Arteria Carotis Communis Bifurkasyonuna Ait Varyasyonlar Algan Turgut, Zühre Melike Özdamar, Özge İrem Morkoç, Sıla Çelik, Çağla Nakkaş Danışman: Doç. Dr. Ayla Kürkçüoğlu Özet Amaç: Arteria carotis communis boyunda yer alan en büyük arter olup sağ tarafta trunchus brachiocephalicus’dan, sol tarafta ise aorta’dan direkt olarak çıkmaktadır. Arteria carotis communis; a. carotis interna ve a. carotis externa olmak üzere iki uç dala ayrılmaktadır. Bu ayrım noktası farklılık göstermekle birlikte, genellikle C4 vertebra veya cartilago thyroidea üst kenarı hizasında olmaktadır. Ancak T3 vertebra seviyesine kadar inebildiği gibi, hyoid kemik seviyesine kadar da çıktığı bilinmektedir. Bu çalışmanın amacı, sağ ve sol a. carotis communis ayrım noktasının farklı referans noktalarına göre varyasyonlarının ortaya konulmasıdır. Yöntem: Bu çalışmada, Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalında farklı endikasyonlar sonrası a. carotis communis’e uygulanmış olan konvansiyonel anjiyografi görüntüleri kullanılmıştır. Bu görüntüler üzerinde, a. carotis communis ayrım noktasının hyoid kemik ve angulus mandibulaya olan uzaklığı ölçülerek, bu noktaların hangi servikal vertebra seviyesinde olduğu belirlenmiştir. Ayrıca bu değerlerin boyun uzunlukları ile olan ilişkisi araştırılmıştır. Sonuç: Erkeklerde, arteria carotis communis ayrım noktalarının seviyesi; bir hastada en yüksek C2 vertebra seviyesinde en alt ise C7 vertebra seviyesinde, geri kalan hastaların çoğunda C4-C5 arası intervertebral disk (%31.6) seviyesinde olduğu gözlenmiştir. Kadınlarda ise, üç hastada C2 ve C3 vertebra seviyesinde, iki hastada C6 vertebra seviyesinde, diğerlerinde ise genellikle C4 corpus vertebra seviyesinde (sağ taraf:%26.3 ve sol taraf:%15.7) olduğu belirlenmiştir. Yorum: Baş ve boyun bölgesi arterlerinin anatomik varyasyonlarının bilinmesi hayati önem taşımaktadır. Bugüne kadar a. carotis communis ayrım noktalarını gösteren seri anjiografik çalışma bulunmamakla beraber, bazı çalışmalar anatomik varyasyonları yansıtan vaka çalışmaları şeklinde sınırlı kalmıştır. Bu çalışmanın sonuçlarının a. carotis communis’e direkt olarak yapılacak veya boyun bölgesine uygulanacak olan her türlü girişimsel yöntemin planlanmasında komplikasyonları en aza indirme açısından faydalı olacağına inanmaktayız. Anahtar kelimeler: Arteria carotis communis, bifurkasyon, varyasyon Giriş Boyundaki en geniş arter olan a. carotis communis, sağ ve sol tarafta uzunluk ve communis orjin dextra, bakımından truncus farklılık göstermektedir. brachiocephalica’nın dalı Arteria olup carotis sağ art. sternoclavicularis’in arkasından başlar ve sadece boyunda uzanır. Arteria carotis communis sinistra ise arcus aortanın en yüksek kısmından ayrılır ve önce göğüs boşluğunda daha sonra boyunda uzanır. Her iki tarafta art. sternoclavicularis’in arka tarafından cartilago thyroidea’nın üst kenarına kadar boynun yan tarafında uzanır. Cartilago thyroidea’nın üst kenarı seviyesinde a. carotis externa ve a. carotis interna olmak üzere terminal dallarına ayrılırlar. Arteria carotis communis dextra, art. sternoclavicularis hizasında başlaması gerekirken, %12 oranında daha yukarı bir seviyeden başlayabilir ve arcus aorta’dan ayrı bir dal olarak çıkabilir (6). Arteria carotis externa, cartilago thyroidea’nın üst kenarı seviyesinde başlar ve yukarı çıkarken biraz öne sonra da arkaya uzanarak angulus mandibula hizasında fossa retromandibularis’e gelir. Arteria carotis externa; a. thyroidea superior, a. pharyngea ascendens, a. lingualis, a. facialis, a. occipitalis, a. auricularis posterior, a. temporalis superficialis ve a. maxillaris dallarını verir. Arteria carotis interna, aynı taraf beyin hemisferinin büyük bir kısmını, göz ve yardımcı oluşumlarını, alnın ön kısmını ve burun boşluğunun da bir bölümünü besler. Başlangıç yerinde a. carotis externa’nın dış tarafında bulunur. Yukarı doğru çıktıkça önce arkasında, daha sonra da iç tarafında yer alır (17). Cartilago thyroidea’nın üst kenarı hizasında a. carotis communis’in uç dalı olarak başlar. Arteria carotis interna’nın boyu, boynun uzunluğu ve a. carotis communis’in uç dallarına ayrılma yerine göre değişiklik gösterebilir. Arteria carotis interna arcus aorta’dan çıkabilir. Arteria carotis interna; pars cervicalis, pars petrosa, pars cavernosa, pars cerebralis bölümlerine ayrılarak dallarını verir (4). Arteria carotis communis’in embriyolojik gelişimi arcus aorta’dan köken almaktadır. Dördüncü ve beşinci haftalarda yutak yayları oluşur ve bu süreçte arcus aorta’dan beslenir. Arcus aorta, saccus aorticus’tan köken alır ve aorta dorsalis’te sonlanır. Altı çift arcus aorta’dan gelişir ama hepsi aynı zamanda bulunmaz. 6. çift oluşurken ilk iki çift kaybolur. Bu arcus aorta çiftlerinden çeşitli arterler farklanır. Birinci arcus aorta çiftinin büyük kısmı kaybolur ama kalan kısmı a. maxillaris’i ve bazen de a. carotis communis’i yapar. Distal kısımları ise aorta dorsalis’le birleşerek a. carotis interna’yı yapar. Arteria carotis externa; baş, boyun ve yüzdeki yapıları, a. carotis interna; kulak, orbita, beyin ve meningsleri besler (12). Farklanmaların bu şekilde açıklanmasına ek olarak Moffat, 3. arcus aorta’nın yalnızca a. carotis interna’nın ilk bölümüne katıldığını, a. carotis communis ve a. carotis externa’nın ise saccus aorta’dan geliştiğini savunmuştur (14). Aorta dorsalis’in 3. ve 4. arcus aorta arasındaki devamlılığı a. carotis communis ayrım noktasının düşük seviyelerde olmasıyla sonuçlanmaktadır(19). Boyd’a göre ayrım noktasının düşük seviyelerde gözlenme nedeni a. carotis externa’nın saccus aorta’ya yakın 3. arcus aorta’dan düşük köken almasıdır (5). Varyasyon bir türün bireylerinde aynı yapıların farklı şekillerde görülmesidir. Bu durumun sebebi embryolojik gelişim farklılıkları ile açıklanmaktadır. Arteria carotis communis gelişimsel olarak çıkış yeri ve dallanmaları açısından farklılıklar gösterebilmektedir. A. carotis communis sinistra’nın başlama yeri, Varyasyonların sağ taraftan çoğunluğu a. daha carotis fazla varyasyon communis göstermektedir. sinistra’nın truncus brachiocephalicus’tan çıkması şeklindedir. Bu gibi durumlarda uç dallarına ayrılma yeri de normal yerinin daha yukarısında, os hyoideum seviyesinde bulunur. Seyrek olarak da larynx’in ortasında veya cartilago cricoidea’nın alt kenarı seviyesinde uç dallarına ayrılır. Boyunda uç dallarına ayrılmadan uzandığı veya uç dallarının doğrudan arcus aortadan çıktığını gösteren çalışmalar bulunmaktadır (2,6,9). Arteria carotis communis’in varyasyonlarına anjiyografik görüntülemeler, kadavra diseksiyonları ve cerrahi girişimler sırasında rastlanmaktadır. Arteria carotis communis ayrım noktası sağda ve solda genellikle farklılık göstermekle beraber sağ tarafta C6-C7, sol tarafta C5-C6 seviyeleri arasında bulunmaktadır (7). Sasaki ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada 68 yaşında bir erkek hastada cerrahi girişim öncesi yapılan anjiyografide a. carotis communis’in dallanmadığı ortaya çıkmıştır (16).Mayama ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada ise arcus aorta anomalilerinin, beyin damarlarının akışını değiştirerek beyinde beslenme sorunlarına yol açabildiği ifade edilmektedir (11).Arteria carotis communis ve a. carotis externa’nın olası anatomik varyasyonlarını bilmek baş, boyun ve yüz ameliyatlarında oldukça önemlidir (15). Özellikle oesophagus, n. laryngeus recurrens, a. vertebralis ve gl. thyroidea’ya yapılacak cerrahi girişimlerde yakın komşuluğun önemi büyüktür (7). Bizim bu çalışmadaki amacımız; a. carotis communis ayrım noktasının varyasyonlarını farklı referans noktalarına göre belirlemek ve damar uzunluğu ile boyun uzunluğu arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Gereç ve Yöntem Bu çalışma için, Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalında yaşları 22 ile 91 arasında değişen 100 hastaya (68 erkek, 32 kadın) uygulanmış olan konvansiyonel anjiyografi görüntüleri proje onayı (KA 14/19) alındıktan sonra incelenmeye başlandı. Dolayısı ile çalışma retrospektif olarak gerçekleşti. Değerlendirme için konvansiyonel DSA cihazı kullanıldı. Her hasta Radyoloji departmanının girişimsel radyoloji bölümünde anjiyografi masasında standart steril şartlara uygun olarak hazırlandı. Lokal anesteziyi takiben sağ veya sol ana femoral arterden 4F veya 5F intraducer yerleştirilmesini takiben 4F pig-tail katater glide klavuz tel yardımı ile arcus aorta’ya ilerletildi ve arcus aortografi tetkiki yapıldı. Daha sonra Simon 1 ve Simon 2 katater kullanılarak a. carotis communis düzeyinde dallar selektif kataterize edildi. Alınan görüntüler CT Leonardo, MR Satellite work station’lara yüklenerek ölçümler yapıldı. Her hastadan iki veya daha fazla projeksiyonlarda alınan görüntülerde a. carotis communis bifurcation noktası belirlendi. Bu noktanın os hyoideum ve angulus mandibula’ya olan uzaklıkları ölçüldü. Ayrıca bu ayrım noktasının cervical vertebra hizası ve kişinin boyun uzunlukları da belirlendi. Vertebra seviyeleri C2, C2-3, C3, C3-4, C4, C4-5, C5, C5-6, C6, C6-7 olarak ayrıldı ve ayrım noktalarını bu hizalara göre seviyeleri belirlendi. Boyun uzunluğu olarak angulus mandibula ile clavicula orta noktası arası mesafe alındı. Tüm ölçümler iki taraflı yapıldı. Daha önce boyun bölgesi veya a. carotis communis ve dallarına cerrahi girişim geçirmiş ve baş normal yatış pozisyonunda olmayan hastaların ölçüm sonuçlarının yanıltıcı olacağı düşünülerek değerlendirmeye katılmadı. Değişkenlerin normal dağılıma uyumu Shapiro-Wilk testi ile kontrol edildi. Grup varyanslarının Parametrik test homojenliği varsayımlarını ise yerine Levene getiren testi ile değerlendirildi. değişkenler bakımından bağımsız iki grup ortalaması Student’s t-testi ile karşılaştırılmıştır. Bağımlı iki grup ortalaması ise Eşleştirilmiş t testi ile karşılaştırılmıştır. Parametrik testlerin ön şartlarını sağlamayan değişkenler bakimindan bağımsız iki grup ortancası Mann Whitney U testi ile karşılaştırılmıştır. Bağımlı grup ortancaları ise Wilcoxon testi ile karşılaştırılmıştır. Değişkenler arası korelasyonlar Spearman rho korelasyon katsayısı ile değerlendirilmiştir. Kategorik değişkenler frekans (n) ve oran (%) olarak ifade edilmiştir. p<0,05 düzeyi istatistik olarak anlamlı kabul edildi. Veri analizi SPSS 17.0 (SPSS Ver. 17.0, Chicago IL, USA) istatistik paket programi ile gerçekleştirildi. Bulgular A. carotis communis bifurkasyon seviyesi, 68 erkek ve 32 kadın hastanın anjiografik görüntüleri üzerinde değerlendirildi. Kadınların yaşları 32 ile 97 (70,47 ± 13,84) arasında, erkeklerin yaşları ise 22 ile 92 (73,12 ± 12,86) arasında değişim göstermekteydi. Hastaların boyun uzunlukları kadınlarda; 57-114 mm (77,59 ± 13,63), erkeklerde; 45-108 mm (76,19 ± 12,17) olarak bulunurken cinsiyetler arasında anlamlı bir fark olmadığı gözlendi (p=0,982). A. carotis communis ayrım noktasının angulus mandibula ve os hyoideum’a olan uzaklıklarının sonuçları Tablo 1. de gösterildiği gibidir. Tablo 1. A. carotis communis ayrım noktasının angulus mandibula ve os hyoideum’a olan uzaklıkları ve tüm hastaların boyun uzunlukları Ayrım noktası - Angulus mandibula Ayrım noktası - Os hyoideum uzaklığı (mm) uzaklığı (mm) Sağ Sol Sağ Sol ort ± std ort ± std ort ± std ort ± std median (min- median (min- median (min- median (min- max) max) max) max) Kadın 19,72 ± 8,89 18,5 ± 9,25 (n= 32) 22,00 (0-36) 19,50 (0-35) Erkek 21,26 ± 8,57 20,25 ± 8,75 (n= 68) 21,00 (0-44) 20,00 (0-38) p 0,417 0,349 2,31 ± 9,08 1,94 ± 12,69 0,00 (-16 - 25) 0,00 (-34 - 34) 2,32 ± 9,51 3,04 ± 9,00 0,00 (-24-28) 0,00 (-20 - 28) p 0,905 0,176 Tüm anjiografik görüntülerde a. carotis communis ayrım noktasının hangi servical vertebra düzeyinde olduğu değerlendirildi. Kadınlarda en yüksek vertebra seviyesi olarak sağ tarafta C2-3 vertebra arası (%3,1), en düşük düzey olarak da sol tarafta C5-6 vertebra (%3,1) arası discus intervertebralis düzeyi olduğu görüldü. Erkeklerde iki hastada sağ tarafta (%2,9) en yüksek, en düşük düzey olarak ise her iki tarafta C5-6 vertebralar discus düzeyi olarak belirlendi. Toplam 100 hastanın en yüksek oranda sağ tarafta C4-C5 (n= 29, %29’unda), sol tarafta ise C5 vertebra(n=24, %24) seviyesinde çatallanma yaptığı bulunmuştur (Tablo 2). Tablo 2. A. carotis communis ayrım noktasının cervical vertebralara göre dağılımı Cervical Kadın Erkek Toplam n=32 n=68 n=100 Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol vertebra C2 _ _ 2 (%2,9) _ 2 (%2) _ C2-C3 1 (%3,1) _ 1 (%1,5) _ 2 (%2) _ C3 2 (%6,3) 4 (%12,5) 2 (%2,9) 4 (%5,9) 4 (%4) 8 (%8) C3-C4 3 (%9,4) 5 (%15,6) 6 (%8,8) 10 (%14,7) 9 (%9) 6 (%18,8) 9 (%28,1) 14 (%20,6) 17 (%25) C4 C4-C5 C5 C5-C6 15 (%15) 20(%20) 26 (%26) 10(%31,3) 4 (%12,5) 19 (%27,9) 15(%22,1) 29(%29) 19 (%19) 7 (%21,9) 6 (%18,8) 19 (%27,9) 18(%26,5) 26(%26) 24 (%24) 1 (%3,1) 2 (%6,3) 1 (%1,5) 4(%5,9) 2 (%2) 6 (%6) C6 C6-C7 2 (%6,3) 1 (%3,1) 3 (%4,4) _ 5 (%5) 1 (%1) _ 1 (%3,1) 1 (%1,5) _ 1 (%1) 1 (%1) Yapılan ölçümlerde boyun uzunluğu ile bifurksyon noktasının angulus mandibula’ya olan uzaklığı arasında bir ilişki olup olmadığına bakıldı. İstatistiksel olarak anlamlı bir sonuç bulunmamakla beraber, bu mesafenin ortalama değerler bazında düşünüldüğünde ¼ oranında olduğu dikkat çekmiştir. Tartışma Bu çalışmada Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalında farklı sebeplerle çekilmiş olan 100 carotis anjiografileri üzerinde a. carotis communis bifurkasyon noktalarının angulus mandibula ve os hyoideum’ a olan uzaklıkları ölçülmüş ve ayrıca aynı noktanın cervical vertebralara göre hangi seviyede oldukları değerlendirilmiştir. Benzer çalışmalar genellikle vaka takdimi şeklinde yapılarak literatürde yer almaktadır. Anjiografik çalışmalarda ise, bizim kullandığımız üç referans noktasını aynı anda içeren ve boyun uzunluğu ile angulus mandibula seviyesi arasındaki ilişkiyi içerir çalışma bulunmamaktadır. Weaver ve arkadaşları a. carotis communis ayrım noktasını anjiyografi yöntemi ile incelediler ve transvers kesitte C2 segmenti ile ayrım noktası arasında 7 cm’lik bir ilişki buldular (20). Biz çalışmamızda cervical vertebralar ile ayrım noktası arasında uzaklığı değerlendirmedik. Prajakta ve arkadaşları, yaptıkları kadavra çalışmalarında a. carotis communis ayrım noktası için hyoid kemiği referans noktası olarak kullanmış ve hyoid kemiğin cornusu ile damar arasındaki uzaklığın her iki taraftan da 1 cm olduğunu belirlemişlerdir (15). Bizim çalışmamızda os hyoideum ile uzaklık 1,94 ± 12,69 ile 3,04 ± 9,00 mm arasında değişim göstermekteydi. Ayrıca istatistiksel olarak taraf farkı olmadığı görülmüştür. Gulsen ve arkadaşları yaptıkları kadavra diseksiyonu sırasında, a. carotis communis ayrım noktasının sağ ve sol tarafta farklı olduğunu, sağda C6-C7, solda C5-C6 seviyeleri arasında olduğunu ifade etmişlerdir (7). Morimoto ve arkadaşlarının yaptığı anjiyografik bir çalışmada a. carotis communis ayrım noktasının genellikle C4 konumunda ya da cartilago thyroidea üzerinde olduğunu; ama T3 gibi düşük bir seviyede ve hyoid kemiğin üstünde olabileceğini de vurgulamışlardır(13). Bizim çalışmamızda, toplam 100 hastanın en yüksek oranda sağ tarafta C4-C5 (n= 29, %29’unda), sol tarafta ise C5 vertebra(n=24, %24) seviyesinde çatallanma yaptığı bulunmuştur (Tablo 2). Klosek ve arkadaşlarının yaptığı kadavra çalışmasında, a. carotis communis ayrım noktasının belirlenmesinde cervical vertebra(özellikle C4), cartilago thyroidea, angulus mandibula a. thyroidea superior ve a. lingualis seviyeleri referans noktası olarak alınmıştır. Erkeklerde sağ tarafta %28 oranında C4-5, sol tarafta ise %50 oranında C4 vertebra seviyesinde olduğunu ifade etmişlerdir. Aynı çalışmada kadınlarda en sık (sağ: %39, sol: %33) C4 vertebra seviyesinde olduğunu belirlemişlerdir. Yani damarın ayrım noktasının yaklaşık olarak cartilago thyroidea’nın 6 mm üstünde olduğunu belirttiler. Sonuç olarak a. carotis communis ayrım noktasının her iki tarafta da eşit olmadığını, hatta sağ tarafta hiç çatallanmanın olmadığını ve angulus mandibula’nın referans noktası olarak önemli olduğunu ifade etmişlerdir (10). Klosek ve arkadaşları aynı kadavra çalışmalarında dört kadavrada (iki kadın,iki erkek) a. carotis communis ayrım noktasının bilateral olmadığını, vertebra seviyeleri boyunca a. carotis communis’in ayrım noktasını C2 ile C7 vertebralar arasında olduğunu belirtmişlerdir. A. carotis communis ayrım noktasını C3, C3-C4 arası ve C4 vertebra seviyeleri olarak belirlediler (10). Koneks ve arkadaşları rutin diseksiyon çalışmaları sırasında a. thyroidea superior a. lingualis ve a. facialisin a. carotis communis’ten çıktığını, a. auricularis posterior, a. maxillaris ve a. temporalis superficialis’in a. carotis communis gövdesinden çıktığını gözlemlediler. Arteria occipitalis ve a. pharyngealisinde a. carotis interna’dan çıktığını gördüler (9). Yapılan bir başka çalışmada, a. carotis communis’in dallanma varyasyonları incelemek için 52 erkek 43 kadın kadavra diseksiyonu yapmışlar ve ayrım noktalarını cervical vertebralara gore belirlemişlerdir. Buna gore, sağda C3:%50 C4:%40 C2:%10; sol tarafta ise C3:%55 C4:%35 C5:%1 C2:%9 olarak bulmuşlardır (3). Zümre ve arkadaşları benzer bir çalışmayı fetüsler üzerinde yapmış ve 40 fetüste bilateral olarak a. carotis communis ayrım noktalarını incelemişlerdir. Sağ tarafta C3:%55, C4:%35, C5:%10 sol tarafta ise C3:%60, C4:%40 olarak ifade etmişlerdir (21). Adachi ve arkadaşları, çalışmalarında 214 vakadan sadece 1’inin C6 seviyesinde ayrım gösterdiğini, communis ayrım noktasının vakaların C3 ve %80’inde(n=171) C4 vertebraların a. carotis proccessus transversusları arasında olduğunu söylemiştir (1). Mcafee ve arkadaşları yaptıkları 140 kadavra disseksiyonunda C3-C5 vertebra seviyelerinin altında ayrıma rastlamamışlardır. Quain ve arkadaşları, 295 kişilik bir çalışmada, a. carotis communis ayrım noktalarını incelemiş ve sadece 5’inin ayrım noktasının C6 seviyesinde olduğunu gözlemlemiştir (1). Krayenbuhl ve Yaşargil, a. carotis communis’e yapılan anjiyografik girişimlerde (n=648) ayrım noktasının en düşük C6-7 vertebra seviyeleri arasında olduğunu, Ruggiero ve Jay ise, bifurkasyon noktasının genellikle hyoid kemiğinin büyük başının 1 cm aşağısında konumlandığını belirtmişlerdir. Lie, kabul edilen ayrım seviyesinin C4-C5 olsa da ayrım noktasının C1 e kadar yükseleceği gibi T2 seviyesine kadar inebileceğini göstermiştir. Von Kantor, bir cerrahi girişim sırasında bir erkek hastasında a. carotis communis dextra ayrım noktasını T1-2 seviyesinde; bir bayan hastasında ise a. carotis communis sinistra ayrım noktasını T1 seviyesinde olarak belirlemiştir. Field ve arkadaşları (1965) anjiyografik çalışmalarında a. carotis communis sinistra C7 ve sağ tarafta C6 olmak üzere iki farklı düşük bifurkasyon noktası gözlemlemişlerdir (19). yaptıkları çalışmada, 25 Ito ve arkadaşları toplam 80 kadavra üzerinde kadavrada (%31.2) daha üst düzeyde, 46 kadavrada (%57.5) standart düzeyde ve 9 kadavrada (%11.3) daha alt düzeyde a. carotis communis ayrım noktasına rastlamışlardır. 15 kadavrada (%37.5) ise, sağ ve sol tarafta farklı seviyede ayrım noktası tespit etmişlerdir (8). Toyata, 147 kişi üzerinde angiografi yöntemi kullanarak yaptığı çalışmada, a. carotis communis ayrım noktasının %81,6 ‘sında (n=240) C3 vertebra hizasında olduğunu göstermiştir (18). Mayama ve arkadaşları arcus aorta ve dallarını incelemeye yönelik yaptıkları bir çalışmada, 113 kadavra’nın %67.3’ünde hiç varyasyon olmadığını, nadir de olsa a. carotis communis yokluğu ve a. carotis externa ve internanın ayrı ayrı yükseldiği durumlara da rastladıklarını ifade etmişlerdir (11). Kish ve ve arkadaşları kadavra diseksiyonu (erkek, yaş:72) sırasında her iki tarafta da a. carotis communis’in hyoid kemikten 1 cm yükseklikten dallandığını, a. thyroidea superior’un a. carotis communis’ten çıktığını, a. lingualis ve a. facialis’in ortak bir kök olarak a. carotis communis ön yüzünden ayrıldığını belirtmişlerdir(15). Anangwe ve arkadaşları yaptıkları kadavra çalışmalarında, a. carotis communis %63.8 oranda yüksek seviyede dallanma gösterdiğini, a. carotis communis dextra’nın başlangıç noktasının %10 vakada yüksek, %2.6 vakada ise daha düşük seviyede olduğunu bulmuşlardır(2). Biz de çalışmamızda en düşük dallanma seviyesi olarak C67 vertebra arasındaki discus intervertebralis arasında olduğunu belirledik Sonuç olarak, a. carotis communis ayrım noktası ve dallanma varyasyonlarının bilinmesi damar anjiyografisine girecek, baş ve boyun ameliyatlarına girecek hastalar için oldukça önemlidir. Değişik dallanmalar beyin damarlarını etkileyebilir. Ek olarak anormal dallanmaların bilinmesi intracranial anevrizma tanıları koymak açısından da gereklidir. Kaynaklar 1. Adachi B. Das Arterien system der Japaner. Bd. Iu. II, Maruzen, Kyoto. Tokyo 1928;43-57 2. Anangwe D.,Saıdı H.,Ogeng’o J.,et al. Anatomical Variations of the Carotid Arteries in Adult Kenyans. East Afr Med J. 2008; 85(5):244-7 3. Anu V.R, Pai M.M, Rajalakshmi R., et al. Clinically-relevant variations of the carotid arterial system. Singapore Med J. 2007; Jun;48(6):5669 4. Arıncı K., Elhan A., Anatomi, 2. Cilt, GüneşKitabevi, Ankara, 2001: 2224 5. Body, J.D. Absence of right common carotid artery. J. Anat. 1934; 68, 551-557 6. Drake R., Vogl A., Mitchell A. Gray’s Anatomy for Students, 2nd Ed, Churchill Livingstone, Philadelphia; 2010; 958-959.. 7. Gulsen S., Caner H., Altinors N. An Anatomical Variant:Low Lying Bifurcation of the Common Carotit Artery ,and Its Surginal Implications in Anterior Cervical Discectomy.Department of Neurosurgery,Baskent University College of Medicine ,Ankara,Turkey. 2009;45:32-34 8. Ito H., Mataga I., Kageyama I., et al. Clinical Anatomy in the Neck Region-ThePosition of External and Internal Carotid Arteries May be Reversed.. Okajimas Folia Anat Jpn. 2006; 82(4):157-67) 9. Jadhav S D, Ambali M.P, Patil R.J, et al. Thyrolingual trunk arising from the common carotid bifurcation. Singapore Med J 2011; 52(12): e265) 10. Klosek S.K., Rungruang T. Topography of carotid bifurcation:consideration for neck examination. Department of periodontology and oral mucosal diseases,medical university of Lodz, 2008;30:383-387 11. Mayama M, Rambau P, Gilyoma J, et al. A variant branching pattern of the Aortic Arch; A case report. Journal of Cardiothoracic Surgery. 2011; 6:29 12. Moore, Klinik yönleriyle insane embryolojisi, Mehmet Yıldırım, M. Okar İ, Dalkıç H., 6. Baskı, Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul, 2002, Sy 384-38 13. Morimoto T., Nıtta K., Kazekawa K.,et al. The anomally of a nonbifurcating cervical carotid artery. Depertment of Neorosurgery, National Defense Central Hospital Tokyo,Japan. 1990; 72:130-132 14. Moffar D.B.Developmental changes in the Aortic system of the rat. Amer J Arat. 1959; 105, 1-35. 15. Prajakta S.K., Sanjay P.K., Mohini J. et al. An unusual braching pattern of common and external carotit artery in a human cadaver:a case report.Australasian Medical Journal AMJ. 2011; 4,4,180-182 16. Sasaki T., Nagashima H., Oya Fusakazu, et al. Carrotid Artery Stenting for Atherosclerotic Stenosis Associated With Non-bifurcating Cervical Carotid Artery. Neurol Med Chir (Tokyo) 2013;228-232) 17. Snell R.S., Clinical Anatomy By Regions, 9th Ed, International Edition, Philadelphia; 2012: 596-599 18. Toyata A. Angiographical evaluation of extracranial carotid artery comparison between Japanese and Hungarian. Brain and Nerve 1997; 49:633-674 19. Vitek J.J., Reaves P. Thoracic Bifurcation of the Common Carotid Artery .Department of Radiology, Division of Neurosurgery, Department of Surgery, University of Alabama Medicial Center, Birmingham, Alabama, USA .1973;Neurodialogy 5, 133-139 20. Weaver K, Huang J, Tamargo RJ, et al. Preoperative location of the carotid bifurcation for carotid enderterectomy using magnetic resonance angiography without tomography:Technical note. Neurosurgery. 2004 ;55(5):1227 21. Zümre O.,Salbacak A.,Cicekcibası A.E., et al. Investigation of the bifurcation level of the common carotid artery and variations of the branches of the external carotid artery in human fetuses.Depaertment of Anatomy, Meram Faculty of Medicine, Selcuk University,42080 Meram ,Konya Turkey. 2005;361-369
© Copyright 2024 Paperzz
