Makale Hidrostatik seviye ölcüm temel ilkekeri

SENSÖRLER VE ÖLÇME
Hidrostatik seviye ölçüm temel
ilkeleri
Enrico Bossart
Yıllar boyunca hidrostatik basınç ölçümü,
devamlı seviye ölçümünde en önemli
ölçüm prensibidir. Bu ticari makale,
pratik ve anlaşılabilir bir formatta hidrostatik seviye ölçüm temel ilkelerini açıklar.
D
evamlı seviye ölçümünde, hidrostatik basınç
pressure (hidrostatik seviye ölçümü olarak da
bilinir) yaklaşık 40 %1 satış hacmiyle temel sensör
teknoloji ve ölçüm prensibidir. Hala ultrason ve
­radar teknolojilerinin oldukça önünde olan seviye
ölçümü için hidrostatik sensörler her saniye ölçüm
noktasından daha fazla kurulurlar. Bu nedenle, bu
teknolojinin önemi 2008 kriz öncesinde $ 650M’den,
20131’te $ 770M’ye devamlı büyümesiyle görülür.
Hidrostatik ile ne demek istenir?
Yazar: Enrico Bossart, Müh. (BA) (mühendis), Üretim
Müdürü, Wika Alexander Wiegand SE & Co. KG, Company
Division - Elektronik Basınç Ölçümü
Hidrostatik basınç sensörleri sıvının seviyesini veya
doldurma yüksekliğini ölçmek için kullanılır. Hidrostatik basınç ölçümü akmayan sıvıların hidrostattik
etkileri yüzünden seviye ölçümüne uygundur. Bu
­fiziksel ilke ölçüm noktasında sabit, yani akmayan
sıvının, ağırlık gücünün etkisini açıklar. Bu ağırlık
gücü genelde “hidrostatik basınç” olarak tanımlanır.
Hidrostatik seviye ölçümü için en önemli koşul
­“hidrostatik paradoks” olarak adlandırılandır. Bu,
haznenin şekline ve hacmine aldırmaksızın, bir tank
veya haznenin ölçüm noktasında hidrostatik basıncı
doldurma yüksekliğine göre orantısal olduğu
anlamına gelir (Şek. 1). A static liquid generates,
through its specific density and the acting force of
gravity, a corresponding weight force or hydrostatic
pressure which increases proportionally with the
­filling height. Consequently, the hydrostatic pressure
represents a direct measure of the fill level or d
­ egree
of filling of a tank or vessel.
Açık, havalandırmalı haznelerde seviye
ölçümü
Açık veya havalandırmalı havuzda veya haznede
hidrostatik seviye ölçümünde, sıvı üzerinde gaz fazlı
çevre havasının devamlı basınç dengesi meydana
gelir. Bu nedenle ek “güç” olarak araçtaki ortam
­basıncı her zaman, seviye sensörü de dahil, tüm
­sistemdeki ortam basıncına benzer. Bu nedenle
eğer biri ilgili basınç ölçüm hücreli basınç sensörü
kullanırsa, dengelenmiş veya havalandırılmış ­basınç
26 Otomasyon Teknolojileri
SENSÖRLER VE ÖLÇME
Seviye
01 Hidrostatik
­paradoksun çizimi
sensörü (depo gibi) “otomatik olarak” seviye ölçümünde bu ortamın basıncının etkisini dengeler. Bu,
havalandrımalı haznede ve depodaki ilgili basınç
sensörünün sıvı üzerindeki atmosfer basıncını
­seviye ölçümünden tamamen “sıfırlar” anlamına
­gelir. Bu nedenle, hidrostatik basınç yalnızca sıvının
doldurma yüksekliğine karşılık gelir (Şek. 2).
Kapalı, hava sızdırmaz haznede seviye
ölçümü
Sıklıkla kimyasal endüstride bulunan kapalı, hava
sızdırmaz haznede seviye ölçümü, sıvı üzerinde
kapalı hava fazının basınç dengesini gerektirir.
­
­Kapalı hava fazının basıncı sıvıda ilave bir güç olarak
etkiler ve hazne altında herhangi bir hidrostatik
­basınç ölçümünü saptırır. Bu nedenle, saptırma etkisi hava fazının ilave basınç ölçümüyle telafi edilmelidir. Sıklıkla ikinci bir basınç sensörü, gaz basıncını
ölçmek için kullanılır. Bu uygulama iki ayrı basınç
ölçüsünün birbirine dengelendiği diferansiyel
­
­basınç ölçümünü gösterir. Bu dengeleme hesabı ya
iki tek ayrı sensörle ya da tümleşik diferansiyel
basınç semsörü ile yapılabilir. Bu uygulamada,
­
­kullanılan sensörler ya göreceli (ortam basınç dengeleme ile sensör) ya da mutlak basınç değişkenleri
(kapalı vakum referansı) olabilirler.
Basınç
sıvılarda batmışken işlem yapmak için tasarlanmıştır.
Geleneksek basınç vericilerinden, ortam direnci,
­basınç sızdırmazlığı, kablo kalitesi ve giril koruması
konusunda ayrılırlar.
Hidrostatik seviye ölçümünün
­avantajları ve sınırlamaları
Hidrostatik basınç ve seviye ölçümü bu teknolojinin
yüksek sağlamlığı, güvenilirliği ve basit kurulumu
sayesinde devamlı oalrak popülerdir. Aşağıdaki
özellikler diğer ölçüm prensiplerine göre en büyük
avantajlarını ve sınırlamalarını oluşturur:
Avantajlar:
n Yüksek güvenilirlikli kanıtlanmış ve kurulmuş
ölçüm prensibi, milyonlarca kez saha testi
­
­yapılmış
n Toz, köpük, buhar, yığma, kirletici maddeler, vb.
bozucu faktörler tarafından etkilenmeyen
­dayanıklı ölçüm prosesi
n İletkenlik, dielektrik katsayısı veya akışmazlık
gibi bir çok fiziksel özellikten etkilenmeyen
­
­güvenilir ölçüm
Hidrostatik seviye sensörlerinin türleri
Hidrostatik seviye ölçümünde, seviye sensörlerinin
üç türü ve modeli fark edilir: göreli salt ve diferansiyal basınç değişkenlerinde mevcut, geleneksek
­basınç vericiler, proses basınç vericiler ve dalgıç tip
basınç vericiler. Depolar ve bağımsız haznelerde uygulama için, geleneksel basınç vericiler veya proses
basınç vericiler, ya geleneksek basınç deliği veya
gömme diyafram tasarımı ile özellikle uygundur.
Özellikle su ve atık sı endüstrisinde, dalgıç tip
­basınç vericiler (‘seviye sondaları’ veya ‘dalgıç tip
sondalar’) sıklıkla rezervuarlardaki, kuyulardaki
­veya diğer açık su yığınlarında seviyeyi ölçmek için
kullanılır. Dalgıç tip vericiler özellikle devamlı olarak
02 Açık, havalandır-
malı depolarda ve
haznelerde seviye
ölçümü
Otomasyon Teknolojileri 27
SENSÖRLER VE ÖLÇME
Formül:
Dolum yüksekliği / Dolum seviyesi
Ortam basıncı
Dip basıncı h
hakkında
Şirketin adı: Wika Alexander Wiegand SE & Co. KG
Genel Merkez: Klingenberg, Germany
Ciro: € 800 Milyon (Wika Group)
Çalışanlar: 8 500 (Wika Group)
Ürünler: basınç, sıcaklık ve seviye ölçüm
­teknolojisi
n Hazne
geometrisi ve mevcut kurulan ekipman
t­ arafından etkilenmeyen seviye ölçümü
n Kalibrasyon ve ayarlama ihtiyacı olmadan dalgıç
tip basınç vericiler ve geleneksek basınç sensörlerinin basit kurulumu ve çalışması
n Ortamla direkt temas
n Neredeyse her uygulama için sayısız alternatif
tasarım çeşitliliği ve sensör teknolojileri
Sınırlamalar:
n Kaba malzeme için uygun değildir
n Doğru ölçüm, ya sabit yoğunluklu ortam ya da
­ortamın devamlı yoğunluk ölçümünü gerektirir
Pratikte hidrostatik seviye ölçümü
Hidrostatik sensörlerin büyük popüleritesi, basit
­uygulamalarına, kurulumdan çalıştırılmasına düşük
problem ihtimali, arızalara yüksek toleransı ve neredeyse tüm uygulama koşullarında teknolojinin
­uygunluğuna dayanır. Yine de seviye ölçümü için bu
ölçüm yöntemini etkin ve güvenli şekilde kullanmak
için gizli tehlikelerden kaçınmak önemlidir.
Sıcaklığın etkisi, özellikle belli bir ortam yoğunluğunda etkisi, doğru bir seviye ölçümü için seviyenin
hesasplanmasına her zaman dahil edilmelidir. İşlem
sıcaklığında artış ortamın düşük yoğunluğuna ve
karşılık olarak artan seviyeye neden olabilir, fakat
hidrostatik basınçtaki artış gibi her zaman aynı
­oranda değil. Bu, hesaplamada hataya neden olur,
örneğin seviyenin düşük okunmasına. Bu nedenle,
ilave, bütünleşik sıcaklık sensörlü çeşitli basınç
­sensörleri yoğunluk dengesi için ortam sıcaklığının
ölçülmesini sağlamak için mevcuttur.
28 Otomasyon Teknolojileri
Sıvının yoğunluğu
Yaklaşık hesap (su)
03 Kapalı, hava sızdırmaz depolar ve haznelerde seviye
ölçümü
Akışkanlık ve katı madde içeriği karar
verme faktörleridir
Ortam ve özellikleri, özellikle akışmazlık ve katı
madde içeriği, basınç girişli geleneksel tasarımlı
­basınç sensörü veya gömme diyaframlı olanı kullanmak arasında karar verecektir.
Basınç girişli basınç sensörü, ortam düşük
­akışmazlığa sahip olduğunda ve iri taneli kirletici
maddeler olmadığında her zaman kullanılabilir. Yine
de, eğer bir ortam büyümeye eğilimi varsa, oldukça
akışkandır ve bir çok partikül içerir, o zaman biri
gömmeli diyafram ile bir sensör seçmelidir. Gömme
diyafram sensörüne karşılık, basınç girişli sensör
bloke olabilir veya bulunan madde sertleşebilir veya
kristalleşebilir. Basınç vericinin belli bir tasarım
­değişkeni olarak, dalgıç tip basınç vericiler, atık su,
temiz ortam, yakıt veya yeraltı suyu gibi kirlenmiş
­ortamda kullanılırlar.
Genel görünüş
Hidrostatik seviye ö
­ lçüm teknolojisi son yıllara
­basit ve kolay anlaşılır kullanımı ­sonucunda çok iyi
bir market önemine sahip oldu. Yüksek dayanıklılık
ve çok sayıdaki arızalara ve dengesiz işlem koşulları
sayesinde bu teknoloji gelecekte seviye ölçümü
için en önemli sensör teknoloji prensibi olarak
kalacaktır.
Kaynak: 1VDC Research Group, Inc.: What’s driving the process
level measurement & inventory tank gauging markets, 2011
www.wika.com/hydrostatic-level