EĞİTİMDE KALİTE

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ
Giriş
Günümüzün sürekli değişen ve gelişen şartları içerisinde başarılı olabilen kurum
ve kuruluşları incelediğimizde, bunların ortak özelliklerinin Toplam Kalite Yönetimi
felsefesini ve onun getirdiği yaklaşımı benimsemeleri olduğunu görüyoruz. Toplam
Kalite Yönetimi (TKY) günümüzün çağdaş bir yönetim anlayışıdır ve kuruluşun
tüm faaliyetlerinde kaliteyi yükseltmeyi hedefleyerek her aşamada oluşması söz
konusu hataları önler. Hataların önlenmesi ile kayıplar azalır; fire, ıskarta, ikinci
kalite ürün, gereksiz stoklar, zaman kayıpları, teslimattaki gecikmeler... ve
böylece tüm olumsuzluklar ortadan kaldırılır. Bütün bunların sonucu maliyetler
düşer ve müşterilerin beklentileri tam olarak karşılanır.
Kalite Nedir ?
Kalite kavramının tek bir karşılığı yoktur. Toplumun dinamik yapısı sayesinde bu
tanım sürekli değişmektedir. Kalitenin tanımları, onu tanımlayan insan sayısına
eşittir. En geniş anlamda kalite, "isteklere uygunluk" olarak tanımlanabilir. Kalite,
sürekli başarı demektir. Kalite kavramını açıklamakta şu tanımlar da
kullanılmaktadır:
• Kalite, bir mal veya hizmetin belirli bir gerekliliği karşılayabilme yeteneklerini
ortaya koyan karakteristiklerin tümüdür (Amerikan Kalite Kontrol Derneği,
ASQC).
• Kalite, bir hizmet veya ürünün müşterinin isteklerine uygunluk derecesidir.
(Avrupa Kalite Kontrol Organizasyonu)
• Kalite , bir ürünün gerekliliklere uygunluk derecesidir .(P.Crosby)
• Kalite, müşterinin şimdiki ve gelecekteki isteklerinin karşılanmasıdır. (Deming)
• Bu tanımların hepsinin ortak paydası uiç ve dış müşterilerin mutluluğu "dur.
Yönetim nedir?
Yönetim, bir grup insanı belirlenmiş amaçlara doğru yönlendirerek aralarındaki
işbirliği ve koordinasyonu sağlama çabalarının bütünüdür. Yönetim kavramının
tanımı irdelendiğine "süreç" odaklılık olduğu görülecektir. Yönetim bir süreçtir ve
süreç odaklıdır. Süreç, insana has bir olgu olduğundan dolayı, yönetim beşeri bir
olaydır ve insan odaklıdır.
TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ
Toplam Kalite Yönetimi'nde, hem süreç hem de beşerî unsurların temel misyonu değişimi
yönetebilmek ve "kalite" ye ulaşmaktır. Kalite burada geleneksel anlamının dışında,
yeni bir ifadeye sahiptir. Kalite müşteri isteklerinin karşılanmasıdır. Diğer bir ifade ile
TOPLAM KALİTE YÖNETİMİNİN AMAÇ VE FELSEFESİ
Toplam Kalite Yönetimi'nin felsefesi sürekli geliştirmedir. Sürekli gelişme ve geliştirme
veya özgün ismi ile "kaizen" bir dinamizmi, sürekli bir arayışı ifade eder. Kaizen'in
bizim kültürümüzdeki karşılığı "İki günü eşit olan ziyandadır", "Dağ ne kadar yüce olsa
da yol üstünden aşar", "Güzel gören güzel düşünür, güzel düşünen hayatından
lezzet alır" vb. dir.
Bu yaklaşım mükemmellik arayışı ve sıfır hata yaklaşımının temelidir. Sürekli iyileştirme,
yönetim, liderlik, iş hayatı ile ilgili olduğu kadar bir hayat felsefesi ve tarzıdır.
Günlük yaşantısında bunu gerçekleştiremeyen bireyin, iş hayatında sürekli daha iyiyi
araması beklenemez. Bu sebeple, Toplam Kalite Yönetimi anlayışında sürekli geliştirme
felsefesi kadar "önce insan” yada diğer bir deyişle birey kalitesi de son derece
önemlidir.
TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ'NİN ÖĞELERİ
1. Müşteri Odaklılık:
Müşterilerini koşulsuz mutlu etmeyi 'olmazsa olmaz' bir düstur olarak
kabullenmedir. Toplam Kalite Yönetimi'nin bu öğesi, belki de etkili olarak uygulanması
en zor, ancak uzun dönemde firmaya en çok katkı sağlayacak olanıdır. Çünkü,
rekabetin ana hedefi müşteridir. Müşteriyi ele geçiren, tatmin eden ve elinde tutan kuruluş
piyasada kalıcıdır.
2. Performans Geliştirme, Proseslerin Yönetimi ve Sürekli Proses Yönetimi:
Kalite değişen şartlara göre değişi göstermekte ve işletmelerde, cazip
kalite oluşturma çabaları da sürekli olarak proses geliştirmeyi ve denetimini
zorunlu kılmakta Toplam Kalite Yönetimi'nde sürekli proses geliştirme ve denetimi
ilkesi kadar önemli bir de proseslerin yönetimidir.
3. Tam Katılım:
Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisinde ör bir yer tutan insanın başarma, başka insanlar
tarafından beğenilme, takdir edilme ve toplumda önemsenen bir konuma sahip olma
ihtiyacı “tam katılımı"n oluşmasında ve gelişmesinde en önemli etkendir.
Tam katılım bir istemi, gönüllülüğü ifade Tam katılım sorumluluğu ve katkıyı ka
Yönetimden ve yönetilenlerden "ben bu örgüte nasıl katkıda bulunabilirim, bu
organizasyonu nasıl geliştirebilirim" sorusunu sormasını bekler.
4. İnsan Kaynakları Yönetimi - Önce İnsan Anlayışı - Birey Kalitesi:
Toplam Kalite Yönetimi çerçevesin müşteri, diyalog, takım çalışması, lokalleşme, sürekli
eğitim, sürekli iyileştirme kavramları bu yönetim anlayışının "önce insan" yani "birey
kalitesi”nde düğümlendiğini göstermektedir.
İnsan kaynakları yönetiminde amaç kişilerim işlerini en verimli ve en tatminkar şekilde
yapabileceği koşulları saptayıp bunları kurum başarısına kanalize etmektir. Bu yönetim
felsefesi olarak insana saygıyı gerektirir.
Toplam Kalite Yönetimi, insanların kene söylenmeden, kendi sorumluluk duyguları
dolayısıyla yapılması gereken işi kendiliğinden yapmalarını öngörür. Ishıkawa,
İnsanlığı esas alan bir yönetim biçiminin insanların sınırsız güçlerinin
gelişmesine izin veren bir yönetim biçimi " olduğunu ifade etmektedir.
Nitekim, Toplam Kalite Yönetimi'nin araçlarından biri olan kalite çemberleri
etkinliklerini harekete geçiren İnsana saygı duyulan bir kurum" yaratma
vizyonudur. Üst ve orta yöneticiler ancak lokalleşmeyi başarabilirlerse
şirketlerinde, insana saygıyı yönetim felsefesi ve bir şirket kültürü unsuru olarak
yerleştirebilirler.
Toplam Kalite Yönetimi'nin çekirdeklerinden şüphesiz en önemlileri "ilk seferinde
doğru yap" ve "hata ortaya çıkmadan önle"dir.İşi ilk seferinde yapacak ve hatayı
ortaya çıkmadan önleyecek unsur insandır, çalışandır, iç müşteridir. Dolayısıyla,
Toplam Kalite Yönetimi'ni başarı ile uygulamanın temelinde kişileri motive etme,
yönlendirme, bilgi ve beceri düzeylerini yükseltici eğitimler verme, rotasyon, iş
zenginleştirme gibi insan faktörünü geliştiren ve ön plânda tutan sistemler
yatmaktadır. Yönetimin temel işlevlerinden biri bu sistemleri geliştirmek ve verimliliği artırmaktır.
TOPLAM KALİTENİN TEMELLERİ
Klasik yönetim modeline kıyasla çok daha yüksek rekabet gücü sağlayabilen
Toplam Kalite Yönetimi modeli ancak tüm öğeleri ile benimsenip uygulandığı
taktirde tutarlı, başarılı ve kalıcı olur. Bu öğeler yönetim anlayışı ve felsefesini,
organizasyonu, yöntemleri ve sistemleri kapsar; "insan"a en ön sırada değer
vermeyi gerektirir; bilimselliği her faaliyette şart koşar. Şimdi bu öğeleri
inceleyelim.
1.Hataları Önlemeye Dönük Yaklaşım:
Toplam Kalite modelinin temelinde "hataları ayıklamak " yerine "hataları
önlemek" yaklaşımı vardır. Önlemeye dönük yaklaşımın genel bir ifadesi
planlamanın doğru yapılması şeklinde özetlenebilir. Her yönü ile
düşünülmüş, kapsamlı ve titiz bir plânlama çalışması ile sonra oluşabilecek hataların
çok büyük bir bölümü ortadan kaldırılabilir. Diyebiliriz ki plânlamaya harcanan
her dakika son derece değerlidir.
2.Ölçüm ve istatistik:
Ölçemediğimiz şeyi geliştiremeyiz de. O nedenle, ölçüm ve istatistik toplam
kalitenin vazgeçilmez parçalarıdır.
3.Grup Çalışması:
Toplam Kalite modelinin belirgin özelliklerinden biri de grup çalışmalarının
yaygınlığıdır. Grup çalışması çalışanların sorun çözme yeteneklerini geliştirir,
iletişim alışkanlıklarını yerleştirir. Yaratıcılığı geliştirir ve teşvik eder.
4.Sürekli Gelişme :
Kalite yönetiminin temeli "Sürekli Geliştirme "ye dayalıdır. Hedef belli bir standardı
tutturmak değil, seviyeyi -o seviye ne olursa olsun- sürekli ve hızlı bir tempoda
geliştirmektir.
5.Yönetim Modeli:
Yukarıda sayılan dört temel unsurun gerçekleşebilmesi, tamamen klasik
yönetimden uzaklaşarak Toplam Kalite Yönetim modeline geçilmesine bağlıdır.
Toplam Kalite Yönetimi Modelinde
1. Hedef, kârlılığı garanti altına alacak ve artıracak sistemleri kurmak ve süreçleri
geliştirmek.
2.Faaliyetlerin nasıl düzenleneceği ve kârın nasıl sağlanabileceğini çalışanlar önerir,
yönetim onaylar.
3.Sistemleri ve süreçleri, o işleri yapanlar geliştirir. Yöneticilerin görevi, çalışanları teşvik
etmektir.
4.Temel amaç kurumun "hedeflerine ulaşması" dır. Yöneticiler ve çalışanlar bu hedefleri
ortaya koyarlar ve hedeflerin gerektirdiği plânları yaparlar. Yapılacak işler de
böylece tarif edilmiş olur.
5.İşin mahiyeti, hedefler, plânlar, vs. ne olursa olsun en yüksek seviyeli elemanların
kuruma kazandırılması amaçlanır. Sürekli eğitim, kısa sürede rotasyon ve kariyer
planlama sayesinde herkesin işini sevmesi ve şirkete bağlanması sağlanır.
6.Her şeyi insan gerçekleştirir. Makineler sadece insanların yardımcılarıdır. İnsanlar
makineleri de sürekli olarak geliştirmek suretiyle işlerini daha yüksek verimle yaparlar.
7.Teknolojideki yüksek rekabet gücü sürekli gelişme ile sağlanır. Sürekli gelişmeyi
başarabilenin "sıçramayı" başarması da kolaylaşır; en azından, sıçramayı başkası yapsa
da onu elde etmesi nispeten daha kolaydır.
8.Teknolojiyi geliştirebilen bir kurum aslında yüksek rekabet gücüne de sahiptir.
Gelişen teknolojinin sağladığı ek imkânlar üretimi/hizmeti de artırır, istihdamı da.
Elemanlar kaliteli olduğundan ve sürekli de eğitildiklerinden, teknolojiyle uyumsuzluk da
söz konusu olmaz.
9.Tüm çalışanlar sürekli gelişme yaklaşımı ile işlerini ve sistemleri geliştirirler. Varılan
her düzey en kısa zamanda aşılmak üzere o işleri yapa tarafından belirlenir.
10.Amirlerin temel görevi liderlik etmektir; yol göstermektir, eğitmektir ve koordine edip
yardımcı olmaktır.
11.Kurumun pusulası, haritası ve kılavuzu 'hedefler ve faaliyet planları'dır. Amaç
planları koordineli bir şekilde temrinlere uygun biçil yürütmektir. Aylık ve üç aylık
"değerlendirme"lerle bu süre içinde başarılabilenlerin ve başarılamayanların nedenleri
araştırılır ve gereği yerine getirilecek şekilde düzenlemeler yapılır.
12.Yöneticiler de çalışanlar da en yüksek be seviyesini düşlerler ve gerçekleştirmek
isterler. (Geçmiş dönemler iyi bir fikir verse de , esas hedef hakiki potansiyeli realize
etmektir. Yönetimin görevi, hedeflerin aşırıya kaçmaması ve şirketin tüm birimlerinin
gerçekçi hedefler koymasını sağlamaktır.
13.Kurumun hedeflerine ulaşması için herkes azami gayreti sarf eder. Eğer hedeflere
ulaşılamamışsa bunun nedenini eğitimde, koordinasyon yetersizliğinde, yada
hedeflerin aşırı yüksek seviyelerde tespit edilmesinde aramak gerekir.
14.Temel motivasyon, kurum iklimi ve başarı onurudur. Bu iklimi yaratmak ve çalışanları
daha da başarılı olmaya teşvik etmek yönetimin görevi sorumluluğudur.
15.Kişinin işinde uyguladığı "sürekli gelişme" yaklaşımının kendi gelişmesine de
uygulanması temel amaçtır. Kurum rekabetçi bir yapıya girdiği ölçüde kişiler de
seviyelerini yükseltme azmine sahip olacaklardır.
16.Başarıyı en fazla etkileyen faktör "sistem"dir. Yönetimin teşviki ve önderliği
sayesinde çalışanlar sistemi geliştirirler. Bu sistemin içinde en güçlü ve uzun
dönemde etkili denetim sistemi oto kontroldür.
17.Yönetimin görevi, herkesin başarılı olmasını sağlayacak imkânları var etmektir.
Bu imkânları en etkili şekilde değerlendirenler uygun şekilde onore edilir,
diğerlerine ise gereken ilgi ve yardım sağlanır.
18.Faaliyetlerin büyük çoğunluğu grup çalışmasına dayalıdır. Gruplar arasında
dostça bir rekabetin varlığı başarıyı arttırdığı gibi çalışmalara canlılık ve heyecan
katar, motivasyon sağlar.
19.Bilgi sistemlerinin temel amacı şirkete yön vermek, tüm birimleri aydınlatmak
ve aynı amaçta birleşmelerini sağlamaktır. Bu sistemler ve tehlikeleri, şirketin güçlü
ve eksik yönlerini ortaya koyarak sürekli gelişmeye imkan yaratırlar. Raporlar özlü,
kısa, bütünseldir; anlatım sayısal ve grafikseldir.
SONUÇ:
Günümüzde "başarı" bütün yönleriyle ele alındığında kendisinden söz ettirebilir.
Kurum ve çalışan performansı, mânevi motivasyon, müşteri memnuniyeti, sürekli
gelişim bir bütün olarak ele alındığında "başarı" gerçekleşmiş olur. Toplam Kalite
Yönetimi de bir kurumu tüm yönleriyle bir bütün olarak geliştirmeyi hedefleyen bir
yönetim felsefesidir. Bu nedenle tüm kurum ve kuruluşlarımızın bir yönetim anlayışı
olarak Toplam Kalite Yönetimi ruhunu benimsemeleri kaçınılmaz bir gereklilik
olarak görülmektedir. Özellikle de hammaddesi ve çıktısı insan olan eğitim
kurumlarımızın Toplam Kalite Yönetimi felsefesini benimsemeleri daha da önem
kazanmaktadır. Bundan sonraki yazılarımızda Eğitimde Toplam Kalite Kavramı
üzerinde durmaya çalışacağız.
Mustafa MURAT
İş Güvenliği ve Toplam Kalite Yönetimi Uzmanı
Kaynakça
•
AKAL Zühal, İşletmelerde Performans Ölçüm Ve Denetimi, MPM Yayın No:473, Ankara , 1992
•
Verimlilik Dergisi, Toplam Kalite Özel Sayısı MPM, 1996
•
MURAT Mustafa, TKY Uygulamalarına Göre Eğitim ve Öğretim Rehberi, Çağrı Yayınları Ankara, 2003

Download Report