TDV DIA

MUHAMMED
düzenlenen dini toplantılarda okunınası
adet haline gelmiştir. XIX. yüzyı
lın sonuna kadar belirli bestelerle okunan
Süleyman Çelebi mevlidinin bestesi daha
sonra unutulmuştur. Günümüzde bahirler muayyen bir makam sırası takip edilerek irticalen okunmaktadır. 4 ..Mi'raciyye.
Resfıl-i Ekrem'in mi'racını anlatan manzumeler arasında Kutbünnayl Osman Dede'nin mesnevi şeklinde kaleme alarak
bestelediği eserinin ayrı bir yeri vardır.
Türk mOsikisinin günümüzdeki en muhteşem örneği kabul edilen bu mi'raciyye
genellikle mi'rac kandilinde veya ertesi
günü cami ve tekkelerde okunur. S. Tevşih . Mevlid ve mi'raciyye bahirleri arasın
da okunmak üzere bestelenmiş, Hz. Muhammed'i öven veya onun herhangi bir
özelliğini konu alan manzum eserlerdir.
ilahilere göre daha sanatlı olan ve genellikle büyük usullerle ölçülen tevşlhlerin
çoğu Türkçe ise de bazı Arapça ve Farsça
örneklere de rastlanmaktadır. 6. İ l ahi.
Dinl-tasawufi muhtevalı, Allah ve Peygamber sevgisini dile getiren manzumelerin Türk mOsikisi makam ve usulleriyle
bestelenmiş şeklidir. Tekke ve cami ilahileri diye ikiye ayrılan bu eserler tekkede
zikirler esnasında, camide çeşitli ibadetler arasında veya değ i şik dini toplantılar
da icra edilmektedir. Eskiden hicrl ayl arın
her biri için bestelenmiş ilahiler vardı.
Mevlid ayları denilen reblülewel ve reblülahirde okunan tevşlh ve na'tlar yanın
da güftelerinde Hz. Peygamber'in çeşitli
özellikleri anlatılan ilahilerin okunınası da
yaygın bir adetti. Ayrıca tekkelerde zikir
esnasında okunan, Türk mOsikisi makamlarıyla bestelenmiş. sözleri Arapça olan
şuğullerin, ramazanlarda minarelerde
okunan temddlerin birçoğu da Hz. Peygamber'i konu edinmiştir. Zakiri Hasan
Efendi'nin, "Şefiu'l-halkı fi'l-mahşer 1 Muhammed sahibü'l-minber" beytiyle baş
layan pençgah bestesi çok tanınmış örneklerdendir. 7. K aside. Allah ve Hz. Muhammed hakkındaki övgülerden, din büyüklerinden, onlara gösterilmesi gereken
saygıdan ve tasawufi meselelerden bahseden şiirlerin bir kişi tarafından bir makam veya makamlar çerçevesinde irticalen okunan şeklidir. Cami ve tekkelerde
icra edilen kasidelerin en sevilenleri Hz.
Peygamber'le alakah güttelere sahip örneklerdir. Bunlardan başka daha çok Hz.
Muhammed'in anne ve babasının özelliklerini konu alan regaibiyyelerle Süleyman
Çelebi'nin Mevlid'inden sonra halk arasında büyük rağbet gören ve özellikle cayaygın
466
milerde "Muhammediyehan" denilen haokunan Yazıcıoğlu Mehmed Efendi'nin Muhammediyye'sinden
de söz etmek gerekir.
fızlar tarafından
BİBLİYOGRAFYA
:
Buhari. "Ft'Za'ilü 'l-~ur'an", 19, 31, "ThvJ:ı!d" ,
32; Müslim. "Müsafırin", 232-234; Ebu Davud,
"Edeb", 78; Beyhaki·, es·Sünenü'ş-şugrii (nşr.
M. Ziyaürrahman ei-A'zaml). Medine 1410/1989,
!, 560; a.mlf., Şu'abü'l-imiin (nşr. M. Sald b.
Besyuni Zağ!GI). Beyrut 1410/1990, Il, 389; Sadettin Nüzhet Ergun, Türk Musikisi Antolojisi,
İstanbul1942-43,1, 12-13,25, 119, 122, 125;
ll , 401, 404, 654-656; Subhi Ezgi, Türk Musikisi Klasiklerinden Temcit-Na't-Salat-Durak, İs
tanbul 1945, s. 11-26; a.mlf .. Nazari-Ameli
Türk Musikisi, İstanbul, ts., lll, 54-59, 63-66,
76-79, 85, 102-143; Nuri Özcan, On Sekizinci
Asırda Osmanlılarda Dini Müsıki (doktora tezi, 1982), MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 1518,21-31, 38-46; a.mlf., "Bayram Salası", DİA,
V, 268-269; a.mlf.- Mustafa Uzun, "Cenaze Salası", a.e. , VII, 358-359; Mustafa Uzun, "Osmanlı'nın Gür Nefesi: Türk Dini-Thsavvufı
Edebiyatında ilahi", Osmanlı, Ankara 1999,
IX, 591; Halil Can, "Dini Türk Mus'ikisi Antolojisi (LGgatı)", MM, sy. 217 (ı 966). s. 14; sy. 218
(ı966), s. 57; sy. 220 (ı966). s. 119-121; sy.
222 (ı966). s. 198; sy. 226 (ı967). s. 19; a.mlf.,
"Dini Musiki", a.e., sy. 291 (ı974). s. 15; sy.
292 (ı974). s. 23-24; sy. 293 (1974). s. 17-20;
sy. 296 (1974). s. 22-23; sy. 297 (ı974). s. 2427; sy. 300 (ı 974). s. 25-28; sy. 308 ( 1975), s.
23-24; Pakalın, lll, 22; İsmail Hakkı Özkan, "Kaside (Musiki) " , DİA, XXIV, 566.
liJ
NuRi ÖzcAN
V. LiTERATÜR
A) İslam Dünyası. Arapça. Kur'an-ı Kerlm'in ilk muhatabı ve tebliğeisi olması
yanında hayatı ve faaliyetleri dolayısıyla
Kur'an'da Hz. Peygamber'le ilgili birçok
ayet ve süre bulunmaktadır. Tefsirlerde
Kur'an ayetleri açıklanırken ResGl-i Ekrem'in hayatına, örnek şahsiyetine, sözlerine ve fiilierine dair bilgilere yer verilir.
Çeşitli vesilelerle hayatından bazı kesitierin yer aldığı hadis kaynakları da Hz. Peygamber etrafında oluşmuş geniş literatürün önemli bir kısmını teşkil eder (bk.
HADİS [LiteratürJ;TEFSİR [Literatür!). Resfılullah'ın anne ve babası hakkında müstakil eserler kaleme alınmıştır. Süyütl'nin
bu konudaki altı risalesi (er-Resa'ilü't-tis'
içinde yayımlanmıştır [ Beyrut 1405/1985,
s. 11-243[). Zeynl Çelebi el-Fenari'nin Risô.le ii ebeveyi'n-nebi'si, Kemalpaşaza
de'nin Risô.le ii J:ıaJsJsı ebeveyi'n-nebi'si ve Muhammed b. Ömer el-Bali'nin Sübülü's-seıam ii J:ıükmi ô.ba'i seyyidi'lenô.m ' ı bunlar arasında sayılabilir. Onun
isimlerine dair İbn Faris Esmô.'ü Resıllil
lô.h ve me'ô.nihô., İbn Dihye el-Kelbl el-
Müstevfô. ii esmô.'i'l-Muştafô., Takıyyüd
din Abdurrahman b. Abdülmuhsin el-Vasıtl Esmô.'ü'n-nebi, Muhammed b. Kasım et-Tilimsanl Tegkiretü'1-muJ:ıibbin
ii esmô.'i seyyidi'1-mürselin, Süyütl e1Behcetü 's-seniyye fi'1-esmô.'i'n-nebeviyye ve er-Riyô.zü'1-eni]sa ii şerJ:ıi esmô.'i l]ayri'l-l]aliJsa, Yusuf b. İsmail enNebhanl AJ:ısenü'l-vesô.'il ii na?:mi esmô.'i'n-nebiyyi'l-kô.mil ve Ahmed Şere
basl, Ma'a esmô. 'i'l-Muştafô. adlı eserleri kaleme almışlard ı r. Hz. Peygamber
hakkındaki literatürün önemli bir kısmını
mevlidler oluşturmaktadır. Ebü'l-Ferec
İbnü'l-Cevz1. İbn Dihye el-Kelbl, Muhammed b. Mes'Gd el-Kazerünl, Ebü'l-Fida
İbn Keslr, İbnü'l-Cezerl, Şemseddin esSehavl. Süyütl, İbnü'd-Deyba'. İbn Hacer el-Heyteml, Ali el-Karl, Ca'fer b. Hasan el-Berzend, M. Reşld Rıza gibi birçok müellif bu konuda eser yazmıştır (Selahaddin el-Müneccid, s. 20- 36; ayrıca b k.
MEVLİD).
Siyer ve megazl kitapları bu literatür
içinde ayrı bir öneme sahiptir. İbn İshak'ın
Siretü İbn İsJ:ıô.Js'ı ile İbn Hişam'ın esSiretü'n-nebeviyye'si ve Vakıdl'nin Kitô.bü'l-Megiizi'si, İbn Hibban. İbn Faris,
İbn Hazm. İbn Abdülber en-Nemerl, Abdurrahman b. Abdullah es-Süheyl1. Ebü'lFerec İbnü'l-Cevzl. Kelal, Nevev1. Abdülmü'min b. Halef ed-Dimyatl, İbn Seyyidünnas, Ali b. Muhammed el-Hazin, Moğultay b. Kılıç. izzeddin İbn Cemaa, Ebü'lFida İbn Keslr, İbn Hablb el-Haleblve NGreddin el-Halebl'nin siyere dair eserleri
günümüze ulaşan en meşhur kitaplardır.
Bilhassa Makrizi'nin İmtô.'u'l-esmô.'ı, Ahmed b. Muhammed el-Kastallanl'nin e1Mevô.hibü '1-ledünniyye 'si, Şemseddin
eş-Şaml'nin Sübülü'l-hüdô. ve'r-reşô.d 'ı
ve Kastallanl'nin eseri üzerine Zürkan1'nin yaptığı şerh geniş muhtevalı çalışma
lardır. İbn Kayyim el-Cevziyye'nin ResGl-i
Ekrem'in uygulamalarından çıkarılan hükümlere yer veren Zô.dü '1-me'ô.d ii hedyi l]ayri'1- 'ibô.d'ı da burada zikredilmelidir. Manzum siyer müelliflerinden Zeynüddin el-Iraki ed-Dürerü's-seniyye ii
(na?mi) 's-siyeri'z-zekiyye'de Hz. Peygamber'in hayatını ve şernailini 1ooo beyitte, İbnü'l-Cezerl, Zô.tü'ş-şiiô.' ii sireti'n-nebiyyi'l-Muştafô.'sında Hulefa-yi
Raşidln ile birlikte s 1S beyitte anlatmaktadır.
Siyer ve megazl konusunda çok sayıda
eseri arasında Ahmed b. Zeynl
Dahlan'ın es-Siretü 'n-nebeviyye ve'laraştırma
MUHAMMED
dşarü'l-Mul;ıammediyye (Mekke I 285),
Hudari'nin Nurü'l-ya~in ii sireti seyyidi'l -mürselin (Kah i re I 3 I 5/1897). Muhammed Hüseyin Heykel'in Ifayatü MuJ;ıammed (Kah i re ı 935) , Mahmud Şit Hattab'ın er-Resulü '1-~ifid (Ba ğdat ı 958),
Muhammed izzet Derveze'nin Siretü'rResul: Şuver mu~tebese mine'l-Kur'ani'l-Kerim (Kahire ı 965). Mustafa esSibai'nin es-Siretü'n-nebeviyye (Dıma ş k
ı 972), Ebü'I-Hasan Nedv'i'nin es-Siretü'nnebeviyye (Cidde 1397), Safiyyürrahman el-Mübarekfı1ri'nin er-Ral;ıi~u'l
mal]tılm: Bal;ış fi's-sireti'n-nebeviyye
'ala şal;ıibiha efçlalü'ş-şalati ve's-seldm (Mekke 1400/ 1980); Muhammed Sadık İbrahim Urcun'un Mul;ıammed Resulullah (1-IV, Dımaşk I 985). Tevfik el-Haklm'in Mul;ıammed (Tunus I 989). Haşim
Ma'ruf el-Haseni'nin Siretü '1-Muştaia :
Na?.ra cedide (Beyrut 1410/1990). Ekrem
Ziya el-Ömeri'nin es-Siretü'n-nebeviyyetü'ş-şal;ıil;ıa(l-11 , Medine 1415/ 1994).
Mehdi Rızkullah Ahmed'in es-Siretü'nnebeviyye ii çlavYI-meşadiri'l-aşliyye
(Riyad 1412/ 1992). Muhammed HadielEmini'nin Mevsu'atü'n-nebiyyi'l-a'?.am
(Beyrut ı 4 ı 5/1995) adlı eserleri sayılabi
lir. Muhammed Ferec el-<.4b~ariyyetü'l
'askeriyye ii gazavati'r-Resul'ünde
(1-111, Kahire 1977). Muhammed Ahmed
Başümeyl Mevsu 'atü '1-gazavati'l-kübra'sında (1-X, Kahire 1985). Muhammed
Cemaleddin Mahfı1z Gazavdtü 'r-Resul'ünde (Kah i re I 990) ve Muhammed
Muhsin el-Fakih el-Mevsu'atü'l-kübra
ii gazavati'n-nebiyyi'l-a'?.am'ında (l-V,
baskı yeri yok, 1417/ 1996 [Müessesetü'lfaki h 1) gazve ve seriyyelere dair rivayetleri bir araya getirmişlerdir.
Bazı ensab ve tabakat kitaplarında da
Resul-i Ekrem'e dair bilgilere yer verilir.
İbn Sa'd'ın et- Taba~at'ının ilk iki cildi, Belazürl'nin Ensabü'l-eşraf'ının ilk cildi Hz.
Peygamber' e ayrılmıştır. öte yandan sahabe tabakatma dair eserlerde de kendisinden bahsedilmektedir. İbn Abdülber
en- Nemeri'nin el-İsu<ab'ı , İzzeddin İb
nü'l-Eslr'in Üsdü'l-gabe'si, İbn Hacer elAskalanl'nin el-İşabe'si bunların başında
gelir. Umumi tarihlerden Ya'kübl. Muhammed b. Cerlr et-Taberl, Ali b. Hüseyin el-Mes'udl. Ebü'l-Ferec İbnü'l-Cevzl.
İbnü'l-Eslr. Ebü'l-Fida, İbn Keslr, Zehebl
ve Diyarbekrl'nin eserlerinde de Resul-i
Ekrem'i anlatan bölümler vardır.
Deld'ilü 'n-nübüvve türü eserler içinde Ebu Nuaym el-İsfaMnl ve Ahmed b.
Hüseyin el-Beyhaki'nin Deld'ilü'n-nübüvve'leri en meşhur olanlardır. Ali b. Rabben et-Taberi'nin ed-Din ve'd-devle ii
işbdti nübüvveti'n-nebi Mul;ıammed,
İmam-ı Rabbiini'nin İşbdtü'n-nübüvve
ve Yusuf b. İsmail en-Nebhani'nin el-Burhdnü'l-müsedded ii işbdti nübüvveti
seyyidina Mul;ıammed (Limasol 1408/
1987) adlı eserleri de bu gruba girer. Muhammed Beyyuml Mehran şemail. delail
ve hasaise dair bilgileri es-Siretü'n-nebeviyyetü'ş-şeriie: Fi'l-~aiaya ve'ş-şe
ma'il ve dela'ili'n-nübüvve ve'l-]].aşa'iş
isimli kitabında toplamıştır (I-lll, Beyrut
1990). Hz. Peygamber'in mucizeleri hakkında birçok eser kaleme alınmıştır. Bakıllanl'nin el-Beyan'ı, Ca'fer b. Muhammed el-Firyabl. Ebu Nuaym el-İsfahanl ve
Ahmed b. Hüseyin el-Beyhaki'nin Dela'ilü'n-nübüvve'leri. İbn Dihye el-Kelbl'nin
el-İbtihdc ii el;ıddişi'l-mi'rac'ı, Muhyiddin İbnü'l-Arabl'nin el-İsra' ile'l-ma~a
mi'l-esra'sı (KWibü 'l·Mi'rac), Süyutl'nin
el-Ayetü'l-kübra şerl;ıu ~ışşati'l-isra'ı,
Necmeddin Muhammed b. Ahmed elGaytl'nin el-İbtihdc fi'l-kelami 'ale'l-isra' ve'l-mi'rac'ı, Üchuri'nin en-Nurü'lvehhac fi'l-isra' ve'l-mi'rac'ı, Ca'fer b.
Hasan el-Berzencl'nin Kışşatü '1-mi'rôc'ı,
Cemaleddin el-Kasıml'nin el-İsra' ve'lmi'rac'ı, Yusuf b. İsmail en-Nebhanl'nin
Ifuccetüllahi 'ale'l-'alemin ii mu'cizati
seyyidi '1-mürselin 'i ( Beyrut I 3 I 6). Abdülhallm Mahmud'un Deld'ilü'n-nübüvve ve mu'cizatü'r-Resul'ü (Kahire 1404/
1984), Ahmed Avad Ebü'ş-Şebab ' ın Kitdbü'l-ljaberi'l-ya~in ii mu'cizati'n-nebiyyi'l-emin'i (Beyrut 1423/2003) bunlardan bazılarıdır. Hasaisü'n-nebl türü eserler arasında İbnü'l-Mülakkın'ın Gayetü'ssul ii l]aşa'işi'r-Resul'ü, Süyuti'nin elljaşa'işü'l-kübra'sı. Şemseddin İbn Tolun'un Mürşidü'l-mul]tdr'ı, Yusuf b. ismail en-Nebhanl'nin el-Feza'ilü'l-MuJ;ıammediyye'si başta gelmektedir.
Hilye ve şernail türü eserler içerisinde
Tirmizi'nin Şema'ilü'n-nebi'si ve Kadi
İyaz'ın eş-Şifa' bi-ta'riti J;ıu~ü~i'l-Muş
tafa'sı birçok şerhi bulunan temel kaynaklardır. Hz. Peygamber'in ahlakına dair
eserler arasında Ebü'ş-Şeyh el-İsfahanl'
nin Al]ld~u'n-nebi ve adabüh (I-IV, Riyad 1418/1998), Abdurrahman Azzam'ın
Batalü'l-ebtal ev ebrazü şıiati'n-nebi
Mul;ıammed (Kah i re 1357/1938). Ahmed
Muhammed Havfı'nin Min A]].la~i'n-ne
bi (Kah i re 14 14/1994), Ahmed Abdülazlz Kasım Haddad'ın Al]ld~u'n-nebi fi'lKur'an ve's-sünne (1-111, Beyrut ı 996) adlı
eseri zikredilebilir. Mevsu'atü naçlrati'nna'im n ' mekarimi a]].la~i'r-Resuli'l
kerim isimli ansiklopedide (I-XII , Cidde
ı 4 ı 9- 1420/ 1999-2000) Resul-i Ekrem'in
ahlakına geniş yer verilmiştir.
Hadis
kaynaklarında
Hz. Peygamber'in
ilgili bölümler bulunduğu gibi
müstakil eserler de kaleme alınmıştır. Nesal. İbnü's-Sünni ve Süyutl'nin <.4melü'lyevm ve'l-leyle'leri. Ahmed b. Hüseyin
el-Beyhaki'nin ed-Da'avatü'l-kebir'i ve
Nevevi'nin el-E~kar'ı bunların başında
gelmektedir. Resülullah'a salatü selam
getirmeye dair eserler arasında İsmail b.
İshak el-Cehdaml'nin Kitabü Fazli'ş-şa
lati 'ale'n-nebfsi. Muhammed b. Sa'id
el-Buslrl'nin el-Kaşidetü'l-muçlariyye
fi'ş-şalati 'ala l]ayri'l-beriyye'si. İbn
Kayyim el-Cevziyye'nin Cila'ü'l-eiham
ii iazli'ş-şalati ve's-şeldm 'ala l]ayri'lenam'ı, Flruzabadl'nin eş-Şılatü ve '1büşer fi'ş-şalati 'ala ]].ayri'l-beşer'i. Muhammed b. Süleyman el-Cezull'nin Dela'ilü'l-]].ayrat'ı , Şemseddin es-Sehavi'nin el-Kavlü'l-bedi' fi'ş-şalati 'ale'l-J;ıa
bibi'ş-şefi'i, İbn Hacer el-Heyteml'nin
ed-Dürrü'l-mençlud ii'ş-şaldt ve's-selam 'ala şal;ıibi'l-ma~ami'l-mal;ımıld'u
ve Yusuf b. İsmail en-Nebhanl'nin Sa'adetü'd-dareyn ii'ş-şaldti 'ala seyyidi'lkevneyn 'i zikredilebilir.
dualarıyla
Resı11-i Ekrem'in methini konu edinen
birçok manzum eser bulunmaktadır. Ka'b
b. Züheyr'in Kaşidetü'l-bürde'si. Susiri'nin aynı adla anılan kasidesiyle el-Kaşi
detü'l-hemziyye'si . Alemüddin es-Sehavl'nin el-Kaşa'idü 'n-nebeviyye'si, İbn
Cilbir'in el-Ifulletü 's-siyera ii medl;ıi
l]ayri'l-vera'ı. Kalkaşendi'nin Kaşide ii
medl;ıi'n-nebfsi, Süyutl'nin Na?. mü '1bedi' ii medl;ıi ]]ayri şeii'i. Abdülganl b.
İsmail en-Nablusl'nin el-Bedi'iyyetü'lmüzeriyye bi'l- 'u~üdi'l-Cevheriyye ve
şerhi Nefel;ıatü'l-ezhar 'ala nesemati'lesl;ıar ii medl;ıi 'n-nebiyyi'l-mu]].tar 'ı
bunlar arasında sayılabilir. İbn Seyyidünnas. Büşra'l-lebib bi-~ikra'l-l;ıabib adlı
eserinde Hz. Peygamber için yazılan bazı
kasidelerle bunların şerhlerini bir araya
getirmiştir. Aynı amaçla Yusuf b. İsmail
en-Nebhanl de el-Mecmu'atü'n-Nebhaniyye fi'l-meda'il;ıi'n -nebeviyye'yi telif etmiştir. Hz. Peygamber'in son dönem
Arap şiirindeki yeri Hilmi Muhammed e1Kaud'un Mul;ıammed (s.a.) fi'ş -şi'ri'l
J;ıadiş adlı eserinde ele alınmıştır (Mansure 1987).
Hz. Peygamber'i örnek insan olarak
takdim eden eserler arasında İbnü'I-Mol-
467
MUHAMMED
la diye bilinen Ömer b. Muhammed b.
Hıdır ei-Erblli'nin Vesiletü'l-müte<abbidin ila mütabdati seyyidi'l-mürselin'i,
Süyuti'nin MiftaJ:ıu'l-cenne fi'l-i<tişam
bi's-sünne'si , Muhammed Hayat b. İb
rahim es-Sindl'nin TuJ:ıietü'l-enam fi'l<ameli bi-J:ıadişi'n-nebi <aleyhi's-selam'ı, Füllanl'nin iM?u himemi üli'l-ebşar li'l-i~tida'i bi-seyyidi'l-muhô.cirin
ve 'l-enşar'ı, Muhammed Taki ei-Müderris ' inMuJ:ıammed Resululliih: Kudve
ve üsve'si zikredilebilir.
ResCıl-i Ekrem'in kabrini ziyaret konusunda yazılan bazı eserler şunlardır: Takıyyüddin es-Sübkl, Şifa'ü '1-esMm ii ziyareti {ıayri'l- enam, Takıyyüddin el-Fasi, er- Rıza ve'l-~abrll ii teza'ili'l-Medine ve ziyareti'r-Resul, Abdullah b. Ahmed b. Ali ei-Fakihl el-Mekkl,l:füsnü't-te- ·
vessül ii adabi ziyareti efcjali'r-rusül,
İbn Hacer ei-Heyteml, el-Cevherü'l-muna??am ii ziyareti'l-~abri'l-mu<a??a
mi'l-mükerrem ve TuJ:ıietü'z-züvvar ila
~abri'n-nebiyyi'l-mu{ıtôr, Ali el-Karl, edDürretü'l-mucji'e fi'z-ziyareti'l-Muşta
faviyye.
Hz. Peygamber'in içinden çıktığı toplum hakkında bilgi veren Mekke, Medine
ve Arabistan tarihine dair eserler de bu
hususta önem taşımaktadır. Bunlar arasında Ebü'I-Velld ei-Ezraki, Muhammed
b. İshak ei-Fakihl, Takıyyüddin el-Pasi,
Necmeddin İbn Fehd ve Kutbüddin enNehrevall'nin Mekke tarihleriyle Corcl
Zeydan'ın Tari-tıu'l-~rab~able'l-İslôm 'ı
(Beyrut, ts . ıoarü ' l - Mektebeti'I-Hayatj),
Muhammed İzzet Derveze'nin ~şrü 'nnebi ve bi'etühu ~able'l-bi<se'si (Beyrut ı 384/ ı 964). Ahmed İbrahim eş -Şe
rlf'in Mekke ve'l-Medine fi'l-cahiliyye
ve <aşri'r-Resul'ü (Kahire 1965), Cevad
Ali'nin el-Mutaşşal ii tari{ıi'l- ~rab ~ab
le'l-İslôm'ı (1-X, Beyrut ı 968- ı 973), Neblh
Akıl'ın Tari-tıu'l-~rabi'l-~adim ve <aş
rü'r-Resul'ü ( Dıma ş k 1403/ 1983) zikredilebilir. Medine tarihiyle ilgili kitaplardan
da İbn Şebbe , İbnü'n-Neccar ei-Bağdadl,
Şemseddin es-Sehavl ve Semhudl'nin
eserleri sayılabilir. ResCıl-i Ekrem'in Medine'de gerçekleştirdiği faaliyetlerine dair
Ali b. Muhammed ei-Huzru'nin Ta{ıricü'd
delalati's-sem1yye'si, Muhammed Abdülhay el-Kettani'nin et-Teratibü '1-idariyye'si (Ni4amü '1~/:ıükilmeti'n-nebeviy
ye, l-ll, Fas 1346-1 347/ 1927-1928),Ahmed
Emin'in Fecrü'l-İslam'ı (Kahire ı 932),
Cemaleddin Ayyact'ın l:fükumetü'r-Resul fi'l-Medineti'l-münevvere'si (Ka-
468
hi re ı 950), Salih Ahmed Ali'nin Tan?ima tü 'r-Resul el-idariyye fi'l-Medine'si
(Bağda d ı 969), Ali Hüsnl Harbutll'nin erResul ti'l-Medine'si (Kahire ı 973), Muhammed Memduh ei-Arabl'nin Devletü'r-Resul fi'l-Medine'si (Kahire 1988),
Muhammed Lokman ei-A'zaml en-Nedvi'nin Müctema<u'l-Medineti'l-münevvere ii <ahdi'r-Resul'ü (Kah i re ı 989).
Abdullah Abdülazlz İbn İdrls'in Müctema'u'l-Medine ii <ahdi'r-Resul'ü (Riyad 1412/ 1992), Muhammed Muhammed
Hasan Şürrab 'ın Medinetü'l-münevvere fi'l-fecri 'l·İslam ve'l- <aşri'r-raşidin 'i
(Dımaşk 1415/1994) sayılabilir.
Resul-i Ekrem'in Medine'ye hicretine
dair Ahmed Sa'd ei-Akkad'ın el-Kevakibü 'n -nuraniyye ii hicreti {ıayri'l-beriy
ye (FeyyOm ı 945), M. Zahid Kevseri'nin
el-Hicretü 'n-nebeviyye (Ma~alatü '1-Kevşerf içinde, Hıms, ts .), Abdüllatlf es-Sübkl'nin el-Hicretü'n-nebeviyye beyne
esbabiha ve netô'iciha (Kahire 196 ı).
Hasan Fethulbab ' ın ~la Tari~i'l -hicre
(Kah i re ı 390/ 197 ı). Şevki Ebu Halil'in elHicre J:ıadeşün gayyere mecra't-tôri-tı
(Dımaşk 1979). Ahmed Abdülgafilr Attar' ın el-Hicre (Mekke 1400/1980), Mahmud Ali ei-Biblavi'nin Taril)u'l-hicreti'nnebeviyye ve bed'ü'l-İslam (Beyrut
1406/ 1985). Sa'd ei-Mersafi'nin el-Hicretü'n-nebeviyye ve devrüha ii bina'i'lmüctema1.'1-İslami (Beyrut 1409/1988)
adlı eserleri zikredilebilir.
Hz. Peygamber'in katipleri, elçileri ve
diplomatik faaliyetleri hakkında Ebu Abdullah Cemaleddin İbn Hudeyde'nin elMişbôJ:ıu '1-mucj.i ii küttabi'n-nebiyyi'lümmi'si (1-11 , Beyrut 1405/ 1985), Şemsed
din İbn Tolun'un İ<lamü's-sa 'ilin <an kü tübi seyyidi'l-mürselin'i , Abctürrıza Ali'nin Mecmu<atü resa'ili'n-nebfsi (Necef
1964). Muhammed Mustafa ei-A'zami'nin Küttabü'n-nebfsi (Beyrut 1394/1 974),
Ahmed Abdurrahman Isa'nın Küttabü'lvaJ:ıy'i (Riyad 1400/ 1980), Muhammed
Hamlduilah 'ın Me cm u <atü '1-veşa '~ı 'ssiyasiyye li'l-<ahdi'n-nebevi ve'l-{ıila
teti'r-raşide'si (Beyrut ı 983) ve Ali Hüseyin Ali ei-Ahmedi'nin Mekôtibü'r-ResUI'ü
(1-1 11, Beyrut, ts .) sayılabilir.
Tıbb-ı nebevl alanında telif edilen eserler arasında İbn Hablb es-Süleml, Ziyaeddin ei-Makdisl, Zehebl, İbn Kayyim ei-Cevziyye, Celaleddin es-Süyutl ve Şemseddin
İbn Tolun'un kitapları zikredilebilir (bk.
TIBB-ı NEBEVI).
Türkçe. Eski Türk edebiyatında Hz.
Peygamber'le ilgili birçok eser telif edil-
miştir.
Divan edebiyatında hemen her şair
Resul -i Ekrem'i öven bir na't kaleme almıştır. Ayrıca mi'racname, esrna-i nebl,
muamma, mevlid, hicretname, siyer
ve şernail türü eserler de yazılmıştır
(yk.bk.).
Son dönemde Hz. Peygamber'in hayatı
ve çeşitli yönleriyle ilgili birçok çalışma
yapılmıştır. Bunlar arasında ResUl-i Ekrem'in yetiştiği çevre ve peygamberlik öncesi dönemi hakkında Şemsettin Günaltay'ın İslôm Tarihi(İstanbul ı 338 r./1341),
Neşet Çağatay'ın İslam'dan Önce Arap
Tarihi ve Cahiliyye Çağı (Ankara 1957).
Ali Osman Ateş'in İslôm'a Göre Cahiliye ve Ehl-i Kitab Ört ve Adetleri (İstan
bul ı 996), Murat Sarıcık'ın İnanç ve Zihniyet Olarak Cahiliye (Isparta 1998) ,
Ramazan Altıntaş'ın Bütün Yönleriyle
Cahiliyye (Konya, ts. jRibat Yayınları i) ve
Yaşar Çetikol'un İslôm Öncesi Mekke
(Ankara 2003) adlı eserleri anılabilir.
Hz. Muhammed ve dönemi hakkında
eserlerin bir kısmı şöylece sırala
nabilir: Mahmud Esad, Tarih -i Din-i İs
lôm (istanbul192 3); Tahirülmevlevl, Hz.
Peygamber ve Zamanı (İstanbul ı 339 r.),
İnsanlığın Büyük Önderi Resul-i Azam
Hz. Muhammed (s.a.)'in Hal Tercümesi (İstanbul 1964); Ahmed Lutfullah,Hayat-ı Muhammed (I-III, istanbul 134 ı r.) ;
Ahmet Harndi (Akseki), Peygamberimiz
Hz. Muhammed ve Müslümanlık (Ankara ı 934); Mustafa Asım Köksal, İslam
Tarihi: Hz. Muhammed (a.s.) ve İslô
miyet: Mekke Devri (Ankara 1966). Medin e Devri (I-XI, istanbul ı 980) ; İslam
Tarihi: Hz. Muhammed (a.s.) ve İs
lômiyet Mekke Devri (I-VII, istanbul
ı 987) , Medine Devri (I-XI , istanbu l ı 987)
ve İslam Tarihi Peygamberler Peygamberi Hz. Muhammed Al eyhisselam ve İslamiyet (I-VIII, istanbul 1999);
Ali Himmet Berki - Osman Keskioğlu,
Hatemü'l-Enbiya Hz . Muhammed ve
Hayatı (Ankara 1959) ; M. Zekai Konrapa, Peygamberimizin Hayatı (1-11, istanbul ı 958-1959) ; Abdülbaki Gölpınarlı ,
Sosyal Açıdan İslam Tarihi I : Hz. Muhammed ve İslam (İstanbul 1969); Osman Keskioğlu, Hz. Peygamber'in Hayatı Siyer-i N ebi (Ankara 1972) ; Necip
Fazı! Kısakürek, O Ki O Yüzden Varız:
yazılan
Kainatın Efendisinİİı Hayatı (İstanbul
1961; aynı eser Çöle inen Nur adıyl a, istanbul 1969); Salih Suruç, Peygamberimizin Hayatı (l-ll, istanbul 1981); Ahmed
Cevdet Paşa, Peygamber Etendimiz (s .
MUHAMMED
nşr. Mahir İz, istanbul 1982); Hüseyin Algül, Alemiere Rahmet Hz. Muhammed
(Ankara 1994, 1999); Bütün Yönleriyle
Asr-ı Saadette İslam (ed. Vecdi Akyüz, 1-V,
istanbul 1994); Mehmet Apaydın, Resuluilah (s.a.v.)'in Günlüğü: Medine Dönemi Yeni Kronolojisi (İstanbull995);
Celal Yeniçeri, Hz. Muhammed ve Yaşa
dığı Hayat: Peygamber, Devlet Başka
nı, Aile Reisi (İstanbul 2000); ibrahim
Sarıçam, Hz. Muhammed ve Evrensel
Mesajı (Ankara 2001 ); Kasım Şulul, İlk
Kaynaklara Göre Hz. Peygamber Devri Kronolojisi (İstanbul 2003); Kazım
Dönmez, O'nun Günleri: Hz. Muhammed'in (s.a.v.) Hayat Kronolojisi (İstan
bul 2004; geniş bir liste için b k. Demircan,
S. 16-26)
ResGl-i Ekrem'in hayatına dair kaynak
ve araştırmalardan Türkçe'ye tercüme
edilenler arasında şunlar zikredilebilir:
Mevlana Muhammed Ali, Peygamberimiz (a.s.)(trc. Ömer Rıza Doğru I. istanbul
1341 -1342); Leone Caetani , İslam Tarihi
(tre. Hüseyin Cahit [Yalçın]. 1-X, istanbul
1924-1927) ; Süleyman Nedvl- Mevlana
Şibll, İslam Tarihi: Asr-ı Saadet (tre.
Ömer Rıza [Doğru!]. 1-V, İstanbull928);
Muhammed Hüseyin Heykel, Hz. Muhammed Mustafa (tre. Ömer Rıza Doğ
rul, İstanbul 1945); Kadi iyaz, Açıklamalı
Şifa-i Şerif Tercümesi (tre. Ali Rıza Doksanyedi, i-III, İstanbul 1946-1949); Muhammed Hamldullah, İslam Peygamberi (tre. Sait Mutlu- Salih Tuğ, 1-11, istanbul 1969 ; tre. Salih Tuğ 1-11, İstanbul
1980, 2003); Kastallanl. el-Mevahibü'ILedünniyye: Gönül Nimetleri (s . nşr.
Adıdeğmez [Necip Fazıl KısakürekJ, istanbul 1967); Seyyid Süleyman Nedvl, Hz.
Muhammed (a.s.) Hakkında Konferanslar (tre. Osman Keskioğlu, Ankara
1967); Ahmed Zeynl Dahlan, Hz. Muhammed'in Hayatı ve Büyük Savaşla
rı (tre. Selami Münir Yurdatap, istanbul
1970); Muhammed Hamldullah, RasuIullah Muhammed (tre. Salih Tuğ, istanbull973); Mustafa Sibal, Hz. Muhammed (s.a.v) ve Hayatı: İbretler-Öğüt
ler (tre. Said Şimşek- Nezir Demircan, Ankara 1976); Abbas Mahmud Akkad, Hz.
Muhammed'in Eşsiz Deha ve Şahsiye
U (tre. M. Said Şimşek, Konya 1979); Said
Hawa, Allah Resulü Hz. Muhammed
(tre. Halil Gönenç, Ankara 1979); M. Yusuf
Kandehlevl, Hadislerle Hz. Peygamber
ve Ashabının
Yaşadığı Müslümanlık
(tre. Ahmet Muhtar Büyükçınar v.dğr., I-V,
istanbull980); Ebü'I-A'Ia MevdCıdl, Tarih
Boyunca Tevhid Mücadelesi ve Hz .
Peygamber'in Hayatı (tre . N. Ahmed
Asrar, I-Ili, İstanbul 1983); Muhammed
Said Ramazan ei-BCıtl, Fıkhu's-Sire: Peygamberimizin Uygulamasıyla İslam
(tre. Ali Nar-Orhan Aktepe, istanbull984,
ı 986); Martin Lings, Hz. Muhammed'in
Hayatı: İlk Kaynaklara Göre (tre. Nazife
Şişman, istanbull984); ibn Hişam, Siret-i
İbn Hişam Tercümesi: İslam Tarihi
(tre. Hasan Ege, I-IV, istanbull985); William Montgomery Watt. Hz. Muhammed Mekke'de(trc. Azmi Yüksel- M. Rami Ayas, Ankara 1986) ; a .mlf .. Hz . Muhammed'in Mekkesi, Kuran'da Tarih
(tre. Mehmet Akif Ersin, Ankara 1988,
I995); Muhammed ei-Gazzall, Fıkhu's-Si
re (tre. Resul Tosun , istanbull987, 1991 );
Afzalur Rahman, Siret Ansiklopedisi:
Hz. Muhammed (s.a.v.) (tre. Kenan Dönmez v.dğr., I-VI, istanbull988, 1996); ibn
Kayyim ei-Cevziyye, Zadü'l-Mead (tre.
Şükrü Özen- Mehmet Erdoğan v.dğr. , I-VI,
İstanbul 1988-1990); Ali Şeriati, Muhammed Kimdir (tre. Ali Seyyidoğlu, İstanbul
I988; Ankara 2000); Ekrem Ziya ei-Ömerl.
Medine Toplumu (tre. Nureddin Yıldız,
istanbull988); Muhammed izzet Derveze, Kuran'a Göre Hz. Muhammed'in
Hayatı (tre. Mehmet Yolcu, 1-lll, istanbul
I 989, ı 995); Said Hawa, Hadislerle İs
lam Tarihi (tre. H. Ahmet Özdemir v.dğr.,
I-VIl, istanbull989); Ebü'l-Hasan Nedvl,
Rahmet Peygamberi Hazreti Muhammed (tre. Abdülkerim Özaydın, istanbul
1992, 2004); Muhammed Ebu Zehre, Son
Peygamber Hz. Muhammed (tre. Mehmet Keskin, I-IV, istanbull993); imactüddin Ham. Muhammed Aleyhisselam: Siyer Araştırmalan (tre. İsmail Hakkı Sezer, Konya 2003); Muhammed b. Salih edDımaşki (ŞamT), Peygamber Sallallahü
Aleyhi ve Sellem Külliyatı (tre. Halil
İbrahim Kaçar-Hüseyin Kaya-Adem Yerinde, I-V, İstanbul2003-); ibn Hazm, Cevamiu's-sire: Siyerin Özü (tre. M. Salih
Arı, İstanbul 2004 ).
Hz. Muhammed'in peygamberlikten
önceki hayatı ve Mekke döneminde gerçekleşen bazı olaylarla ilgili çalışmalardan
bir kısmı şunlardır: Ali Rıza Sağman, İs
lam Tarihinde Rahip Bahira Meselesi
(İstanbul 1959); M. Rahmi, Alemiere
Rahmet: Hz. Muhammed'in Çocukluğu (İstanbul I974); Ali Murat Daryal, İs
lam'ın Doğuşu ve İlk Yayılışının PsikoSosyal Açıdan Tahlili (İstanbul 1989);
Levent Öztürk, Etiyopya'da İslamiyet
1: Asr-ı Saadet'te Habeşistan'la Müna-
sebetler (İstanbul 200 I); Mehmet Altın
dere, Hz. Muhammed'in Akabe Beyatları (yüksek lisans tezi, I 989, MÜ Sosyal
Bilimler Enstitüsü); Kasım Şulul, Hz. Peygamber Devrinde Habeşistan'la Münasebetler (yüksek lisans tezi, 199 I , UÜ
Sosyal Bilimler Enstitüsü); Gülgün Uyar,
Hz. Muhammed'in Risalet Öncesi Hayatına Dair Bazı Rivayet Farklannın
Tespiti (yüksek lisans tezi, 1993, MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü); Metin Özdemir,
Miraç (yüksek lisans tezi, 1994, AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü); Erol Bodur, Darü'l-Erkam (yüksek lisans tezi, ı 994, UÜ
Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Hicrete dair eserlerden bazıları şöyle
ce sıralanabilir: ibrahim Canan, Tebliğ,
Terbiye ve Siyasi Taktik Açılarından
Hicret (İstanbul 1981 ); Hasan Asyalıoğlu,
Hicret (İzmir ı 983); Hüseyin Algül, Peygamberimizin Hicreti (İzmir 1989, 1991 );
ismail Lütfi Çakan, Olay ve Ölçü Olarak
Hicret (İstanbul 1992); Mahmut Topuz.
İlahi Dinlerde Hicret (İzmir 1996); Abdülkadir Demir. Kavram ve Hadise Olarak Kur'an'da Hicret(yüksek lisans tezi,
1999, AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü); Adnan Demircan, Nebevi Direniş Hicret
(İstanbul 2000).
Hz. Peygamber'in gazve ve seriyyelerini
konu alan çalışmalar arasında şunlar zikredilebilir: Muhammed Hamldullah, Hz.
Peygamber'in Savaşlan (tre. Salih Tuğ,
istanbul ı 962); Mahmut Sami Ramazanoğlu, Bedir, Uhud, Te bük Gazveleri ve
Enfal Suresi Tefsiri (İstanbull983, ı 984);
Mahmud Şit Hattab, Peygamber Ordusunun Tarihi (tre. İhsan Süreyya Sır
ma, İstanbul I 983) ve Komutan Peygamber (tre. Ahmed Ağırakça, istanbul
ı 986); Abdülhamld COde es-Sahhar, Tebük Savaşı: Gazvetü Tebük (tre . S .
Oğuz- C. Şeyhan i, Ankara I 983); Seyyid
Kut u b , Bedir ve Uhud Savaşı (tre. Saadeddin Ergün- Hasan Fehmi Ulus, Trabzon ı 985); Muhammed Ali Kutub, Peygamberimizin (s.a.v.) Seriyyeleri (tre.
Nedim Yılmaz, İstanbul ı 986); Bilgi Canpolat, Kur'an-ı Kerim'de Hz. Peygamber'in Savaşlan (yüksek lisans tezi, I990,
MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü); Mustafa
Ağırman, Hz. Peygamber'in Savaş Stratejisi (doktora tezi, 1992, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü); Yusuf Papatya, İslam 'ın İlk Döneminde Savaş
ile İlgili Uygulamalar (yüksek lisans tezi,
ı 997, EÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü); Serdar Özdemir, Hz. Peygamber'in Seriy-
469
MUHAMMED
yeleri(İstanbul2001 ); Elşad Mahmudov,
Sebep ve Sonuçlan Açısından Hz. Peygamber'in Gazve ve Seriyyeleri (doktora tezi. 2005, MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü).
ResOl-i Ekrem'in devlet idaresi ve diplomatik faaliyetleri konusundaki telif ve
tercümeler arasında şunlar kaydedilebilir: William Montgomery Watt, Hz. Muhammed Peygamber ve Devlet Kurucu
(tre. Hayrullah Örs, istanbul 1963); Abidin Sönmez, Rasulullah'ın Diplomatik
Münasebetleri ve Sulh Muahedeleri
(İstanbull984); Muhammed Hamldullah,
Hz. Peygamber'in Altı Orijinal Diplomatik Mektubu (tre. Mehmet Yazgan, istanbul ı 990, ı 998); Muhammed Abdülhay el-Kettanl, et-Teratibü'l-idariyye:
Hz. Peygamber'in Yönetiminde Sosyal
Hayat ve Kurumlar(t rc. Ahmet Özel, I-lll,
istanbull990-ı993); Cengiz Kallek,Hazreti Peygamber Döneminde Devl et ve
Piyasa (İstanbu l 1992), Asr-ı Saadette
Yönetim - Piyasa İlişkisi(istanbul 1997);
Mehmet Birsin, İslam Hukuku Açısın
dan Medine Site Devletinde Yönetim
Biçimi (yüksek lisans tezi , 1995, UÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü) ; Muhammed Hamldullah, el-Vesaiku's -siyasiyye Hz.
Peygamber Döneminin Siyasi - İda
ri Belgeleri (tre. Veedi Akyüz, istanbul
ı997) .
Hz. Peygamber'in müslüman olmayan
kesimlerle ilişkileri konusundaki çalışma
lardan bir kısmı şunlardır: Mustafa Fayda, İslamiyet'in Güney Arabistan'a Yayılışı (Ankara 1982); İhsan Süreyya Sırma,
Hz. Peygamber Devrinde Yahudi Meselesi (İstanbul ı 984); Nadir Özkuyumcu, Hz. Peygamber Devrinde Yahudilere Karşı Güdülen Siyaset (yüksek lisans tezi, 1985 , Dokuz Eylül Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü); Mehmet Ali
Kapar. Hz. Muhammed'in Müşriklerle
Münasebetleri (İstanbul 1987); H. Ahmet Sezikli, Hz. Peygamber Devrinde
Nifak Hareketleri (Ankara 1994 ); Sıddık
Ünalan, Hz. Muhammed Döneminde
İslam-Hıristiyan Diyalogu (yüksek lisans tezi, 1994, EÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü) ; İsmail Hakkı Atçeken, Hz. Peygamber'in Yahudilerle Münasebetleri (İstanbul ı 996); Adnan Demircan, Hz .
Peygamber Devrinde Münafıklar (Konya 1996); Osman Güner. Resulullah'ın
Ehl-i Kitabla Münasebetleri (Ankara
ı 997); Mustafa Baş. İslam'ın Doğuş Döneminde Hicaz Bölgesinde Yahudilik
470
(Ankara ı 999); Nihat HaPeygamberimiz Döneminde
Müşrik ve Münafık Liderler (Ankara
ı 999); Abdullah Yıldız. Hz. Peygamber
ve Gizli Düşmanlan Münafıklar (İstan
bul2000); Ahmet Bostan cı, Kamu Hukuku Açısından Hz. Peygamber'in Gayri
Müslimlerle İlişkileri (İstanbul 200 ı);
Murat Ağan, Hz. Muhammed 'in Hıris
tiyanlarla Mücadele Stratejisi (İstan
bul2003) .
ve
Hıristiyanlık
tipoğlu,
ResOl-i Ekrem'in tebliğ ve terbiye metodu konusundaki çalışmalardan bazıları
şöylece sıralanabilir: Ahmet Önkal, Rasulullah'ın İslam'a DavetMetodu (Konya ı 981); İbrahim Canan, Hz. Peygamber'in Sünnetinde Terbiye (İstanbul
ı 982) ve Resulullah 'a Göre Aile de
ve Okulda Çocuk Terbiyesi (İstanbul
ı 983 ); Abdullah Özbek, Bir Eğitim ci
Olarak Hz. Muhammed (baskı yeri yok,
ı 985 ); Selçuk Coşkun, Hz. Peygamber'in
Sünnetinde Yetişkinlerin Eğitimi (yüksek lisans tezi, 1991, Atatürk Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü); İbrahim Kafi
Dönmez. Hz . Peygamber'in Tebliğine
Hakim Olan Başlıca Hukuk Prensipleri (İzmir ı 993); Şakir Gözütok, Hz. Peygamber'in Mekke ve Medine Dönemindeki Hadislerinde Uyguladığı Eği
tim Metodlan - Buhari ve Müslim Örneği (doktora tezi, ı 995, SÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü); Selçuk Coşkun , Bir Eğitim
ci Olarak Hz. Peygamber'in İnsan Anlayışı (Erzurum, ts.); Recep Kılıç - Mustafa Çağncı - Abdülhamit Birışık, Hz.
Peygamber'in Hayatından Davranış
Modelleri (Ankara ı 998).
Hz. Peygamber'in aile hayatına dair
eserler arasında şunlar sayılabilir: Sadık
Vicdani, Hz. Muhammed Niçin Çok Evlendi? (s.nşr. Ahmet Karadut, istanbul
1928); Daniş Remzi Korok, Hazreti Muhammed Niçin Çok Evlendi (İstanbul
1946); Fuat Süreyya Oral, Hz. Muham med Niçin Çok Evlendi Sebep ve H ik metleri(Ankara 1957); Mevlana Muhammed Ali, Hz. Muhammed'in Evlendiği
Kadınlar ve Temiz Ahlakı (İstanbul
1958); M. Mahmud Sawaf, Resulullah'ın
Pak Zevceleri (tre. Ali Arslan, Ankara
ı 966); Aişe Abdurrahman, Peygamberimizin Mübarek Zevceleri (tre. Selami
MünirYurdatap, istanbul ı 970) ve Re sulullah (s.a.v.) Efendimizin Kızlan
ve Torunlan (tre. İsmail Kaya, Konya
1991 ); Tahir Hoşafçı, Hz. Peygamberimiz Niçin Çok Evlendi (İstanbul 1982);
M. Ali SabOnl. Peygamberimiz Niçin
Çok Evlendi (İstanbul ı 983); Abdullah
Nasıh Ulvan, İslam 'da Dört Evlilik ve
Rasulullah'ın Çok Evlenmesindeki Hikmetler (tre. İsmail Hakkı Sezer, Konya
ı 985); İsmail Mutlu, Peygamber Hanım
lan (İstanbul 1987); Abdullah Öztürk,
Peygamberimizin Sünnetinde Evlilik
(Ankara ı 988); Ziya Kazıcı, Hz. Muhammed (s.a.v.)'in Eşleri ve Aile Hayatı
(İstanbul ı 99 ı); Eş Olarak Hz. Muhammed: Kutlu Doğum Tutanaklan 2 (Ankara ı 998); Huriye Martı. Rasulullah'ın
(s.a.v.) Hanımları Konu Alan Hadis-i
Şeriflerinin Değerlendirilmesi (yüksek
lisans tezi, ı 998, SÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü); İbrahim Canan, Aile Reisi ve Baba
Olarak Hz. Peygamber (İstanbul ı 999);
Adem Saraç, Peygamberimizin Hanım
lan: Müminlerin Anneleri (İstanbu l
200ı ); Sadrettin Gümüş. Kur'an'a Göre
Hz. Muhammed'in Aile Hayatı (İstan
bul, ts. IRavza YayınlarıJ); Hz. Peygamber ve Aile Hayatı (yayına haz. İsmail
Lütfi Çakan , istanbul , ts. ! İslami İlimler
Araştırma Vakfı i).
ResOiullah'ın
ahlak ve
şernailine
dair
çalışmaların başlıcaları şunlardır: Daniş
Remzi Korok, Hazreti Muhammed'in
Şemaili ve Yaşayış Tarzlan (İstanbul
1941 ); A. Şükrü Kılıç. Ahlak Önderi(Kayseri 1949); Sabri Cemi! Yalkut, Hazreti
Muhammed ve Şemail - i Şerifleri (İs
tanbul ı 957); Abdurrahman Azzam. Bü yükler Büyüğü Resul-i Ekrem'in Örnek Ahlakı ve Kahramanlığı (tre. Hayretti n Karaman, istanbul1964); Şaban Aykın, Nur-ı Muhammediyye ve Şema
il-i Şerif (İstanbul1967); H. Abdülhalim
Akkul, Şemail-i Şerife (İstanbul 1968);
Tirmizi. Şemail - i Şerife, Resulullah
(s.a.v.)'in Yaşayışı, Tavır ve Hareketleri (tre. Mevlana Hasan Hüsameddin Nakşibendl, s.nşr. Mehmet Sadık Aydın, Ankara 1976); Ebü'I-Fida İbn Keslr. Şemai
lü'r-Resul: Hz. Peygamberin Şemaili
ve Hususiyetleri (t re. Na im Erdoğan, istanbul 1983); Habil Şentürk, PsikolojiAçı
sından Hz. Peygamber'in İbadet Hayatı (İstanbu l , ts.); İbrahim Bayraktar. Hz.
Peygamber'in Şemaili (İstanbul 1990);
Mehmet Zahit Kotku, Peygamber Efendimiz (s.a.v.) Hazretlerinin Şemail, Ahlak ve İtiyatlan (İstanbul 1993); Ebü'ş
Şeyh el-İsfahanl. Hz. Peygamber'in Edep
ve Ahlakı (tre. Naim Erdoğan, istanbu l
1995); Ali Yardım. Peygamberimiz'in Şe
mail i (istanbul 1997); İshak Halis. Peygamberlik İçin Gerekli Sıfatlar Açısın-
MUHAMMED
dan Hz. Peygamber'in Fetaneti (doktora tezi, 1997, DokuzEylül Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü); Sehilan Siler,
PsikolojiAçısından Hz. Peygamber'in
Şahsiyeti (doktora tezi, 1998, AÜ Sosyal
Bilimler Enstitüsü); H. Musa Bağcı, Hz.
Peygamber'in Beşeri Yönü (doktora tezi,
1999, AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü); Muhittin Akgül, Kur'an'da Hz. Muhammed'in Özellikleri (İzmir 2002).
Tıbb-ı nebevi alanında yapılan çalışma
lardan bazıları şöylece sıralanabilir: Mahmut Denizkuşları, Kur'an-ı Kerim ve Hadislerde Tıp (İstanbul ı 981 ); Ali Rıza Karabulut, Tıbb-ı Nebevi Ansiklopedisi
(1-11, Ankara ı 993); İbrahim Canan, Hz.
Peygamber'in Sünnetinde Tıp (Ankara
ı 995); Ebu Nuaym el-İsfahani, Tıbb-ı Nebevi (tre. Ahmed-i Dal, yayı na haz. önder
Çağıran, istanbul ı 996); Ömer Dönmez,
Resulullah'ın Hasta Tedavileri ve Şi
fa Hazineleri (İstanbul, ts. [Hisar Yayı
neviJ).
Hz. Peygamber'in mucizelerine dair
bir kısmı şunlardır: Velid
el-A'zaml, Hz. Muhammed'in Mucizeleri (tre. M. Sadık Aydın, Ankara 1975); Ali
Rıza Karabulut, Hatemü'l-Enbiya Hz.
Muhammed Aleyhisselam'ın Mucizeleri (Ankara 1976 ); Namık Yazıcı, Peygamberimizin Mucizeleri (İstanbul ı 987);
Halil İbrahim Acıpayamlı, Peygamberimizin Hayatı ve Mucizeleri (İstanbul
ı 987); İbrahim Bayraktar, Hz. Peygamber'in Mucizeleri: Deldilü'n-Nübüvve
(Erzurum I 99 ı); Süleyman Mollaibrahimoğlu, Mira c Gerçeği (İstanbul ı 99 ı);
Süyuti, Peygamberimizin Mucizeleri ve
Büyük Özellikleri (tre. ömer Temizel,
Konya, ts.); Metin Özdemir, Miraç (yüksek lisans tezi, 1994, AÜ Sosyal Bilimler
Enstitüsü); İsmail Mutlu, Peygamberimizin Mucizeleri (İstanbul ı 998); Yavuz
Ünal v.dğr., Dinlerde Yükseliş Motifleri
ve İsldmda Mirac (Ankara ı 996); Erdinç
Ahatlı, Muhaddislere Göre Peygamberlik Delille ri: Deldilü 'n-Nübüvve
(doktora tezi, 1999, MÜ Sosyal Bilimler
Enstitüsü); Halil İbrahim Bulut. Nübüvveti İs pat Açısından Hissi Mucizeler
(doktora tezi, 2001, MÜ Sosyal Bilimler
Enstitüsü).
çalışmalardan
Şarkiyatçıların ResCıl-i Ekrem hakkın
daki iddialarına cevap vermek amacıyla
telif edilen eserler arasında şunlar zikredilebilir: Manastırlı İsmail Hakkı, Hak ve
Hakikat (İstanbul ı 329); Ahmet Harndi
Akseki, Hatemü'l-Enbiya Hakkında En
Çirkin Bir İsnadın Reddiyesi (İstanbul
ı 922, ı 923); İsmail Fenni. Kitab-ı İzale-i
Şükuk (İstanbul ı 928); Mustafa Asım
Köksal, Müsteşrik Caetani'nin Yazdığı
İslam Tarihi'ndeki İsnad ve İftiralara
Reddiye (Ankara ı 961); Kasım Küfrevi,
Hz. Peygamber' e Dil Uzatanlar (İstan
bul ı 969); Ali Osman Ateş. Oryantalistlelin Hz. Peygamber ile İlgili İddialarına
Cevaplar (İstanbul ı 996); Abdülaziz Hatip, Kur'an ve Peygamber Aleyhindeki
İd dialara Cevaplar (İstanbul ı 997).
Hz. Peygamber'in kutsal kitaplardaki
yerine dair şu eserler yazılmıştır: Ömer
Fevzi Mardin, Hz. Muhammed Efendimizin Nebi Olarak Geleceği Hakkın
da Evvelki Mukaddes Kitapların Tebşiratı (İstanbul 1951); A. H. Deedat, Eski
ve Yeni Ahid'de Hz. Muhammed (tre.
Şinasi Siber, Ankara 1960, 1972); Mehmet
Kemal Pilavoğlu, Musa (a.s.) Muhammed (a.s.)'ı Müjdeliyor (Ankara 1966);
Abdülahad DavCıd, Tevrat ve İncil'e Göre Hz. Muhammed (a.s.) (tre. Nusret
Çam, İzmir 1988); A. H. Vidyarthi- U. Ali,
Doğu Kutsal Metinlerinde Hz. Mu hammed (tre. Kemal Karataş, istanbul
1994).
1980'li yıllardan sonra ilahiyat fakültelerinde ResCıl-i Ekrem'le ilgili akademik
çalışmaların bu konudaki literatüre dikkate değer bir zenginlik kattığı görülmektedir. Çeşitli üniversite! ere bağlı yirmi civarındaki ilahiyat fakültesinin dergileri
yanında 1989 yılından itibaren Türkiye Diyanet Vakfı'nın öncülüğünde gerçekleş
tirilen Kutlu Doğum Haftası'ndaki bilimsel toplantılarda sunulan tebliğleri ihtiva
eden kitaplarla İslam Medeniyeti Dergisi, İslami Araştırmalar, Diyanet Dergisi, Diyanet İlmi Dergi, Nesil, İslami
yat ve Marile gibi dergilerde Hz. Peygamber hakkında çok sayıda makale yer almaktadır (bir listesi için bk. Demirean, s.
26-31,34,36,37, 39, 42,45).
Farsça. Hz. Peygamber hakkında Arapyazılmış birçok temel kaynak daha ilk
asırlardan itibaren Farsça'ya çevrilmiştir.
Klasik eserlerden Taberi'nin Tari]] u '1ümem ve'l-mülı1k'ü, İzzeddin İbnü'l
Esir'in el-Kamil'i gibi umumi tarihlerle
İbn Hişam'ın es-Siretü'n-nebeviyye'si,
Vakıdi'nin el-Megazi'si. İbn Sa'd'ın etTaba~atü'l-kübra'sı, Tirmizi'nin Şema'i
lü'n-nebi'si , Kadi İyaz'ın eş-Şifa'ı, Tabersi'nin Mekôrimü '1-a]]la~·ı . İbn Seyyidünnas'ın 'Uyunü '1-eşer'i, Saidüddin Muhammed b. Mes'Cıd el-KazerCıni'nin el-
ça
Münte~a
min sireti'l-mevlidi'n-nebiygibi eserler Farsça'ya tercüme edilmiştir (Storey, lll, s. 61 vd., 173
vd.). Farsça telif edilen Gerdizi'nin Zeynü'l-a]]bar'ı. Minhac-ı Sirac el-CCızcani'
nin Taba~at-ı Naşıri'si, Beyzavi'nin Ni~amü 't-tevari]]'i. Reşidüddin Fazlullah-ı
Hemedani'nin Cami'u'Hevari]]'i, Benakiti'nin Ravzatü üli'l-elbab'ı, Hamdullah el-Müstevfı'nin Tari]]-i Güzide'si, Hafız-ı Ebru'nun Mecma'u't-tevari]]'i. Şük
rullah'ın Behcetü't-tevari]]'i. Mirhand'ın
Ravzatü'ş-şafa'sı, Gıyaseddin Handmir'in
Ifabibü 's-siyer ve Ij ulaşatü '1-a]]bar'ı,
Mir Yahya Kazvini'nin Lübbü't-tevari]]'i
gibi umumi tarihlerde de Hz. Peygamber'den bahsedilmektedir.
yi'l-Muştafa'sı
Doğrudan ResCıl-i Ekrem hakkında olan
birçok eserin belli başlıları şunlardır:
Ömer b. Sadrüşşeria el-Ewel el-MahbQbi, Me'aşirü'l-i~bdl; müellifi belli olmayan Hümayunname; FirCızabadi, Sifrü'ssa'ade; Abdülaziz Muhyl el-Hisarl, Siyerü'n-nebi; Emir Asilüddin Hüseyni-i Şira
zi, el-Mücteba ii sireti'l-Muştafa; Pir
Cemal Erdistani, Beyan-ı Ifa~ayı~-ı AJ:ı
val-i Seyyidü'l-mürselin; NCıreddin Muhammed-i KazerCıni, Mevlı1d-i Ifazret-i
Risalet-penah-ı Muf:ıammedi; Abdurrahman-ı Cami, Şevahidü'n-nübüvve;
Muin el-Miskin, Me'aricü'n-nübüvve;
Cemal Hüseyni-i Şirazi, Ravzatü'l-af:ıbab
ii siyeri'n-nebi ve'l-al ve'l-aşf:ıab, Ahmed b. Taceddin Hasan-ı Esterabadi,
Aşar-ı AJ:ımedi; Nizam-ı Muammayi,
Sa'adetname; Hayreti, Şahname-i
Ijayreti; Abdülewel ZeydpCırl, Siyer-i
Nebevi; Sarfi-i Keşmiri, Megazi'nnebi; Hace Muhammed b. Dihdar Fani-i Şirazi. Mevlı1dname; Abdülhak b.
Seyfeddin ed-Dihlevi, Medaricü'n-nübüvve; Mir Muhammed Salih Keşfi. İ'caz -ı
Muştafavi; Mesih Kayranevi Panipeti,
Peygambername; Mirza Muhammed
Refi' Bazi! (tamamlayan EbG Talib-i isfahanl), Ifamle-i Ijaydari; Muhammed Bakır-ı Meclisi, Ijayatü'l-~ulı1b; Abdülahad-ı Sirhindi, Ijaza'in-i Nübüvvet, Molla Ali-i FürCışani, Cam-ı Giti-nüma; Saba-yı Kaşani, Ijudavendname; Mahmud
Mirza Kaçar, Münte]]ab-ı Maf:ımud; Abdürrah!m Safıpurl, Nurü'l-iman; Sismil-i
Ş1raz1. Baf:ırü'l-le'ali; Rac1, Man~ume-i
IfaMyı~; Molla Muhammed Şerif-i Buhar!, Ravzatü't-tevari}]; SürCış-i İsfaha
n1, Ordibihiştname; İhsanullah Leknevi,
AJ:ısenü'l-~aşaş; Sagar-ı İsfahani, Mu~affername; Muhammed Hüseyn-i Gürgan1-i Rabban1. Ma~şadü't-talib.
471
MUHAMMED
XX. yüzyılda Hz. Muhammed'le ilgili kaleme alınan bazı eserler şunlardır: Seyyid
Hüseyin Sadr-ı Şirazi, Peyarnber-i İslam
(Thhran 1337); Seyyid Gulamrıza Saidi, Büzürgterin-i Merd-i Tari]] (Tahran 1338
hş . ), Zindegdni-yi MuJ:ıammed (Tahran
1340 hş.); Hüseyin imMzade-i İsfahani,
Pişva-yi İslam (Tahran, ts.); Ali Cevahir-i
Kelam, MuJ:ıammed Resulullah (Tahran
1339 hş.); Muhammed Ali Halili, Te'şir-i
Şa]]şiyydt-i MuJ:ıammed (Tahran, ts.) ;
Ebu Türab Hidayi, Raz-ı Bi'şet (Tahran,
ts .); Ahmed Sabir-i Hemedani, MuJ:ıam
med ve Zimamdardn (Kum 1346 hş . );
Seyyid Haşim ResGii Mahlati, Zindegani-yi MuJ:ıammed Peyarnber-i İslam
(Tahran 1348 hş.); Muhammed Cevad
Mantıki, MuJ:ıammed ve Mektebet-i Dira]]şaneş (Tahran 1349 h ş . ); Mehdi Süheyli, MuJ:ıammed Resulullah (Tahran
1351 hş . ); Murtaza Mutahharl. Peyamber-i Ümmi, {ldtem -i Nübüvvet (Kum
1360 hş . ) ; Muhammed Ali Akifı, Peygamber ü Yaran-ı O (Tahran 1366 hş.) ; Muhammed Taki Lisanülmülk, NaşıJ:ıu't-te
vari.l]-i Zindegani-yi Peyamber (HI , Thhran 1370): Ca'fer Murtaza Amm, Sire-i
ŞaJ:ıiJ:ı-i Peyarnber-i Büzürg-i İslam: Ta'ziye, TaJ:ılil, Berresi(I-11, Kum 1370- I 373);
Misak Emlrfecr, Peyamber (I-XX, Tahran
1373-1377 hş.); Murtaza Naziri. Dastanha ve Dersha-yi ez-Zindegi-yi Peyamber-i İslam (Tahran 1373 hş.); Hasan islami, MuJ:ıammed (ş.'a) Peyarnber-i
RaJ:ımet (Kum 1375 hş . ); Mehdi Ayetullahl, Dastan-ı Zindegi-yi Peyarnber-i
İsldm (ş), ez Tevellüd ta Vefat (Tahran
13 78 h ş.); Zeynelabidin Rehnüma, Peyamber (Thhran 1378 hş.); Abbas Kadyanl, Hazret-i MuJ:ıammed (Tahran 1378
hş . ); Muhammed İbrahim Ayeti, Tari.l]-i
Peyarnber-i İsldm (Tahran 1379 hş.); Muhammed Rızaeddin Perver, A.l]irin-i Peyum ber A]]irin-i Peyamber (Tahran
1379 hş . ); Esedullah Afşar, Şest u Sal bd
Peydmber-i Ekrem(I-III, Tahran 1379 hş . );
Cevadi Amüli, Sire-i Peyamber ('as) der
Kur'dn(I-ll, Kum 1379); Hüseyin Hüseyni,
Peyarnber-i VaJ:ıdet (Tahran 1379 hş.);
Ahmed Abldl, Peyamber der !jane (Tahran ı 380 h ş . ); Ali Ma'sGmi, Seferha-yı
MuJ:ıammed (ş. 'a) (I-V, Tahran 1380 hş . );
Fahtedciin Hicazl, Pejuheşi der Bare Peyamber e Kur'an (Tahran 1380); Ebü'IHasan Hüseyn-i Edyanl, Pejuheşi der Tari.l]-i Peyarnber-i İslam (I-ll, Tahran 1381
hş . ) .
Batı
Dilleri. Müslüman müellifler taHz. Peygamber hakkında yazı-
rafından
472
lan eserlerden bazıları şöylece sıralana
bilir: Syed Ameer Ali, A Critica] Examination of the Life and Teaching of Muhammad (The Spirit of Islam) (Calcutta
189 ı); Abu al-Fazi Mirza, The Life of Muhammad (Calcutta 1910); Abdai-Rahim
Maulawi Dard, Leven en Leering en van
Muhammad (Amsterdam 1925); Essad
Bey, Mohammed: Bine Biographie (Berlin 1932); Sirdar lkbal Ali Shah, Mohamed
the Prophet (London 1932); Muhammad
Hamidullah, Corpus des documents sur
la diplomatie musulmane d l'epoque
du prophete et des khalifes orthodoxes
(Paris 1935); a.mlf. , The Battlefields
of the Prophet Muhammad (Woking
1953) , Le Prophete de l'Islam: sa Vie
et son Oeuvre (l-ll, Paris I 959) ve The
Prophet's Establishing a State and His
Succession (Paris 1986); Abd ai-Karim
Maulawi, The Prophet of Islam and His
Teachings (Calcutta 1936); Ali Alsafi, Muhammed als Sozialreformer (Heidelberg 1944 ); F. R. Hajj Hakim, The Life of
Muhammad (London 1948); Khurshid
Ahmad (ed.), The Prophet of Islam (Karachi ı 966); Khalifa Abdul Hakim, The
Prophet and His Message (Lahore
1972); Parveen Shaukat Ali, The Prophet
as the World's Great Lawgiver ( Lahare
ı 976); Syed Shahid Husain, Miscanception about Prophet Mohammad (Karachi 1976); Mustafa K. Khattak, Islam, The
Holy Prophet and Non-Muslim World
( Lahare ı 976); Fida Hussain Malik, Wives
ofthe Prophet ( Lahare 1977); Ziauddin
Sardar, Muhammad: Aspects of His
Biography (Leiceseter 1979); Afzalur
Rahman, Muhammad: Blessing for
Mankind (London 1979). Muhammad
asa Military Leader (London 1980) ve
Encyclopaedia of Seerah (I-IV, London 1982); Abd ai~Hamid Siddiqi, The
Life of Muhammad ( Lahare 1980); Hafiz Ghulam Sarwar, Muhammad the Holy
Prophet ( Lahare ı 980) ; S. M. Madni Abbasi, Family of the Holy Prophet (Karachi 1982); Murtaza Mutahhari, Le prophete ummi (Tahran 1982); Muhammad
Zafrulla Khan, Muhammad: Seal of the
Prophets(London 1982); Seyyed Hossein
Nasr, Muhammad: Man of Allah (London 1982); Majid Ali Khan, Muhammad
the Fina] Messenger(Lahore 1983):Abdui-Ahad Dawud, Muhammad in the
Bible (Daha 1987); Tahia al-lsmail, The
Life of Muhammad (London ı 988);
Qutubuddin Aziz, The Prophet and the
Islamic State (Karachi 1990); Zakaria
Bashier, Sunshine at Madinah: Studies
in the Life of the Prophet Muhammad
(Leicester 1990); Rafiq Zakaria, Muhammad and the Qur'an (London 1991); Mohammad Mahmoud Ghali, The Prophet
Mohammad and the First Muslim State
(Beyrut 1992); Zafar Ali Qureshi, Prophet
Muhammad and His Western Critics
(I-II , Lah o re 1992); Gulzar Ahmad, Muhammad and His Constitutional Charter (Lahore 1993) ; Abdul Waheed Khan,
The Personality of Allah's Last Messenger Muhammad Mustafa (s.a.) (Karachi 1995); Karnal Abdei-Malek, Muhammad in the Modern Egyptian Popular
Ballad (Le iden ı 995); M. A. Salahi, Muhammad: Man and Prophet, a Com plete Study of the Life of the Prophet
of Islam (Shaftesbury ı 995); Jabal Muhammad Buaben, Image of the Prophet
Muhammad in the West: a Study of
Muir, Margoliduth and Watt (Leicester
1996); Yusuf Islam, The Life of the Last
Prophet (London 1996).
BİBLİYOGRAFYA :
ibnü'n-Nedim, el-Fihrist (Teceddüd), tür. yer.;
Müellifleri, 1-111, tür.yer.; Storey, Persian
Literature, 1/1, s. 61 vd., 172-207; Brockelmann, GAL, bk. indeks; Enver Koray, Türkiye
Tarih Yayınlan Bibliyografyası, istanbul 195287, I-IV, bk. indeks; Muhammad Maher Hamadeh, Muhammad the Prophet: A Selected Bibliography (doktora tezi , ı 965). The University
of Michigan; a.e.: Meraci' mutıtare 'an /:ıayati
Resülillah, Riyad 1402/1982; Sezgin, GAS, bk.
indeks; Osman öztürk - Bekir Topaloğlu , CumOsmanlı
huriyet Devrinde Yayınlanan islami Eserler
Ankara 1975; Selahaddin eiMüneccid, Mu'cem ma üllife 'an Resülillah,
Beyrut 1402/1982; Agah Sırrı Levend, Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara 1984 , I, tür.yer.; a.mlf.,
"Dini Edebiyatımızın Başlıca Ürünleri", TDAY
Selleten ( 1972), s . 35-80; Munawar Ahmad
Anees- Alia N. Athar, Guide to Sira and Hadith
Literature in Western Languages, Londoh- New
York 1986; Faruk Hamade, Meşadirü 's-sireti'nnebeviyye ve ta}j:vimüha, Darülbeyza 1410/
1989; Abdullah Köse, Delailü 'n-Nübüvve Eserleri (yüksek lisan s tezi , ı 989), MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü; Alim Yıldız - Tahsin Koçyiğit, ilahiyat Fakültesi Dergileri Makale ve Yazarlar
Fihristi (1952-2002) , Ankara 2002, tür.yer.;
Adnan Demircan, Cumhuriyet Dönemi (19232001) islam Tarihi ve Medeniyeti Çalışma lan
(Bir Bibliyogra{ya Denemesi), iSAM Ktp., nr.
99788, s. 16-31 , 34,36,37, 39, 42,45, ayrıca
Bibliyogra{yası,
bk. tür. yer.
Iii
CAsi~ Avcı
Urduca. Hint alt kıtasında siyer alaeserler çoğunlukla Farsça, Arapça ve Urduca kaleme alınmıştır. Bengall.
Sindi, Bel Gel, Pencabl, Peştu ve İngiliz dillerinde de çalışmalar olmakla birlikte bu nnındaki

Download Report