Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi

06.11.2014
BİLGİSAYAR DESTEKLİ
GRAFİK TASARIM
KİTABIN ÖYKÜSÜ
1
06.11.2014
İLETİŞİM NEDİR?
2
06.11.2014
İletişim Döngüsü
Araç
Alıcı
Kaynak
Mesaj
Geri Bildirim
Bir Kitabın Öyküsü
Adını renkli bir kitap koyduk, ancak bu bir
ansiklopedi, dergi, gazete, broşür, katalog,
kurumsal kimlik çalışması, ambalaj, pul, afiş ya da
aklınıza gelecek herhangi bir basılacak materyal
olabilirdi.
 Kitabımız, matbaamıza çeşitli kanallardan gelmiş
olabilir. Bu kanallardan bazılarını şöyle
sıralayabiliriz:

3
06.11.2014
Bir Kitabın Öyküsü
Yazarın Kendisi
 Yayınevi
 Ajans
 Sponsor kişi ya da kuruluş
 Ticari işletme
 Kamu Kuruluşu

Bir Kitabın Öyküsü

Müşterimiz bir yayınevi ya da ajans ise kitabımız
muhtemelen baskıya hazır halde matbaamıza getirilecektir.
Ancak, kitabın tasarımı ve üretimi basımevimiz bünyesinde
yapılacaksa, geleneksel ofset baskı sistemiyle çalışan bir
matbaada basılacaksa kitap;
 baskı öncesi,
 baskı
 baskı sonrası
4
06.11.2014
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi

Baskı öncesi sürecinde;
 Kitabın
taslak çalışması,
 Dizgisi,
 Grafik
tasarımı,
 Tashihi
 PDF oluşturulması
 Montajlanması ve
 ihtiyaca göre film-kalıp pozlandırma ya da dijital baskı
makinesine gönderme çalışmaları gerçekleştiriliyor.
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi

Kitabın taslak çalışması
 Kitabın
ebadı, kullanılacak kağıt cinsi, renk sayısı vb.
özellikler kararlaştırıldıktan sonra, kitaba girecek yazılı ve
görsel unsurların sırasını, yerini belirten ve tipografik
öğelerin kullanımına ilişkin fikir verecek bir ön çalışma
yapılması zorunludur.
 Bu ön çalışmalar kaba taslak diyebileceğimiz fikir
taslaklarından, bilgisayar çıktıları üzerinde görülebilecek
ayrıntılı taslaklara kadar bir dizi hazırlık aşamasını
içerebilir. Taslak hazırlama süreci, tasarımın en önemli
bölümlerinden birisidir.
5
06.11.2014
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi
6
06.11.2014
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi

Kitap tasarımında fikir taslakları, her hangi bir
kağıt üzerine kitabın biçimsel özelliklerini çizmek
şeklinde olabileceği gibi, daha iyisi minyatür
forma kırımları üzerinde hangi bölümün nereye
geleceğini formaları numaralandırarak belirtmek
şeklinde hazırlanabilir. Ancak bilgisayar başında
uygulamaya geçilmeden mutlaka bir ayrıntılı
taslak hazırlanmalıdır.
7
06.11.2014
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi
Bunun da yolu, kitabımızın olası sayfa sayısını
tamamlayacak sayıda boş formayı hazırlamak
ve 1. formadan başlayarak her bir sayfaya
gelecek yazıları, başlıkları, resimleri ya da diğer
öğeleri kurşun kalemle belirtmektir.
 Örneğin yaklaşık 160 sayfalık bir kitap tasarımı
yapacaksak, 10 adet boş formaya ihtiyacımız
olacaktır.
Uygulayamaya
başladığınızda
göreceğiniz gibi taslak hazırlamak tasarımcıya
sayısız kolaylıklar sağlar.

Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi
FORMA NEDİR?
8
06.11.2014
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi

DİZGİ
 Taslak
mizanpajı hazırlanmış kitabımız için
bilgisayar ortamında oluşturulacak bir şablon
sayfa üzerinde yazıların, dilbilgisi kurallarına
uygun bir şekilde ve hedef kitlenin özelliklerine,
kitabın türüne uygun tipografi kullanımıyla
yeniden yazılması işlemine dizgi diyoruz.
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi

Günümüzde yazarların çok büyük bir kısmı
bilgisayara kullanıcısıdır. Bu nedenle eserlerini
bir kelime işlemcide bilgisayarda yazmayı tercih
eden yazar sayısı azımsanamayacak kadar
çoktur. Ancak bazı yazarlar hala eski
alışkanlıklarını koruyarak daktilo ya da elle
yazma işini sürdürmektedirler. Bu tür
durumlarda yayınevinin ya da matbaanın verileri
bilgisayara girmesi zorunluluk olur.
9
06.11.2014
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi


Bir de eski yıllarda basılmış kitapların yeni basımları için
yeniden düzenlenmesi gerekebilir. Böyle bir durumda iki
yol çıkar karşımıza: İlki kitabı klavye yoluyla yeniden
dizmek, ki hem zor ve uzun zaman ister, hem de dizgi
hataları kaçınılmaz olabilir.
İkincisi ise kitap sayfalarını taramak, sonra da OCR adı
verilen optik tarama yazılımlarını kullanarak uygun
formatta kaydetmektir. OCR programlarını kullanmak,
aslında son derece basittir; dokümanın taranması ve
algılanacak olan metinlerin belirginleştirilmeleri yeterlidir.
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi
Sayısal Dizgi


Ayrıca günümüzde artık yayıncılığın önemli bir
parçası haline gelen sayısal dizgi verilerine ilişkin
çalışmalarında yapılması dizgi kapsamında
değerlendirilmektedir.
Sayısal dizgiyi de yaparken diğer grafik tasarım
programlarında olduğu gibi paket bazı programlar
kullanılır. Bu paket programları kullanacağımız
masaüstü yayıncılık paket programları ile uyumlu ya
da programın içinde çalışabilmektedir.
10
06.11.2014
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi

Grafik Tasarım
 Dizgi
aşamasının ardından gelen ve düz
metinler, başlıklar, spotlar vb. yazılı unsurlar ile
görsel unsurların (fotoğraf, resim, illüstrasyon,
renk vb.) belli ilkeler gözetilerek birleştirilerek
düzenlenmesi işini ise grafik tasarım olarak
adlandırıyoruz.
 Zaten ilerleyen derslerimizde bu konu daha da
ayrıntılandırılarak geniş bilgiler verilecektir.
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi
Grafik tasarım uygulamasına başlanmadan,
kullanılacak görsellerin çözünürlüklerini,
dosya biçimlerini (formatlarını), ebatlarını ve
baskıya/yayına uygunluk ile ilgili diğer
özelliklerini kontrol etmek gerekir.
 Renkli baskıda en uygun sonuçları elde etmek
için asgari görüntü dosyalarının 300 dpi
çözünürlükte olması beklenir.

11
06.11.2014
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi

Görüntüler, metinler ve diğer öğeler bir masa üstü
yayıncılık programında düzenlendikten sonra
çalışmanın PDF dosyası oluşturulur ve düzeltme
için çıkış alınarak müşteriye gönderilir. Müşteriye
gönderilmeden önce bir ön düzeltme için işletme
içinde okunması ve gözden geçirilmesi, işyerinin
prestiji açısından yararlıdır.
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi

Tashih
 Tasarım
işi bitmiş sayfaların kağıt üzerine alınmış
çıkışlarında yapılan ve dizgi hatalarını, görsel
düzenlemeye ilişkin yanlışlıkları düzeltme aşaması
ise tashih adıyla anılıyor. Tashih aşamasında işin
kağıt çıktıları genellikle müşteri temsilcisi ya da
müşteri tarafından (yayınevlerinde düzeltmen)
kontrol edilir, hatalar kalem ile belirtilir ve hatalı
bölümler bilgisayar ortamında yeniden düzeltilir.
12
06.11.2014
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi

Dizgisi, tasarımı tamamlanmış ve kontrol
edilerek düzeltilmiş olan kitabımız artık baskıya
hazırdır. Baskı için ise baskı makinesine
bağlanıp zarar görmeden çalışacak bir baskı
kalıbının hazırlanması gereklidir. Ancak kalıp
aşamasından önce tek tek sayfaların baskı
planının montaj yoluyla en ekonomik şekilde
yapılması gerekir.
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi

Montaj
 Dizgisi,
tasarımı tamamlanmış ve kontrol edilerek
düzeltilmiş olan kitabımız artık baskıya hazırdır. Baskı
için ise baskı makinesine bağlanıp zarar görmeden
çalışacak bir baskı kalıbının hazırlanması gereklidir.
Ancak kalıp aşamasından önce tek tek sayfaların
baskı planının montaj yoluyla en ekonomik şekilde
yapılması gerekir.
13
06.11.2014
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi
 Kitabımız
ofset matbaalarında sayfa sayfa değil,
standart ebatlardaki tabaka kağıtlara basılır.
Burada öyle bir düzenleme yapılır ki, tabaka
halindeki bu kağıt uygun şekilde katlandığında
birbirini takip eden sayfa numaraları ortaya çıkar.
 Burada en sık kullandığınız ölçü birimi formadır.
 1 forma 16 sayfadan oluşur ve çok sayfalı (kitap,
dergi gibi) işlerde planlama ve maliyet hesabı
daima formalar üzerinden yapılır.
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi
2000’li yıllara kadar baskı kalıbının hazırlanması
için öncelikle sayfaların filmlerinin (şeffaf)
görüntülerinin elde edilmesi gerekirdi.
 Fotoğraf baskısı gerektirmeyen yani tamamı
yazılardan oluşan kitaplar için çoğu kez aydınger
adı verilen şeffaf kağıtlara laser yazıcıdan ters
çıkış alınır ve iş montaj ile birleştirilirdi.

14
06.11.2014
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi


Günümüzde geleneksel montaj büyük ölçüde ortadan
kalkmış,
bilgisayarda
montaj
uygulamaları
yaygınlaşmıştır. Grafik tasarım yazılımlarında PDF
olarak üretilen baskıya hazır dosyalar, yine sayfa
düzenleme yazılımlarında maunel (elle) olarak ya da
çeşitli montaj yazılımlarında otomatik olarak
montajlanmaktadır.
Bilgisayarda montajı tamamlanmış iş, CTF (Computer to
Film- Bilgisayardan Filme) veya CTP (Computer to Plate
– Bilgisayardan Kalıba) sistemlerine gönderilmektedir.
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi

CTF (Computer to Film- Bilgisayardan Filme)
15
06.11.2014
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi

CTP (Computer to Plate – Bilgisayardan Kalıba)
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi

Prova
 Montajı
biten kitabımızın montajlı sayfalarından bir ozalit
prova ya da renkli prova alınmalıdır. Montajların çıktıları
usulüne uygun olarak katlanmalı (kırım) sayfa numaraları
başta olmak üzere baskı öncesinde son kontrolleri ciddi
bir şekilde yapılmalıdır.
 Ozalit prova ya da renkli üzerine müşteri tarafından
"basılabilir" onayı alındıktan sonra kalıp hazırlama işlemi
başlar.
16
06.11.2014
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Öncesi

Prova Baskı
 Kalıp
çekildikten sonra artık kitabımız basıma
hazırdır. Ancak bazı müşteriler, seri üretime
geçilmeden önce bir baskı provası görmek isterler.
Böyle bir durumda, kalıplar baskı makinelerine
bağlanır ve gerçek bir baskı yapılır.
 Baskı provası, bir işin basıldığı zaman nasıl
görüneceğini kestirme yöntemidir. Prova, son
çoğaltmada kullanılacak olan gerçek kağıt, mürekkep
setleri ve görüntüler ile çalışan baskıdan alınan bir
örnektir.
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı

Baskı Süreci
 Renk
provası alınıp, renklerin uygunluğuna
karar verildikten sonra kitabımızın seri
baskısına geçilir. Baskı makinesinin özelliklerine
bağlı olarak (tek renkli, iki renkli, dört renkli, altı
renkli, ön arka baskılı gibi) baskının süresi ve
kalitesi değişebilir.
 Bence ara için erken… Biraz daha çalıştıktan
sonra ara vermek en iyisi olur. 
17
06.11.2014
Bir Kitabın Öyküsü/Baskı Sonrası

Baskı Sonrası Süreçler
 Baskısı
tamamlanan formalar halindeki kitabımızın kitap
haline gelebilmesi için bir dizi işlemden daha geçmesi
gerekecektir. Öncelikle formalar özel kırım makinelerinde
katlanacak ve elle ya da harman makinelerinde
harmanlanacak, ardından iç sayfalar ile kapak birleştirilecek
yani ciltlenecektir. Bu noktada kapak için bir baskı koruma
uygulaması gerekebilir. Ciltleme işlemi biten kitabımız
sayılarak paketlenir. Sayım ve paketleme için şirink
makineleri kullanılır.
BİLGİSAYAR DESTEKLİ
GRAFİK TASARIM
MÜY YAZILIMLARI
18
06.11.2014
MÜY Yazılımları
•
Kelime İşleme (Dizgi) Yazılımları
 Kelime işlem programları metinlerin yazılıp
yayına hazırlanmasında kullanılır. Genellikle
tez, rapor, resimsiz kitaplar gibi metin ağırlıklı
sayfa düzenleme çalışmalarında kullanılan
yazılımlardır.
MÜY Yazılımları
Kelime İşleme (Dizgi) Yazılımları (Programları)
 Örnek olarak Word, Notepad.
 Bu yazılımlardan sayfa düzenleme yazılımlarına
metin transferi son derece kolaydır.
 Günümüzde özellikle profesyonel Microsoft Word
uygulamasında metinler, görüntülerle bir araya
getirilerek sayfa içinde düzenlemesi yapılabilmekte
ve baskı ya da elektronik yayıncılık için PDF
dosyaları oluşturulabilmektedir.
•
19
06.11.2014
MÜY Yazılımları
•
Sayfa düzenleme (page layout) (Programları)
• Metin, vektörel çizim ve nokta esaslı görüntülerin
bir araya getirilip işlendiği programlardır. Gazete,
dergi, katalog, broşür, renkli ve görsel destekli
kitaplar gibi materyalin hazırlanmasında büyük
kolaylıklar sunarlar.
• Çok sayfalı çalışmalarda güvenle kullanılır.
100’lerce sayfa tek bir dosyada çalışılabilir.
MÜY Yazılımları
 MASTER
SAYFA
 Çok sayfalı çalışmalarda, çalışmanın daha
hızlı ve
pratik olarak tasarlanmasını
 Devamlılık gerektiren unsurların her sayfada aynı
yerde kullanılmasına olanak verir.
 METİN
DENETİMİ
 (Türkçe tireleme, har/satır/paragraf boşluklarını
ayarlama, otomatik gömme harf vb.
 En
sık kullanılanları; QuarkXPress, Indesign,
Pagemaker, Framemaker
20
06.11.2014
MÜY Yazılımları
Görüntü işleme (Bitmap/raster/nokta esaslı)
yazılımları (Programları)
 Görüntü-işlem programları fotoğraf, illüstrasyon,
simge desen vb. çalışmaların hazırlanmasında
kullanılırlar. Nokta esaslı programlar yumuşak ve
resimsel efektler için idealdir.
 Bu tür programlarda oluşturulan görüntüler "pixel"
adı verilen noktacıklardan oluşur.
•
MÜY Yazılımları
Piksel Görüntü
21
06.11.2014
MÜY Yazılımları
Pixeller bir araya geldiklerinde; bellek, parlaklık,
renk gibi verileri oluşturur ve bu verilere sayısal bir
özellik kazandırırlar.
 Pixel, bir imgenin ekran üzerinde denetlenebilen
en küçük parçasıdır. Bir görüntü alanında binlerce
pixel yer alır ve her biri sayısal bir değere sahiptir.
 Tırrrr…. Bipppp.  ara zamanı. Hadi bir kahve
iç. Bir şeyler atıştır. Kendine gel. Hadi… Hadi…

MÜY Yazılımları
Önceden belirlenmiş bir pixel dizisi bir araya
getirildiğinde, bir görüntü yeniden aynı
kusursuzlukta oluşturulabilir.
 Nokta
esaslı tasarım programları şöyle
sıralanabilir: Adobe Photoshop, Fractal Design
Painter, Fractal Design Color Studio, Aldus Super
Paint, KETS Capture & Image Process

22
06.11.2014
MÜY Yazılımları

Çizim (vektörel/nesne esaslı) yazılımları (Programları)
 Nesne
esaslı programlarda ise; geometrik çizim, simge, logo
ve diğer tipografik uygulamalar için gereken düzgün ve keskin
kenarlı görüntüler üretilir. Bu programlar bütün imgeleri nokta
yerine, çizgi ya da vektörler halinde depolarlar.
 Vektör dosyaları bilgisayar hafızasında çok az yer kaplar. Bazı
tasarımcılar, vektörel programları sayfa düzenlemede de
kullanırlar.
 Vektörel programlarda elemanlar istenildiği kadar büyütülebilir,
döndürülebilir, renk değişikleri yapılabilir, alanların yerleri
değiştirilebilir.
MÜY Yazılımları
Vektörel Görüntü
23
06.11.2014
MÜY Yazılımları
Aslında sayfa düzenleme programları da vektör
esaslıdır. Ancak, bir sayfaya piksel esaslı bir resim
aldığınızda, pikseller piksel olarak, vektörel çizimler
vektörel olarak çıkar.
 Adobe Illustrator, Corel Draw, Freehand (Aldus'tan
Macromedia'ya ve oradan Adobe'ye) yaygın
kullanılan nesne esaslı programlardır.

MÜY Yazılımları

ADOBE Acrobat
 Adobe®
Acrobat®, PDF (Portable Document Format)
formatındaki dosyaları oluşturmak, mevcut PDF dosyalar
üzerinde ekleme, çıkarma vb. düzenlemeler yapmak ya da
PDF dosyaları okuyabilmek için kullanılan bir programdır.
 Acrobat Reader PDF dosyaların okunabilmesi için gereklidir
ve ücretsizdir. Ancak Acrobat Writer, Acrobat Distiller gibi
yazılımlar ücretlidir. Yazılım yüklendikten sonra standart MS
Office uygulamalarına Add-On gibi eklenir ve istenen
dokümanın PDF formatına çevrilmesini sağlar.
24
06.11.2014
MÜY Yazılımları
BİLGİSAYAR DESTEKLİ
GRAFİK TASARIM
GRAFİK TASARIMIN
TEMELLERİ
25
06.11.2014
Grafik Tasarım Temeli

Grafik Tasarım
 Okunan
izlenen görüntülerin tasarımı şeklinde ifade edilir.
Günümüzde baskı yoluyla çoğaltılacak her türlü materyalin
üretiminde grafik tasarım ilke ve uygulamalarından
yararlanılmakta ayrıca; televizyon ekranının etkili kullanım
ilkelerini düzenleyen TV Grafik Tasarımı ile bilgisayar
ekranından takip edilen Internet siteleri için WEB Grafik
Tasarımı hızla gelişen yan grafik sanayileri olarak
karşımıza çıkmaktadır.
Grafik Tasarım Temeli

Görsel İletişim Tasarımı
 Görsel
iletişim ise görüntülerden oluşan bilgilerin
değiş-tokuşu olarak açıklanabilir.
 Yazılar, resimler, fotoğraflar, renkler, çizgiler başlıca
görsel iletişim unsurları olup, bunların belli bir plan ve
bir dizi ilke gözetilerek düzenlenip hedef kitle ile
buluşturulmasına görsel iletişim tasarımı denir.
26
06.11.2014
Grafik Tasarım Temeli

Görsel İletişim Tasarımı Ana Amacı
 Bir
mesajın açık, ekonomik ve estetik yollarla
iletilmesi, görsel iletişimin başlıca amacıdır.
Görsel iletişimin ekonomik olması iki anlama
gelir.
 İlki,
mümkün olan en az sayıda görsel imgenin,
mümkün olan en yüksek sayıda bilgiyi aktarabilmesi;
 ikincisi ise, hedef kitleye en uygun mecradan en
ucuza iletilebilmesidir.
Grafik Tasarım Temeli

Tasarım Süreci
 Tasarımın
oluşabilmesi için belirli bir sürçten geçerek
nihai sonuca ulaşması gerekir. Bu süreci şu şekilde
sıralayabiliriz
 Problemin Tanımı
 Bilgi Toplama
 Yaratıcılık
ve Buluş
 Çözüm Bulma
 Uygulama
27
06.11.2014
Grafik Tasarım Temeli

Görsel İletişim Tasarımında Planlama

Etkin tasarım işe geçmeden önce planlamayı gerektirir ve etkin
planlama şu temel unsurları dikkate almayı zorunlu kılar:
Topluluk (Hedef Kitle)
Mesaj (Slogan)
 Çevre
 Rakipler
 Bütçe


Gördüğünüz gibi, kolay bir ders. Biraz
gayretle gayet iyi notlar alabilirsin. Yoksa
iyi bir not alamaz mısın?
28