HABERANALİZ / ÇOCUK İŞÇİLER Uluslararası Çalışma

HABERANALİZ / ÇOCUK İŞÇİLER
DÜNYADA
HER
5
ÇOCUKTAN 1'İ
ÇALIŞIYOR
Uluslararası Çalışma Örgütü’nün
(İLO) açıkladığı rakamlar dünya
çapında çocuk işçiliği ile ilgili
çarpıcı veriler ortaya koyuyor. Buna
göre dünyada halen 250 milyonu
aşkın çocuk okumak ve iyi bir
gelecek sahibi olmak yerine
çalışmak zorunda kalıyor.
42
EKOV‹TR‹N MAYIS 2014
EKOV‹TR‹N MAYIS 2014
43
HABERANALİZ / ÇOCUK İŞÇİLER
Çocuk işçiliği
şu an dünya
gündeminde
en üst sırada
yer alıyor
Çalışan çocukların
eğitim hakkı gasp
ediliyor
İstatistikler çalışan çocukların önemli
oranda eğitim hakkının da gasp edildiğini ortaya koyuyor. Dünyada her 5
çocuktan biri çalışmak zorunda bırakılırken, bu çocuklar sağlıklı bir çevreden ve temel özgürlüklerden de
mahrum bırakılıyor, fiziksel, sosyal,
kültürel, duygusal ve eğitsel gelişime
zarar veren koşullarda çalıştırılıyor.
Dünyada 5-17 yaş
arasındaki 1 milyar
586 çocuğun beşte
biri çalışıyor. Bunların
yüzde 70'i çocuk işçi
sınıfında.
Ç
ocuk işçi yasalar veya gelenekler açısından belirlenmiş bir yaşın altında olmasına karşın çalışan çocukları ifade eder. Özellikle sanayileşme döneminde çalışma koşullarının değişmesi, zengin ile fakir arasındaki uçurumun büyümesi, çocukların zarar gördükleri
ve okula gitmelerine engel olacak işlerde çalışmalarına yol açtı. Sonraki
yıllarda giderek artan sayıda çocuk
okula hiç gitme fırsatı bulamadan
kendini ağır çalışma koşullarının
içinde bulundu.
Çocuk işçiliği şu an dünya gündeminde en üst sırada yer alıyor ve
acil çözüm bekliyor.
23 Nisan Ulusal Egemenlik ve
Çocuk Bayramı'nda yayınlanan araştırmalar, yıllardır kamuoyunun tepkisini çeken çocuk işçiler yarasını bir
kez daha hatırlattı.
Dünyada yüz milyonlarca çocuk
bedava denebilecek maaşlar karşılı-
44
EKOV‹TR‹N MAYIS 2014
ğında, hijyenik olmayan şartlarda, gıda ve suya yeterli erişimleri olmadan
emeklerini kiralıyor. Milyonlarca çocuk, fiziksel, zihinsel, eğitsel, sosyal,
duygusal ve kültürel gelişimlerine
zarar veren ve ulusal yasalarla uluslararası standartlara uygun olmayan
koşullarda çalışıyor. Bu çocukların
büyük bir kısmı fiziki, duygusal ve cinsel istismara da maruz kalıyorlar.
Çocuk işçi sayısını azaltmak için birçok uluslararası örgütler dünya genelinde programlar ve kampanyalar
düzenliyor.
Dünya genelinde 2008 yılı itibari ile 5-17 yaş arasındaki çocuk sayısı 1 milyar 586 milyon iken çalışan çocuk sayısı (5-17 yaş) 306 milyon düzeyinde bulunuyor. Bunların yüzde
70'i çocuk işçi statüsünde bulunuyor.
Söz konusu sayı 2004 yılına göre sadece 17 milyon daha az. Ancak bu
azalma tüm gruplar için geçerli değil.
Örneğin 5-14 yaş grubu için çocuk istihdamı 2004-2008 yılları arasında 196
milyondan 176 milyona gerilerken,
aynı zaman diliminde 15-17 yaş çocuklar için istihdam 2 milyon artarak
127 milyondan, 129 milyona çıktı.
Erkek çocuklarda bu oran kız çocuklarına göre 4.5 puan fazla olarak
gerçekleşti. Buna göre 15-17 yaşındaki her 100 erkek çocuktan 16'sı istihdamda sayıldı. Toplamda ise 5-17
yaş arasındaki her 5 çocuktan biri ise
istihdamda göründü. Çocuk işçilerin
çok kötü şartlar altında çalışanlarının
sayısı ise 115 milyonu bulmuş durumda. Erkek çocuklarının 74 milyonu, kız çocuklarının ise 41 milyonu bu tip şartlar altında çalışıyor. Bu
tip çalışma biçimlerinde de 15-17 yaş
için artış var. Söz konusu yaş grubu
için en kötü çalışma koşullarında
çalışan çocuk sayısı 4 yılda 52 milyondan 62 milyona çıktı. Dünya geneli için çocukların istihdama katılımında bir azalma söz konusu iken Alt
Sahra Afrika'da çocuk işçiliğinde artış gözleniyor.
Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları
Konfederasyonu Araştırma Enstitüsü
(DİSK-AR), 2013 yılının çocuk işçiliği raporunu yayınladı. Raporda,
Türkiye açısından çocuk işçiliğinde
düşüş eğiliminin durduğu belirtildi.
2006-2012 yılları özellikle tarım kesimindeki artış ile birlikte çocuk işçi
sayısının tekrar arttığı bir dönem oldu. 2012 yılında çocuk işçi sayısı 893
bine ulaştı. İstihdam içinde değerlendirilmeyen ev işlerinde çalışan
çocukların sayısı 1999 yılında 4 milyon 447 bin iken, 2006 yılında bu sayı 6 milyon 540 bine ulaştı. 2012 yılı
için ise bu rakam yaklaşık 1 milyon kişi artarak 7 milyon 503 bine yükseldi. Böylelikle 5-17 yaş arası toplam
çalışan çocukların (istihdama katılan
ve ev içinde çalışan) sayısı 8 milyon
397 bine ulaştı.
ÇOCUK İŞÇİLERİN
ÜÇTE İKİSİ ASYA'DA
Uluslararası Çalışma Örgütü
(ILO) verilerine göre de; üçte ikisi
Asya'da olmak üzere yaklaşık 250
milyon çocuk çok kötü koşullarda çalıştırılıyor. Gelişmekte olan ülkelerde 5-14 yaşları arasında bulunan 250
milyon çocuk işçinin 120 milyonu tam
gün çalışıyor. Bu çocuk işçilerin yüzde 61'i Asya, 32'si Afrika ve yüzde 7'si
Latin Amerika'da bulunuyor.
Genellikle kırsal kesimde, tarım sektöründe çalıştırılan çocuklar ailelerince bir yatırım aracı olarak görülüyor. ILO tarafından yürütülen
Çocuk İşçiliğinin Sona Erdirilmesi
Uluslararası Programı'ın (IPECInternational Programme on the
Elimination of Child) verilerine göre de çalışan çocukların üçte ikisini
erkekler oluşturuyor. ILO'nun 14
yaşından küçük çocukların çalıştırılmasını yasaklayan 5 no'lu anlaşmasını
174 üye ülkeden 141'i onayladı.
UNICEF'in 1995'te hazırladığı
'Dünya çocuk Hakları Sözleşmesi' de
179 ülke tarafından imzalandı. Çoğu
Asyalı: Asya'da çalıştırılan çocukların çoğu travma ve geçici hastalıklara açık bir şekilde seks ticaretinde
kullanılıyor. Küçük bedenlerine karşın Asyalı çocuklar, cam ve tuğla yapımı gibi tehlikeli işlerin yanı sıra madenlerde de ağır işçilik yapıyor.
Asya'daki tarım sektörünün yorucu işçiliğini de küçücük omuzlar üstleniyor. ILO'nun araştırmalarına göre çocuk işçiler seks ticareti ve fabrika işçiliğinin yanı sıra dilencilik, silahlı soygun, ev işlerinde hatta haşhaş-eroin
trafiğinde de acımasızca kullanılıyor.
Çağdaş kölelik sisteminde genellikle tuğla yapımı ve seks ticaretinde kullanılan çocukların aileleri patronlara borçlandırılıyor. Minik emekçiler
yetişkinlerin çalışma saatlerinden
daha çok emek döküyorlar.
AFRİKA, İYİLEŞTİRME
ÇABALARININ GERİSİNDE
Bölgelerin çocuk işçi karnesine
bakıldığında hemen her kıtada çocukların ne kadar ağır koşullarda çalıştırıldığı görülüyor. ILO'nun yaptığı son araştırmalar, Alt-Sahra
Afrika'da çocuk işçilerin azaltılmasına
yönelik çalışmaların diğer bölgelerin
gerisinde kaldığını gösteriyor. Bu
bölge, çocukların ekonomik aktivite
içinde payının en yüksek olduğu yer.
EKOV‹TR‹N MAYIS 2014
45
HABERANALİZ / ÇOCUK İŞÇİLER
5-14 yaş arasındaki çocukların yüzde
28.4'ü çalışıyor. Bu oran Asya
Pasifik'te yüzde 14.8, Latin
Amerika'da yüzde 9. Çocuk sayısı açısından ise 58.2 milyon kişiyle Asya'nın
ardından ikinci sırada. Kıta genelindi hakim olan aşırı yoksulluk, hızlı nüfus artışı, AIDS salgını, gıda krizleri, siyasi ve toplumsal huzursuzluklar
sorunu besliyor. Bölgede 5-17 yaş
grubunda 38.7 milyon çocuk çok kötü çalışma koşullarına sahip. En ciddi endişe kaynağı ise çocuk ticareti,
çocukların silahlı çatışmalarda kullanılması, madencilikte çocukların çalıştırılması, tarımda çok ağır şartlarda
çalışmaları ve çocukların cinsel istismara uğraması. Hatta bazı bölgelerde çocukların köleleştirildikleri
rapor ediliyor. Africa IPEC'in öncelikleri arasında, IPEC Afrika'daki
araştırma enstitülerinin yardımıyla kıtayla ilgili bilgi tabanını genişletmeye çalışıyor.
Latin Amerika ve Karayipler'de
çocuk işçi sayısı azalmaya başlamakla birlikte, minimum istihdam yaşının altında çalışan çocuk sayısı 5.7
milyonu bulunuyor. Bu çocukların
büyük bir bölümü tarımda çalıştırılıyor fakat madencilik, ev işleri havai
fişek üretimi gibi tehlikeli işlerde
çalıştırılan çocukların sayısı da azımsanamayacak boyutta. IPEC'in bölgedeki önceliği tehlikeli işlerin tanımlanması ve hangi bölgelerde yoğunlaştığının tespit edilmesi, çocuk iş-
46
EKOV‹TR‹N MAYIS 2014
Arap ülkeleri de çocuk işçi sayısının yüksek
olduğu bölgelerden. 280 milyonluk nüfusun
yarısını çocuk ve gençler oluşturuyor.
Bölgedeki çocukların yüzde 15'i yani
13.4 milyon çocuğun işçi sınıfında olduğu
tahminleri yapılıyor.
çilerin izlenmesine yönelik sistemlerin geliştirilmesi. Latin Amerika'da
üçüncü şahısların evinde yapılan işler, çocuk işçilerin özellikle de kızların
en yoğun olduğu ikinci sektör. Latin
Amerika'da bir diğer büyük sıkıntı çocukların silahlı çatışmalara sokulması ve uyuşturucu ticaretinde kullanılması.
Arap ülkeleri de çocuk işçi sayısının yüksek olduğu bölgelerden.
280 milyonluk nüfusun yarısını çocuk
ve gençler oluşturuyor. Bölgedeki çocukların yüzde 15'i yani 13.4 milyon
çocuğun işçi sınıfında olduğu tahminleri yapılıyor. Ancak çocuk işçilerin özellikle kayıt dışı ekonomide
yoğunlaşması nedeniyle gerçek rakamın çok daha büyük olduğu düşünülüyor. Tarım, seyyar işler ve ev işleri çocukların en fazla çalıştırıldığı
alanlar. Çocuk ticareti Arap ülkelerinde de karşılaşılan ciddi sorunlardan ve birçok ülkenin hükümeti bu
sorunla mücadele etme çabası içinde. Yemen hükümeti, komşu ülke-
lerle çocuk ticaretiyle ilgili anlaşmalar yaptı, sınırdaki görevlililere bu
tip olayları ve kaçırılan çocuklarla ilgili nasıl bir müdahalede bulunmaları
gerektiği konusunda eğitim verdi.
Ayrıca Suudi Arabistan sınırına, kurtarılan çocuk kurbanlar için rehabilitasyon merkezi kuruldu. Birleşik
Arap Emirlikleri de, deve yarışlarında
kullanılan ve çoğu kaçırılmış olan çocukları geri getirmeye çalışıyor.
Irak'ın anayasası da çocuk ticaretini
yasaklayan maddeler içeriyor.
AVRUPA VE ORTA
ASYA’DA ÇOCUK
İSTİHDAMI DÜŞÜŞTE
Avrupa ve Orta Asya'daki geçiş
ülkelerinde çocuk istihdamı problemi ILO raporlarına göre düşüşte.
Ekonomik büyüme ve yoksulluğun
azalması, çocuk istihdamıyla savaş konusunda siyesi irade ile birleşince bölgede olumlu sonuçlar elde edildi.
ILO Çocuk İşçi Konvansiyonlarının
onaylanma oranı Avrupa ülkelerin-
de cesaret verici. 138 numaralı ILO
Minimum Yaş Konvansiyonu'nun 49
ülkeden sadece 3'ü onaylamadı.
Ulusal partnerlerin desteğiyle IPEC,
Orta ve Doğu Avrupa'daki projelere
entegre oluyor.
Genel tablo iyiye gitmesine rağmen, çocuk istihdamı sorunun ağırlaştığı bölgeler var. Orta Asya ve
Kafkaslarda sokak çocuklarının birçoğu en kötü çalışma koşullarının içine çekiliyor ve kırsal kesimde çok sayıda çocuk tarımda ağır koşullar altında çalışmak zorunda bırakılıyor.
Bunun yanından kırsal kesimden
birçok çocuk şehirlere ya da daha
zengin ülkelere kaçırılarak, burada ticari sekse alet ediliyor. Avrupa ve
Orta Asya'da çocuk işçi sayısının
fazla olduğu ülkeler Türkiye,
Arnavutluk, Azerbaycan, Bulgaristan,
Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan,
Moldova,
Romanya,
Rusya,
Tacikistan, Ukrayna ve Özbekistan
olarak sıralanabilir.
HAYVANCILIK VE
TARIMDA ÇOCUK EMEĞİ
BM Tarım ve Gıda Örgütü
(FAO), hayvancılık sektöründe çocuk
işçilerin çok yaygın bir şekilde kullanıldığını ve bu sektörde maruz kaldıkları kötü şartların göz ardı edildiği
uyarısı yaptı. FAO'nun hazırladığı
raporda çocuk emeği kullanımında
en büyük sektörün tarım olduğu ve
tarımsal ekonominin yüzde 40'ını
oluşturan hayvancılıkta da çocukların büyük rol oynadığı ifade edildi.
Hayvancılık günlük geliri 1 doların altındaki dünyadaki 880 milyon yoksul
insanını yüzde 70'inin geçim kaynaklarından biri. Hayvancılıkla uğraşan çocuklara özellikle çobanlık
yaptırıldığı görülüyor. Bazıları haftada birkaç saat çalıştığı için okula gidebilen ancak büyük bir çoğunluğu
evlerinden uzakta bu işi yaptığı ve
hatta gün boyu çalıştığı için okula gitme imkanı olmayan bu çocukların
hem fiziki olarak hem de ruhsal olarak büyük bir risk altında oldukları
belirtiliyor. FAO raporunda, bu çocukların sosyal açıdan gelişimlerinin
de büyük bir darbe aldığına dikkat çekiliyor. Söz konusu çocuklar hayvanlarla doğrudan bağlantılı bir iş
yapmalarından dolayı hayvan hastalıklarına yakalanma, hayvanlar tarafından ısırılma, kötü hava koşullarında bütün gün çalışma nedeniyle fiziksel yıpranma, kimyasal ürünlerden
yaralanma tehdidi altında. Hayvan sahipleri tarafından cezalandırılma
korkusu ya da ailesinin geçimine
katkıda bulunmanın getirdiği ağır
sorumluluk yüzünden psikolojik
problemler yaşadıkları, raporda yer
alan uyarılar arasında.
Tarımın diğer kolları ise balıkçılık, çiftçilik, ormancılık. Tarım sektöründe 130 milyona yakın çocuğun
çalıştırıldığı hesaplanıyor. Tarım, çalışma yaşının en düşük olduğu sektörlerden biri. Ayrıca işten kaynaklanan ölümler, ölümcül olmayan kazalar ve hastalıklara yakalanma oranı açısından çocuk işçilerin çalıştırıldığı en tehlikeli üç sektörden biri.
5-17 yaş arasındaki çok kötü şartlarda çalışan çocukların yüzde 59'u tarımda istihdam ediliyor.
Madenciliğin
ağır işçileri
Madenler çocuklar için
çok tehlikeli, yine de
Afrika, Asya ve Güney
Amerika'da milyonlarca
çocuk madenlerde
çalıştırılıyor.
Çocukların küçük bedenlerine
rağmen madencilik sektörünün ağır
işçileri. Çocuklar altın madenlerinde,
tuz madenlerinde ve taş taşımada kullanılıyor. Madenler çocuklar için çok
tehlikeli, yine de Afrika, Asya ve
Güney Amerika'da milyonlarca çocuk
madenlerde çalıştırılıyor. Bu çocuklar, tünellerde ve maden kuyularındaki patlamalar ve düşen taşlar nedeniyle ölüm riski altında. Toz dolu
havayı ve hatta zehirli gazları soluyorlar. Tünellerin dışındaki çalışma
EKOV‹TR‹N MAYIS 2014
47
HABERANALİZ / ÇOCUK İŞÇİLER
sahalarında ise toprak kazıyorlar,
nehir yataklarında hammadde
arıyorlar, sırtlarında ve başlarının
üzerinde kilolarca atık çamur
taşıyorlar. Bu çocuklara çalışmaları sırasında kendilerini koruyacak herhangi bir kıyafet giydirilmiyor. Dahası çocuklar, patlayıcıların yerleştirilmesinde kullanıldıklarından doğrudan ölümle burun buruna çalışıyorlar.
Afrika'da Burkina Faso ve Nijer,
altın madenlerinde çocuklara en
fazla rastlayabileceğiniz ülkeler.
İki ülkedeki madenlerde çalışanların yüzde 30-50'sinin 18 yaş
altındaki çocuklar olduğu tahmin
ediliyor. 12-14 yaşında çocuklar
tam gün çalışmaya başlamış oluyor. Gana'da da binlerce çocuk
madenlerin demirbaşı haline gelmiş durumda. Fil Dişi
Sahilleri'nde ise çocukların adeta köle gibi kullanıldığı belirtiliyor. Doğal kaynak zengini
Demokratik
Kongo
Cumhuriyeti'nde ise çocuklar yıllarca, militanlara ve onların sponsorlarına destek veren madenlerde çalıştırıldı. Asya'da
Moğolistan'da 14 yaşın altındaki
çocuklar, özellikle de kız çocukları madenlerde çalıştırılıyor.
Birçok yerinde altın rezervleri bulunan Filipinler'in madencilik
sektöründe 500 binden fazla kişi istihdam ediliyor. Bunların
büyük bir kısmı ise 15-17 yaşında, okulu bırakmış erkek çocuklar.
Çok fazla ailenin geçimini
madencilikten sağladığı Latin
Amerika'da da Bolivya, Ekvator
ve Peru çocuk işçi çalıştırmada lider ülkelerden. Sadece bu üç
ülkede 65 binden fazla çocuğun
madenlerde görev yaptığı sanılıyor. Çocuklar, madenlerde aileleriyle birlikte çalışıyor ve bazen
günlük çalışmaları 10 saati buluyor. Anneler ve kızları daha çok
nehir yataklarındaki aramalarda,
erkekler ve babaları ise daha
ağır işlerde çalışıyorlar.
48
EKOV‹TR‹N MAYIS 2014
HEMEN HER SEKTÖRDE
ÇOCUKLAR ÇALIŞTIRILIYOR
Tarım
Dünyadaki çocuk işçilerin yüzde
60'ının tarım, balıkçılık, avcılık ve orman işlerinde çalıştırıldığı tahmin ediliyor. Bu sektördeki çocukların ülke
bazında bakıldığında birçok ürünün yetiştirilmesinde ve toplanmasında kullanıldığı görülüyor. Tarımda çocuklar
uzun saatler boyunca aşırı sıcak ve sağlık sorunları riskinin çok yüksek olduğu
ortamlarda çok az ücret karşılığında
çalıştırılıyor. Bu çocuklara yeteri kadar
besin ve su tedarik edilmezken, çalışma ortamları tamamen sağlıksız.
* Muz yetiştirme- Ekvator
* Pamuk toplama- Mısır ve Benin
* Çiçek kesimi- Kolombiya
* Kakao yetiştirilmesi- Fil Dişi
* Çay- Arjantin ve Bangladeş
* Meyve ve sebze- ABD
İmalat
Dünyada en az 14 milyon çocuğun
imalat sektöründe doğrudan kullanıldığı tahmin ediliyor.
* Halı üretimi- Pakistan, Hindistan,
Mısır
* Tekstil- Bangladeş
* Ayakkabı üretimi- Hindistan,
Filipinler
* Futbol topu dikimi- Pakistan
* Bardak ve tuğla- Hindistan
* Havai fişek- Çin, Dominik
Cumhuriyeti, El Salvador, Guatemala,
Hindistan, Peru
* Ameliyat ekipmanı- Pakistan
Madencilik
* Çocuk işçiler madenlerde ciddi
yaralanma olayları ve hastalıklarla
karşı karşıya kalıyor. Henüz 6-7 yaşındaki çocukların kayaların parçalanmasında, taşınmasında kullanılıyor. 9 yaşındaki çocuklar toprak altına dinamitlerin yerleştirilmesi gibi
zor işlerde çalıştırılıyor. Dünyanın
birçok ayrı bölgesinde birçok madenin
çıkarılmasında çocukların emeği var.
* Altın- Kolombiya
* Kömür- Brezilya, El Salvador
* Krom- Zimbabwe
* Elmas- Fil Dişi Sahilleri
* Zümrüt- Kolombiya
* Kömür- Moğolistan
Ev işleri
Birçok çocuk, özellikle de kızlar ev
işlerinde yoğun olarak çalıştırılıyor.
Temizlik, ütü, çocuk bakma, bahçe işleri gibi alanlarda kızların çalışmaya
başlama yaşı bazı ülkelerde 5 yaşına
kadar iniyor. Ev işlerinde kullanılan çocuklar, ne yazık ki fiziki ve duygusal istismara maruz kalıyor.
Otel, restoran
Bu alandaki çocuk işçilerin genellikle yasal çerçevede çalıştırıldığı iddia ediliyor. Ancak istatistikler çok fazla sayıda istismar yaşandığını gösteriyor. Genel olarak maaşlar çok düşük
ve bazı turistik bölgelerde otel ve restoranlarda çalıştırılıyor.

Download Report