EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Nisan 2014, No: 90 i Bu sayıda; 2014 Ocak ayı İşgücü ve İstihdam Verileri değerlendirilmiştir. i 1 2014’ün ilk ayında gerçek işsiz sayısı 4 milyon 924 bin kişi...  TÜİK, geçtiğimiz Aralık ayı ile bu yılın Ocak ve Şubat aylarını içeren 2014’e ait ilk işgücü ve istihdam verilerini yayımladı. Verilere göre Türkiye’de çalışma çağındaki nüfus son bir yılda 915 bin kişi artmış. Bunun 713 bini iş gücü piyasasına girerek iş aramaya başlamış.  Bu dönemde iş arayanların 761 bini iş bulmuş. Yani işe girenlerin sayısı iş aramaya yeni başlayanlardan 49 bin kişi fazla olmuş. Bunun sonucunda geçtiğimiz yılın Ocak ayında 2 milyon 890 bin olan işsiz sayısı bu yılın aynı ayında 2 milyon 841bine gerilemiş.  İşsizlik oranı da aynı dönemde 0,5 puan azalarak % 10,1 olmuş. Mevsim etkilerinden arınmış işsizlik oranı ise bir önceki aya göre Ocak’ta 0,3 puanlık azalışla % 9,1 olarak gerçekleşmiş. İşsizlik İşsizlik Oranı Oranı (Mevsim (Mevsim Etkilerinden Etkilerinden Arınmış) Arınmış) 10.3 10.3 10.1 10.1 9.9 9.9 9.7 9.7 9.5 9.5 9.3 9.3 9.1 9.1 8.9 8.9 8.7 8.7 8.5 8.5 11 22 33 44 55 66 77 88 2012 2012 99 10 10 11 11 12 12 11 22 33 44 55 66 77 2013 2013 88 99 10 10 11 11 12 12 11 2014 2014 Kaynak: TÜİK  İş aramayan ancak iş bulsam çalışırım diyen “ümidini kaybetmiş işsizlerle” birlikte gerçek işsiz sayısı ise 2014’ün ilk ayında 4 milyon 924 bin olmuş. Son bir yılda gerçek işsizlerin sayısında 220 bin kişilik bir gerileme var. Bunun sonucunda Ocak ayında gerçek (geniş) işsizlik oranı da, bir yıl önceye göre, 1 puan düşerek % 16,3 olmuş. 2 Gerçek Gerçek İşsizlerin İşsizlerin Sayısı Sayısı (Bin (Bin Kişi) Kişi) 5500 5500 5000 5000 4500 4500 4000 4000 3500 3500 3000 3000 11 22 33 44 55 66 77 88 99 10 1011 1112 12 11 22 33 44 55 66 77 88 99 10 1011 1112 12 11 2012 2012 2013 2013 2014 2014 Kaynak: TÜİK  Son bir yılda istihdam 761 bin kişi artarken bunun 605 bini (% 79,5’i) hizmet sektöründe, 150 bini (% 19,7) ise inşaat sektöründe yaratılmış. Yani son bir yılda istihdamdaki artışın neredeyse tamamı dış ticarete kapalı bu iki sektörden gelmiş. Sanayi sektöründe çalışan sayısının son bir yılda 98 bin kişi artmasına karşın; tarımda çalışan sayısı 91 bin kişi azalmış. Dolayısıyla dış ticarete açık bu iki sektörün toplam istihdamı, bir yıl önceye göre değişmeyerek aynı kalmış. İsİs hdam hdam Ar Ar şışı (1000 (1000 Kişi) Kişi) 11400 400 11200 200 11000 000 800 800 600 600 400 400 200 200 --200 200 --400 400 11 22 33 44 55 66 77 88 99 10 10 11 11 12 12 11 22 2012 2012 33 44 55 66 77 88 99 10 10 2013 2013 Hizmet Hizmet 849 849 681 681 815 815 713 713 703 703 599 599 541 541 576 576 658 658 808 808 749 749 709 709 610 610 676 676 633 633 611 611 631 631 549 549 508 508 461 461 308 308 198 198 259 259 470 470 606 606 İnşaat İnşaat 122 122 --32 32 --40 40 20 20 59 59 58 58 33 --17 17 88 111 111 127 127 135 135 105 105 224 224 203 203 162 162 15 15 21 21 --39 39 --34 34 --17 17 68 68 78 78 106 106 150 150 Sanayi Sanayi Tarım Tarım 29 29 32 32 --69 69--36 36 --17 17 64 64 68 68 63 63 28 28 15 14 17 19 90 45 67 14 15 - 14 - 17 - 19 90 - 45 - 67 - 14 27 27 75 75 114 114 155 155 185 185 202 202 227 227 238 238 284 284 254 254 213 213 219 219 179 179 167 167 113 113 100 100 97 97 30 37 87 58 104 95 47 80 81 81 53 13 29 29 30 37 87 58 104 95 47 - 80 - 81 - 81 - 53 - 13 - 29 - 29 -17 17 --91 91 Kaynak: TÜİK  İşsizlikteki gerileme elbette sevindirici. Ancak işgücü ve istihdam verilerinde, açıklamaya muhtaç önemli noktalar da var. 3  Her şeyden önce ekonomide son iki yılın ortalama büyüme hızı % 3,1. Uluslararası kuruluşlar bu yıl Türkiye için % 2-% 2,5 bandında bir büyüme hızı tahmin ediyor. Yani son üç yılın büyüme performansı % 5’lik potansiyel büyüme hızının oldukça altında.  Büyümenin son derece zayıf olduğu bir dönemde iş bulma ümidini kaybedenlerin sayısında 222 bin kişilik azalma olmuş. Bu, mevcut serilerde rekor bir azalıştır. Ortalama büyüme hızının % 9’larda olduğu 2010-2011 yıllarında bile iş bulma ümidi olmayanların sayısında bu büyüklükte bir gerileme olmamıştı. Dolayısıyla iş bulma ümidini kaybedenlerin sayısındaki bu anormal düşüşün nedenlerinin TÜİK tarafından açıklanmasına ihtiyaç var.  Yine reel kesimdeki şirketlerin gelecek üç aya ilişkin istihdam beklentilerini içeren veriler TCMB tarafından yayımlanıyor. Söz konusu verilere göre reel kesimde gelecek üç aya ilişkin istihdam beklentileri 2013’ün ikinci yarısından beri sürekli gerilemiş. Oysa sanayi sektöründe toplam istihdam 2013’ün son üç ayından başlayarak artış trendine girmiş. Dolayısıyla istihdam beklentilerini yansıtan endeksler ile gerçekleşen istihdam rakamları arasında da uyumsuzluk var. Kaynak: Turkey Data Monitor  Diğer taraftan son bir yılda yaratılan istihdamın kompozisyonu da istihdamdaki artış eğiliminin sürekliliği konusunda kuşkuları artırıyor. Son bir yılda inşaat sektöründe ilave 150 bin kişilik istihdam artışı gerçekleşmiş. 4 Mevsim etkilerinden arındırılmış inşaat sektörü istihdamı ise tek bir ayda 103 bin artmış. Mevsim etkilerinden arınmış mevcut istihdam serilerinde bu daha önce hiç rastlamadığımız bir artış.  Özellikle konut kredilerinde faiz oranlarının arttığı bir dönemde inşaat sektörü istihdamındaki bu artışın önümüzdeki aylarda sürmesi zor görünüyor. Kaynak: TÜİK ve Turkey Data Monitor  İstihdam verilerinin ortaya koyduğu önemli bir diğer husus ise “genç işsizliğinin yüksek seviyelerde kalmaya devam etmesi. Ocak ayında genç işsizlerimizin sayısı 822 bin; gençlerde tarım dışı işsizlik oranı ise % 22 olarak gerçekleşti. ILO rakamları; Türkiye’nin en önemli stratejik varlığı olan genç nüfusunu iyi değerlendirmediğini gösteriyor...  Tüm bu veriler Türkiye ekonomisinin en önemli üstünlüğü olan genç nüfusundan yeterince yararlanamadığını açıkça ortaya koyuyor. Nitekim Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO’nun) bu yıl Ocak ayında yayımladığı “Küresel İstihdam Eğilimleri-2014” raporu da bunu teyit ediyor.  40 ülke içinde çalışmayan, eğitim veya öğrenim sürecinde olmayan gençlerin genç nüfusa oranının en yüksek olduğu ülke Türkiye. 2011 itibariyle 15-29 yaş grubundaki her 100 gençten 34,6’sı ne eğitimde ne öğrenimde, ne de çalışma yaşamında. 5 Grafik: Eğitimde, Stajda veya Çalışma Hayatında Olmayan Genç Nüfusun Oranı (15-29 Yaş Arası Nüfus, %) Kaynak: ILO, Global Employment Trends 2014, syf: 22  Aynı çalışma Türkiye’nin sadece gençlerini değil, kadın nüfusunu da ekonomik yaşamın içinde yeterince değerlendiremediğini ortaya koyuyor. Nitekim rapora göre (syf: 45) Türkiye, bölgesinin istihdamda en çok cinsiyet açığına sahip ülkesi konumunda. 2012 itibariyle Türkiye’de erkeklerin istihdam oranı % 65 buna karşın kadınların istihdam oranı % 26,3. Erkek ve kadın istihdamı arasındaki fark 38,7 puan ve Türkiye bununla Merkez ve Güneydoğu Avrupa’da birinci. 6  ILO’nun rakamları Türkiye’nin en önemli stratejik kaynağı olan nüfusunu üretim de seferber etmekteki yetersizliğini de gözler önüne seriyor. AKP iktidarının uzunca bir süredir, küresel krizin merkezinde yer alan ve krizle beraber işsizlik oranı tavan yapan gelişmiş ekonomileri göstererek başarı hikayeleri anlatıyor.  Oysa ILO’nun bizim gibi gelişen ekonomiler için özetlediği işsizlik rakamları ortada bir başarı olmadığı gibi; Türkiye’nin içinde bulunduğu ligde en yüksek işsizlik oranına sahip ülke olduğunu gösteriyor.  Nitekim ILO rakamlarına göre G-20’nin yükselen ekonomilerinde işsizlik oranı % 5 civarında iken; Türkiye’deki işsizlik oranı neredeyse bunun iki katı.  Yine küresel kriz öncesiyle kıyaslandığında Türkiye işsizliği düşürme konusunda sınırlı bir ilerleme gösterirken; Brezilya ve Arjantin’in çok daha iyi performans gösterdiği anlaşılıyor. Tablo: Bize Benzer Ekonomilerde İşsizlik Oranı (%) Türkiye Rusya Arjantin Brezilya Meksika G.Kore Endonezya G-20 Ortalaması G-20 Yükselen Ekonomiler Ort. 2007 10.3 6.0 8.5 8.1 3.4 3.2 4.1 5.1 4.9 2013 9.9 5.8 7.3 6.7 5.0 3.2 4.0 6.0 5.0 2014 10.0 5.8 7.4 6.6 4.9 3.3 4.0 6.1 5.1 2015 9.7 5.8 7.4 6.5 4.8 3.3 4.1 6.1 5.1 2016 9.6 5.8 7.3 6.5 4.7 3.4 4.1 6.1 5.1 Kaynak: ILO, Global Employment Trends 2014, syf: 19  Sonuç olarak Türkiye, sahip olduğu demografik fırsat penceresini iyi değerlendiremiyor. Bu pencerenin önümüzdeki 20 yılda kapanacağı dikkate alındığında, Türkiye için zaman hızla tükeniyor.  Türkiye özellikle kadın ve gençleri çalışma yaşamına sokmak ve iş bulmak zorunda. Aynı zamanda işgücünün verimliliğini artıracak reformları da gerçekleştirmek zorunda. Ancak bu suretle düşük ücrete mahkum olmadan hem işsizlik sorununu çözmek hem de orta gelir tuzağından çıkmak ve kişi başına geliri 20.000 dolara taşımak mümkün olacaktır. 7 Tablo: İşgücü ve İstihdam Göstergeleri (Bin Kişi, %) Fark Ocak 2013 Ocak (2014-2013) 2014 (BİN KİŞİ) Kurumsal Olmayan Nüfus 74,033 74,947 914 - 15 Yaş ve üzeri Nüfus 55,169 56,084 915 İş Gücü 27,323 28,036 713 - İstihdam Edilenler 24,433 25,194 761 - Tarım 5,474 5,383 -91 - Sanayi 4,869 4,967 98 - İmalat Sanayi 4,548 4,655 107 - İnşaat 1,540 1,690 150 - Hizmetler 12,549 13,154 605 - Tarımdışı İstihdam 18,959 19,811 852 - Ücretli İstihdam Edilenler 15,717 16,518 801 İşsiz Sayısı 2,890 2,841 -49 Geniş İşsiz Sayısı (İşsiz+İş Aramayıp Çalışmaya Hazır Olanlar) 5,144 4,924 -220 897 822 -75 8,854 8,453 -401 44.9 0.6 Genç İşsiz Sayısı Sosyal Güvenlik Kuruluşuna Kayıtlı Olmayanlar (YÜZDE) İstihdam Oranı (%) 44.3 İşgücüne Katılma Oranı (%) 49.5 50.0 0.5 İşsizlik Oranı (%) 10.6 10.1 -0.5 Geniş İşsizlik Oranı 17.4 16.3 -1.0 Tarımdışı İşsizlik Oranı (%) 12.9 12.3 -0.6 Genç İşsizlik Oranı (%) 20.7 19.0 -1.7 Mevsimlik Etkilerden Arındırılmış Seriler 2013 ARALIK 2014 OCAK Fark İşgücü 28,534 28,693 158 İstihdam 25,849 26,087 238 - Tarım 5,962 6,016 54 - Sanayi 4,956 4,967 11 - İnşaat 1,900 2,003 103 - Hizmet 13,032 13,102 70 İşsiz 2,685 2,605 -80 İşgücüne Katılma Oranı (%) 50.9 51.2 0.2 İstihdam Oranı (%) 46.1 46.5 0.4 İşsizlik Oranı (%) 9.4 9.1 -0.3 - Tarım Dışı İşsizlik Oranı (%) 11.6 11.3 -0.3 - Genç Nüfusta İşsizlik Oranı (%) 17.6 17.3 -0.3 Kaynak: TÜİK