KAFESOGLU, Halil İbrahim
rinde
çalışanlar
da özellikle kültür konu-
larında meseleleri günümüze kadar bir-
birine
bağlayarak
ele
almalıdır.
BİBLİYOGRAFYA :
Abdülkadir Donuk, ProfDr. ibrahim Ka{esoğ
lu , İstanbul 1989, s. 1-192; a.mlf., "İbrahim Kafesoğlu'nun Hayatı ve Eserleri", TED, XIII ( 1987),
s. 1-30; Altan Deliorman. "Kafesoğlu'ndaki İl
ml Titizliğe Dair Birkaç Hatıra ve Müşahede" ,
TKA, XXIII/1-2 (ı 985), s. 29-44; Muharrem Ergin, "Beklenmeyen Bir Ölüm", a.e., s. 63-70;
Orhan F. Köprülü, "Dostum Kafesoğlu" , a.e., s.
71-73.
r:ı:ı
Eserleri . On yedi kitabı ve 300'e yakın
makalesi bulunan Kafesoğlu'nun en
önemli çalışması Türk Milli Kültürü
adlı eseridir (Ankara 1977; istanbul 1983.
I984, 1986). Türkmilleti nin4000yıllıkta
ı!!lııı ABDÜLKADiR DoNUK
rihe ve zengin bir kültüre sahip olduğu
görüşünden hareket eden Kafesoğlu bu
ı
ı
KAFFAL, Abdullah b. Ahmed
eserinde kültür ve medeniyet nazariyele( J~f ..Mı.>f ıY. .dı!~)
r ini, göçebelik meselesini, Türkler'in ad ı ,
Ebu Bekr Abdullah b. Ahmed b. Abdiilah
soyu, anayurdu ve yayılmalarını. İslam önel-Kaffal el-Mervezl el-H arasani
cesinde kurulan Türk devletlerini, bu dev(ö. 417 /1026)
letlerin sosyal yapısını, din, iktisat. edebiŞafii fakihi.
yat, kültür, sanat ve düşünce hayatlarını .
_j
L
ahlak anlayışlarını ve Türk- İslam dönemi
Türk kültürünü derinlemesine ele almış
Otuz yaşlarında fıkıh tahsiline yönelmetır. Diğer eserleri de şunlardır: S u lt an
den önce kilitçilikyaptığından "Kaffal" lakabıyla anılmış, Muhammed b. Ali el-KafMelikşah Devrinde Büyük Selçuklu
fal'den
ayırt edilmesi için kendisine elİmparatorluğu (İstanbul 1953). SelçukKaffal
es-Saglr
denmiştir. Merv. Herat,
lu Ailesinin Menşei Hakkında (İstan
B'ikend ve Buhara'da hadis dinledi. Ebu
bull955), Harezmşahlar Devleti Tarihi
Zeyd Muhammed b. Ahmed el-Faşan'i el(Ankara 1956, 1984), Türkler ve MedeMervez'i'den fıkıh öğrendi. Mervez'i ve Haniyet (İstanbul 1957), Malazgirt Meym
b. Ahmed es-Sicz'i'den hadis rivayet etdan Muharebesi (Erzurum 1959), Türk
ti. Horasan'da Şafii mezhebinin önderliMilliyetçiliğinin Meseleleri (Ankara
ğini yaptı. Talebeleri arasında Abdurrah1966), Selçuklu Tarihi (Ankara 1972,
man b. Muhammed ed-Davud'i, Ebu Sa1992), Sultan Melikşah (Ankara 1973),
Id-i Ebü'l-Hayr, Sinc'i, Merverruz'i ve RükTürk Kültür Tarihi (Ankara 1977), Kunülislam el-Cüveyn'i gibi alimler buluntadgu-Bilig ve Kültür Tarihimizdeki
maktadır. Zühd ve takva sahibi bir alim
Yeri (Ankara 1980), Eski Türk Dini (Anolduğu belirtilen Kaffal'in görüşleri baş
kara 1980), Türk-İslam Sentezi (İstan
ta Horasan ulemasının yazdıkları olmak
bul 1985), Bulgarların Kökeni (Ankara
üzere Şafii fıkıh kaynaklarında rivayet
1985, İng. tre. Origins of Bulgars, Ankara
edilmektedir. Fıkıh kitaplarında Kaffal
I 986), Türk Bozkır Kültürü (Ankara
mutlak olarak zikredildiğinde genellikle
Abdullah b. A~med kastedilir. 41 O ( 1O19)
I 987) . Makaleleri. "Doğu Anadolu 'ya İlk
yılında Gazneli Mahmud'un huzurunda
Selçuklu Akını (ı O15-l 02 I) ve Tarihi Ehemönce Şafii mezhebine uygun adab ve ermiyeti", (Fuad Köprülü Armağanı, iskanı gözeterek, ardından Ebu Hanife'nin
tanbull953, s. 259-274}; "Türk Tarihinde
savunduğu bütün ruhsatları cemederek
Moğollar ve Cengiz Meselesi" (TD, V/8
namaz
kıldığı, böylece ikisi arasında kıyas
[ı 953 ı. s. ı 05-136); "Selçuklu Tarihinin
yapan
sultanı Hanefi mezhebinden dönMeseleleri" (Belleten, XIX/76 [I 955 L s.
dürerek Şafii olmasını sağladığı rivayet
463-489); "XII. Asra Kadar Türklerin isedilir. Şeyh Sadr İbn Abdülkuddus. Kaftanbul Muhasaraları" (İstanbul Enstitüsü
fal'in bu görüşleri için Risfıle ii ı:eddi ta'Dergisi, lll [İstanbul 1957[, s. I- 16); "Anani'l-Kafffıl el-Mervezi'ale'l-İmfım Ebi
dolu Selçuklu Devleti Hangi Tarihte Kuljanife ad ıyla bir eser yazm ı ştır. Cemaruldu?" (TED, X-Xl [I 98 I 1. s. I -28}; "Kalka- .
ziyelahir 4 17' de (Temmuz- Ağustos 1026)
şand'i" (İA, VI, I 34- I 39); "Keykubad, lll.
Merv'de (Sicistan) doksan yaşlarında vefat
Alaeddin" (a.e., VI, 662-663); "Kök-Börü"
eden Kaffal'in günümüzde Özbekistan
(a.e., VI. 885-892}; "Mahmud Gaznev'i"
sınırları içinde kalan kabri hala ziyaret
(a.e., VII, .! 73- I 83); "Malazgirt Muharebeedilmektedir.
si " (a.e., VII, 242-248): "Nizamü'l-Mülk"
Eserleri. 1. el-Fetfıvfı (yazma nüshaları
(a.e., IX, 329-333}; "Selçuklular" (a.e., X,
için b k. Sezgin, ı. 50 I) Süleymaniye Kü~
353-4 ı 6}; "Alparslan" (DİA, ll, 526-530; ditüphanesi'ncie (Süleymaniye, nr. 675, vr.
ğer makale ve ansiklopedi maddeleri için
ı -222b) ona nisbet edilen Fetfıva'l-Kaf
ffıl adlı kitabın kapağında eser ve müellif
b k. TED, XIII 1I 987[, s. 12-30).
146
ismi farklı bir hatla yazılmış olup metinde yazar ismine rastlanamamıştır. Müellif, "şeyh" diye zikrettiği hocasına hazır
bulunduğu meclislerde sorulan soruları
ve cevaplarını tasnife tabi tutmaksızın yazıya geçirdiği gibi kendi görüş ve fetvalarını da aktarmıştır. z. Şeri; u Füru'i (Muf:ıammed) İbni'l-ljaddfıd el-Mışri. İb
nü'l-Haddad el- Kinani'nin el-Füru' adlı
eserinin şerhidir. 3. Şerl;u't-Tell].iş. İb
nü'l-Kas'ın Şafii fı khına dair kitabının şer
hidir. Kati b Çelebi son iki eseri yanlışlıkla
Muhammed b. Ali el-Kaffal'e nisbet etmiştir (Keşfü ';r.-;r.unun, ı. 4 79; ı ı. 1257).
BİBLİYOGRAFYA :
Ebu
Asım
ei-Abbadi.
Taba~atü'l-fu~aha'i'ş
Şafi'iyye(nşr. G. Vitestam).
Leiden 1964, s. 105;
İbnü's-Salah . Taba~atü 'l- {u~ahil'i'ş -Şfi{i'iyye
(nşr. Muhyiddin Ali Nedb), Beyrut 1413/1992,
1, 496-500, 536; Nevevi, Teh?ib, 1/2, s. 282; İbn
Hallikan, Ve{eyat, lll, 46; Zehebi, A'lamü'n-nübela', XVII, 405-407 ; Yafii. Mir'atü 'l-cenan, ll,
382; lll, 24-25, 30-31; Sübk1, Taba~at. V, 5362; İsnevi. Taba~atü'ş-Şafi'iyye, ll, 298-299;
İbn Kadi Şühbe, Taba~atü'ş-Şafi'iyye, ı, 182183; Keş{ü'?-?Unlın, I, 479; ll, 1257; Brockelmann, GAL Suppl., 1, 307; Sezgin, GAS, 1, 500501; Abbas el-Kummi, el-Küna ve'l-el~ab, Beyrut 1403/1983, lll, 78-79; M. Hasan Heyto, el-ictihad ve taba~atü müctehidi eş-Şafi'iyye, Beyrut 1409/1988, s. 197-198.
li]
CENGiZ K A L L EK
KAFFAL, Muhammed b . Ali
(Jı.iQıf~ .y ~)
Ebu Bekr Muhammed b. All
b. İsmall el-Kaffal eş-Şaşl
(ö. 365/976)
L
Şafii
fakihi.
_j
15 Şaban291'de (2 Temmuz 904) Şaş'ta
(Türkistan) doğdu. Kaffal Iakabı kilitçilik
m·esleğinden kaynaklanmakta. aynı lakapla anılan Abdullah b. Ahmed el-Mervez'i'den ayırt edilmesi için el-Kaffal el-Keb'ir veya el-Kaffal eş-Şaş'i diye anılmakta
d ır. Genel olarak tefsir, hadis, kelam ve
fıkıh usulü eserlerinde Kaffal şeklinde geçen alim Muhammed b. Ali'dir. Abdullah
b. Ahmed'e nisbetle az geçtiği fıkıh kitaplarında ise daha çok el-Kaffal eş-Şaş'i
olarak zikredilir. Kaffal 309 (921) yılında
hadis öğrenimi için Horasan, Irak, Hicaz
ve Suriye'ye gitti. İbn Huzeyme. Muhammed b. Cer'ir et-Taber'i, Ebu Arube, İbnü'l
Bagand'i. Hakim en-N'isabur'i, İbn Düreyd
ve Ebü'l-Kas ı m ei-Begav'i gibi alimlerden
hadis dinledi. Çeşitli ilimleri tahsil ettikten sonra Şaş'a dönerek öğretim faaliyetinde bulundu ve Şafii fıkhının Maveraünnehir'de yayılmasını sağladı. Ebu Abdullah el-Hal'im'i, Abdurrahman b. Mu-
© Copyright 2024 Paperzz
