeye alınmıştır.
II. YÖNTEM
Ankara il merkezinde yer alan bir özel dal eğitim araştırma hastanesinin finansal ve
operasyonel performans göstergeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amacı ile yapılan bu
Finansal ve Operasyonel Performans Göstergeleri Arasındaki Đlişki 7
araştırmada ilgili hastanenin finansal ve operasyonel performans göstergeleri kullanılmıştır.
Operasyonel performans göstergeleri olarak hastane yatak sayısı, uzman ve pratisyen hekim
sayısı, poliklinik sayısı, yatan hasta sayısı, taburcu olan hasta sayısı, yatılan gün sayısı, toplam
ameliyat sayısı, ortalama kalış süresi, yatak doluluk oranı, yatak devir hızı olmak üzere toplam
11 göstergeden yararlanılmıştır. Finansal performans göstergelerinin belirlenmesinde ise oran
analizi yönteminden yararlanılarak cari oran, asit test oranı, nakit oranı, borçlanma oranı,
borçların öz kaynaklara oranı, öz kaynakların kaynak toplamına oranı, stok devir hızı, aktiflerin
devir hızı, alacakların ortalama tahsil süresi, net kar marjı, net karın aktif toplamına oranı ve net
karın öz sermayeye oranı olmak üzere 12 finansal performans göstergesi kullanılmıştır.
Araştırmada esas alınan operasyonel performans göstergeleri Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık
Đstatistikleri Modülü'nde yer alan (TSIM) Yeni Hastane Bilgi Toplama Formundan, finansal
performans göstergeleri ise hastanenin döner sermaye saymanlığı muhasebe kayıtlarından elde
edilen 2005-2011 dönemi gelir tablosu ve bilançolarından temin edilmiştir.
Verilerin analizinde ilk olarak finansal performans göstergelerinin belirlenmesinde
kullanılan oranlar Microsoft Office Excel programı aracılığı ile hesaplanmış ve istatistiksel
analiz aşamasında SPSS 20.0 istatistik programı kullanılmıştır. Finansal ve operasyonel
performans göstergeleri arasındaki ilişki durumu Spearman korelasyon testi ile analiz edilmiştir.
III. BULGULAR ve TARTIŞMA
3.1. Tanımlayıcı Bilgiler
Araştırmada kullanılan finansal oranlara ilişkin tanımlayıcı bilgiler incelendiğinde (bknz.
Tablo 1) cari oran ortancasının 1.84 (0.82-16.15) olduğu, asit test oranı ortancasının 1.32 (0.3213.24) olduğu, nakit oranı ortancasının 0.2 (0.07-0.94) olduğu, borçlanma oranı ortancasının
0.31 (0.05-0.89) olduğu, öz kaynakların kaynak toplamına oranı ortancasının 0.69 (0.11-0.95)
olduğu, borçların öz kaynaklara oranı ortancasının 0.44 (0.05-8.19) olduğu, stok devir hızı
ortancasının 13 (2-137) olduğu, aktiflerin devir hızı ortancasının 0.78 (0.1-2.01) olduğu,
alacakların ortalama tahsil süresi ortancasının 78 (5-329) olduğu, net kar marjı ortancasının 0.06 (-0.75-0.22) olduğu, net karın öz sermayeye oranı ortancasının -0.32 (-1.7-0.63) olduğu ve
net karın aktif toplamına oranı ortancasının -0.19 (-1.01-0.34) olduğu görülmektedir.
Tablo 1. Finansal Oranlara Đlişkin Tanımlayıcı Bilgiler
Ortanca
Minimum
Maksimum
Cari Oran
1.84
0.82
16.15
Asit Test Oranı
1.32
0.32
13.24
Nakit Oranı
0.2
0.07
0.94
Borçlanma Oranı
0.31
0.05
0.89
Öz Kaynakların Kaynak Toplamına Oranı
0.69
0.11
0.95
Borçların Öz Kaynaklara Oranı
0.44
0.05
8.19
13
2
137
0.78
0.1
2.01
78
5
329
Net Kar Marjı
-0.06
-0.75
0.22
Net Karın Öz Sermayeye Oranı
-0.32
-1.7
0.63
Net Karın Aktif Toplamına Oranı
-0.19
-1.01
0.34
Stok Devir Hızı
Aktiflerin Devi Hızı
Alacakların Ortalama Tahsil Süresi
8 Hacettepe Sağlık Đdaresi Dergisi, Cilt 17, Sayı 1 (2014)
Araştırmada kullanılan operasyonel performans göstergelerine ilişkin tanımlayıcı bilgiler
incelendiğinde (bknz. Tablo 2) hastane yatak sayısı ortancasının 500 (396-500) olduğu, uzman
doktor sayısı ortancasının 166 (146-191) olduğu, pratisyen doktor sayısı ortancasının 157 (145165) olduğu, poliklinik sayısı ortancasının 278047 (205086-303655) olduğu, yatan hasta sayısı
ortancasının 18365 (16086-19496) olduğu, taburcu olan hasta sayısı ortancasının 16083 (1548619496) olduğu, yatılan gün sayısı ortancasının 129 (105-11605) olduğu, toplam ameliyat sayısı
ortancasının 11472 (6331-20093) olduğu, ortalama kalış süresi ortancasının 7 (5-8) olduğu,
yatak doluluk oranı ortancasının 71 (66-81) olduğu ve yatak devir hızı ortancasının 32 (32-35)
olduğu görülmektedir.
Tablo 2. Operasyonel Performans Göstergelerine Đlişkin Tanımlayıcı Bilgiler
Yatak Sayısı
Uzman Dr.
Pratisyen Dr.
Poliklinik Sayısı
Yatan Hasta Sayısı
Taburcu Olan Hasta Sayısı
Yatılan Gün Sayısı
Toplam Ameliyat Sayısı
Ortalama Kalış Süresi
Yatak Doluluk Oranı
Yatak Devir Hızı
Ortanca
500
166
157
278047
18365
16083
129
11472
7
71
32
Minimum
396
146
145
205086
16086
15486
105
6331
5
66
32
Maksimum
500
191
165
303655
19827
19496
11605
20093
8
81
35
Araştırmada kullanılan finansal oranların (bknz. Tablo 3) yıllar itibari ile dağılımı ve söz
konusu finansal oranlar ile operasyonel performans göstergeleri arasındaki ilişki durumu (bknz.
Tablo 4) aşağıda gösterilmiştir. Çalışmanın bundan sonraki aşamasında ilgili tablolarda yer alan
bulgular ve bu bulgulara ilişkin tartışma konunun bütünlük göstermesi açısından birlikte ele
alınacaktır.
Tablo 3. Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinin 2005-2011 Yılları Arası Oran Analizi
Sonuçları
Yıllar
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Cari Oran
11.59
16.15
3.96
1.84
0.82
0.9
0.89
Asit Test Oranı
11.49
13.24
2.02
1.32
0.48
0.32
0.55
Nakit Oranı
0.94
0.52
0.14
0.08
0.24
0.2
0.07
Borçlanma Oranı
0.07
0.05
0.15
0.31
0.49
0.38
0.89
Öz Kaynakların Kaynak Toplamına Oranı
0.93
0.95
0.85
0.69
0.51
0.62
0.11
Borçların Öz Kaynaklara Oranı
0.07
0.05
0.18
0.44
0.95
0.62
8.19
Stok Devir Hızı
137
2
3
6
14
13
15
Aktiflerin Devir Hızı
0.78
0.75
0.91
1.47
2.01
5.69
3.96
Alacakların Ortalama Tahsil Süresi
329
327
78
96
15.8
5
30
Likidite Oranları
Finansal Yapı Oranları
Faaliyet (Verimlilik) Oranları
Finansal ve Operasyonel Performans Göstergeleri Arasındaki Đlişki 9
Tablo 3. Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinin 2005-2011 Yılları Arası Oran Analizi
Sonuçları (Devam)
Yıllar
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Net Kar Marjı
0.16
0.22
-0.75
-0.16
-0.33
0.13
-0.06
Net Karın Öz Sermayeye Oranı
0.13
0.16
-1.19
-0.32
-1.7
0.63
-0.32
Net Karın Aktif Toplamına Oranı
0.12
0.15
-1.01
-0.23
-0.87
0.34
-0.19
Karlılık Oranları
3.2. Likidite Durumu Analizinde Kullanılan Oranlara Đlişkin Bulgular ve Tartışma
Genel olarak 2005-2011 dönemleri için hesaplanan likidite oranları incelendiğinde (bknz.
Tablo 3) oranların 2006-2007 yılları arasında sert bir düşüş eğilimi gösterdiği ve son üç yılda ise
nispeten stabil bir seyir izlediği görülmektedir (bknz. Grafik 1).
Likidite oranları ile temel operasyonel performans göstergeleri arasındaki ilişki durumu
incelendiğinde ise yatak sayısı (r = 0.867, p<0.05), poliklinik sayısı (cari oran r = 0.929, p<0.01,
asit test oranı r = 0.821, p<0.05 ), toplam ameliyat sayısı (r = 0.821, p<0.05) arasında negatif
yönlü, kuvvetli ve anlamlı bir ilişki vardır (bknz. Tablo 4).
Grafik 1. Yıllara Göre Likidite Oranları
3.2.1. Cari Oran
Araştırmadan elde edilen cari oran sonuçları; 2005 yılı için 11.59, 2006 yılı için 16.15, 2007
yılı için 3.96, 2008 yılı için 1.84, 2009 yılı için 0.82, 2010 yılı için 0.9 ve 2011 yılı için
0.89’dur (bknz. Tablo 3). Bilindiği gibi bu oran; DV'ın KVYK'a bölünmesi ile bulunmaktadır ve
genel kabul görmüş değeri 2’dir (Çetiner 2010; Finkler, Ward 2006). Öte yandan bu oran 1’in
üzerinde olduğu sürece borçlar sorunsuzca karşılanabilmektedir (Kramer, Johnson 2009). Söz
konusu hastane için 2005, 2006 ve 2007 yılında endüstri ortalamasının üstünde seyreden bu
oran, 2008 yılında genel kabul görmüş orana yaklaşmış; 2009-2011 yılları arasında ise genel
kabul görmüş oranın oldukça altında kalmıştır. Đlk 3 yılda izlenen oranın yüksekliği, hastanenin
DV'ına kıyasla çok az KVYK ile çalışmasından meydana gelmiştir. Đlk 3 yıl için oranın genel
10 Hacettepe Sağlık Đdaresi Dergisi, Cilt 17, Sayı 1 (2014)
kabul değerinin (2’den büyük) bu kadar üzerinde çıkması aslında işletmenin atıl dönen varlığa
sahip olduğunu göstermektedir. Ancak 2009 yılına gelindiğinde bu durum tersine dönmüş ve
hastane DV'ından daha fazla KVYK kullanmıştır.
2009-2011 yılları arasında kârlı yatırımlardan faydalanma, herhangi bir sıkıntı doğduğunda
borç ödeme ya da faaliyetlerini devam ettirebilme amaçlarıyla işletmede bulundurulan Net
Đşletme Sermayesi (DV-KVYK) eksiye düşmüştür. Đşletmenin DV'ı azalırken KVYK da izlenen
agresif artış nedeni ile net işleme sermayesi sıkıntısı yaşadığı ve borç ödeme kabiliyetinin
zayıfladığı görülmektedir. Bu durumun devamı halinde hastane kısa vadeli borçlarını ödeme
konusunda sıkıntı yaşayabilecektir.
Cari oranlar ile temel operasyonel performans göstergeleri arasındaki ilişki durumu
incelendiğinde ise yatak sayısı (r = 0.867, p<0.05), poliklinik sayısı (r = 0.929, p<0.01), toplam
ameliyat sayısı (r = 0.821, p<0.05) arasında negatif yönlü, kuvvetli ve anlamlı bir ilişki vardır
(bknz. Tablo 4).
3.2.2. Asit Test Oranı
Araştırmadan elde edilen asit test oranı sonuçları; 2005 yılı için 11.49, 2006 yılı için 13.24,
2007 yılı için 2.02, 2008 yılı için 1.32, 2009 yılı için 0.48, 2010 yılı için 0.32 ve 2011 yılı için
0.55’tir (bknz. Tablo 3). Bu oranın genel kabul görmüş değeri 1’dir (Çetiner 2010). Oranın bu
değerin üzerinde olması, hastanenin kısa vadeli borçlarını ödeme yeteneğinin yüksekliğini
göstermektedir (Finkler, Ward 2006) . Söz konusu hastanenin 2005-2008 dönemleri asit test
oranı değerlerinin genel kabul görmüş orandan yüksek çıkması KVYK’larını, olağanüstü
durumda hazır değerleri ve süratle paraya çevrilebilen değerleri ile karşılayabileceğini gösterir.
Ancak 2005-2006 yılları için hastanenin alacak tahsilinde yaşanan güçlükler nedeni ile bu
oranın yüksek çıkması önemsizdir (bknz. Tablo 3). 2009-2011 yıllarında ise oran endüstri
ortalamasının altına düşmüştür. Öte yandan söz konusu dönemlerde alacakların tahsil süresi
yüksek çıkmakla birlikte stokların devir hızı ve aktiflerin devir hızı endüstri ortalamasının
altında gerçekleşmiştir. Bu durum işletmenin kriz durumunda borç ödeme ve faaliyetlerine
devam etmede güçlük çekeceğini göstermektedir.
Asit test oranı ile temel operasyonel performans göstergeleri arasındaki ilişki durumu
incelendiğinde ise sonuçların cari oranla nerdeyse birebir örtüştüğü görülmektedir. Bu benzerlik
hastanenin DV'ının büyük çoğunluğunun ticari alacaklar ile hazır değerlerden oluşması ile
açıklanabilir. Buna göre asit test oranı ile yatak sayısı (r = 0.867, p<0.05), poliklinik sayısı (r =
0,821, p<0.05) ve toplam ameliyat sayısı (r = 0.821, p<0.05) değişkenleri arasında negatif
yönlü, kuvvetli ve anlamlı bir ilişki vardır(bknz. Tablo 4).
3.2.3. Nakit Oranı
Araştırmadan elde edilen nakit oranı sonuçları; 2005 yılı için 0.94, 2006 yılı için 0.52, 2007
yılı için 0.14, 2008 yılı için 0.08, 2009 yılı için 0.24, 2010 yılı için 0.2 ve 2011 yılı için 0.07’dir
(bknz. Tablo 3). Bu oran işletmenin kasa, banka ve serbest menkul değerler (nakit ve benzeri
varlıklar) gibi hazır değerleri ile KVYK ödeme gücünü gösterir. Bu oranın kabul görmüş değeri
0.20’dir (Akdoğan, Tenker 2007). Eldeki nakit, günlük nakdi faaliyet maliyetine (365’e)
oranlandığında elde edilen sonuç, işletmeye hiç nakit akışı olmadan işletmenin kaç gün
faaliyetlerini yürütebileceğini göstermektedir (Finkler, Ward 2006). Söz konusu hastane için bu
oran incelenen dönemler içerisinde düzensiz bir görünüm sergilemektedir.
-0,64
0,12
0,64
0,12
-0,64
0,12
0,07
0,88
0,18
0,70
0,43
0,34
0,54
0,22
0,31
0,50
0,36
0,43
-0,71
0,07
-0,52
0,23
0,02
0,97
-0,68
0,09
-0,34
0,45
-0,36
0,43
0,50
0,25
-0,18
0,70
0,15
0,75
0,70
0,08
*
*
*
**
*
*
*
**
**
**
*
*
**
*
,857
0,01
-,821 -,821
0,02 0,02
-0,51 -0,65
0,25 0,11
0,30 0,33
0,52 0,46
-0,27 -0,13 -,757*
0,56 0,78 0,05
-,929 -,821
0,00 0,02
0,18 0,13
0,70 0,79
0,32 0,50
0,48 0,25
0,11 0,11
0,82 0,82
-,867 -,867
0,01 0,01
*
-,778 -0,67
0,04 0,10
-0,02 -0,02
0,97 0,97
,821 ,929
0,02 0,00
0,54 0,39
0,22 0,38
0,47 0,13
0,29 0,79
0,29 0,00
0,53 1,00
-,964 -,857
0,00 0,01
-0,43 -0,32
0,34 0,48
-0,11 0,04
0,82 0,94
,964
0,00
-,964 -,857
0,00 0,01
1,00
1,00
0,43
0,34
**
,893
0,01
0,50
0,25
,964
0,00
-0,23
0,61
-0,29
0,53
-0,22
0,64
0,75
0,05
0,51
0,25
-0,41
0,36
0,40
0,37
**
,867
0,01
0,67
0,10
0,02
0,97
*
*
-,786
0,04
-0,46
0,29
-0,38
0,40
-0,21
0,64
-,964
0,00
0,23
0,61
0,29
0,53
0,22
0,64
-0,75
0,05
-0,51
0,25
0,41
0,36
-0,40
0,37
**
-,867
0,01
-0,67
0,10
-0,02
0,97
*
*
,786
0,04
0,46
0,29
0,38
0,40
0,21
0,64
-0,46
0,29
0,11
0,82
0,46
0,29
-0,11
0,82
-1,000
**
1,000
1,00
Öz Kay.
Kaynak
Toplamına
**
**
-1,000
1,00
Borçlanma
Oranı
** Korelasyon katsayısı 0.01 düzeyinde anlamlıdır (2-yönlü).
* Korelasyon katsayısı 0.05 düzeyinde anlamlıdır (2-yönlü)
s
p
Asit test Oranı
s
p
s
Nakit Oranı
p
Borçlanma Oranı
s
p
Öz Kaynakların Kaynak
s
Toplamına Oranı
p
Borçların Öz Kaynaklara
s
Oranı
p
Stok Devir Hızı
s
p
Aktiflerin Devi Hızı
s
p
Alacakların Ortalama Tahsil s
Süresi
p
Net Kar Marjı
s
p
Net Karın Öz Sermayeye
s
Oranı
p
Net Karın Aktif Toplamına s
Oranı
p
Yatak sayısı
s
p
Uzman Dr.
s
p
Pratisyen Dr.
s
p
Poliklinik Sayısı
s
p
Yatan Hasta Sayısı
s
p
Taburcu Hasta Sayısı
s
p
Yatılan Gün Sayısı
s
p
Toplam Ameliyat Sayısı
s
p
Ortalama Kalış Süresi
s
p
Yatak Doluluk Oranı
s
p
Yatak Devir Hızı
s
p
Cari Oran
Asit
Cari
Test Nakit
Oran Oranı Oranı
1,00
,964
0,00
-0,23
0,61
-0,29
0,53
-0,22
0,64
0,75
0,05
0,51
0,25
-0,41
0,36
0,40
0,37
**
,867
0,01
0,67
0,10
0,02
0,97
*
*
-,786
0,04
-0,46
0,29
-0,38
0,40
-0,21
0,64
0,46
0,29
-0,11
0,82
1,00
-,847
0,02
-0,64
0,12
0,41
0,36
0,29
0,53
0,67
0,10
0,30
0,52
0,09
0,85
*
-0,14
0,76
-0,07
0,88
0,07
0,88
-0,09
0,85
0,07
0,88
0,08
0,87
-0,07
0,87
0,61
0,15
0,25
0,59
1,00
Borçların Öz Stok
Kaynaklara Devir
Oranı
Hızı
0,11
0,82
-0,57
0,18
-0,67
0,10
-0,68
0,09
0,04
0,93
0,56
0,20
0,30
0,52
-0,14
0,76
0,45
0,31
0,29
0,53
0,41
0,36
0,00
1,00
-0,39
0,38
0,33
0,46
-0,04
0,92
1,00
Aktiflerin
Devi Hızı
-,821
0,02
0,02
0,97
0,43
0,34
0,41
0,36
-0,75
0,05
-0,51
0,25
0,56
0,20
0,04
0,92
*
-,808
0,03
-0,63
0,13
0,32
0,49
*
0,43
0,34
0,14
0,76
0,04
0,94
1,00
Alacakların
Ortalama
Tahsil Süresi
**
**
,893
0,01
-0,47
0,28
-0,74
0,06
-0,12
0,80
-0,43
0,34
-0,41
0,36
-0,18
0,70
0,32
0,48
-0,07
0,88
0,34
0,46
0,52
0,23
-0,18
0,70
,955
0,00
-0,26
0,58
-0,64
0,12
-0,11
0,82
-0,34
0,45
-0,20
0,67
-0,27
0,56
0,13
0,79
-0,05
0,91
0,39
0,39
0,21
0,66
-0,16
0,74
1,00
,847
0,02
*
1,00
Net Net Karın Öz
Kar
Sermayeye
Marjı
Oranı
-0,16
0,74
-0,56
0,20
-0,16
0,74
-0,18
0,70
-0,38
0,40
-0,39
0,38
0,20
0,67
0,18
0,70
0,58
0,17
0,30
0,52
-0,18
0,70
1,00
Net Karın
Aktif
Toplamına
Tablo 4. Finansal Oranlar Đle Operasyonel Performans Göstergeleri Arasındaki Đlişki
*
,788
0,04
0,34
0,45
-0,39
0,39
0,52
0,24
,906
0,00
0,20
0,67
-0,02
0,97
-0,17
0,72
**
,838
0,02
-0,08
0,87
*
1,00
Yatak
sayısı
-0,02
0,97
0,70
0,08
0,43
0,34
0,19
0,69
-0,04
0,94
0,63
0,13
0,00
1,00
-0,23
0,62
0,37
0,41
1,00
Uzman
Dr.
-0,22
0,64
-0,22
0,64
-0,18
0,70
0,67
0,10
-0,18
0,70
0,14
0,76
0,43
0,34
0,32
0,48
1,00
Pratisyen
Dr.
*
,786
0,04
0,41
0,36
-0,48
0,27
0,40
0,37
-0,09
0,85
-0,14
0,76
-0,34
0,45
1,00
Poliklinik
Sayısı
,757
0,05
-0,21
0,65
-0,20
0,67
-0,72
0,07
-0,26
0,57
0,27
0,56
*
1,00
-,842
0,02
-0,07
0,87
0,53
0,22
*
-0,13
0,79
-0,36
0,43
1,00
Yatan Taburcu
Hasta
Hasta
Sayısı Sayısı
,935
0,00
0,09
0,85
**
0,13
0,79
0,27
0,55
1,00
Yatılan
Gün
Sayısı
0,69
0,08
0,04
0,94
0,13
0,78
1,00
Toplam
Ameliyat
Sayısı
0,19
0,68
-0,14
0,76
1,00
Ortalama
Kalış
Süresi
-0,09
0,84
1,00
Yatak
Doluluk
Oranı
Finansal ve Operasyonel Performans Göstergeleri Arasındaki Đlişki 11
1,00
Yatak
Devir
Hızı
12 Hacettepe Sağlık Đdaresi Dergisi, Cilt 17, Sayı 1 (2014)
Hastanenin 2005 ve 2006 yılında nakit oranı iyi durumdayken 2007 ve 2008 yıllarında genel
ortalamanın altına düşmüş, 2009 yılında nispi bir toparlanma olmuş ancak takip eden yıllarda
yine genel kabul değerinin altında seyretmiştir.
Nakit oranı ile temel operasyonel performans göstergeleri arasındaki ilişki durumu
incelendiğinde ise yatak doluluk oranı ile nakit oranı arasında (r = 0.9, p<0.05), pozitif yönlü ve
anlamlı bir ilişki vardır. Buna göre yatak doluluk oranı arttıkça nakit oranı artmaktadır (bknz.
Tablo 4).
3.3. Finansal Yapı Analizlerinde Kullanılan Oranlara Đlişkin Bulgular ve Tartışma
Genel olarak 2005-2011 dönemleri için hesaplanan finansal yapı oranları incelendiğinde
(bknz. Tablo 3); söz konusu hastanenin yıllar içerisinde öz kaynak oranının azaldığı, yabancı
kaynak oranının arttığı, borçlanma oranının son 1 yılda ciddi bir artış gösterdiği görülmektedir
(bknz. Grafik 2).
Finansal yapı oranları ile temel operasyonel performans göstergeleri arasındaki ilişki durumu
incelendiğinde ise yatak sayısı (r = 0.867, p<0.05) ve poliklinik sayısı arasında (r = 0.964,
p<0.01) pozitif yönlü, kuvvetli ve anlamlı bir ilişki vardır. Buna göre yatak sayısı ve poliklinik
sayısı arttıkça finansal yapı oranları da artmaktadır (bknz. Tablo 4).
Grafik 2. Yıllara Göre Finansal Yapı Oranları
3.3.1. Borçlanma Oranı
Araştırmadan elde edilen borçlanma oranı sonuçları; 2005 yılı için 0.07, 2006 yılı için 0.05,
2007 yılı için 0.15, 2008 yılı için 0.31, 2009 yılı için 0.49, 2010 yılı için 0.38 ve 2011 yılı için
0.89'dur (bknz. Tablo 3). Bu oran, aktiflerin yüzde kaçının yabancı kaynaklarla (borçlarla)
finanse edildiğini gösterir. Gelişmiş ülkelerde endüstri ortalaması %42,3’tür (Gapenski 2005).
Söz konusu hastane için KVYK’nin pasif içindeki oranı genel kabul görmüş ortalamanın
altındadır. Bu durum hastanenin kamu hastanesi olması nedeni ile finansmanda öz sermayenin
ağırlıklı olması ile açıklanabilir. Bu oran 2009’da endüstri ortalamasını yakalamış, 2010’da bir
düşüş eğilimi göstermiş ve 2011’de hızla yükselmiştir. Bu durum işletmenin faaliyetlerinden
elde ettiği kâr oranının yabancı kaynak maliyetinden yüksek olduğunu ve işletmenin finansman
kaldıracı etkisinden yararlanmak olanağını elde edebileceğini gösterir (Gider 2011). Ancak bu
hızlı yükseliş işletmenin spekülatif tarzda finanse edildiğini ve borçlarını ödeyemeyebileceğini
de gösterir. Nitekim finansal oranlar bütün olarak incelendiğinde kaldıraç etkisinin var olan
negatif trendi uzun süre kompanse edilemeyeceği görülmektedir.
Finansal ve Operasyonel Performans Göstergeleri Arasındaki Đlişki 13
3.3.2. Öz Kaynakların Kaynak Toplamına Oranı
Araştırmadan elde edilen öz kaynakların kaynak toplamına oranı sonuçları; 2005 yılı için
0.93, 2006 yılı için 0.95, 2007 yılı için 0.85, 2008 yılı için 0.69, 2009 yılı için 0.51, 2010 yılı
için 0.62 ve 2011 yılı için 0.11'dir (bknz. Tablo 3). Đşletmeye kredi verenlere işletmenin mali
gücünü gösteren bu oranın endüstri ortalaması %50-55’tir ve söz konusu değerin altına düşmesi
genellikle bir tehlike işareti olarak yorumlanır (Gider 2011). Đlgili hastanenin kamu hastanesi
olması ve yabancı kaynak kullanımının sınırlı olması nedeniyle bu oran 2011 yılına kadar
endüstri ortalamasının üzerinde seyretmiştir ve söz konusu yıllar için hastanenin güçlü bir öz
kaynak yapısının olduğu söylenebilir. Ancak 2006 yılından itibaren hastanenin öz kaynaklarının
kaynak toplamından daha hızlı bir azalma eğilimi göstermesi ve son yıl bu eğilimin maksimum
hale gelmesi nedeniyle 2011 yılında bu oran genel kabul değerinin oldukça altına düşmüştür. Bu
durum, işletmenin sabit yükümlülüklerini yerine getiremeyeceğini ifade etmektedir (Çetiner
2010).
3.3.3. Borçların Öz Kaynaklara Oranı
Araştırmadan elde edilen borçların öz kaynaklara oranı sonuçları; 2005 yılı için 0.07, 2006
yılı için 0.05, 2007 yılı için 0.18, 2008 yılı için 0.44, 2009 yılı için 0.95, 2010 yılı için 0.62 ve
2011 yılı için 8.19’dur (bknz. Tablo 3). Söz konusu orana ilişkin endüstri ortalaması %73,3’tür
(Gapenski 2005). Oranın 1’den küçük olması işletme faaliyetlerinde kullanılan iktisadi
varlıkların büyük kısmının öz sermaye ile finanse edildiğini gösterir. Buna karşılık oranın 1’in
üstünde çıkması üçüncü şahısların işletmeye ortaklardan daha fazla yatırım yaptığını gösterir
(Gider 2011) ve bu işletmeye kredi verenler için riskli bir durumdur.
Đncelenen 2005-2011 dönemlerine ilişkin hastanenin öz kaynaklarının azalması öte yandan
borçlarının artması bu orandaki azalış trendinin temel nedenidir. Bu durum sermaye
maliyetlerini olumsuz olarak etkileyecektir.
3.4. Faaliyet (Verimlilik) Analizinde Kullanılan Oranlara Đlişkin Bulgular ve Tartışma
Genel olarak 2005-2011 dönemleri için hesaplanan faaliyet oranlarına bakıldığında, stok
devir hızı ve alacakların ortalama tahsil süresinde endüstri ortalamalarına yaklaşma yönünde
ciddi bir eğilimin olduğu ve iyi bir tahsilat politikasına ulaşma amacıyla hastanenin
faaliyetlerini düzenlediği görülmektedir (bknz. Grafik 3). Söz konusu hastanenin incelenen ilk
3 yılındaki stok devir hızı ve alacakların ortalama tahsil süresindeki yükseklik aktiflerin devir
hızını da etkilemiş ve hastanede bu süre içerisinde atıl kapasite ile çalışmıştır.
Grafik 3. Yıllara Göre Faaliyet Oranları
14 Hacettepe Sağlık Đdaresi Dergisi, Cilt 17, Sayı 1 (2014)
3.4.1. Stok Devir Hızı
Araştırmadan elde edilen stok devir hızı sonuçları; 2005 yılı için 137, 2006 yılı için 2, 2007
yılı için 3, 2008 yılı için 6, 2009 yılı için 14, 2010 yılı için 13 ve 2011 yılı için 15’tir. Bu orana
ilişkin endüstri ortalaması 50’dir (Gider 2011). Söz konusu hastane için 2005 yılında stok devir
hızının yüksek olması hastanenin az stokla çalışma eğiliminde olduğunu, bu sebeple az stok
maliyetine katlandığını ve rekabete dayanma gücünün fazla olduğunu gösterir. Ancak, 2006
yılına gelindiğinde bu oran çok ciddi bir düşüş göstermiştir. Öte yandan satışların maliyetinin
önceki ve sonraki cari dönemden nerdeyse yarı yarıya az olması bu verinin hatalı olabileceğini
düşündürmüştür. 2008-2011 yılları arasındaki eğilim hastane açısından iyi olarak
yorumlanabilir. Đncelenen son 5 yıllık değerlerin tamamı endüstri ortalamasının çok altındadır
ve hastanenin gereğinden çok stoku vardır. Bu durum stok bulundurma maliyetlerinin yüksek
olması, rekabet gücünün zayıflaması ve stokta bulunan ilaç ve tıbbi malzemelerin kullanım
süresinin dolması gibi olumsuzlukları beraberinde getirir. Tüm bu nedenler hastanenin
karlılığını düşürücü faktörlerdir.
Stok devir hızı ile temel operasyonel performans göstergeleri arasındaki ilişki durumu
incelendiğinde ise pratisyen hekim sayısı ile stok devir hızı arasında (r = 1.00, p<0.05), pozitif
yönlü, tam ve anlamlı bir ilişki vardır.
3.4.2. Aktiflerin Devir Hızı
Araştırmadan elde edilen aktiflerin devir hızı sonuçları; 2005 yılı için 0.78, 2006 yılı için
0.75, 2007 yılı için 0.91, 2008 yılı için 1.47, 2009 yılı için 2.01, 2010 yılı için 5.69 ve 2011 yılı
için 3.96’dır.Bu orana ilişkin endüstri ortalaması 0,97’dir (Gapenski 2005). Söz konusu hastane
için analiz yapılan ilk 3 dönem bu oranın genel kabul değerinin altında seyretmesi işletme
kapasitesinin altında çalışıldığını göstermektedir ve bu durum ilgili dönem için hastanenin
alacak tahsilinin yavaş olması sebebiyledir (bknz. Tablo 3). 2008 ve 2009 yılında aktiflerin
devir hızı genel kabul değerinin üzerine çıkmıştır. Öte yandan aktiflerin oranı yıllar itibari ile
azalmaktadır (bknz. Ek Tablo 1) ancak hastanenin aktiflerini verimli kullandığı değerlendirmesi
yapılabilir.
3.4.3. Alacakların Ortalama Tahsil Süresi
Araştırmadan elde edilen alacakların ortalama tahsil süresi sonuçları; 2005 yılı için 329,
2006 yılı için 327, 2007 yılı için 78, 2008 yılı için 96, 2009 yılı için 15.8, 2010 yılı için 5 ve
2011 yılı için 30 gündür. Bir faaliyet dönemi içerisinde alacaklarımızı kaç günde nakde
dönüştürdüğümüzü gösteren bu oranın endüstri ortalaması 64 gündür (Gapenski 2005). Analiz
yapılan ilk 2 yıl hastanenin alacaklarını neredeyse bir yıl içerisinde nakde dönüştürebildiği
görülmektedir. Hastanenin kamu hastanesi olması nedeniyle alacaklarını bu kadar uzun sürede
tahsil etmeyi tolere edebildiği düşünülmektedir. Alacakların zamanında tahsil edilememesi,
birçok sağlık kuruluşunun problemidir (Finkler, Ward 2006). Alacaklar tahsil edildiğinde, elde
edilen para borçların ödenmesinde ya da yatırım yapılmasında kullanılabilmektedir. Bu ise
borçlardan dolayı daha az faiz ödeneceği ya da yatırımlardan dolayı daha fazla faiz elde
edileceği anlamına gelmektedir (Finkler, Ward 2006). Đncelenen cari dönemler itibari ile 2007
yılından sonra alacakların ortalama tahsil süresinde dalgalı bir seyir izlenmektedir.
Alacakların ortalama tahsil süresi ile temel operasyonel performans göstergeleri arasındaki
ilişki durumu incelendiğinde ise yatak sayısı (r=0.808, p<0.05) ve poliklinik sayısı (r = 0.821,
p<0.05) ile alacakların ortalama tahsil süresi arasında negatif yönlü, kuvvetli ve anlamlı bir
ilişki vardır.
Finansal ve Operasyonel Performans Göstergeleri Arasındaki Đlişki 15
3.5. Karlılık Analizinde Kullanılan Oranlara Đlişkin Bulgular ve Tartışma
Genel olarak 2005-2011 dönemleri için hesaplanan karlılık oranları değerlendirildiğinde
2007 yılından sonra hastanenin zarar etmeye başladığı, 2010 yılında nispi bir düzelme olduğu
ancak bunun sürdürülemediği görülmektedir (bknz. Grafik 4).
Grafik 4. Yıllara Göre Karlılık Oranları
3.5.1. Net Kâr Marjı
Araştırmadan elde edilen net kâr marjı oranı sonuçları; 2005 yılı için 0.16, 2006 yılı için
0.22, 2007 yılı için -0.75, 2008 yılı için -0.16, 2009 yılı için -0,33, 2010 yılı için 0.13 ve 2011
yılı için -0.06’dır. Bu oran, işletmenin satışlarına oranla ne kadar kâr ettiğini göstermektedir ve
endüstri ortalaması 0,027 civarındadır (Gider 2011). Bu oranın sağladığı avantaj, diğer
faaliyetlerden kaynaklanan gelir ve giderlerin analiz dışı bırakılması ile işletmenin temel
faaliyetlerine odaklanılmasıdır (Gapenski 2005). Analiz yapılan dönemlerde hastane ilk yıl kâr
etmiş, 2010 yılı hariç 2007 yılından itibaren diğer yıllar sırasıyla %75, %16, %33 ve %0.6
oranında zarar etmiştir. 2007 yılındaki bu zararın nedeni ise diğer faaliyetlerden olağan gider ve
zararlar kalemindeki artıştan kaynaklanmaktadır ve bu durum geri ödeme sisteminde yaşanan
bir problem olan telkini düşündürmektedir. Faaliyet analizinde kullanılan oranlar ile bu oran
birlikte değerlendirildiğinde bu beklenen bir sonuçtur.
3.5.2 Net Kârın Öz Sermayeye Oranı
Araştırmadan elde edilen net karın öz sermayeye oranı sonuçları; 2005 yılı için 0.13, 2006
yılı için 0.16, 2007 yılı için -1.19, 2008 yılı için -0.32, 2009 yılı için -1.7, 2010 yılı için 0.63 ve
2011 yılı için -0.32’dir Đşletmeye yatırım yapanların yatırdıkları her bir birim kaynak için ne
kadar kar edeceklerini gösteren bu oranın endüstri ortalaması %8,4’tür (Gapenski 2005). Đlk 2
yıl endüstri ortalamasının altında seyretmekle birlikte pozitif değerlerde olan bu oran 2007
yılından itibaren 2010 yılı hariç negatif değerlere düşmüştür. Bu durum işletme sahiplerinin
zarar ettiğini göstermektedir. Nitekim işletmenin cari dönemler itibari ile zarar durumu artarken
(bknz. Ek Tablo2), öz sermaye miktarı da azalma eğilimi göstermektedir (bknz. Ek Tablo 1).
3.5.3. Net Kârın Aktif Toplamına Oranı
Araştırmadan elde edilen net karın aktif toplamına oranı sonuçları; 2005 yılı için 0.12, 2006
yılı için 0.15, 2007 yılı için -1.01, 2008 yılı için -0.23, 2009 yılı için -0.87, 2010 yılı için 0.34 ve
16 Hacettepe Sağlık Đdaresi Dergisi, Cilt 17, Sayı 1 (2014)
2011 yılı için -0.19 bulunmuştur. Aktiflerin işletme faaliyetlerinde ne derece verimli
kullanıldığını gösteren bu oran için endüstri ortalaması %4,8’dir (Gapenski 2005). Görüldüğü
gibi bu oran genel endüstri ortalamasının çok altındadır ve işletme aktiflerini verimli olarak
kullanamamaktadır.
IV. SONUÇ VE ÖNERĐLER
Sağlık kurumlarının finansal performansını değerlendirmede kullanılan pek çok ölçüt
mevcuttur. Kâr amaçsız hastanelerin finansal performans ölçümünde oran analizleri sıklıkla
kullanılmaktadır (Gider 2011). Bir özel dal eğitim ve araştırma hastanesinin finansal ve
operasyonel performans göstergeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılan bu
çalışmada oran analizi yöntemi ve Spearman korelasyon testi kullanılmıştır. Yapılan analiz
sonucunda söz konusu hastanesinin KVYK’dan yararlanma oranının çok düşük olduğu, finansal
yapısının genelde öz kaynak ağırlıklı olduğu 2007 yılından itibaren 2010 yılı hariç zararla
çalıştığı, varlıklarını verimli kullanamadığı ve hastanenin finansal açıdan iyi yönetilmediği
söylenebilir.
Finansal oranlar ile operasyonel performans göstergeleri arasındaki ilişki durumuna
bakıldığında likidite oranları ile yatak sayısı, poliklinik sayısı ve toplam ameliyat sayısı arasında
negatif yönlü, kuvvetli ve anlamlı bir ilişki vardır. Ayrıca yatak doluluk oranı ile nakit oranı
arasında pozitif yönlü kuvvetli ve anlamlı bir ilişki vardır. Yatak doluluk oranı arttıkça nakit
oranı da artmaktadır. Öte yandan finansal yapı oranları ile yatak sayısı, poliklinik sayısı arasında
pozitif yönlü, kuvvetli ve anlamlı bir ilişki vardır.
Bu bulgular ışığında hastanenin acil bir şekilde maliyet muhasebesi sistemi kurarak
maliyetlerini ve gider kalemlerini kontrol altına alması ve giderlerini azaltması gerekmektedir.
Đkinci olarak ise, hastanenin kaynaklarından maksimum düzeyde faydalanabilmesi için yatak
doluluk oranını artırması ya da yatak sayısının azaltılması gerekmektedir.
Bu çalışmada Döner Sermaye Muhasebesi sistemi içerisinde yer alan finansal tablolardan
Döner Sermaye Bilançosu ve Döner Sermaye Gelir Tablosu (Kar/Zarar Cetveli) kullanılmıştır.
Ancak verilen genel oranlara ek olarak, Genel bütçe Sistemi finansal tablolarının da analizlere
dâhil edilmesi ile daha yararlı sonuçlar elde edilebilecektir.
Ek Tablo 1. Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinin 2005-2011 Yılları Arası Bilançosu
Yıllar
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Aktifler
79.528.777
92.559.906
47.473.116
49.115.910
30.384.004
28.382.644
19.090.229
Dönen Varlıklar
62.852.833
73.455.396
28.846.279
27.549.554
12.199.316
8.985.526
14.445.571
Hazır Değerler
5.100.140
2.371.414
1.004.144
1.159.480
3.486.265
2.173.783
1.211.359
Ticari Alacaklar
55.813.844
57.759.598
13.564.667
18.585.553
3.448.529
1.088.440
7.962.111
Diğer Alacaklar
1.395.307
87.935
132.750
67.372
179.648
209.785
211.937
Stoklar
294.481
10.925.236
13.763.246
7.169.011
4.405.839
4.808.528
4.381.999
Gelecek Aylara Ait
Giderler ve Gelir
Tahakkukları
72.680
111.212
381.472
568.138
560.602
704.990
678.165
Diğer Dönen Varlıklar
176.382
2.200.000
0
0
118.434
0
0
Duran Varlıklar
16.675.945
19.104.510
18.626.837
21.566.357
18.184.688
19.397.118
4.644.658
Maddi Duran Varlıklar
16.664.735
18.609.345
18.125.124
21.063.935
17.679.788
18.890.272
4.136.041
Finansal ve Operasyonel Performans Göstergeleri Arasındaki Đlişki 17
Ek Tablo 1. Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinin 2005-2011 Yılları Arası Bilançosu
(Devam)
Yıllar
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
11.210
495.165
501.714
502.422
504.900
506.847
508.617
Pasifler
79.528.684
92.559.906
47.473.117
49.115.912
30.384.004
28.382.644
19.090.229
Kısa Vadeli Yabancı
Kaynaklar
5.424.817
4.547.478
7.292.792
14.994.261
14.792.509
10.810.160
17.012.928
Ticari Borçlar
1.665.725
2.950.454
3.963.961
11.271.692
11.194.468
7.391.323
13.764.940
Maddi Olmayan Duran
Varlıklar
Diğer Borçlar
116
247.400
153.855
90.407
136.204
253.770
223.780
Alınan Avanslar
2.562.620
0
0
0
0
0
0
Ödenecek Vergi ve Diğer
Yükümlülükler
1.196.357
1.349.624
3.174.976
3.632.162
3.461.837
3.165.067
3.024.209
Öz Kaynaklar
74.103.867
88.012.427
40.180.325
34.121.651
15.591.496
17.572.485
2.077.300
Ödenmiş Sermaye
51.635.157
74.007.908
88.012.427
93.012.427
101.062.427 108.662.427 108.662.427
Geçmiş Yıllar Karları
12.576.881
0
0
0
0
0
0
9.891.828
14.004.519
Geçmiş Yıllar Zararları (-)
Dönem Net Karı (Zararı)
0
-47.832.103 -58.890.776
-47.832.103 -11.058.674 -26.580.155
0
0
-85.470.932 -91.089.943
-5.619.011
-15.495.184
Ek Tablo 2. Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinin 2005-2011 Yılları Arası Gelir Tablosu
Yıllar
A. Brüt Satışlar
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
61.924.190
64.450.557
63.949.810
71.199.041
81.735.865
87.889.027
97.224.299
Yurtiçi Satışlar
49.199.595
46.554.882
47.822.159
48.539.506
63.600.653
69.060.188
69.695.904
Diğer Gelirler
12.724.595
17.895.675
16.127.651
22.659.535
18.135.212
18.828.839
27.513.274
-8.016
-21.861
-88.904
-328.035
-1.938.804
-943.009
-439.826
B. Satış Đndirimleri (-)
Satıştan Đadeler (-)
Net Satışlar
-8.016
-21.861
-88.904
-88.819
-1.504.742
-473.973
-226.509
61.916.174
64.428.696
63.860.906
70.871.006
79.797.062
86.946.017
96.784.473
C. Satışların Maliyeti
-40.246.756
-22.331.201
-43.793.268 -46.555.563 -62.312.030
-63.128.223 -67.544.868
Satılan Hizmet Maliyeti (-)
-40.246.756
-22.331.201
-43.793.268 -46.555.563 -62.312.030
-63.128.223 -67.544.868
Brüt Satış Karı veya Zararı
21.669.417
42.097.495
20.067.638
23.817.795
D. Faaliyet Giderleri (-)
-17.988.296
-21.416.501
-23.824.582 -28.608.259 -27.858.384
-29.015.853 -34.588.627
Genel Yönetim Giderleri
(-)
-17.988.296
-21.416.501
-23.824.582 -28.608.259 -27.858.384
-29.015.853 -34.536.635
Faaliyet Karı veya Zararı
3.681.121
20.680.994
-3.756.945
-4.292.817
-10.373.352
-5.198.058
-5.349.022
E. Diğer Faaliyetlerden
Olağan Gelir ve Karlar
5.879.380
1.497.974
9.701.856
10.669
48.885
14.654
378.787
Faiz Gelirleri
5.859.961
1.475.859
72.569
5.918
2.499
391
81.940
19.419
22.115
9.629.287
4.751
46.386
14.263
296.847
0
-1.462.343
-54.062.462
-5.390.273
-17.794.117
-980.071
-451.291
Faaliyetle Đlgili Diğer
Olağan Gelir ve Karlar
Diğer Faaliyetlerden
Olağan Gider ve Zararlar
(-)
24.315.443
17.485.032
29.239.605
18 Hacettepe Sağlık Đdaresi Dergisi, Cilt 17, Sayı 1 (2014)
Ek Tablo 2. Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinin 2005-2011 Yılları Arası Gelir Tablosu
(Devam)
Yıllar
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Diğer Olağan Gider ve
Zararlar (-)
0
-1.462.343
-54.062.462
-5.390.273
-17.794.117
-980.071
-451.291
Olağan Kar veya Zarar
9.560.501
20.716.625
-48.117.551
-9.672.421
-28.118.584
-6.163.475
-5.421.526
H. Olağandışı Gelir ve
Karlar
526.664
680.414
559.418
1.334.343
1.617.060
984.877
1.071.621
Diğer Olağandışı Gelir
ve Karlar
526.664
680.414
559.418
1.334.343
1.617.060
981.821
1.071.621
I. Olağandışı Gider ve
Zararlar (-)
-195.267
-7.392.520
-273.970
-2.720.596
-78.631
-440.413
-11.145.279
Önceki Dönem Gider ve
Zararları
(-)
-195.267
-7.392.520
-162.305
-1.853.835
-3.882
-31.992
-4.053
Diğer Olağandışı Gider
ve Zararlar
(-)
0
0
-111.664
-866.761
-74.749
-408.421
-11.141.225
Dönem Kar veya Zararı
9.891.899
14.004.519
-47.832.103
-11.058.674
-26.580.155
-5.619.011
-15.495.184
Dönem Net Karı veya
Zararı
9.891.899
14.004.519
-47.832.103
-11.058.674
-26.580.155
-5.619.011
-15.495.184
KAYNAKLAR
1.
Akdoğan N. ve Tenker N. (2007) Finansal Tablolar Analizi ve Mali Analiz Teknikleri.
Gazi Kitabevi, 11. Baskı, Ankara.
2.
Akgüç Ö. (2002) Mali Tablolar Analizi. Arayış Basım ve Yayıncılık, 10. Baskı, Đstanbul.
3.
Berger S. (2008) Fundamentals of Health Care Fınancıal Management: A Practical
Guide to Fiscal Issues and Activities. John Wiley & Sons, 3rd. Edition, USA.
4.
Brigham E.F. (1996) Finansal Yönetimin Temelleri. Çeviren: A. Özdemir ve H.
Sarıaslan, Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, Ankara.
5.
Capkun V., Messner M., and Rissbacher C. (2012) Service Specialization and Operational
Performance in Hospitals. International Journal of Operations & Production
Management 32(4):468-495.
6.
Chen K.H. and Shimerda T.A. (1981) An Empirical Analysis of Useful Financial Ratios.
Financial Management 10(1):51-60.
7.
Cleverley W.O. (1994) Trends in The Hospital Financial Picture. Journal of the
Healthcare Financial Management Association 48(2):61-63.
8.
Çetiner E. (2010) Đşletmelerde Mali Analiz. Gazi Kitabevi, Ankara.
Finansal ve Operasyonel Performans Göstergeleri Arasındaki Đlişki 19
9.
Erdinç S.B. (2009) Konaklama Đşletmelerinde Yiyecek-Đçecek Maliyet Analizi. Süleyman
Demirel Üniversitesi Đktisadi ve Đdari Bilimler Fakültesi Dergisi 14(1):313-330.
10. Fineberg H.V. and Hunter D.J. (2013) A Global View of Health-An Unfolding Series. The
New England Journal of Medicine (Editorial) 368(1):78-79.
11. Finkler S.A. and Ward D.M. (2006) Accounting Fundamentals For Health Care
Management. Jones And Bartlett Publisher, Massachhusetts, USA.
12. Gallagher T.J. and Andrew J.D. (2003) Financial Management: Principles and Practice.
Prentice Hall, 3rd. Edition, USA.
13. Gapenski L.C. (2005) Healthcare Finance: An Introduction to Accounting and
Financial Management. AUPHA, 3rd. Editon, USA.
14. Gider Ö. (2011) Ekonomik Kriz Dönemlerinin Özel Hastanelere Etkileri: Bir Özel
Hastanenin Oran Analizleri Yöntemiyle Finansal Performansına Bakış. Marmara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9(36): 87-103.
15. Green L.V. (2002) How Many Hospital Beds?. Inquiry 39(4):400-412.
16. Gülcü A., Coşkun A., Yeşilyurt C., Coşkun S. ve Esener T. (2004) Cumhuriyet
Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’nin Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Göreceli
Etkinlik Analizi. C.Ü. Đktisadi ve Đdari Bilimler Dergisi 5(2):87-104.
17. Jacobs R., Smith P.C. and Street A. (2006) Measuring Efficiency in Health Care:
Analytic Techniques and Health Policy. Cambrige University Press, UK.
18. Kramer B. and Johnson C. (2009) A Self-Teaching Guide. McGraw-Hill, USA.
19. Li L.X. and Benton W.C. (1996) Performance Measurement Criteria in Health Care
Organizations: Review and Future Research Directions. European Journal of
Operational Research 93(3):449-468.
20. Li L.X., Benton W.C. and Leong G.K. (2002) The Impact of Strategic Operations
Management Decisions on Community Hospital Performance. Journal of Operations
Management 20(4):389-408.
21. Meigs R.F. and Meigs W.B. (1993) Accounting: The Basis for Business Decision.
McGraw-Hill, 9th. Edition, USA.
22. Nguyen J.M., Six P., Antonioli D., Glemain P., Potel G., Lombrail P. and Beux P.L. (2005)
A Simple Method to Optimize Hospital Beds Capacity. International Journal of Medical
Informatics 74(1):39-49.
23. Okka O. (2011) Đşletme Finansmanı. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
24. Ozcan Y.A. (2008) Health Care Benchmarking and Performance Evaluation: An
Assessment Using DEA. Springer, USA.
20 Hacettepe Sağlık Đdaresi Dergisi, Cilt 17, Sayı 1 (2014)
25. Özgülbaş N. (2009) Sağlık Kurumlarında Finansal Yönetim. Anadolu Üniversitesi
Yayınları, Eskişehir.
26. Özgülbaş N. and Koyuncugil A.S. (2009) Financial Profiling of Public Hospitals: An
Application by Data Mining. International Journal of Health Planning and
Management 24:69–83.
27. Özyürek H. ve Erdoğan E. (2011) Finansal Kurumlarda Mali Analiz ve Bir Uygulama.
Ekonomi Bilimleri Dergisi 3(2):229-238.
28. Shortell S.M. and Kaluzny A.D. (2000) Health Care Management Organization Design
and Behavior. Thomson Learning, 4th. Edition, Delmar, USA.
29. Şahin Đ. (2008) Sağlık Bakanlığı Genel Hastaneleri ve Sağlık Bakanlığına Devredilen SSK
Genel Hastanelerinin Teknik Verimliliklerinin Karşılaştırmalı Analizi. Hacettepe Sağlık
Đdaresi Dergisi 11(1):1-48.
30. Vance D. (2002) Tools and Techniques to Solve Financial Problems and Make
Effective Business Decisions. McGraw-Hill, USA.

Download Report