TS EN ISO 14001:2005

Diyetle sodyum alımının kardiyovasküler
etkileri
Dr Sadi Güleç
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Kardiyoloji Anabilim Dalı
Ne görüyorsunuz ?
Irwin Yalom, psikiyatri profesörü ve yazar
İki gönüllü üniversite öğrencisinden
15 gün aynı evde yaşayıp günlük
tutmalarını istiyor...
Camdan dışarı baktığınızda ne
gördüğünüzü tanımlayın
William Hitchwood &
Sarah Sullivan
Camdan bakınca ne görüyorlar?
Nefis bir futbol sahası olmaya namzet bir arsanın
tam da ortasında her şeyi berbat eden ucube bir
ev var (William).
Bakımsız, işe yaramaz bir tarlanın ortasında
dantelli perdelerin süslediği pencereleri ve
insanın içini ısıtan pastel mavi duvarlarıyla
romantik bir ev var (Sarah).
Ne görüyorum ?
Fazla tuz ne yapar?
Kan basıncı yüksekliği
Ventirküler hipertrofi
Ventirküler fibrozis
Privasküler fibrozis
….
Kalp krizi
İnme
Ölüm
Tuz ve kan basıncı
The INTERSALT Study, J Hum Hypertens, 1989
9
8
Systolic
Kan basıncı
ve Blood Pressure and
Relative Cardiovascular
Mortality Risk
kardiyovasküler
mortalite
7
KV ölüm Riski
6
5
4
3
2
140
1
0
1
115
2
135
3
155
Sistolik Kan Basıncı
Her 20 mmHg artış KV ölüm riskini 2 kat artırır.
175
4
Tuzu azaltmak kan basıncını düşürür mü?
DASH çalışması
NEJM 2001;344:3-10.
Genel algı: Tuz, kan basıncı, KV olay, mortlite
Tuz
Kan basıncı
KV olay
Mortalite
Kanıta dayalı tıp bunu doğruluyor mu?:
Tuzu azaltmanın KV faydaları
KV hastalık gelişimini azaltabilir (+)
KV mortaliteyi azaltır (+-)
Total mortaliteyi azaltır (+-)
Fizyopatolojik bilgiler
Kan basıncıyla olan yakın ilişki
Tuz tüketen toplumlarda HT prevalansının yüksek
olması
KV hastalık gelişimi üzerine potansiyel olumsuz etki
Toplum genelinde tuz tüketimi azaltılmalı
Lancet. 2011;378:380-2
Sağlıklı bireyler ne kadar tuz tüketmeli?
NICE
<4gr (2025 planı)
WHO
<5gr
ACC/AHA
<4,5 gr
IOM
<6gr
I love you salt but
you are breaking my heart…
4-5 gr’ın altında tuz
tüketimi konusunda halkı
bilinçlendiriyor…
Tuz düşmanı Manhattan; tuz sever Brooklyn...
2011-
Rüzgar yön değiştiriyor…
İdrar sodyumu KB ve KV prognoz ilişkisi
n= 3681 Avrupalı (KDH yok)
24 saat idrar (2 kez)
7.9 yıl takip
Sodyum arttıkça sistolik KB artıyor
Staessen J. JAMA 2011;305(17):1777-1785
Kardiyovasküler mortalite
Tuz ve KV prognoz...
6.2 gr tuz (düşük)
9.7 gr tuz (orta)
14.7 gr tuz (yüksek)
6.2 gr tuz
9.7 gr tuz
14.7 gr tuz
JAMA. 2011;305(17):1777-1785
ON TARGET Çalışması-Sodyum
n= 28 880 Yüksek KV riskli hasta
Ortalama 4,5 yıl takip
Telmisartan vs Ramipril vs T+R
Alt grup çalışması (hastaların %92’si dahil edilmiş)
Spot idrarda (Kawasaki formülü) sodyumun
KV sonlanımla ilişkisi...
JAMA 2011;306:2229-2238.
Tuz KV olay ilişkisi...
Topluluk ortalaması
10-15 gr tuz
<5 gr
5-7.5 gr
15-17.5
gr
17.5-19
gr
>19 gr
JAMA. 2011;306:2229-2238.
Sonuç: Tuz KV olay ilişkisinde J eğrisi
Figure Legend:
Urinary Sodium Excretion and Risk of Cardiovascular Events
JAMA. 2011;306:2229-2238.
Günlük tuz tüketimi ile total mortalite ilişkisi
24 saat idrar, spot idrar, diyet günlükleri
<6.7 gr (düşük)
(6.7-12.6 gr)(ortalama)
>12.6 gr (yüksek)
Am J Hypertens 2014;27:1129-37
Ortalama tuz / yüksek tuz tüketimi
> 12.6 gr
6.7-12.6 gr
Am J Hypertens 2014;27:1129-37
Ortalama tuz / düşük tuz tüketimi
6.7-12.6 gr
<6.7 gr
Am J Hypertens 2014;27:1129-37
Sonuç
Günlük tuz tüketimi ile total mortalite ilişkisi
Ortalama tuz tüketimi (6.7-12.6gr/gün) en iyisi
Az tüketmek ve çok tüketmek mortaliteyi
artırıyor (J eğrisi)
Gradual N. Am J Hypertens 2014;27:1129-37
N Engl J Med Aug 2014
VE
PURE-Sodyum Çalışması
PURE çalışması:
(Prospective-Urban-Rural-Epidemiology)
5 kıta, 18 ülke, > 150 000 erişkin, 12 yıl takip
Türkiye (Metabolik sendrom derneği)
Kanada
Brezilya
İsveç
Güney Afrika
Çin
….
PURE çalışması:
(Prospective-Urban-Rural-Epidemiology)
5 kıta, 18 ülke, > 150 000 erişkin, 12 yıl takip
Kan basıncı, Kan şekeri, idrar örneği, EKG, spirometre
Boy, kilo, vb
Eğitim durumu
Evdeki beyaz eşyalar
TV başında geçen zaman
Yaşanan çevrenin 1 dakikalık kamera kaydı
Günlük alınan kalori miktarı ve dağılımı
Sokakta başıboş dolaşan köpek
.....
Yayınlar:
NEJM (3), JAMA (3), Lancet (1), Am Heart J (1)
PURE-Sodyum çalışması:
18 ülke; 102 216 erişkin (51y, %57 kadın)
Türkiye, n= 3935
24 saatlik idrar alımını öngörmek için sabah
açlık idrarı (Kawasaki formülü)
1- İdrar Na ile Kan basıncı ilişkisi
2- Ortalama 3.7 yıl takip sonrası idrar Na ile
toplam mortalite ve kardiyovasküler olay gelişmi
arasındaki ilişki
1) Pure-Na-Kan basıncı sonuç:
Fazladan 1 gr sodyumun sistolik KB’na etkisi
N Engl J Med Aug 2014
PURE: Na-KV olay (MI, İnme, KY ve mortalite)
<7.5 gr tuz
10-15 gr tuz
>17.5 gr tuz
N Engl J Med Aug 2014
PURE: Çok değişkenli analiz
<7.5 gr tuz
10-15 gr tuz
>17.5 gr tuz
✓
✓
✓
✖
✓
✓
✓
✖
PURE: Tuz ve KV olay/ Yine J eğrisi
N Engl J Med Aug 2014
PURE: Tuz ve tüm nedenlere bağlı ölüm
N Engl J Med Aug 2014
PURE: Bulguların Özeti
102 bin kişinin 3.7 yıl takibi neticesinde:
Tuz tüketimi ile kan basıncı arasında pozitif ilişki tespit
edilmiştir (Yaş, yüksek tuz, hipertansiyon).
Tuz tüketimi ortalamanın üstünde olanlarda KV olay
gelişimi ve total mortalite yüksek bulunmuştur.
Diğer yandan kılavuzların önerdiği düzeyde düşük tuz
tüketenlerde de KV olay ve total mortalite yüksek
bulunmuştur.
Kan basıncı daha düşük olan bu grupta neden mortalite
ACCORD BP Çalışması: 133 / 119 mmHg
azalmadı?
Average after 1st year: 133.5 Standard vs. 119.3 Intensive, Delta = 14.2
N Engl J Med 2010; 362:1575-1585
KV olay ve mortalite farksız
SKB: 119
SKB:133
HR (95% CI)
P
208 (1.87)
237 (2.09)
0.88 (0.73-1.06)
0.20
Total Mortality
150 (1.28)
144 (1.19)
1.07 (0.85-1.35)
0.55
Cardiovascular
Deaths
60 (0.52)
58 (0.49)
1.06 (0.74-1.52)
0.74
Nonfatal MI
126 (1.13)
146 (1.28)
0.87 (0.68-1.10)
0.25
Nonfatal Stroke
34 (0.30)
55 (0.47)
0.63 (0.41-0.96)
0.03
Total Stroke
36 (0.32)
62 (0.53)
0.59 (0.39-0.89)
0.01
Primary
Also examined Fatal/Nonfatal HF (HR=0.94, p=0.67), a composite of fatal
coronary events, nonfatal MI and unstable angina (HR=0.94, p=0.50) and a
composite of the primary outcome, revascularization and unstable angina
(HR=0.95, p=0.40)
Fazla tuz ne yapar?
Az tuz ne yapar?
KB yüksekliği
Renin yüksekliği
Ventirküler hipertrofi
Aldosteron yüksekliği
Ventirküler fibrozis
Adrenalin yüksekliği
Privasküler fibrozis
İnsülin Direnci
….
Trigliserit yüksekliği
….
Kalp krizi
İnme
Ölüm
Düşük tuz tüketiminin faydasını sorgulayan sert
sonlanım noktalı RKÇ (ler) yapılması gereği ortadadır.
Böyle bir çalışmayla desteklenmediği
sürece toplum genelinde tuz kısıtlaması önerisi
tartışmaya açık olacaktır.
N Engj J Med Aug 2014
Ne görüyorsunuz ?
Ne görüyorsunuz ?
Yüksek tuz tüketimi
Ortalama tuz tüketimi
?
Düşük tuz tüketimi
Bitti..