1, Ocak 2014, Şiddet Özel Sayısı

Altındağ RAM Bülten
Ocak 2014, 1
ŞİDDET Özel Sayısı
Şiddet, günümüz dünyasında özellikle gençler ve çocuklar arasında giderek artan bir oranda görülmesi nedeniyle
önemli bir toplumsal duyarlılığa yol açmış ve ülkeleri, araştırma ve önleme çalışmalarına zorlamıştır. Dünya Sağlık
Örgütü’nün 2000 yılı için yapılan değerlendirmesine göre, her yıl yaklaşık
1,6 milyon insan, özellikle intihar ve cinayet gibi şiddet olayları sonucu
hayatını kaybetmektedir ve bu ölümlerin büyük çoğunluğu yoksul ülkelerde gerçekleşmektedir. Ayrıca gençler, şiddet sonucu etkilenen dezavantajlı gruplar arasında yer almaktadır. Gençlerin neden olduğu şiddet, toplumda en çok göz önünde olan şiddet biçimlerinden olup, halk sağlığı çalışmaları, gençlerde şiddetin, devam eden ve boyutları giderek artan
bir sorun olduğunu göstermektedir (TBMM Araştırma Komisyonu Raporu, 2007, 20-23).
Nedenleri:
Dünya Sağlık Örgütü, şiddetin ortaya çıkış etkenle-
rini, bireysel etkenler, ilişkilerle ilgili etkenler, toplumsal etkenler ve
sosyal etkenler olmak üzere dört ayrı başlık halinde incelenmesini
önermektedir (TBMM Araştırma Komisyonu Raporu, 2007, 26-32):
Bireysel etkenler,
biyolojik özellikler ve psikolojik ve davranışsal özellikler şeklinde incelenebilir.
Biyolojik özellikler, Cinsiyet ve hormon farklılıkları; erkeklik hormonlarının cinsiyet ve saldırganlık üzerindeki belirleyici rolü; erkeklerdeki düşük nabız sayısının risk
alma ve heyecan arama davranışıyla olan ilişkisi; nörolojik sorunlar; ilaç ve diğer maddelerin saldırganlık ve şiddetle olan ilişkisi
Psikolojik ve davranışsal özellikler: Şiddete neden olan hiperaktivite, dürtüsellik, zayıf davranış kontrolü, dikkat
problemleri ve psikolojik bozukluklar.
İlişkiler ile ilgili etkenler, aile etkisi ve arkadaş etkisi altında incelenmektedir.
Aile etkisi, Çocukların aile tarafından gözetim altında tutulmaması ve rehberlik edilmemesi, sert davranılması, disiplin amaçlı fiziksel
cezalar verilmesi, sosyal desteğin eksik olması.
Arkadaş etkisi, Suç işleyen ya da madde kullanan arkadaş çevresi,
arkadaş çevresindeki doğrudan kışkırtmalar
(fiziksel zarar, alay, hakaret vb.).
Toplumsal etkenler; Küreselleşmeyle daha dar bir
kesimin daha da zenginleşmesi, daha geniş kesimin daha da
yoksullaşması, dolayısı ile paylaşım için daha fazla şiddet uygulanması, kolay para kazanma eğilimlerinin güçlenmesi, yerel sosyal değerlerin kaybolması, göçlerin yarattığı uyum sorunları.
S o s ya l etkenler;
Demografik yapı ve bunun değişimi, toplumdaki sosyoekonomik eşitsizlikler, çocuk ve aile politikaları, koruyucu sağlık hizmetlerinin varlığı, sosyal yardım sisteminin varlığı ve etkinliği, adalet ve güvenlik sisteminin işleyişi, medyanın tavrı da, şiddetin görülme sıklığını etkilemektedir.
Okul ve Şiddet...
Güvenli Okul Ortamı...
Sosyal öğrenme açısından psikolojik ve biyolojik faktörler, kişiyi
Okuldaki şiddet, yarattığı olumsuz sonuçlar nede-
şiddet içeren faaliyete eğilimli yapabilir, fakat “kişinin
niyle, güvenli ve huzurlu eğitim ortamına zarar vermekte, eğitim sisteminden beklenen yararın elde edilmesini
engellemektedir. Güvensiz okul ortamlarının, eğitim
programından beklenen yararların azalmasından da öte,
öğrenci psikolojilerinin üst düzeyde bozulmalarına yol
açabilecek durumlar yaratabildiğini gösteren araştırmalar
vardır.
şiddet
eğilimini aktif hale getiren, “çevre faktörleridir”.
Şiddet, toplumsal yaşamın tüm alanlarında kendisini göstermektedir. Okullar da, şiddet olaylarının en çok yaşandığı, bu olayların
medya aracılığı ile kamuoyunun gündemine taşındığı ve gündemi
sürekli olarak meşgul eden alanlardan birisidir.
Okul güvenliğini olumsuz etkileyen faktörler, daha çok okulun kendi iç dinamikleri ile açıklanmaktadır ki, bunların başında okul iklimi gelmektedir.
Okul iklimiyle ilgili olan ve okul güvenliğini etkileyen faktörler şöyle sıralanmaktadır
(Gottfredson ve Gottfredson, 1985’ten akt.: Çalık ve diğ., 2009, s. 561; Sprague ve diğ., 2001 ile Welsh 2000’den akt.: Işık, 2004):
1. Öğretimin etkisizliği ve dolayısıyla öğrenci başarısızlığı,
2. Öğrencilerin bireysel farklılıklarına uygun olarak öğretimin bireyselleştirilememesi,
3. Öğretim imkanlarının yetersizliği ve öğrencinin kendini
kontrol etmesine yönelik imkanların yokluğu,
4. Öğrencilerin kuralların meşru olduğuna inanmamaları,
5. Öğrencilerin, okulda kuralların uygulandığına inanmamaları,
6. Tutarsız ve cezalandırıcı yönetimsel uygulamalar,
7. Öğretim için kaynakların yetersizliği,
8. Disiplin sorunu olan okullarda kuralların açık
olmayışı ve tutarsız bir şekilde uygulanması,
9. Öğrenci davranışlarına belirsiz ve dolaylı tepkiler
verilmesi,
10. Öğretmen ve yöneticilerin, öğrencilerin yanlış
davranışlarına ilişkin olarak görüş ayrılığına düşmeleri veya okul kurallarını tam olarak bilmemeleri,
11. Yanlış davranışların göz ardı edilmesi,
12. Öğretmen yönetici iş birliğinin zayıflığı,
13. Yöneticinin pasifliği.
Güvenli Okul Ortamı; öğrencilerin ve öğretmenlerin kendilerini fiziksel,
psikolojik ve duygusal bakımdan özgür hissetmeleri
olarak tanımlanmakta olup,
okul güvenliği, okul ortamı ve çevresi ile ilgili bir sorun olarak görülmektedir (Wanat 1996’dan akt.:
Dönmez, 2001, s. 64). “Olumlu Okul İklimi”nden kastedilen (Çalık ve diğ., 2009, s. 560):
 Öğrencilere sunulan öğretmen desteği,
 Öğrencilerin sınıf içi etkinliklere ve kararlara katılımı,
 Akran bağlılığı,
 Okuldaki kuralların açıklığı,
 Sınıf ve okulun düzenliliği,
 Öğrencilere sunulan eğitim olanakları.
 Öğrenci ve öğretmenlerin akademik başarıya adanmışlığı, v.b.’dir.
Bunların yanı sıra, okullarda meydana gelen şiddet davranışının
önde gelen risk faktörleri de şöyle sıralanmaktadır (Kızmaz, 2006, 58):
1)
2)
3)
4)
Düşük düzeydeki akademik başarı,
Okula olan bağlılık düzeyinin düşüklüğü,
Okul koşulları ve iklimi,
Çeteye katılmalar.
Altındağ İlçesi “Güvenli Okul” Araştırması
Araştırma, güvenli okul ortamı açısından Altındağ İlçe Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı eğitim kurumlarının genel bir görüntüsünü ortaya çıkarmak ve ilgililere ve yetkililere (Okul Yönetimi, Öğretmenler Kurulu, Şube Öğretmenler Kurulu, OGYE) çözüm konusunda bilgi desteği sağlamak amacıyla Altındağ Rehberlik ve Araştırma Merkezi
tarafından yapılmıştır. Araştırmada;
Okul Ortamının Güvenlik ve Disiplin Boyutları,
Şiddet Türleri,
Şiddetin En Sık Yaşandığı Yerler,
Şiddetin En Sık Yaşandığı Zamanlar,
Şiddet Olaylarına Katılanların Ortak Özellikleri,
Şiddete Uğrayan Öğrencilerin Kimden Destek Aldıkları,
boyutlarını kapsayan ve alanda yapılmış araştırmaların anketlerinden ve alanyazından derlenen bir anket oluşturulmuştur.
Araştırmaya, Altındağ İlçesindeki 33 okuldan 73 yönetici, 838 öğretmen, 87 yardımcı personel,
3077 öğrenci ve 2616 öğrenci olmak üzere toplamda 6691 kişi katılmıştır.
Sonuçlar...
1. Okul Ortamlarının Özellikleri:
Okul ortamlarına ilişkin olarak en düşük puan değerlerine sahip boyutların, okuldaki güvenlik algısı ve
genel güvenlik politikaları boyutları olduğu görülmektedir. Okul içi düzenlemeler ile fiziki mekân düzenlemeleri ise, en yüksek puan değerine sahip boyutlardır.
Ziyaretçi Uygulamaları
Öğrenciye Dönük Uygulamalar
Fiziki Mekân Düzenlemeleri
Okul İçi Düzenlemeler
Genel Güvenlik Politikaları
Güvenlik Algısı
0
0,5
1
1,5
2. Yaşanan Şiddet Türleri:
2
Okullarda en çok ve en az yaşanan şiddet davranışı türlerine bakıldığında, en çok küfür ve hakaret davranışının yaşandığı görülmektedir. Bu
davranış türünü, kavga, uygunsuz kıyafetle okula gelme ve okuldan kaçma davranışları izlemektedir. En az yaşanan şiddet davranışı ise, tehlikeli araçlarla kavga ve madde bağımlılığıdır. Bu iki maddenin oranları düşük olmasına karşın, içerikleri itibariyle üzerinde dikkatle durulması
gereken bir konu olduğu söylenebilir. Ayrıca, şiddet davranışı türleri,
okul türlerine göre de değişiklik gösterebilmektedir. Aşağıdaki tablodan
bu durum incelenebilir.
Küfür ve Hakaret
Kavga
Uygunsuz Kıyafet
Okuldan Kaçma
Okul Dışından Okul Çalışanlarına Şiddet
Okul Çalışanlarına Fiziki Şiddet
Madde Bağımlılığı
Tehlikeli Araçlarla Kavga
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
Okul Türlerine Göre Şiddet Davranışı Türleri ve Derecesi (Puan Aralığı: 0.00 - 2.00 Arası)
Okul Türü
İlköğretim
Genel Lise
Meslek Lisesi
Anadolu Lisesi
OkulKüfür
Hırsızlık
dan
ve
Kavga
Kaçma Hakaret
0,65
0,56
0,82
0,37
0,85
1,21
1,07
1,24
1,13
1,28
1,13
1,15
1,04
1,08
0,98
0,94
Okul
Tehlikeli
Bağımlılık İçinde
ve YaralaYapıcı
Karşı
yıcı AraçCinsi
Madde
larla KavRahatsız
Kullanma
ga
Etme
0,37
0,50
0,43
0,26
0,25
0,47
0,36
0,35
0,47
0,57
0,41
0,37
Okul DışınOkul Dışın- Okul Dışından
Okul Çalışandan Kişilerce
dan Kişilerce Kişilerce Öğ- Okul Çalışanlarına Fiziki
Öğrencilerin rencilere Fiziki larına SaygıOkul ÇalıŞiddet UyguRahatsız
Şiddet Uygusızlık
şanlarına
lama
Edilmesi
lanması
Saygısızlık
0,57
0,74
0,80
0,47
0,42
0,61
0,67
0,32
0,53
0,63
0,81
0,49
0,25
0,28
0,24
0,11
0,43
0,45
0,56
0,24
Okul Dışından
Kişilerce Okul
Çalışanlarına
Fiziki Şiddet
Uygulanması
0,22
0,26
0,20
0,10
1,2
3. Şiddetin En Çok Yaşandığı Yerler:
Şiddetin en çok yaşandığı yerlere bakıldığında, ilginç bir sonuçla karşılaşılmaktadır: Okulun yakın çevresi,
okul bahçesi, koridorlar diye devam
eden sıralama, okulun yakın çevresinin en kritik bölge olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda, daha kontrollü bölgelerde daha az şiddet olaylarının yaşandığı söylenebilir.
Okulun Yakın Çevresi
Okul Bahçesi
Koridorlar
Tuvaletler
Derslikler
Kantin
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
4. Şiddetin En Çok Yaşandığı Zamanlar:
Şiddetin en çok yaşandığı zamanlara bakıldığında
ise; okuldan eve dönüş zamanlarının ve teneffüslerin en kritik zamanlar olduğu söylenebilir. Boş
geçen dersler de, dikkati çeken diğer bir zaman
dilimidir.
Okuldan Eve Dönerken
Teneffüslerde
Boş Derslerde
Okula Geli rken
5. Şiddete Uğrayan Öğrenciler
Kimden Destek Almaktadırlar?
Ders Dışı Etknlikl erde
Ders Sırasında
Araştırmanın en ilginç sonuçlarından birisi de, bu
kısımda çıkmıştır.
0
Arkadaşlarımdan
Anne ve Babamdan
Abi, Abla,Kardeşlerden
Yönetici /Öğretmenlerden
Bir Başkasından
Hiç Kimseden
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1,4
0,2
0,4
0,6
0,8
1
Şiddete uğrayan öğrenciler en çok arkadaşlarından destek aldıklarını belirtmektedirler. Destek alınan kişiler
sıralamasında daha sonra anne ve babalar; sonra ise abi,
abla ve kardeşler gelmektedir. Yönetici ve öğretmenler
ise, destek alınan kişiler sırlamasında, dördüncüdürler.
Yönetici ve öğretmenlerin dördüncü sırada olmasının
sorgulanması gerektiği söylenebilir. Okul görevlilerinin
(yönetici ve öğretmenlerin) okulda yaşanan şiddete,
diğer gruplar kadar (Anne baba, arkadaşlar, abi, abla,
kardeşler) müdahil olamadıkları görülmektedir. Okul
içinde yaşanan şiddetin çözümünün okul görevlilerinin
dışında, öncelikle okul dışında aranıyor olması, bulunacak çözümün niteliğini de sorgulanabilir hale getirebilir.
Okulda yaşanan şiddet davranışlarının türleri, yaşandığı yer ve zaman boyutlarında öğrenci görüşleri, yönetici ve personel görüşlerine göre
daha olumsuz düzeydedir. Öğrencilerin yaşadığı ya da hissettiği şiddetin, yönetici, öğretmen ve veliler tarafından aynı derecede algılanmadığı gibi bir durum söz konusudur. Öğrencilerin, yaşadıkları şiddeti okul görevlileriyle yeterince paylaşmamaları ya da okul görevlilerinin yaşanan şiddete yeterince müdahil olmamaları bu sonucu yaratmış olabilir. Öğrencilerin destek aldığı kişilerin sıralaması da aynı sonuca işaret
etmektedir.
ÖNERİLER:
1. Okul güvenliğinin, okulun önemli bir gündem maddesi olarak ele alınmasının ve okul için
bir güvenlik politikası oluşturmanın üzerinde durulmalıdır. 2. Yaşanan şiddetin yeri ve zamanı
açısından kritik olan “okulun yakın çevresi ve okuldan eve dönüş zamanları” konusunda gerekli düzenlemeler yapılmalıdır. 3. Yönetici ve öğretmenlerin, şiddete uğrayan öğrenciler konusundaki müdahil olma derecelerinin arttırılması gerekir.

Download Report