Kanun Teklifinin Metni - Türkiye Büyük Millet Meclisi

BULANIK KARAR VERME YAKLAŞIMLARI
KULLANILARAK MATRİS (L-MATRİS)
METODU BAZLI RİSK DEĞERLENDİRMESİ
Muhammet Gül*, Ali Fuat Güneri*, Ali Ersel Selvi*
*Yıldız Teknik Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü
[email protected], [email protected], [email protected]
Akış
Giriş
Risk Değerlendirmesi & Risk Değerlendirme
Metotları
Risk Değerlendirmede Bulanık Mantık
Yaklaşımları
 Bulanık AHP
 Bulanık TOPSIS
Uygulama
Sonuç & Öneriler
Kaynakça






2
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
GİRİŞ
Matris (L-Tipi Matris) metodu İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) risk değerlendirmesinde

yaygın olarak kullanılan sistematik bir yaklaşımdır.
Tipik bir Matris metodu yaklaşımında, bir riskin gerçekleşme ihtimali ile

gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkaracağı şiddet derecesi gibi iki faktör
değerlendirilerek bir risk ölçüm değeri elde edilir.
Kesin bir risk skoru hesaplamada yetersizlikleri ortadan kaldırmak ve karar

vermedeki tutarsızlıkları azaltmak için bu çalışmada Matris metodunda yer alan iki
faktörün değerlendirilmesinde uzmanların dilsel değişkenler kullanmasına olanak
sağlayan bulanık bir yaklaşım önerilmiştir.
Alüminyum levha üretimi yapan bir işletmede tehlikelere ait ihtimal ve şiddet

parametreleri
Bulanık
Analitik
Hiyerarşi
Prosesi
(BAHP)
kullanılarak
ağırlıklandırılmış, daha sonra bulanık TOPSIS (Technique for Order Preference by
Similarity to Ideal Solution) yöntemi kullanılarak 23 farklı tehlike grubunun öncelik
sırası belirlenmiştir.
3
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
RİSK DEĞERLENDİRMESİ

Risk değerlendirmesi, tehlikelerden kaynaklanan riskin
büyüklüğünü tahmin etmek ve mevcut kontrollerin yeterliliğini
dikkate alarak riskin kabul edilebilir olup olmadığına karar vermek
için kullanılan prosestir (TS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim
Sistemleri).

Risk değerlendirmesinde süreç şu şekilde işlemektedir (HSE,
İngiltere).
1) Tehlikelerin belirlenmesi
2) Kimlerin nasıl zarar göreceğine karar verilmesi
3) Risklerin analizi
4) Kontrol önlemlerine karar verilmesi ve uygulanması
5) Risk değerlendirmesinin gözden geçirilmesi ve güncellenmesi
4
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
RİSK DEĞERLENDİRME METOTLARI


İş sağlığı ve güvenliği odaklı risklerin belirlenmesi ve
değerlendirilmesi ile ilgili kullanılan birçok yöntem
bulunmaktadır (Saat, 2009; Tixier vd.,2002; Pinto vd.,2011).
Bunlardan bazıları;
L ve X Tipi Matris Metodu, Fine-Kinney Metodu, Enerji Analizi,
Tehlike ve İşletilebilirlik Metodu (HAZOP), Hata Ağacı Analizi,
Hata Türü ve Etkileri Analizi (FMEA), Olay Ağacı Analizi, SebepSonuç Diyagramları, Sapma Analizi, Başlangıç Tehlike Analizi,
Kontrol Listeleri, Eğer-Öyleyse Analizleri vb.
5
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
MATRİS (L-TİPİ MATRİS) YÖNTEMİ
Matris metodu (L-Tipi Matris) özellikle sebep-sonuç
ilişkilerinin değerlendirilmesinde kullanılır.
İşletmelerde özellikle aciliyet gerektiren ve bir an
önce önlem alınması gerekli olan rislerin tespitinin
yapılabilmesi için kullanılmaktadır (Ceylan &
Başhelvacı, 2011).
Bu metot ile öncelikle bir olayın gerçekleşme ihtimali
ile gerçekleşmesi durumunda sonucunun
derecelendirilmesi ve ölçümü yapılır.



Risk Skoru = İhtimal x Şiddet

6
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
MATRİS (L-TİPİ MATRİS) YÖNTEMİ
İhtimal (İhtimal Değeri)
Çok küçük (1)
Küçük (2)
Orta (3)
Yüksek (4)
Çok yüksek (5)
Şiddet (Şiddet Değeri)
Çok hafif (1)
Hafif (2)
Orta (3)
Ciddi (4)
Çok ciddi (5)
7
Ortaya Çıkma Olasılığı İçin Derecelendirme Basamakları
Hemen hemen hiç
Çok az ( yılda bir kez ), sadece anormal durumlarda,
Az ( yılda birkaç kez )
Sıklıkla ( ayda bir )
Çok sıklıkla ( haftada bir, her gün ), normal çalışma şartlarında
Derecelendirme
İş saati kaybı yok, hemen giderilebilen, ilk yardım gerektiren
İş günü kaybı yok, kalıcı etkisi olmayan ayakta tedavi
Hafif yaralanma, yatarak tedavi/yaralanma
Ciddi yaralanma, uzun süreli tedavi, meslek hastalığı
Ölüm, sürekli iş göremezlik
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
MATRİS (L-TİPİ MATRİS) YÖNTEMİ
Risk skoru değerlendirme matrisi
RİSK SKORU
8
ŞİDDET
İHTİMAL
1 (çok hafif)
2 (hafif)
3 (orta derece)
4 (ciddi)
5 (çok ciddi)
1
( Çok Küçük )
Anlamsız
1
Düşük
2
Düşük
3
Düşük
4
Düşük
5
2
( Küçük )
3
(Orta Derece)
4
( Yüksek )
5
( Çok Yüksek )
Düşük
2
Düşük
3
Düşük
4
Düşük
5
Düşük
4
Düşük
6
Orta
8
Orta
10
Düşük
6
Orta
9
Orta
12
Yüksek
15
Orta
8
Orta
12
Yüksek
16
Yüksek
20
Orta
10
Yüksek
15
Yüksek
20
Tolere
Edilemez
25
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
MATRİS (L-TİPİ MATRİS) YÖNTEMİ
Sonucun Kabul Edilebilirlik Değerleri
9
Tolere edilemez
Katlanılamaz
Riskler
(25)
Belirlenen risk kabul edilebilir seviyeye
düşürülünceye kadar iş başlatılmamalı eğer devam eden
bir faaliyet varsa derhal durdurulmalıdır. Alınan
önlemlere rağmen riski düşürmek mümkün olmuyorsa,
faaliyet engellenmelidir.
Önemli Riskler
(15,16,20)
Belirlenen risk azaltılıncaya kadar iş başlatılmamalı eğer
devam eden bir faaliyet varsa derhal durdurulmalıdır.
Risk işin devam etmesi ile ilgiliyse acil önlem alınmalı ve
bu önlemler sonucunda faaliyetin devamına karar verilmelidir.
Orta Düzeydeki
Riskler
(8,9,10,12)
Belirlenen riskleri düşürmek için faaliyetler
başlatılmalıdır. Risk azaltma önlemleri zaman alabilir.
Katlanılabilir
Riskler
(2,3,4,5,6)
Belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için ilave kontrol
proseslerine ihtiyaç olmayabilir. Ancak mevcut
kontroller sürdürülmeli ve bu kontrollerin sürdürüldüğü denetlenmelidir.
Önemsiz Riskler
(1)
Belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için kontrol
prosesleri planlamaya ve gerçekleştirilecek faaliyetlerin
kayıtlarını saklamaya gerek olmayabilir.
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
RİSK DEĞERLENDİRMEDE BULANIK MANTIK
YAKLAŞIMLARI-Bulanık AHP




Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yaygın olarak kullanılan
çok kriterli karar verme yöntemlerindendir.
Klasik AHP yöntemi, belirsizlik ve kararsızlık durumlarını
ele almada yetersiz olmasından dolayı bulanık-AHP
yöntemi önerilmiştir.
Sözel ifadelerin sayısallaştırılması ve farklı düşüncelerin
ortak bir paydada birleştirilmesinin zorluğu bulanık-AHP
yöntemi ile giderilebilir (Gul vd. 2012).
Farklı yazarlar tarafından önerilmiş birçok bulanık AHP
yöntemi vardır. Bu çalışmada ihtimal ve şiddet
parametrelerine ait ağırlıklarının (ikili karşılaştırma
yapılarak) belirlenmesi için Buckley (1985)’in bulanık AHP
yöntemi kullanılmıştır.
10
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
RİSK DEĞERLENDİRMEDE BULANIK MANTIK
YAKLAŞIMLARI-Bulanık AHP

1. Adım: Hiyerarşik yapıdaki tüm kriterler arasındaki ikili karşılaştırma
matrisleri oluşturulur. İki kriterin her biri için hangisinin daha önemli olduğu
sorularak ikili karşılaştırma matrislerine karşılık gelen dilsel ifadeler atanır.
 1
a
21
M 


 an1

a12
1
an2
a1n   1
a2n   1/ a21

 
 
1   1/ an1

an2
 ain

1/ n
3. Adım: Aşağıdaki formül kullanılarak her bir kriterin bulanık ağırlığı
hesaplanır.
wi  ri   r1  r2 

1
a1n 
a2n 


1 
2. Adım: Bulanık geometrik ortalamayı tanımlamak için aşağıdaki gibi
geometrik ortalama tekniği kullanılır.
ri  ai1  ai2 

a12
 rn 
1
4. Adım: Aşağıdaki denklem ile her bir kriterin en iyi bulanık olmayan
performans değerini (the best non-fuzzy performance –BNP) bulmak için CoA
(centre of area) metodu kullanılır.
wi  [(uwi  lwi )  (mwi  lwi )]/3  lwi
11
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
RİSK DEĞERLENDİRMEDE BULANIK MANTIK
YAKLAŞIMLARI-Bulanık TOPSIS



TOPSIS yöntemi ilk olarak Hwang ve Yoon (1981)
tarafından çok kriterli karar verme (ÇKKV)
problemlerini çözmek için geliştirilmiş olan
yöntemlerden biridir.
TOPSIS yöntemi genel olarak, seçilen alternatifin,
pozitif ideal çözüme en yakın, negatif ideal çözüme
en uzak olma esasına dayanmaktadır.
Fakat kararların belirsizlik altında verildiği ve amaç
ve kısıtların belirgin olmayıp bulanık sayılarla ifade
edildiği ortamlar için bulanık TOPSIS yöntemi
geliştirilmiştir(Tzeng ve Huang, 2011).
12
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
RİSK DEĞERLENDİRMEDE BULANIK MANTIK
YAKLAŞIMLARI-Bulanık TOPSIS
1. Adım: Alternatif ve kriterler dizisi belirlenir.
 2. Adım: Normalize edilmiş dereceler belirlenir.
 3. Adım: Ağırlıklı normalize edilmiş dereceler
belirlenir.
 4. Adım: Bulanık pozitif ideal çözüm (BPİÇ) ve
negatif ideal çözüm (BNİÇ) değerleri belirlenir.
 5. Adım: Bulanık pozitif ideal çözüm (BPİÇ) ve
negatif ideal çözüm (BNİÇ) değerlerinden uzaklıklar
hesaplanır. Uzaklık değerleri hesaplanırken Öklid
uzaklık ölçüsü kullanılır.
 6. Adım: CoA (centre of area) metodu gibi
defazifikasyon (bulanıklıktan ayırma) metotlarından
biri kullanılarak defazifikasyon uzaklık değerleri elde
13edilir.
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk

Değerlendirmesi
ÖNERİLEN METOT



İSG uzmanlarınca tehlikeler
ve riskler ortaya konulur.
Buckley’in Bulanık AHP
yaklaşımı ile Matris (L-tipi)
yönteminde kullanılan
ihtimal ve şiddet faktörleri
ağırlıklandırılır.
İSG uzmanlarının dilsel
değerlendirmeleri yardımı
ile Bulanık TOPSIS metodu
uygulanarak işletmedeki
tehlikelerin öncelik sırası
belirlenir.
14
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
UYGULAMA



Bulanık ÇKKV yöntemleri kullanılarak yapılan risk
değerlendirme çalışması alüminyum levha üretimi yapan
bir işletmede uygulanmıştır.
Risk değerlendirmesi çalışmasında temel amaç, işyerinde
çalışma koşullarından kaynaklanan her türlü tehlike ve
sağlık riskini saptamak, insan sağlığını etkilemeyen
seviyeye düşürücü önlemleri belirlemektir.
Bu riskler iş kazaları olabileceği gibi her türlü meslek
hastalığı ve diğer sağlık riskleri olabilir. Risk
değerlendirmesi sonucunda, işyerindeki risklerin neler
olduğuna karar verilmiş, kaza olma olasılığı ile olası
kazaların boyutu/büyüklüğü hakkında bilgi sahibi olunmuş
ve olası risklerin önceliği saptanmıştır.
15
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
UYGULAMA
İSG uzmanlarının ikili karşılaştırma değerlendirmeleri ve iki risk faktörünün
(ihtimal & şiddet) ağırlıkları
Uzman 1-2-3
İhtimal
Şiddet
Ağırlık
İhtimal
E,E,E
FW,VW,VW
0,361
Şiddet
E,E,E
0,639
Ağırlıklar için bulanık değerlendirme skorları
Bulanık ağırlık değerleri
l
m
u
ihtimal 0,274 0,355 0,485
şiddet 0,478 0,645 0,846
16
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
UYGULAMA
23 farklı risk grubuna göre ihtimal ve şiddet faktörleri için İSG
uzmanlarının bulanık dilsel değişkenlerle değerlendirmesi
23 FARKLI RİSK GRUBU
ihtimal şiddet
1 Yüksekten düşme
MP,MP,P MG,F,MG
2 Aynı seviyede düşme
P,P,MP MP,F,F
3 Malzeme düşmesi
MP,P,MP MG,G,G
4 Bir şeye çarpma
F,MP,MG P,MP,MP
5 Bir şeyin çarpması
P,MP,P F,F,MG
6 Kayma
P,MP,MP MG,G,G
7 Sürüklenme
P,MP,MP G,G,MG
8 Zorlanma
MP,P,P MG,MG,MG
9 Elektrik çarpması
P,MP,MP VG,VG,G
10 Parlayıcı tahribatı
MP,MP,P MG,MG,G
11 Patlayıcı tahribatı
VP,P,VP G,VG,VG
12 Kimyasallara maruz kalma
F,MP,MG F,MG,MG
13 Fırlayan madde
P,MP,P MG,MG,F
14 Uçuşan madde
MG,MG,G F,F,MP
15 Bir şeyin batması
P,P,MP F,MP,F
16 Yangın
P,P,MP F,MG,MG
17 Suda boğulma
VP,P,P VG,VG,G
18 Gazdan boğulma
P,P,MP VG,VG,G
19 Kaynak ışığına maruz kalma
P,P,P
F,MG,MG
20 Zehirlenme
MP,MP,F MP,F,MG
21 Göze çapak kaçma
MP,MP,F F,F,MG
22 Sıcak yüzeylere temas (ateş, kaynar su) P,P,MP
F,F,MG
23 Panik ve düzenin bozulması
VP,P,P G,VG,G
17
Alternatifler için bulanık değerlendirme skorları
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
UYGULAMA
23 farklı risk grubuna göre ihtimal ve şiddet faktörleri için İSG uzmanlarının verdiği bulanık
dilsel puanların bulanık skorlara dönüştürülmesi
Uzman 1
ihtimal (0.361)
Tehlike
T1
1
3
5
T2
0
1
3
T3
1
3
5
T4
3
5
7
T5
0
1
3
T6
0
1
3
T7
0
1
3
T8
1
3
5
T9
0
1
3
T10
1
3
5
T11
0
0
1
T12
3
5
7
T13
0
1
3
T14
5
7
9
T15
0
1
3
T16
0
1
3
T17
0
0
1
T18
0
1
3
T19
0
1
3
T20
1
3
5
T21
1
3
5
T22
0
1
3
T23
0
0
1
18
şiddet (0.639)
5
1
5
0
3
5
7
5
7
5
7
3
5
3
3
3
9
9
3
1
3
3
7
7
3
7
1
5
7
9
7
9
7
9
5
7
5
5
5
10
10
5
3
5
5
9
9
5
9
3
7
9
10
9
10
9
10
7
9
7
7
7
10
10
7
5
7
7
10
Uzman 2
ihtimal (0.361)
Tehlike
T1
1
3
5
T2
0
1
3
T3
0
1
3
T4
1
3
5
T5
1
3
5
T6
1
3
5
T7
1
3
5
T8
0
1
3
T9
1
3
5
T10
1
3
5
T11
0
1
3
T12
1
3
5
T13
1
3
5
T14
5
7
9
T15
0
1
3
T16
0
1
3
T17
0
1
3
T18
0
1
3
T19
0
1
3
T20
1
3
5
T21
1
3
5
T22
0
1
3
T23
0
1
3
şiddet (0.639)
3
3
7
1
3
7
7
5
7
5
9
5
5
3
1
5
9
9
5
3
3
3
9
5
5
9
3
5
9
9
7
9
7
10
7
7
5
3
7
10
10
7
5
5
5
10
7
7
10
5
7
10
10
9
10
9
10
9
9
7
5
9
10
10
9
7
7
7
10
Uzman 3
ihtimal (0.361)
Tehlike
T1
0
1
3
T2
1
3
5
T3
1
3
5
T4
5
7
9
T5
0
1
3
T6
1
3
5
T7
1
3
5
T8
0
1
3
T9
1
3
5
T10
0
1
3
T11
0
0
1
T12
5
7
9
T13
0
1
3
T14
7
9
10
T15
1
3
5
T16
1
3
5
T17
0
1
3
T18
1
3
5
T19
0
1
3
T20
3
5
7
T21
3
5
7
T22
1
3
5
T23
0
1
3
şiddet (0.639)
5
3
7
1
5
7
5
5
7
7
9
5
3
1
3
5
7
7
5
5
5
5
7
7
5
9
3
7
9
7
7
9
9
10
7
5
3
5
7
9
9
7
7
7
7
9
9
7
10
5
9
10
9
9
10
10
10
9
7
5
7
9
10
10
9
9
9
9
10
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
UYGULAMA
1. Adım
Tehlike
T1
T2
T3
T4
T5
T6
T7
T8
T9
T10
T11
T12
T13
T14
T15
T16
T17
T18
T19
T20
T21
T22
T23
19
ihtimal (0.361)
0,667 2,333 4,333
0,333 1,667 3,667
0,667 2,333 4,333
3
5
7
0,333 1,667 3,667
0,667 2,333 4,333
0,667 2,333 4,333
0,333 1,667 3,667
0,667 2,333 4,333
0,667 2,333 4,333
0 0,333 1,667
3
5
7
0,333 1,667 3,667
5,667 7,667 9,333
0,333 1,667 3,667
0,333 1,667 3,667
0 0,667 2,333
0,333 1,667 3,667
0
1
3
1,667 3,667 5,667
1,667 3,667 5,667
0,333 1,667 3,667
0 0,667 2,333
şiddet (0.639)
4,333 6,333 8,333
2,333 4,333 6,333
6,333 8,333 9,667
0,667 2,333 4,333
3,667 5,667 7,667
6,333 8,333 9,667
6,333 8,333 9,667
5
7
9
7
9
10
5,667 7,667 9,333
8,333 9,667 10
4,333 6,333 8,333
4,333 6,333 8,333
2,333 4,333 6,333
2,333 4,333 6,333
4,333 6,333 8,333
8,333 9,667 10
8,333 9,667 10
4,333 6,333 8,333
3
5
7
3,667 5,667 7,667
3,667 5,667 7,667
7,667 9,333 10
2. Adım
Tehlike
T1
T2
T3
T4
T5
T6
T7
T8
T9
T10
T11
T12
T13
T14
T15
T16
T17
T18
T19
T20
T21
T22
T23
ihtimal (0.361)
0,274 0,355 0,485
0,071 0,25 0,464
0,036 0,179 0,393
0,071 0,25 0,464
0,321 0,536 0,75
0,036 0,179 0,393
0,071 0,25 0,464
0,071 0,25 0,464
0,036 0,179 0,393
0,071 0,25 0,464
0,071 0,25 0,464
0 0,036 0,179
0,321 0,536 0,75
0,036 0,179 0,393
0,607 0,821 1
0,036 0,179 0,393
0,036 0,179 0,393
0 0,071 0,25
0,036 0,179 0,393
0 0,107 0,321
0,179 0,393 0,607
0,179 0,393 0,607
0,036 0,179 0,393
0 0,071 0,25
şiddet (0.639)
0,478 0,645 0,846
0,433 0,633 0,833
0,233 0,433 0,633
0,633 0,833 0,967
0,067 0,233 0,433
0,367 0,567 0,767
0,633 0,833 0,967
0,633 0,833 0,967
0,5 0,7 0,9
0,7 0,9
1
0,567 0,767 0,933
0,833 0,967 1
0,433 0,633 0,833
0,433 0,633 0,833
0,233 0,433 0,633
0,233 0,433 0,633
0,433 0,633 0,833
0,833 0,967 1
0,833 0,967 1
0,433 0,633 0,833
0,3 0,5 0,7
0,367 0,567 0,767
0,367 0,567 0,767
0,767 0,933 1
3. Adım
Tehlike
T1
T2
T3
T4
T5
T6
T7
T8
T9
T10
T11
T12
T13
T14
T15
T16
T17
T18
T19
T20
T21
T22
T23
ihtimal (0.361)
0,274 0,355 0,485
0,02 0,089 0,225
0,01 0,063 0,191
0,02 0,089 0,225
0,088 0,19 0,364
0,01 0,063 0,191
0,02 0,089 0,225
0,02 0,089 0,225
0,01 0,063 0,191
0,02 0,089 0,225
0,02 0,089 0,225
0 0,013 0,087
0,088 0,19 0,364
0,01 0,063 0,191
0,166 0,292 0,485
0,01 0,063 0,191
0,01 0,063 0,191
0 0,025 0,121
0,01 0,063 0,191
0 0,038 0,156
0,049 0,139 0,294
0,049 0,139 0,294
0,01 0,063 0,191
0 0,025 0,121
şiddet (0.639)
0,478 0,645 0,846
0,207 0,409 0,705
0,111 0,28 0,536
0,302 0,538 0,818
0,032 0,151 0,367
0,175 0,366 0,648
0,302 0,538 0,818
0,302 0,538 0,818
0,239 0,452 0,761
0,334 0,581 0,846
0,271 0,495 0,789
0,398 0,624 0,846
0,207 0,409 0,705
0,207 0,409 0,705
0,111 0,28 0,536
0,111 0,28 0,536
0,207 0,409 0,705
0,398 0,624 0,846
0,398 0,624 0,846
0,207 0,409 0,705
0,143 0,323 0,592
0,175 0,366 0,648
0,175 0,366 0,648
0,366 0,602 0,846
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
UYGULAMA
Bulanık TOPSIS yakınlık katsayısı
Tehlike
T1
T2
T3
T4
T5
T6
T7
T8
T9
T10
T11
T12
T13
T14
T15
T16
T17
T18
T19
T20
T21
T22
T23
20
CCi
0,296
0,224
0,345
0,225
0,265
0,345
0,345
0,304
0,36
0,33
0,335
0,344
0,285
0,33
0,224
0,285
0,344
0,364
0,274
0,279
0,299
0,265
0,337
Risklerin öncelik sıralaması
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
T18 T9 T3 T6 T7 T17 T12 T23 T11 T10 T14 T8 T21 T1 T13 T16 T20 T19 T5 T22 T4 T2 T15
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
SONUÇ & ÖNERİLER





Çalışma sonucunda en öncelikli üç riskin gazdan boğulma, elektrik
çarpması ve malzeme düşmesi olduğu görülmüştür.
Bu risklerin sırasıyla; rulo alüminyumların soğuk haddeleme tesisinde
haddelenmesi esnasında hadde yağı buharından, teknik bakım ve
onarım sırasında elektrik panoları ve jeneratör odasındaki çalışmalar
esnasında ve mamul stok holünde raflara yüksek istifleme
yapılmasından kaynaklandıkları tespit edilmiştir.
Bulanık AHP-Bulanık TOPSIS metotlarının kullanılması ile risk
değerlendirmede alternatif bir yaklaşım önerilmiştir. Bu yaklaşımla,
kesin sayılarla hesaplama yapılmadan İSG uzmanlarının bulanık dilsel
ifadelerle değerlendirme yapmaları sağlanmış ve karar vermedeki
tutarsızlılar azaltılmıştır.
İleriye dönük çalışmalar için farklı ÇKKV metotları kombine edilerek
farklı alternatif risk değerlendirme yaklaşımları ortaya konulabilir ve
mevcut yöntemlerle mukayese edilebilir.
Ayrıca iki risk faktörünün ağırlık değerleri değiştirilerek (Duyarlılık
Analizi), risk önceliklerinin değişimi değerlendirilebilir.
21
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
KAYNAKÇA










TS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 3 –
6, (2008).
İnternet: Health and Safety Executive of UK.
http://www.hse.gov.uk/offshore/strategy/jet.htm#Jet, (2009).
Saat, M.B., (2009) Implementation of integrated occupational health and safety risk
assessment methods, checklist and matrix methods, to a construction site, M.Sc Thesis,
Ankara: Gazi University Institute of Science and Technology (In Turkish).
Tixier, J., Dusserre, G., Salvi, O. and Gaston, D., (2002) "Review of 62 risk analysis
methodologies of industrial plants", Journal of Loss Prevention in the process industries, Vol.
15 No. 4, pp. 291-303.
Pinto, A., Nunes, I.L. and Ribeiro, R.A., (2011) "Occupational risk assessment in construction
industry–Overview and reflection", Safety Science, Vol. 49 No. 5, pp. 616-224.
Ceylan, H. and Bashelvacı, V.S., (2011) "Risk analysis with risk assessment matrix method: An
application", International Journal of Engineering Research and Development, Vol. 3, pp. 2533.
Buckley, J.J., (1985), “Fuzzy Hierarchical Analysis”, Fuzzy Sets And Systems, 17, 233-247.
Gul, M., Celik, E., Guneri, A.F. and Gumus, A.T., (2012) “Simulation with integrated multi
criteria decision making: An application of scenario selection for a hospital emergency
department”, İstanbul Commerce University Journal of Science, 11(22):1-18.
Hwang, C.L. and Yoon, K., (1981), Multiple Attribute Decision Making-Methods and
Applications: A State of the Art Survey, Springer, New York.
Tzeng, G-H. and Huang, J-J., (2011), Multiple Attribute Decision Making-Methods and
Applications, CRC Press Taylor and Francis Group, USA.
22
Bulanık Karar Verme Yaklaşımları Kullanılarak Matris (L-Matris) Metodu Bazlı Risk
Değerlendirmesi
“Teşekkür ederim”
E-Posta: [email protected]