Ü M M Ü C T Ü L S Ü M
H A T U N VAKFÎYESl
D r . Mtijgfin CUNBUR
Bslâ kültür ve medeniyetimizin eser
im ve T ü r k hayırseverliğinin t a r i h î
HigUan «rfarak yurdumuzu b i r u ç t a n
Qls uca doldurup süsleyen
V a k ı f
l l t t e s s e s e l e r i n i n k u r u c u l a r ı ara^
ggdg sık sık kadm isimlerine rast gelilir. T ü r k kadını, t o p l u m ş a r t l a n ne
olmsa olsun, erkeğin yanı s ı r a memlektf ilerine k a t ı k n a k t a n
çekinmemiştir.
Ba ağır şartlar altında bile, t o p l u m haygtmda k a d m l a n m ı z ı n h i ç b i r
engelle
Ijişılaşmadan
yapabildikleri tek işin,
işleri olduğunu söyleyebiliriz. Hayasever T ü r k
k a d m l a n i ç t i m a î dujnsdanııa göre, güçleri yettiği nisbette,
ea büyüğünden en k ü ç ü ğ ü n e kadar V ak ı f M ü e s s e s e l e r i n i n kurululunda âmil olmuşlardır.
d ı n l a n taralFmdan y a p t ı n l a n herbiri b i r
h a j ı r m ü e s s e s e s i o l d u ğ u kadar birer sa
nat ş a h e s e r i değerini de taşıyan
cami,
medrese, hamam, ç e ş m e gibi
yüzlerce
v a k ı f tesisini katabiliriz.
Diyebiliriz k i ,
T ü r k - t s l â m
d ü n y a s ı n d a , h a y ı r yapma işi b i r görenek,
daha ilerisi b i r gelenek h a l i n i almıştı.
B ü y ü k tesisleri y a p t ı r m a y a güçleri yetniü3'enler, b ü t ü n
topluma mal o l m u ş
hayır-işleme m ü e s s e s e s i n e
katılmaktan
ve y a p t ı k l a n k ü ç ü k vakıflarla
adlarım
uzun yıllar h a y ı r l a y â d ettirmekten ge
r i k a l m a m ı ş l a r d ı r . Yüzlerce
k a d ı n , ge
l i r i a z a l m ı ş b i r vakıf tesisine ufak da ol
sa b i r gelir k a y n a ğ ı s a ğ l a m a k için evle
rini, meyvalı b a h ç e l e r i n i
bağışlamışlar,
a r k a l a r ı n d a n b i r fâtiha o k u n m a s ı için b i r
Daha eskilerine gitmeden Orta Çağ cami'e, b i r i l i m m ü e s s e s e s i n e k i t a p l a n n ı
T ü r k kadmlan t a r a f ı n d a n
yaptml- vakfetmişler, bir
cami'de, b i r mescitte
noş hayır kurumlanna birer ö r n e k ola- kendilerinin, ailelerinin ve çevresindeki
ıtk, S e l ç u k
çağı soylu k a d ı n l a n n - l e r i n geçip göçmüşleri için Hatm-i şerif
dan M e l i k e G e v h e r
N e s i b e ' - ve Mevlid-i Nebevî okutmak üzere ( 2 ) ve
via 1206 da K a y s e r î'de i n ş a edi h i ç olmazsa b i r din ve i l i m müessesesi
len «Darü'ş-Şifa»
sim,
1228
yılında
n i a y d ı n l a t a c a k ı ş ı t m a m a s r a f l a n n ı kar
D i V r i k'te kurulan T u r a n
M e- şılayacak b i r gelir temini için h a y ı r el1 i k'în «Hastahanesi» nî, K ü t a h- l e r i n i u z a t m ı ş l a r d ı r .
ya'da G ü l s ü m
H a t u n'un
1233
îşte T ü r k
k a d ı n l a r m c a yapılan
kurulu; tarihlî «Yoncah I h c a s ı » m , X I I I .
b u k ü ç ü k vakıflara b i r ö r n e k olarak ele
YBryıI sonlannda t s f a h a n'da K u talman «Ümmügülsüvı
Hatun
Vdkjiyesi»
luğ T ü r k â n
Hatun'un
kurdur
duğa hastahanc, mektep, mescit ve köp» Bu konuda bir vakıf tesis eden ve başka
r î ^ , A m a s y a ' d a î l h a n h S u l t a n l a n n - bir Ü m m tt g a 1 s tt m H a t u n'a alt
dın U I c a y t u'nun k a n s ı
Y ı l d ı z diğer bir vakfiye de Milli KtttDpbane Yazma
H a t u n'un 1308 de inşa edilen «Has- Eserleri arasında (No: 1S4) bulunmaktadır. 8
Cümadel-ahire 1277 (1860) tarihli olan bu vakfi
tahanesi» nî sayabiliriz. (*) Bunlara yede î s t 8 n b u l'da A b d i
S u b a ş ı
O s m a n l ı l a r çağında T ü r k
ka- mahallesi cami'inde her yıl okutulaca& K u r*1 Ba tesisler için Bak. Prof. Dr. Afet İNAN:
HMİCMİII bir dOnyası var, Ankara 1058, S. 12».
117 «T8rk kadınlarının yaptırdıkları ü^Uk ku•Mlan va Oavhar Nasiba Şlfaiyasl.»
a n ve U e v 1 i d için t s t a n b u l'da
S u l t a n
S e l i m C a m i ' i elvannda
M i z m a r t Ş U c a ' a d - d l n Mahallesinde
mukim Ü m m a g O l s t t m H a n ı m tara
fından bir miktar para vakfedilmistir.
208
Dr. M Ü J G A N C Ü N B U R
de Of ta-halli bir
İs t a n b u 1 Hammma ait bir hayır-«evetiik belgesidir.
vaıhaovel, ufak ve çapraz tonozlu bir mes
çitti, 19Î6 da yanmtj 1920 senelerinde
enkan da k<üdmlmisUrT» *
demektedir.
« B a l a b a n A ğ a M e s c i d i » üzerin
de genişçe bir incelemeyi Prof.
Arif
M ü f i d M a n s e l yapmış 1930yılında
binanm kalmtısmda yapılan hafriyatı ida
re etmiş ve kazıdan çıkan neticeleri de
bir broşürde yaymlamıştır. (•)
Ü m m ü g ü l s U m H a t u n'un
hayahna ait bildiUerimlxi
tVdkfiye»'
sinden çıkarabiliyoruz, t s t a n b u l ' d a
B a l a b a n A ğ a Mahallesi'nde otu
ran Ü m m ü g ü l s U m H a t u n'
un babasuun adı A 1 i'dir, kocası H acı H ü s e y i n
E f e n d i , büyük
Broşürde yangın tarihi « f a t i h devn
oğlu M e h m e d A ğ a'dır. Vakfiyede mitnarisi» adlı eserden farklı yani I 9 u
mütevelli nasbolunan M e h m e d A ğ a yıU olarak verilmektedir. Mescidin kaim
büyük oğlu olarak gösterilmektedir. V i - duvarlan ve kubbesi y a n g ı n d a n
zarar
k Ü ^ i n başka oğlu olup olmadığı bildiril görmemiş, fakat sonradan taşçılara »amemekte, M e h m e d
i^'nm
so tıldığı için, taşçılar binayı temellerine ka
yunun inkırezmdan sonra vakfm tevliye dar yıkmışlar. Müzeler İdaresi
durum
ti Ü m m ü g U l s ü m H a t u n ' u n H a dan haberdar olup müdahale
edinceye
t i c e isimÜ iki cariyesine bırakıldığma kadar ancak binanın son bakıyyesi kalagöre belki de başka çocuğu bulunm»- bihniş, zamanla bu yıkıntmın b a t ı tara
maktadur. Cariyelere A b d u l l a h fına bir ev yapılmış, şehir plânına göre
K ı z ı denildiğine göre de bunlann ih ortadan bir yol geçirme k a r a n üzerine
tida ettirilmiş esir kızlan olduğu düşünü- kalıntıda küçük bir hafriyat yapılıp h i ç
ld>ilir. Yaptı^ vakıftan ve bu cariyele ohnazsa binanm plânının tesbiti
düşü
rin mevcudiyetinden Ü m m ü g U l nülmüştür. Prof. M a n 5 e l'in bildir
s ü m H a t u n'un varlıklı bir kadm diğine göre N e w - Y o r k
B i z a n s
olduğu anlaşılmaktadır.
B n s t i t ü s ü'nün maddi yardımıyla
Vakfiyeden söz açmadan önce, vak- da desteklenen hafriyat 8 Nisandan Ma
hn yapıldığı « B a l a b a n
A ğ a yıs ayı başlanna kadar s ü r m ü ş , plânM e s c i d i » ile bu mescit etrafmda
teşekkül eden « B a l a b a n
Ağa
M a h a l l e s i » üzerinde biraz dura1un. Bu mescit ve mahall^e admı veren
B a l a b a n A ğ a , F a t i h devriye
niçerilerindcndir. 1453 te
î s t a n b u I u n fethi »rasmda «Sekbanbaşı» ol
muş ve bu görevdeyken ölmüştür. (*)
Mezaruun nerde olduğu bilinmemekte
dir. («) Ş e h z a d e b a ş ı ' n d a A c e m o ğ l u H a m a m ı
dvannda B iz a n s 1 ılardan kalma bir binayı mesci
de tahvil etmiş ve kendi adını vermiştir.
B u B i z a n s yapısmm «Hodifcotill-Cteuamt» vetıSicilî-i Osmania de kilise olduğu
bildirilmektedir. E k r e m H a k k ı
Ayv e r d i * Patik dettri mimarisî » adlı «se*
rinde : «.. Scânte Vierge de Curateun» küU
• E . H . A y v e r d i : P«lih d«vr} ml.
mırltl, tstaıAuI 1M8, 8. 12-13.
• Frot.Dr. A r i f H a f i d M a n s e l :
BaUbtnAia MMcidl hafriyah (1930). İstanbul
1936 Deylet M«tb«asL 27 S. 8* resimli, şekilli
Brojflr'fin bas kısmında binadan daha önce bah
seden T tt r k ve batı yazarlarınm eserlerinden
par{»Iar verilmekte; C. G u r 1 i t t'in neşrettiği
H. W i 1 d e'in ve daba sonra M i 1 i n g e n'in ysptıSı makta ve plftnlar üzerinde durulmak
tadır
<P a < p a t i s... bu binanm btr B i z a n s
kilisenin rnOştemilItmdan olduğundan ve kubberinin tamamen muhafaza olunduğundan bahse
der. P a ( P a t i *'ten otuz sene sonra C. G u r111 t'in <Die Baukunst Konstantinopels^ 1907, cilt:
I, S. 42» nam eserinde bu binaam H. W i l d e
taratmdan yapılmış plAn ve maktaı ve kısa bir
tarUi vardır. Plânda binanm şark kısmı yuvarlak,
gaip kumı ise muntazam Ur stftiz kösenin nısfı
şeklinde gSsterilmiştir. G u r 1 i 11. W i l d e ' .
sesinin, beVki tft^tizhane olan hmttndan ye atfen kubbenin aazan dikkati celbedecek ka
dar basık olduğundan, kubbeyi taşıyan pilyel»» M. S ü r e y y » : SieilM Osnunt CUt: ritt K celbelerinin T tt r kler tarafmdan yo^
tulmuş ve hficrelerin aA* duvarlarında bulunan
2. S. i».
* H t t s e y i B A y v a n s t r a y î : pencerelerİD sonradan açılmış olduklarından bahp
•eder...
HUlkttVUCvwunl cut: 1, S, «2.
OMMOGOLSOM HâTUN VAKFİYESİ
.209
K u r a l
^üBaclerMiman M a c i t
yapılmış, ancak binanın ta%^ ^ ^ [ l i ^ d a n çok tahrip edilmiş ol^
te bab t a n ı d a yapılan ev, kazı-
Vakfiye « B a l a b a n
c i d i» nin kandilbrinde
laçak on okka zeytin y a j m ı
üzere i k i evle bir bahçenin
Ç ^ j y i sonuçlar^ahnM?^b^
balledihnesine engel olmuştur,
beraber binanm bir türbe oldu|lı anlaşılmıştır:
ni beyan etmektedir. Evlerden biri î
t an b u l
K â t i b
M u s 11 h u dd i n Mahallesi'ndeki byr oda, bir mutr
bak ve kenifle altmda bir ahin bulunan
hanedir, diğeri G a l a t a
tarafmda
K a s 1 m p a ş a'da «K e t e H o iv
y e ( ? ) » denilen mahalledeki üstte i k i
oda, bir mutbak, altta bir oda ve bir könifi olan, içinde meyva a ğ a ç l a n buludan
bir bahçeli evle yine aynı naahalledeki
meyva agaçh bahçedir.
» v î B ü t ü n hu nmsJetilit » e
amUrma
gp^esİRİn fcttçfife mxkyasta yapılmasına
jlljin'r- l)tnanm plân ve diğer tef erruatt
edümiş ve Bizatıis
mimarisi ve
fğ0rilttmi
için oldukça mühim netice-
4 B i z a n t e n o l d u ^ eskiden
heri
llUfiM olan btt hinanm hir (tUrhe = mau»
A g a M e sher yıl yaku
temin etmek
vakfedUdigi-
Vakfm ilk mütevellisi ölünceye kadar
^0e) Mağunu, hajriyat meydana çikar- O m m ü g ü l s ü m H a t u n'dur, ketf'
Ayni zamanda binada üç devre hu- disi Öldükten sonra mütevelli, oğlu
^iuptıjfn tesMt olunmuftur.
İçinde
altt
Mehmed
Ağa
olacaktır, onun ölii^
oğlunun ÇOCUIĞjl^bfoa birinci devreye aittir, İkinci dev. l a n n a kalacaktır. Çocuklar arasında kiz,
farkı
gözetilmemiştir. M e HfHe Maanm temelleri ortasına Icubbeli bir erkek
Hg yqnlmtşftr. Üçiincti devre i$e Türfcle- m e d A ğ a'nm soyu inkıraz bültmca
Hae
l i «it olup bazı ufak tadilât ve ilâveleri tevliyet Ü m m t i g ü l s ü m
t u n'un cariyelerine, onlar da ölünce onHUfaw etmektedir.ji (')
Ohlânn
« B a l a b a n A ğ a Mescidi MahaUe- l a n n e v l â t l a n n a kalmaktadır.
soyu da inkıraz edince vakıf, « B a l aİU, cami ve mescitler etrafında teşekkül
ban
Aga
M e s c i d i » vakfıyla bir
eden birçok Istanbul mahallelerinden bileştirilecek ve bu evkafm
mütevellisi.
kiair 1546 ( H . 953) tarihli İstanbul
TahHr
O m m ü g ü l s ü m
H a t u n
vakfv
De/(fli» nin 287. sayfasında kayıth olan
nm da m ü t e v e l l b i olacaktır. Zaman ge
fa mahalle günümüzde de mevcuttur. Anç i p mescidin evkafı dağılırsa t) m m
etft bu mahalle ye isim olan F e t i h d e v r i
g ü l s ü m
H a t u n'un vakfı mutlak
Ifesddinin izi bile kalmamıştır. « Hadikat
surette m ü s l ü m a n fukaralara verilecek^
ÛOvnm» de bildirildiğine göre « metdtir. Vakfın şartlarmı değiştinnek, ancak
A l vazifesi Ayasofya Camidinden verilirit
vâkıfenin kendine aittir. Vakf müteyeV
ods. Ü m m û g û l s û m H a t u n 1750 talîye teslim edilip tasdik edildikten sonra
ıfljivakfiyesiyle F e t i h
devrinden
vakfiyede ilj^ çeken bir d u n ı m göze çarp
b h i a bir mescidin aydınlatılmasmı sağlamaktadır. O m m ü g ü l s ü m
Ha
Bnşbr.
t u n
fikrini değiştirip t m a m - ı
Vakfiye ebri kâğıt kaph b i r cilt i ç i n - A z a m
E b u Hanife
içtihadınca
dedhr, dit ebadı: 210x138 mm., yazı ebadı: vakıftan dönüp mallanna sahip olmak
141x75 mm. dir. Saman! renkli
aharh ister, bu arada mütevelliye danışılır, mü
Ur kflğıda nesihle yazılmıştır. 11 satirli tevelli t m a m
E m u
Y u s u f
b.
6 yapraktır. Dış kapakta i k i etiket yapış- Y a ' k u b'un içtihadına göre bir vâkıf
tmhuştır, üsttekinde el yazısı arap harf- «vakfettim» demekle ve î m a m M uferiyle altmdakinde daktilo ile aynı ibare h a m m e d
b. H a s a n
iş-ŞeytOtamügülsüm
Hatun
ihneti b a n î mczhebince mütevelliye teslim
Ali'nin vtûcfiyesidir. Aded4 umum 266 edüdikten sonra vakfm sahih ve lâzım
oldugımu belirtir ve buna göre hükmof200)T> yazılmıştır.
l u n m a s ı m ister. Vakfiyenin sonunda iki
* Prof. A If. Mansel : Aynı eser, S. 8.
flj^ Mkreyi havi ve haricen yuvarlak olan m ü üzerine mütevellilik
VdoltarDMBbt :
V.14P.
210
Dr.MÜJGAN CUNBÜR
limati bi-cf'ali'l-hayrati haysü kale i m i e l .
hasenati yüzhibne's-seyyi'ati ve's-salatu
ve's-sclâmu alâ Resuiihi M u h a m.
m e d i n eşrefi'l-mahlukati ve alâ alihi
ve ashabihi'l-lezine h ü m hüdat
ul-halkl
ilâ sebili'l-hasenati. Amma ba'du i ş b u
kitab-ı sıhhat-nisabun i n ş a ve imlâsına
ba'is ve badi oldur ki mahmiyye-i t s.
t a nb u l'da B a l a b a n
A g a Mahallesi'nde sakine ve zati bi'l-ma'rifeti'şşer'iyye arifan M u s t a f a
Çel©,
bi i b n i M u h a m m e d
ve
Hü
seyin Ç e l e b i
i b n i
Ö m e r
Vakfiyenin başındaki icaze ve tevki nam kimesneler ta'rifleriyle mu'arrefe
olan sahibetü'l-hayrat ve
ragıbetü's-sayazısı:
dakat Ü m m ü g ü l s ü m
b i n t i
«Ma tecella fi sahifeti hazihi'l-mecelA 1 i nam hatun bu dünya-yı deniyyeleti'l-haliyeti an şava'ibi'l-mevani cl-mu*
nün nu'ma seri'atü'&zeval ve bast-i buhiUeti minel-hasenati'l-bakiyyeti'r rariya-pare'i ikâmet idenler alâ cenahi'Ikıyyeti ilâ medaricil-ecril-cezili ve sadairtihal olduğuna âlime olduğu halde meckati't-tayyibeti'l-cariyeti fi sebili't-tesbili
lis-i şer'-i şerif-i enver ve mahfel-i din-l
bi usulihi'I-müesseseti alâ esasi's-sedadi
münif-i ezberde vakfu ati'l-beyanma li-eo.
vadaha beyne yedcyye vc hakemtu fi-sihli't-tescil ve li-emri'l-itmam
mütevelli
hatihi ve lüzumihi fi hususihi ve umuminasb u tâ'yin eylediği sadrı kebir o ğ l u
hiâlimen bi'l-hilâfi beyne'I-eîmmeti'l-cşfahru'l-akran M u h a m m e d
A ğ a
rafi. Harrerehu'l-fakiru ile'l-lahi Hayati'sibni'l-Hac H ü s e y i n
n a m kiS e y y i d
İ b r a h i m t b n i ' mesne mahzannda ikrar-ı sahih-i
şerl
S e y y i d A l i «l-müvell hilâfeten
ve i'tiraf-ı sarih-i mcr'î idüb silk-i milk-i
bi-K a s I m p a ş a ufiye an-huma».
sahihümde münselik olub mahmiyye-l
M u s l i h u ' d Tercümesi : «Sağlam esas üzerine mezburede K â t i b
d
i
n
mahallesi'nde
vaki
bir tarafdan
kurulmuş, usuliyle vakf edilmiş sürekli ve
E
m
i
n
e
ve
A
f
i
f
e
nam
hatunlar
milk
güzel sadakalardan ve sevap derecelerine
ier!
ve
bir
tarafdan
mü'ezzine
m
e
şruta
engel olan eksikliklerden hâli olan bu sahi.
vakf
menzil
ve
bir
tarafdan
K
â
t i b
fe önümde tecelli etti ve vazıh oldu. Ben de
şerefli imamlar (Müctehidîn) arasındaki M u s l i b u ' d - d i n evkafından olub
tasarrufunda
olan
ihtilâfı bilerek onun sıhhatine hükmet E 1-H a c A l i
vakf
menzil
ve
bir
tarafdan
tarik-i
has
tim. A l i a h i n fakiri ( t s t a n b u l )
ile
mahdud
fevkani
bir
bab
oda
ve
bir
K a s ı m p a ş a Kadısı S e y y i d A l i
o ğ l u t b r a h i m H a y a t î - ( A l - matbah ve kenif ve tahtında a h u n m ü ş temil milk-i menzilümi ve yine M a h1 a h) onu afv buyursun- yâzâı*.
r u s e-i
G a l a t a
muzafatmdan
Gerek tevki yazısının okunuşunda ve Kasaba-i K a s ı m
P a ş a'ya
tâbi
gerek bu yazmm dilimize çevrilişinde kıy K e t e H o r y e ( ? ) nam kariyyede va
metli yardımlannı gördüğüm Sayın M. ki bir tarafdan Kassab
A b d u l l a h
Z e k i O r a l B e y e f e n d i y e bu B e ş e
veresesi arsası ve b i r tarafdan
rada teşekkürü bir borç sayıyorum.
Keyvan
A ğ a odalan ve b i r taraf
dan G ö n c i S e f e r menzili ve bîr
Vakfiye metni;
taraftan tarik-i amm ile mahdud fevkani
«B'ismi'llahi'r-Rahmani'r-Rahim.
iki bab oda ve bir matbah ve tahtanî bir
El-hamdü l'illahi'l-lezi erşede ibade- bab oda ve kenif ve eşcar-ı m ü s m i r ve
hu'l-mü'minine ve'l-mü'minati ilâ a'maliV gayr-ı müsmirli bagçe ve zokak kapusını
hâkimin hükümlerine uyularak ve yürürlükte olan açık kaza ve şeriat hüküm
lerine göre vakfin şalıih ve lâzun olduğuna ve bozulmasma imkân
olinadığma
dair kayıtlar buhmmaktadır. Vakfiyenin
tasdik tarihi H . 1164 senesi Muharrem
ayı başlandır (Aralık 1750). Vakfiyenin
altında dokuz şahidin adlan vardır, tik
sayfada ve her iki sayfamn orta yerlerin
de vakfı tescil eden S e y y i d A l i
o ğ l u S e y y i d t b r a h i m ' i n mü
hürleri basılıdır.
isâlihati vc eşare ile'l-müslimine vel-müs-
ÜMMÜGÜLSÜM HATUN
fflüştemil milk-i menzilümi ve yine kaSJye.i raezburede yaki bîr tarafdan
O h a n nam Nasranî menzili vve. K
b iir . tta
..
lafdan.; M ı g ı r d ı ç l i ^ m N a s r a n î men
iyi ve bir tarafdan > N ,a.2 | ı. nam Nasyaniyye menzili ve b i r tarafdan
bazen
E l - H a c H ü s e y i n menzili ve
ba'zen tarik-i has ile mahdud tarafeyni
tahta havlu ve derumnda b i r s a h n n ç ve
nıüsmir ve gayr-i m ü s r a i r e y i m ü ş -w
^ l ' m i l—k - i bağçemi cemi-i tevâbi ve le^ahiklan
ve
kâffe-i
menafi
ve
m
e
r
a
f
ı
k
l
*^?tian «f. kfif€e-i me-.nafî vf» Tn^^r-sf.vu-a
n~' ile
' "hâlisen li-vechi Rabbi'l-âlemin ve
fliuhlisen limen lâ-yudi'u ecra'l-muhsinin vakf-ı sahih-i ş e r î ve habs-i sarih-i
meri ile vakf u habs i d ü b şöyle ta'yîn-İ
şuıut ve tebyin-i kuyud e y l e d ü m k i meni mahdudeyn-i m e z k û r e y n ve bağ•^abdude-i
m e zîcâre-i
k û r e d e n mu'accele
her b i r i a ve
lâ
mazeret bihil-ade
»W***»
mü'eccele ile abere i c â r olunub hasıl
olan icâre-i mü'eccelesinden beher sene
yed-i mütevelli ile on vakıyye rugen-i
zeyt iştira olunub zikr olunan
B a1a b a n A ğ a
Mescid-i
Şerifinde
aded-i kanadil iykad oluna ve ma'dam k i
ben libaw müste'ar-i h a y a t ı lâbise olam
vakf-ı mezburuma mütevelliye olam ve
bvemri'llahi T e a l â
k ü l l ü nefsin
za'ikatü'I-mevt şarabiyle ser-mcst oldu
ğumda oğlum mezbur
M u h a m m e d
A ğ a mütevelli ola ve ba'de vefatihi
evlâdı ve evlâd-ı evlâdı ve evlâd-ı evJâd-ı
evlâdı batnen ba'de batn mütevelli ola
ve ba'de'l-inkıraz mu'takalarum H atice b i n t i A b d u l l a h
ve di
ğer H a t i c e b i n t i
A b d u l l a h
nam hatunlar mütevelliyye olalar ve
ba'de vefatihima e v l â d l a n ve evlâd-ı evlâdlan ve evlâd-ı evlâd-ı e v l â d l a n batnen
ba'de batn mütevelli olalar ve ba'de inkırazil-küUi vakf-ı mezbuntm zikr olunan
B a l a b a n A ğ a Mescid-i Şerifi evkafma ilhak u ilsak olunub ma'rru'z-zikr
Balaban Ağa Mescid-i
Şe
r i f i vakfına mütevelli olanlar vakf-ı
mezburuma dahi mütevelli ola ve mürur-i eyyam ve kürur-i a'vam ile şurut-i
mezkûre ri'ayet müte'azzir olursa vakf-ı
mezbur mutlaka vakf-ı fukara-i m ü s l i m i n
ola ve şurut-i m e z k û r e n ü n tebdîl u tağyiri
VAKFİYESİ
2IJ
merreten ba'de u h r â v^«,ln«,^» ı j .
yin-i ş u ^ i ^ v f t Z T n ^ ı
j —
.^1^^
" - ^ ^« 'c"»yj ı^»dw-4^, yî rı nl ec menzımenzileyn-i mahdudeyn-i m e z k û r e y n ile bagçe-i mahdudcri mezkûrey'i farigan ani'şşevagil mütevelli-yi mezbura teslim eyle
d i ğ i n d e o l dahi b'er-vech-i muharrer te
s e l l ü m ü kabz eyledi
d i d ü k d e gjbbe't
-tasdiki*ş-şer*î vâkıfc-i mezbure Ü mm ü g ü l s ü m
H a t u n
inan-ı kelâm i n i cânib-i vifâkdan taraf-ı ş i k a k a âtife
o l u b vakf-ı akar, suîtan-ı erike-ârâ-yi ict i h a d olan î m a m-ı A z a m ve h ü m â m - ı efîıam E b u
H a n i f e t l ' l K û f ! «cüziye bi'l-hayri vekûfi» hazretl e r i n ü n rey-i m ü n i r ve mezhcb-i hatifle
r i n d e gayru lâzimin olmagla vakf-ı mezb û r d a n r ü c û ve k e m â fi'l-evvcî m i î k ü m e
i s t i r d â d e ş u r u e y l e d ü m . MütcvcUi-i mezb û r d a n su al o î u n u b menzileyn-i mahdu
deyn-i m e z k û r e y n ile bağçe-1 mahdude-i
m e z k û r e y i m i l k ü m e redd ü teslime tenb i h o l u n m a s ı matlubumdur, d i d ü k d e mütevelli-i m e z b û r dahi cevaba m ü t e s a d d i
olub egerçi h â l , bast olunan minval üzeredür, likin A l i m - i
R a b b a n î
î m a m-ı S â n i
E b u
Y u s u f
i b n i
Y a'k u b i's-S a m a d a n î
kavl-i şerifleri üzere vâkıf,
mücerred
«vakaftu» dimekle; ve î m a m - ı Sâlis Mu
hammed i b n i Hasani'ş-Şeybanî hazretle
r i mezheb-i şeriflerinde «teslimun iîc'lmütevelli» ile «vakfun sahihun ve lâzım u n » olmagla î m a m e y n - i müşar u n ileyhima kavl-i şerifleri üzere vakf-ı
m e z b û r u n s ı h h a t u l ü z û m u n a h ü k m taleb
iderim,
diyu menzileyn-i
mahdudeyn-i
m e z k û r e y n ile bağçe-i mahdude-i mczkûreye g i r u redd ü teslimden imtina birle Hâkma-i mevki'-i sadr-i k i t a b tuba lehu ve
h ü s n ü me'ab efendi hazretleri huzurunda
m ü t e r a f i ' a n ve her b i r i fasi u h ü k m e taliban olduklannda hâkim-i mumaileyh esbag-AUahü ni'me aleyhi hazretleri dahi
t a r a f e y n ü n k e l â m ı n a nazar ve
mubtilu
h a y r ı n o î m a k d a n hazer i d ü b cânib-i vak
fı her vech ile evlâ ve a h r â g ö r ü b î m a meyn-i m ü ş a r ü n ileyhima h a z r c t l e r i n ü n
kavl-i şerifleri üzere vakf-ı m e z b û r u n
s ı h h a t ve l ü z û m u n a h ü k m - i sah\h-i şer'î ve
kazâ-i sarîh-i m c r ' î itmekle vakf-ı m e z b û r
sahih ve lâzım olub m i n ba'd nakz-i na-
212
Dr. MUJw
kizine mecal adlmü'Uhtimâl oldu femen
beddelehu ba'de roa semi'ahu fe'lnnema
ismuhu alellezîne yubeddilunehu i n n a t
lahe seml'iin aHmua ve ecrül-vâkıh alelhayyi'IXJ c v a d i l - K e r i m cera zalike
ve hurrire fi gurretl şefari muharremil-haram li-seneti erbain ve sitttne ve mietin ve
elf min hicreti men lehul-Izzu vel-mecdu
ve'^eref*
Şuhud :
KâtibU'l-huruf
i bni
Hasan
Hasan
Efendi
Süleyman
Efendi
Ibni
Hüseyin
Mustafa Çelebi
î b r a h i m
Mustafa Çelebi
Muhammed
ibni
ibnİ
Ömer Çelebi
ibni
H ü s e y i n
Süleyman Çelebi
'A b d i 1 1 a h
Baba
Muhammed
Ahmed
ibni
ibni
CUNBUR
Baba
H ü s e y i n
ibni
Ö m e r
Ahmed
Çelebi
Musa
İbni
(7)
€Ümmügülsüm
Hatun
Vok.
/ i y e s i » nin arşiv numarası 1637 dir.
Vakfiyenin iç kapağmda S ı r a : 53, S a n d ı k :
5, Numarası: 272 ve vakfiyenin adı yazılı
dır. Yine burada bulunan ü ç kayıttan ilki
•Vakfiye
fihristine kayd&bmdu
IS/Nisan/335 (1919)ri ikhıdsl : «Di^er vakfi.
yesi 626. Defterin 466. sırasında
mukayeddir». üçüncüsü bilhassa dikkati çekmekte
dir : «Gabiliği 1306 yılma
kadar
tevcih
görmüş, tevliyeti (?) yokdur, tesciline
lü
zum görülmemiştir.ii
Bu kayıttan a n l a ş ı l d ı
ğına göre Ü m m ü g ü l s ü m H a t u n'un
vakıflannm kiralan (1888/89) y ı U a n n a
kadar cabilerce toplanmıştır. Vakıf tari
hi 1750 yıh olduğuna göre de vakfın ge
liri 140 yıla yakın bir zaman devam e t m i ş
demektir. B ü y ü k
F e t i h'ten bir
hâtıra olan « B a l a b a n
Ağa
Mes
c i d i » ni 140 yıl süreyle aydınlatan
Ü m m ü g ü l s ü m
H a t u n'un da
durağı cennet, yattığı yer ışıklı olsun.
ümmügülsüm HiMun Vakfiyesi Fotokopisi
Vakıflar Dergisi V
Dr. Mi^gâH CUMBUR
^^^^
Resim : 2 -
'^^'^'
Cmmügülsüm Haiun Vakfiyes? Fotokopisi
Vakıflîr Dergisi V
Dr. Müjgân
Resim :
CUMBUR
Ümmügülsiim Hatun Vakfiyesi Fotokopisi
Vakıfl.ı Dergisi V
ör.
Müjgân
CUMBUR
m
Resim : 4 -
Ümmügülsüm Hatun Vakfiyesi Fotokopisi
Vakıflar Dergisi
Dr. Müjgân CUM BUR
^
I;
Resim : 5 — Ümmügülsüm Hatun Vakfiyesi
Fotokopisi
VakıHtr Dergisi V
Dr. Müjgân
CUMBUR
we
•* •
i
Resim : 6 -
Ümmügülsüm Halım Vaktiycsr i olokupisi
Vakıflar Dergisi
© Copyright 2024 Paperzz
