ISBN: 978-9944-0203-7-4 8th INTERNATIONAL KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT CONGRESS PROCEEDINGS ULUSLAR ARASI 8. BİLGİ, EKONOMİ VE YÖNETİM KONGRESİ BİLDİRİLERİ ULUSLARARASI 8. BİLGİ, EKONOMİ YÖNETİM KONGRESİ BİLDİRİLERİ VE İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi 28-31 Ekim 2010 / İstanbul 8th INTERNATIONAL KNOWLEDGE, ECONOMY MANAGEMENT CONGRESS PROCEEDINGS & Istanbul University Faculty of Economics October 28-31, 2010 / Istanbul-Türkiye ii 8th INTERNATIONAL KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT CONGRESS PROCEEDINGS ULUSLAR ARASI 8. BİLGİ, EKONOMİ VE YÖNETİM KONGRESİ BİLDİRİLERİ ULUSLARARASI 8. 8th INTERNATIONAL BİLGİ, EKONOMİ VE YÖNETİM KONGRESİ KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT CONGRESS BİLDİRİLER KİTABI PROCEEDINGS 28-31 Ekim 2010 / İstanbul October 28-31, 2010 / Istanbul-Türkiye Yayıncı: İbrahim Güran Yumuşak Publisher: İbrahim Güran Yumuşak Editör: İbrahim Güran Yumuşak Editor: İbrahim Güran Yumuşak Editör Yardımcıları: D. Çağrı Yıldırım Asistans of Editor: D. Çağrı Yıldırım Özlem Tosuner Özlem Tosuner Armağan Türk Armağan Türk www.beykon.org www.beykon.org E posta: [email protected] E mail: [email protected] Basım: Sera Manyetik Bant Sanayi A.Ş. Printed by Sera Manyetik Bant Sanayi A.Ş. Yayın Yılı: EKİM 2010 Publishing Year: OCTOBER, 2010 Basım Yeri: İstanbul-Türkiye Publishing Locate: Istanbul-Türkiye Dili: Türkçe ve İngilizce Language: Turkish and English Yayın Türü: Elektronik Yayın (CD) Publication Type: Electronical Publishing (CD) Makalelerin her türlü sorumluluğu yazarlarına aittir. ISBN: 978-9944-0203-7-4 iii INTERNATIONAL 8th KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT CONGRESS PROCEEDINGS ULUSLAR ARASI 8. BĐLGĐ, EKONOMĐ VE YÖNETĐM KONGRESĐ BĐLDĐRĐLER KĐTABI ĐSTANBUL’DAKĐ BĐLGĐ EVLERĐNĐN SOSYAL ĐÇERME BOYUTU AÇISINDAN DEĞERLENDĐRĐLMESĐ Yrd. Doç. Dr. Ersin KAVĐ* Yrd. Doç. Dr. Orhan KOÇ AK* Özet: Günümüzde sadece bilginin üretilmesi değil, bilginin amaca uygun ve doğru sunulması da oldukça önemlidir. Bununla birlikte, bilgi kaynaklarının kontrol edilmesine de ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle de çocukların ve gençlerin bilgiye ulaşması söz konusu olduğunda bu durum daha da önem kazanmaktadır. Bununla birlikte, bilgiye ulaşım noktasında fırsat eşitsizlikleri söz konusu olabilir. Bu nedenle, bilgiye ulaşma imkanının arttırılarak sadece ekonomik gücü olanların bu haktan yararlanmasının önüne geçilmesi gerekmektedir. Tüm bunların sağlanması için de bilginin, toplumsal çıkarlar doğrultusunda üretileceği ve sunulacağı ortamların olması gerekmektedir. Ülkemizde ise, özellikle belediyelerin öncülük yaptığı “bilgi evi” adı altında bilgiye ulaşma noktaları mevcuttur. Bu ortamlar, özellikle, bilgiye ulaşma noktasında kısıtlı imkanı olan gelir seviyesi düşük yada orta düzeydeki ailelerin çocuklarına hizmet ederek sosyal ve ekonomik fayda sağlamaktadır. Ayrıca, bilgiye ulaşma ortamları olarak kurulan ancak, farklı amaçlara hizmet eden internet kafelerin alternatifi olması açısından da çocukların ve gençlerin faydalı olmayan ortamlara girmesini engellemektedir. Bu doğrultuda, bu çalışmada Đstanbul ilinde faaliyet gösteren ilçe belediyelerine bağlı bilgi evleri ele alınarak, özellikle topluma sağladığı toplumsal fayda üzerinde durulacaktır. Ayrıca, sosyal dışlanmanın eğitim boyutu ele alınarak, bilgi evlerinin bu açıdan bir sosyal içerme yönünün olduğuna dikkat çekilmeye çalışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Bilgi Evleri, Sosyal Đçerme, Sosyal Dışlanma, Bilgi Teknolojileri THE EVULATION OF THE KNOWLEDGE HOUSES IN ĐSTANBUL IN TERMS OF SOCIAL INCLUSION Abstract: Today, not only the production of knowledge but also relevant of knowledge and the usage of it is much important. However, it is needed to control the knowledge resources as well. Especially, it is becoming much more important when children and youths are subjected to reach knowledge resources. In addition, there may be possible inequalities in terms of opportunities to reach knowledge. Therefore, by increasing opportunities in reaching for knowledge will provide that not only rich people’s reach but also poor people and vulnerable who are children and youths. The environment, in which the knowledge is produced and offered for the benefit of society, is required in order to provide these opportunities. In Turkey, there are some places, where there are computers and other devices to reach knowledge and are called “knowledge houses” in cities, are founded and organized by municipalities. These organizations serve the children who their families’ incomes’ level either low or medium and restricted opportunities in reaching for the knowledge in order to provide for them the benefits both socially and economically. The knowledge houses are aimed for the children and youths who are in poverty and socially excluded and thought as an alternative to the internet cafes which were founded to reach knowledge and information and improve computer skills, but couldn’t be used for the aim by children and youths. In this sense, it is investigated all the benefits for the society of all knowledge houses operate in the different districts of Istanbul. Also, by studying the education approach of social exclusion, it is to be attracted attention the benefits of these “knowledge houses” in terms of social inclusion. Key Words: Knowledge Houses, Social Inclusion, Social Exclusion, Knowledge Technologies. * * Yalova Üniversitesi, ĐĐBF, Çalışma Ekonomisi ve End. Đlişkileri Bölümü, [email protected] Yalova Üniversitesi, ĐĐBF, Çalışma Ekonomisi ve End. Đlişkileri Bölümü, [email protected] 567 INTERNATIONAL 8th KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT CONGRESS PROCEEDINGS ULUSLAR ARASI 8. BĐLGĐ, EKONOMĐ VE YÖNETĐM KONGRESĐ BĐLDĐRĐLER KĐTABI Giriş Günümüz bilgi çağıdır ve bilgiye ulaşmak artık oldukça kolaydır. Ancak, bilgiye doğru ulaşmak gibi doğru ortamlarda ulaşmak da önem arz etmektedir. Özellikle, Büyükşehirlerde yetersizlikler nedeniyle çok sayıda internet kafe denetlenememekte ve bu mekanlar çocuklarımız ve gençlerimiz için tehlike saçmaya devam etmektedir. Dolayısıyla, çocuklarımız, uzman kontrolünde ders çalışabilecekleri ve internete ulaşabilecekleri mekanlara ihtiyaç duymaktadırlar. Bununla birlikte, hem ilköğretimde hem de ortaöğretimde yaşanan sınav maratonu ve rekabeti sonucunda, birçok aile çocuğunu ya dershaneye göndermekte yada çocuğuna özel ders aldırmaktadır. Ancak, ekonomik yetersizlikleri nedeniyle bu imkanlardan yoksun olan ailelerin sayısı da az değildir. Dolayısıyla, bu fırsat eşitsizliğinin asgariye indirilmesi için de derslerin ücretsiz anlatıldığı ortamlara ihtiyaç vardır. Bu çerçevede, çocukların hem internete sağlıklı ulaşımı, hem de okulda gördüğü ancak anlayamadığı konularla ilgili olarak danışmanlık hizmeti almaları, sosyal içerme yönü olan bir eylem olacaktır. Bununla birlikte, çocuk, bu ortamlara giderek, alternatif ortamlardan uzaklaşacak, kötü arkadaşlıklar edinmeyecek yada zamanını boş uğraşlarla harcamayacaktır. Bu açıdan da sağlıklı nesillerin yetişmesine bir katkı sağlanacaktır. Bu çerçevede, sadece ders çalışmak değil, gerektiğinde sosyal etkinliklerin de yer aldığı böylesine ortamlarda çocuk ve gençler sosyalleşme imkanı edinecekler, kendilerin sanatın yada sporun bir dalında geliştirme fırsatı bulacaklardır. Sonuç olarak, bu bahsedilen çerçevede, Đstanbul ilçe belediyelerine bağlı 97 bilgi evi bu faaliyetleri yerine getirmeye çalışmaktadır. Tabi ki, bazı ilçe belediyeleri bu konularda daha etkin iken bazıları ise, daha yeni gelişme göstermektedir. Ama her ne olursa olsun, bilgi evleri büyük bir ihtiyaca cevap vermekte, Đstanbul’daki 10-19 yaş aralığındaki yaklaşık 2 milyon çocuk ve gencin 100 binlercesinin bilgiye sağlıklı ulaşımında öncülük yapmaktadırlar. Bu çalışmada da, bilgi evi kavramı genel özellikleri itibariyle ele alınmış ve yerine getirdiği hizmetlerin sosyal içerme yönüne dikkat çekilmiştir. Son kısımda ise, ilçe belediyelerinin internet sitelerinde yer alan bilgiler ölçüsünde önemli görülen faaliyetlerden bahsedilmiştir. 1.Kavramsal Açıdan Bilgi Evleri 1.1. Bilgi Evlerinin Tarihçesi Đslam Dünyası'nda Beytü'l-Hikme adıyla anılan oluşumların bugünkü bilgi evlerinin temeli olduğu düşüncesi hakimdir. Đlk defa Bağdat'ta Abbasiler döneminde 11. yüzyılda kurulan Bilgi Evi o çağlarda ilk astronomi kitabını Đslam Dünyası'nda kaleme alan Müeyyed Bin Bermek, ilk ansiklopediyi kaleme alan Zekeriyya Kazvini ve büyük felsefeci Nasreddin Tusi gibi bilginlerin yetişmesini sağlamış ve bu ilim ışığı Bağdat'tan Anadolu'ya, Balkanlar'dan Afrika'ya kadar bütün bir Đslam coğrafyasına yayılmıştır. Abbasiler'den Selçuklular'a ve oradan da Osmanlı Devleti ile sürdürülen bilim ışığı medreseler aracılığıyla imparatorluğun gelişme çağında Bilgi Evlerinin mirası üzerinde şekillenmiş ve anatomiden mimariye, felsefeden coğrafyaya kadar pek çok sahada yetkin ilim adamları yetişmiştir (http://www.bagcilar.bel.tr/tr/icerikdetay/75/106/tarihcesi.aspx). Ülkemizdeki sürece baktığımızda ise, 2004 Martındaki yerel seçimden sonra Türkiye genelinde yüzlerce belediye başkanlığı kazanan AK Parti belediye başkanları, Başbakan ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın organize ettiği bir toplantıda bir araya gelmişlerdir. 568 INTERNATIONAL 8th KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT CONGRESS PROCEEDINGS ULUSLAR ARASI 8. BĐLGĐ, EKONOMĐ VE YÖNETĐM KONGRESĐ BĐLDĐRĐLER KĐTABI Bu toplantıda, sosyal hizmetlere ağırlık verilmesini isteyen Erdoğan, bir de proje önerisinde bulunur ve gençlerin, özellikle ilköğretim öğrencilerinin internet kafelerden uzak tutulması amacıyla bilgi evlerinin kurulması gerektiğini ifade eder. Başbakan’ın bu düşüncesi çerçevesinde, yerel yöneticiler bilgi evleri projesine hemen başlamışlar ve pilot bölge seçilen Zeytinburnu Belediyesi bünyesinde ilk bilgi evi açılışını gerçekleştirmişlerdir. Şubat 2005 tarihindeki Seyitnizam Mahallesi’ndeki bilgi evi açılışına 25 belediye başkanı katılmıştır. Daha sonra ise, bu belediye başkanları kendi ilçe belediyeleri bünyesinde bilgi evleri açarak bilgi evlerinin sayısını arttırmışlardır (Gülmez,2006,51). 1.2.Bilgi Evleri Projesi Bilgi evleri projesi, ‘Bilgi Kuşakları Đçin Adım Adım’ sloganıyla yola çıkılan ve Đstanbul’daki birçok ilçe sakininin, özellikle de öğrencilerin sağlıksız kafe ortamlarından çekilmesini amaç edinen ve modern teknolojiyle donatılmış ortamlarda bilgiye ulaşma imkanı tanıyan bir proje olma özelliği taşımaktadır. Böylece, kontrol altında güvenli ortamlarda ve ücretsiz olarak bilgiye ulaşma olanağı tanınmaktadır (http://www.beykoz.bel.tr/icerik.asp?is=199q15 52q10q1hdq1q1arama%20yap%FDn). Bu projenin amacı, Bağcılar Belediyesi tarafından şu şekilde ifade edilmiştir: “Geleceğimizin teminatı çocuklarımızı hayatın gerçeklerine göre yetiştirip, onları geleceğe, çağın teknik bilgi ve teknolojileriyle hazırlamaktır. Bu projenin hedef kitlesi; ülkemizin ekonomik farklılıkları nedeniyle teknolojiye ulaşma zorluğu çeken alt-orta gelir düzeyine sahip ailelerin çocuklarıdır. Bir yanda her türlü ekonomik imkânlara sahip aile çocukları; diğer tarafta evinde bırakın bilgisayarı, ısınacak kömürü bile olmayan aile çocukları. Bu toplumsal farklılık toplumda kırılmalara neden olmaktadır. Bu projeyle herkese eşit eğitim imkânı sağlanmaktadır. Ancak böylece sağlıklı bir nesil yetiştirilebilir. Bilgi evleriyle; mevcut olan ve her türlü olumsuzluğu içinde barındıran ve de cafe olarak adlandırılan garip mekânların yerini, gençlerimizi bu ortamlardan kurtaracak, onları bilgi ve beceriyle donatacak mekânlar alacaktır”(http://www.bagcilar.bel.tr/tr/icerikdetay/72/102/bilgi-evleri-projesi.aspx). Belediyelerin Kültür ve Sosyal Đşler Müdürlüğü’ne bağlı bu kuruluşlar, özellikle ilköğretim çağındaki çocukların çağımızın getirdiği teknolojik imkanlardan faydalanabileceği, ödevlerini eğiticiler gözetiminde yapabileceği, sıcak ve bir takım olumsuz mekanlarla temasını engelleyecek ortamlardır (http://www.erguvanim.net/blog/istabul-bilgi-evleri/). Ayrıca, gençlerin bilgi teknolojilerine kolay ulaşmasının yanı sıra, bu teknolojiyi en verimli şekilde nasıl kullanacaklarını bilmeleri önemli olduğundan bilgi evleri bünyesinde bilgisayar eğitimlerinin de verilmesine önem verilmiştir. Bu eğitimlerin M.E.B. tarafından onaylanan sertifika ile son bulması, eğitimlerin mesleki eğitimler olması özelliğini de sağlamıştır. Bununla birlikte, bilgi evleri, okumayı sevdirmek ve araştırma yapmayı sağlamak amacıyla geniş bir kitap arşivine de sahiptirler. Ayrıca, bu kütüphanelerde büyükler için de düzenlenen kitap okuma programları söz konusu olduğu gibi çocukların ailelerine yönelik seminerler de düzenlenmekte ve danışmanlık hizmeti yapılmaktadır.Ayrıca, kamuoyunda bazı dershaneler ve etüt merkezleri, belediyelerin kendilerine bu kurumlarla rakip duruma geldiklerini düşünmüşlerdir. Ancak, bilgi evlerinin amacı sadece bu kurumlara destek mahiyetinde faaliyet göstermektir (Gülmez,2006,51). 2. Bilgi, Eğitim Ve Sosyal Đçerme Đlişkisi 2.1. Eğitim ve Sosyal Dışlanma Sosyal dışlanma, yoksulları, zihinsel ve fiziksel engellileri, intihar eğilimli insanları, çok yaşlı ve sakatları, sokak çocuklarını, madde bağımlılarını, eski mahkumları, asosyal kişileri vb. 569 INTERNATIONAL 8th KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT CONGRESS PROCEEDINGS ULUSLAR ARASI 8. BĐLGĐ, EKONOMĐ VE YÖNETĐM KONGRESĐ BĐLDĐRĐLER KĐTABI ifade etmekte kullanılan bir kavramdır. Bu kavram, ilk olarak Fransa’da ortaya çıkmış ve daha sonra ise Avrupa Birliği literatürüne girmiştir. Genel olarak, yoksulluk kavramı ile birlikte ele alınan bir kavramdır. Bununla birlikte, sosyal dışlanma, belirli kesimlerin toplumsal bütünün ve sermaye birikim sürecinin dışında kalması ve ekonomik büyümeye yaptığı katkıdan adil ölçülerde yararlanmaması üzerine odaklanmaktadır (Sapancalı, 2003, 13). Sosyal dışlanmayı ortadan kaldırmaya dönük politikalara da sosyal içerme denmektedir. Sosyal içerme politikalardan biri de eğitim politikalarıdır. Çünkü, eğitim, çocukluk döneminden başlama üzere bireyin gelişimini belirleyen en önemli aşamalardan biridir ve bireyin geleceğini şekillendirir. Eğitim, aynı zamanda toplumsal bütünleşmeyi sağlayan katılımcı bir süreci içerir. Dolayısıyla, bu süreç sağlıklı gelişmediğinde, yani eşit katılım ve yararlanma gerçekleşmediğinde, eğitim dışlanmanın kaynağı olabilir. Bu doğrultuda, çocukluk döneminde eğitimden dışlanma yetişkinlik döneminde sosyal dışlanmaya zemin hazırlamaktadır. Eğitim sisteminden kaynaklanan nedenlerle temel eğitimin başarıyla tamamlanamaması, yetişkinlik döneminde sosyal dışlanmaya neden olmaktadır. Dolayısıyla, gerçekten, iyi eğitim almamış birey, meslek edinememekte, dolayısıyla işgücü piyasasının dışında kalmaktadır. Ayrıca, bu tür kişiler, toplumla bağlarını koparmakta, suça yönelmektedir. Aynı zamanda, güdüleyici olmayan öğretim, çocuğun kısmi süreli çalışmasına neden olmakta, o da aşırı yorgunluk ve tükenmeye sebep olmaktadır. Bu durum da, okulda dikkatsizliğe, ve başarısızlığa neden olmakta, öğrencinin okulu terk etmekle karşı karşıya kalmasına neden olmaktadır (Sapancalı, 2003,178) Eğitim faaliyetlerinin gerek sosyal politika gerekse sosyal dışlanma açısından üç önemli etkisinden söz edilebilir. Bunlardan birincisi, eğitim düzeyinin arttırılmasıyla emeğin yüksek bir vasıf düzeyine ulaşması sağlanacak ve eğitimli kişilerin hem iş bulması kolaylaşacak hem de verimliliği artacaktır. Đkincisi, eğitimin geniş kitlelere yayılması gelir dağılımını olumlu yönde etkilemektedir. Böyle bir durum orta sınıfın güçlenmesini sağlayacaktır. Üçüncüsü ise, eğitim, bazı grupların sosyal hayattan dışlanmasını engellemektedir. Eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanmaması gelirin eşit verilmemesinden daha önemlidir (Şenkal, 2005,381). Sonuç olarak, eğitim faaliyetlerinin yetersizliği ve eğitimde fırsat eşitsizliğinin söz konusu olması, çocukları ve gençleri hem bulundukları dönem içersinde hem de gelecekte sosyal dışlanma ile karşı karşıya bırakacaktır. Dolayısıyla, kaliteli eğitim imkanlarının yada alternatif eğitim ortamlarının sunulması bu açıdan birer sosyal içerme politikası olacaktır. 2.2.Bilgi Evleri ve Eğitim Modern çağın belediyeciliği, gerek uluslararası kanunlarla ve gerekse bu kanunlara göre hazırlanmış yerel yasalarla "sosyal belediyecilik" ana eksenine oturtulmuştur. Bu eksen dahilinde yerel yönetimlerin ana görevlerinden biri sosyal dönüşüm programları hazırlamak ve uygulamaktır. Evrensel anlayış bu görevi yaparken de yerel yönetimlerle, sivil kuruluşların işbirliğini esas kabul etmektedir(http://www.bagcilar.bel.tr/tr/icerikdetay/72/102/bilgi-evleriprojesi.aspx). Sosyal belediyecilik anlayışı çerçevesinde eğitim faaliyetleri önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle, mesleki eğitimler ön plana çıkmaktadır. Örneğin, Đstanbul Büyükşehir Belediyesine bağlı ĐSMEK, önemli faaliyetler gerçekleştirmektedir. Bunun yanı sıra bilgi evleri kanalıyla gerçekleştiren eğitim faaliyetleri de söz konusudur. Öyle ki, bilgi evlerinde, ilköğretim ve ortaöğretim çağında bulunan öğrenciler için günlük ödevlerini, dönem ödevlerini, yıllık ödevlerini ve projelerini bilgisayar ortamında 570 INTERNATIONAL 8th KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT CONGRESS PROCEEDINGS ULUSLAR ARASI 8. BĐLGĐ, EKONOMĐ VE YÖNETĐM KONGRESĐ BĐLDĐRĐLER KĐTABI hazırlayabilme olanağı sunulmaktadır. Ayrıca, aşağıdaki imkanlar da bilgi evi üyelerine tanınmıştır. . • Đnternet ortamında araştırma yapabilme imkanı, • Bilgisayar bilgilerini geliştirme ve pratik yapma imkanı, • Kütüphaneden roman, hikaye vb. ödünç kitap alıp faydalanabilme imkanı, • Okul çıkışından sonra ders çalışma imkanı, • Sinema filmi izleme imkanı, • Düzenlenen yarışma ve etkinliklere katılma imkanı, • Satranç kurslarına ve diğer sosyal etkinliklere katılma imkanı. Bilgi evleri, ücretsiz sunduğu eğitimler yoluyla, dershaneye gidemeyen yada özel öğretmen ile çalışamayan çocuk ve gençlerin uzman öğretmenler yoluyla başarısız oldukları yada kendini geliştirmek istedikleri alanlarda fırsatlar elde etmesine olanak tanımaktadır. Böylece, eğitimde maddi olanaklara dayanan fırsat eşitsizliğinin biraz olsun önüne geçilmektedir. Ayrıca, mahallelerde çocukların bilgiye ulaşma ve boş zamanlarını değerlendirilmesini sağlayarak, okullarda sınıfların kalabalıklığı sebebiyle anlaşılamayan konuların yeniden anlatılması, okul öğretmenleri tarafından verilen günlük, aylık, yıllık ödevlerini hazırlama rehberliğinde bulunulması, zekalarını, yeteneklerin ve becerilerini geliştirmeleri için ihtiyaç olan imkanların konularında uzman branş öğretmenler tarafından sunularak öğrencinin başarısına katkıda bulunulması bilgi evlerinin başta gelen fonksiyonlarından biri haline gelmiştir. Bunula birlikte, bilgisayar ve internete yada şehir merkezlerinde bulunan kütüphanelere ulaşma imkanı olmayan çocuklara destek olmak da bilgi evlerinin öne çıkan görevlerindendir. Bu doğrultuda, çocuk ve gençlerin aileleri dışında, internete ulaşma, interneti doğru amaçlar doğrultusunda ve ölçülü bir biçimde kullanma noktasında bir rehbere ihtiyaç duydukları da bir gerçektir. Dolayısıyla, internet kafelerde bu tür bir rehberlik hizmeti söz konusu değildir. Bu açıdan bilgi evlerinde internete öğretmenler nezaretinde girilmesi büyük avantajlar sağlamaktadır. Ayrıca, "Öğrenmeyi öğretme" artık öğretmenlerin temel görevi olmuştur. Öğrencilerini iyi tanıyan, öğrenme stillerini bilen ve onların ilgi ve bilgi düzeylerini bilen öğretmenlerin, öğrencilerini etkin öğrenme ortamına taşıması söz konusudur. Öğretmenlerin, üstlenmiş oldukları öğretme faaliyetlerini yerine getirebilmesinde bilgi okuryazarlığı becerilerine sahip olması da büyük önem taşımaktadır. Günümüzde öğretmenler teknoloji ve bilgisayar okuryazarı olma, bilgi teknolojilerini iyi tanıma, ders ortamlarında teknolojiyi kullanabilme ve internet’ten faydalanma, öğrencilerini teknoloji kullanmaya güdüleme, öğrencilerinin derinlemesine araştırma yapabilmelerini sağlamak amacıyla internet kaynaklı olmak şartıyla ödev verme ve internet ortamında ortak proje geliştirme gibi fonksiyonları icra etmektedirler (Taşpınar, 2004,4) Bilgi evleri genel olarak 3 bölüm paralelinde eğitim faaliyeti sunmaktadır: 1-Etüd Bölümü: Okullarında veya evlerinde ders çalışma imkanı bulamayan öğrencilere etüd bölümünde, Türkçe, Matematik, Fen ve Teknolojileri, Sosyal Bilgiler ve Đngilizce derslerinde branş öğretmenleri nezaretinde çalışma ortamı sunulmaktadır. 2-Kütüphane Bölümü: Bu bölümde, genel olarak hedef kitlenin ihtiyacına cevap verebilecek nitelikte ve sayıda kitap bulundurulmaktadır ve kitaplar raflara üyelerin rahatlıkla ulaşıp alabilecekleri şekilde dizilmiştir. Rehber öğretmenler üyelerin talepleri doğrultusunda kitap 571 INTERNATIONAL 8th KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT CONGRESS PROCEEDINGS ULUSLAR ARASI 8. BĐLGĐ, EKONOMĐ VE YÖNETĐM KONGRESĐ BĐLDĐRĐLER KĐTABI bulma veya ödev araştırma konularında yardımcı olmaktadır. Okuma alışkanlığını yaygınlaştırmak için öğrenciler öncelikle kütüphane bölümüne yönlendirilmektedir. 3-Bilgisayar ve Đnternet Bölümü: Çocuklar, bu bölümde bilgisayar sınıflarında internete rehber öğretmenler eşliğinde girmektedir. Bu rehber öğretmenler öğrencilere; öncelikle temel bilgisayar kullanımı, web sitesi kullanma hatta web sayfası hazırlama, ödev ve araştırma konularında yön vermektedirler. Ayrıca, bilgisayarlara çocukların gelişimine zararlı sitelere girişi engelleyici programlar yüklenmiştir. 2.3. Bilgi Evleri ve Đnternet Kafeler Günümüzde, çocuklar ve gençler ödev yapmak için Türkiye geneline yayılmış ruhsatlı 20 bin kadar internet kafeden yararlanmaktadır. Ancak, bu internet kafeler, bu tür çalışmalar yapmak için pek de uygun değildir. Bu mekanlar,daha çok oyun oynanan, sanal sohbet yapılan ve bazen de gayri ahlaki faaliyetlerde bulunulan mekanlar haline gelmiştir. Dolayısıyla, ailelerin çocuklarının bu tür ortamlardan yararlanmasını engellemeye çalıştığı bilinen bir gerçektir. Ancak, bu ailelerin evlerinde bilgisayar ve internet olanağına sahip olmaması, bu tür imkanlara sahip olanlara göre, çocuklarını da dezavantajlı konuma sokmaktadır. Öyle ki, TÜĐK verilerine göre, 2010 yılında Türkiye genelinde hane halklarının masa üstü ve diz üstü bilgisayar sahiplik oranı toplam %24’ler civarında olduğu görülmektedir (http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=60&ust_id=2). Bu oran dikkate alındığında, çocukların bilgi teknolojilerine ulaşımda dışarı bağımlılığı söz konusudur. Bununla birlikte yapılan araştırmalar göstermiştir ki, Türkiye’de internet kafelere gidenlerin %95 gibi büyük bir çoğunluğunu 30 yaş altındaki çocuk ve gençlerden oluşmaktadır. Bununla birlikte, internet kafeye gitmesi yasak olan 12 yaş ve altındaki çocukların oranı ise %15’ler civarındadır. Tabi ki, bu yasağa uymayan çocukların ticari amaç dışındaki bir ortamda internete bağlanma olanağının tanınması gerekmektedir (Yıldız, 2005,41). Yapılan bir diğer araştırma ise en önemli internet erişim ortamının internet kafeler olduğu ve bu mekanların en yoğun yararlanıcılarının da genellikle internet kafeye arkadaşlarıyla birlikte gelme eğiliminde olan öğrenciler olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, gene bu araştırmaya göre internet kafelerin öncelikli kullanım amaçlarının oyun, daha sonra eğlence ve son olarak da eğitim-bilgi amaçlı olarak sıralandığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu bulgulara ek olarak, internet kafelerin ışıklandırma, havalandırma ve gürültü gibi fiziksel özelliklerinin internet kafelerin en yoğun kullanıcıları olan öğrenciler için uygun olmadığı da ulaşılan sonuçlardan birisidir (Odabaşı, 2007,5). Türkiye Bilişim Şurası (2002) raporuna göre, 7-15 yaş grubundaki çocukların %90’ının interneti eğlence ve yararlı olamayan siteleri incelemek için kullandığı belirtilmektedir. Bu raporda da çocuklar için internetin tehlikeleri şu şekilde sıralanmıştır : • Pornografik ya da olumsuz ve tehlikeli inanç içerikli web siteleri gibi zararlı sitelerin kolayca ulaşılabilir olması. • Çocuklar için yararlı olabilecek içerikteki sitelere kolay ulaşılabilecek kaynakların bulunmaması. • Đnternetin aile içi çatışmalara neden olması. • Ekonomik yönden (telefon ve alışveriş faturaları gibi) zararlı olması. • Günlük işleri aksatacak yönde zaman kaybına neden olması. 572 INTERNATIONAL 8th KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT CONGRESS PROCEEDINGS ULUSLAR ARASI 8. BĐLGĐ, EKONOMĐ VE YÖNETĐM KONGRESĐ BĐLDĐRĐLER KĐTABI • Đnternette kişinin kendisini olduğu gibi yansıtmaması nedeniyle kimlik kargaşasına sebep olması. • Đnternetin yararlı amaçlarla kullanılmaması. • Đnternetin bağımlılık yaratması. (Đnternet Kurulu, 2002,2). Bu doğrultuda, içerdiği olumsuzluklar nedeniyle kız çocuklarının internet kafelerden daha az yararlandığı görülmektedir. Bu durumu, 2002 yılında Diyarbakır ilinde yapılan bir çalışmada desteklemektedir. Öyle ki, internet kafe kullanıcılarının sadece %5’i bayandır (Bölükbaş,2005,21). Dolayısıyla, hem güvensizlik hem de toplumsal bakış açısı nedeniyle genç kızlar ve kız çocukları internetin imkanlarından yararlanamamaktadır ve böylece bu durum, cinsiyete dayalı bir ayrımcılığa neden olmaktadır. Ayrıca, internet kafeler ücretli olması, dar yada düşük gelirli aileler için ayrı bir sorun teşkil etmektedir. 3.ĐSTANBUL ĐLÇE GÖRÜNÜMÜ BELEDĐYELERĐNE AĐT BĐLGĐ EVLERĐNĐN GENEL Đstanbul ilinde 39 ilçe belediyesi mevcuttur. Bu belediyelerin 24’ünde bilgi evi adı altında faaliyet gösteren kuruluşlar söz konusudur. Bilgi evi mevcut olmayan dört belediyede ise, bilgi evi çalışmaları devam etmektedir. Bunlar, Eyüp, Başakşehir, Fatih ve Gaziosmanpaşa belediyeleridir. Ayrıca, bilgi evi kapsamında ele alınabilecek “Eğitim evleri”(Maltepe Belediyesi) ve “Kültür evleri”(Silivri Belediyesi) gibi merkezler söz konusudur. Bunlar da bilgi evleri kapsamında çalışmaya dahil edilmiştir. Dolayısıyla, Đstanbul ili genelinde toplam 97 bilgi evi tespit edilmiştir. 14 bilgi evi ile en fazla bilgi evi Ümraniye Belediyesi sınırları içindedir (%14,5). Üsküdar belediyesi ise, 11 bilgi evi ile ikinci sıradadır ve toplam içindeki oranı %11,4’tür. Dolayısıyla tüm bilgi evlerinin dörtte biri bu iki ilçede toplanmıştır. Ayrıca, Anadolu yakasındaki bilgi evlerinin %48’ini oluşturmaktadır. Tablo 1: Đstanbul Avrupa Yakası Bilgi Evleri Arnavutköy Bağcılar Bahçelievler Bayrampaşa Beyoğlu Esenler Fatih Güngören 3 3 4 3 1 2 1 6 Kağıthane Küçükçekmece Sarıyer Silivri Sultangazi Zeytinburnu Toplam 2 4 9 1 1 5 45 Tablo 2: Đstanbul Avrupa Yakası Bilgi Evleri Ataşehir Beykoz Çekmeköy Maltepe Pendik Sultanbeyli Tuzla Ümraniye Üsküdar Sancaktepe Toplam 3 6 5 7 1 1 1 14 11 3 52 573 INTERNATIONAL 8th KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT CONGRESS PROCEEDINGS ULUSLAR ARASI 8. BĐLGĐ, EKONOMĐ VE YÖNETĐM KONGRESĐ BĐLDĐRĐLER KĐTABI Bazı ilçe belediyelerine ait sayısal veriler ve uyguladıkları faaliyetlere aşağıda yer verilmiştir. Bağcılar Belediyesi internet sayfasında, 2008-2009 aralığında, bilgi evlerinden ne kadar sayıda çocuğun ne sıklıkla, hangi amaçla yararlandığına yer vermiştir. Tablo 3: Bağcılar Belediyesi Bilgi Evleri Kullanıcı Sayıları(2008-2009) Kazım Karabekir SIRA 1 2 3 4 5 AMAÇ Etüd Eğitiminden Yararlanan Öğrenciler (1 Günde) Bilgisayar Dersliğinden Yararlanan Öğrenciler ( 1 Haftada ) Cumartesi Kulüp ve Etkinliklerden Yararlanan Öğrenciler (Cumartesi Günü ) Kütüphaneden Ödünç Kitap Alan Öğrenciler ( 1 Haftada ) Kütüphanelerden Kitap Okuyarak Yararlanan Öğrenciler (1 Haftada ) Genel Toplam Fevzi Çakmak Fatih Toplam 879 619 649 2147 125 75 140 340 25 22 30 77 17 14 10 41 250 177 198 625 1296 907 1027 3230 Kaynak:http://www.bagcilar.bel.tr/tr/icerikdetay/79/108/ogrencilerin-faydalanma-istatistigi.aspx Ancak, Bağcılar ilçesinde yaşayan çocuk ve gençlerin 2009 nüfus verilerine göre sayısı 135 bin civarındadır (tuik.gov.tr, 2009). Dolayısıyla, bilgi evlerinden yararlanan kullanıcı sayısı yeterli düzeyde değildir. Bunda bilgi evi sayısının nüfusa göre az olması da etkili olabilir. Bağcılar Belediyesi’nin hafta sonu klüp faaliyetlerine bakıldığında ise, tiyatro, drama, Đngilizce drama, matematik olimpiyatları ve fen-teknoloji projeleri gibi etkinlikler söz konusudur. Bu faaliyetlere bakıldığında sadece çocukların ders çalışmadığı, bunun ötesinde daha ciddi etkinliklerde bulunduğu görülmektedir. Bayrampaşa Belediyesi Bilgi Evleri’nde ise, 1860 kayıtlı üye mevcuttur. Bunların 250 tanesi etütlerden yararlanmaktadır.Benzer şeklide, Bayrampaşa’da da ilgili yaş aralığında 43 bin kişi vardır. Dolayısıyla, bilgi evlerinden yararlananların sayısı yeterli değildir Ayrıca, bilgisayar kulübünde, 17 bilgisayarla, günde dört ayrı grupla ders yapılmaktadır. Bunun dışında, Edebiyat ve Basın Yayın Kulübü, Bilgisayar Kulübü, Tarih Sofrası, Gezi Kulübü, Spor Kulübü, Sinema Kulübü çalışmaları yapılmaktadır. Ayrıca , Altıntepsi Mahallesi’nde açılan Bilgi Merkezi’nde voleybol, basketbol ve tenis gibi spor alanları da mevcut bulunmaktadır. (http://www.bayrampasa.bel.tr/hizmetlerimiz/detay.aspx? SectionID=ryj56ZUAFjjiW05lCOuaZA%3d%3d&ContentID=uZ8Ay1geK1cXHpRxURSWa w%3d%3d) Beykoz Belediyesi Bilgi Evlerinden ise, 5 yıl boyunca yaklaşık 130 bin civarında kişi yararlanmıştır. 574 INTERNATIONAL 8th KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT CONGRESS PROCEEDINGS ULUSLAR ARASI 8. BĐLGĐ, EKONOMĐ VE YÖNETĐM KONGRESĐ BĐLDĐRĐLER KĐTABI Tablo 4: Beykoz Belediyesi Kullanıcı Sayısı Yıllar Bilgi evi Kullanıcı Sayı 2005 2006 2007 2008 2009 2010(ocakmart) Toplam 1 8 6 9 8 5.543 29.172 29.031 33.029 25.414 6 6.570 128.759 Kaynak:http://www.beykoz.bel.tr/icerik.asp?is=199q1987q10q1hdq17q10q11q1arama%20yapın Beykoz’da yaşayan genç nüfusa baktığımızda ise, 10-14 ve15-19 yaş aralıklarında toplam 38.500 kişi bulunmaktadır(tuik.gov.tr, 2009). Dolayısıyla, özellikle 2008 yılı dikkate alındığında, bu yaş aralığındaki çocuk ve gençlerin büyük bir bölümünün(%85) bilgi evlerinden yararlandığı görülmektedir. Bununla birlikte, internet ve bilgisayar kullanımı sırasında, üyelerden herhangi biri huzur bozucu hareketlerde bulunduğunda, yönetici, bilgisayar aracılığıyla veritabanı üzerine birinci uyarı olarak bunu işlemektedir. Her üyenin 3 uyarı hakkı bulunmaktadır ve 3. uyarı hakkı dolan üye, bir daha hak verilmemek üzere üyelikten çıkarılır. Bu şekilde huzur ve asayiş sağlanmaktadır. Ayrıca, internet cafelerde kullanılan chat ve oyun programlarını kullanılması yasaklanmıştır. Bu şekilde sadece bilgiye yönelik hizmet verilmesi sağlanmaktadır. Beyoğlu Belediyesi’ne ait Gençlik Merkezi ve Bilgi Evi’nde ise, Beyoğlu Belediyesi’nin gençlik politikaları kapsamında Beyoğlu’ndaki 15–30 yaş arası gençlerin kültürel ve sosyal gelişimleri desteklenmekte, hayat becerileri kazandırılmakta, gönüllü gençlik ekipleri ile aktiviteler düzenlenmektedir. (http://www.beyoglu.bel.tr/markalarimiz/ default.aspx? SectionId=134) Esenler Belediyesi ile Küçükçekmece Belediyesi, bilgi evlerinde klüp faaliyetlerine ağırlık vermiştir. Bu doğrultuda, Esenler Belediyesi’nde, ebru, izcilik, müzik, gezi klüpleri dikkat çekmektedir (http://www.esenler.bel.tr/index.php?c=page&page=bilgievleri). Küçükçekmece Belediyesi’nde ise aşağıdaki klüpler yer almaktadır: 1-Satranç Kulübü 2- Küçük Hanımefendiler ve Küçük Beyefendiler Kulübü 3- Sihirli Eller Kulübü 4- Hobilerim ve Ben Kulübü 5- Proje Kulübü 6- Đngilizce Çeviri Kulübü 7- Okuma Saati Kulübü 8- Şiir Kulübü 9- Matematik Kulübü 10- Kompozisyon Kulübü 11- Tiyatro Saati 12- Bir Dergi Oluşturalım 13- Bilişim Kulübü 14- Puzzle Kulübü 575 INTERNATIONAL 8th KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT CONGRESS PROCEEDINGS ULUSLAR ARASI 8. BĐLGĐ, EKONOMĐ VE YÖNETĐM KONGRESĐ BĐLDĐRĐLER KĐTABI 15- Tarihte Bu Hafta 16- Küçük Mucitler Kulübü 17- On Parmak Klavye 18- Masal Kulübü 19- Oyun Atölyesi 20- Çocuk Oyunları Kulübü 21- Müzik Kulübü 22- Pratik Đngilizce 23- Pratik Đspanyolca Kulübü 24- Pratik Almanca Kulübü 25- Pratik Fransızca Kulübü 26- Folklor Kulübü 27- Grafik Tasarım Kulübü 28- Đyilik Kulübü 29- Dijital Fotoğrafçılık Kulübü 30- Doğa Kulübü Bu kulüpler vasıtasıyla, çocuklar ve gençler sosyalleşme imkanı bulmaktadır. Ayrıca, Küçükçekmece Belediyesi, çocukların hayata hazırlanmasını sağlamak için “Hayat Okulu” projesini hayata geçirmiştir (http://kucukcekmecebilgievleri.com/2010/ http://kucukcekmecebilgievleri.com/2010/). Bu doğrultuda, 1- Karakter Eğitimi, 2- Deha Eğitimi, 3- Duygu Eğitimi, 4- Sosyal Beceri Eğitimi olmak üzere dört farklı eğitim alanı bulunmaktadır. Bu uygulamayla, hayatın sadece ders ve sınavlardan ibaret olmadığı, farkına varılması gereken başka şeylerin de olduğu vurgusu yapılmaktadır. Sarıyer Belediyesi’nde ise, Bilişim gençlik evleri (BĐGEV) söz konusudur ve kurumlar, ilçedeki genç nüfusun kültürel ve sosyal gelişimlerine destek olmaktadır. Bu evlerin, günümüz bilgi çağında bölge halkının kütüphane ve internet kullanımı gibi bilgiye ulaşma ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla açıldığı ifade edilmektedir.BĐGEV’de uzman eğitmenler eşliğinde , 7-14 yaş grubu öğrencilere Matematik, Türkçe, Sosyal, Bilgisayar ve Đngilizce etüt dersleri verilmektedir. Ayrıca Satranç ve Sinema Kulüpleri ile öğrencilere sosyal ortam oluşturulmaktadır. Silivri Belediyesi Kültür Evi ise, daha çok yetişkin ve çocukların sanatsal yönlerini geliştirmeye çalışmaktadır. Bu doğrultuda, ud, gitar, keman, ebru, vitray-mozaik-hat, çocuk tiyatro kursları alanında hizmetler verilmektedir (http://www.silivri.bel.tr/index.php/ anasayfa/sayfa/53). Ümraniye Belediyesi ise, diğer belediyelerden farklı ve gerekli olarak “bilgievi.gen.tr” adlı bir internet sitesi kanalıyla, çocukların bilgilendirilmesi ve eğitilmesi yönünde ek bir faaliyette bulunmaktadır (http://www.bilgievi.gen.tr/frmContent.aspx?ContentID=7837) Bununla birlikte, Üsküdar Belediyesi’nin bilgi evlerinin üye sayısı 23205 kişi olarak verilmiştir. Üsküdar ilçesinin genç ve çocuk nüfusu da yaklaşık olarak 76000 civarındadır. Dolayısıyla, en az her 3 çocuktan biri bilgi evine üye konumundadır (http://www.uskudarbld.gov.tr/portal/bilgievi_/t1.jsp?PageName=main) 576 INTERNATIONAL 8th KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT CONGRESS PROCEEDINGS ULUSLAR ARASI 8. BĐLGĐ, EKONOMĐ VE YÖNETĐM KONGRESĐ BĐLDĐRĐLER KĐTABI Zeytinburnu Belediyesi bilgi evleri ise, 8-18 yaş grubu öğrencileri ve gençleri hedef kitle olarak belirlemiştir. Bu sayede, birçok çocuk hayatında ilk defa bilgisayarla tanıştırılmıştır. Ayrıca, bilgi evleri inşa edilirken mimari tarzda ve geleneksel çizgileri yansıtan mekanlar oluşturulmuştur ve bilgi evlerinin yerleri seçilirken özellikle mahallelerin merkezleri tercih edilmiştir. Bununla birlikte, okul yakınlarına kurulan bilgi evleri hedef kitleye ulaşmayı kolaylaştırmıştır (http://www.zeytinburnu-bld.gov.tr/bilgievleri/index.cfm). Sonuç Ülkemizde, genel eğitim sistemimizin tüm ihtiyaçları karşılayamaması, özellikle, gelir seviyesi düşük ailelerin çocuklarını eğitim açısından fırsat eşitsizliğine sürüklemekte, bu durum da beraberinde bir sosyal dışlanmaya neden olmaktadır. Bu açıdan hiçbir kabahatleri olmayan bu çocuk ve gençlerin sosyal içerme politikaları vasıtasıyla, rekabet edebilir hale getirmek gerekmektedir. Bu çerçevede, Đstanbul’daki ilçe belediyelerinin büyük bir bölümü üzerine düşen görevi yerine getirmiş, değişik mahallelerde kurdukları bilgi evleri vasıtasıyla, bir sosyal içermeyi hayata geçirmişlerdir. Bu çerçevede, hem eğitim-öğretime kattıkları katma değer, hem de sosyal etkinlikler açısından bilgi evleri büyük bir açığı doldurmaktadır. Ancak, bilgi evlerinin faaliyetleri yeterli düzeyde olmasına rağmen, sayıları yeterli düzeyde değildir. Öyle ki, yaklaşık Đstanbul’da 100’ e yakın bilgi evi söz konusu iken, bu bilgi evlerinden yararlanma potansiyeline sahip 2 milyon çocuk ve genç vardır. Bu sayının yarısı bile bu kurumlardan yararlanmak istese, her bir bilgi evine ortalama 10 bin çocuk düşmektedir ki, hiçbir bilgi evi bu sayıda üyeyi kaldıracak güçte değildir. Dolayısıyla, acilen bilgi evlerinin sayısı arttırılmalıdır. Bunun için de özellikle, bünyesinde bilgi evi barındırmayan belediyeler gerekli faaliyetlere başlamalıdır. Ayrıca, sayıca az bilgi evine sahip olan belediyeler de bu sayıyı arttırmalıdırlar. Bununla birlikte, her ne kadar araştırmamızın dışında kalsa da diğer şehirlerde de bilgi evlerinin daha yaygın olarak yer alması önemlidir. Çünkü, özellikle, eğitimde fırsat eşitsizliği, daha çok doğu ve güneydoğudaki şehirlerimizdedir. Buralarda da belediyelerin bilgi evi faaliyetlerinin olması gerekli ve zorunludur. Kaynaklar Bağcılar Belediyesi, http://www.bagcilar.bel.tr/tr/icerikdetay/79/108/ogrencilerin-faydalanma-istatistigi.aspx. Bayrampaşa Belediyesi, http://www.bayrampasa.bel.tr/hizmetlerimiz/detay.aspx?SectionID= ryj56ZUAFjjiW05lCOuaZA%3d%3d&ContentID=uZ8Ay1geK1cXHpRxURSWaw%3d%3d Beykoz Belediyesi,http://www.beykoz.bel.tr/icerik.asp?is=199q1987q10q1hdq17q10q11q1 arama%20yapın. Bilgievi.gen.tr/frmContent.aspx?ContentID=7837. Bölükbaş Kenan, “Đnternet Kafeler”, Đnternet ve Toplum, Anı Yay., Ankara, 2005 Gülmez Sedat, “Tayyip Amca Bilgi Evleri”, Aksiyon Dergisi, Sayı:588, 2006. Esenler Belediyesi, http://www.esenler.bel.tr/index.php?c=page&page=bilgievleri. İnternet Kurulu ,“Gençlerin İnternet Kullanımı”. Çalıştay Raporu, http://kurul.ubak.gov.tr/calistay/,2002. Küçükçekmece Belediyesi, http://kucukcekmecebilgievleri.com/2010. Odabaşı H.Ferhan , Ahmet Naci Çoklar, Işıl Kabakçı(2007), “Yeni Dünya: Đnternet - Ailelerin Yeni Dünyadaki Sorumlulukları Nelerdir?,”, 8. Aybastı-Kabataş Kurultayı, 2-3 Temmuz 2007. 577 INTERNATIONAL 8th KNOWLEDGE, ECONOMY & MANAGEMENT CONGRESS PROCEEDINGS ULUSLAR ARASI 8. BĐLGĐ, EKONOMĐ VE YÖNETĐM KONGRESĐ BĐLDĐRĐLER KĐTABI Sapancalı Faruk (2003),Sosyal Dışlanma, Dokuz Eylül Üniv.Yay., Đzmir. Silivri Belediyesi, http://www.silivri.bel.tr/index.php/anasayfa/sayfa/53. Şenkal Abdulkadir (2005), Küreselleşme Sürecinde Sosyal Politika, Alfa Yay., Đstanbul. Taşpınar Mehmet, Çetin Gümüş(2004), “Öğrenmeyi Öğrenme Kapsamında Đnternet Kafelerin Eğitsel Bir Araç Olarak Kullanımı”, XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Đnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Malatya. TÜĐK, http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=60&ust_id=2 Üsküdar Belediyesi, http://www.uskudar-bld.gov.tr/portal/bilgievi_/t1.jsp?PageName=main. Yıldız M.Cengiz, Bölükbaş Kenan (2005), “Đnternet Kafeler, Gençlik ve Sosyal Sapma”, Đnternet ve Toplum, Anı Yay., Ankara. Zeytinburnu Belediyesi, http://www.zeytinburnu-bld.gov.tr/bilgievleri/index.cfm. 578