Atmosfer-Toprak-Bitki İlişkileri Çalışma Grubu Sunumu

ATMOSFER-TOPRAK-BİTKİ-İLİŞKİLERİ
ÇALIŞMA GRUBU
Prof. Dr. Mahmut ÇETİN
Çukurova Üniversitesi
Ziraat Fakültesi
Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü, Balcalı, Adana
[email protected]
TUHK YÜRÜTME KURULU TOPLANTISI VE ÇALIŞTAYI
DSİ Etlik Eğitim Tesisleri, 10-11 Şubat 2014
1
TÜRKİYE ULUSAL HİDROLOJİ KOMİSYONU
TUHK BAŞKANI: Dr. BÜLENT SELEK
Atmosf er- Toprak- Bitki İlişkileri Çalışma
Prof. Dr. Mahmut ÇETİN
M. Sait TAHMİSCİOĞLU
Başkan
Başkan Yardımcısı
Çukurova Üni. Ziraat Fakültesi
DSİ Genel Müd. Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi
?????
Üniversite Sekretaryası ??????
Dr. Nefise GEDİKOĞLU DSİ Sekretaryası
DSİ Genel Müd. Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi/Uluslararası
Hidroloji
Dr. Hakan AKSU
Üye
DSİ Genel Müd. Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi/Uluslararası
Hidroloji
Pelin COŞAR
Üye
DSİ Genel Müd. Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi/Uluslararası
Hidroloji
İbrahim BİROĞLU
Üye
DSİ Genel Müd. Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi/Erozyon ve
Rusubat
Murat ÇAVUŞOĞLU
Üye
Mehmet YILDIZ
Üye
Çiğdem ERDAL
Üye
Bilal BEKTAŞOĞLU
Dr.Filiz MALKOÇ
Aydın BALI
Mustafa ARSLAN
Mustafa DİREN
Deniz Döne ALANTOR
Gül Ateş
Merve Yalçınkaya
Üye
Üye
Üye
Üye
Üye
Üye
Üye
Üye
DSİ Genel Müd. Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi/Erozyon ve
Rusubat
DSİ Genel Müd. Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi/Toprak Drenaj
DSİ Genel Müd. Jeo. Tek. Hizmetler ve Yeraltısuları Dairesi
Başkanlığı
DSİ Genel Müd. İşletme ve Bakım Dairesi
DSİ Genel Müd. İşletme ve Bakım Dairesi
DSİ Genel Müd. İşletme ve Bakım Dairesi
DSİ Genel Müd. İşletme ve Bakım Dairesi
DSİ Genel Müd. İşletme ve Bakım Dairesi
DSİ Genel Müd. İşletme ve Bakım Dairesi
DSİ 19. Bölge Müd. (Sivas)
DSİ 19. Bölge Müd. (Sivas)
2
Çalıştayın ana hedefi, hidroloji bilim alanındaki
uygulamaları gerçekleştiren kurumların karşılaştığı
sorunlara uygulanabilir çözümler üreten projelerin
TUHK bünyesinde gerçekleştirilmesidir.
İLGİLİ KURUMLAR
•
•
•
•
•
•
Üniversiteler
DSİ Genel Müdürlüğü ve Bölge Müdürlükleri
Su Yönetimi Genel Müdürlüğü
Orman Genel Müdürlüğü
DMİ Genel Müdürlüğü
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel
Müdürlüğü (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı)
• İl Özel İdareleri Kırsal Kalkınma Daire Başkanlığı
• Tarım Reformu Genel Müd. Tarla İçi Gel. Hiz. D. Bşk.
3
MEVCUT DURUM VE GELECEĞE
YÖNELİK HEDEFLER
• TUHK Çalışma Gruplarının Tanıtımı ve Üye
Sayısının Arttırılması
 http://kulturteknik2014.nku.edu.tr
4
MEVCUT DURUM VE GELECEĞE
YÖNELİK HEDEFLER (DEVAM)
• TUHK Çalışma Gruplarının Tanıtımı ve Üye
Sayısının Arttırılması
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel
Müdürlüğü (Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı)
Toprak ve Su Kaynakları Araştırmaları Daire
Başkanlığı Program Değerlendirme Toplantıları
kapsamında
• İklim Değişikliği ve Havza,
• Tarımsal Sulama ve Arazi Islahı,
• Toprak ve Bitki Besleme
16-22 Şubat 2014 tarihleri arasında Antalya’da toplantısı var.
5
MEVCUT DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK HEDEFLER (DEVAM)
• Çalışma Grubu İlgi Alanında Uygulamaya
Dönük Konular
Toprak-Drenaj Konuları
Sulama ve drenaj projelerinde, drenaj kanallarının
boyutlandırılması
• Yüzey akış tahmin tekniklerinin gözden geçirilmesi:
o Yeni gelişmeler? İhtiyaçlar? Olası Araştırma Öncelikleri?
• Standart süreli yağış-frekans atlasının güncellenmesi:
o Havza bazında noktasal çalışmalar
o Havza bazında alansal (haritalama) çalışmalar
6
MEVCUT DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK HEDEFLER (DEVAM)
FAO Modifiye Penman-Monteith Yöntemi
Havza Bazında CBS Ortamında Yapılması Gereken
Çalışmalar
•Minimum, maksimum ve ortalama sıcaklıkların
•Net radyasyonun
•Rüzgar hızlarının
•Oransal nem
Zaman periyodu?
• Günlük, 10’ar günlük, aylık dönemlik
 Ortalama değerlermi?
 Belirli olasılık düzeyleri için mi?
• Hangi olasılıklar?
Bitki gelişim katsayıları (Kc)
Alan bazında bitkilere göre haritalanması
7
MEVCUT DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK HEDEFLER (DEVAM)
Türkiye Ortalama Yağış Haritasının
Güncellenmesi
•Noktasal Bazda İstasyonların Ortalama
Yağışları
•Yağış Serilerinin Çarpık Olması
Durumunda Ortalama Ne Oranda
Temsili Bir Değerdir?
Mod, Medyan, Ortalama?
• Olasılıklı Ortalama Yağış
Kullanılması Gerekirmi?
• En Uygun Haritalama Tekniği?
8
MEVCUT DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK HEDEFLER (DEVAM)
Toprak-Drenaj Konuları
•
o
o
o
o
Eğimli arazilerin sulu tarıma açılması
%12 Eğim bir üst sınırmı dır?
Bu sınır ne olmalıdır?
Bitki ve sulama yöntemi seçimde tek başına yeterlimi dir?
Erozyonu önleyici tedbirlerle eğim sınırı nereye kadar
zorlanabilir ?
o Model araştırmaları nasıl yapılabilir?
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü ile
işbirliği yapılarak bu soruna bir çare bulunablir mi?
9
MEVCUT DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK HEDEFLER (DEVAM)
İklim Değişikliği Bağlamında Küçük Havzalarda
Tarımsal Amaçlı Su Hasadı
oGöletlerin hidrolojik tasarımında/kapasitelendirilmesinde
MTURC Yöntemi
Yöntemin
gerektirdiği
Güncellenmesi
Havza
Katsayılarının
ÖZER, Z., 1990. Su Yapılarının Projelendirilmesinde Hidrolojik ve
Hidrolik Esaslar, Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel
Müdürlüğü ANKARA.
Ali Demir Keskiner Farkli Olasılıklı Yağış ve Sıcaklıkların CBS
Ortamında Haritalanmasında Uygun Yöntem Belirlenmesi ve M. Turc
Yüzey Akiş Haritasinin Geliştirilmesi: Seyhan Havzası Örneği, Ç. Ü.
FBE, Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı Adana, 2008.
10
MEVCUT DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK HEDEFLER (DEVAM)
Kuraklık Analizleri ve Kuraklık Eylem Planları
oTarımsal drenaj havzalarında meteorolojik ve
tarımsal kuraklık analizlerinin yapılması,
oKuraklığa hassas ya da eğilimli alanların
belirlenerek su kaynakları yönetim planlarının
buna uygun hale getirilmesi
İsmail Hakkı FidanDoğu Akdeniz Bölgesinde
Standardize Yağış İndeksi (SYİ) İle Kuraklık
Analizi ve Markov Zinciri Yöntemini Kullanarak
Kurak Olma Olasılıklarının Belirlenmesi, Ç. Ü.
FBE, Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı
Adana, 2011.
11
MEVCUT DURUM VE GELECEĞE YÖNELİK HEDEFLER (DEVAM)
Sulama Şebekelerinin İşletilmesi ve Tarımda Su
Kullanımı
 İşletmelerde Taban Suyu İzleme Çalışmaları
oSulama Birliklerin Teknik altyapılarının Geliştirilmesi
oBilinçlendirilmesi,
oTaban Suyu İzleme Ağının Güncellenmesi
 Sulama Şebekelerinde Havza Yaklaşımıyla Su Bütçesi
Ögelerinin Saptanması
o Şebekeye alınan suların ölçülmesi,
o Drenajla tahliye olan suların ölçülmesi
o Sulama ve drenaj sularında su kalitesi parametrelerinin
izlenmesi
12
•Çalışma alanındaki mevcut
99 adet taban suyu (TS)
gözlem kuyusunun; 18’inin
tahrip, 39 adedinin gözlem
yapmaya uygun noktalarda
olmadığı belirlenmiştir.
•TS gözlem kuyu sayısı 107’ye
tamamlanmış ve koordinatları
GPS ile belirlenmiştir.
13
14
Taban Suyu Derinliğinin Yersel ve Zamansal Değişimi (DEVAM)
Zaman
Ortalama taban suyu
derinliği ve standart
hatası (cm)
TS derinliği (cm)
<50 50-100 100-150 150<
Alansal dağılım (%)
Mayıs 06
149±8
1.1
7.5
40.3
51.2
Temmuz 06
116±7
5.7
26.7
49.4
18.2
Eylül 06
140±6
0.7
9.8
52.4
37.1
Eklenik alan (%)
Taban suyu derinliği (m) ≤
0
20
40
60
80
100
0.0
0.5
1.0
1.5
Mayıs
2.0
Temmuz
Eylül
2.5
15
Sulama Şebekelerinde Havza Yaklaşımıyla Su Bütçesi
Ögelerinin Saptanması
16
Kara Deniz
Ankara
E
ge
De
niz
i
Antalya
YS0
Adana
Akdeniz
L7
L6
YS2
AKARSU Sulama Birliği
Sulama Alanı
L8
L2
L9
L3
L4
L5
17
Akım gözlem istasyonları tesisi
L6
18
Akım gözlem istasyonları tesisi
L2
L3
L4
19
AKARSU SULAMA ALANINDA SULAMA
SİSTEMİ YÖNETİM PARAMETELERİ
Sulama randımanı (DIE)1 =
[(ETc - Pef) / I]×100
Su kullanım etkinliği (WUE) =
[ETc / (I + P)] ×100
Drenaj fraksiyonu (DF) =
[Q / (I+P)] ×100
20.1
28.7
56.0
1 Sözkonusu dönem için yağışın tamamının etkin olduğu kabul edilmiştir.
20
21
İLGİNİZE
TEŞEKKÜRLER
22