ÖZEL İZİN ÖZEL YÜK TAŞIMA İZİNLERİ Hüseyin Hüsnü İLGÜN Mak. Müh. Karayolları Genel Müdürlüğü Trafik Güvenliği Dairesi Başkanlığı 8 MAYIS 2014 İSTANBUL Cumhuriyetin ilk yıllarında özellikle yol olsun, tekerlek dönsün anlayışıyla yol yapılırken, Bugün geldiğimiz noktada artık uluslararası standartlara uygun olarak geliştirilmiş sürüş konforu ve trafik güvenliğini azami ölçüde sağlayan yollar yapılmaktadır.  Yapılan bu yolları korumak, uzun süre dayanımını sağlamak görevi hepimize düşmektedir.  Bu bakımdan yollarımızın planlanan ekonomik ömrü içerisinde kullanılmasında, bir yoldan geçen dingil yükleri ile yolun ömrü arasında doğrudan bir bağıntı vardır.  Dingil yükünün artması ve tekrar sayısına bağlı olarak yoldaki yıpranma da artış göstermektedir.  Dingil yükünün yola verdiği zarar, tüm dingil ya da dingil grubu yüklerinin standart dingil yüküne dönüştürülerek bulunan zarar faktörü ile hesaplanmaktadır. Zarar faktörü P= Fiili dingil yükü olmak üzere, Tek (Single) dingilde = ( P / 8.2 )4, İkili (Tandem) dingil grubunda = ( P / 15.32 )4.06 Üçlü (Tridem) dingil grubunda = ( P / 21.8 )3.88 formülü ile hesaplanmaktadır.  Görüldüğü üzere yükün lineer artışına karşın zarar; ortalama dördüncü kuvveti ile artmaktadır.  Bu durumda günde 1000 adet 8,2 tonluk dingil geçeceği kabulüne göre 20 yıllık ömür ile projelendirilmiş yolun ömrü; üzerinden günde 1000 adet 13 tonluk dingil geçmesi halinde 2,6 yıla inmektedir. Ağır taşıtların otomobil trafiğine göre yola etkileri farklıdır. 8,2 tonluk altı adet dingil yükü 10.000 otomobilin etkilerini doğurmaktadır.  Dingil yüklerinin kontrol altına alınmaması, yani aşırı yükleme yapılması durumunda yol ömrünün kısalması yanında üst yapısı bozulan yollarda trafik güvenliği önemli ölçüde azalmaktadır.  Bu bağlamda  Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 128.maddesi Karayollarında trafiğe çıkarılacak araçlarda yüklü ve yüksüz olarak uyulacak boyutlar ve karayolu yapısına zarar vermeden güvenle seyredebilecek ağırlıklar, Avrupa Birliğinin 96/53/EC sayılı direktifine uygun hale getirilmiştir. 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu 33. Maddesinde Ağırlık ve boyutları bakımından özelliği olan, başka ulaşım sistemleri ile taşınması olmayan ve taşıma sınırını aşıp da taşınması zorunlu olan yüklerin taşınması için, Karayolları Genel Müdürlüğünden izin alınması zorunludur. Bu yasa gereği Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından verilen Özel İzin/ Özel Yük Taşıma istatisklere bakıldığında Yıllara göre verilen Özel İzin/ Özel Yük Taşıma İzin Belgesi sayıları 60000 55444 47749 50000 44576 37141 40000 30000 23514 19020 20000 15021 8622 6766 10000 2000 2705 2380 4120 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Yıllara göre verilen Özel İzin/ Özel Yük Taşıma İzin Belgesi değerlendirme 2013 YIL SONU İTİBARİYLE YILLARA GÖRE BELGE SAYILARI 69525 70000 57191 57622 55683 55444 60000 47580 47580 50000 44528 44576 40000 30000 24266 19841 19841 20000 10000 0 2010 2011 MÜRACAAT SAYISI 2012 DEĞELENDİRİLEN SAYI 2013 VERİLEN SAYI Özel İzin/Özel Yük Taşıma İzin Belgelerinden 2013 yılı itibariyle 34.328.153,00 TL. harç tahsil edilmiştir. 2014 yılı itibari ile; 75000 adet Özel İzin/Özel Yük Taşıma İzin Belgesi verileceği tahmin edilmektedir. 2014 yılı Harcı: 643,40 TL. dır. 75.000 X 643,40 = 48.255.000.- TL Harç Tahsil edileceği düşünülmektedir.  Özel İzin/ Özel Yük Taşıma yük taşımacılığı ile ilgili verilerden yararlanılarak bir özet çıkarılmaya çalışılmıştır.  2013 yılı içerisinde 55444 adet belge verilmiştir. En kısa yük taşıma mesafesi ve en uzun yük taşıma mesafesi, ortalama taşıma mesafesi üzerinde çalışma yapılmıştır. Yük Taşıma Mesafesine Göre Taşıma Bilgileri YÜK TAŞIMA MESAFESİNE GÖRE SIRA NO YÜK TAŞIMA MESAFESİ (Km) TOPLAM TAŞINAN YÜK (TON) % TOPLAM TON-KM % TOPLAM YÜK TAŞIMA SAYISI % 1 0-160 358.913 14% 37.767.707 2% 7.364 14% 2 161-320 334.511 13% 79.984.926 4% 6.819 13% 3 321-480 317.764 12% 124.455.580 7% 5.918 11% 4 481-640 282.126 11% 156.498.082 8% 5.450 10% 5 641-800 503.651 19% 371.894.642 20% 9.886 19% 6 801-960 132.275 5% 117.264.182 6% 2.566 5% 7 961-1120 148.260 6% 154.354.202 8% 2.791 5% 8 1121-1280 132.562 5% 157.534.271 8% 2.822 5% 9 1281-1440 146.071 6% 198.076.939 11% 2.690 5% 10 1441-1600 138.069 5% 211.491.175 11% 2.774 5% 11 1601-1760 105.971 4% 173.541.020 9% 2.063 4% 12 1761-1920 46.354 2% 84.994.759 5% 1.018 2% 13 1921-2080 543 0% 1.106.629 0% 11 0% 2.647.071 100% 1.868.964.114 100% TOPLAM 52.172 100% Buradan  En kısa yük taşıma mesafesi 35 Km,  En uzun yük taşıma mesafesi 2046 Km,  Ortalama yük taşıma mesafesi 718 Km olarak tespit edilmiştir.  Tablo ve Grafiklerde desteklenen sonuç;  Özel Yük Taşımacılığının ilk 5 sınıfta yoğunlaştığıdır.  Açıkça görülmektedir ki 800 Km’ye kadar olan taşımalar taşınan yük miktarının % 69’unu oluşturmaktadır.  Bu değer Ton-Km dikkate alındığında ise % 41’dir.  Ayrıca iller arası taşınan yük miktarı ilk 5 il başlangıç noktasına göre; İstanbul, İzmir, Ankara, Mersin, Hatay ve varış noktasına göre; Şırnak, İstanbul, İzmir, Adana, Ankara olarak gerçekleşmiştir. Bu verilerden hareketle; Özel İzin/Özel Yük Taşıma İzin Belgelerinden alınan bu harcın 492 sayılı Harçlar Kanundan çıkarılarak; ‘ ton x km. ‘ üzerinden ücret tahsili halinde taşıma sektörünün bütçesine katkıda bulunacağı, gibi adaletli bir taşımanın gerçekleşeceği düşünülmektedir. 2918 SAYILI KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU 65 .MADDESİ f) Ağırlık ve boyutları bakımından taşınması özel izne bağlı olan eşyanın izin alınmadan yüklenmesi, taşınması ve taşıttırılması, bendine aykırılığın tespiti halinde, Karayolları Genel Müdürlüğünden alınacak “Özel Yük Taşıma İzin Belgesi” ibraz edilinceye veya ilgili kayıtlardan tespit edilinceye kadar araç trafikten men edilir. Karayolları Trafik Yönetmeliğinin Taşınması Özel İzne Bağlı Yükler Madde 66Ağırlık ve boyutları bakımından özelliği olan, başka ulaşım sistemleri ile taşınması mümkün olmayan ve taşıma sınırını aşıpta, taşınması zorunlu olan yüklerin taşınmasında, bu Yönetmeliğin128. maddesi hükümlerine göre, Karayolları Genel Müdürlüğünden izin alınması ve taşımanın bu izindeki esaslara göre yapılması mecburidir. g) Karayolundan başka bir ulaşım imkanının olmadığı, zorunlu ve istisnai hallerde; bölünemeyen özel yüklerin taşınması aşağıdaki şartlarla mümkündür. Yükü taşıyacak aracın seçiminde, bu maddenin (a), (b), (c) ve (d) bendi hükümlerine uygunluğunun sağlanması imkanı aranır. Bu imkanın bulunup bulunmadığı Karayolları Genel Müdürlüğünce takdir olunur.  Bu imkan bulunmadığı taktirde ağırlık veya boyutları bakımından bu maddenin (a), (b), (c ) ve (d) bentlerinden en az birine uymayan bölünemeyen özel yüklerin taşınması, yol ve köprülerin durumu göz önünde tutulmak, trafik güvenliğini tehlikeye düşürmemek ve gösterilecek güzergah üzerinde, istenecek gerekli güvenlik tedbirlerini almak kaydıyla mümkündür. Ancak bunun için Karayolları Genel Müdürlüğünden, 1) Karayollarında trafiğe çıkışın devamlı olarak yapılmasının gerekli görülmesi halinde, bu işe ayrılacak her bir araç, yarı römorklu araç veya katar için güzergah ve taşıma sınırları ile süre belirtilerek süreli, 2) Karayollarında trafiğe çıkışın münferit olarak yapılması halinde, bu işe ayrılacak araç, yarı römorklu araç veya katar için güzergah ve taşıma şartları ile taşıma zamanı belirtilerek, her çıkış için ayrı, bir Özel Yük Taşıma İzin Belgesi alınması mecburidir. h) Tescilli veya tescilsiz olup, bu maddenin (a), (b), (c) ve (d) bentlerinden en az birine uymayan araç, yarı römorklu araç, katar, iş makineleri ve benzerlerinin yüksüz olarak karayollarında trafiğe çıkışı için Karayolları Genel Müdürlüğünden, bu maddenin (g) bendinde belirtilen esaslara göre özel izin belgesi alınması mecburidir. Bu maddenin (e) ve (f) bentleri bu hükmün dışındadır. ÖZEL İZİN/ÖZEL YÜK TAŞIMA İZİN BELGELERİNİ ALMAK İÇİN MÜRACAATLAR KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN ‘www.kgm.gov.tr’ sitesinden kabul edilmektedir. ÖZEL İZİN ALARAK TRAFİĞE ÇIKABİLECEK ARAÇLAR ÖZEL İZİN ALARAK TRAFİĞE ÇIKABİLECEK ARAÇLAR ÖZEL YÜK TAŞIMA İZİN BELGESİ ALARAK TRAFİĞE ÇIKABİLECEK ARAÇLAR ÖZEL YÜK TAŞIMA İZİN BELGESİ ALARAK TRAFİĞE ÇIKABİLECEK ARAÇLAR     Karayolları Genel Müdürlüğünün http://www.kgm.gov.tr internet sitesi kabul edilen başvurular, Mernis üzerinden T.C. kimlik numarası ile kullanıcı kaydı oluşturulmaktadır. Kullanıcılar firma veya şahıs olarak tanımlanarak sisteme kayıt edilmektedir. Araç plakaları EGM üzerinden kontrol edilmektedir.   Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı sitesi üzerinden araç dingil sayıları ile araç muayenesinin bulunup bulunmadığı kontrol edilerek sisteme girişi sağlanmaktadır. 492 Sayılı Harçlar Kanununa göre içerisinde bulunan mali yıl için belirlenen harç ilgili Bakanlıkça tahsis edilen 9156 kodu ile online olarak yatırılabilme imkanı sağlanmıştır. Başvurunun detayının ve KGM tarafından belirlenmiş durumunun izlenmesi (sonuçlanmadı, onay aşamasında, görsel bekleniyor, iptal, vs). imkan sağlanmıştır.  Başvurunun KGM tarafından onayı veya red edilmesi halinde e-posta ya da SMS ile ilgilisine bildirim sağlanmıştır.  Güzergahın seçilmesi Türkiye Haritası üzerinde yapılması sağlanmıştır.  YENİ YÖNETMELİK ÇALIŞMALARI  Gelişen çağın gereklerine göre taşıma sektörünün ihtiyaçlarını karşılamak ve yollarımızın korunması amaçlanarak Özel İzin/ Özel Yük Taşıma İzinleri için bir Yönetmelik hazırlanması çalışmalarına başlanmıştır. YENİ YÖNETMELİK ÇALIŞMALARI AB ülkelerinde yapılan taşımalar araştırılmaya başlanmış, mukayese cetvelleri oluşturulmuştur.  Ülkemiz koşullarına uygun olan ülkeler seçilerek konu yerinde araştırılacaktır.  Konu UND ile paylaşılmış, UND tarafından bir komisyon oluşturularak çalışmalar başlatılmıştır.  DİĞER ÇALIŞMALAR    150 ton ve üzerindeki bölünemez yüklerin taşınması sırasında uyulması gereken koşullar tespit edilmiş olup, Taşınması planlanan güzergâhtaki köprülerin gözle muayene yapılarak incelenmesi, fotoğraflarının çekilmesi, Taşıma esnasında köprülerin statik açıdan taşımaya müsait olup olmadığının tahkikinin yapılması ve rapor halinde idareye sunulması,   Aynı güzergâhta 3 ayı geçen aralıklarla yapılacak taşımalarda güzergâhın tekrar gezilerek, gözle ‘Muayene El Kitabında’ belirtilen esaslara göre köprülerin incelenmesi, Hasar meydana gelmişse bu durumun tespit edilmesi, her geçiş öncesinde köprülerin gözle muayene edilmesi, aksi bir durum olması halinde İdare’nin bilgilendirilmesi gerekmektedir.  Hazırlanan raporun geçerlilik süresi, 1 yıl olarak tespit edilmiş olup, rapor hazırlandıktan sonra, aynı güzergahta yapılacak yeni bir taşıma öncesi, yeni bir köprü trafiğe açıldıysa vb. durumlarda ek rapor tanzim edilmesi, İdare tarafından ihtiyaç duyulması halinde bir Üniversiteden ayrıca onay istenebilecektir.   İSTİSNAİ TAŞIMALAR Trafik Yönetmeliğinin 128. Maddesinde; Karayolunda başka bir ulaşım imkanının olmadığı, zorunlu ve istisnai hallerde, bölünemeyen özel yüklerin taşınması aşağıdaki şartlarda mümkün olmaktadır. Yükü taşıyacak araçların seçiminde, bu maddenin (a), (b), (c), (d) bendi hükümlerine uygunluğunun sağlanması imkanı aranır. Bu imkanın bulunup bulunmadığı Karayolları Genel Müdürlüğünce takdir olunur. Denilmektedir. İSTİSNAİ TAŞIMALAR İSTİSNAİ TAŞIMALAR  İlgili denetim birimleri tarafından yapılan denetimlerde istisnai çoklu taşımalarda sektörün karşılaştığı sıkıntıları aşmak amacıyla yeni bir genelge düzenlenme ihtiyacı doğmuş ve bu gerekli çalışmalar başlatılmıştır. İSTİSNAİ TAŞIMALAR Hazırlanma aşamasında olan bu genelge ile ; süreli veya bir taşımalarda yüke uygun araç/araçlar seçilmesi kaydıyla, anılan yönetmeliğin sadece gabari ölçülerini aşmak suretiyle, belge almaya gerek duyulduğunda; bir adet malzeme yüklendiğinde hangi ölçü/ölçüleri ihlal ediyor ise birden fazla aynı cins malzeme yüklenmesi durumunda belgesinde sayı belirtilerek, İSTİSNAİ TAŞIMALAR başka ihlallere sebep olmamak, (128/d-2) toplam ağırlıkları geçmemek, can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürmemek kaydı ile taşınabilmesi için izin verilmesi Karayolları Genel Müdürlüğünce takdir olunur. Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından verilen Özel İzin/ Özel Yük Taşıma İzin Belgeleri taşınan yükün niteliğine göre düzenlenir ve bu husus belgelerde belirtilir. Şeklinde bir düzenleme yapılması hedeflenmektedir. VİNÇLER KONUSU VİNÇLER KONUSU VİNÇLER KONUSU   Vinçlerin Trafikteki Hızları Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 100. maddesinde 20Km/saat olarak belirtilmiştir. Gelişen teknoloji ve yapılan bölünmüş yol çalışmaları sonucunda, trafiği tehlikeye düşürmemek kaydıyla, vinçler için hız sınırının makul bir seviyeye getirilmesine yeni yönetmelik çalışmalarında yer verilecektir. VİNÇLER KONUSU  Vinçler için verilen izin sürelerinin artırılması, güzergah tespiti konusu yeni yönetmelik çalışması kapsamına özellikle değerlendirilmeye alınacaktır. TEŞEKKÜRLER [email protected]