Ek İçin Tıklayınız..

Hastane Enfeksiyonları
Prof. Dr. Oğuz KARABAY
• Nozokomiyal: Hastane kaynaklı veya kökenli
• Nazokomiyal
2
Hastane Enfeksiyonları
 Hasta hastaneye başvurduğunda inkübasyon döneminde olmayan, daha
sonra gelişen veya taburcu olduktan sonra ortaya çıkan enfeksiyonlardır.
 Yatan hastaların % 3.1-14.1’inde gelişir.
 ABD’de hastanede yatan hastaların % 5
 60.000 ölüm/yıl; Maddi kayıp 10 Milyar $/yıl
3
Hastane Enfeksiyonlarının Önemi
 Mortalite ve morbiditesi çok yüksektir.
 Hastanede kalış sürelerini uzatır.
 Hastane masraflarının artmasına neden olur.
 Ülkemizde yatış süresini ortalama iki hafta uzattığı
hasta başına yaklaşık 1500 $ ek maliyet.
 YBÜ risk diğer servislere göre 8-10 kat yüksektir.
 Etkin sürveyans ve
uygun önlemlerle %20-30
önlenebilir.
4
Gelişmekte Olan Ülkelerde hastane enfeksiyonları
neden çok daha fazladır ?
o Hemşire başına yatak sayısı fazladır.
o Enfeksiyon kontrol uygulama önlemeleri azdır
o Çoğu zaman sağlık çalışanlarında eğitim eksikliği
vardır. Yeterli eğitimleri olsa bile gerekli
antiseptikler çoğu zaman bulunamamaktadır.
o Alt yapısı çok yetersiz olan hastanelerde en güç
ve karmaşık operasyonların yapılması.
5
• Hastane enfeksiyonları
– Endemik ve
– Epidemik HE olmak üzere ikiye ayrılırlar.
6
ENDEMİK Hİ
• Sporadiktirler.
– Aylar içinde dalgalanmalar olabilir,
– ancak hiçbir zaman hastalığın normal fazla
değildir.
– Tipi ve hızı değişkendir .
7
EPİDEMİK Hİ
• Endemik Hİ aniden hızlanmasıyla karakterize
olmaktadır.
• Tek bir anatomik alan ve spesifik patojenle oluşur.
• Ani ortaya çıkarlar, mortalitesi yüksektir.
• Önlenebilirler .
•
•
•
•
Gereksiz tıbbi müdahaleler
Gereksiz ve Uygunsuz Antibiyotik kullanımı
Sağlık çalışanlarındaki el yıkamaya uyumsuzluk
Yetersiz sanitasyon tedbirleri
8
Endemik Hastane enfeksiyonları
• enfeksiyon kontrol çalışmalarının asıl amacını
teşkil eden enfeksiyonlardır.
• Başlıcaları
•
•
•
•
Üriner enfeksiyonlar,
Cerrahi alan yeri enfeksiyonları,
Pnömoni ve
Bakteriyemiler ‘dir.
9
Hastane kaynaklı Üriner enfeksiyon lar
• En sık rastlanan hastane enfeksiyonlarıdır(%40)
– Hastaların %80’inde sonda kullanımı vardır.
– Mikroorganizma mesaneye kateter lümeninden veya
kateter-üretra yüzeyi boyunca ilerleyerek ulaşır.
– Etken çoğunlukla endojendir.
– Bakteriler katetere tutunmak için özgül olan veya olmayan
mekanizmalar kullanır.
10
Bakteriüri İçin Risk Faktörleri
•
•
•
•
•
•
Süre (en önemli risk faktörü)
Torbanın kolonizasyonu
Antibiyotik kullanımı
DM
Kadın hasta
Cerrahi sırasında sonda takılması
11
Üriner enfeksiyon
• Ml’de 1000’den fazla bakteri olması anlamlı
bakteriüridir.
– Bakteriürili hastaların ancak %20-30’unda üriner
enfeksiyon semptomları vardır.
– Bu nedenle bu semptomların olmaması
enfeksiyonu dışlatmaz.
12
CDC tanımı
1. Ateş, pollaküri, dizüri veya suprapubik duyarlılık
bulgularından biri olan hastada idrar kültüründe;
•
ı 105 koloni/ml üreme olması ve en çok iki tür bakteri üremesi,
2. Ateş, pollaküri, dizüri veya suprapubik hassasiyet
bulgularından ikisinin ve aşağıdakilerden birinin olması:
• “Dipstick” testinin lökosit esteraz ve/veya nitrat için pozitif olması,
• – Piyüri (ı10 lökosit/ml idrar veya santrifüj edilmemiş idrarın büyük
büyütmesinde ı3 lökosit),
• Santrifüj edilmemiş idrarın Gram yaymasında bakteri görülmesi,
13
Tanımlaöa
– Miksiyon yoluyla alınmamış 2 farklı idrar kültüründe
• 100 cfu/ml aynı üropatojenin (Gram-negatif bakteriler veya
• Staphylococcus saprophyticus) üremesi,
– Uygun antibiyotik alan bir hastada üropatojen bir
mikroorganizmanın ı105 koloni/ml saf olarak
üremesi,
– Doktorun üriner enfeksiyon tanısı koyması,
– Doktorun uygun antimikrobiyal tedaviyi
başlaması.
14
Üriner enfeksiyondan Korunmak İçin
• Kateterden kaçınmak veya erken kateteri
çıkarmak
• Kateter sistemini kapalı tutmak
• Aralıklı kateterizasyonu tercih etmek
• İdrarı kateter-drenaj tüpü birleşim yerinden
almamak gerekir
15
Tedavi
• Asemptomatik bakteriüriyi tedavi etmeye
gerek yok.
– Sonda çıkartıldıktan sonra idrar tetkiki
yenilenmelidir.
– Sonda sonrası devam eden bakteriüride 30 gün
içinde septomatik üriner sistem enfeksiyonu
gelişme ihtimali fazladır.
– Kandidüride sonda çekilmelidir.
16
Cerrahi Alan enfeksiyonları-1
17
Cerrahi Alan enfeksiyonları
• Operasyondan sonra 30 gün içinde
(implantlılarda 1 yıl) gelişen enfeksiyonlardır.
• Ülkemizde 2.sırada yer alır.
18
Cerrahi Alan enfeksiyonları-1
• Yüzeysel,derin ve organ/boşluk enfeksiyonları
olmak üzere 3’e ayrılır.
• Kontaminasyonuna göre yaralar:
–
–
–
–
Temiz,
temiz-kontamine,
kontamine ve
kirli yaralar olmak üzere 4’e ayrılır. Bunların enfeksiyon
riski sırası ile %2.1, 3.3, 6.4, 7.1’dir.
19
CERRAHİ YARALAR
1. Temiz yaralar (Class I)
2. Temiz-kontamine yaralar (Class II)
3. Kontamine yaralar (Class III)
4. Kirli yaralar (Class IV)
20
• Temiz yaralar (Class I):
– Genellikle aerob eksojen bakteri kaynaklı
olurlar.
– Genel enfeksiyon oranı %2’den daha düşüktür
(fıtık, tiroidektomi, mastektomi)
21
• Temiz-kontamine yaralar (Class II):
– Cerrahi olarak rezeke edilen organlara bağlı
olarak endojen mikroflora neden olur.
– GİS açılmıştır.
– Genel enfeksiyon oranı %5-10’dur (safra yolları
ameliyatları, apandektomi)
22
• Kontamine yaralar (Class III):
– Bu tip yaralarda da GİS açılmıştır.
– Akut enflamasyon ve fazla miktarda GİS içeriği
vardır.
– Genel enfeksiyon oranı %20 civarındadır
• elektif kolorektal ameliyatlar,
• apandektomi
23
• Kirli yaralar (Class IV):
– Operasyonda püy de mevcuttur.
– Genel enfeksiyon oranı %40 civarındadır
• kolon perf.,
• intraabd. apse drenajı,
• peritonit
24
Cerrahi alan Enfeksiyonları
• Yüzeyel (superficial) insizyonel enfeksiyonlar
• Derin (deep) insizyonel enfeksiyonlar
• Organ veya alan enfeksiyonları
25
eylül-2007
26
Yüzeyel insizyonel Enfeksiyonlar
1. Cerrahiden sonraki 30 gün içinde ortaya çıkar,
– Sadece subkutan dokuyu [cilt ve ciltaltı (fasya üzeri)]
ilgilendiren enfeksiyonlardır.
2. Aşağıdakilerden biriyle beraberdir
1. İnsizyondan pürülan drenaj olması (laboratuar ile
doğrulanmayabilir),
2. Yüzeyel insizyondan aseptik olarak alınan sıvı yada doku
kültüründe mikroorganizma izole edilmesi,
3. “Ağrı, duyarlılık, yerel şişlik, kızarıklık ya da sıcaklık artışı”
şeklindeki enfeksiyon belirti ve bulgularından en az biri ve
cerrahın yarayı açma gereği duyması, ve/veya
4. Cerrah tarafından “yüzeyel insizyonel enfeksiyon” tanısı
konması.
27
Derin insizyonel Enfeksiyonlar
1 Müsküler ve fasyal tabakaları içeren veya kısmi veya
tam fasya ayrılmasına yol açanlar cerrahi
enfeksiyonlardır.
2. Herhangi bir protez kullanılmamışsa 30 gün içinde
görülen, kullanılmışsa 1 yıl içinde görülen
enfeksiyonlardır.
3. Pürülan drenaj veya histopatolojik ve radyolojik
olarak enfeksiyon bulguları veya
3a. bir cerrahın enfeksiyon tanısı koyması
28
Organ veya alan enfeksiyonları
• Organ veya yaranın derin boşluklarında oluşan peritonit, karın içi apse,
ampiyem veya eklem aralık enfeksiyonları ise organ/boşluğunun cerrahi
alan enfeksiyonu olarak adlandırılır.
 Herhangi bir protez kullanılmamışsa 30 gün içinde görülen,
kullanılmışsa 1 yıl içinde görülen enfeksiyonlardır.
Aşağıdakilerden biri:
Histopatolojik veya radyolojik olarak enfeksiyon belirtileri
Bir organ veya bir alandan pürülan materyalin drenajı veya
aspirasyonu,
Apse veya enfeksiyonun diğer işaretlerinin direkt olarak veya
reoperasyon anında saptanması,
29
30
Cerrahi Alan Enfeksiyonları
• Bir enfeksiyon hem yüzeyel insizyonel hem de derin
insizyonel enfeksiyon ise, derin insizyonel enfeksiyon
kabul edilir.
– Hem derin insizyonel enfeksiyon hem de organ veya
alan enfeksiyonu ise, her biri ayrı olarak
değerlendirilmelidir.
31
CAI Dağılım
• Bütün CAI
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Yüzeysel
Derin
Organ
Dağılım
– % 47’si yüzeyel,
– % 23’ü derin ve
– % 30’u da organ/boşluğa ait enfeksiyonlardır
32
Cerrahi Alan Enfeksiyonları - 1
• Operasyon süresi ve konakçının savunması da önemlidir.
– En sık görülen etkenler S. aureus (MRSA ve diğer gram
pozitif koklardır.
– Etken genellikle başka bir vücut bölgesinden yaraya
ulaşır.
33
• Cerrahi alan enfeksiyonlarının
– sadece % 46’sı hastanede yatarken tanı alırken,
– % 16’sı taburcu olduktan sonra poliklinik
kontrolünde,
– % 38’i de hastaneye yeniden yatırıldığnda tanı alır.
34
CERRAHİ ALAN ENFEKSİYONLARINDA
PATOJEN AJANLAR
35
NE Önemli ?
• Personelin elleri dermatit yoksa önemli bir
etken değildir.
• Nazofarenks sekresyonları,cilt ve saç
partikülleri kontaminasyona neden
olabilmektedir.
• Ameliyathane havasındaki bakteriler solunum
sekresyonlarından çok cilt florasından
kaynaklanır
36
CERRAHİ ALANDA enfeksİYON GELİŞİM RİSKİNİ
ETKİLEYEN UNSURLAR
• Hastaya ait faktörler
• Operasyona ait faktörler
• Cerrahi özellikler
37
38
39
Operasyona ait faktörler
• Operatörün ellerini fırçalama süresi, kullandığı cilt
antiseptiği.
• Operasyon öncesi cilt hazırlığı ve traş edilmesi.
• Operasyonun süresi, antimikrobial profilaksi yapılıp
yapılmadığı.
• Operasyon odasının havalandırılma durumu.
• Aletlerin yetersiz sterilizasyonu.
• Cerrahi alanda yabancı cisim varlığı, cerrahi drenler.
40
Cerrahi teknik faktörler
• Kötü hemostaza bağlı kanama/pıhtı varlığı.
• Ölü boşlukların kapatılmasındaki yetersizlik.
• Ameliyatta doku travması oluşturulması.
41
Cerrahi Yara enfeksiyonları - 3
• Etkenler hematojen veya lenfojen yolla da bölgeye
ulaşabilir.
–
–
–
–
–
İnokulum miktarı,
organizmanın virulansı,
konakçının durumu,
ameliyat süresi,
insizyon yerindeki kılların kazınması enfeksiyon için risk
faktörüdür.
• Direnler risk faktörü değildir.
42
Cerrahi Yara enfeksiyonlarından Korunmak
İçin
• Kıllar makine ile traş edilmeli, amelityattan hemen önce
traş edilmeli
• Cerrahi profilaksi; temiz kontamine, kontamine ve
protez yerleştirilmesi ameliyatlarında yapılmalıdır
– Profilaksi uygun şekilde verilmelidir.
• MRSA ile infekte ve kolonize olanlar izole edilmelidir.
43
• Ameliyat süresi kısa tutulmalıdır.
44
Yara enfeksiyon oranını etkileyen
antibiyotik dışı faktörler:
Operasyon süresinin uzaması
Operasyon 1 saat
2 saat
3 saat
Enfeksiyon riski %1,3
%2,7
%3,6
45
Yara enfeksiyon oranını etkileyen
antibiyotik dışı faktörler:
Operasyondan bir gün önce operasyon
alanının traşı
Jiletle traş
Makine ile traş
Kıl dökücüler
Hiçbirşey yapmama
%5,6
%1,4
%0,6
%0,6
46
Cerrahi alan enfeksiyonlarının
önlenmesinde HICPAC önerileri
•
•
•
•
•
•
•
• Aktif enfeksiyonu olan hastada operasyon yapma
• Operasyon alanı önceden traş etme
• Diyabetik hastalarda kan şekerini kontrol et
• Hastanın sigara kullanımını sonlandır
• Hastanın antiseptik sabunla duş almasını sağla
• Cildi uygun bir antiseptik ajanla hazırla
• Cerrahların tırnaklarının kısa olmasına özen
gösterilmeli
• • Cerrahlar ellerini özel solüsyonlarla yıkamalı
47
Ne yapılmalı- Ne yapılmamalı ?
• Enfeksiyonu olan cerrah ekipten çıkart
• Gerekli ise profilaktik antibiyotik ver
• Ameliyat sırasında profilaktik antibiyotik
düzeyinin devamı sağla (GEREKİYOR İSE)
• • Ameliyathane kapıları daima kapalı tut.
48
Profilaktik antibiyotik kullanımı aşağıdaki
durumlarda endikedir:
1. Yarada bakteriyel kontaminasyon olası ise.
2. Riski yüksek olan veya protez yerleştirilecek temiz
yaralar.
3. Travmatik yaralar.
4. Bir yaralanma sonucu gastrointestinal kanalı açılanlar.
5. Barsak ve kolonu ilgilendiren elektif ameliyat geçirecek
olanlar.
6. Yüksek riskli safra yolları operasyonlarına tabi
tutulanlar.
7. Jinekolojik operasyonlar.
49
ANTİBİYOTİK PROFİLAKSİSİ ESASLARI
1. En sık rastlanabilecek patojenlere etkili antibiyotiği seçin.
2. Toksisitesi düşük antibiyotiği seçin.
3. Antibiyotiği ameliyattan 30-60 dakika önce, İV, tek doz ve tedavi
dozunda verin.
4. Operasyon 4 saatten uzun sürecekse veya kullanılan antibiyotiğin
yarı ömrü kısa ise ikinci dozu uygulayın.
5. Postoperatif dönemde iki veya üç doz daha verin. 24 saatten
daha uzun uygulamalara gerek yoktur.
6. enfeksiyon olasılığı düşük olsa bile, oluşacak bir enfeksiyonun
meydana çıkaracağı sonuçlar ciddi ise profilaktik antibiyotik
kullanın (açık kalp, total kalça protezi, sentetik malzeme
kullanılan ameliyatlar).
50
Ameliyathane
• Ameliyathanede eldiven ve giysilerin kullanımına özen
gösterilmeli, delinen eldivenler hızla degiştirilmeli
• veya 2 saatten daha uzun süren ameliyatlarda eldiven ve
giysiler değiştirilmelidir.
• Maskeler ağız ve burunu daima örtmeli,
• Ameliyathanedeki gereksiz trafik engellenmeli,
• Mümkün olduğunca az konuşulmalıdır.
51
Enfeksiyondan korunmak için
• İYİ CERRAHİ TEKNİK
– Nekrotik doku
– Hematom
– Kötü sütürler
• YARADA KANLI SIVI
– 10 bakteri Enfeksiyon şansı %20
• YARA TEMİZ
– 1000 bakteri Enfeksiyon şansı %20
52
HK Pnömoniler
• Hastaneye yatışın ilk 4 günündeki pnömoniler Erken
başlangıçlı pnömonilerdir (EBP).
• EBP etkenleri :
– S.pneumoniae,
– M.catarrhalis,
– H.influenzae
• 4. günden sonra başlayan pnömoniler ise geç başlangıçlı
pnömonilerdir (GBP).
• GBP etkenleri:
–
–
–
–
S.aureus
P.aureginosa
Enterobacteriaceae
Acinetobacter
53
HK Pnömoniler
• Nozokomiyal enfeksiyonlardan ölümün en önemli
sebebidir(%30-33 direk mortalite).
• Etken P. aeruginosa ise ölüm riski daha da artar.
• Hastaneye yatışın ilk 4 gününde oluşan pnömonilerde
toplum kökenli pnömoni etkenlerine benzer.
• Patogenezde en önemli yol
– orafarinks ve
– üst gastrointestinal sistemi kolonize bakterilerin aspirasyonudur
54
HK Pnömoniler Risk Faktörleri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
İleri yaş(70 yaş üstü),
altta yatan hastalık,
şok,
bilinç kaybı,
KOAH,
göğüs cerrahisi,
mekanik ventilasyon ve süresi,
ventilatör hortumlarının 48 saatten sık değiştirilmesi,
tekrarlayan entubasyon,
gastrik aspirasyon,
antiasit ve H2 res blokeri kullanımı,
55
HK pnömoniden korunmada ise
•
•
•
•
aspirasyonu azaltacak önlemler alınmalı,
solunum cihazları dezenfeke edilmeli,
uygun aşılar kullanılmalı,
sukrolfat gibi mide asidini yok etmeyen ilaçlar
kullanılmalıdır.
56
HK Bakteriyemiler
• Primer ve sekonder bakteriyemiler vardır.
• En sık etkenler koagulaz negatif
stafilokoklar,kandida,S. aureus ve
enterokoklardır.
• Sekonder bakteriyemiler solunum sistemi ve
üriner sistemden kaynaklanmaktadır.
57
HK GIS enfeksiyonları
• En sık etken C.difficile’dir.
• Rotavirüs, candida, S.aureus ve salmonella diğer
etkenlerdir.
• Yenidoğanların nekrozitan enterkolitinden yine
pseudomembranöz enteroklit tablosoundan da
C.difficile sorumlu tutulmaktadır.
• Bu bakteri çevrede 5 ay canlı kalabilir.
• Korunmada el yıkama en önemli kontrol aracıdır
58
TEŞEKKÜRLER
• Hastane enfeksiyonları önlenebilir
hatalardandır.
59

Download Report