Ders

MTR 206: S¨
ure¸c Kontrol II
14/ 04/ 2014
Geri Besleme Elemanları
¨
Geri Besleme Temel Ozellikleri
Geri besleme, kapalı ¸cevrim denetim sistemini tamamlayan kısmıdır. Kapalı d¨ong¨
u sistemi anlamlı kılan kısımdır. Geri besleme sayesinde, ¸cıkı¸sın
istenilen de˘gere gelip gelmedi˘gi, yani hatanın sıfır olup olmadı˘gı anla¸sılır.
C
¸ ıkı¸sın de˘geri ve geri beslenmesi :
• algılayıcılar
• transduserler.
Transd¨
user: Genelde bir sinyal t¨
ur¨
un¨
u ba¸ska bir sinyal t¨
ur¨
une ¸cevirir:
Gerilim -Akım, Akım -Gerilim vb.
Algılayıcı : Fiziksel b¨
uy¨
ukl¨
ukleri elektriksel b¨
uy¨
ukl¨
uklere ¸cevirir, thermocouple, y¨
uk h¨
ucreleri
End¨
ustride bu terimler, algılayıcı, transd¨
user, detekt¨or bazen birbiri yerine kullanılabilinir. Algılayıcılar ile:
• uzunluk, mesafe
• miktar
• kuvvet, tork
• basın¸c
• hız, ivme, pozisyon
• ses yo˘gnlu˘gu,
• sıcaklık,
• gerilim, akım, diren¸c, ind¨
uktans, kapasitans,
• ...
o¨l¸cu
¨mler yapılır.
¨
Hakkı Ula¸s UNAL
1
MTR 206: S¨
ure¸c Kontrol II
Vs
✗✔
Vi✲
✲
+ ✖✕
−
✻
✲
Sistem
Vf
β
V f = βV0
Vi = Vs − Vf
Vi = Vs − βVo
¨
Hakkı Ula¸s UNAL
2
14/ 04/ 2014
Vo
MTR 206: S¨
ure¸c Kontrol II
14/ 04/ 2014
Geri Besleme Elemanı Se¸cimi
Geri besleme elemanı se¸cerken dikkat edilecek nokta, ¨ol¸cu
¨len b¨
uy¨
ukl¨
ug˘u
¨n
fiziksel niteli˘gi. Geri beslemede sadece bir algılayıcı olabilece˘go gibi birden
fazla da olabilir.
Elektronik kartlar Geri beslemeye gelen sinyaller analog olup, set de˘geri
sayısal olabilir. Bu durumda, analog sinyali sayısal sinyale ¸cevirmek i¸cin A\D
¸ceviricilere ihtiya¸c duyulur. Veya set de˘geri 8 bit sayısal iken geri besleme
de˘geri 12 bit ile ifade edilebilinir. Bu durumda da D\D ¸ceviricilere ihtiya¸c
duyulur.
Kapalı ¸cevrimde kullanılacak Bir geri besleme elemanı se¸cilirken ¸su noktaları dikkate almalıdır:
¨ cu
• Ol¸
¨m¨
un amacı nedir?
¨ cu
• Ol¸
¨len llen b¨
uy¨
ukl¨
uk nedir?
¨ cu
• Ol¸
¨m aralı˘gı nedir
¨ cu
• Ol¸
¨m¨
un hassasiyeti ne olmalıdır
• Algılayıcı hangi ¸cevresel etmenlerden etkilene bilir?
• Set de˘geri ile geri besleme de˘gerini kar¸sıla¸stıran kar¸sıla¸stırıcı analog mu
sayısal mi?
• Herhangi bir sinyal i¸sleme devresine ihtiya¸c var mıdır?
¨
Hakkı Ula¸s UNAL
3
MTR 206: S¨
ure¸c Kontrol II
Fiziksel De˘ger
Konum ve konum de˘g¸simi
Basın¸c, Gerilme, zorlama, tork, a˘gırlık
A¸ısal hız
Hız, mesafe
Hızlanma, mekanik titre¸sim
Devir Sayısı
Sıcaklık
Algılayıcı
Sınır anahtarı, yakla¸sım anahtarı, half
elemanı, do˘grusal kodlayıcı, kapasitif
algılayıcı, potansiyometre,
Gerilim sayacı, y¨
uk h¨
ucresi, kapasitif
basın¸c algılayıcısı,
D¨onel kodlayıcı, pozisyon algılayıcısı,
a¸cı kontrol algılayıcısı
Takometre, ultrasonik algılayıcı
Salınım Sens¨or¨
u,
Foto diod, foto transist¨or
Termostat, thermocouple
G¨
un¨
um¨
uzde kullanılan algılayıcılar
¨
Hakkı Ula¸s UNAL
4
14/ 04/ 2014