XIII. Uluslararası İzmir Tekstil ve Hazır Giyim Sempozyumu 2-5 Nisan 2014 FARKLI YIKAMA TÜRLERİNİN DENİM KUMAŞIN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİNE ETKİSİ Zehra Yıldız1, Vedat Dal2, Mustafa Atmaca3, Nuray Ceviz4, A. Berk Kurtuluş3, Abdurrahim Yılmaz5, Engin Akçagün5 1 Marmara Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Tekstil Eğitimi Bölümü, İstanbul, Türkiye, 2Marmara Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Tekstil Mühendisliği Bölümü, İstanbul, Türkiye, 3Marmara Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümü, İstanbul, Türkiye, 4Marmara Üniversitesi, Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu, İstanbul, Türkiye, 5 Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Giyim Üretim Teknolojisi Programı, İstanbul, Türkiye [email protected] ÖZET Günümüzde bir giysinin dayanıklı olma, modaya uygun olma ve tasarım gibi özelliklerinin yanında kumaşının tutumu ve konforu da öne çıkan özellikler arasında yer almaktadır. Tüketiciler genellikle bir hazır giyim ürününü onun yumuşaklık-sertlik, tutum, parlaklık ve dökümüne bakarak diğer bir deyişle konfor özelliklerine göre tercih ederler. Denim kumaş günlük giysiden, iş giysilerine kadar birçok alanda kullanılması dolayısıyla büyük bir öneme sahiptir. Bu kumaş türü pazardaki varlığını üzerinde farklı bitim işlemleri uygulanarak veya farklı kalıplar kullanarak üretilmesiyle sürdürmektedir. Denim kumaş yıkama süreci ürüne özel bir renk ve görünüm kazandırır. Yıkama sürecinde farklı pH değerlerine sahip çeşitli kimyasal karışımlar kullanılır. Yıkama işlemi lif ve kumaş yüzeyi üzerinde çeşitli hasarlara sebep olduğundan bitmiş hazır giyim ürününün fiziksel özellikleri detaylı olarak incelenmesi gereken bir konudur. [1-4]. Çalışmada denim kumaşların çeşitli denim yıkama süreçlerinden sonraki fiziksel özellikleri incelenmiştir. Bu amaçla, denim kumaş numuneleri, en çok kullanılan beş farklı yıkama formülü kullanılarak sanayide yıkanmıştır. Yıkama aşamasından sonra, kumaş numuneleri yıkama öncesi ve sonrası sırasıyla çözgü/atkı yoğunluğu, kumaş ağrılığı, kopma mukavemeti, boncuklanma ve aşındırma dayanıklılığı açısından incelenmiştir. Test sonuçlarına göre farklı yıkama formüllerinin fiziksel özellikler üzerindeki etkileri analiz edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Denim Kumaş, Denim Yıkama, Aşındırma Mukavemeti, Boncuklanma Testi. DENEYSEL ÇALIŞMA Denim kumaş numuneleri Tablo 1’de verilen formüllere göre yıkanmıştır. Yıkama aşamasından sonra, kumaş ağırlığı ve çözgü/atkı yoğunlukları ölçülmüştür. Kopma mukavemeti testi TS EN ISO 13934-1 [5] standardına göre gerçekleştirilmiştir. Boncuklanmaya ve aşınmaya karşı dayanıklılık testleri sırasıyla TS EN ISO 12945-2 [6] ve TS EN ISO 12947-2 [7] standartlarına göre gerçekleştirilmiştir. Buna ek olarak, lif yüzeyindeki fiziksel değişimi mikro ölçekte incelemek için elektron tarama mikroskobu (SEM; JEOL Ltd, JSM-5910LV) kullanılmıştır. 399 XIII. Uluslararası İzmir Tekstil ve Hazır Giyim Sempozyumu 2-5 Nisan 2014 Yıkama Tipi 1 2 3 4 5 Tablo 1. Sürece ait yıkama formülleri ve pH değerleri. Yıkama Formülü Haşıl enzimi, taş yıkama enzimi, çift durulama, yumuşatıcı Haşıl enzimi, Pelüş tüy enzimi, çift durulama, yumuşatıcı Haşıl enzimi, tüy enzimi, çift durulama, yumuşatıcı Haşıl enzimi, tüy enzimi, hipo-ağartıcı, durulama, yumuşatıcı Haşıl enzimi, tüy enzimi, hipo-mavi ağartıcı, durulama, yumuşatıcı pH 7 4.5-5 4.5-5 4.5-5 4.5-5 SONUÇLAR VE TARTIŞMA Kumaş ağırlığı, boncuklanma ve çözgü/atkı yoğunluğu değerleri Tablo 2’de verilmiştir. Kopma mukavemeti ve kopma anındaki uzama değerleri Tablo 3’te görülmektedir. Buna göre, dikkate değer bir ağırlık ve kopma dayanıklılığı kaybı gözlemlenmiştir. En yüksek ağırlık ve kopma dayanıklılığı kaybı ve en kötü boncuklanma değerleri sırasıyla yıkama tipi-4 ve 5’te görülmüştür. Buna, yıkama tipi 4 ve 5’in formüllerinde hipo-ağartıcının kullanılmış olması sebep olmuştur. Ağartma süreci, lif hasarına sebep olmakta böylece kumaşın fiziksel özelliklerini negatif olarak etkilemektedir. Yıkama sonrasında çözgü-atkı yoğunluğunda dikkate değer bir değişim olmamıştır. Tablo 2. Yıkama işlemi sonrası boncuklanma ve çözgü/atkı yoğunluğu değerleri. Kumaş Ağırlığı Boncuklanma Çözgü Atkı Yıkama Tipi (g/m2) Değeri Yoğunluk/cm Yoğunluk/cm Ham Kumaş 163.7 5 42 26 1 147.3 4-5 43 26 2 135.4 4 43 26 3 137.4 4 43 26 4 131.1 3 42 26 5 134.4 3-4 44 26 Tablo 3. Yıkama işlemi sonrası kopma mukavemeti ve kopma anındaki uzama değerleri. Kopma Mukavemeti (kgF) Kopma Anındaki Uzama (%) Yıkama Tipi Çözgü Yönü Atkı Yönü Çözgü Yönü Atkı Yönü Ham Kumaş 96.12 36.85 26.36 10.95 1 73.08 24.97 23.65 10.26 2 33.23 12.58 18.61 8.64 3 39.24 14.44 18.14 8.12 4 32.49 9.72 20.48 7.63 5 24.13 11.21 17.23 7.87 KAYNAKLAR [1] Değirmenci Z., Çelik N ., “An Investigation About Knitted Denim Fabrics Preferences” Electronic Journal of Textile Technologies, 2013, 7(2) 18-32. [2] Gusakov, A. V.,Sinitsyn, A. P., Berlin, A. G., Markov, A. V., Ankudimova, N. V., “Surface hydrophobic amino acid residues in cellulase molecules as a structural factor responsible for their high denim-washing performance” Enzyme and Microbial Technology, 2000, Volume 7, Issue 9, 664-671. [3] Yesilpinar, S., Bahar, S., “The effect of sewing and washing processes on the seam strength of denim trousers”, 2007, 7 (10) 27-31. [4] Arkady P., Alexander V. Gusakov, Sergei G. Grishutin, Olga A. Sinitsyna, Natalie V. Ankudimova, “Application of Microassays for Investigation of Cellulase Abrasive Activity and Back staining”, 2007, Volume 89, Issues 2–3, 233–238. 400 XIII. Uluslararası İzmir Tekstil ve Hazır Giyim Sempozyumu 2-5 Nisan 2014 [5] TS EN ISO 13934-1: “Textiles – Tensile properties of fabrics – Part 1: Determination of maximum force and elongation at maximum force using the strip method”, 2002, p.14. [6] TS EN ISO 12945-2: “Textiles – Determination of fabric propensity to surface fuzzing and to pilling – Part 2: Modified Martindale method”, 2002, p.13. [7] TS EN ISO 12947-2: “Textiles – Determination of the abrasion resistance of fabrics by the Martindale method – Part 2: Determination of specimen breakdown”, 2001, p.13. 401
© Copyright 2024 Paperzz
