Sağlık Bülteni ODTÜ G. V. ÖZEL MERSİN OKULLARI Haziran 2014 İLK YARDIM BÖLÜM VIII BOĞULMALARDA İLKYARDIM BOĞULMA NEDİR? Boğulma, vücuttaki dokulara yeterli oksijen gitmemesi sonucu dokularda bozulma meydana gelmesidir. BOĞULMA NEDENLERİ NELERDİR? 1 ) Solunum yolu tıkanıklıkları: Solunum yolu çeşitli nedenlerle tıkanabilir. Anatomik nedenler: Bayılma ve bilinç kaybı sonucu dilin arkaya doğru gitmesi, başın öne doğru bükülmesi, Mekanik nedenler: Yabancı cisimler, ağızda biriken kan, takma diş, nefes borusuna sıvı dolması, Çeşitli hastalıklar: Solunum yollarının yaralanması, ses tellerinin şişmesi, alerji vb. 2 ) Solunumun yavaşlaması veya durması (deprese olması): Santral sinir sistemine etki eden durumlar: Çeşitli zehirli gazlar, böcek ilaçları, kafa yaralanmaları Solunum sistemi ile ilgili durumlar: Suda boğulma, iple boğulma, solunum yollarına çeşitli maddelerin (sıvı, yemek vs.) kaçması 3 ) Kan ve dolaşım sistemi ile ilgili durumlar: Zehirlenmeler ( eksoz gazı, siyanür gibi ), elektrik çarpmaları, derin şok durumu, ağır kanamalar, vb. bulunmaktadır. 4 ) Akciğer ve göğüs duvarı ile ilgili durumlar: Yaralanmalar sonucu akciğer ile akciğer zarı arasına hava girer. Akciğer büzülür. Solunum zorluğu olur. Şiddetli ezilmeler vb. durumlarda asfiksiye (akciğerlere hava gitmemesi) yol açar. İLK YARDIM BOĞULMALARDA GENEL BELİRTİLER NELERDİR? * Nefes almada güçlük, * Gürültülü, hızlı ve derin solunum, * Ağızda balgam toplanması ve köpüklenme, * Yüzde, dudaklarda ve tırnaklarda morarma, * Genel sıkıntı hali, *Sorulan sorulara kararsız cevap vermek, * Bayılma. BOĞULMALARDA GENEL İLKYARDIM İŞLEMLERİ NE OLMALIDIR? * Boğulma nedeni ortadan kaldırılır, * Bilinç kontrolü yapılır, * Hastanın yaşamsal bulguları değerlendirilir, * Temel yaşam desteği sağlanır, * Derhal tıbbi yardım istenir (112), * Yaşam bulguları izlenir. SOLUNUMUN KONTROLÜ NASIL YAPILMALIDIR? 1- Solunum sesini dinleyin. 2- Ağız ve buruna ayna, gözlük camı tutarak soluk verme ile camın buğulandığını görürsünüz. 3-Göğüs kafesinin öne doğru yükselip yükselmediğini kontrol edin. 4-Elinizin sırtını ağız – buruna doğru tutarak soluk verişini hissediniz. 5-Elinizi göğüs kafesinin üzerine koyarak 1 dakika süre ile göğüs kafesinin öne doğru hareket edip etmediğini saptayınız. AĞIZDAN AĞIZA YAPAY SOLUNUMA NE ZAMAN BAŞLANMALIDIR? Yeterli solunum, basit önlemler ile (solunum yolunun açılması ve açık tutulması) sağlanamıyorsa solunuma yardım edilmelidir. Hasta veya yaralının solunumu durmadan da yapay solunuma ihtiyaç olabilir. Solunum yardımı, yardımcı kişiye gerek olmaksızın yada yardımcı gereçlerle yapılabilir. Bunlar: Ağızdan - ağıza Ağızdan - buruna Ağızdan yardımcı gereçle İLK YARDIM YAPAY SOLUNUM YAPILIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ? Solunum hızı ve soluk hacmi: Yaşa ve vücut ölçülerine bağlıdır. Aşırı yüksek soluk hacmi: Hastanın göğüs bölgesinde yüksek basınç oluşturur. Verilen hava ile hastanın midesi de şişer. Buda akciğerlerin genişlemesini engeller. Çok az soluk hacmi: Hastaya gerekli Oksijen (O2) ve Karbondioksit (CO2) değişimi sağlayamaz. Çok yüksek sayıda: İlkyardımı yapan kişinin çabuk yorulmasına veya yaralının kasılmasına sebep olur. YAPAY SOLUNUM ÇEŞİTLERİ Ağızdan – Burna Solunum: Hastanın hava yolları, ağız kapalı iken ve alt çene yukarı kaldırılmışken daha net olarak açık tutulabilir. Hastanın burnuna ilkyardımı yapan kişi ağzını daha rahat yerleştirebilir. Üfleme basıncı burun boşluklarından azalır. Böylece midenin şişmesi önlenir. Uygulama Tekniği: Hastayı düz bir zemine yatırın. Kemer ve kravatı çözün. Hastanın başına diz çökün. Bir elinizle hastanın alın saç çizgisinden, diğer elinizle çene altından kavrayın. Hastanın başını arkaya – geriye doğru çekin, çeneyi öne çekin. Ağız alt dudak ve çene ucu arasına uygulanan basınç ile kapatılır. Derin bir nefes alarak ağzını hastanın burnuna sıkıca kapatın. Nefesinizi üfleyin. Başarılı olup olmadığınızı anlamak için göğüsün yükselip yükselmediğini kontrol edin DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR *Hastayı düz bir zemin üzerine sırtüstü yatırın. *Yakasını, kemerini, kravatını, elbisesinin önünü açın. *Boyun kırığından şüpheleniyorsanız baş ve boyunu bükmeyin. Yalnızca alt çeneyi öne doğru çekin. *Takma diş, ağız boşluğunda bulunan kan, kusmuk gibi yabancı cisimleri parmağınıza doladığınız bir mendil ile temizleyin. Bunu yaparken daha derine, soluk borusuna kaçmamasına dikkat edin *Büyükler için 1 dakikada 12 kez düzenli ve kuvvetli olarak üfleyin. *Başkası tarafından doktora telefon ettiriniz. *İlkyardıma hiç ara vermeden tıbbi yardım gelene kadar, yada hastaneye gidene kadar devam edin. Bir bez veya mendili hastanın ağız – burnuna koyarak ilkyardımı yapabilirsiniz. Solunuma engel teşkil etmez. İLK YARDIM SUDA BOĞULMADA İLK YARDIM Suda boğulmalarda, boğulma sırasında nefes borusu girişinin kasılmasına bağlı olarak çok az miktarda su akciğerlere girer. Suda boğulanlarda özellikle soğuk havalarda 20–30 dakika geçse bile yapay solunum ve kalp mesajına başlanmalıdır. Suda boğulmalarda, ağızdan ağza ya da ağızdan buruna solunumun suda yaptırılması mümkündür ve bu uygulamaya su içerisinde iken başlanmalıdır. Bu uygulama derin sularda mümkün olmayabilir. Bu nedenle hasta veya yaralının hızla sığ suya doğru çekilmesi gerekir. Suya atlama sonucu, boğulma riskinin yanı sıra genel vücut travması ya da omurga kırıkları da akla gelmelidir. Bu nedenle suda, başın çok fazla arkaya itilmemesi gereklidir Kişi soluk, soğuk, gevşek ve morumsu renktedir. Nabız zayıflamıştır, yada kaybolmuştur. Şuur değişik derecede azalmış olur. Tatlı suda boğulmada kana geçen su kan hücrelerin parçalanmasına yol açar. Tuzlu suda boğulmada kandan su akciğerlere geçer ve kanın akıcılığı azdır. 1-Boğulma tehlikesi geçiren kişiyi karaya çıkarıp sırtüstü yere yatırın. Yakasını, kravatını, kemerini gevşetin. Ağız içindeki yabancı cisimleri temizleyin. 2-Ağızdan - ağıza yapay solunum yapın. 3-Verdiğiniz hava solunum yollarındaki hava ile karışır. Solunum yolundaki su köpürerek dışarı çıkar. Soluk verdiği zaman kişinin başını çabucak yana çevirin. Her seferinde daha fazla su köpürerek dışarı çıkar ve yaralıya yeterince solunum yaptırmış olursunuz. Mide üzerine bastırarak midedeki suyunda dışarı çıkmasını sağlayın. 4-Islak elbiselerini çıkartın. Battaniyeye sarıp ısınmasına yardımcı olun. Şuuru düzelince sıcak içecekler verin. 5-Kendi solunumuna başlayana ve kalp normal çalışana kadar ilkyardım uygulamalarına devam edin. 6-Şuuru yerine gelirken derin soluk almasını sağlayın. 7-Kesinlikle hastaneye gönderin. İLK YARDIM